ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η αναπαραγωγή....

• είναι μία χαρακτηριστική λειτουργία, η μόνη που δεν είναι απαραίτητη για την επιβίωση του ίδιου του οργανισμού αλλά για τη διαιώνιση του είδους.

• στον άνθρωπο προϋποθέτει την ύπαρξη δύο φύλων.

Όρχεις

Εξωκρινής μοίρα

Ενδοκρινής μοίρα

Παράγει σπερματοζωάρι

α

Παράγει τεστοστερόνη

Ανάπτυξη γεννητικών οργάνων

Μπάσα φωνή

Τριχοφυΐα

Γενειάδα

Ανάπτυξη των μυώνΑποθηκεύονται

στις επιδιδυμίδες

Σπερματικοί πόροιΟυρήθρα

Πέος (εκσπερμάτωση)

Μαζί με υγρά από προστάτη, βολβουρηθραίους αδένες και σπερματοδόχο κύστη

Σχηματίζεται το σπέρμα

Δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου

Η έκκριση τεστοστερόνης...

• αυξάνεται σημαντικά κατά την εφηβεία (13ο με 15ο έτος της ηλικίας)

• συμβάλλει στην τελική διαμόρφωση του πέους,

• στην ωρίμανση των όρχεων και στην παραγωγή σπέρματος.

• Η τεστοστερόνη είναι υπεύθυνη και για τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου.

Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του ανδρικού φύλου

• εμφανίζονται κατά την εφηβεία, όπως • γενειάδα, • τριχοφυΐα στις μασχάλες και στην περιοχή

των γεννητικών οργάνων, • μεγαλύτερη ανάπτυξη των μυών και• επιμήκυνση των φωνητικών χορδών, που

προκαλεί αλλαγή στη φωνή

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΟΡΧΕΩΝ

• Η κακή διατροφή• Ο αλκοολισμός.• H επίδραση κάποιων φαρμάκων .• Το κάπνισμα.• Ναρκωτικά π.χ. αμφεταμίνες , ηρωΐνη, κοκαΐνη.• Αναβολικά π.χ. τα στεροειδή.• Χημικές ουσίες όπως παρασιτοκτόνα, εντομοκτόνα

κ.λ.π.

Κατά την εφηβεία (11ο με 13ο έτος της ηλικίας), οι ωοθήκες αρχίζουν να παράγουν...

• οιστρογόνα και προγεστερόνη, ορμόνες οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στον εμμηνορρυσιακό κύκλο και προκαλούν την ανάπτυξη του στήθους.

• Τα οιστρογόνα είναι υπεύθυνα για την εμφάνιση των δευτερεύοντων φυλετικών χαρακτηριστικών.

Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου.

• η αναπτυγμένη λεκάνη και

• η συσσώρευση υποδόριου λίπους, που δίνει τις χαρακτηριστικές καμπύλες στο γυναικείο σώμα.

Εμμηνος κυκλος-ωοθυλακικη φάση

Έμμηνος κύκλος- Ωορρηξία

• Απελευθέρωση ωοκυττάρου με την επίδραση LH

Έμμηνος κύκλος- Ωχρινική φάση

• Το ωχρό σωμάτιο εκκρίνει προγεστερόνη και οιστρογόνο• Αν δεν συμβεί κύηση το ωχρό σωμάτιο εκφυλίζεται μέσα σε 10

ημέρες

Ορμονική ρύθμιση κύκλου(1)

Σπερματογένεσηπαραγωγή σπερματοζωαρίων

• Σπερματογόνια: πρόδρομα γεννητικά κύτταρα, στην περιφέρεια των σπερματικών σωληναρίων των όρχεων →46 χρωμοσώματα

• Διαιρούνται μιτωτικά και δίνουν τα σπερματοκύτταρα 1ης τάξης →46 χρωμοσώματα

τα σπερματοκύτταρα 2ης τάξης → 23 χρωμοσώματα• Αυτά με μειωτική διαίρεση θα

δώσουν τις σπερματίδες →23 χρωμοσώματα καθεμία.

• Τελικά,μετατρέπονται σε

σπερματοζωάρια→23 χρωμοσώματα

Σπερματογένεση

Σπερματοζωάρια• Καθένα αποτελείται από την

κεφαλή, το ενδιάμεσο σώμα και την ουρά.

• Η κεφαλή περιέχει τον απλοειδή πυρήνα του και τα ένζυμα, που θα το βοηθήσουν να διεισδύσει στο ωάριο.

• Το ενδιάμεσο σώμα περιέχει πολλά μιτοχόνδρια, τα οποία δίνουν ενέργεια .

