Η τέχνη στην προϊστορική

Ελλάδα (έμφαση στην Κρήτη)

[Β΄ Ζωγραφική]

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Η νωπογραφία (fresco) προϋποθέτει βαφή σε κονίαμα υγρό και μαλακό,

για να εισχωρήσουν και να σταθεροποιηθούν τα χρώματα.

Στην Κρήτη από το 1560 οι δεινότεροι καλλιτέχνες ασχολήθηκαν

με την τοιχογραφία.Τις τοιχογραφίες απεικόνιζαν σε

μικρότερη κλίμακα σε αγγεία και σε σφραγιδόλιθους άλλοι καλλιτέχνες

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Στην Κρήτη από το 2500 π.Χ. οι τοίχοι, που ήταν σκοτεινοί ερυθροί,

στρώνονταν με λεπτό λευκό ασβεστοκονίαμα, στίλβωναν την

επιφάνεια, για να γίνει σκληρή και ανθεκτική.

Πριν το 1600 είναι αβέβαιη η ύπαρξη πραγματικών παραστάσεων στους τοίχους και τα δάπεδα της

Κρήτης.Παραστάσεις τοιχογραφιών από

τη Βόρεια Συρία μοιάζουν στην τεχνική και την τεχνοτροπία με τις κρητικές. Ίσως συριακά τα πρότυπα

των Κρητικών καλλιτεχνών.

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Κροκοσυλλέκτης (ανάκτορα Κνωσού), η πρωιμότερη τοιχογραφική παράσταση (Πιθανόν ΜΜΙΙΙΑ 1700-1600. Αντίστοιχη τοιχογραφία και στο Ακρωτήρι της Θήρας (βλ. επόμ. διάφάνεια)Ο βαθυκίτρινος κρόκος εν χρήσει για παρασκευή κίτρινης βαφής. Ίσως και ειδικό σύμβολο της κρητικής θεάς. Πρώιμο χαρακτηριστικό η χρήση του ερυθρού βάθους. Το fresco του Κροκοσυλλέκτη παρουσιάζεται σαν να είναι ορατό εκ των άνω.

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Αντίστοιχη τοιχογραφία από το Ακρωτήρι της Θήρας περί το 1500 με πιθήκους σε συνδυασμό με βωμό.

Η ακμή του μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη

η Οικία των Τοιχογραφιών (δυτικά του ανακτόρου της Κνωσού)πουλιά που πετούν, πίθηκοι σε βραχώδες μέρος με ποταμούς και καταρράκτες, άνθη πολλών ειδών

ισόγειο ιερό στη βασιλική έπαυλη της Αγίας Τριάδας, επινείου της Φαιστούμία σκηνή καλύπτει τις τρεις πλευρές του δωματίου από το δάπεδο μέχρι την οροφήστο στενό τοίχο μια γυναίκα (μάλλον θεότητα) μπροστά σε βωμόστον αριστερό βλέποντας τη θεά τοίχο μία ακόλουθος μαζεύει ιερά άνθηστον δεξιό τοίχο πολλά ζώα (γάτες, αίγαγροι κτλ.)

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560Υστερομινωική Ι 1560 -

1460Υστερομινωική ΙΙ 1460 -

1440Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 -

1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Οικία των Τοιχογραφιών (Κνωσός): Πίθηκοι κοσμούν τους τοίχους. Τα ζωγραφισμένα άνθη και ζώα μοιάζουν πολύ με αληθινά

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

οι Κυανές Κυρίες σχεδόν φυσικού μεγέθους, αποχρωματίστηκαν από τη φωτιά, από τον Έβανς τοποθετούνται στην Μεσομινωική ΙΙΙ Β, αλλά φαίνονται πολύ μεταγενέστερες. Στο Διάδρομο της Πομπής της Κνωσού

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Το Καραβάν Σεράι (Ξενώνας) βρίσκεται νότια του ανακτόρου και θεωρήθηκε χώρος υποδοχής και διαμονής επισκεπτών με αίθουσα που περιείχε τοιχογραφίες και λουτρό και ένα δωμάτιο για πρόχειρα γεύματα. Τοιχογραφία με πέρδικες ύψους 0,28 μ. που διέτρεχε όλο τον τοίχο κάτω από την οροφή περ. 1500 ΥΜΙΒ

