ΠΛΟΥΣΙΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΥΛΙΚΟ
ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΟΙΧΑΡΤΕΣ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣΣΤΟΛΩΝ
ΕΓΧΡΩΜΑ ΣΧΕΔΙΑ ΑΡΜΑΤΩΝ
Τ Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η
ΙστορίαΙ Μ Ε Γ Α Λ Ε Σ ΜΑΧΕΣ
λ r *-J r f * · .
Ή ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ'/γ ΨΟϊή α ν ΙΤπ α λ ω ν
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΤΑ APMAL
• Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ GREIF"Φ ΟΙ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ• ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΕΣ jtf ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ• ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
" ' ,Λ -,
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ4 Η ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ TOY Χ ΙΤΛ Ε Ρ Σ Τ ΙΣ ΑΡΔΕΝΝΕΣ (1944)
ΑΠΡΟΣΜΕΝΟ ΠΛΗΓΜΑ
40 ΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ
54 ΕΠΙΧΕΙΡΗ ΣΗ «GREIF»ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΠΙΔΡΟΜΕΙΣ ΣΤΑ ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ
68 ΟΙ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΔΥΝ Α Μ ΕΙΣ ΣΤΗ Μ Α ΧΗ ΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ
78 ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΕΣ
81 ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ
82 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΔΣΗ
Το πρωί της 16ης Δεκεμβρίου η Wehrmacht εξαπέλυσε 240.000 άνδρες και εκατοντάδες άρματα εναντίον των 83-000 Αμερικανών, οι οποίοι όταν συγκεντρωμένοι στις Αρδέννες. Οι ΗΠΑ επρόκειτο να υποστούν έναν αιφνιδιασμό χειρότερο από εκείνον του Περλ Χάρμπορ,
δεχόμενες ένα πλήγμα που θα οδηγούσε τον Στρατό τους στο χείλος της καταστροφής. Οι τολμηροί καταδρομείς του Οττο Σκορτσένυ σκόρπισαν τον πανικό και τη σύγχυση στις αμερικανικές γραμμές. Το Συγκρότημα Μάχης Πάιπερ ξεκίνησε μια θυελλώδη αλλά και αιματοβαμένη πορεία. Τα νέα γερμανικά άρματα αποδείχθηκαν ακαταμάχητοι αντίπαλοι, ήταν όμως πολύ λίγα και εμφανίσθηκαν πολύ αργά ώστε να αλλάξουν την τύχη του πολέμου. Τελικά η λυσσαλέα αντίσταση των Αμερικανών στρατιωτών, η έλλειψη καυσίμων από γερμανικής πλευράς και η πλήρης κυριαρχία της συμμαχικής αεροπορίας εξανέμισαν και τις τελευταίες ελπίδες του Χίτλερ να διασπάσει τον θανάσιμο κλοιό που περιέσφιγγε το Γ1 Ράιχ.
ΕΚΔΟΤΗΣΣταύρος Πανέλης
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΕΣΝίκος Γιαννόπουλος Βασίλης Καμπάνης
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣΔημήτριος Σταυρόπουλος,
Γιάννης Τερνιώτης, Σωτήρης Βουρλιώτης, Ιάκωβος Χονδροματίδης
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣΑλεξάνδρα Ποτηριάδου
Δημήτρης Χαδούλας
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΓεωργία Λουκά
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΜαρία Οικονομίδου
ΑΝΤΙΠΑΡΑΒΟΛΗΕιρήνη Τζελέπη
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚική Μιχαλοπούλου, Λίνα Κατσαρού,
Βίκυ Βασιλοπούλου
Πρώτη έκδοση: Μάρτιος 2002 Copyright ©: Περιοδικό “ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ”
ISBN: 960-87242-0-1Απαγορεύεται η με οποιονδήποτε τρόπο
-/αδημοοίευση ή αναπαραγωγή μέρους ή όλου του βιβλίου χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.
ΓΡΑΦΕΙΑΘεμιστοκλέους 49,10683 Αθήνα
ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΠεριοδικό “ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ”
Τ.Θ. 3951,10210 Αθήνα
ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ310) 38.21.985 (5 γραμμές), fax: (010) 38.21.985
e-mail: [email protected]
ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Σταύρος Πανέλης
ΕΚΤΥΠΩΣΗΔ. Ευστράτογλου - 1, Ξυνός ΟΕ
ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑΣπύρος Καδβαδίας
ΕΞΩΦΥΛΛΟΟ α ντισ υ ν τα γμ α τά ρ χη ς Πάιπερ σ υ νο μ ιλεί μ ε
α ξιω ματικούς τη ς μονά δα ς το υ κ α τά τ ις π ρώ τες η μ έρ ες τη ς επ ίθ εσ η ς σ τις Α ρ δέννες
K am pfgruppe Peiper», πιν. του D avid Pem land. δ η μ ο σ ιεύ ετα ι μ ε ά δεια το υ D avid
Pentland και τη ς Cranston Fine Arts, Copyright D avid Pentiand/Cranston Fine Arts,
w w w .panzer-prints.com ).
Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟ Σ Β. ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΤΟ Λ Ω Ν : Α λεξάνδρα Π οτηρ ιάδου ΙΣΤΟ ΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: Σ τέ λ ιο ς Δ εμ η ρ ά ς
Ο α ντισ υ ν τα γμ α τα ρ χη ς Π αιπερ σ υνο μιλεί μ ε α ξιω ματικούς τη ς μονά δα ς το υ κ α τά τ ις π ρώ τες η μ έρ ες τη ς επ ίθ εσ η ς σ τις Α ρ δ ένν ες (Kam pfgruppe Peiper», πιν. του D avid Pentland, δ η μ ο σ ιεύ ετα ι μ ε ά δεια το υ D avid Pentland και της Cranston Fine Arts, C opyright David Pentiand/C ranston Fine Arts,w w w .panzer-prints.com ).
I
■
Η ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ TOY XITAEPΑΠΡΟΣΜΕΝΟ ΠΛΗΓΜΑ
ΣΤΙΣ ΑΡΔΕΝΝΕΣ (1944)«ΑΥΤΗ Η ΜΑΧΗ ΘΑ ΚΡΙΝΕΙ ΑΝ ΘΑ ΖΗΣΟΥΜΕ Ή ΘΑ ΠΕΘΑΝΟΥΜΕ. ΘΕΛΩ ΟΛΟΙ 01
ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΜΟΥ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΟΥΝ ΣΚΛΗΡΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΟΣ. Η ΜΑΧΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΔΙΕΞΑΧΘΕΙ ΜΕ ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΤΡΙΒΕΙ ΜΕΣΑ ΣΕ
ΕΝΑ ΚΥΜΑ ΤΡΟΜΟΥ. Ο ΕΧΘΡΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΙΚΗΘΕΙ-ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ!»
6
ΓΑΛΛΙΑ
Ο Χ ίτλ ερ π ρ ο τί& ετο να απ οκόψ ει τρ ε ις συμμαχικές σ τρ α τιές (1), ω θώ ντας την 6η Σ τρ α τ ιά Π άντσ ερ των SS (2) κα ι την 5η Σ τρ α τ ιά Π άντσ ερ (3) δ ιαμέσου των ασθενώ ν αμερικανικώ ν γραμμώ ν στις Α ρ δ ένν ες και κατόπιν προς το σ ημαντικό λ ιμάνι τη ς Α μβέρ σ ας (4).Η α σ θ εν έσ τερ η και πιο δυσκίνητη 7η Σ τρ α τ ιά (5) 9 α κάλυπ τε το νότιο π λευρό τω ν μηχανοκίνητω ν αιχμών. 3η Στρ ατιά ΗΠΑ I
Σ τα τέλη φθινοπώρου του 1944 οι Γερμανοί έ νιωθαν ότι το έ το ς που έφ ευγε το υς αποζημίωνε για τις μεγάλες καταστροφές που ε ίχαν υποοτεί κατά τη ν πολεμική τους προσπάθεια
σε όλα τα μέτωπα. Η άμυνα έναντι των Δυτικών Συμμάχων είχε αποκατασταθεί σε μια συμπαγή γραμμή. Οι στρατηγοί της Wehrmacht αποκαλούσαν αυτή τη ν ανάκαμψη «το θαύμα της Δύσης» και μάλλον δεν υπερέβαλλαν. 0 Χ ίτλερ δ ιένυε, επίσης, μια από τις γνωστές αναλαμπές αισιοδοξίας του, δηλώνοντας πως «από το 1941 και έπειτα το κυριό- τερ ο καθήκον μου είναι να μη χάνω ποτέ την ψυχραιμία μου». Η ανέλπιστη σωτηρία του από τη δολοφονική απόπειρα της 20ής Ιουλίου 1944 τον είχε πείσει ότι αποτελούσε ένα όργανο της μοίρας, προορισμένο να επ ιτελέσ ει,ένα μεγάλο έργο για το ν γερμανικό λαό και το ν ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Την ίδια εποχή η Ανώτατη Διοίκηση των Συμμάχων μαστιζόταν από διχογνωμία και φραστικούς διαξιφισμούς που δημιουργούσαν οι προσωπικές φιλοδοξίες. Ορισμένοι ιστορικοί έχουν φθάσει στο σημείο να διατυπώσουν την άποψη ότι ο ανώτατος δ ιο ικητής των Συμμάχων, στρατηγός Ντουάιτ Μ
Η π λειοψ ηφ ία των Αμερικανώ ν στρατιω τώ ν θ εω ρ ο ύ σ ε την υπηρεσία στο μέτω π ο των Α ρδεννώ ν μ ια ανιαρή αποστολή ρ ο υ τίνα ς . Οι ε ικ ο ν ιζό μ ενο ι GI παίζουν ζάρια , για να π εράσουν πιο ευ χά ρ ισ τα την ώρα το υ ς .
ζενχάουερ, δ ιεξήγε ουσιαστικά πόλεμο σε δύο μ έτωπα, ένα εναντίον του εχθρού και ένα μετα ξύ των στρατηγών του. Ο διο ικητής τη ς 3ης Στρατιάς των ΗΠΑ, στρατηγός Τζωρτζ Πάττον, και ο επικεφαλής τη ς 21ης Ομάδας Στρατιών, Βρετανός στρατάρχης σερ Μπέρναρντ Μ οντγκόμερυ, δεν θεωρούσαν το ν Αϊζενχάουερ πραγματικό στρατιώτη αλλά περισσότερο έναν ευέλικτο διπλωμάτη και συνεπώς του αρνούντο έμμεσα το δικαίωμα να εκφ έρ ει τη δική του άποψη για τη μορφή των μελλοντικώ ν επιχειρήσεων. Αντιγνωμίες εμφιλοχωρούσαν, επίσης, σχετικά με τον τρόπο προέλασης των Συμμάχων, καθώς αρκετοί υποστήριζαν ότι η προσπάθεια θα έπρεπε να επ ικεντρω θεί σε ένα στενό μέτωπο με μια ταχυκίνητη αιχμή, η οποία θα παραβίαζε το υδάτινο κώλυμα του Ρήνου, πριν οργανωθεί η γ ερ μανική άμυνα, αλώνοντας τη βιομηχανική περιοχή του Ρουρ και ολοκληρώνοντας τον πόλεμο μέσα στο 1944. Ο «Αϊκ», όμως, προτίμησε τελικά την προέλαση σε ευρύ μέτωπο, οδηγώντας τις στρατιές του καθ ’ όλο το πλάτος τη ς δυτικής γερμανικής μεθορίου.
Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΩΝΟσο οι συμμαχικές στρατιές έσπευδαν προς τα
βόρεια και τα ανατολικά, παρατείνοντας τη ν απηνή καταδίωξη των Γερμανών, τα μεγάλα λιμάνια των γαλλικών ακτών του Ατλαντικού κατέχονταν ακόμη από αποφασισμένες φρουρές τη ς Wehrmacht, οι οποίες, αν και είχαν επίγνωση τη ς απελπιστικής θ έ σης τους, εξακολουθούσαν να μάχονται με φανατισμό για να εξασφαλίσουν χρόνο στον Φύρερ. Πισ τές στην εντολή να πολεμήσουν «μέχρι το τε λ ε υ ταίο φυσίγγιο», οι δυνάμεις, οι οποίες είχαν οχυρωθ εί στη Χάβρη, τη Βουλώνη, το Καλαί και τη Δουν-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ο Γερμανός σ τρ α τη γό ς Ζ ίγ κ φ ρ η ντ Β έσ τψ α λ ήταν ο
αρχηγός επ ιτελ ε ίο υ του Ρ ο ύ ν τσ τεν τ.
Το έδ α φ ο ς τον Α ρδεννώ ν ή τα ν από τα δυ σ κο λό τερ α , στα οποία Θα μπ ορούσε να επ ιχειρ ήσ ει ένας σ ύγχρονος σ τρ α τό ς . Ενας Α μερ ικα νός σ τρ α τιώ τη ς τε ίν ε ι χ ε ίρ α β ο ή θε ια ς στον σ υνάδελφ ό το υ (που μ ε τα φ έ ρ ε ι το π ερίφ ημο οπλοπολυβόλο BAR), για να α νέβ ε ι μ ια α π ότομη π λαγιά.
κέρκη, δεν επρόκειτο να παραδώσουν αυτά τα λιμάνια παρά μόνο έπειτα από σκληρό αγώνα.
Κάθε συμμαχική μεραρχία χρειαζόταν κατά μέσο όρο 500 t εφοδίων τη ν ημέρα (οι τεθω ρακισμένες 700 t), ενώ η αντίστοιχη γερμανική μπορούσε να αντα π εξέλθει με το ένα τρ ίτο αυτής της ποσότητας. Οι Σύμμαχοι απλούστατα δεν μπορούσαν να εκφορτώσουν αρκετά εφόδια στους αιγιαλούς της Νορμανδίας, ώστε να κατορθώσουν να συντηρήσουν την ορμητικό τη τα της προέλασής τους προς τη ν καρδιά του Γ' Ράιχ. Μόνο η 1η Στρατιά του Χότζες απαιτούσε 5.4001 εφοδίων την ημέρα, με αποτέλεσ μα η 3η του Π άττον να αισθάνεται «αδικημένη» με 3.1001 ημερησίως.
Οι Βρετανοί απέσπασαν το ένα τρ ίτο των δυνά- μεών το υ ς για να απελευθερώσουν τα λιμάνια τη ς Μάγχης, ενώ με τα υπόλοιπα τμήματα (στα οποία συμπεριλαμβάνονταν οι πιο ταχυκίνητες μεραρχίες) προχώρησαν προς Βορρά, καταλαμβάνοντας τη ν Αμβέρσα στις 4 Σεπτεμβρίου 1944. Η ορμή το υς ήταν εντυπωσιακή. Στις αρχές Σεπτεμβρίου κάλυψαν 370 km σε επτά ήμερες, αλλά παρέλειψαν να εκριζώσουν τις υπόλοιπες μονάδες τη ς γερμανικής 5ης Στρατιάς, οι οποίες παρέμεναν ανυποχώρητες στις μήκους 90 km εκβολές του Σέλντε, που εκτείνοντα ν σε ολόκληρα χιλιόμετρα. Αντί να φροντίσει να εξασφαλίσει τη ν απρόσκοπτη πρόσβαση στο λιμάνι τη ς Αμβέρσας εκκαθαρίζοντας το Σέλν τε, ο Μ οντγκόμερυ α φ έθηκε να παρασυρθεί από άλλα φιλόδοξα σχέδια. Ο ρυθμός προέλασης των Βρετανών επιβραδύνθηκε στο μεταξύ σε τέτο ιο βαθμό, ώστε τα τμήματά τους χρειάστηκαν τέσσ ερις η μέρ ες για να καλύψουν 15 km. Ο Μ οντγκόμε- ρυ αναζήτησε τρόπο για να εξαπολύσει μια άμεση
επίθεση στη βιομηχανική κοιλάδα του Ρουρ και αποδύθηκε λίγες ημέρες αργότερα στην ατυχή επιχείρηση «Market Garden».
ΕΣΦΑΛΜΕΝΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣΕξακολουθούσε, όμως, να επ ικρατεί η εντύπω
ση πως ο εχθρός βρισκόταν στα πρόθυρα τη ς κατάρρευσης. «Ο Γερμανικός Στρατός έχει ξοφλή- σει» ανέφ ερε μια έκθεση των υπηρεσιών πληροφοριών τη ς 1ης Αμερικανικής Στρατιάς στα μέσα Σεπτεμβρίου. Οταν, όμως, η Wehrmacht κατόρθω σε να αποκαταστήσει μια συνεκτική αμυντική γραμμή στο περίφημο «Δυτικό Τείχος», οι Σύμμαχοι υπέθεσαν πάλι πως επρόκειτο για ένα βραχύβιο και περιορισμένης σημασίας επίτευγμα. Στις 28 Νοεμβρίου οι εκβολές του Σέλντε είχαν πια εκ καθαριστεί από τις γερμανικές φρουρές. Οι Καναδοί συνέλαβαν 41.000 αιχμαλώτους και αλίευσαν
Γερμανοί α λ εξιπ τω τισ τές επ ιβαίνουν σε ένα Tiger για
να π ροω θηθο ύν προς το μέτω π ο.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Τέσσερις μ ερ α ρ χ ίες των W affen SS έλαβα ν μ έρ ο ς στη μάχη των Αρδεννών. Π αρά τις α τυ χ ίες και τ ις απ ώ λειες, το η θ ικ ό το υ ς
ήτα ν α κ μ α ιό τα το , η μ αχ ητική ικ α ν ό τη τά το υ ς εκπ ληκτική και η α υ το θ υ σ ία τους παροιμιώ δης.
τις 267 μεγάλες νάρκες, τ ις οποίες είχε ποντίσει η Wehrmacht στο κανάλι. Στην Αμβέρσα, όπου το συνολικό μήκος των προβλητών της έφθανε τα 39 km(!), εκφορτώ νονταν κατά μέσο όρο 22.3001 εφοδίων την ημέρα από τους 600 γερανούς. Η σημασία, που απέδιδαν οι Γερμανοί στο μεγάλο αυτό βελγικό λιμάνι, απο- δεικνύετα ι σαφώς από το γεγονός ότι εξαπέλυσαν εναντίον του περισσότερους από 6.500 πυραύλους V-1, προσπαθώντας να α- ποδιοργανώσουν και να εμποδίσουν τη λειτουργία του.
Οι συμμαχικές επ ιθέσεις συνεχίσθηκαν στο υπόλοιπο του φθινοπώρου, αλλά η επιτυχία που σημείωσαν ήταν περιορισμένη. Ο Μπράντλεϋ ομολόγησε αργότερα πως «ενώ παραδεχόμα- σταν την ικανότητα του εχθρού για μια μάχη μέχρις εσχάτων στον Ρόερ, δεν π ιστεύαμε ότι δ ιέθ ε τε αρκετά μέσα για μια στρατηγική επιχείρηση... Αν μια αντεπίθεση αντιπερισπασμού ή ταν το όριο των φιλοδοξιών του, προβλέπαμε ότι θα μπορούσαμε να τη ν αντιμετωπίσουμε με επιτυχία χωρίς μεγάλες ζημιές ή αποδιοργάνωση του μετώπου».
Η πεποίθηση των Συμμάχων ότι οι Γερμανοί δεν ήταν σε θ έ ση να εκδηλώσουν κανενός είδους αντεπίθεση μεγάλης έκ τα σης, έγκειτα ι λ ιγότερο στην εσφαλμένη ερμηνεία των πληροφο-
Γερμανός υπ αξιω ματικός των Γοεναδιέρω ν, 1944.Τυπική σ το λ ή Γερμ ανού π εζο ύ τω ν Γ ρ ενα δ ιέρ ω ν, η οπ ο ία χ ρ η σ ιμ ο π ο ιή & η κ ε απ ό το 1944 κα ι έ π ε ιτα . Επάνω απ ό τη ν κ λ α σ ικ ή σ το λ ή , χ ρ ώ μ α το ς ree d green, φ ο ρ ά ε ι το δ ιπ λ ή ς ό ψ η ς Z e ltbahn (που α π ο τ ε λ ε ί το 1/4 το υ α ν τ ίσ κ η ν ο υ ) μ ε π α ρ α λ λ α γ ή splinter. Φ έρ ε ι τ ρ ε ις φ υ σ ιγ γ ιο θ ή κ ε ς από κ α ρ α β ό π α ν ο γ ια το Μ Ρ40, κ ιά λ ια , θ ή κ η γ ια τα κ ιά λ ια , χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ α Μ 1924 κα ι π τυ ο σ κά π α ν ο . Επάνω απ ό τ ις κ ο ν τ έ ς δ ε ρ μ ά τ ιν ε ς α ρ β ύ λ ε ς φ έ ρ ε ι π ε ρ ικ ν η μ ίδ ε ς από κ α ρ α β ό π α ν ο .
cQevrfpttxSoo
ριών, οι οποίες κατέφθαναν από το Δυτικό Μέτωπο, και περισσότερο στην αδυναμία τους να αντιληφ θούν την ιδιότυπη αλυσίδα διοίκησης που υφίστατο στους κόλπους της Wehrmacht. Οι Σύμμαχοι πίστευαν ότι ο αριστοκρατικής καταγωγής στρατάρχης Γκερντ φον Ρούντστεντ, ο οποίος έ φ ερε τη ν ευθύνη τη ς άμυνας του Γ' Ράιχ στη Δύση, είχε θ έ σει όντω ς τα ηνία τη ς ισχύος υπό το ν έλεγχό του. Ετσι, υπέθ ετα ν δικαιολογημένα ό τι ένας τέτο ιο ς αξιωματικός της παλαιάς σχολής και γνήσιο προϊόν του Γενικού Επιτελείου δεν θα διακινδύνευε τις λιγοστές δυνάμεις του σε μια παράλογη περιπέτεια, αλλά θα ακολουθούσε τη λογική οδό, διαφυλάσσοντας την ισχύ ίο υ για τη στιγμή που οι Σύμμαχοι θα εκ τό ξευα ν τη νέα τους επίθεση. Θεωρούσαν κατά συνέπεια ότι ο κίνδυνος από τις γερμανικές μεραρχίες, οι οποίες επάνδρωναν τη γραμμή «Ζίγκφρηντ», ή ταν σχεδόν ανύπαρκτος. Το μέτωπο μήκους 1.500 km, που κατείχαν οι συμμαχικές στρατιές, δεν το υς προβλημάτιζε ιδιαίτερα, ούτε και το - φυσιολογικό εξάλλου - γεγονός ότι οι δυνάμεις τους δεν μπορούσαν να είναι παντού ισχυρές.
Είχαν υποπέσει, όμως, σε ένα μοιραίο σφάλμα. Ο ηλικιωμένος Ρούντστεντ δεν ήταν εκείνη τη ν περίοδο τίποτα περισσότερο από μια μαριο- νέτα, που ο Χ ίτλερ χρησιμοποίησε έξυπνα για να αποκοιμίσει το υς αντιπάλους του. Ο επ ιτελάρχης του Ρούντστεντ, ωστόσο, δεν ήταν άλλος από τον ικανότατο στρατηγό Ζ ίγκφρηντ Βέστφαλ, ο οποίος είχε υπηρετήσει στο παρελθόν υπό τις διαταγές του Ρόμμελ και του Κέ- σελρινγκ. Η πραγματική κινητήρια δύναμη, όμως, και ο ιθύνων νους των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων εντοπ ιζόταν στο αρχηγείο του Φύρερ, στη «Φωλιά του Λύκου», βαθιά στα δάση τη ς Ανατολικής Πρωσίας. Ο ίδιος ο Χ ίτλερ Βρισκόταν πλέον στο πηδάλιο της Wehrmacht διατάσσοντας και εγκρίνοντας τις κινήσεις ακόμη και των μικρότερω ν μονάδων, με α-
Γ ερμανός α λεξιπ τω τισ τή ς , Α ρ δ ένν ες 1944.Μ ε τά τη ν ε π ίθ ε σ η τω ν Γερμανώ ν α λ ε ξ ιπ τω τισ τώ ν σ τη ν Κ ρ ή τη , που έ μ ε ιν ε γ νω σ τή ως επ ιχ ε ίρ η σ η «M erkur», α π ο φ α σ ίσ τη κ ε να μη ξ α ν α χ ρ η σ ιμ σ π ο ιη θ ε ί η δύναμ η τω ν α λ ε ξ ιπ τω τισ τώ ν σ ε α ε ρ α π ο β ά σ ε ις τ έ τ ο ια ς έ κ τα σ η ς , π αρά μ όνο σ ε μ ικ ρ έ ς ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις . Οι α π ώ λ ε ιε ς τω ν Γερμ ανώ ν σ τη Μ ά χ η τη ς Κ ρ ή τη ς α ν ή λ θ α ν σ τ ις 6.000 κ α ι, κ α τά σ υ ν έπ ε ια , οι σ κ λ η ρ ο τρ ά χ η λ ο ι Γ ερμ ανο ί α λ ε ξ ιπ τω τ ισ τέ ς π ε ρ ιο ρ ίσ τη κ α ν σ ε ε π ιχ ε ιρ ή σ ε ις π εζ ικ ο ύ , φ έ ρ ο ν τα ς τη φ ήμ η ε ν ό ς από τα π ιο α ξ ιό μ α χ α σώ μ ατα τη ς γ ερ μ α ν ικ ή ς π ο λ εμ ικ ή ς μ η χ α ν ή ς κ α τά το ν Β 'Π Π . Α π ο φ α σ ισ τ ικ ή ς σ η μ α σ ία ς σ υ μ μ ετο χ ή ε ίχ α ν οι α λ ε ξ ιπ τω τ ισ τέ ς κ α ι σ τη μ ά χ η τω ν Α ρ δ εν ν ώ ν , όπ ου δ ια δ ρ α μ ά τισ α ν π ρ ω τα γω ν ισ τικ ό ρ ό λ ο . Εδώ, α π ε ικ ο ν ίζ ε τα ι η ε ιδ ικ ή σ το λ ή μ ά χ η ς τω ν α λ εξ ιπ τω τισ τώ ν , όπ ω ς ε μ φ α ν ίσ θ η κ ε το ν Δ εκ έμ β ρ ιο τ ο υ 1944. Το χ ιτώ ν ιο φ έ ρ ε ι τη ν π α ρ α λ λ α γ ή splinter, ενώ το π α ν τελ ό ν ι έ χ ε ι τη ν « τρ ίτη π α ρ α λ λ α γ ή » το υ ju m p smock. Ο α λ ε ξ ιπ τω τ ισ τή ς κ ρ α τά ε ι το ο π λο π ο λ υ β ό λ ο FG42, το ο π ο ίο θ ε ω ρ ε ίτα ι , έν α απ ό τα πιο α ξ ιό π ισ τα όπ λα το υ Β ’ΠΠ, ενώ α π ο τέ λ ε σ ε τη β ά σ η α ν ά π τυ ξη ς π ο λλ ώ ν μ ετα π ο λ εμ ικ ώ ν α υ τό μ α τω ν όπλων. Σ τη ζώ νη ε ίν α ι π ερ α σ μ έν η η κ λ α σ ικ ή χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ α Μ 1924. Φ ορ ά ει τ ις π α λ α ιο ύ τύ π ο υ κ ο ν τ έ ς α ρ β ύ λ ε ς ά λ μ α το ς κα ι έ χ ε ι π ερ ά σ ε ι π ερ ικ ν η μ ίδ ες γ ια κ α λ ύ τ ε ρ η εν ίσ χ υ σ η και π ε ρ ισ σ ό τε ρ η π ρ ο σ τα σ ία απ ό το κ ρ ύ ο . Το κ ρ ά ν ο ς ε ίν α ι το κ λ α σ ικ ό κ ρ ά ν ο ς τη ς Lu ftw a ffe Stahlhelm . Τον εξο π λ ισ μ ό το υ (που φ έ ρ ε τ α ι σ τη ν π λά τη κ α ι δ εν ε ικ ο ν ίζ ε τα ι σ το σ χ έδ ιο ) σ υ μ π λη ρ ώ νο υ ν : η σ υ τ ιο δ ό χ ο ς (Kochgesschir), το Ze ltbahn, το σ α κ ίδ ιο το υ ψ ω μ ιού (B rotbeutel), το π τυ ο σ κά π α ν ο (Schanzzeug), το π α γο ύ ρ ι κα ι η θ ή κ η τη ς α ν τ ια σ φ υ ξ ιο γ ό ν ο υ π ρ οσ ω π ίδα ς (G asm askebehälter).
