Ενότητα 35. Οι διεκδικήσεις της Αντάντ και της Ελλάδας

στην Οθωμανική ΑυτοκρατορίαΜπακάλης Κώστας:

history-logotexnia.blogspot.com

1453 – Ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής μπαίνει στην Πόλη

▲ 1918 – Το «Αβέρωφ» με φόντο την Αγία Σοφία. Ποιοι είναι αυτοί που υποδέχονται το «Αβέρωφ»; Ποια τα συναισθήματά τους; Ποιες οι προσδοκίες τους;

Α. Ήττα και συνθηκολόγηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Μετά τη συνθηκολόγηση του σουλτάνου το 1918 οι δυνάμεις της Αντάντ:

• 1. κατέλαβαν νευραλγικά σημεία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

• 2. & έθεσαν τη χώρα υπό κατοχή.• Οι ελληνικές δυνάμεις συμμετέχουν στην

κατάληψη της Κωνσταντινούπολης (Φθινόπωρο 1918).

Β. Οι Ελληνικές

διεκδικήσεις

◄ Παρατηρήστε το χάρτη. Ποιες περιοχέςδιεκδικεί η Ελλάδα;

Βενιζέλος έστειλε στο συνέδριο Παρισιού (Δεκ. 1918) υπόμνημα με τις ελληνικές διεκδικήσεις:

Διεκδικούσε μια ευρύτατη ζώνη εδαφών

στη δυτική Μ. Ασία με κέντρο τη Σμύρνη,

την Αν. Θράκη μέχρι έξω από την Κων/πολη,

την Ίμβρο και Τένεδο.

Για να στηρίξει αυτές τις διεκδικήσεις έστειλε ελληνικό στρατό στην εκστρατεία Αντάντ στη Ρωσία εναντίον των μπολσεβίκων.

Έγινε στενός σύμμαχος της Βρετανίας και επέβαλε την παρουσία της στη Μ. Ασία.

▲ Έλληνες στρατιώτες στην Οδησσό (Φεβρουάριος 1919). Τα ελληνικά στρατεύματα που πήραν μέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο ρωσικό Νότο (Ουκρανία, Κριμαία) αποβιβάστηκαν στις αρχές του 1919 στην Οδησσό για να βοηθήσουν τις γαλλικές δυνάμεις που ήταν συγκεντρωμένες εκεί. Για αντάλλαγμα η Γαλλία θα υποστήριζε τις ελληνικές εθνικές βλέψεις στο Συνέδριο της Ειρήνης που είχε ήδη αρχίσει στο Παρίσι.

Αν είχες κληθεί με την επιστράτευση του Σεπτέμβρη του 1912 σε πόσους πολέμους είχες πάρει μέρος και με την εκστρατεία στην Ουκρανία;

Η Βρετανία στηρίζει τα

ελληνικά αιτήματα, γιατί με την

ελληνική παρουσία στα Στενά και τη

Μ. Ασία θα αναχαιτίζονταν τα

ιταλικά συμφέροντα στην

περιοχή.

Πράγματι, το συμβούλιο του

Παρισιού έδωσε εντολή στην

Ελλάδα (Απρ. 1919) να στείλει στρατεύματα στη

Μ. Ασία. ( επικύρωση με τη

Συνθήκη των Σεβρών το 1920).

Στις 2 Μαΐου 1919 Έλληνες στρατιώτες αποβιβάζονται στη Σμύρνη και καταλαμβάνουν μια περιοχή 17.000 τετρ. χλμ. γύρω από αυτή.

Γ. Ελληνικός στρατός στη Σμύρνη

▲ Τμήματα ελληνικού στρατού στη Σμύρνη,

2 Μαΐου 1919.

Λίγο πριν από τις 7.00 π.μ. ακούστηκε μια χαρούμενη ιαχή από το πλήθος που βρισκόταν κοντά στο λιμάνι. Στα ανοιχτά φάνηκαν λεπτές τολύπες καπνού, που προανήγγελλαν την άφιξη των ελληνικών πλοίων. Λίγα λεπτά αργότερα, τα πρώτα ελληνικά οπλιταγωγά εισέρχονταν στον κόλπο της Σμύρνης. Γκάιλς Μίλτον, Χαμένος Παράδεισος, Αθήνα 2008, σ. 169)

Ποιο γεγονός γιορτάζουν οι Έλληνες;