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Νότια του ανακτόρου της Κνωσού, ο Ξενώνας ή το «Καραβάν Σεράι», όπως το ονόμασε ο Evans. θεωρήθηκε χώρος υποδοχής και διαμονής επισκεπτών με αίθουσα που περιείχε τοιχογραφίες και λουτρό, λόγω των ευρημάτων που βρέθηκαν εκεί (κομμάτια από πήλινες μπανιέρες). Επικοινωνούσε με το ανάκτορο με γέφυρα. Οι τοίχοι του ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες που απεικονίζουν τοπίο με πέρδικες και τσαλαπετεινούς. περ. 1500 ΥΜΙΒ

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

«Καραβάν Σεράι» από άλλη πλευρά περ. 1500 ΥΜΙΒ

Τοιχογραφία του Φορείου

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Από το Ανάκτορο Κνωσού περ.1500 πίσω μέρος ενός άρματος και το ρύγχος ενός ταύρου προς ταυροπαιδιές ή θυσία. Περίεργο οι ανυψωμένες μύτες

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

οι Τοιχογραφίες του Ταυρομάχου αποτελούνταν από ορθογώνιους πίνακες ύψους 0,78 μ με σκηνές ταυροπαιδιάς με άντρες και γυναίκες ντυμένες αντρικά. Η γυναίκα δεξιά περιμένει να πιάσει τον ιπτάμενο άντρα. Η γυναίκα αριστερά μάλλον ανήκει σε άλλη τοιχογραφία. Χρονολόγηση από Έβανς περί το 1460 αλλά ο Hood το χρονολογεί περί το 1425

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Στο Διάδρομο της Πομπής που αρχίζει από τη δυτική Είσοδο πρέπει να είχαν φτιαχτεί εκατοντάδες μορφές αλλά σώθηκε μόνο ο

Ρυτοφόρος. Κρατά ένα σπονδικό αγγείο κωνικό, κυανού χρώματος, που δηλώνει άργυρο με χρυσές επικαλύψεις. Ανάκτορο Κνωσού περ. 1450 ΥΜ ΙΒ

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Αίθουσα του Θρόνου (δυτ. πτέρυγα Ανακτόρου Κνωσού). Ο θρόνος πλαισιωνόταν από φοίνικες, με δυο γρύπες εκατέρωθεν ανάμεσα σε φυτά παπύρων. Τα πόδια και το κατώτερο τμήμα του σώματος των γρυπών ζωγραφισμένα με απλές και διασταυρούμενες διαγραμμίσεις ίσως για απόδοση της φωτοσκίασης

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Τοιχογραφία της "Παριζιάνας"τμήμα τοιχογραφίας που απεικονίζει νεαρή γυναίκα να κινείται προς τα δεξιά. ζωηρό μάτι, τα σαρκώδη βαμμένα χείλη, έντονη μύτη, σγουρά μαλλιά, μια τούφα από τα οποία πέφτει με εξεζητημένη αφέλεια στα μάτια, και εκφράζει όλη τη ζωντάνια και φυσιοκρατία της μινωικής τέχνης. Φοράει πλούσιο ιερατικό ένδυμα και φέρει τον ιερό κόμβο στην πλάτη. Το έργο αποτυπώνει τη φυσική αρμονία και κίνηση και ανήκε σε μεγαλύτερη τοιχογραφική σύνθεση με θέμα την προσφορά των σπονδών. Η νεαρή γυναίκα καθόταν σε πτυσσόμενο κάθισμα και μαζί με άλλες ανδρικές και γυναικείες μορφές δεχόταν τη μετάδοση της ιερής κύλικας. Η ονομασία «Παριζιάνα», της δόθηκε από τον Έβανς, επειδή την εποχή που βρέθηκε, το 1903, τα μεγάλα μάτια, τα κατσαρά μαλλιά, τα έντονα κόκκινα χείλη και η ανασηκωμένη μύτη θεωρούνταν ιδεώδη του γυναικείου κάλλους.