Ο α ντισ τρ ά τη γ ο ς Χάσο Εκαρντ φον Μ α ντώ υφ ελ δ ιο ικούσ ε την 5η Σ τρ α τ ιά Π άντσ ερ και ε ίχ ε τη δ ικα ιολογημ ένη φήμη ενός λαμπρού τα κτικο ύ εγ κεφ ά λ ο υ . Οι κινήσεις το υ σ τις Α ρ δ έννες απ οδείχθηκα ν ο μ εγ α λ ύ τερ ο ς «π ονοκέφ αλος» για τους Σ υμμά χους.
10
Ο σ τρ α τη γ ό ς Β ίλχελμ Μ π ήτρ ιχ δ ιο ικούσ ε στις Α ρ δ ένν ες το II Σώ μα Π άντσ ερ των SS. Οι έ ξο χ ες μ ερ α ρ χ ίες «D as Reich» και «H ohen stau fen» όμως π εριορ ίσ τηκαν σε δ ευ τε ρ εύ ο ν τα ρόλο, αφού ο χώ ρος επ ιχειρήσεω ν μόλις που π αρείχε π εδίο ελ ιγμώ ν σ το I Σώ μα Π ά ν τσ ερ SS του Χ έρ μ α ν Π ράις .
Αν και ο Χ ίτλερ γοη τευό τα ν από το παράτολμο και το πρωτότυπο, δ ιέθ ε τε ωστόσο και μια οξεία αντίληψη της Ιστορίας. Καθώς οι συμμαχικές στρατ ιές συνέκλιναν προς τη ν καρδιά του «χιλιετούς» Γ' Ράιχ, ο Φύρερ γνώριζε πως «αργά ή γρήγορα (το πολύ εντός εξαμήνου) το παν θα κα τέρ ρεε για τη Γερμανία», σύμφωνα με τα σχόλια των ιστορικών, και απεχθανόταν να περιοριστεί σε έναν παθητικό ρόλο, π εριμένοντας απλά το μοιραίο και διατηρώντας τις δυνάμεις του για μια τελική ηρωική μάχη. Ε τρεφ ε ακόμη την ελπίδα ότι θα μπορούσε να μι- μηθεί τον Μεγάλο Φρειδερίκο και, όπως εκείνος συνέτριψε τους πολυαριθμότερους εχθρούς του αναλαμβάνοντας τη ν επ ιθετική πρωτοβουλία, έτσι
ποτέλεσμα οι ενέργειές του να είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλεφθούν από ό,τι εκείν ες ενός ε- παγγελματία στρατιωτικού, ο οποίος θα ακολουθούσε την ορθόδοξη στρατηγική. 0 Βέστφαλ είχε τη ν ευκαιρία να διαπιστώσει πόσο πολύ απείχε ο Χ ίτλερ από την πραγματικότητα, όταν κλήθηκε στη «Φωλιά του Λύκου» για μια ενημέρωση από το ν ηγέτη του Ράιχ. Ο Φύρερ απέδιδε την απώλεια τη ς Γαλλίας σε μια κακοδαιμονία συμπτώσεων, σφαλμάτων και προδοσιών, ενώ υποβάθμιζε τη ν αξία τη ς συμμαχικής προέλασης έως τα σύνορα της Γερμανίας, χαρακτηρίζοντάς τη μια απλή αιχμή τ ε θωρακισμένων που θα μπορούσε εύκολα να συντρίβει.
Α υτή την ε ικόνα π αρουσ ίαζε το χω ριό Σ τα β ελό , έπ ειτα από τις σ φ οδ ρές μ ά χ ες που έδω σαν
Α μ ερ ικα νο ί κα ι Γ ΐρ μ α ν ο ίγ ιψ ψ ^ ν κατο χή ίο υ .
Α νδρες των Waffen SS βάλλουν κ α τά του εχ θ ρ ο ύ μ ε ένα πολυβόλο M C 34 τω ν 7,92 mm. Α υ τό το ομαδικό όπ λο π αρείχε μ εγά λο όγκο
πυράς σ τις μο νά δ ες του γερμανικού π εζικού, αφ ού μπ ο ρούσ ε να ε κ το ξ ε ύ ε ι 800-900 φ υσ ίγγια
το λεπ τό μ ε τα χ ύ τη τα 762 m /sec κ α ι ζύ γ ιζε
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
και η Γερμανία θα έπρεπε να συγκεντρώσει τις τ ε λευ τα ίες δυνάμεις τη ς και να κτυπήσει με πείσμα.
Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣΥπό αυτό το πρίσμα η αναδιοργάνωση των γ ερ
μανικών δυνάμεων τη ς Δύσης, που έλαβε χώρα το ν Σεπτέμβριο και το ν Οκτώβριο, ήταν κεφαλαιώδους σημασίας για τη ν ανύψωση του ηθικού τη ς Wehrmacht. Στον Βορρά η Ομάδα Στρατιών «Η» υπό το ν στρατηγό Κουρτ Σ το ύ ν τεν τ κάλυπτε τη ν περιοχή από τη Βόρεια θάλασσα έως το Ντύσελ- ντορφ, κατόπιν η Ομάδα Στρατιών «Β» του στρατάρχη Βάλτερ Μ όντελ έφ θανε έως το ν ποταμό Μοζέλα, η Ομάδα Στρατιών «G» του Χέρμαν Μπαλκ απλωνόταν έως τη ν Καρλσρούη και η Υπερ- ρήνεια Ομάδα Στρατιών (επικεφαλής της οποίας ο Χ ίτλερ είχε τη φαεινή ιδέα να τοπ οθετήσει το ν αρχηγό των SS, Χάινριχ Χίμμλερ, τελείω ς ακατάλληλο για αυτόν τον ρόλο) συμπλήρωνε το μέτωπο μέχρι τα ελβετικά σύνορα. Παρότι η Wehrmacht ε ξα κο λουθούσε επίσημα να παρατάσσει 10 εκατομμύρια άνδρες, ο η γέτης του Ράιχ προχώρησε σε νέα μαζική επιστράτευση για να μπορέσει να συγκροτήσει τις π ρόσθετες εκείν ες μεραρχίες, οι οποίες θα του επέτρεπαν να επιχειρήσει τη ν εντυπωσιακή του ε π ιθετική επιστροφή.
Προς ποια κατεύθυνση, όμως, θα έπρεπε να στραφεί ένα τέ το ιο κατακλυσμιαίο πλήγμα, που θα το καθιστούσε ακόμη ισχυρότερο η απόγνωση των Γερμανών στρατιωτών; Σίγουρα όχι προς το Ανατολικό Μέτωπο, όπου οι άφ θονες δυνάμεις του Στά- λιν ελάχιστα θα επηρεάζονταν, ακόμη κι αν έχαναν 20 ή 30 μεραρχίες τους. Μια τέτο ια κρούση θα μπορούσε να καθυστερήσει για κάποιο χρονικό διάστημα το ν Κόκκινο Στρατό, αλλά όχι και να μεταβά- λ ει τον ρου του πολέμου και φυσικά δεν θα επέτρεπ ε τη ν ευνοϊκή ανακατανομή των δυνάμεων τη ς Wehrmacht ανάμεσα στα δύο μέτωπα. Από την άλλη πλευρά στην Ιταλία ο ύτε η διαμόρφωση του εδάφους ο ύτε η εποχή του έτου ς παρείχαν ελπίδες για μια μεγάλη στρατιωτική επιτυχία. Αν μια τ έ τοια επίθεση επιζητούσε να ανατρέψ ει το στρατηγικό σκηνικό, αυτό ήταν δυνατό να συμβεί μόνο στη Δύση.
Η ιδέα του τόπου, του χρόνου και της έκτασης τη ς αντεπίθεσης ανήκει αναμφίβολα στον ίδιο τον Χίτλερ. Είναι σίγουρο πως είχε επίγνωση του εξα ιρετικά ριψοκίνδυνου χαρακτήρα τη ς επιχείρησης, αλλά θα πρέπει να ακολούθησε το απόφθεγμα του Κλαούζεβιτς, σύμφωνα με το οποίο «εκείνος που π ιέζεται σκληρά, θεω ρεί τη μεγαλύτερη τόλμη σαν τη μεγαλύτερη σοφία». Ο στρατηγός Γκερντ φον Ρούντστεντ, ο οποίος ανακλήθηκε από την αποστρατεία για να αναλάδει τη διοίκηση του Δυτικού Μετώπου, ήταν από τη ν αρχή σθεναρά αντίθετο ς με τη χρήση των τελευτα ίω ν εφεδρειώ ν της Γερμανίας για μια τέτο ια επίθεση, άποψη τη ν οποία συμμερίζονταν και όλοι ανεξα ιρέτω ς οι ανώτατοι αξιωματικοί τη ς Wehrmacht. Ο Χ ίτλερ όμως παρέμεινε αμετακίνητος. Σκοπός του ήταν να κερδίσει τον πόλεμο και όχι απλώς να τον παρατείνει. Το ερώ τημα ήταν πού ακριβώς θα έπρεπε να καταφ ερθεί το πλήγμα. Η μια εκδοχή προέβλεπε τη ν αποστολή των πάντσερ από τη ν ολλανδική πόλη Βένλο προς τη ν Αμβέρσα, όπου αφενός θα στερούσε τους Συμμάχους από το σημαντικό αυτό λιμάνι και αφ ετέρ ο υ θα απομόνωνε τη βρετανοκαναδική 21η Ομάδα Στρατιών, αλλά η διαδρομή αυτή τεμνό τα ν
από πολυάριθμα κανάλια και άλλα υδάτινα κωλύματα και ήταν μάλλον ακατάλληλη για ταχεία κίνηση αρμάτων. Ενα άλλο ενδεχόμενο ήταν μια επίθεση με στόχο το ν διαχωρισμό τη ς αμερικανικής 7ης Στρατιάς από τη ν 3η, αλλά μετά από τη ν αρχική διάσπαση δεν υπήρχε κανένας άλλος στρατηγικός αντικειμενικός σκοπός που να δικαιολογεί το εγ χείρημα. Τελικά, ο Χ ίτλερ επ έλεξε το ίδιο γεωγραφικό σημείο, από όπου ορμώμενοι τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι περίφημοι Γερμανοί δ ιο ικητές, είχαν σημειώσει στο παρελθόν λαμπρές νίκες.
Τα σώ ματα νεκρών Αμερικανώ ν σ τρατιω τώ ν
κ ε ίτο ν τα ι βυθ ισ μένα στη λάσπη στο χω ριό Χόνσψ ελντ.
Λ ίγα λεπ τά α ρ γ ό τερ α τα γερμανικά οχήμ α τα πέρασαν
επάνω από τα πτώ ματα, δ ια μ ελ ίζο ντά ς τα .
11
ΓΙΑΤΙ ΣΤΙΣ ΑΡΔΕΝΝΕΣ;Σχεδίαζε να καταφέρει το κτύπημά του στις
Αρδέννες, εκ ε ί όπου οι Αμερικανοί διατηρούσαν έ ναν υπερβολικά μεγάλο το μέα με ελάχιστες δυνάμεις. Π ίστευε ότι θα επετύγχανε μια γρήγορη διάσπαση, θα οδηγούσε τα άρματά του επάνω από τον ποταμό Μεύση και, αφού δεν θα βρισκόταν πλέον τίποτα να το ν εμποδίσει, θα κυρίευε το λιμάνι της Αμβέρσας αφαιρώντας από τους Συμμάχους το ν σημαντικότερο κόμβο ανεφοδιασμού τους. Παράλληλα, θα εξασφάλιζε εκ νέου τις π ολύτιμες βάσεις εκτό ξευσ ης των πυραύλων V-2, απέναντι στους οποίους οι Βρετανοί εκείνη τη ν εποχή δεν είχαν να αντιτάξουν κανένα αντίδοτο. Ταυτόχρονα, ο βαθύς αυτός ελιγμός, που ως προς τη σύλληψη θύμιζε τις αλκυονίδες η μέρ ες του 1940, θα απέκοπτε, βόρεια του ρήγματος, ολόκληρη την 21η Ομάδα Στρατιών
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
To M 4 Sherm an α π ο τέλεσ ε το β α σ ικότερ ο τεθω ρ α κισ μ ένο των συμμαχικώ ν δυνάμεω ν κατά τον Β ’ΠΠ. Αν και ήτα ν σαφώς κ α τώ τερ ο από τα γερμανικά τεθω ρ α κ ισ μ ένα τη ς π εριόδου, δ ια τ ίθ ε το σε μ εγ ά λ ες π ο σ ό τη τες , γεγονός που δ ια δ ρ α μ ά τισ ε κ α θο ρ ισ τικ ό ρόλο στην έκβαση του πολέμου. Ε ικον ίζετα ι το Μ 4 Α 1 τελ ε υ τα ία ς παραγω γής, μ ε το εν ιαίο μ ονο κόμ μα το σκάφος (hull) και το τυπ οπ οιημένο πυροβόλο των 76 mm. Αναμφίβολα συνιστά το πιο διάσημο α μερικα νικό ά ρμα . Το σ υ γκ εκ ρ ιμ ένο π ρ ο έρ χετα ι από τη συλλογή W heatcroft. Φ έρει τα δ ια κ ρ ιτικά ά ρ μ α το ς τη ς 2ης Ιλης, τη ς 66ης Επιλαρχίας Α ρμάτω ν, τη ς 2ης Τεθω ρακισμένης Μ ερ α ρ χ ία ς , η οποία έλ α β ε μ έρ ο ς μ α ζ ί μ ε κάποια σ το ιχεία (Μ 36) το υ 702 Τάγματος Κ ατασ τρ οφ έω ν Α ρμάτω ν σ την επ ίθεσ η στο Ο υφ αλίζ, πουπ ρ α γμ α το π ο ιή θη κ ε στο Β έλγιο σ τις 16 Ιανουαρίου 1945. Σ τη μάχη των Αρδεννώ ν συνη θιζό τα ν οι επ ιλα ρ χίες αρμάτω ν να υπ οσ τηρ ίζοντα ι μ ε μ ερ ικο ύ ς κ α τα σ τρ ο φ ε ίς αρμάτω ν Μ 36, αφ ού το πυροβόλο των 90 mm συνιστούσε το ν μόνο τρόπο α ντιμετώ π ισ ης των βαρέων γερμανικώ ν αρμάτω ν της π εριόδου.
του στρατάρχη Μ οντγκόμερυ, την 9η Στρατιά των ΗΠΑ και μεγάλο τμήμα της 1ης Στρατιάς (συνολικά 37 μεραρχίες!), διχοτομώντας καταστρεπτικά τις δυνάμεις των Συμμάχων. Με την πτώση τη ς Α μβέρσας, οι παγιδευμένοι Βρετανοί, Καναδοί και Αμερικανοί, οι οποίοι θα είχαν εγκλω βιστεί μεταξύ Ολλανδίας και Βελγίου, δεν θα είχαν άλλη λύση από το να επιχειρήσουν μια δεύ τερη και οδυνηρότερη Δουνκέρκη ή να εξοντω θούν. Αν η επιχείρηση είχε αίσια έκβαση, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί τον βαθμό ανατροπής της γεν ικό τερ ης στρατηγικής ισορροπίας. Η Wehrmacht θα είχε λυτρω θεί από τη μάστιγα του διμέτωπου πολέμου, ε ξο υ δ ε τε ρώνοντας τελείω ς το ν κίνδυνο από τα δυτικά για διάστημα πολλών μηνών, και θα μπορούσε να μ ετα φ έρ ει με ασφάλεια τον όγκο των δυνάμεών της στον Βιστούλα και το ν Δούναβη, για να αναχαιτίσει αποφασιστικά το ν σοβιετικό οδοστρωτήρα στην Ανατολή από τον ποταμό Δράβο έως τη Βαλτική. Ισως, τό τε , οι Ρώσοι να επεδίωκαν κάποια ανακωχή, αναγκάζοντας Βρετανούς και Αμερικανούς να πρά- ξουν το ίδιο. Κερδίζοντας χρόνο, η Wehrmacht θα προλάβαινε π ιθανότατα να ενισχυθεί με νέα υπερ- βαρέα άρματα, πολλά αεριωθούμενα αεροσκάφη και αρκετά από τα νεώ τερα υποβρύχια Type XXI, τα οποία δεν χρειαζόταν να αναδύονται κατά τον πλου. Οι πύραυλοι V-1 και V-2 θα τελειοπ οιούντο και ίσως οι Γερμανοί κατόρθωναν να αποκτήσουν πρώτοι την ατομική βόμβα, θ έτο ν τα ς ολόκληρο το ν κόσμο απέναντι σε έναν αποτρόπαιο εκβιασμό.
Οι Α ρδέννες προσέφεραν στους Γερμανούς έ ναν ιδεώδη χώρο απόκρυψης των δυνάμεών τους, αφού τα πυκνά δάση, τα οποία σκέπαζαν κυριολεκτικά το υς στενούς δρόμους, εμπόδιζαν σοβαρά τη ν αναγνώριση από το ν αέρα. Επιπλέον, οι Αρδέν
νες βρίσκονταν πολύ κοντά στον ορεινό όγκο του Σνέε Α'ίφελ, όπου ο Κάιζερ είχε φροντίσει πριν από το 1914 να κατασκευάσει ένα πυκνό σιδηροδρομικό δίκτυο, ακριβώς για τη ν περίπτωση που θα παρουσιαζόταν κάποτε η ανάγκη να συγκεντρώσει αστραπιαία τα σ τρατεύματά του στη Δύση, χωρίς αυτή η κίνηση να γίνει αντιληπτή. Αλλωστε, οι μονάδες τη ς 5ης Στρατιάς Πάντσερ, που θα λάμβανε μέρος στην επιχείρηση, ήταν σε θέση να μεταβούν στους χώρους εξόρμησης με ελάχιστη προσπάθεια, αφού δρούσαν ήδη κοντά στα φράγματα του Ρόερ.
Τοπογραφικά η περιοχή χωρίζεται στις Υψηλές Α ρδέννες του Νότου και τις Χαμηλές Αρδέννες του Βορρά. Από το τραχύ ορεινό έδαφος των γερ- μανο-βελγικών συνόρων οι Αρδέννες μεταλλάσσοντα ι βαθμιαία σε πιο επίπεδους λόφους, ενώ το υψ όμετρο είναι μ ικρότερο όσο προχωρά κανείς προς τα δυτικά, έως ότου καταλήγει σε μια σχετικά ομαλή λοφώδη περιοχή γύρω από την Μπαστόν, Τα πυκνά δάση, όμως, το διακοπτόμενο έδαφος, οι αρδευτικο ί χάνδακες και οι βαθιές απότομες χαράδρες συνιστούν ένα αξεπέραστο εμπόδιο για έναν μηχανοκίνητο στρατό, ο οποίος αναγκαστικά θα πρέπει να περιορίσει τις κινήσεις του κατά μήκος των λιγοστών δρόμων, οι οποίοι ακολουθούν τον ρου των ποταμών μέσα από τις κοιλάδες. Κατά συνέπεια, ένα τέτο ιο υ είδους έδαφος επιβάλλει την αποκεντρωμένη διοίκηση και έλεγχο των επ ιτιθέμενων σχηματισμών, ενώ ευνοεί τη δράση μικρών μονάδων που αμύνονται. Για έναν στρατό που έρ χετα ι από την Ανατολή και επιδιώκει να παραβιάσει τις Α ρδέννες, ιδιαίτερη σημασία έχει η λεγάμενη διάβαση του Λοσχάιμ, που αποτελεί το ν μοναδικό μακρύ διάδρομο, πλάτους 10 km, που οδηγεί κα-
12
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Εουπεν V
6η Στρατιό ΠβντοιρSS(N tHt (XX)
|277 r ip ΜΛΓΕλσενμπορν1 1η Αμ ΜΠ * |
Ια λυ εντύ / 13η ΜΠΓ 12η l i p ΜΛΓ 12nMnSS !
,3η Γερ Μ AJP
ιυλινγκεν* 1ΣΠ SS1η Αμ Στρατιά (Χ ό τζες )
Μ άντερ φ ελντ
3η Αμ ΤΘΜ .Χ ο τό ν
Ντινάν
ΡοσφόρΟ υφ αλίζ /
ΜΠ «Lehr»
Νοβίλ"
Χ όσ ινγκεν
< ^ 5 η f t p Μ Αλ
^ LXXXV Γερ ΣΣ
352 f ip ΜΛΓ
>εμπραμον7η Στρατιά
(Μπραντενμπέργκερ)**,28η Αμ ΜΠ/
ΕτελμπρύκΜ αρ τελάνζ
3η Αμ. Στρατιά (Π άττον)
ΛΟΥΞΕΜ ΒΟΥΡΓΟ
XXX Βρ ΣΣ
Bp TO M . Φρ
43η Βρ ΜΠΛ ιέ γ η ^ ^
53η Βρ ΜΠ
J jE^JNapüp
IIΣΠ SS
XXX Βρ ΣΣ LXVI Γερ ΣΣ
5η Στρατιά Πάντσερ (Μαντώιιφελ)
LVIII ΣΠ
560 t ip Μ Λ Γ
ΓΕ ΡΜ Α Ν ΙΑ
Ομάδα Στρατιών Β (Μόντελ)
2η ΜΠ26η l i p ΜΛΓ ΜΠ «Lehr» 9η ΜΠ και
15η ΜΠΓ
VIII Αμ ΣΣ
ΜΛΠ^ LXXX Ρ11
212 Γεο ΜΛΓ
Μέτωπο τη νύκτα της15ης Δ εκεμβρ ίου 1944 Νεφσατώ '
· Φ · Μ Γερμανική επίθεση 16/20 Δ εκεμβρίου g ΑιΓτΘΜ ^ ■* Μέτωπο τη νύκτα της 20ής Δ εκεμβρ ίου ^■<— 3 Γερμανική επίθεση 21/24 Δ εκεμβρίου ■ ■ ■ •ι ρ ίψ εις Γερμανών αλεξιπτωτιστών τη νύκτα © της 15ης Δ εκεμβρίου
• ______Συγκρότημα Μ άχης Πάιπερ
Χ ιλ ιόμετρα
τευ θ εία ν στην καρδιά της τοποθεσίας. Οι Γερμανοί είχαν και ένα πρόσθετο πλεονέκτημα. Κατείχαν ολόκληρες τις Α ρδέννες για τέσσερα χρόνια και γνώριζαν καλά κάθε πτυχή του εδάφους και κάθε στροφή των δρόμων.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα, όμως, που προ- σέφεραν οι Αρδέννες, ή ταν η πολύ χαλαρή φρούρησή τους από το ν αντίπαλο. Στα δάση της περιοχής, όπου το χιόνι έφ θανε σε πάχος τα 60 cm, σι Αμερικανοί είχαν εμπ ιστευθεί τη φύλαξη του μετώ που μεταξύ Μονσχάσυ και Εχτερναχ (εκεί όπου π ροτίθεντο να κτυπήσουν σι Γερμανοί) σε έ ξ ι μ εραρχίες που είχαν μ ετα φ ερ θεί στις Αρδέννες για ανάπαυση και ανασυγκρότηση, αφού είχαν υποστεί σοβαρές απώλειες στις άκαρπες μάχες του δάσους Χ ούρτγκεν και γύρω από τα φράγματα του Ρόερ, δ ιεξάγοντας έναν αγώνα, ο οποίος για πολλούς αναλυτές θα μπορούσε κάλλιστα να μην έχει γίνει ποτέ. Οι βόρειες Αρδέννες καλύπτονταν από τμήμα του V Σώματος Στρατού (ΣΣ) των ΗΠΑ του υποστράτηγου Λέοναρντ Γκέροου. Η 99η Μεραρχία Πεζικού (υποστράτηγος Γουόλτερ Λάουερ) δ ιέθ ε τ ε εμπειρία πραγματικής μάχης μόλις τριών η μ ερών. Αντίθετα η 2η Μεραρχία Πεζικού (ΜΠ) του υποστράτηγου Γουόλτερ Ρόμπερτσον είχε πολεμήσει αδιάκοπα από τη Νορμανδία έως το Βέλγιο. Η
9η Μεραρχία Πεζικού του υποστράτηγου Λούις Κραιγκ είχε αποκομίσει ακόμη μεγαλύτερη εμπειρία, συμμετέχοντας σε επιχειρήσεις ήδη από το ν Νοέμβριο του 1942.