• Η μαστιγιοουρά για τη μετακίνησή του.

• Η διαδικασία από σπερματογόνια μέχρι σπερματοζωάρια διαρκεί στον άνθρωπο 64 ημέρες

• Η σπερματογένεση επηρεάζεται από:• Θερμοκρασία: μόνο σε θερμοκρασία

χαμηλότερη του ανθρώπινου σώματος• Κακή διατροφή• Αλκοολισμός• Ορισμένα φάρμακα• Έλλειψη βιταμίνης Ε

Ωογένεσηπαραγωγή ωαρίων

• Ωογόνια: πρόδρομα γεννητικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται μιτωτικά κατά την εμβρυϊκή ζωή.→ 46 χρωμοσώματα

• Αυτά αυξάνονται σε μέγεθος με τη συσσώρευση θρεπτικών ουσιών και μεταμορφώνονται σε ωοκύτταρα (1ης τάξης) → 46 χρωμοσώματα.

Κάθε ωοκύτταρο βρίσκεται μέσα σε ένα ωοθυλάκιο και παραμένει σ' αυτό το στάδιο για πολλά χρόνια.

Ωογένεση• Από την εφηβεία και μετά, κάθε 28

περίπου ημέρες ένα ωοθυλάκιο αναπτύσσεται εναλλάξ από κάθε ωοθήκη.

• Το ωοκύτταρο που περιέχει μπαίνει στο στάδιο της ωρίμανσης (1η μειωτική διαίρεση) .

• Από τη διαίρεση αυτή θα προκύψει ένα μικρό κύτταρο (πολικό σωμάτιο) και ένα μεγάλο ωοκύτταρο (2ης τάξης) . → 23 χρωμοσώματα .

• Αυτό μετά τη 2η μειωτική διαίρεση θα εξελιχτεί σε ωάριο → 23 χρωμοσώματα .

• Το ωάριο περιέχει τη λέκιθο, που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του ζυγωτού κατά τις πρώτες μέρες μετά τη γονιμοποίηση.

ΤΑ ΩΑΡΙΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΩΟΘΥΛΑΚΙΑ

ΜΕΓΕΘΟΣ ΩΟΚΥΤΤΑΡΟΥ• Το μεγαλύτερο κύτταρο του οργανισμού• Μέγεθος στον άνθρωπο: 60μm• Μέσο σωματικό κύτταρο: 20μm• Συσσώρευση θρεπτικών συστατικών

ΩΟΓΕΝΕΣΗ: ΜΙΑ ΔΑΠΑΝΗΡΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Περίοδος της Περίοδος της ζωήςζωής

Αριθμός Αριθμός ωοκυττάρωνωοκυττάρων

5-6 μηνών5-6 μηνών 6-7 εκατομμύρια 6-7 εκατομμύρια (ωογόνια)(ωογόνια)

ΓέννησηΓέννηση 1-2 εκατομμύρια 1-2 εκατομμύρια (πρωτογενή (πρωτογενή ωοκύτταρα)ωοκύτταρα)

ΕφηβείαΕφηβεία 400.000400.000

ΩΟΡΡΗΞΙΑή

ωοθυλακιορρηξία • Ωορρηξία συμβαίνει όταν το τοίχωμα της

ωοθήκης διαρρηγνύεται και αποβάλλεται το δευτερογενές ωοκύτταρο.

• Μερικές φορές γίνεται αισθητό σαν ελαφρύς πόνος.

• Στο 1-2% των περιπτώσεων αποβάλλονται περισσότερα από ένα δευτερογενή ωοκύτταρα.

ΑΝ ΔΕΝ ΓΙΝΕΙ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ;• Αν το ωάριο δε γονιμοποιηθεί,αυτό αποβάλλεται

από τον οργανισμό.• Όμως η μήτρα είχε ήδη παχύνει τα τοιχώματά της

για να δεχτεί το έμβρυο.• 14 ημέρες μετά από την ωορρηξία που δεν είχε

αποτέλεσμα, ο οργανισμός της γυναίκας αποβάλλει μέσω του κόλπου, τα τοιχώματα της μήτρας (ενδομήτριο), μαζί με 50-150 ml αίματος, βλέννα και κυτταρικά υπολείμματα.

• Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως έμμηνος ρύση (μηνιαία ροή) ή αλλιώς περίοδος.

Εμμηνορρυσιακός κύκλος• Η έναρξη της έμμηνης ρύσης υποδηλώνει συμβατικά

και την πρώτη μέρα του εμμηνορρυσιακού κύκλου. • Ιδανικά διαρκεί 28 μέρες περίπου, αλλά

παρουσιάζονται διακυμάνσεις από γυναίκα σε γυναίκα και από μήνα σε μήνα.