Μαρτυρία του Αλέξη Αλεξίου, κατοίκου της Σμύρνης « Δυο Μαΐου του 1919 έγινε η ελληνική Κατοχή. Πήγα στο «Quai» με τους γονείς μου. Όλη η Σμύρνη γιόρταζε, ήταν σαν Πάσχα, ακούγονταν κανονιές από τα καράβια, παντού κυμάτιζε η γαλανόλευκη… Έζησα τις αξέχαστες στιγμές της λευτεριάς». Η Έξοδος τόμος Α΄, σ. 6

▲ Μελετώ τις πηγές και αναφέρω τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα των Ελλήνων με την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στο λιμάνι της Σμύρνης

Οι Έλληνες της Μ. Ασίας δέχτηκαν το γεγονός με ενθουσιασμό,

ενώ οι Τούρκοι αντέδρασαν αρνητικά.

Η απόβαση ελληνικού στρατού στη Σμύρνη και οι αντιδράσεις των κατοίκων

α. Ο ενθουσιασμός των ΕλλήνωνΔύο Μαΐου του 1919 έγινε η ελληνική Κατοχή. Πήγα στο Quai [Κε: η προκυμαία της Σμύρνης] […]. Έζησα τις αξέχαστες στιγμές της λευτεριάς. […] Αργότερα μάθαμε ότι η φάλαγγα των ευζώνων έμπαινε στην πλατεία του διοικητηρίου και την χτύπησαν [...] από την τουρκική συνοικία. […] Κοντά στο σπίτι μας βρισκόταν το γήπεδο του αθλητικού ομίλου «Απόλλων Σμύρνης», εκεί είχε στρατοπεδεύσει ελληνικός στρατός. Η μητέρα μου από ενθουσιασμό και αγάπη για τα νέα παλικάρια μού έδινε και τους πήγαινα, μαζί με άλλα παιδιά, διάφορα εκλεκτά τρόφιμα.Αφήγηση του Α. Αλεξίου (αρχείο μαρτυριών του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών). Πηγή: Γ. Γιαννακόπουλος, «Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία», Ιστορία του νέου ελληνισμού, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, τόμ. 6ος, σ. 84.

β. Η οργή των ΤούρκωνΚάθε έθνος οφείλει να είναι ανεξάρτητο και υπεύθυνο για τη μοίρα του [...] Η ελληνική κατοχή της Σμύρνης, του μοναδικού λιμανιού και κοσμήματος της [...] Τουρκίας υποχρεώνει το τουρκικό έθνος να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στην Ιστορία. [...] Όλος ο μουσουλμανικός κόσμος αισθάνεται βαθιά προσβεβλημένος από την ημέρα που οι Έλληνες μόλυναν το ιερό έδαφος της Ανατολής, παραβιάζοντας έτσι κάθε ιστορικό και εθνικό δίκαιο.Τουρκικό υπόμνημα διαμαρτυρίας για την παρουσία ελληνικού στρατού στη Σμύρνη.Πηγή: Σ. Αναγνωστοπούλου, «Μικρασιατικός ελληνισμός», Ιστορία του νέου ελληνισμού, Ελληνικά Γράμματα, τόμ. 6ος, σ. 57.

Εγκατάσταση του ελληνικού στρατού στους οθωμανικούς στρατώνες της Σμύρνης.

Μάιος 1919.

Μόλις το σύνταγμα ευζώνων πέρασε μπροστά από τον τουρκικό στρατώνα, κάποιος πυροβόλησε. Αργότερα θα ακολουθούσε μεγάλη διαμάχη σχετικά με το ποιος τράβηξε πρώτος τη σκανδάλη. Κάποιοι ισχυρίζονταν ότι ήταν Έλληνας, άλλοι έπαιρναν όρκο ότι ήταν Τούρκος.[…] Στη σύγχυση της στιγμής, δύσκολα μπορεί κανείς να είναι σίγουρος σχετικά με την ακριβή ακολουθία των γεγονότων.[…]Το μόνο βέβαιο είναι ότι προκάλεσε καταιγιστική ανταπόδοση πυρών από τους Έλληνες στρατιώτες που παρήλαυναν μπροστά από το στρατώνα.[…]Η έκρηξη βίας φαινόταν ότι θα διαρκούσε όλο το υπόλοιπο απόγευμα, αλλά σταμάτησε ξαφνικά με τη συνεργία των στοιχείων της φύσης. Λίγο μετά τις 4.00μ.μ., ο αέρας δυνάμωσε και ξέσπασε ένα ξαφνικό ανεμοβρόχι.[…] Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων παραμένει άγνωστος μέχρι σήμερα, αλλά οι περισσότεροι αυτόπτες μάρτυρες συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι οι Τούρκοι νεκροί και τραυματίες κυμαίνονταν ανάμεσα σε τριακόσιους με τετρακόσιους, ενώ οι Έλληνες είχαν περίπου εκατό απώλειες. Αυτός υπήρξε ο απολογισμός των ταραχών μόνο στην πόλη της Σμύρνης. Γκάιλς Μίλτον, Χαμένος Παράδεισος, Αθήνα 2008, σ. 172-177 ▲ Ποια γεγονότα διαδέχτηκαν