To VIII Σώμα του Τρόυ Μ ίντλτον είχε αναλάβει τη φρούρηση του τομέα που βρισκόταν νότια τη ς διάβασης του Λοσχάιμ, καλύπτοντας ένα μέτωπο μήκους 127 km, τριπλάσιου δηλαδή από εκείνο που όριζε το ισχύον αμερικανικό δόγμα για ένα ΣΣ που βρισκόταν σε άμυνα. Εξίσου ικανή και έμπειρη ήταν και η 28η Μεραρχία Πεζικού του υποστράτηγου Νόρμαν Κότα, που έπρεπε όμως να θεραπεύσει τις πληγές της από τη μάχη του Χούρτγκεν, κατά την οποία είχε σ τερηθεί 6.100 άνδρες. Επιτηρούσε, όμως, και αυτή ένα υπερβολικά εκτετα μένο μέτωπο, μήκους 37 km. Η αμερικανική διοίκηση ήταν φυσικό να τοποθετήσει ανάμεσα σε αυτές τις σκληραγωγη- μένες μονάδες τη ν τελείω ς άπειρη 106 Μεραρχία Πεζικού του υποστράτηγου Αλαν Τζόουνς, η οποία προσπαθούσε να προσαρμοστεί στο κλίμα του μετώπου. Η 4η Μεραρχία Πεζικού του υποστράτηγου Ραίημον Μπάρτον είχε στο ενεργητικό της όλες σχεδόν τις διάσημες μάχες, τις οποίες είχε διεξαγά- γει ο Αμερικανικός Στρατός στη Δυτική Ευρώπη, και είχε αποσυρθεί στο Λουξεμβούργο για ανασύνταξη, αφού είχε χάσει 4.000 άνδρες στο Χούρ-
Σ χεδ ιά γρ α μ μ α τη ς μάχης των Αρδεννών.
ΥΠ Ο Μ ΝΗΜ Α
ΓΕ ΡΜ Α Ν ΙΚ ΕΣ ΔΥΝΑΜ ΕΙΣΜ ΛΓ: Μ εραρχία "Λαϊκών Γρεναδιέρω ν"ΣΣ: Σώμα ΣτρατούΜ ΠΓ: Μ εραρχία Π άντσερ Γρεναδιέρω νΜ Π: Μ εραρχία Π άντσερΜ Αλ: Μ εραρχία Αλεξιπτω τιστώ νΣΠ: Σώμα ΠάντοερΠΣ SS: Σώμα Π άντσερ SSΜΠ SS: Μ εραρχία Πάντσερ SSΜΠ «Lehr«: Μ εραρχία Π άντσερ «Lehr»
Α Μ Ε ΡΙΚ Α Ν Ο Β Ρ ΕΤ Α Ν ΙΚ Ε Σ ΔΥΝΑΜ ΕΙΣ Μ Π: Μ εραρχία Πεζικού ΤΘ Μ : Τεθω ρακισμένη Μ εραρχία ΣΣ: Σώμα Στρ ατού ΤΘΤ: Τεθω ρακισμένη Ταξιαρχία Τ 0 Μ Φρ: Τεθω ρακισμένη
Μ εραρχία Φ ρουράς ΑΜ: Α ερ ο μ ετα φ ερ ά μ ενη Μ εραρχία
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ενας τρ α υ μ α τιο φ ο ρ έα ς π εριπ ο ιε ίτα ι έναν συνάδελφό του στην π λαγιά λόφ ου των Αρδεννών.
14
τγκεν. Το ίδιο συνέβαινε και με τη μοναδική ευκίνητη εφεδρεία, την ισχυρή 9η Τεθωρακισμένη Μεραρχία του υποστράτηγου Τζων Λέοναρντ. Οι Αμερικανοί, όμως, δεν κατείχαν ένα μέτωπο με τη ν πραγματική έννοια του όρου. Τη γραμμή τους συνιστούσε μια αλυσίδα ερεισμάτων, τα οποία κάλυπταν τις ζωτ ικές περιοχές του Σαιν Βιτ, Σαίνμπεργκ, Ουφαλίζ, Μπαστόν, Κλερβώ και Ντάικιρχ.
Η πολεμική δραστηριότητα ήταν μηδαμινή σε εκείνα τα παγωμένα 6ουνά. Στον το μέα των Αρδεννών «τίποτα δεν συνέβαινε» και οι ήχοι των πυροβολισμών σπάνια διατάρασσαν τη ν ησυχία του δάσους. Οι λίγες περίπολοι των αντιπάλων φρόντιζαν να μη προκαλούν ιδιαίτερα την τύχη τους και να παρατηρούν το ν εχθρό από απόσταση ασφαλείας. Ιδιαίτερα η 106 Μεραρχία Πεζικού, η οποία ήταν σχεδόν απομονωμένη στον ορεινό όγκο του Σνέε Α ϊφελ σε υψόμετρο 697 m, έμοιαζε να διανύει π ερίοδο χειμερινών διακοπών.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΕΑ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟΗ ιδέα του Χ ίτλερ άρχισε να διαμορφώνεται
στο μυαλό του ήδη από τον Ιούλιο του 1944, όταν η Wehrmacht μαχόταν στη Νορμανδία. Εκανε την επίσημη εμφάνισή της όμως στις 16 Σεπτεμβρίου κατά τη διάρκεια μιας σύσκεψης του Φύρερ με τους στρατηγούς Γιοντλ, Κάιτελ, Κράιπε και Γκουντέ- ριαν. Ως συνήθως, ο Χ ίτλερ κάποια στιγμή ζήτησε από το ν επικεφαλής του κλάδου επιχειρήσεων της OKW, στρατηγό Α λφ ρεντ Γιοντλ, να παρουσιάσει στην ομήγυρη τη ν κατάσταση που επικρατούσε στο Δυτικό Μέτωπο. Πάντα έτο ιμος και εφοδιασμέ
νος με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο Γιοντλ ανέφ ερε πως στη Δύση ο Γερμανικός Σ τρατός παρέτασσε 55 μεραρχίες έναντι 96 των Συμμάχων και αμέσως μετά άρχισε να αναλύει τις δυσκολίες τη ς απαγκίστρωσης τη ς Wehrmacht από τη νότια Γαλλία. Ο Χ ίτλερ τον διέκοψ ε με ένα ανυπόμονο νεύμα και αμέσως μετά «έριξε τη βόμβα του»: «Μόλις πήρα μια ιστορική απόφαση. Θα περάσω στην αντεπίθεση!» Κτύπησε το ν χάρτη με το δάκτυλό του: «Εδώ, μέσα από τις Αρδέννες, με στόχο την Αμβέρσα!»
Πριν ακόμη οι στρατηγοί προλάβουν να συνέλ- θουν από τη ν έκπληξη, ο Φύρερ δ ιέτα ξε τη ν OKW να ετοιμάσει τη σχετική μελέτη τη ς και να του την υποβάλει το σ υντομότερο δυνατό. Ετσι, η έμπνευσή του απέκτησε συγκεκριμένο επιχειρησιακό περίγραμμα στις 9 Οκτωβρίου 1944, οπότε ο Γιοντλ του παρουσίασε για έγκριση ένα σχετικό προσχέδιο, το οποίο προέβλεπε την υιοθέτηση π έντε κύριων αξόνων προέλασης. Η μελέτη επί χάρτου απαιτούσε για τη ν υλοποίησή τη ς 31 μεραρχίες, από τις οποίες τουλάχιστον 10 τεθω ρακισμένες, και υπολόγιζε τα αναγκαία καύσιμα σε 16,088.000 λίτρα. Ο Χ ίτλερ έμε ινε απόλυτα ικανοποιημένος και έδωσε οδηγίες στον Γιοντλ για μικρές μόνο τροποποιήσεις.
Η επιχείρηση, η οποία έφ ερ ε τη ν παραπλανητική κωδική ονομασία «Wacht am Rhein» («Σκοπιά στον Ρήνο»), εκμετα λλευ ότα ν τις σκληρές συγκρούσεις που διεξάγονταν ακόμη γύρω από το Α- αχεν, προκειμένου να αποκρύψει τη μεταφορά σημαντικών γερμανικών δυνάμεων νοτιότερα. Ολες οι διαταγές, που αφορούσαν μετακινήσεις δυνάμεων για την αντεπίθεση, άρχιζαν με τη φράση «υπό το φως τη ς αναμενόμενης εχθρ ικής επίθεσης», για να κάνουν τις συμμαχικές υπηρεσίες πληροφοριών να πιστέψουν ό τι επρόκειτο για απλή αναδιάταξη αμυντικού χαρακτήρα.
Το πέπλο μυστικότητας, που κάλυπτε τη σχεδ ιαζόμενη επιχείρηση ακόμη και μέσα στους κύκλους των ανώτατων αξιωματικών της Wehrmacht, άρχισε να παραμερίζεται, αποκαλύπτοντας τις πρώτες λεπ τομέρειες του κτυπήματος, στις 24 Οκτωβρίου 1944, όταν ο Φύρερ κάλεσε στην Ανατολική Πρωσία τους επ ιτελάρχες του Μ όντελ και του Ρούντστεντ. Στους στρατηγούς Κρεμπς και Βέ- στφαλ ο Χ ίτλερ εξομ ολο γήθ ηκε ότι, αν οι Αμερικανοί είχαν τη δυνατότητα να ανοίξουν πλήρως το λιμάνι της Αμβέρσας, το κύμα των ενισχύσεων που θα λάμβαναν, θα πλημμύριζε αργά ή γρήγορα τη Γερμανία. Ο εχθρός όμως ήταν προς το παρόν κουρασμένος από το ν δύσκολο αγώνα του φθινοπώρου. Επιπλέον, το ρωσικό μέτωπο είχε προσωρινά σταθεροποιηθεί, έπειτα από τη σαρωτική ή ττα τη ς Ομάδας Στρατιών «Κέντρο» στη Λευκορωσία και τη ν απώλεια των Βαλκανίων, με αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφαίνεται η σπάνια δυνατότητα να μετα φερθούν προς τη Δύση κάποιες επ ίλεκτες μονάδες κρούσης τη ς Wehrmacht.
Η επιτυχία τη ς επιχείρησης για το υς Γερμανούς εξα ρτά το άμεσα από έ ξ ι παράγοντες: τη ν επίτευ ξη αιφνιδιασμού, τη ν ισχύ του πλήγματος, την ταχύτητα τη ς προέλασης, τη ν καθυστέρηση της συμμαχικής αντίδρασης, τη ν κακή απόδοση του μέσου Αμερικανού πεζού και τον άσχημο καιρό, ο οποίος θα απαγόρευε στην πανίσχυρη αεροπορία των Δυτικών να επέμβει, όπως συνήθως, και να ανατρέψ ει τη ροή της μάχης. Υπό αυ τές τις προϋποθέσ εις ο Χ ίτλερ υποστήριξε έναντι των Κρεμπς και Βέστφαλ ότι ο Γερμανικός Σ τρατός είχε 90% πιθα-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
νότη τες να «πιάσει στον ύπνο τους Α μερ ικα νούς» .Καταβάλλοντας μια πραγματικά υπεράνθρωπη
προσπάθεια, ο Χ ίτλερ κατόρθωσε να συγκεντρώ σει στο ορεινό Σνέε Α ϊφελ και ανατολικότερα μια δύναμη που πίστευε πως ήταν αρκετά μεγάλη για να εγγυ η θ εί τη ν επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Μ ετέφ ερ ε εκεί ακόμη και μονάδες από την Ανατολική Πρωσία, τη Δανία και τη ν Αυστρία. Ο πυρήνας τη ς εφ εδρείας απ οτελείτο από την 6η Στρατιά Πάντσερ των SS, η οποία άρχισε να συγκεντρώ νετα ι στην περιοχή της Κολωνίας τον Νοέμβριο. Η αναδιάταξη αυτού του επίφοβου σχηματισμού δεν ήταν δυνατόν να ξεφ ύ γει για πολύ της προσοχής των συμμαχικών υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίες δικαιολογημένα απόρησαν, γιατί ο Χ ίτλερ δεν τον μετακινούσε προς τον Ρόερ, προκειμένου να α- ποκρούσει τις επ ιθέσεις τη ς 1ης Στρατιάς των ΗΠΑ. Ο Φύρερ όμως κατάφερε να πραγματοποιήσει το ν αιφνιδιασμό χάρη σε έναν συνδυασμό επι- δ εξιό τητα ς, μυστικότητας, μιας απίστευτα στεγανής και αυστηρής ασφάλειας, τόλμης και φαντασίας, χρησιμοποιώντας α ρ κετές από εκείνες τις τ ε χνικές, με τις οποίες οι Σύμμαχοι είχαν κατορθώ σει να παραπλανήσουν τους Γερμανούς σχετικά με το ν χρόνο και το ν τόπο της απόβασής τους στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 1944.
Επέτρεψε στους Αμερικανούς να σχηματίσουν μια απατηλή αίσθηση ασφάλειας για τον το μέα τον Αρδεννών, η οποία υπογραμμιζόταν από την απουσία μεγάλων πόλεων, σημαντικών κέντρω ν ανεφ οδιασμού, επιτελείων, σιδηροδρομικών κόμβων ή οδικών αρτηριών στην περιοχή. «Οι διαταγές μεταφ έρονταν αποκλειστικά με ταχυδρόμους», περιέγραφε ο Μπράντλεϋ. «Σε όσους γνώριζαν κάτι για την επ ικείμενη επιχείρηση απαγορεύθηκε να π ετούν δυτικά του Ρήνου. Οι στρατιές διατήρησαν τα υπάρχοντα στρατηγεία τους και διενεργούσαν ψ εύτικη ραδιοεπικοινωνία. Ενα τέλε ιο παραπλανητικό στρατηγείο εγκατασ τάθηκε απέναντι από τη στρατιά του Σίμπσον, για να προσελκύσει την προσοχή μας προς τον Βορρά». Ο λες οι μετακινήσεις μονάδων γίνονταν με σ ιδηροδρομικούς συρμούς, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της ημέρας κρύβονταν μέσα σε σήραγγες. Ο Χ ίτλερ μ ετέφ ερ ε το επ ιτελείο τη ς 5ης Στρατιάς Πάντσερ (φον Μαντώυφελ), από τη ν Ομάδα Στρατιών «G» στη «Β» με την υπο
θ ετική αποστολή να οργανώσει την άμυνα του Αα- χεν. Επειτα από λίγες η μέρ ες απομάκρυνε το επ ιτελείο του Μ αντώ υφελ αντικαθιστώντας το μυστικά με εκείνο της 15ης Στρατιάς, η οποία εξακολου θούσε να εκπέμπει σήματα υπό τη ν ονομασία «Ομάδα Μαντώυφελ». Στην κενή θέση του επ ιτελε ίου τη ς 15ης Στρατιάς μεταπήδησε εξίσου αθόρυβα η Στρατιωτική Διοίκηση Ολλανδίας, που εξέπ εμπ ε με τη σειρά της ως «15η Στρατιά». Στο διάστημα αυτό, το επ ιτελείο του Μ αντώ υφελ εργαζόταν πυ- ρετωδώς για την επίθεση, έχοντας λάβει τον παραπλανητικό τίτλο «Διοίκηση Στρατιω τικής Αστυνομίας Ειδικών Καθηκόντων».
Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝΟ κλήρος, για την εκτέλεσ η της πιο απονενοη
μένης επίθεσης που επιχείρησε ποτέ ο Χίτλερ, έ πεσε σε τέσσερις γερμανικές σ τρατιές που δ ιέθ ε ταν συνολικά 20 μεραρχίες, μεταξύ των οποίων και επτά μεραρχίες πάντσερ. Υπάγονταν όλες στον δυναμικό στρατάρχη Βάλτερ Μ όντελ, ενώ τηρήθη- καν και σημαντικές εφ εδρείες . Από α υ τές η OKW ήλεγχε δύο μεραρχίες «λαϊκών γρεναδιέρων», μια παντσεργκρεναντίερ (μηχανοκίνητη) και δύο τα ξιαρχίες πάντσερ, η Ομάδα Στρατιών «Β» μια μ εραρχία «λαϊκών γρεναδιέρων», ενώ η 15η Στρατιά ήλεγχε μια μεραρχία πάντσερ, μιαπαντσεργκρενα- ντίερ και δύο μεραρχίες «λαϊκών γρεναδιέρων». Ετσι, το γενικό σύνολο υπερέβαινε τις 28 μεραρχίες κάθε είδους. Τα αναλυτικά σχέδια τη ς επιχείρησης αποκάλυψε στους επικεφαλής ο ίδιος ο Γιοντλ, όταν επ ισκέφθηκε το αρχηγείο του Δυτικού Μ ετώ που στις 3 Νοεμβρίου.
Στον βόρειο το μέα των Αρδεννών, τμήματα τη ς 15ης Στρατιάς του Γκούσταβ φον Τσάνγκεν (αργότερα ανέλαβε επικεφαλής ο Γκύντερ Μπλού- μεντρ ιτ) θα επιχειρούσαν μια αναγνωριστική όσο και παραπλανητική κρούση προς το Μάαστριχτ. Στο αριστερό της πλευρό, μεταξύ του Μονσχάου και της διάβασης του Λοσχάιμ, θα εξορμούσε η βη Στρατιά Πάντσερ των SS, η οποία θα αποτελούσε και το κέντρο βάρους τη ς όλης προσπάθειας. Παρατάσσοντας τέσσερις από τις καλύτερες μεραρχίες των Waffen SS (1η SS Πάντσερ «Leibstandarte Adolf Hitler», 12η SS Πάντσερ «Hitlerjugend», 2η SS
Μ ε τη σύλληψ η των χιλ ιάδω ν ανδρών των 422 και 4 2 3 Σ υ ντα γμ ά τω ν , οι κ ινη μ α το γ ρ α φ ισ τές της W ehrm acht απόλαυσαν μια σπάνια ημέρ α θ ρ ιά μ β ο υ . Οι κ ά μ ερ ες των ρ επ ό ρ τερ της 18ης Μ ερ α ρ χ ία ς «Λαϊκών Γρεναδιέρω ν» κ ατέγρ αψ α ν τ ις βο υ β ές φ ά λ α γ γ ες των Α μερικανώ ν, οι οποίοι κο ίτα ζα ν μ ε εχ θ ρ ό τη τα προς το μ έρ ο ς το υ ς . Οι Γερμανοί έσ τιασ α ν την προσοχή το υ ς κυρίως σ το υ ς έγχρω μους σ τρ α τιώ τες , για να κ α τα δ ε ίξο υ ν σ τον λαό του Γ 1 Ρά ιχ ό τ ι ο ι αντίπ α λο ί του ή τα ν φ υ λ ετικ ά κ α τώ τερ α όντα.
Ο τα ξία ρ χο ς Α ντονυ Μ α κ Ω λιφ τη ς 101
Α ερ ο μ ετα φ ερ ό μ εν η ς Μ ερ α ρ χ ία ς έγ ιν ε
πασίγνω στος για τη μνημειώ δη μ ο νο λεκ τικ ή
άρνησή το υ στην π ρόσκληση το υ εχ θ ρ ο ύ
για παράδοση τη ς Μπαστόν.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Πάντσερ «Das Reich» και 9η SS Πάντσερ «Hohenstaufen»), η 6η Στρατιά Πάντσερ SS συμπλήρωνε το δυναμικό τη ς με π έντε μεραρχίες πεζικού φθάνοντας σε ένα σύνολο 140.000 ανδρών, που την καθιστούσε αναμφίβολα τη ν ισχυρότερη από τις τρ εις σ τρατιές του Μ όντελ.
Η απόφαση να ανατεθεί ο κύριος ρόλος για τη διάσπαση του συμμαχικού μετώπου και την πορεία προς τη ν Αμβέρσα σε αυτή τη Στρατιά, πήγαζε σίγουρα και από άλλους παράγοντες εκ τό ς από τη μαχητική αξία των μεραρχιών της. Ο Χ ίτλερ επιθυμούσε, για προπαγανδιστικούς και πολιτικούς λόγους, να καταγάγει τον θρίαμβό του με τα φανατικά στρατεύματα των SS, ίσως για να καταδείξει με αυτόν το ν τρ ό πο τη δυσπιστία που έ τρ εφ ε απέναντι στο Σώμα των αξιωματικών, ύστερα από τη ν απόπειρα δολοφονίας του τον προηγούμενο Ιούλιο.
Οι τεθω ρακισμένες μεραρχίες («πάντσερ») τη ς Wehrmacht ήταν γενικά καλά εφοδιασμένες και στελεχω μένες, αφού η Γερμανία έτειν ε να δ ιοχετεύει σε α υ τές τους εκλ εκ τό τερ ο υ ς από τους νεοσύλλεκτους. Επιπλέον, ο Χ ίτλερ δημιούργησε 10 α νεξά ρτητες ταξιαρχίες πάντσερ, με 40 άρματα η καθεμία, τις οποίες φρόντισε να εξοπλίσει με τα νέα άρματα Panther και Tiger. Η συντριπτική πλειοψηφία, όμως, των σχηματισμών πεζικού έπασχε από σοβαρές ελλείψ εις και ήταν μειω μένης σύνθεσης. Οι παλαιές ισχυρές μεραρχίες πεζικού των 17.200 ανδρών, που είχαν κατακτήσει ολόκληρη τη ν Ευρώπη, είχαν μεταμορφω θ εί από τον Σεπτέμβριο του 1944 σε μεραρχίες «λαϊκών γρεναδιέρων» («Volksgrenadier», για να υπογραμμίσουν στη γερμανική συνείδηση τον κίνδυνο που δ ιέτρ εχε η πατρίδα) με προβλεπόμενη σύνθεση μόλις 10.072 πολεμιστών. Δ εν ήταν παρά μονάδες επανδρωμένες από ηλικιωμένους ή πολύ νεαρούς Γερμανούς. Τα παλαιά όρια ηλικίας για τη στρατολόγηση στο Γ Ράιχ κυμαίνονταν μεταξύ 18 και 50 ετών, αλλά στα τέλη του 1944 η ανάγκη επέβαλε να «τεντω θούν» μετα ξύ 16 και 60 ετών. Καταβλήθηκε, όμως, προσπάθεια για την εξισορρόπηση αυτών των αδυναμιών με την αύξηση τη ς ισχύος πυρός. Ετσι, η τυπική μ εραρχία «λαϊκών γρεναδιέρων», αν και πιο ολιγάριθμη σε προσωπικό, δ ιέθ ε τε εντο ύ το ις τετραπλάσια πολυβόλα από τη ν παλαιά μεραρχία πεζικού, διπλάσια φορητά αντιαρματικά όπλα, 24% περισσότερα πυροβόλα μεγάλου διαμετρήματος, αλλά μόνο τα μισά οχήματα.
Η κρισιμότερη ίσως αδυναμία των Γερμανών ήταν το πρόβλημα ανεφοδιασμού σε καύσιμα για τη ν τεθω ρακισμένη και μηχανοκίνητη μάζα που είχαν συγκεντρώσει. Οι υπηρεσίες δ ιο ικητικής μέριμνας της Wehrmacht είχαν υποσχεθεί να εφοδιάσουν τα μάχιμα τμήματα με αρκ ε τές ποσότητες πετρελαίου, προκειμένου να καλύψουν τουλάχιστον 500 km, αλλά τελ ικά κατάφεραν να διαθέσουν μόνο τις μισές. Αν λη- φθούν υπόψη οι δυσκολίες των δρόμων στις Α ρδέννες και η κακοκαιρία, εύκολα θα μπορούσε να υπολογίσει κανείς ότι τελ ικά τα καύσιμα που χορηγήθηκαν δεν επαρκούσαν ο ύτε για 100 km. «Ενα μέρος της σύγχυσης προέκυψε από το ότι η OKW εργαζόταν με μαθηματικό και σ τερεότυπο υπολογισμό τη ς ποσότητας των καυσίμων που χρειαζόταν μια μεραρχία για να καλύψει 100 km», υποστήριζε ο Μαντώυφελ. «Η πείρα μου από τη Ρωσία με είχε δ ιδάξει ό τι χρειαζόταν το διπλάσιο αυτής της κλίμακας υπό συνθήκες πεδίου μάχης. Ο Γιοντλ δεν το καταλάβαινε αυτό».