• Ξεκινάει στην ηλικία της εφηβείας (11-13 έτος) και ολοκληρώνεται με την εμμηνόπαυση (45-50 έτος).

• Ελέγχεται ορμονικά– υποθάλαμος υπόφυση ωοθήκες μήτρα

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι το

αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας παρουσιάζει δύο κυκλικές μεταβολές, που

διαρκούν 28 περίπου ημέρες, τον ωοθυλακικό κύκλο και τον ενδομήτριο

κύκλο.

Εμμηνορρυσιακός = ωοθυλακικός + ενδομήτριος

Ωοθυλακικός κύκλος

Ενδομήτριος κύκλος

Έμμηνος κύκλος- Ωορρηξία

• Απελευθέρωση ωοκυττάρου με την επίδραση LH

Έμμηνος κύκλος- Ωχρινική φάση

• Το ωχρό σωμάτιο εκκρίνει προγεστερόνη και οιστρογόνο• Αν δεν συμβεί κύηση το ωχρό σωμάτιο εκφυλίζεται μέσα σε 10

ημέρες

Ορμονική ρύθμιση κύκλου

ΑΝ ΓΙΝΕΙ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ;

• Κατά την εκσπερμάτωση, 300.000.000 περίπου σπερματοζωάρια ελευθερώνονται στον κόλπο της γυναίκας, και διά μέσου της μήτρας κατευθύνονται προς τους ωαγωγούς.

• Αν εκεί τύχει να υπάρχει ένα ωάριο, είναι πολύ πιθανό να συμβεί γονιμοποίηση.

• Κατά τη γονιμοποίηση, η κεφαλή ενός μόνο σπερματοζωαρίου με τη βοήθεια ειδικών ενζύμων εισέρχεται στο ωάριο.

• Αμέσως μετά δημιουργούνται αλλαγές στο ωάριο που εμποδίζουν την είσοδο άλλων σπερματοζωαρίων.

• Οι πυρήνες των δύο απλοειδών γαμετικών κυττάρων συντήκονται και προκύπτει ένα διπλοειδές κύτταρο, το ζυγωτό, με 46 χρωμοσώματα.

• Το ζυγωτό είναι το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού.

Επομένως...• Μείωση είναι ο μηχανισμός που μειώνει κατά

το ήμισυ τον αρχικό αριθμό χρωμοσωμάτων, και από ένα διπλοειδές κύτταρο προκύπτουν απλοειδή κύτταρα.

• Γονιμοποίηση είναι ο μηχανισμός κατά τον οποίο δύο απλοειδείς γαμέτες συντήκονται και δίνουν ένα διπλοειδές κύτταρο, το ζυγωτό, από το οποίο θα προκύψει ο νέος οργανισμός.

ΑΥΛΑΚΩΣΗΑυλάκωση ονομάζεται η διαίρεση του ζυγωτού • 30 ώρες μετά τη γονιμοποίηση γίνεται η πρώτη μιτωτική διαίρεση

σε 2 κύτταρα• 10 ώρες μετά γίνεται η δεύτερη• 3 μέρες μετά η τρίτη• 4 μέρες μετά το ζυγωτό φτάνει στη μήτρα• Στη μήτρα τώρα βρίσκεται ένα συσσωμάτωμα που λέγεται

μορίδιο και αποτελείται από 32 κύτταρα, ενώ έχει ίδιο μέγεθος με το ζυγωτό.

• Με την πάροδο των μιτωτικών διαιρέσεων δημιουργείται το βλαστίδιο. Η εξωτερική στιβάδα των κυττάρων του σχηματίζει την τροφοβλάστη, η οποία εξασφαλίζει τη σύνδεσή του με τη μήτρα και διακόπτει την έμμηνο ρύση της μητέρας, με την χοριακή γοναδοτροπίνη (χρήση στα τεστ εγκυμοσύνης).

• Η κύηση αρχίζει όταν το έμβρυο έχει προσκολληθεί

στο ενδομήτριο (εμφύτευση).• Στη συνέχεια σχηματίζεται ο πλακούντας από το

χόριο του εμβρύου και από ιστούς της μήτρας.• Παράλληλα δημιουργείται και ο αμνιακός σάκος με

την αμνιακή κοιλότητα και ο εμβρυικός δίσκος η μάζα του κύτταρου.

• Εάν το ζυγωτό κατά τη διάρκεια των διαιρέσεών του σπάσει σε δύο ομάδες κυττάρων, τότε δημιουργούνται τα ΟΜΟΖΥΓΩΤΙΚΑ ΔΙΔΥΜΑ.