τις εκδηλώσεις χαράς των Ελλήνων μετά την αποβίβαση

του ελληνικού στρατού;

Εγκατάσταση του ελληνικού στρατού στους οθωμανικούς στρατώνες της Σμύρνης.

Μάιος 1919.

Με ευθύνη και των δύο πλευρών

ξέσπασαν επεισόδια με νεκρούς και τραυματίες.

ΟΙ ΙΤΑΛΟΙ: που περιορίστηκαν στον έλεγχο μιας περιοχής νότια της Σμύρνης,

δυσαρεστήθηκαν και σε αρκετές περιπτώσεις επέτρεψαν από τα εδάφη τους τουρκικές επιθέσεις εναντίον ελληνικών δυνάμεων.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος προς τους Μικρασιάτες Έλληνες

Η εκδήλωσις της πλημμυρούσης χαράς ας συνοδευθή [...] με εκδήλωσιν των αδελφικών αισθημάτων προς τους συνοίκους πληθυσμούς. Ας δοθή εις αυτούς να εννοήσουν, ότι δεν εορτάζομεν την κατάλυσιν ενός ζυγού, διά να υποκαταστήσωμεν εις αυτόν την ιδίαν ημών επικράτησιν επί βλάβη των άλλων. Αλλά ότι η ελληνική ελευθερία θα φέρη προς όλους, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος, την ισότητα και την δικαιοσύνην. Εμπνέοντες εις πάντας τους συνοίκους πληθυσμούς την εμπιστοσύνην ταύτην, δεν μένομεν μόνο πιστοί εις αυτήν την εθνικήν μας υπόστασιν, αλλά και εξυπηρετούμεν άριστα αυτά τα υπέρτερα εθνικά συμφέροντα. Διάγγελμα του Ελευθέριου Βενιζέλου προς τους Έλληνες της Σμύρνης (απόσπασμα).Πηγή: Δ. Κόκκινος, Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος, Μέλισσα, τόμ. 2, σ. 1252-1253.

► Ποιοι λόγοι έκαναν τον Ελευθέριο

Βενιζέλο να εφιστά την

προσοχή στους Μικρασιάτες

Έλληνες μετά την απόβαση

ελληνικού στρατού στη

Σμύρνη;

Ποια κατάσταση επικρατεί στην Οθωμανική αυτοκρατορία μετά τη συνθηκολόγηση του σουλτάνου;Ποιες διεκδικήσεις προβάλλει ο Βενιζέλος με το υπόμνημά του στο

Συνέδριο του Παρισιού;Πώς επιτυγχάνει την εύνοια δυνάμεων της Αντάντ στις διεκδικήσεις του;

Πώς ακυρώνει τις διεκδικήσεις της Ιταλίας στη Σμύρνη;Ποια είναι η στάση της Βρετανίας απέναντι στις ελληνικές διεκδικήσεις;

Πώς την ερμηνεύεις;Πότε αποβιβάστηκε ελληνικός στρατός στη Σμύρνη; Ποια περιοχή

κατέλαβε;Πώς αντιμετώπισαν την παρουσία ελληνικού στρατού στη Σμύρνη οι

οπαδοί του Βενιζέλου όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, και πώς οι οπαδοί του Κωνσταντίνου; Ποια ήταν τα συναισθήματα των χριστιανοορθοδόξων πληθυσμών της Ανατολής, και πια των μουσουλμάνων;,

Ποια ήταν η στάση των Ιταλών προς τον ελληνικό στρατό της Σμύρνης; Πώς ερμηνεύεται αυτή; Ποια ήταν η στάση της Σοβιετικής Ένωσης και της Γαλλίας;