Η λύση που εμπνεύσθηκε ο Χ ίτλερ ήταν απλοϊκή. Μ ετά από αυτή τη ν απόσταση, τα πάντσερ όφειλαν να ανεφοδιαστούν με τα πλούσια αποθέματα καυσίμων των Αμερικανών, τα οποία υποτίθεται ό τι θα κυρ ιεύονταν άθικτα στη Λιέγη. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ό τι οι
Γερμανός υπ αξιω ματικός (δ εκ α ν έα ς ) των Τεθω ρακισμένω ν, 1944.Φ ο ράει τη ν ε ιδ ικ ή ς σ χ εδ ία σ η ς σ το λ ή τω ν Panzer χ ρ ώ μ α το ς ligh t reed green, από ύφ ασ μ α denim , η ο π ο ία υ π ή ρ χ ε κ α ι σ ε α π ο χ ρ ώ σ ε ις fie ld grey ή m ouse grey, ενώ η σ χ εδ ία σ η ε ίν α ι π α ρ όμ ο ια μ ε α υ τή τη ς κ λ α σ ικ ή ς μ α ύ ρ η ς . Η σ το λ ή α υ τή ε ίχ ε μ ια επ ιπ λ έ ο ν τσ έπ η α ρ ισ τε ρ ά σ το χ ιτώ ν ιο , ενώ το π α ν τελ ό ν ι ε ίχ ε π έ ν τε τσέπες. Αν και α ρ χ ικ ά ή τα ν σ χ εδ ια σ μ έν η γ ια θ ερ μ ά κ λ ίμ α τα , δ ια τη ρ ή θ η κ ε κ α ι κ α τά το υ ς χ ε ιμ ε ρ ιν ο ύ ς μ ή νες . Η τα ν α ρ κ ε τά φ α ρ δ ιά ώ σ τε να μ π ο ρ ε ί να φ ο ρ ε θ ε ί κ α ι πάνω απ ό τη μ α ύ ρ η , γ ια κ α λ ύ τε ρ η π ρ ο σ τα σ ία απ ό το κ ρ ύ ο . Ω ς υ π α ξ ιω μ α τικ ό ς δ ια τ η ρ ε ί το μ α ύ ρ ο τ ζ ό κ ε ϊ μ ε τα ρ ο ζ π α ρ αρ ράμ μ ατα . Το ρ ο ζ χρώ μ α σ τα π αρ αρ ρ ά μ μ α τα τω ν επ ω μ ίω ν κα ι τω ν δ ια κ ρ ιτ ικ ώ ν σ τα π έ τα δ η λ ώ ν ο υ ν το Ο πλο τω ν Τεθω ρακισμ ένω ν. Η ζώ νη ε ίν α ι από μ α ύ ρ ο δ έρ μ α κ α ι η πόρπ η έ χ ε ι χρώ μ α fie ld grey. Σ τη ζώ νη ε ίν α ι α ν α ρ τη μ έν ο έν α π ισ τό λ ι Ρ 08 σ τη μ α ύ ρ η δ ερ μ ά τ ιν η θ ή κ η το υ . Ο α υ το κ ρ α το ρ ικ ό ς α ε τό ς σ τη δ ε ξ ιά π λ ευ ρ ά το υ σ τή θ ο υ ς έ χ ε ι χρώ μ α γ κρ ι σ ε φ ό ν το fie ld grey.
oCfol'fDL&bOÜ
Γερμανοί θα μπορούσαν ποτέ να υποπέσουν σε μια τόσο επιπόλαιη στρατηγική εκτίμηση, όσο αυτή που αφορούσε τη διοικητική τους μέριμνα. 0 υπολογισμός της κυρίευσης των εχθρικών αποθεμάτων για τη συνέχιση τη ς προέλασης και, μάλιστα, όταν αυτή θα είχε φθά- σει στο κρισιμότερο σημείο της, αποτελούσε ολέθριο επιχειρησιακό σφάλμα.
Μεγάλο ρόλο στη διατήρηση ενός ταχύτατου ρυθμού προέλασης θα διαδραμάτιζε, βέβαια, η επιλογή των κατάλληλων διοικητών, οι οποίοι θα έπρεπε να τρ έφ ουν ακλόνητη πίστη στην επ ίτευξη του στόχου. Για τον λόγο αυτό ο Χ ίτλερ ανέθεσε τη διοίκηση τη ς 6ης Στρατιάς Πάντσερ των SS στον στρατηγό Γιόζεφ «Ζεπ» Ντήτριχ. Ο Ντήτριχ είχε ηγηθ-εί στο παρελθόν μιας μεραρχίας κατά την εκστρατεία στα Βαλκάνια και τη Ρωσία, αλλά δεν είχε καμία εμπειρία διοίκησης μεγαλύτερων σχηματισμών. Τα μόνα προσόντα του για την ανάληψη αυτού του κρίσιμου ρόλου ήταν η φανατική πίστη του στην ιδιοφυία του Φύρερ και η ομολογούμενη προσωπική γεννα ιότητά του. Αναγνωρίζοντας την αδυναμία του στον χειρισμό μεγάλων τεθω ρακισμένων μονάδων, ο Χ ίτλερ φρόντισε να τοπ οθετήσει ως αρχηγό του επ ιτελείου του το ν υποστράτηγο Φριτς Κράμερ, ο οποίος και θα διε- ξήγαγε ουσιαστικά τη μάχη για λογαριασμό του Ντήτριχ.
Για την 6η Στρατιά Πάντσερ το σχέδιο προέβλεπε να χρησιμοποιήσει πρώτα το πεζικό της, προκειμένου να πετύχει μια διάσπαση του συμμαχικού μετώπου κοντά στο Μονσχάου και να κρατήσει ανοικτό το ρήγμα, ώστε να ξεχυθούν μέσα από αυτό οι μεραρχίες του I και II Σώματος Πάντσερ των SS, ακολουθώντας π έντε παράλληλες οδεύ σεις (Panzer Rollbahnen Α έως Ε). Ο Χ ίτλερ πίστευε ότι αρκούσαν 48 ώρες για να πραγματοποιήσει ο Ν τήτριχ αυτό το φαινομενικά εύκολο άλμα των 60 km έως τη Λιέγη. Αμέσως μετά θα διέσχιζε τη διώρυγα του Αλβέρτου και θα κατέληγε θριαμβευτικά στην Αμβέρσα.
Νότια τη ς θέσης των ανδρών των Waffen SS είχε αναπτυχθεί η 5η Στρατιά Πάντσερ του στρατηγού Χάσο Εκαρντ φον Μ αντώυφελ με τρ εις μεραρχίες πάντσερ και τέσσερις πεζικού. Αν και δ ιέθ ετε μόνο90.000 άνδρες, ο Μ αντώυφελ ήταν ασύγκριτα ικανότερος από τον Ντήτριχ στη διοίκηση μονάδων σε κινητό πόλεμο, κάτι που είχε αποδ είξε ι επανειλημμένα στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου α ρ κετές φορές είχε στερήσει στον Κόκκινο Στρατό μεγάλους θριάμβους. Ο Μαντώυφελ γνώριζε ότι είχε απέναντι του ασθενή αμερικανικά τμήματα: η 106 Μεραρχία Πεζικού των Η ΠΑήταν τελείω ς άπειρη, ενώ τα δύο συντάγματα της 28ης οπωσδήποτε δεν είχαν ακόμη ανανήψει από την αιματηρή σύγκρουση στο δάσος Χ ούρτγκεν και κατά συνέπεια δεν θα είχαν προλάβει ο ύτε να συμπληρώσουν τα κενά το υς ούτε να ξα νακτίσουν τη ν ομοιογένειά τους. Το σχέδιό του ήταν να κυκλώσει την 106 (που κατείχε ε κ τεθ ε ιμ έν ες θέσεις) με δύο μεραρχίες πεζικού, ενώ ταυτόχρονα θα προωθούσε τις υπόλοιπες δυνάμεις του επάνω από τον ποταμό Ουρ προς την Μπαστόν. Μ ετά τη διάβαση του Μεύ- ση στο σημείο μεταξύ Ναμύρ και Ντινάν, θα αναλάμβανε ρόλο πλα- γιοφυλακής για την 6η Στρατιά Πάντσερ των SS, κυριεύοντας τις Β ρυξέλλες και φθάνοντας έως τον κόλπο του Εσκώ, συντρίβοντας ταυτόχρονα κάθε απόπειρα αντεπίθεσης του εχθρού.
Η 7η Στρατιά του στρατηγού Εριχ Μπραντενμπέργκερ, η οποία αναμφίβολα συνιστούσε τον ασθενέστερο από τους τρ εις γερμανικούς σχηματισμούς, «μόλις και μετά βίας άξιζε τον τίτλο τη ς στρατιάς, αφού θα μπορούσε κάλλιστα να συγκριθεί περισσότερο με ένα
Π ε ζ ό ς W affen-SS, Α ρ δ έν ν ες , Δ ε κ έμ β ρ ιο ς 1944.Φ έρ ει τη σ το λ ή μ ά χ η ς μ ε κ α μ ο υ φ λ ά ζ τω ν W affen-SS το υ 1944 ("m ottle"). Φ ο ράει τ ζ ό κ ε ϊ) τύ π ο υ Μ 1943 κα ι τις τυ π ικ έ ς κ ο ν τ έ ς μ π ό τες . Κάτω από το τ ζ ό κ ε ϋ φ έ ρ ε ι το κ λ α σ ικ ό “toque", έν α μ ά λ λ ινο ύ φ ασμ α, που ε ξ α σ φ ά λ ιζ ε επ ιπ λ έ ο ν π ρ ο σ τα σ ία σ τα ψ υ χ ρ ά κλ ίμ α τα , το ο π ο ίο κ ά λ υ π τε το κ ε φ ά λ ι κ α ι το ν λα ιμ ό .Οι ιμ ά ν τες τη ς ε ξ ά ρ τυ σ η ς ε ίν α ι τύ π ο υ Μ 1939. Ε ίνα ι εφ ο δ ια σ μ έν ο ς μ ε έν α μ α χ α ίρ ι μ ά χ η ς μ ε ξ ύ λ ιν η λ α β ή . μ ια χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ α τύ π ου Μ 1924 κα ι έ ξ ι φ υ σ ιο γ γ ιο 9 ή κ ε ς γ ια τα π υ ρ ο μ α χ ικά το υ τυ φ ε κ ίο υ ε φ ό δ ο υ StG44. Το S tu rm gew ehr 1944 τω ν 7,92 m m ή τα ν ένα π ρ ω το π ο ρ ια κ ό όπ λο κα ι α π ο τέ λ ε σ ε τη β ά σ η α ν ά π τυ ξη ς το υ σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ ΑΚ-47.
Α μ ερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τες α τεν ίζο υ ν μ ε π ερίσκεψ η τα
π τώ ματα δύο Γερμανών στο χω ριό Λ ινεβ ίλ .
18
Ο Ρούντστεντ χαρακτήρισε
το σχέδιο «αναλαμπή ιδιοφυίας», αλλά ταυτόχρονα το θεώρησε πολύ
φιλόδοξο («αν ποτέ φθάσουμε στον
Μεύση, θα πρέπει να πέσουμε γονυπετείς
και να ευχαριστήσουμε
τον Θεό»).
σώμα», κατά το σχόλιο ενός ιστορικού. Δ ιέθ ετε τρ εις μεραρχίες «λαϊκών γρεναδιέρων» και τη ν 5η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών. Αποστολή της ήταν να προωθηθεί έως το ν Μεύση και έπειτα να στρέψει το μέτωπό της προς Νότο και να εδραιωθεί στον ποταμό Σεμουά, σχηματίζοντας μια προστατευτική πλευρική κάλυψη για την 5η και 6η Στρατιά Πάντσερ από ενδεχόμενη παρέμβαση του Πάττον. Αν και η 7η Στρατιά θα προσέκρουε επάνω σε δύο αμερικανικά συντάγματα πεζικού και μισή τεθω ρακισμένη μεραρχία, η έλλειψ η αρμάτων και μηχανοκίνητω ν την καταδίκαζε σε έναν ρυθμό προέλασης παρόμοιο με εκείνον του πεζού στρατιώτη, κάτι που οδηγούσε τους επ ιτελείς τη ς να αμφιβάλλουν για τη δυνατότητά τη ς να εκπληρώσει το υς αντικειμενικούς σκοπούς της.
Ο Χ ίτλερ δεν παρέλειψε να χρησιμοποιήσει και σε αυτή τη ν περίπτωση έναν κατάλληλο «δούρειο ίππο». Ο διάσημος καταδρομέας, ο οποίος είχε απελευθερώ σει το ν Σεπτέμβριο του 1943 το ν Μου- σολίνι από μια κορυφή των Απεννίνων, ο αντισυ- νταγματάρχης των SS, Ο ττο Σκορτσένυ, είχε ως αποστολή να προκαλέσει χάος στα συμμαχικά μ ετό πισθεν. «Στο πρώτο κύμα» αναφέρει ο Λ ίντελ Χαρτ, «ένας λόχος από καταδρομείς που μιλούσαν άπταιστα αγγλικά, που φορούσαν αμερικανικές φόρμες εκσ τρατείας και επέβαιναν σε αμερικανικά Jeep, ε- πρόκειτο να προχωρήσουν κατά μ ικρές ομάδες μόλις θα έσπαζε το μέτωπο, για να κόψουν τηλεφ ω νικά καλώδια, να γυρίσουν σήματα κυκλοφορίας, να κρεμάσουν κόκκινες τα ιν ίες για να δείχνουν ότι οι δρόμοι είναι ναρκοθετημένοι και να δημιουργήσουν σύγχυση κατά οποιονδήποτε τρόπο μπορούσαν.» Στο δ εύ τερ ο κύμα ολόκληρη η 150 Ταξιαρχία Πάντσερ με πληρώματα, τα οποία επίσης θα έ φ ε ραν αμερικανικές στολές, επρόκειτο να περάσει και να καταλάβει τις ζω τικές γέφ υρ ες του Μεύση. Επιπρόσθετα, μια δύναμη 1.000 αλεξιπτωτιστών υπό τον συνταγματάρχη Φρήντριχ φον ντερ Χάι-
ντε, βετεράνο τη ς αεραποβατικής εφόδου στην Κρήτη, θα έπ εφ τε πίσω από τις αμερικανικές γραμμές, με τη διπλή αποστολή να ανοίξει το υς δρόμους για τα γερμανικά άρματα και να το υς φράξει για τις αμερικανικές ενισχύσεις.
Επρόκειτο ουσιαστικά για την ίδια διαδρομή, τη ν οποία είχαν ακολουθήσει τα γερμανικά άρματα το ν Μάιο του 1940, αλλά από το υς Γερμανούς στρατηγούς δεν δ ιέφ ευγε η λεπ τομέρεια ότι τό τε η Wehrmacht είχε χρησιμοποιήσει 44 μεραρχίες για το εγχείρημα (που αργότερα έγιναν 71). Το 1944 ο Χίτλερ ή θ ελε να επαναλάβει τον άθλο με 28 μόνο μεραρχίες εναντίον ενός αντιπάλου ασύγκριτα ισχυρότερου και πιο ευκίνητου από το υς Αγγλογάλ- λους του 1940. Η αντίδραση των ανώτατων αξιωματικών τη ς Wehrmacht στην προτεινόμενη επίθεση είχε δ ιάφορες βαθμίδες. Ολοι διέκριναν καθαρά πως, όπως είχε συμβεί και με τη ν επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» πριν από τρεισήμισι χρόνια, οι στόχοι του σχεδίου υπερέβαιναν τα διαθέσιμα μ έσα. Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, Χάιντς Γκουντέριαν, δ ιαμαρτυρήθηκε για διασπάθιση δυνάμεων την ώρα που αναμενόταν μεγάλη επίθεση των Σοβιετικών στην Ανατολή, αλλά ο Χ ίτλερ το ν αποστόμωσε: «Δεν χρειάζετα ι να προσπαθείτε να με δ ιδάξετε. Διοικώ τον Γερμανικό Στρατό σε πόλεμο επί π έντε χρόνια και έχω αποκτήσει μεγαλύτερη πείρα από οποιονδήποτε «κύριο» του Γενικού Επιτελε ίου . Εχω μελετήσ ει το ν Κλαούζεβιτς και τον Μ όλτκε καθώς και όλα τα έργα του Σλήφεν. Είμαι περισσότερο στο πνεύμα από ό,τι εσείς».
Ο Ρούντστεντ χαρακτήρισε το σχέδιο «αναλαμπή ιδιοφυίας», αλλά ταυτόχρονα το θεώ ρησε πολύ φ ιλόδοξο («αν ποτέ φθάσουμε στον Μεύση, θα πρέπει να πέσουμε γονυπετείς και να ευχαριστήσουμε το ν θεό»), ενώ παραπονέθηκε πως οι δυνάμεις του υπολείπονταν κατά 115.000 άνδρες της προβλεπόμενης σύνθεσής τους. Ο Μ όντελ απέρ- ριψε κα τ’ ιδίαν τη ν πρόταση («αυτό το αναθεματι-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Κ ραυγάζοντας δ ια τα γ ές , ένας Γ ΐρ μ α ν ό ς αξιω ματικός , που σ τέ κ ε τα ι δίπλα σε κ α τεσ τρ α μ μ ένο α μερ ικα νικό ημ ιερπ υστρ ιοψ όρο, π αροτρύνει το υ ς ά νδ ρ ες του να συνεχίσουν την έφοδό το υ ς . Κάθε μ ερ α ρ χ ία π άντσερ ε ίχ ε μια ικανοπ οιητική αναλογία π εζικού σ τις τά ξε ις της.
σμένο σχέδιο δεν έχει ο ύτε ένα πόδι για να σταθεί!») και αντιπρότεινε μια δική του ιδέα για την κύκλωση των αμερικανικών μεραρχιών στην εισέ- χουσα του Ααχεν. Ακόμη και ο πιστός Ντήτριχ διατηρούσε τις αμφιβολίες του: «Αυτό που θ έλ ε ι ο Χίτλερ από εμένα είναι να διασχίσω έναν ποταμό, να καταλάβω τις Β ρυ ξέλλες και να συνεχίσω για να καταλάβω την Αμβέρσα! Και αυτό κατά τη διάρκεια τη ς χειρότερης εποχής του χρόνου, μέσα από τις Αρδέννες, όπου το χιόνι φθάνει ως το σ τήθος και δεν υπάρχει χώρος για να αναπτυχθούν τέσσερα άρματα το ένα πλάι στο άλλο, πόσο μάλλον τέσσ ερις τεθω ρακισμένες μεραρχίες! Εκεί όπου δεν φωτίζει πριν τις 08.00 και σκοτεινιάζει ξανά στις 16.00. Και με «μπαλωμένες» μεραρχίες που αποτελούνται κυρίως από παιδιά και άρρωστους γέρους. Και όλα αυτά τα Χριστούγεννα!» Ο Χίτλερ, όμως, είχε ολοκληρώσει τις επιχειρησιακές διαταγές του σχεδίου με τη ν ιδιόχειρη σημείωση: «Δεν πρόκειται να αλλαχθεί». Ο χαρτοπαίκτης ή θ ελε να τραβήξει το τελευ τα ίο του φύλλο.
Στον το μέα του οπλισμού και της συγκριτικής ,σχύος των αντιπάλων, οι Γερμανοί είχαν ομολο- γουμένως το προβάδισμα σε αρκετά σημεία. Αν και το αμερικανικό ημιαυτόματο τυφ έκ ιο Μ1 Garand των 0,30 in ήταν ανώτερο από τα αντίστοιχα γερμανικά όπλα, η Wehrmacht απολάμβανε μιας κρίσιμης και διαρκούς υπεροχής στα ελαφρά και βαρέα πολυβόλα, στα νεοεμφανιζόμενα αυτόματα τυφέκια εφόδου StG44, στα άρματα μάχης, στους κατα- στροφείς αρμάτων και στους φορητούς αντιαρματικούς εκ το ξευ τές , στα πυροβόλα ευθ υτενού ς τροχιάς και στην ποικιλία ναρκών. Το γερμανικό άρμα Panther δ ιέθ ε τε ένα πυροβόλο υψηλής αρχικής ταχύτητας βλήματος των 75 mm, ενώ τα Tiger, που μπορούσαν να βάλλουν βλήματα των 88 mm, απο- τελούσαν το ν τρόμο των πεδίων μάχης σε Ανατολή και Δύση. Και οι δύο τύποι προστατεύονταν με α
π οτελεσματική θωράκιση πάχους άνω των 100 mm, απέναντι στην οποία τα αμερικανικά bazooka και τα πυροβόλα των αρμάτων Sherman συγκέντρωναν λίγες π ιθανότητες επιτυχίας από μεγάλες αποστάσεις. Εκεί όπου οι Γερμανοί υστερούσαν απελπιστικά έναντι των Συμμάχων ήταν βέβαια στην αεροπορική ισχύ αλλά και στον τομέα των μηχανοκίνητων. Η Wehrmacht απλούστατα δεν δ ιέθ ε τε τον αναγκαίο αριθμό φορτηγών οχημάτων για να προωθήσει και να μετα φ έρ ει τις τεράσ τιες π οσότητες πυ- ρομαχικών, καυσίμων και άλλων υλικών που χρειάζονταν για να συντηρηθεί ο ρυθμός μιας μεγάλης επίθεσης. Κατά παράδοξο τρόπο, παρά τις σημαν τικές τεχνολογικές καινοτομίες που είχε σημειώσει η γερμανική βιομηχανία, παράγοντας αεριωθούμενα, υπεράρματα, πυραύλους και άλλα επαναστατικά όπλα, εντο ύ το ις για τις μεταφ ορές της διοικητικής μέριμνας είχε αφήσει τον Στρατό να βασίζεται σε ζωήλατα κάρα, τη ν ίδια στιγμή που οι Αμερικανοί μπορούσαν δίκαια να καυχηθούν ότι δ ιέθετα ν το ν πιο ευέλ ικτο στρατό του κόσμου.
Ελπίζοντας για την επιτυχία του σχεδίου του, ο Χ ίτλερ υπ έθετε πως οι Αμερικανοί θα αργούσαν να αντιδράσουν. Π ίστευε ίσως ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ και ο Αμερικανός πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ ασκούσαν τον ίδιο ασφυκτικό έλεγχο στον ανώτατο διοικητή των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, στρατηγό Ντου- άιτ Αϊζενχάουερ, όπως ο ίδιος ο Φύρερ έπραττε με τους στρατηγούς του. Με βάση το υς υπολογισμούς του Χίτλερ, ο Αϊζενχάουερ δεν θα μπορούσε να δια- κόψει τις επ ιθετικές επιχειρήσεις, που είχε ήδη ξ ε κινήσει σε άλλα μέτωπα, χωρίς να λάβει τη σχετική έγκριση των πολιτικών προϊσταμένων του. Η Ανώτατη Δοίκηση της Wehrmacht πληροφορήθηκε από το ν Φύρερ ότι ο Αϊζενχάουερ θα χρειαζόταν τουλάχιστον δύο ημέρες μέχρι να αντιληφ θεί το μέγεθος και τους σκοπούς της γερμανικής αντεπίθεσης. Στη συνέχεια, θα ακολουθούσαν δύο ή τρ εις η μ έρες διαπραγματεύσεων και διαβουλεύσεων με το υς η γέτες τη ς Βρετανίας και των ΗΠΑ μέχρι να λάβει την έγκρισή τους για το υς κατάλληλους χειρισμούς. Εως τό τε, οι γερμανικές μονάδες κρούσης θα είχαν κατά πάσα πιθανότητα διαβεί τον Μεύση, αν δεν είχαν ήδη κυριεύσει την Αμβέρσα.
Ακόμη όμως και αν ο Αϊζενχάουερ αποδεσμευ- όταν πολιτικά για να αντιδράσει, η πεποίθηση του Χ ίτλερ ήταν πως οι συμμαχικές δυνάμεις θα καθυστερούσαν πολύ στις κινήσεις τους. Σύμφωνα με τις αντιλήψ εις που επικρατούσαν εκείνη τη ν περίοδο στη «Φωλιά του Λύκου», οι Αμερικανοί στρατιώ τες δεν είχαν συνηθίσει να μάχονται στην άμυνα και θα συναντούσαν σοβαρές δυσκολίες αφ ενός μέχρι να προσαρμοστούν στις συνθήκες που αυτή επιβάλλει και αφ ετέρου για να αντιδράσουν έγκαιρα και σωστά. Η τελευ τα ία φορά που οι μ εραρχίες των ΗΠΑ δέχθηκαν επίθεση ήταν πριν από σχεδόν δύο χρόνια κατά τη μάχη τη ς Κασερίν, στη βόρεια Αφρική όπου λίγο έλειψ ε να διαλυθούν. Ο Φύρερ έ τρ εφ ε ενδόμυχη περιφρόνηση για τις μαχητικές α ρ ετές τον Αμερικανών. Παρά τα σκληρά κτυπήματα που είχε δ εχθεί η Wehrmacht κατά τις μάχες στη Γαλλία το 1944, ο Χ ίτλερ εξακολουθούσε να αποδίδει τις ή τ τες τη ς στην καταθλιπτική υπεροχή των αντιπάλων τη ς σε υλικά μέσα και αεροπορική ισχύ. Υποστήριζε ό τι ο μέσος Αμερικανός στρατιώτης ήταν μη σκληραγωγη μένος, φτωχά εκ παιδευμένος, με κακή ηγεσία και με τάση προς τον πανικό.