Στη ζωφόρο του Δίφρου (ανάκτορο Κνωσού, 1400 ή μεταγενέστερα ΥΜΙΙΙΑ ) μικρές ανδρικές μορφές σε δυο επάλληλα επίπεδα είχαν σχέση με ζεύγος μεγαλύτερων γυναικείων παραστάσεων , θεών προφανώς, με πλούσια ενδύματα. Προσοχή στο έντονο μελανό περίγραμμα του προσώπου. ΟΙ μικρές αντρικές μορφές μάλλον κάθονταν κατ΄ αντωπά ζεύγη σε πτυσσόμενα καθίσματα=> το όνομα της τοιχογραφίας Δίφρου.

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ. Η

σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδος βρέθηκε (περ. 1400) στο νεκροταφείο της Κνωσού. Στη μακρά πλευρά της η προσφορά προς τον νεκρό πρίγκιπα που στέκεται μπροστά στον τάφο του, ενώ γίνονται σπονδές υπό τους ήχους λύρας. Οι νεαροί φορούν δέρματα ζώων. Στις δυο στενές πλευρές υπάρχουν από δυο γυναίκες, μάλλον θεές, πάνω σε άρμα.

Προανακτορική 3500 – 20ος αι.

Παλαιοανακτορική 19ος αι.-1600

Νεοανακτορική 1600 - 1390

Μετανακτορική 1390-1070

ΣΎΣΤΗΜΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ. Ο Αξιωματικός των Μαύρων (μετά την καταστροφή του ανακτόρου της Κνωσού)Βρέθηκε έξω από τα ανάκτορα. Αδρή τεχνοτροπία δηλώνει μεταγενέστερη δημιουργία

ΑνάγλυφεςΤοιχογραφίες

Ίσως επιρροές από γραπτά λίθινα ανάγλυφα της Αιγύπτου

άλλοτε ήταν πρόστυπο (για ανάγλυφη παράσταση που

εξέχει ελαφρά από την επιφάνεια όπου έχει δημιουργηθεί. ANT

έκτυπος)

και άλλοτε έξεργο (για ανάγλυφη παράσταση της οποίας η μορφή

εξέχει πολύ από την επιφάνεια πάνω στην οποία έχει δημιουργηθεί·

έκτυπος)

οι μορφές ανθρώπων, θεών και ζώων ήταν μεγάλες, σχεδόν φυσικού μεγέθους

Σύστημα Πλάτωνος

Χρονολογία π.Χ.

Προανακτορική 3500 – 20ος αι.Παλαιοανακτορική 19ος αι.-1600Νεοανακτορική 1600 - 1390Μετανακτορική 1390-1070

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Σκηνές συλλήψεως ταύρου από τον διάδρομο της Βορείας Εισόδου ο ταύρος επιτίθεται. Ίσως η θέα της σκηνής αυτής να ώθησε και τη γέννηση του μύθου του Μινώταυρου (Κνωσός περ. 1600)

Νεολιθική Εποχή -2800

Πρωτομινωική Ι 2800 - 2600

Πρωτομινωική ΙΙ 2600 - 2260

Πρωτομινωική ΙΙΙ 2260 - 2100

Μεσομινωική Ι 2100 - 1900Μεσομινωική ΙΙ 1900 -

1700Μεσομινωική ΙΙΙ 1700 -

1560

Υστερομινωική Ι 1560 - 1460

Υστερομινωική ΙΙ 1460 - 1440

Υστερομινωική ΙΙΙ 1450 - 1050

ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΒΑΝΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ Π.Χ.

Βασιλεύς-Ιερεύς. Ανάγλυφη τοιχογραφία από την οποία λείπει το πρόσωπο. Υπάρχει ένα στέμμα και οι χωρίς χρώμα χάντρες στο περιδέραιο με κρινόσχημες χάντρες ίσως έφεραν επικάλυψη χρυσού.

Αντώνης Μιχαηλίδης

Φιλόλογος

Προϊστορική Αρχαιολογία

(Μινωικής Κρήτης ζωγραφική)

ΓΕΛ Θρακομακεδόνων

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ Δ΄ ΕΞΑΜΗΝΟ