Ο μό λις 29 ετώ ν α ντ/σ υ ν τα γμ α τά ρ χη ς των
SS, Γιόακιμ Πάιπερ, η γ ή θ η κ ε του ομώ νυμου
Σ υ γ κ ρ ο τή μ α το ς Μ άχης, η π ορεία του οποίου
σ η μ α δ εύ τη κ ε α νεξίτη λα από σω ρεία άνανδρων
εγκλημάτω ν. Σ τη φ ω τογραφ ία δ ια κ ρ ίν ετα ι το
διάσημο του Σ τα υ ρ ο ύ των Ιπποτών μ ε τά Ξιφών και
Φύλλων Δ ρ υ ό ς , το οποίο έ φ ε ρ ε ο Πάιπερ.
Ο Α μερ ικα νός υ π οσ τρ άτηγος Α λαν Τζόουνς, δ ιο ικη τή ς της
106 Μ ερ α ρ χ ία ς Π εζικού , σ υ νέδ εσ ε το όνομά του μ ε τη μ εγ α λ ύ τερ η κ α τα σ τρ ο φ ή που υπ έστη μονάδα των ΗΠΑ στην
Ευρώπη κ α τά τον Β ' Π αγκόσ μιο Π όλεμο .
ΜΕίΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
ΑΥΤΑΠΑΤΕΣΟι Αμερικανοί απέτυχαν παταγωδώς να σχηματίσουν μια λογική ε
κτίμηση με βάση τις πληροφορίες που στάχυολογούσαν. Στοιχεία που έφθασαν έως το γραφείο του Βρετανού αντιστράτηγου Κ ένεθ Στρον- γκ, ο οποίος εκτελούσ ε χρέη επ ιτελούς πληροφοριών για το ν Αϊζεν- χάουερ, έκαναν λόγο για μια επ ιθετική ενέργεια των Γερμανών στον άξονα Μ αλμεντύ-Λιέγη. Ενας Γερμανός αιχμάλωτος ανέφ ερε ότι είχε δει να ρυμουλκείτα ι υλικό γεφυροποιίας προς το μέτωπο κατά μήκος του Λουξεμβούργου. Α λλες πληροφορίες αποκάλυπταν πως το XLVII Σώμα Πάντσερ είχε λάβει διαταγές να καταλάβει τη ν πόλη Μπαστόν. ενώ σι συμμαχικές υπηρεσίες πληροφοριών παραδέχονταν ότι δ εν ε ίχαν ιδέα για το πού βρισκόταν το LVII Σώμα Πάντσερ κατά τους τελ ευ ταίους δύο μήνες! Η 5η Στρατιά Πάντσερ εξαφανίσθηκε μυστηριω- δώς από τη μάχη της Λωρραίνης και οι Σύμμαχοι είχαν χάσει τελείω ς τα ίχνη δύο επίφοβων σωμάτων πάντσερ των SS, τα οποία αποσύρθηκαν από το Ανατολικό Μέτωπο και κανείς δεν γνώριζε πού είχαν μετα κινηθεί. Οι λιγοστοί Γερμανοί αιχμάλωτοι ομολογούσαν ότι τις τ ε λ ευ τα ίες ημέρες «είχαν δει περισσότερα άρματα από ό,τι τα προηγούμενα δύο χρόνια».
Η αλήθεια είναι ότι η μικρή διάρκεια της ημέρας εκείνη την εποχή του έτους, ο άσχημος καιρός και η έλλειψ η φιλικά προσκείμενου ντό πιου πληθυσμού στην «άλλη πλευρά του λόφου» στέρησαν στους Συμμάχους το πλούσιο υλικό πληροφοριών, το οποίοι συνήθως συνέ- λεγαν πριν από τις επιχειρήσεις τους. «Οι Γερμανοί έπαψαν να μάχονται πλέον σε εχθρικό έδαφος, όπως συνέβαινε στη Γαλλία», έλεγε ο Μπράντλεϋ, «όπου οι Γάλλοι πατριώτες μας ανέφεραν τις κινήσεις το υς και προστάτευαν τους πράκτορές μας που δρούσαν πίσω από τις εχθρ ικές γραμμές. Μέσα στο Ράιχ η Wehrmacht βρισκόταν στο πάτριο έδαφος, μεταξύ του λαού της και οι πληροφοριοδότες θεω ρούντο προδότες. Υπήρχαν δε πάρα πολύ λίγοι. Το αποτέλεσμα ήταν η ροή πληροφοριών από τις γερμανικές γραμμές να περιοριστεί σε ελάχιστες σταγόνες». Ο επικεφαλής τη ς 12ης Ομάδας Στρατιών, όμως. παραδέχθηκε με αφοπλιστική ειλικρίνεια και το δικό του μερίδιο ευθύνης: «Την εποχή εκείνη διοικούσα 750.000 άνδρες σε μέτωπο 345 km. Μου ήταν αδύνατο ακόμη και να διαβάσω απλώς όλα τα δελτία πληροφοριών των μονάδων που υπάγονταν σε εμένα».
Πώς ήταν άραγε δυνατό ένα έθνος, όπως το γερμανικό, που αριθμούσε έναν πληθυσμό 85 εκατομμυρίων ανθρώπων και το οποίο είχε ήδη χάσει έως τό τε περισσότερους από τέσσερα εκατομμύρια άνδρες στα πεδία των μαχών, που πιεζόταν ασφυκτικά από τρία μέτωπα και σφυροκοπείτο νύκτα και ημέρα από τα βομβαρδιστικά αεροπλάνα, να σχηματίσει δύο νέες στρατιές και να παραγάγει τα αναγκαία όπλα για να τις εξοπλίσει; Πώς θα κατόρθωνε η Wehrmacht, η οποία βρισκόταν σε μόνιμη υποχώρηση από τα μέσα του 1943, να αναλάβει και πάλι την πρωτοβουλία των κινήσεων και να περάσει στην επίθεση: Και, τέλος, γιατί η Γερμανία θα αποφάσιζε να εκτο ξεύσ ει μια τόσο μεγάλη έφοδο (που σίγουρα θα ήταν η τελευ τα ία της) σε μια περιοχή που δεν έχαιρε καμίας στρατηγικής σημασίας;
Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερω τήματα φανερώνουν, γιατί οι αμερι-
Α μερικανός π ολυβολητής BAR, Α ρ δ ένν ες 1944.Α π ε ικ ο ν ίζ ε τα ι έ ν α ς ο π λ ίτη ς το υ 23 ου Τ εθ ω ρ α κ ισ μ ένο υ Τάγματος
Π ε ζ ικ ο ύ , κ α τά τη ν π ερ ίο δ ο τη ς μ ά χ η ς τω ν Α ρδ εννώ ν. Φ έρ ε ι τα α π ο λύ τω ς α π α ρ α ίτη τα , α φ ο ύ γ ια α ρ κ ε τό δ ιά σ τη μ α ο ι Α μ ερ ικ α ν ο ί
σ τρ α τ ιώ τε ς π α ρ έμ ε ιν α ν απ ομ ονω μ ένοι κα ι δ ε ν ε ίχ α ν το ν κ α τά λ λ η λ ο ρ ο υ χ ισ μ ό . Η λ ε υ κ ή χ ε ιμ ε ρ ιν ή σ το λ ή π α ρ α λ λ α γ ή ς , τη ν ο π ο ία φ ο ρ ο ύ σ α ν
επ άνω από τη ν τυ π ικ ή χ ε ιμ ε ρ ιν ή , π ρ ο έρ χ ε τα ι από το ν Β ρ ε τα ν ικ ό Σ τρ α τό , κ α θ ώ ς δ ε ν υ π ή ρ χα ν δ ια θ έ σ ιμ ε ς α μ ε ρ ικ α ν ικ ές . Το κ ρ ά ν ο ς Μ1,
χ ρ ώ μ α το ς σ κ ο ύ ρ ο υ π ρ ά σ ινο υ , τ ο π ο θ ε τ ε ίτ α ι επ άνω από το ν μ ά λ λ ινο σ κ ο ύ φ ο . Φ έρ ε ι ιμ ά ν τες ε ξ ά ρ τυ σ η ς Μ 1936, ενώ υ π ά ρ χ ο υ ν σ υ ν ο λ ικ ά 12
φ υ σ ιγ γ ιο θ ή κ ε ς γ ια το ο π λ ο π ο λ υ β ό λ ο BAR. Τα χ έ ρ ια ε ίν α ι π ρ ο σ τα τευ μ έν α μ ε τυ π ικ ά μ ά λ λ ιν α γ ά ν τ ια , εν ισ χ υ μ έν α μ ε δ έρ μ α σ τις
π αλάμ ες . Οι υ ψ η λ έ ς μ π ό τες (12 ιν τσ ώ ν) ε ίν α ι τ ε λ ε υ τ α ίο υ τύ π ο υ , κ α τα σ κ ε υ α σ μ έ ν ε ς από κ α ο υ τσ ο ύ κ (σ τα κ α τώ τε ρ α σ η μ ε ία ) κα ι δ έρ μ α
(σ τα σ η μ ε ία επ άνω απ ό το ν α σ τρ ά γ α λο ). Σ ε α ν τ ίθ ε σ η μ ε τ ις π α λ α ιό τε ρ ε ς - απ ό κ α ο υ τσ ο ύ κ κ α ι κ α ρ α β ό π α ν ο - μ π ό τες , ή τα ν ά ν ε τ ε ς
κ α ί δ α ν ικ έ ς γ ια μ ε γ ά λ ε ς π ο ρ ε ίε ς .
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
κανικές υπηρεσίες πληροφοριών εξαπ ατήθηκαν σε τόσο μεγάλη έ κταση. Αποδεικνύουν ότι η Γερμανία κατόρθωσε για μια ακόμη φορά να επιβεβαιώσει τόσο τις δεινές ικανότητές της στη διεξαγωγή πολέμου, όσο και το στάδιο τη ς απόγνωσης, στο οποίο είχε π ερ ιέλθει στα τέλη του 1944. Περισσότερο, όμως, από κάθε τι άλλο καταμαρτυρούν ότι ο ευκολότερος τρόπος για να πετύχει κανείς έναν αιφνιδιασμό ε ίναι να επιχειρήσει κάτι που ξεφ εύγε ι τελείω ς από τα όρια της λογικής.
Η γνωστή ησυχία εξακολουθούσε να βασιλεύει στις Αρδέννες. Από τις 15 Δεκεμβρίου έβρεχε ασταμάτητα και το έδαφος είχε μετα- τραπεί σε μια θάλασσα λάσπης. Εκείνη την ημέρα μια πολική αέρια μάζα κατέφθασε επάνω από την περιοχή, μ εταφ έροντας υγρασία από τον Ατλαντικό. Το ύψος Βροχής στις αρχές του χειμώνα στην περιοχή τον Αρδεννών ανέρχεται συνήθως στα 100 cm, ενώ σε ορισμένα σημεία, όπως η Μπαστόν, η θερμοκρασία παραμένει κάτω από το μηδέν για 145 ημέρες τον χρόνο κατά μέσο όρο. Οι χιονοπτώσεις σε αυτά τα δάση είναι τόσο ξαφ νικές και σφοδρές, ώστε μπορούν να σχηματίσουν ένα στρώμα χιονιού πάχους 30 cm μέσα σε ένα 24ωρο! Η ομίχλη κάλυπτε ήδη τις κορυφές των χιονισμένων δένδρων στα μέσα Δ εκεμ βρίου 1944.
Την ίδια ημέρα, κατά τη ν οποία τα πάντσερ ετοιμάζονταν να εξορ- μήσουν, ο Μ οντγκόμερυ α ιτήθηκε να λάβει τη χριστουγεννιάτικη άδειά του. Από την έδρα του ανώτατου διοικητή στο Παρίσι έως τις ομάδες στρατιών, τα επ ιτελεία των σωμάτων, το υς δ ιο ικητές μεραρχιών αλλά και το υς απλούς πεζούς που προσπαθούσαν να προφυλα- χθούν από το κρύο μέσα στα ορύγματά τους τη νύκτα της 15ης Δ εκεμβρίου 1944, ο ύ τε ένας άνθρωπος στο συμμαχικό στρατόπεδο δεν περίμενε πως θα μπορούσε ποτέ η Wehrmacht να εξαπολύσει μια τόσο μαζική αντεπίθεση. Πίστευαν ακράδαντα πως κάτι τέ το ιο ήταν πέρα από τις δ υ να τό τη τες των στρατευμάτων τη ς και τις ε π ικρατούσες καιρικές συνθήκες. Και όμως, στις δασώδεις περιοχές του Σνέε Α'ίφελ, όπου συναντώνται τα σύνορα της Γερμανίας, του Βελγίου και του Λ ουξεμβούργου, οι Γερμανοί είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν μυστικά 240.000 άνδρες και εκα το ντά δες άρματα, όντας έτο ιμοι να κα τευθύ νουν αυτόν τον όγκο εναντίον των 83.000 Αμερικανών που βρίσκονταν στις Αρδέννες. Οι ΗΠΑ επρόκειτο να υποστούν έναν αιφνιδιασμό χειρότερο από εκείνον του Περλ Χάρμπορ, δεχόμενες ένα πλήγμα που θα οδηγούσε το ν στρατό τους στο χείλος τη ς καταστροφής.
Πλησιάζοντας στο στάδιο τη ς υλοποίησης, η επιχείρηση μ ετονο μάσθηκε σε «Φθινοπωρινή Ομίχλη», λαμβάνοντας το όνομα μιας ε ναλλακτικής επίθεσης, την οποία είχε προτείνει ο Μ αντώ υφελ στον Φύρερ. Η τελευτα ία ενημερω τική σύσκεψη της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας με το ν Χ ίτλερ πραγματοποιήθηκε στο αρχηγείο του Ρούν τσ τεν τ στο κάστρο Τσήγκενμπεργκ κοντά στη Φρανκφούρτη, στις 12 Δεκεμβρίου. Ο Ραιημόν Καρτιέ έχει δώσει τη γλαφυρότερη ίσως περιγραφή για το κλίμα που επικράτησε σε εκείνη τη σύσκεψη: «Ο Χίτλερ συγκέντρωσε όλους τους δ ιο ικητές σωμάτων και μεραρχιών που ε- πρόκειτο να λάβουν μέρος στην επίθεση. Τα SS τους έκαναν σωματική έρευνα, τους αφόπλισαν και τους στρίμωξαν σε αυτοκίνητα. Ο ύτε ένας δεν ή ξερ ε ποιος ήταν ο προορισμός τους... Τους κατέβασαν στο
Α μερικανός π εζό ς , 1944.Π ρ ό κ ε ιτα ι γ ια μ ια τυ π ικ ή σ το λ ή το υ α μ ερ ικ α ν ικ ο ύ π εζ ικ ο ύ , η οπ ο ία χ ρ η ο ιμ ο π ο ιή θ η κ ε σ τη μ ά χ η τω ν Α ρ δ εν ν ώ ν κα ι μ έχ ρ ι το τ έ λ ο ς το υ Β ' ΠΠ. Φ ο ρ ά ει το χ ιτώ ν ιο ε κ σ τρ α τ ε ία ς Μ 1941, χ ρ ώ μ α το ς o live green, το οποίο ήταν α ν τ ια ν εμ ικ ό . Το μ ά λ λ ινο π α ν τελ ό ν ι, χ ρ ώ μ α το ς o live drab, ε ισ ή χ & η σ το ν Α μ ερ ικ α ν ικ ό Σ τρ α τό το 1937 κ α ι σ υ ν α ν τά τα ι έω ς το τ έ λ ο ς το υ Β 1 ΠΠ. Φ έρ ει μ ε τα λ λ ικ ό κ ρ ά ν ο ς τύ π ο υ Μ 1, χ ρ ώ μ α το ς o live green κα ι τυ φ έ κ ιο τύ π ο υ Garand. Το κ α σ κ ό λ ε ίν α ι χ ρ ώ μ α το ς σ κ ο ύ ρ ο υ π ρ άσ ινου , ενώ τα γ ά ν τ ια π ου π ιθ α ν ό ν α π ο τε λ ο ύ ν “λ ά φ υ ρ α "π ο λ έ μ ο υ από κ ά π ο ιο ν Γερμανό α ξ ιω μ α τικ ό , ε ίν α ι γ κρ ι. Π α ρ ό μ ο ιες σ το λ έ ς έ φ ε ρ α ν και οι Γερμ ανο ί "κ α τα δ ρ ο μ ε ίς " το υ Σ κ ο ρ τσ έ ν υ , ό τα ν ά ρ χ ισ ε η ε π ίθ ε σ η κ α τά τω ν Α ρδ εννώ ν. Α υ το ί ο ι α γ γ λ ο μ α θ ε ίς " ε ιδ ικ ο ί α ν ιχ ν ε υ τ έ ς " μ ε τ ις α μ ε ρ ικ α ν ικ ές σ το λ έ ς σ κοπ ό ε ίχ α ν τη ν π α ρ απ λά ν η σ η κ α ι τη δ η μ ιο υ ρ γ ία σ ύ γ χ υ σ η ς σ τ ις γραμ μ ές τω ν Α μ ερ ικ α ν ώ ν σ τρ α τιω τώ ν. Ω ς σ η μ εία α ν α γ ν ώ ρ ισ η ς μ ε τα ξ ύ το υ ς ε ίχ α ν το χρώ μ α το υ κ α σ κ ό λ (μπλε ή κ ό κ κ ιν ο ), το λ υ μ έν ο υ π οσ ιάγω νο κ α ι το κ τύπ ημ α το υ κ ρ ά ν ο υ ς . Γρ ήγορα όμω ς έ γ ιν α ν α ν τ ιλ η π το ί, κα ι ο ι π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο ι ε κ τ ε λ έ ο τ η κ α ν ως κ α τά σ κ ο π ο ι με σ υ ν ο π τ ικ ές δ ια δ ικ α σ ίε ς .
22
Αμερικανικά αποσπάσματα,
τα οποία πολλές φορές δεν
υπερέβαιναν σε αριθμό τους ΙΟάνδρες,
ανταπέδιδαν τα πυρά με φονική ακρίβεια, καλυπτόμενα πίσω
από αγροικίες, σταύλους, φράκτες,
δένδρα, όχτους δρόμων ή πίσω από τα παραδοσιακά πέτρινα
καπηλειά που συνήθιζαν να κτίζουν
οι Βέλγοι στα σταυροδρόμια
των χωριών.
μικροσκοπικό καταφύγιο. Οι στρατηγοί των SS πα- ρεκλήθησαν να μείνουν όρθιοι, ενώ οι στρατηγοί του Στρατού να καθίσουν. Το τελευτα ίο δεν ήταν τιμή που τους έκαναν, αλλά μέτρο ασφαλείας. Πίσω από τη ν πλάτη κάθε καρέκλας σ τεκόταν όρθιος ένας άνδρας των SS με το χέρι στη λαβή του περιστρόφου του. «Ούτε ένας από εμάς» είπε αργότερα ο Φριτς Μπαγιερλάιν, «δεν θα τολμούσε να διακινδυνεύσει να βγάλει το μαντίλι του. Μια τέτο ια κίνηση θα ήταν σαν να έβγαζε το σάβανό του». Με τρεμάμενο χέρι ο Χ ίτλερ κρατούσε το χαρτί, στο οποίο είχε ήδη από νωρίς καταγράψει το ν λόγο του. Η ομιλία του, που έγινε απέναντι στο βουβό και τρομοκρατημένο ακροατήριο των στρατηγών, διήρκεσε δύο ώρες».
«ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΟΜΙΧΛΗ» ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ
Η γερμανική επίθεση άρχισε στις 05.30 τα ξη μερώματα τη ς 16ης Δεκεμβρίου 1944 με μια σύντομη, αλλά εξα ιρετικά σφοδρή προετοιμασία πυροβολικού, η οποία διήρκεσε 20 λεπτά. Τα μαύρα στίγματα από το υς κρατήρες των οβίδων που πολ- λαπλασιάζονταν γέμισαν το πάπλωμα χιονιού που κάλυπτε τις Αρδέννες, Ταυτόχρονα, οι προβολείς του γερμανικού αντιαεροπορικού πυροβολικού έ ριχναν τις φω τεινές δέσμες τους προς τα σύννεφα, ώστε οι αντανακλάσεις να δημιουργούν ένα τ ε χνητό σεληνόφως που θα διευκόλυνε το πεζικό. Ο καιρός ήταν κρύος και ομιχλώδης. Οι Αμερικανοί δ εν κατείχαν μια συνεχή αμυντική γραμμή, αλλά απλώς διάσπαρτους θύλα κες κι αυτό αποτέλεσε μια από τις α ιτίες, για την οποία οι Γερμανοί κατάφεραν σε κάποιους άξονες να προχωρήσουν σε βάθος, χωρίς να συναντήσουν αξιόλογη αντίσταση. «Ο φον Ρούντστεντ μας βρήκε πλήρως ε μπλεκόμενους, χωρίς να έχουμε ο ύτε μια μεραρχία ως εφ εδρεία για τη 12η Ομάδα Στρατιών» ομολόγησε ο Μπράντλεϋ.
Υφιστάμενες απόλυτο αιφνιδιασμό οι αμερικανικές μονάδες (πολλές από τις οποίες βρίσκονταν σε ανοχύρωτα χωριά) αποκόπηκαν, συνεθλίβησαν από τους υπέρτερους αριθμούς των επιτιθέμενω ν
και ε ίτε εξοντώ θηκαν ε ίτε υποχρεώθηκαν σε παράδοση. Συχνά τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπιζαν σε εκείνη την αρχική φάση οι γερμαν ικές φάλαγγες ήταν η κακή κατάσταση των λίγων δρόμων και το κυκλοφοριακό χάος. Οπου, όμως, η Wehrmacht συνάντησε στο πέρασμά της μεγαλύτερα αμερικανικά τμήματα σε καλά προετοιμασμένες θέσ εις, υποχρεώθηκε να δ ιεξαγάγει σφοδρές μάχες για να συνεχίσει την προέλασή της.
Αμερικανικά αποσπάσματα, τα οποία πολλές φ ορές δεν υπερέβαιναν σε αριθμό τους 10 άνδρες. ανταπέδιδαν τα πυρά με φονική ακρίβεια, καλυπτόμενα πίσω από αγροικίες, σταύλους, φράκτες, δένδρα, όχτους δρόμων ή πίσω από τα παραδοσιακά πέτρινα καπηλειά που συνήθιζαν να κτίζουν οι Βέλγοι στα σταυροδρόμια των χωριών. Γραφείς, μάγειροι και άνδρες της στρατιωτικής αστυνομίας ή άλλων υπηρεσιών των μετόπισθεν απάρτιζαν πολλά από τα αυτοσχέδια αυτά τμήματα πολεμιστών. Το γερμανικό πεζικό, το οποίο απ οτελείτο σε μεγάλη αναλογία από άπειρους νεοσύλλεκτους, εκ τό ξευ ε εναντίον αυτών των μικρών «Αλαμο» απανωτέ ς εφόδους, αδιαφορώντας για τις απώλειες και, όπως ήταν φυσικό, θερ ιζόταν από τα εύστοχα πυρά.
Τελικά, χάρη στην αριθμητική υπεροχή το υς οι Γερμανοί εξουδετέρω σαν αυτούς τους θύλακες αντίστασης, αλλά οι Αμερικανοί είχαν π ετύχει να επιβραδύνουν το ν εχθρό. Τη νύκτα της 16ης Δ εκεμ βρίου η Wehrmacht διαπίστωσε με απόγνωση ότι είχε ήδη παρεκκλίνει αρκετά από το προσεκτικά καταρτισμένο χρονοδιάγραμμά της. Ωστόσο, ο Γκαί- μπελς κραύγαζε από το γερμανικό ραδιόφωνο πως «η Wehrmacht έχει εξαπολύσει τη μεγάλη επίθεσή της. Θα καταστρέψουμε το ν εχθρό και θα κόψουμε τις γραμμές συγκοινωνιών του. Στόχος μας είναι το Παρίσι!»
Σε ολόκληρο το ν τομέα των Αρδεννών η ομίχλη απλωνόταν λίγα μέτρα επάνω από το έδαφος, παρεμποδίζοντας για μια εβδομάδα κάθε επέμβαση μεγάλης έκτασης από τη συμμαχική αεροπορία. Τα μετεω ρολογικά ανακοινωθέντα μιλούσαν συνεχώς για «χαμηλές πυκνές νεφώσεις», οι οποίες ό μως δεν περιόριζαν την ορατότητα των γερμανι-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
κών τεθωρακισμένων φαλαγγών που ξεχύνονταν σαν ποτάμι λάβας από τις στενωπούς των Αρδεννών. Κάτω από αυ τές τις συνθήκες δεν ήταν παράξενο που οι δυνάμεις του Ρούντστεντ κατόρθωσαν να δημιουργήσουν γρήγορα μέσα στην αντίπαλη διάταξη ένα ρήγμα πλάτους 64 km, πολύ περισσότερο αφού υπερτερούσαν αριθμητικά έ ξ ι προς ένα στα κρίσιμα σημεία.
Στον Βορρά, μεταξύ Μονσχάου και Λοσχάιμ, η αμερικανική 99η Μεραρχία Πεζικού, που είχε φθά- σει πρόσφατα στην Ευρώπη, και η έμπειρη 2η Μ εραρχία όχι μόνο καθυστέρησαν το υς Γερμανούς, αλλά και τους σταμάτησαν αποφασιστικά με τη ν πεισματώδη άμυνά τους στην κορυφογραμμή Ελ- σενμπορν. Αυτή η σειρά χαμηλών υψωμάτων βρισκόταν ακριβώς επάνω στη νοητή ευθεία, που συν έδ εε το Σνέε Α ϊφελ με την κατεύθυνση της Αμβέρσας, και αποτελούσε πρωταρχικό α ντικειμενικό σκοπό τη ς 6ης Στρατιάς Πάντσερ των SS. Η 12η, η 277 και η 326 Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων» ε ξακόντισαν μάταιες εφόδους αυτοκτονίας εναντίον των λόφων, από τους οποίους αμύνονταν γενναία τα 393 και 394 Αμερικανικά Σύνταγμα. Σε πολλές περιπτώσεις οι Γερμανοί πλησίασαν τόσο τις θ έσ εις των αντιπάλων τους, ώστε οι νεκροί τους σωρεύονταν μέσα στα αμερικανικά χαρακώματα. Ενας Αμερικανός χειριστής όλμου ρύθμισε το όπλο του να βάλλει σε τόσο μεγάλη γωνία, ώστε τα βλήματα να εκ το ξεύ ο ντα ι εναντίον του εχθρού που απείχε μόλις οκτώ μέτρα! Το μόνο κέρδος των Γερμανών ήταν η κατάληψη του χωριού Λοσχάιμ, αλλά απέτυχαν πλήρως να ανοίξουν τη Rollbahn C για να προχωρήσει μέσω αυτής η «Hitlerjugend».
Νότια του Λοσχάιμ βρισκόταν η ομώνυμη διάβαση, όπου περισσότερο από ό ,τι σε οποιονδήποτε άλλο τομέα του μετώπου, η πλάστιγγα των δυνάμεων έκλ ινε αποφασιστικά υπέρ των Γερμανών. Ακόμη και εκεί, όμως, η 3η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών απέτυχε να διασπάσει την άμυνα τη ς 14ης Ομάδας (Σύνταγμα) Ιππικού. Με τη ν έλευση του σκοταδιού το πεζικό της 6ης Στρατιάς Πάντσερ των SS δεν ε ίχε καταφέρει να δημιουργήσει το επ ιθυμητό ρήγμα και τα πληρώματα των 642 αρμάτων και αυτοκινούμενων πυροβόλων του Ντήτριχ, τα οποία περί-
Σ τ ις 25 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1944 οι Γερμανοί εξα κ ο λο υ θ ο ύ σ α ν να προχωρούν, αλλά από την επ ομένη την π ρω τοβουλία κινήσεω ν α νέλαβαν οι Σύμμαχοι. Τα π άντσερ σ τα μ ά τη σ α ν επ τά χ ιλ ιό μ ετρ α μακρ ιά από το Ντινάν μ ε μ εγ ά λ ες α π ώ λειες. Οι τρ ε ις α υ τέ ς φ ω το γρ α φ ίες, οι οπ οίες φ ανερώ νουν το μ έ γ ε θ ο ς των ζημιών που υπ έστησαν οι γερ μ α νικ ές μ ηχα νοκ ίνη τες φ ά λ α γ γ ες , ελ ή φ θ η σ α ν κοντά στο Λ ο υ ξεμ β ο ύ ρ γο . Α μ ερ ικα νο ί σ τρ α τιώ τες εικο ν ίζο ντα ι να π ερ ιερ γ ά ζο ντα ι κ α τεσ τρ α μ μ ένα τεθω ρ α κ ισ μ ένα οχήμα τα της Ταξιαρχίας Π άντσ ερ «Fuehrergrenadier», τα οποία τέθ η κ α ν εκ τό ς μάχης σ το χω ριό Χ ά ιντερ σ α ϊντ. Α ρ ισ τερ ά φ α ίν ετα ι ένα Panther, δ εξ ιά ένα Sturm geschütz IV και κάτω ένα SdKfz 251.
μεναν τη σειρά το υς λίγο πιο πίσω, είχαν αρχίσει να εκνευρίζονται.
ΤΑ SS ΚΤΥΠΟΥΝ ΜΕ ΛΥΣΣΑΤο πρωί της 17ης Δ εκεμβρίου ο «Ζεπ» Ντήτριχ
είχε πια εξαντλήσ ει τη ν υπομονή του με τις άκαρπες εφόδους του πεζικού του και αποφάσισε να δ ιοχετεύσει αμέσως στη μάχη τα τεθωρακισμένα του. Οι πολεμιστές τη ς 12ης Μεραρχίας Πάντσερ SS «Hitlerjugend» ενεπλάκησαν σε φονικές μάχες εκ του συστάδην με τα τμήματα τη ς 2ης και 99ης Μεραρχίας Πεζικού των ΗΠΑ, τα οποία προσπαθούσαν αλληλοβοηθούμενα να κρατήσουν υπό τη ν κατοχή το υς τα πυρπολημένα χωριά Ρόχεραθ και Κρίνκελτ. Η ομίχλη ήταν αδιαπέραστη και η ορατότητα σχεδόν μηδενική.
Μ ικρές ομάδες θαρραλέων Αμερικανών, οπλισμένων με bazooka, επέτρεπαν στα γερμανικά άρματα να τις προσπεράσουν και έπειτα τα προσέβαλλαν από μικρές αποστάσεις. Σε άλλες περιπτώσεις, οι αρματιστές των SS οδηγούσαν τα τεθω ρακισμένα τους κατευθείαν επάνω στις θέσ εις των Αμερικανών και τους έλιωναν με τις ερπύστριές
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
24
Ε φ οδ ιασμένο ι πια μ ε τις λ ε υ κ ές χ ε ιμ ερ ιν ές σ τολές π αραλλαγής, οι Α μερ ικα νο ί π έρασαν στην α ντεπ ίθ εσ η τον Ιανουάριο το υ 1945. Το δριμύ ψύχος κ α θ ισ το ύ σ ε πολύ δύσκολη τη διαβίωση των στρατιω τώ ν. Το φ α γη τό πάγωνε μ έχ ρ ι να μ ε τα φ ε ρ θ ε ί στην πρώτη γραμμή, όπως επ ίσης και το νερό μ έσ α στα π αγούρια. Το να α π ο κ ο ιμ η θ ε ί κανείς στο χαράκω μά του εν ε ίχ ε το ν κίνδυνο να ξυπ νήσει μ ε κρυοπ αγήματα στα άκρα. Το λάδ ι των όπλων έπ ηζε. Το να σ κάψ ει κάποιος μια τρύπα στο έδ α φ ο ς , που από το ψύχος ε ίχ ε μ ε τα τρ α π ε ί σε γρανίτη , ήταν σχεδόν α δύνα το .
τους. Παρά τις πολύωρες οδομαχίες, που δ ιεξή- χθησαν κυρίως με χειροβομβίδες, ξιφολόγχες και μαχαίρια, η «Hitlerjugend» δεν κατάφερε να ανοίξει δρόμο μέσα από τα δύο χωριά. Οπισθοχωρώντας όσο χρειαζόταν για να καταλάβουν θέσ εις στην κο- ρυφογραμμή Ελσενμπορν και να υπσστηριχθούν από τις πυροβολαρχίες τους, οι οποίες βρίσκονταν κρυμμένες πίσω της, οι Αμερικανοί απέκλεισαν τον σ υντομότερο δρόμο του Χ ίτλερ προς την Αμβέρσα.
Η κορυφογραμμή Ελσενμπορν έμ ελλε να απο- τελέσ ει τον νέο λόφο Λιτλ Ράουντ Ton του Αμερικανικού Στρατού - το ύψωμα που με τη ν αλύγιστη άμυνα τη ς φρουράς του θα έσπαζε τα κύματα των επ ιτιθέμενω ν και θα τους εξανέμ ιζε κάθε ελπίδα για τη νίκη, όπως ακριβώς είχε συμβεί και για τους Νότιους στην επική μάχη του Ιουλίου 1863. Ο Ντή- τρ ιχ κατεύθυνε εναντίον τη ς κάθε διαθέσιμη μονάδα του, χωρίς να επ ιδείξει κανένα έλεος ούτε για το ν εχθρό ούτε για τους ίδιους τους άνδρες του. Δεν μπόρεσε, ωστόσο, να τη ν κυριεύσει. Τμήματα τη ς έμπειρης 1ης Μεραρχίας Πεζικού των ΗΠΑ προστέθηκαν σύντομα στις τά ξεις των αμυνόμενων, συντρίβοντας τις εφόδους του εχθρού.
Το πρακτικό αποτέλεσμα της άκαμπτης άμυνας των τριών αμερικανικών μεραρχιών στο Ελσενμπορν (που θυσίασαν 6.000 άνδρες τους για να α- ντισταθούν) ήταν να δ ιο χετευθ εί η γερμανική επίθεση νοτιότερα, ακριβώς όπως ένας φθινοπωρινός χείμαρρος αναζητά ευκολότερο έδαφος για να ξε- θυμάνει τα ορμητικά νερά του. Αντί να ακολουθήσει την άμεση βορειοδυτική κατεύθυνση του ά ξο να Ναμύρ - Αμβέρσας, ο Ν τήτριχ υποχρεώθηκε να συμπιεστεί νοτιοδυτικά, προς τον Μεύση και το Ντινάν, οδηγώντας τη «Hitlerjugend» εναντίον της θεω ρητικά αδύναμης 14ης Ομάδας Ιππικού.
Ουσιαστικά, η αλλαγή αυτή σήμαινε ότι η επίθεση του Χ ίτλερ δεν είχε πια στρατηγικό αντικειμενικό σκοπό, κάτι που δεν δ ιέφυγε από τη ν προ
σοχή τόσο του Ρούντστεντ όσο και του ίδιου του Ντήτριχ. Από τις 17 Δεκεμβρίου και μετά αναζητούσαν πλέον μια «μικρή λύση», που δεν ήταν άλλη από την επ ίτευξη κάποιων περιορισμένων εδαφικών κερδών και τη ν πρόκληση όσο το δυνατόν σοβαρότερων απωλειών προσωπικού στον αντίπαλο. Τα φιλόδοξα σχέδια για την ανατροπή της πορείας του πολέμου ήταν πια ανέφικτα. Βέβαια, ο Χίτλερ εξακολουθούσε να πιέζει τα στρατεύματά του για την κατάληψη του Μεύση και τη ν προέλαση προς τη ν Αμβέρσα, αλλά χωρίς την κατοχή της κορυφο- γραμμής Ελσενμπορν η Wehrmacht δεν μπορούσε να φθάσει πολύ μακριά.
Ο ΜΑΝΤΩΥΦΕΛ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙΝ οτιότερα των ευνοούμενω ν Waffen SS, η 5η
Στρατιά Πάντσερ του Μαντώυφελ, αν και α ντιμετώπισε παρόμοια προβλήματα, κατόρθωσε μια θ ε αματική διάσπαση, προσβάλλοντας μάλιστα ένα μέτωπο διπλάσιου μήκους απ’ ό,τι η βη Στρατιά των SS και με λ ιγό τερες δυνάμεις. Η αμερικανική 106 Μεραρχία Πεζικού (επονομαζόμενη «Τα Χρυσά Λιοντάρια») είχε τα τρία συντάγματά τη ς (422, 423 και 424) ανεπτυγμένα στο Σνέε Α ϊφελ σε μήκος 35 km. Το κυριότερο μειονέκτημά της, όμως, ήταν η έλλ ε ιψη συνεκτικών δεσμών μεταξύ του προσωπικού της. Οσο βρισκόταν στις ΗΠΑ για εκπαίδευση, η μονάδα είχε πέσει θύμα τη ς γνωστής καταστρεπτικής για το ηθικό πρακτικής του Αρχηγείου Στρατού, που επέβαλλε τη ν απόσπαση μέχρι και των 2/3 των ανδρών μιας θεω ρητικά έτο ιμης μεραρχίας, προκειμένου να τους κατανείμει σε άλλες μονάδες ως «πυρήνες» για τη συγκρότηση νέων μεραρχιών. «Μόλις που πρόλαβα να γνωρίσω τους άνδρες της διμοιρίας μου πριν εμπλακούμε σε μάχη» ομολογούσε ένας αξιωματικός της. «Δεν γνώριζα καν τους υπαξιωματικούς μου, στους οποίους θα έπρε- πε να βασίζομαι. Ημασταν ένα συνονθύλευμα αν-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Λ ο χ /α ς αμερ ικα νικού Π εζικο ύ , 1944-1945.0 σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ο ς τύ π ο ς εμ φ α ν ίζ ε ι τη ν τ ε λ ικ ή μ ο ρ φ ή τη ς α μ ερ ικ α ν ικ ή ς σ το λ ή ς σ τη ν Ευρώ πη π ρ ο ς το τ έ λ ο ς το υ Β 'Π Π , α λλά κ α ι μ ε τα π ο λ εμ ικ ά . Η σ το λ ή μ ά χ η ς Μ 1943, κ α τα σ κ ευ α σ μ έν η απ ό β α μ β α κερ ή π ο π λ ίνα χ ρ ώ μ α το ς olive green, ή τα ν α ν τ ια ν εμ ικ ή κ α ι σ ε μ εγ ά λο β α θ μ ό α δ ιά β ρ ο χ η . Ε χ α ψ ε π ρ α κ τ ικ ή ς σ χ εδ ία σ η ς , μ ε χ ιτώ ν ιο που π ερ ιελ ά μ β α ν ε α ρ κ ε τ έ ς τσ έ π ε ς , ενώ , τρ ο π ο π ο ιώ ν τα ς το ν ε σ ω τε ρ ικ ό ρ ο υ χ ισ μ ό , μ π ο ρ ο ύ σ ε να φ ο ρ ε θ ε ί σ ε ό λ α τα κ λ ίμ α τα . Το μ ε τα λ λ ικ ό κ ρ ά ν ο ς Μ 1 τ ο π ο θ ε τ ε ίτ ο επ άνω από το μ ά λ λ ινο κ α σ κ έ το ("beanie ), ενώ τ ις π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς φ ο ρ έ ς κ α τά τη δ ιά ρ κ ε ια τη ς μ ά χ η ς το υπ οσ ιά γω νο ή τα ν λ υ μ έν ο ή δ εμ ένο στο κ ρ ά νο ς . Α υ τό ή τα ν επ ιβ εβ λ η μ έν ο , κ α τά το υ ς Α μ ερ ικ α ν ο ύ ς , α φ ο ύ τα α έ ρ ια μ ια ς κ ο ν τ ιν ή ς έ κ ρ η ξ η ς θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν να ε κ τ ο ξ ε ύ σ ο υ ν το κ ρ ά ν ο ς μ ε δύναμ η κ α ι να τρ α υ μ α τίσ ο υ ν π ο λύ σ ο β α ρ ά το ν λ α ιμ ό το υ φ έ ρ ο ν το ς , σ ε π ερ ίπ τω σ η που το υ π οσ ιάγω νο ή τα ν δ εμ ένο . Η ζώ νη κ α ι οι ιμ ά ν τες τη ς ε ξ ά ρ τυ σ η ς ε ίν α ι Μ1936, ενώ το σ α κ ίδ ιο σ τα α ρ ισ τε ρ ά το υ ε ίν α ι τύ π ο υ Μ 6, σ χ εδ ια σ μ έν ο να φ έ ρ ε ι τη ν α ν τ ια σ φ υ ξ ιο γ ό ν ο π ρ οσω π ίδα Μ 4 (που π λ έο ν δ ε ν χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ίτο κα ι έ τσ ι το Μ 6 έ φ ε ρ ε ά λ λ α χ ρ ή σ ιμ α α ν τ ικ ε ίμ εν α ). Σ τα δ ε ξ ιά το υ ε ίν α ι α ν α ρ τη μ έν η μ ια α μ υ ν τ ικ ή χ ε ιρ ο β ο μ β ίδ α M k .ll, ενώ σ τα α ρ ισ τε ρ ά το π ο θ ε τ ε ίτ α ι ο φ α κ ό ς TL122C, π ου έ φ ε ρ α ν σ υ ν ή θ ω ς ο ι υ π α ξ ιω μ α τικ ο ί κ α ι οι δ ιο ικ η τ έ ς λόχω ν. Το υ π ο π ο λ υ β ό λ ο Thompson Μ1Α1 τω ν 0,45 in α π ο τε λ ε ί τη ν α π λ ο π ο ιη μ ένη έ κ δ ο σ η το υ Μ 1928Α1. Ε π ρ ό κ ε ιτο γ ια έ ν α από τα π ιο α γα π η τά όπ λα σ το υ ς υ π α ξ ιω μ α τικ ο ύ ς , α φ ο ύ δ ιέ θ ε τ ε μ εγ ά λ η ισ χ ύ α ν α χ α ίτ ισ η ς το υ ε χ θ ρ ο ύ σ ε μ ά χ ες κ ο ν τ ιν ώ ν απ οστάσεω ν.
θρώπων ξένων μεταξύ τους. Σίγουρα αυτό δεν μας Βοήθησε καθόλου.»
Το γερμανικό LXVI Σώμα Στρατού πραγματοποίησε Βολές πυροβολικού μ ικρότερης διάρκειας και αμέσως μετά οδήγησε γύρω από τον αντίπαλο τη 18η Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων» σε μια κλασική κίνηση λαβίδας. Το ένα σκέλος τη ς ηλά- γρας απώθησε τη 14η Ομάδα Ιππικού από τη διάβαση του Λο- σχάιμ, ενώ το άλλο διαχώρισε το 423 από το 424 Σύνταγμα, εξω θώντας το νοτιότερα. Στη συνέχεια, συναντήθηκαν και τα δύο στο Σαίνμπεργκ, έ ξ ι χ ιλιόμετρα πίσω από τα νώτα των Αμερικανών. Με τον τρόπο αυτό το 422 και το 423 Σύνταγμα βρέθηκαν πλήρως κυκλωμένα. Για την επιτυχία αυτή όμως δαπανήθηκε όλη η 16η Δεκεμβρίου κι έτσι το LXVI Σώμα δεν μπόρεσε να συνεχίσει την πορεία του και να καταλάβει το πολύ σ ημαντικότερο Σαιν Βιτ μέσα στις πρώτες 24 ώρες. Το 424 Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ), το οποίο βρισκόταν νοτιότερα, απέφυγε τη μοίρα ίων υπόλοιπων συναδέλφων του, καθώς χρειάσθηκε να αντιμετωπίσει μόνο τη ν άπειρη 62η Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων» και λίγα άρματα.
Αμέσως νοτιότερα, η 28η Μεραρχία Πεζικού με ένα μόνο Σύνταγμά τη ς (112) ήλθε αντιμέτωπη με ολόκληρο το ν όγκο του LVIII Σώματος Πάντσερ. Ε κμεταλλευόμενο τα τεχνη τά κωλύματα του τμήματος της γραμμής «Ζίγκφρηντ» που είχε καταλάβει, το 112 Σύνταγμα συγκρότησε τους Γερμανούς για 36 ώρες, πριν η 116 Μεραρχία Πάντσερ μπορέσει να κερ δίσει ένα προγεφύρωμα στον Ουρ. Το ίδιο συνέβη και πιο κάτω, όπου το 109 Σύνταγμα για τέσσερις η μέρες ε- π ιδόθηκε σε έναν απελπισμένο αγώνα απέναντι στην 352 Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων» και τη ν 5η Αλεξιπτωτιστών, πριν αναδιπλωθεί προς τις γραμμές της 9ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας (ΤΘΜ).
Οι ελπίδες του Μ αντώ υφελ για μια αποφασιστική διείσδυση περιορίστηκαν πλέον στο XLVII Σώμα Πάντσερ, το οποίο πε- ριελάμβανε στη σύνθεσή του δύο από τις καλύτερες μεραρχίες πάντσερ τη ς Wehrmacht, τη 2η και τη «Lehr». Τις υποστήριζε επίσης η 26η Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων», η οποία θ ε ωρείτο η καλύτερη μονάδα πεζικού των Γερμανών σε ολόκληρο το μέτωπο των Αρδεννών. Οι δυνάμεις αυτές έπληξαν, σαν σι-
25
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Οι ά νδρ ες τη ς 1ης και της 3ης Σ τρ α τ ιά ς συναντή& ηκαν κοντά στο Ο υφ α λίζ σ τις 16 Ια νουαρίου 1945.
Η καταστροφή που υπέστη η 106
Μεραρχία Πεζικού ήταν τόσο
ολοκληρωτική, ώστε το Αρχηγείο του
J -0 ΑμερικανικούΣτρατού αποφάσισε
αρκετές ημέρες μετά τη μάχη των
Αρδεννών να μη την ανασυστήσει.
δερένια γροθιά, το τρ ίτο οργανικό σύνταγμα τη ς 28ης Μεραρχίας Πεζικού (110). Α ντίθετα με το ν Ντήτριχ, ο Μ αντώυφελ ήταν αποφασισμένος να φθάσει το συντομότερο δυνατό στην Μπαστόν, που αποτελούσε το πρώτο κρίσιμο σκαλοπάτι για το ν έλεγχο των Αρδεννών. Ετσι, έλαβε τη ν κα τ’ ε ξαίρεση έγκριση του Χ ίτλερ να εμπ λέξει τα πάντσερ του οπό τις πρώτες κιόλας ώρες στη μάχη. Εως τις 18 Δεκεμ-βρίου το 110 Σύνταγμα είχε πά- ψει να υφίσταται ως οργανωμένη μονάδα, καθώς παρέμεναν ζωντανοί μόνο 587 από τους αρχικούς 3.117 αξιωματικούς και άνδρες.
Ασκώντας αυτή τη ν αφόρητη πίεση, οι Γερμανοί ανέτρεψαν την 28η ΜΠ των ΗΠΑ, απώθησαν τις π ενιχρές εφ εδρ είες , που εμφάνισε στον δρόμο το υς ο Μ ίντλτον, και συνέχισαν προς τα δυτικά, όπου όμως βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα απρόβλεπτο εμπόδιο. Τα υλικά γεφύρωσης του ποταμού Ουρ δεν είχαν προωθηθεί έγκαιρα στην πρώτη γραμμή, με αποτέλεσμα οι μεραρχίες πάντσερ να αναλώσουν πολλές πολύτιμες ώρες ακινητοποιη- μ ένες στην ανατολική όχθη, έως ότου το Μηχανικό στήσει τις πλωτές του γέφ υρες. Αργά το απόγευμα, όμως, η 2η Μεραρχία Πάντσερ κατάφερε να ε- γκαταστήσει μ ερ ικές γέφ υρες επάνω στον Ουρ σχεδόν αμαχητί. Κατόπιν, ξεχύθ ηκε στο νότιο τμ ή μα του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου, κατευθυνόμενη προς τη ν Μπαστόν μαζί με το πεζικό που τη συνόδευε. Υποχρεώθηκε, όμως, να διε- ξαγάγει σφοδρές μάχες στις κωμοπόλεις Μάρναχ και Χόσινγκεν, για να αποκτήσει και πάλι ελ ευ θ ε ρία κινήσεων.
Ευρισκόμενοι μ ετα ξύ των δύο επιθετικών μαζών του Ν τήτριχ και του Μαντώυφελ, οι Αμερικανοί εξακολουθούσαν να διατηρούν το βασικό κέντρο αντίστασής τους στο Σαιν Βιτ. Σύντομα, όμως, αυτό ς ο κόμβος κυκλώθηκε από Βορρά και Νότο. Στις 20 Δεκεμβρίου ο Ντήτριχ επανέλαβε ένα άλμα 20 km, διασχίζοντας την περιοχή του Γκραντμενίλ και αποκλείοντας τη ν οδό Λιέγης-Μπαστόν, ενώ ο Μαντώ υφ ελ προσπερνούσε τις μ ικρές λουξεμβουρ- γιανές πόλεις Β ιλτζ και Κλερβώ. Οι Σύμμαχοι ήταν υποχρεωμένοι να διεξαγάγουν τη μάχη στα τυφλά, σ τερούμενοι της βοήθειας των αναγνωριστικών αεροσκαφών τους λόγω τη ς επικρατούσας κακοκαι-
ριας.Η 17η Δ εκεμβρίου έμ ελλ ε να αποδειχθεί πιο
προσοδοφόρα ημέρα για το υς Γερμανούς. Τα ρήγματα, τα οποία είχαν επιδιώξει οι στρατηγοί της Wehrmacht τη ν προηγούμενη, άρχισαν να εμφανίζονται, καθώς οι αμερικανικές δυνάμεις, κατάκοπες, λιγοστές και ανεπαρκώς εξοπλισμένες, υποχρεώ θηκαν σταδιακά ε ίτε να συμπτυχθούν με κά- ποια τάξη ε ίτε να παραδοθούν. Το Μάρναχ περιήλ- θ ε σε διαφορετικό έλεγχο δύο φ ορές πριν η αριθμητική υπεροχή των Γερμανών σε άρματα και αυτοκινούμενα πυροβόλα το υς παράσχει τη νίκη. Το 110 Σύνταγμα τη ς 28ης Μεραρχίας ενιοχύθηκε με 17 άρματα Sherman και επιχείρησε να εδραιω θεί στη1, κωμόπολη, αλλά χωρίς επιτυχία. Οταν πια κάθε ελπίδα είχε χαθεί, ο δ ιο ικητής του ζήτησε από το αρχηγείο του VIII Σώματος να του επ ιτρέψ ει να υποχωρήσει, αλλά η απάντηση του Μ ίντλτον ήταν αρνητική. Αποκομμένο πλέον το αμερικανικό σύνταγμα έδωσε την ύστατη μάχη του σε ένα κάστρο του 12ου αιώνα στο Κλερβώ, όπου οι τελευ τα ίο ι επιζώ- ν τες αιχμαλωτίστηκαν.
Ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα δέχθηκαν οι Σύμμαχοι στο Σνέε Αϊφελ. Αφού δεν κατέστη δυνατό', να απεγκλωβιστούν ύστερα από μια καθυστερημένη αντεπίθεση τη ς 7ης αμερικανικής TOM, τα αποκομμένα συντάγματα 422 και 423 της 106 Μ Π στο Σνέε Α ϊφελ προσπάθησαν επί ματαίω να διαρρή- ξουν μόνα το υς τον θανάσιμο κλοιό. Μπροστά στο αδιέξοδο και προκειμένου να αποφύγουν άσκοπη απώλεια ανθρώπινων ζωών, οι δ ιο ικητές τους Τσαρλς Κάβεντερ και Τζωρτζ Ντεσενώ, στις 19 Δ εκεμβρίου δ ιέταξαν τα συντάγματα να καταθέσουν τα όπλα. Ετσι, οι 6.800 άνδρες τους έπεσαν στα χέρια των Γερμανών. Επρόκειτο για τη δ εύ τερη μεγαλύτερη παράδοση αμερικανικών δυνάμεων στην ιστορία των ΗΠΑ μετά από τη ν παταγώδη αποτυχία στο Μπαταάν. Η καταστροφή που υπέστη η 106 Μ εραρχία Πεζικού ήταν τόσο ολοκληρωτική, ώστε το Αρχηγείο του Αμερικανικού Στρατού αποφάσισε α ρ κετές η μέρες μετά τη μάχη των Αρδεννών να μη τη ν ανασυστήσει. Η 106 είχε έτσ ι το θλιβερό προνόμιο να είναι η μοναδική αμερικανική μεραρχία, η οποία καταστράφηκε ολοσχερώς ως μονάδα από το υς Γερμανούς κατά τον Β1 Παγκόσμιο Πόλεμο.
Καθώς οι τέσσερις μεραρχίες των SS συνωστίζονταν για να χρησιμοποιήσουν τη μοναδική καλή αρτηρία προς τα δυτικά (μέσω Μ αλμεντύ), το άνοιγμα τη ς δ εύ τερ η ς οδού, που διερχόταν από το Σαιν Βιτ, αποκτούσε μεγαλύτερη σημασία. Τα σχέδια τη ς OKW, όμως, προέβλεπαν τη ν κατάληψη της πόλης από τη 18η Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων». Αν είχαν χρησιμοποιηθεί αποφασιστικά τα πάντσερ, θα μπορούσαν αναμφίβολα να είχαν ε ισβάλει στο Σαιν Βιτ κατά τις πρώτες 48 ώρες. Ε- π ρόκειτο για μια ακόμη περίπτωση, κατά τη ν οποία ο Γιοντλ απέτυχε να διαθέσει το ν σωστό όγκο και τύπο δυνάμεων, προκειμένου για την επ ίτευξη ε νός αντικειμενικού σκοπού. Υπολόγιζε, ίσως, πως η αποδιάρθρωση του μετώπου τη ς 1ης Αμερικανικής Στρατιάς δεν θα τη ς επέτρεπε να οργανώσει μια ισχυρή άμυνα.
Οι Αμερικανοί στρατιώτες, όμως, οι οποίοι μάχονταν «μέσα στον κυκλώνα», είχαν διαφορετική άποψη. Διάσπαρτες μικρές ομάδες χαμηλόβαθμων αξιωματικών, υπαξιωματικών και απλών στρατιωτών του Αμερικανικού Στρατού, πολλοί από τους οποίους ήταν ε ίτε νεόκοποι στο θ έα τρ ο των μαχών ε ίτε εξουθενω μένο ι βετεράνοι που είχαν πολεμή-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
σει ακατάπαυστα επί έ ξ ι μήνες, απέδειξαν στον Χ ίτλερ και τη ν Ανώτατη Γερμανική Διοίκηση πόσο εσφαλμένα είχαν εκτιμήσει τη μαχητική αξία του αντιπάλου τους. Στις 21 Δ εκεμβρ ίου οι Γερμανοί κα- τάφ εραν να καταλάβουν το Σαιν Βιτ, αφού πρώτα οδήγησαν εναντίον του δύο μεραρχίες «Λαϊκών Γρεναδιέρων» και αρκετά άρματα Tiger. Οι Αμερ ικανοί έχασαν 6.000 από το υς 22.000 υπερασπιστές αυτής τη ς πόλης.
Ο Χ ότζες ανέσ τειλε κάθε επ ιθετική ενέργεια προς τον Ρόερ και χρησιμοποίησε α υ τές τις δυνάμεις για να υπερασπίσει το πλευρό του θύλακα, που δημιουργούσε η γερμανική προώθηση στις Αρδέννες. Παράλληλα, έδωσε στον Γκέροου τη ν άδεια να αμυνθεί με όποιον τρόπο θεωρούσε καταλληλότερο. Το γερμανικό LXVII Σώμα διεύρυνε την επίθεσή του προς Βορρά, αλλά η συμφόρηση στις διαβάσεις του Ουρ εξακολουθούσε να αργο- πορεί το υς Γερμανούς. Η 116 Πάντσερ κατόρθωσε να καταλάβει και μια άθικτη γέφ υρα στον ποταμό, αλλά οι άνδρες του Μηχανικού τη ς ανακάλυψαν πως δεν μπορούσε να α ν τέ ξε ι το υς 4 5 1 που ζύγιζαν τα άρματα Panther. Ετσι, ο Μ αντώ υφελ τη διοχέτευσ ε προς το Ντάσμπουργκ για να διαπεραιωθεί από τη γέφ υρα που χρησιμοποιούσε και η 2η Πάντσερ.
Η ΤΡΕΛΗ ΚΟΥΡΣΑΤΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΧΗΣ ΠΑΪΠΕΡ
Ο συνωστισμός των δύο σωμάτων πάντσερ των SS στους Βαθιά σκαμμένους δρόμους δημιουργούσε μια απίστευτη συμφόρηση δυνάμεων και ουσιαστικά καθιστούσε αδύνατη τη συμμετοχή των μεραρχιών «Hohenstaufen» και «Das Reich» στην πρώτη γραμμή. «Ο Ντήτριχ και οι ναζί στρατηγοί πληρώνουν τώρα τη ν απειρία των επ ιτελείων το υς και τη ν ισχυρογνωμοσύνη τους, που τους οδηγεί να αρνηθούν τη Βοήθεια των επαγγελματιών στρατιωτικών» αναφέρει ο Καρτιέ. Υπήρχε, όμως, το υ λάχιστον ένας αξιωματικός των SS, ο οποίος ήταν αποφασισμένος να μην επ ιτρέψ ει την ακινητοποίη- σή του εξα ιτίας του κυκλοφοριακού χάους που επι
κρατούσε στις ελάχιστες διαθέσ ιμες Rollbahnen. Ο αντισυνταγματάρχης Γιόακιμ Πάιπερ ήταν βετερά νος του Ανατολικού Μετώπου και δεν ανήκε στην κατηγορία των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να καμφθούν ακόμη και από τις μεγαλύτερες αντιξοότη τες . Αποστολή του Συγκροτήματος Μάχης του (Kampfgruppe) ήταν να κινηθεί ανεξάρτητα και με ταχύτητα , σαν οβίδα πυροβόλου, κατά μήκος της Rollbahn D προς τα μετόπισθεν των Αμερικανών, προκαλώντας στον εχθρό τέ το ια σύγχυση, ώστε να μη μπορεί να αντιδράσει. Ο ίδιος ο διο ικητής της «Leibstandarte», στρατηγός Κράμερ, τον είχε συμβουλεύσει: «Οδήγησε γρήγορα και κράτα χαλαρά τα χαλινάρια!»
Ο Πάιπερ ακολούθησε κατά γράμμα τη ν εν το λή, ωθώντας προς τα εμπρός, με ακατάβλητη ενερ γητικότητα , το Συγκρότημά του, το οποίο αποτε- λ είτο από 5.000 έμπειρους άνδρες με 120 άρματα PzKpfw IV, Panther, Tiger και μερικά γιγαντιαία Jagdtiger. Δ εν δίστασε να αναγκάσει άλλες γερμαν ικές μονάδες, τ ις οποίες συνάντησε κατά τη ν πορεία του, να κατευθύνουν τα οχήματα τους προς τα χαντάκια των δρόμων, προκειμένου να δ ιευκολυνθεί η κίνηση των βαρέων τεθωρακισμένων του. Παρά το γεγονός ότι, όταν είχε μελετήσ ει για πρώτη φορά τη Rollbahn D στον χάρτη, είχε δηλώσει πως «αυτός ο δρόμος δεν είναι για άρματα μάχης αλλά για ποδήλατα!», ο Πάιπερ συνέχισε ανελέητα τη ν προέλασή του. Οταν, μάλιστα, συνάντησαν ένα παλαιό γερμανικό ναρκοπέδιο κοντά στο Λοσχάι- μεργκαμπεν, δ ιέ τα ξε το υς άνδρες του να μη σταματήσουν καθόλου, αλλά να το διασχίσουν. Ο Πάι- περ έχασε με αυτόν τον τρόπο δέκα οχήματα αλλά καθόλου χρόνο! Α υτές οι παράτολμες αποφάσεις ευθύνονταν ως έναν Βαθμό για τον θρύλο που είχε δημιουργηθεί γύρω από το όνομά του. Στο Λάνζε- ραθ απέσπασε μερικούς στρατιώτες από την ακι- νητοποιημένη 3η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών και τοπ οθετώ ντας τους επάνω στα άρματα συνέχισε τη ν τρελή πορεία του. Ε κμεταλλευόμενος τη σύγχυση του αντιπάλου, προσκολλήθηκε στην «ουρά» μιας αμερικανικής φάλαγγας που υποχωρούσε και λίγο αργότερα τη ν αιφνιδίασε απόλυτα καταστρέ- φοντας 50 οχήματά τη ς και συλλαμΒάνοντας πολλούς αιχμαλώτους.
Α ν τίθ ε τα μ ε ό ,τ ι π ίσ τευ ε ο Χ ίτλ ερ , ο Α μερικανός
σ τρ α τιώ τη ς α π ο δ ε ίχθ η κε σκληρός και γενναίος
αντίπ αλος, εμ φ ο ρ ο ύ μ εν ο ς από υπέροχο πνεύμα μονάδας και
α υ το θ υ σ ία που δεν υπ ολειπ όταν εκ είνη ς των πιο
φανατικώ ν SS. Σ τη φ ω τογρα φ ία δ ια κ ρ ίν ετα ι ο σ τρ α τιώ τη ς Π ά τρ ικ Σ η τη ς
87ης Μ ερ α ρ χ ία ς Π εζικού , α π ορροφ ημένος μ ε τον
κ α θα ρ ισ μ ό το υ BAR του σε ένα δ ιά λειμ μα τη ς μάχης των
Αρδεννών.
Π α λ εύ ο ντα ς μ ε τα σ το ιχεία τη ς φ ύσης, το αμερικανικό
Μ ηχανικό έδω σε τον δικό το υ τιτά ν ιο αγώ να,
π ροκειμένου να ανακόψ ει τη ν π ροέλαση τη ς
Wehrmacht, εκ τελ ώ ν τα ς ένα π λήθος κ α τα σ τρ οφ ώ ν και
υπ ονομεύσεω ν κ α τά μήκος των γερμανικώ ν
δρομολογίω ν. Σ ύ νθ η μ ά του ή τα ν : «Ο δυναμ ίτη ς είναι ο
εχ θ ρ ό ς τη ς κίνησης!»
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
28
Οι γέφυρες ανατινάσσονταν η μια μετά την άλλη, αλλά
η Wehrmacht επέμενε να προχωρεί.
Πολλοί από τους Γερμανούς
στρατιώτες ήταν βετεράνοι του
Ανατολικού Μετώπου και φορούσαν λευκές στολές παραλλαγής,
που τους εξασφάλιζαν θαυμάσια
προσαρμογή στο χιονοσκεπές
τοπίο.
Στις 17 Δεκεμβρίου η έλλειψ η καυσίμων τον ε μπόδισε να εκμ ετα λλευ θ ε ί έγκαιρα μια κρίσιμη αδυναμία των Αμερικανών, η οποία παρουσιάστηκε στο μέτωπο τη ς 14ης Ομάδας Ιππικού. Αναζητώντας απεγνωσμένα δ ιέξοδο για το Συγκρότημα Μάχης του, ο Πάιπερ στράφηκε προς το Μπούλιν- γκεν, όπου είχε πληροφορίες ότι θα έβρισκε μια αμερικανική αποθήκη καυσίμων. Οι Αμερικανοί αιφ- νιδιάστηκαν εκ νέου από την ξαφνική εμφάνιση των τεράστιων γερμανικών αρμάτων. Αφού υποχρέωσε 30 Αμερικανούς αιχμαλώτους, τους οποίους συνέλαβε εκεί, να γεμίσουν τα ρεζερβουάρ των πάντσερ του με 189.300 λίτρα καυσίμων, ο Πάι- περ το υς εκ τέλεσ ε όλους. Εχοντας διεισδύσει βαθιά στα εχθρικά μετόπισθεν, ο αντισυνταγματάρ- χης των SS είχε χάσει τη ν επαφή του με το αρχηγείο τη ς «Leibstandarte» και έτσι δ εν γνώριζε ότι ο κύριος όγκος της 6ης Στρατιάς Πάντσερ είχε καθηλωθεί μπροστά στην κορυφογραμμή Ελσενμπορν. Αν σε εκείνη τη φάση το Συγκρότημα Μάχης Πάι- περ κατευθυνόταν προς Βορρά, θα μπορούσε εύ κολα να αποκόψει τις αμερικανικές μεραρχίες, οι οποίες αμύνονταν τόσο πεισματικά, και να σφραγίσει τη ν τύχη 30.000 Αμερικανών. Αντίθετα, όμως, ακολούθησε πιστά τις αρχικές δ ιαταγές που είχε λάβει και συνέχισε δυτικά.
Το απόγευμα τη ς 17ης Δ εκεμβρ ίου λοξοδρόμησε προς τη ν κωμόπολη Μπωνέζ, κοντά στο Μαλμε- ντύ, όπου δολοφόνησε και πάλι εν ψυχρώ 71 Αμερ ικανούς αιχμαλώτους. Η είδηση αυτής τη ς σφαγής δ ιαδόθηκε σαν πυρκαϊά σε ολόκληρο το μέτωπο και χαλύβδωσε τη ν απόφαση των αμερικανικών στρατευμάτων να αντισταθούν στην επίθεση των πάντσερ και να το υς φράξουν το ν δρόμο προς τον ποταμό Μεύση. Παράλληλα, σήμανε και τον παραμερισμό οποιωνδήποτε ηθικών ενδοιασμών, που θα μπορούσαν να διακατέχουν έως τό τε τους Α μερικανούς σ τρατιώτες σχετικά με τη μεταχείριση των ανδρών των SS, οι οποίοι περιέρχονταν στο έ λεο ς τους.
ΠΕΙΣΜΑΤΙΚΗ ΑΜΥΝΑΤο αμερικανικό Μηχανικό αγωνίστηκε με ηρωι
κή αυτοθυσία για να ανακόψει τη γερμανική προέλαση και να κερδίσει λίγο πρόσθετο χρόνο για τη διοίκηση τη ς 1ης Στρατιάς. Οι Γερμανοί προχωρούσαν μέσα σε μια κόλαση λάσπης, χιονιού και ναρκών, με το υλικό τους να φθάνει στα έσχατα όρια τη ς αντοχής του. «Πολλοί από το υς πεζούς είναι κατακουρελιασμένοι» γράφει ο Καρτιέ. «Η ύστατη έξοδος της π ολιορκημένης Γερμανίας προς το χειμωνιάτικο τοπίο των Ανω Αρδεννών μοιάζει περισσότερο με μια σελίδα τη ς υποχώρησης στη Ρωσία παρά με τη ν ανοιξιάτικη εξόρμηση των στρατιών που ο Ρούντστεντ είχε πραγματοποιήσει άλλοτε». Οι γέφ υρ ες ανατινάσσονταν η μια μετά την άλλη, αλλά η Wehrmacht επ έμενε να προχωρεί. Πολλοί από τους Γερμανούς σ τρατιώτες ήταν βετεράνοι του Ανατολικού Μετώπου και φορούσαν λευ κές στολές παραλλαγής, που τους εξασφάλιζαν θαυμάσια προσαρμογή στο χιονοσκεπές τοπίο. Σύντομα οι Αμερικανοί αντιλήφθηκαν τη σημασία αυτού του π λεονεκτήματος και έσπευσαν να αφαιρέσουν όσα λευκά σεντόνια έβρισκαν στα βελγικά σπίτια, για να τα χρησιμοποιήσουν ως πρόχειρους μανδύες καμουφλάζ.
Παρά το φ ιλόδοξο σχέδιο του Χ ίτλερ οι αγγλομαθείς κομμάντος του Σκορτσένυ ελάχιστα πράγ
ματα πέτυχαν. Οι Σύμμαχοι βρίσκονταν σε διαρκή εγρήγορση, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτόν το ν πρωτόγνωρο και πονηρό αντίπαλο, και κατάφε- ραν πράγματι να περιορίσουν τη δράση του. «Οι περισσότεροι από τους άνδρες του εχθρού, που ήταν ντυμένο ι με αμερικανικές στολές, ε ξο υ δ ε τε ρώθηκαν πριν φθάσουν στον Μεύση, όχι όμως πριν αναγκάσουν 500.000 Αμερικανούς να αλληλοϋπο- βλέπονται, όταν συναντούντο στους δρόμους» έλ εγε ο Μπράντλεϋ. «Τρεις φορές διατάχθηκα να αποδείξω τη ν τα υ τό τητά μου σε προσεκτικούς πεζούς που με σταμάτησαν». Το τίμημα που έμελλε να καταβάλουν όμως οι Γερμανοί κομμάντος ήταν πολύ βαρύ. Οσοι συνελήφθησαν ενδεδυμένο ι με αμερικανικές στολές, τυφεκίσ τηκαν επί τόπου με συνοπτικές διαδικασίες.
Στις 22 Δ εκεμβρ ίου το ραδιόφωνο του Βερολίνου ανακοίνωσε θριαμβευτικά τη διάβαση του Ουρ, την κατάληψη του Σαιν Βιτ και την αιχμαλωσία 20.000 Αμερικανών, που έλαβαν χώρα από τις 16 Δεκεμβρίου έως τό τε. Η 116 Μεραρχία Πάντσερ. η οποία είχε ανασυγκροτηθεί έπειτα από τις βαρ ιές απώλειες που υπέστη στη Νορμανδία, κατέλαβε το Ουφαλίζ - στον δρόμο που συνέδεε το Αρλόν με τη Λιέγη. Οι αιχμές του XLVII Σώματος Πάντσερ (μεραρχίες πάντσερ «Lehr» και 2η) προήλαυναν ε πίσης προς το Σαιν Υμπέρ και τη νύκτα τη ς 19ης Δ εκεμβρ ίου εμφανίσθηκαν μπροστά στην Μπα- στόν. Στον Νότο η 7η Στρατιά του Μπραντενμπέρ- γκερ κατάφερε να σημειώσει μερ ικές διεισδύσεις τοπικού χαρακτήρα. Σε όλο το μήκος του μετώπου οι Αμερικανοί εξακολουθούσαν για ημέρες να τ ε λούν σε κατάσταση σύγχυσης και, σε μερ ικές περιπτώσεις, πανικού. Η 6η Στρατιά των SS κατέλαβε το Μ αλμεντύ, το Σταβελό και το Τρουά Πον, αλλά έως τις 21 Δ εκεμβρ ίου απείχε ακόμη 30 km από τον πρώτο αντικειμενικό τη ς σκοπό, τη Λιέγη. Το ρήγμα των Γερμανών επ εκτεινόταν συνεχώς σε μεγαλύτερο δάθος χάρη στην τόλμη του Μαντώυφελ.αλλά δεν προσελάμβανε και το ανάλογο πλάτος.
Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΟ στρατηγός Ομάρ Μπράντλεϋ βρισκόταν στο
Λουξεμβούργο τη νύκτα τη ς 15ης Δεκεμβρίου. Το επόμενο πρωί δεν αντελήφθη τίποτα σχετικά με τη μεγάλη γερμανική αντεπίθεση (ο εχθρός είχε φθά- σει 30 km από το αρχηγείο του) και μ ετέβη οδικώς στις Βερσαλλίες για να συναντηθεί με τον Αϊζενχά- ουερ. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο διοικητής της 12ης Ομάδας Στρατιών να μην έχει πρόσβαση στις πληροφορίες σχετικά με τη ν εξέλ ιξη τη ς μάχης για σχεδόν 24 κρίσιμες ώρες. Οταν έ- φθασε στο ξενοδοχείο Τριανόν Παλάς, όπου έ δρευε το επ ιτελείο του Αϊζενχάουερ, βρήκε τον «Αϊκ» σε εξα ιρετικά καλή διάθεση, που ίσως οφει- λόταν στην πρόσφατη προαγωγή του. Προς το σούρουπο ένας αξιωματικός των πληροφοριών κατέ- φθασε για να τους ενημερώσει. Μια αντεπίθεση των Γερμανών είχε λάβει χώρα κατά τις πρωινές ώρες στις Αρδέννες. Ο Μπράντλεϋ π ροέτρ εξε να χαρακτηρίσει το συμβάν ήσσονος σημασίας, π ιστεύοντας ότι επρόκειτο για παραπλανητική κρούση, που σκοπό είχε να ανατρέψ ει τα επ ιθετικά σχέδια τη ς 1ης Στρατιάς. Μια ώρα αργότερα, όμως, οι ανώτα το ι Αμερικανοί αξιωματικοί έλαβαν ένα νέο και πιο ανησυχητικό μήνυμα: είχε διαπιστωθεί ό τι το υ λάχιστον 12 γερμανικές μεραρχίες συμμετείχαν στην επίθεση, από τις οποίες οι οκτώ δεν είχαν α-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
ναγνωριστεί παλαιότερα στο μέτωπο των Αρδεννών.
Παρά τον ολοφάνερα απειλητικό τόνο των πληροφοριών ο Μπράντλεϋ εξακολουθούσε να μη θ ε ωρεί τη γερμανική επίθεση ως κάτι το σοβαρό. Ο Αϊζενχάουερ είχε άλλη άποψη. Η έλλειψ η οποιου- δήποτε στόχου στρατηγικής σημασίας στην περιοχή των Αρδεννών τον οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ο Ρούντστεντ δεν εκδήλωνε απλά μια τοπική αντεπ ίθεση, αλλά μια μαζική επίθεση μεγάλης έκ τα σης, η οποία ίσως να είχε αντικειμενικούς σκοπούς σε βάθος. Μ ελετώ ντας αμέσως τον χάρτη, διαπίστωσε ότι σι αμερικανικές 7η και 12η Τεθωρακισμένες Μ εραρχίες είχαν αποσυρθεί από την πρώτη γραμμή για να αναπαυθούν και να ανασυγκροτηθούν, προκειμένου να συμμετάσχουν ενεργά στις συμμαχικές επ ιθέσεις που επρόκειτο να αρχίσουν λίγες ημέρες αργότερα. Ο Αϊζενχάουερ δ ιέτα ξε τον Μπράντλεϋ να σ τείλει άμεσα τη ν 7η Τεθωρακισμένη (ΡΧάσμπρουκ) στον κόμβο του Σαιν Βιτ στις βόρειες Αρδέννες και τη 12η στο Εχτερναχ στον Νότο. Ο Μπράντλεϋ, που ήταν ακόμη εκ τό ς κλίματος, απάντησε πως ο Πάττον θα διαμαρτυρόταν έ ντονα για την απόσπαση αυτών των δύο τεθω ρακισμένων μεραρχιών από τη ν 3η Στρατιά του, χωρίς τις οποίες δεν θα μπορούσε να επιχειρήσει τη δική του επίθεση. «Να του πεις» απάντησε ο Αϊζενχάου- ερ, «πως ο Αϊκ κάνει κουμάντο σε αυτόν τον αναθεματισμένο πόλεμο».
Με αυτή τη σ κηνοθετημένα σκληρή στάση του ο ανώτατος διο ικητής των Συμμάχων είχε ήδη θ έ σει τα θεμέλια , επάνω στα οποία θα κερδιζόταν η μάχη των Αρδεννών. Η εκτίμησή του για την αποστολή της 7ης Τεθωρακισμένης στο Σαιν Βιτ αποδείχθηκε απόλυτα ορθή και διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο, παρεμποδίζοντας το ν Ντήτριχ να διασπάσει στο σημείο εκείνο το βόρειο μέτωπο και να κα τευ θυ νθεί προς την Αμβέρσα. Την περίοδο ε
κείνη ο Χότζες ετοιμαζόταν να εξαπολύσει άλλη μια επίθεση προς τα φράγματα του Ρουρ και ο Πάττον σκόπευε να πράξει το ίδιο προς τη βιομηχανική περιοχή του Σάαρ. Αντίθετα, πριν ακόμη πέσει το σκοτάδι στις 16 Δεκεμβρίου, ο Αϊζενχάουερ προτίμησε να στρέψει και τις δύο αμερικανικές σ τρατιές σε αμυντικές επιχειρήσεις στα δάση των Αρδεννών, ανατρέποντας έτσι μια από τις βασικές προϋποθέσεις του Χ ίτλερ για τη ν επιτυχία τη ς αντεπίθεσής του: αντί να χάσει πολύτιμο χρόνο, η συμμαχική Ανώτατη Διοίκηση είχε αντιδράσει άμεσα, χωρίς να περιμένει το αποτέλεσμα των διαβουλεύσε- ων με τη ν πολιτική ηγεσία. Παρά τα λάθη που είχε διαπράξει πριν από τη 16η Δεκεμβρίου σε ό,τι αφορούσε τις προθέσεις και τις δυνα τό τη τες τη ς Wehrmacht, ο Αϊζενχάουερ ήταν εκείνος που αποσόβησε την καταστροφή, αντιλαμβανόμενος γρήγορα και με σπάνια διαύγεια πνεύματος τόσο τη σημασία τη ς επίθεσης όσο και τον κίνδυνο που αυτή αντιπροσώπευε. Ηταν ίσως ο μοναδικός, που σε ένα τόσο πρώιμο στάδιο δ ιέκρινε ακόμη και τις ευ καιρίες, που προσέφερε στους Συμμάχους η παράτολμη ενέργεια του Χίτλερ. Σε μια επιστολή του προς το Υπουργείο Στρατιωτικών των ΗΠΑ στις 17 Δεκεμβρίου ανέφ ερε πως «αν τα πράγματα πάνε καλά, όχι μόνο θα σταματήσουμε τη ν επίθεση, αλλά και θα μπορέσουμε να την εκμ ε τα λ λ ευ θ ο ύ μ ε» .
Εξετάζοντας δ ιεξοδικά τους χάρτες του, ο «Αϊκ» συνέχισε να δίνει ασταμάτητα διαταγές, τις οποίες το επ ιτελείο του κατέγραφε επιμελώς. Εσ τειλε τη μισή 10η Τεθωρακισμένη Μεραρχία (Ουί- λιαμ Μόρρις) προς τον οδικό κόμβο τη ς Μπαστόν (του οποίου την αξία για τις επερχόμενες επιχειρήσεις εκτίμησε αμέσως), ενώ δ ιέτα ξε τις 101 και 82η Α ερο μετα φ ερό μενες Μ εραρχίες, οι οποίες αναπαύονταν στη Ρενς έπειτα από τις σφοδρές μάχες που έδωσαν στην Ολλανδία, να ετοιμαστούν άμεσα για να μεταβούν στην Μπαστόν και στο Ουφαλίζ α-
Ενα σ τρ α τιώ τη ς τη ς 7ης Τ εθ ω ρ α κ ισ μ ένη ς Μ ερ α ρ χ ία ς
ανάμεσα στα ερ είπ ια τη ς πόλης το υ Σ α ιν τ Β ιτ . Οι
α ν τίξο ες κα ιρ ικές σ υνθήκες και ο βαρύς χειμώ νας των
Α ρδεννώ ν π ροξένησαν και σ το υ ς δύο αντιπ άλους πολύ
μ εγ ά λ ες φ θ ο ρ ές .
29
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ενας άνδρας το υ αμερικανικού Μ ηχανικού το π ο θ ε τε ί μ ε προσοχή μ ια α ντια ρ μ ατική νάρκη των 4,5 kg στον δρόμο που α να μ ένετα ι να α κολουθήσ ουν οι Γερμανοί.
30
Μια παροδική βελτίωση του καιρού,
που αύξησε την ορατότητα στα
1.000 ιπ, επέτρεψε στη συμμαχική
αεροπορία να επέμβει και η δράση της
υπήρξε καταλυτική. Οι ημέρες του
Συγκροτήματος Μάχης Πάιπερ ήταν
πια μετρημένες.
ντίστοιχα. Επειδή οι άσχημες καιρικές συνθήκες απ έκλειαν οποιαδήποτε σκέψη για ρίψη των μονάδων αυτών με αλεξίπτωτα, ο Αϊζενχάουερ χρησιμοποίησε για την προώθησή το υ ς το αμερικανικό «μυστικό όπλο» που τόσο εποφθαλμιούσε η Wehrmacht: τα πολυάριθμα φορτηγά των 2 ,51.
Η αμερικανο-γαλλική 6η Ομάδα Στρατιών ανέ- λαθε το καθήκον να επ εκτε ίνε ι τις μονάδες της προς Βορρά για να αναλάβει τη φύλαξη μεγάλου μέρους των τομέω ν της 3ης Στρατιάς, ώστε ο Πάτ- το ν να μπορεί με τη σειρά του να αποδεσμεύσει τουλάχιστον δύο από τα τρία σώματά του για επιχειρήσεις προς τη ν κατεύθυνση των Αρδεννών. Στις 18 Δεκεμβρίου ο Αϊζενχάουερ έσ τειλε στους ανώ τερους δ ιο ικη τές το ακόλουθο σήμα: «Ο ε χθρός πραγματοποιεί μια κύρια ώθηση και δ ιαθέτε ι ακόμη τεθω ρακισμένες εφ εδ ρ είες που δεν έ χουν εμπλακεί. Φαίνεται ό τι είναι έτο ιμος να δ ιαθέσει ολόκληρη την τεθω ρακισμένη εφ εδρεία του για να σημειώσει επιτυχία. Πρόθεσή μου είναι να λάβουμε άμεσα μέτρα, ώστε να ανακόψουμε τη ν ε χθρική προέλαση κι έπειτα να εκτο ξεύσ ου με μια αντεπίθεση χωρίς χρονοτριβή με όλες τις δυνάμεις μας βόρεια του Μοζέλα».
Η ΑΝΑΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣΣτον βόρειο το μέα το αμερικανικό V Σώμα (1η,
2η, 9η και 99η Μεραρχία Πεζικού) εξακολουθούσε να προβάλλει σθεναρή αντίσταση. «Αν μπορούσαμε να περιορίσουμε τη διείσδυση του φον Ρούν τσ τεν τ μέσα στο εύρους 50 km άνοιγμα μεταξύ Μ αλμεντύ και Μπαστόν» έλεγε ο Μπράντλεϋ, «πιθανώς να αναγκάζαμε το ν εχθρό να εμφιαλώσει τη δύναμή του μέσα στις Αρδέννες, όπου η φύση του εδάφ ους θα την κατέσ τρεφ ε. Μ εταξύ των δύο αυτών σημείων υπήρχαν μόνο τρ εις μέτρ ιο ι δρόμοι, σαν μαίανδροι, που κατευθύνονταν δυτικά προς το ν Μεύση».
Στο μεταξύ, το Συγκρότημα Μάχης Πάιπερ προχωρούσε προς το Αινεβίλ. Οι δ ιαταγές, που ακολουθούσε ο παράτολμος αξιωματικός των SS, προέβλεπαν πορεία μέσω δευ τερευ όντω ν δρόμων για άλλα 75 km έως το Ουί στον Μεύση. Εάν, όμως, ο Πάιπερ σ τρεφόταν λίγα χ ιλιόμετρα βορειότερα, στο Μ αλμεντύ, θα μπορούσε να ακολουθήσει πλέον τη Rollabhn C και τα 50 km ασφαλτοστρωμένου δρόμου έως τη Λιέγη. Υπήρχε ακόμη η πιθανότητα να «αποκεφαλίσει» με ένα τυχερό πλήγμα τη ν 1η Στρατιά, κυριεύοντας το αρχηγείο τη ς στο Σπα, ενώ θα μπορούσε να καταλάβει άθικτα 9.500.000 λίτρα καυσίμων των Αμερικανών που βρίσκονταν στην περιοχή, ώστε στο μέλλον να μη συντρέχουν λόγοι ανησυχίας σχετικά με το πετρέλαιο. Βέβαια, η Rollabhn C είχε α να τεθεί στα Συγκροτήματα Μάχης Κούλμαν, Μπρέμερ και Κράουζε της «Hitlerjugend», αλλά εκείν ες δεν είχαν διανύσει παρά ελάχιστα χ ιλιόμετρα μετα ξύ του Κ ρίνκελτ και του Μπούτγκενμπαχ, όπου και καθηλώθηκαν μέσα στα χιόνια.
Ο Πάιπερ, όμως, δ εν το γνώριζε και π ίστευε πως οι συνάδελφοι τη ς 12ης SS έποντο με μικρή καθυστέρηση. Ετσι, απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη ν κατά πολύ συντομότερη Rollabhn C και παρέ- μεινε προσκολλημένος στη δική του Rollabhn D. Φθάνοντας στο Σταβελό, τα τρία άρματα τη ς ε μπροσθοφυλακής του προσέκρουσαν σε νάρκες και δέχθηκαν σποραδικά πυρά του εχθρού. Το α- πόσπασμα ανέφ ερε στον Πάιπερ ότι το Σταβελό ή-
Η σκληρή π λευρά το υ πολέμου.Ενας Α μερικανός σ τρ α τιώ τη ς του Μ ηχανικού κ ε ίτα ι νεκρός μέσ α σε ένα βαρύ φ ορ τη γό , κτυπ η μένος θ ανάσ ιμ α από επ ίθεσ η γερμανικού μ αχ ητικού .
ταν καλά οχυρωμένο και ότι θα χρειαζόταν οργανωμένη επίθεση για να καταληφθεί. Εχοντας παρα- μείνει άυπνος επί 36 ώρες, ο Πάιπερ πίστεψε τους άνδρες του και αποφάσισε να π ερ ιμένει τη ν άφιξη των Tiger της οπισθοφυλακής του, χάνοντας πολύτιμο χρόνο.
Η μοιραία αυτή καθυστέρηση του Συγκροτήματο ς Μάχης Πάιπερ έδωσε στον Χ ότζες το χρονικόπεριθώριο να προωθήσει τις δυνάμεις του για να εμποδίσει κάθε περαιτέρω προέλαση των Waffen SS. Το πρωί τη ς 18ης Δεκεμβρίου, και ενώ η ορατότηταήταν ακόμη περιορισμένη στα 100 m, τα Tiger ίου Πάιπερ πλησίασαν τις γ έφ υ ρ ες των ποταμών Σαλμ και Αμπλέβ στο Τρουά Πον, αλλά εκεί τα περίμενε η απογοήτευση. Τα αμερικανικά τάγματα Μηχανικού με ηρωικές προσπάθειες μέσα στην κακοκαιρία το ύς έκλειναν τον δρόμο, παρακωλύοντας κάθε α- πόπειρά τους να ελιχθούν γύρω από τα φυσικά ε μπόδια. Οι γέφ υρ ες τινάχθηκαν στον αέρα και τα πάντσερ άρχισαν να τρ ιγυρίζουν στην ανατολική όχθη, σαν πανικόβλητα προϊστορικά θηρία, αναζητώ ντας άλλο σημείο διαπεραίωσης. Οργισμένοι οι άνδρες των Waffen SS δολοφόνησαν για ασήμαν τες αφορμές 101 Βέλγους π ολίτες στην περιφέρεια του Σταβελό. Παρόλες τις δυσκολίες το I Σώμα των SS κατέλαβε στις 19 Δεκεμβρίου τις Τρεις Γέφυρες και έφθασε στο χωριό Λα Γκλεζ, το οποίο δέσποζε επάνω από τη ν πεδιάδα τη ς Λιέγης.
Οι Σύμμαχοι, όμως, βαθμιαία συνέρχονταν από το σοκ. Εξορμώντας από τη ν κοιλάδα του Αμπλέβ και τη δεξιά όχθη του Ουρτέ, η ξεκούραστη αμερικανική 30ή Μεραρχία Πεζικού (υποστράτηγος Λέ- λαντ Χομπς), η οποία ήταν πλήρης σε προσωπικό κατά 97%, όχι μόνο απώθησε την περίφημη «Leibstandarte», ανακαταλαμβάνοντας το Σταβελό, αλλά και πέτυχε να αποκόψει τα επικεφαλής στοιχεία της. Μια παροδική βελτίωση του καιρού, που αύξησε τη ν ορατότητα στα 1.000 m, επ έτρεψ ε στη
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
m m HRB
Σπς 19 Δεκεμβρίου, καθώς οι δυνάμεις του Μ αντώ υφελ πλησίαζαν τη ν Μπαστόν από κάθε πλευρά και η αμερικανική 101 Α ερομεταφ ερόμενη Μεραρχία κατέφ θανε για να οχυρωθεί στην πόλη με τους 11.840 άνδρες της, ο Αϊζενχάουερ συνα- ν τή θ η κε με το υς υφιστάμενους δ ιο ικητές του σε μια κρύα και υγρή αίθουσα στρατοπέδου στην περιοχή του Β ερντέν , εκεί όπου κατά τον Α1 Παγκόσμιο Πόλεμο ο Γαλλικός και ο Γερμανικός Στρατός αιμορράγησαν μέχρι θανάτου. Στο δωμάτιο υπήρχε μόνο μια μικρή ξυλόσομπα για να καταπολεμηθ ε ί η παγωνιά. Οι Αμερικανοί στρατηγοί εισήλθαν με πρόσωπα σκυθρωπά, συναισθανόμενοι τις ευ θ ύνες τους για αυτή τη δυσάρεστη εξέλ ιξη . Κρατούσαν όλοι τα κεφάλια το υς σκυμμένα επάνω από τις κούπες με το ν καφέ. Ο Αϊζενχάουερ μπήκε στο δωμάτιο, κο ίτα ξε με δυσαρέσκεια τους απογοητευμένο υς στρατηγούς του και τους φώναξε με τόλμη: «Η παρούσα κατάσταση θα πρέπει να θεω ρηθεί σαν μια ευκαιρία για εμάς και όχι σαν μια καταστροφή. Θα υπάρχουν μόνο αισιόδοξα πρόσωπα σε αυτό το τραπέζι συσκέψεων!» Ο Π άττον ήταν ο πρώτος που ανταποκρίθηκε στο μήνυμα με κάπως υπερβολικό ενθουσιασμό: «Ας έχουμε τα κότσια να αφήσουμε το υς μπάσταρδους να φθάσουν ως το Παρίσι. Επειτα θα το υς αποκόψουμε και θα τους κάνουμε κομμάτια». Ο Αϊζενχάουερ, όμως, απάντησε ότι δ εν σκόπευε να αφήσει τους Γερμανούς να ξεμυτίσ ουν από τη γραμμή «Ζίγκφρηντ» ατιμώρητοι. Απευθυνόμενος στον Πάττον, το ν δ ιέ τα ξε να τροποποιήσει την κατεύθυνση της επ ίθεσής του κατά 90 μοίρες από ανατολικά σε βόρεια, να είναι έτο ιμος να ξεκινήσ ει σε τρ εις ημέρες και να κτυπήσει προς την Μπαστόν με δύναμη τουλάχιστον τριών μεραρχιών.
Στις 20 Δεκεμβρίου ο «Αϊκ» προχώρησε σε μια απόφαση, η οποία έμ ελλε να έχει σοβαρές συνέπειες αργότερα, φθάνοντας μέχρι του σημείου να απειλήσει την ομόνοια του συμμαχικού στρατοπέδου. Ανέθεσε στον Μ οντγκόμερυ τη διοίκηση όλων των αμερικανικών δυνάμεων βόρεια του θύλακα
συμμαχική αεροπορία να επέμβει και η δράση της υπήρξε καταλυτική. Οι ημέρες του Συγκροτήματος Μάχης Πάιπερ ήταν πια μετρημένες. Στις 24 Δ εκεμβρίου η ισχυρή αυτή αιχμή των Waffen SS βρέθηκε σχεδόν κυκλωμένη στο Στουμόν από την 30ή Μεραρχία Πεζικού, την 3η Τεθωρακισμένη και την 82η Αερομεταφερόμενη, ενώ, παράλληλα, αντιμετώπιζε έλλειψ η καυσίμων. Το αμερικανικό πυροβολικό έβαλλε εναντίον της, ρυθμίζοντας τους πυροσωλήνες των οβίδων του με τέ το ιο τρόπο, ώστε να εκρήγνυντα ι επάνω από τα κεφάλια των Γερμανών, «καταιονίζοντάς» τους με βροχή θανατηφόρων θραυσμάτων. Ο Πάιπερ υποχρεώθηκε να λάβει τη μοναδική απόφαση, η οποία θα εξασφάλιζε τη σωτηρία στους 800 επιζώντες που είχαν απομείνει από την αρχική του δύναμη, και έτσι, εγκαταλείπο- ντας τα 39 τεθωρακισμένα οχήματά του, υποχώρη-σε.
ΟΙ ΕΠΤΑ ΔΡΟ Μ Ο Ι ΤΗΣ ΜΠΑΣΤΟΝΣτο μεταξύ, μια τραγική κατάσταση εξελισσό
ταν στην Μπαστόν, από όπου διερχόταν ο μεγάλος δρόμος Λουξεμβούργου - Βρυξελλών. Η πόλη συνι- στούσε έναν από τους σημαντικότερους κόμβους στις Αρδέννες, ένα πραγματικό κλειδί για τις συγκοινωνίες τη ς περιοχής. Μια διακλάδωση του κύριου δρόμου κατευθυνόταν προς τη Λιέγη, ενώ π έντε άλλοι δρόμοι οδηγούσαν ακτινωτά προς το Κλερθώ, το Σαιν Ουμπέρ, το Νεφσατώ, τη Μ αρτε-λάνζ και το Ετελμπρύκ. Το 1940 οι Γερμανοί είχαν κατορθώσει να καταλάβουν αμαχητί την Μπαστόν από το πρώτο κιόλας 24ωρο της επίθεσής τους, ε ξασφαλίζοντας έτσι τον άμεσο έλεγχο του νευραλγικού κέντρου των Αρδεννών. Η σημασία της κατοχής αυτού του στυλοβάτη τη ς αμερικανικής άμυνας ήταν απείρως μεγαλύτερη μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Ο Μ αντώ υφελ «μπορούσε να συνεχίσει τη ν πορεία του προς τον Μεύση, αλλά διατη- ρρύσε τό τε στο ασθενές αρτηριακό του σύστημα έναν επικίνδυνο θρόμβο» (ΡΚαρτιέ).
Σ τη μάχη των Αρδεννώ ν το αμερικανικό
π υροβολικό ε π έδ ε ιξε για μ ια α κ ό μ η φ ο ρ ά τη
γνω σ τή φονική α π ο τελ εσ μ α τικ ό τη τά
το υ . Το οβ ιδοβόλο 105 mm, το οποίο
απ ο τελο ύ σ ε το βασικό όργανο π υρός του ,
μπ ορούσε να εκ το ξε ύ σ ε ι μια οβίδα βάρους 15 kg
σε μια μ εγ ίσ τη απόσταση 11 km.
Η εξό ρ μ η σ η τη ς 3ης Σ τρ α τιά ς του Π ά ττο ν κ α τό ρ θ ω σ ε να διασπάσει τον γερμανικό κλοιό γύρω από την Μ π αστόν σ τις 26 Δ εκ εμ β ρ ίο υ 1944, έπ ε ιτα από σ κληρ ές μ ά χ ες στα νότια της πόλης, οι οπ οίες δ ιεξή χ θ η σ α ν μέσ α σε ένα χιονοσ κεπ ές πεδίο.
που είχε δημιουργήσει η γερμανική επίθεση, με το σκεπτικό ότι ο εχθρός είχε ήδη π ετύχει να διαιρέσει με τέ το ιο τρόπο τη ν 1η Στρατιά, ώστε η επικοινωνία μεταξύ του Χ ότζες και του Μπράντλεϋ να καθίσταται πλέον προβληματική. Επειδή το αρχηγείο του Μπράντλεϋ βρισκόταν νότια του θύλακα, ο Αϊζενχάουερ θεώρησε λογικό να αναθέσει στον Βρετανό στρατάρχη εκείνο το τμήμα των αμερικανικών δυνάμεων, το οποίο βρισκόταν από τη ν άλλη πλευρά τη ς γερμανικής αιχμής. Το αποτέλεσμα ή ταν να παραχωρηθεί στον Μ οντγκόμερυ το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής 1ης Στρατιάς και ολόκληρη η 9η του Σίμπσον με συνέπεια, όπως είπε ο Μπράντλεϋ, «η διοίκηση του Μ οντγκόμερυ να ε- π εκταθεί σε τέσσερις στρατιές, ενώ εγώ παρέμει- να προσωρινά μόνο με την 3η του Πάττον». Ο αρχηγός τη ς 12ης Ομάδας Στρατιών δ ιαμαρτυρήθηκε έ ντονα προς το ν Αϊζενχάουερ, όταν ο τελευτα ίος του ανακοίνωσε τη σχετική απόφασή του από το τηλέφωνο, υποστηρίζοντας πως μια τέτο ια ενέρ γεια θα αποτελούσε κόλαφο για το κύρος τη ς αμερικανικής διοίκησης.
Ο Αϊζενχάουερ, όμως, ενδ ιαφερόταν μόνο για το αποτέλεσμα και είχε ήδη π ετύχει να εμπ λέξει στις Αρδέννες 335.000 Αμερικανούς στρατιώτες. To XVIII Α ερομεταφ ερόμενο Σώμα του Μάθιου Ρί- τζγουεη (106 Μεραρχία Πεζικού, 7η Τεθωρακισμένη και 82η Α ερομεταφ ερόμενη) τά χθηκε στα δεξιά του V Σώματος, ενώ το VII Σώμα (Κόλινς) ανέπ τυξε τις τέσσερις μεραρχίες του σε μια προέκταση προς το Μαρς και το Χοτόν. Για κάθε ενδεχόμενο η 11η Τεθωρακισμένη Μεραρχία (Κίλμπερν), η 84η Πεζικού (Μπόλιν) και η 17η Α ερομετα φ ερόμενη (Μίλεϋ) κατέλαβαν θέσ εις μετα ξύ του Ντινάν και του Ζιβέ, αποκλείοντας τη ν πρόσβαση προς τις γέφ υρες του Μεύση. Ο Μ οντγκόμερυ μετακίνησε το XXX Σώμα του Μπράιαν Χόρροκς (43η, 51η, 53η Μεραρχία Πεζικού και Τεθωρακισμένη Μεραρχία τη ς Φρουράς) μετα ξύ Βρυξελλών και Μάαστριχτ. Ο Πάττον προέ- βη άμεσα σε απαγκίστρωση του III (Μίλικιν) και XII
Σώματος (Εντυ) από το Σάαρ, κατευθύνοντάς τα προς τις Αρδέννες, ενώ το άτυχο VIII Σώμα του Μί- ν τλ τον υπαγόταν επίσης στις δ ιαταγές του. Η μαζική και πολύπλοκη αυτή μετακίνηση έ ξ ι πάνοπλων μεραρχιών σε βάθος 80-100 km ολοκληρώ θηκε στις 22 Δεκεμβρίου, οπότε η 5η Μεραρχία Πεζικού (Ιρβιν) ξεκίνησ ε την αντεπίθεσή τη ς κατά του Ντή- τρ ιχ με τη ν 4η Τεθωρακισμένη (Γκάφεϋ) να πασχίζει να απελευθερώσει τη φρουρά τη ς Μπαστόν.
Στην κρίσιμη εκείνη φάση ο Χ ίτλερ θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή στην επίθεσή του, η οποία κινδύνευε να αποτελματω θεί, εάν μ ετέφ ερ ε το II Σώμα Πάντσερ των SS από τη ν 6η Στρατιά στην 5η. η οποία σημείωνε ταχύτερη πρόοδο. Η άρνησή του να προβεί σε αυτή τη ν ενέργεια, όμως, πήγαζε τό σο από τον φόβο του μήπως τρω θεί το γόητρο του κόμματος, όσο και από την αντιπάθειά του προς τη ν ηγεσία του Στρατού, στην οποία δεν ή θ ελε να προσθέσει ν έες δάφνες.
Η ΚΟΡΥΦΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Προς απογοήτευση το ν Συμμάχων η κακοκαιρία συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση. «Κάθε πρωί ο Βάντεμπεργκ καθόταν αμίλητος, ενώ στα περισσότερα από 100 συμμαχικά αεροδρόμια από τη Σκωτία ως τις Β ρυξέλλες, τα 4.000 μαχητικά μας ανέμεναν τη λήξη τη ς συνωμοσίας του φον Ρούντστεντ με τον καιρό» έλεγε ο Μπράντλεϋ. Εκμεταλλευόμενα τη ν περίσταση, τα γερμανικά άρματα συνέχιζαν τη ν πορεία το υς προς το ν Μεύση παρά τη γεν ναία αντίσταση του εχθρού και τις εδαφ ικές δυσχέρειες. Στο νότιο άκρο του το μέα του Μ ίντλτον. όπου το Λουξεμβούργο κατέληγε στους αμπελώνες τη ς κοιλάδας του Μοζέλα, η 4η Μεραρχία του Μπάρτον είχε καταπονηθεί σοβαρά, αλλά δεν είχε διασπαστεί. Η άτυχη 28η, παρότι ανετράπη από ταπρώτα γερμανικά κύματα εφόδου, χωρίστηκε σε μι-κρά επιβραδυντικά τμήματα, τα οποία, περιπλανώ-
μενα μέσα στα δάση κατάφεραν επί τρ εις ημέρες να φ θείρουν και να καθυστερήσουν το ν εχθρό.
Η 116 Πάντσερ βρέθηκε αντιμέτωπη με την ξεκούραστη 84η αμερικανική ΜΠ και υποχρεώθηκε να σταματήσει στο Β ερντέν, μεταξύ Χοτόν και Μαρς. Οι Αμερικανοί εξαπέλυσαν εναντίον τη ς ε- ξουθενωτικό φραγμό πυροβολικού. «Ηταν ο βαρύτερ ο ς καταιγισμός που είχαμε δει ποτέ» έλεγε έ νας στρατιώτης της 84ης. «Οταν τα πυρά σταμάτησαν, οι οιμωγές των τραυματισμένων και ετο ιμοθ ά νατων Γερμανών έφθαναν ως τις γραμμές μας. Λυπόμασταν εκείνους τους φτωχούς ανθρώπους». ΗΜεραρχία Πάντσερ «Lehr», ωστόσο, κυρίευσε το Σαιν Υμπέρ, κατέλαβε τη Ροσφόρ και έσ τειλε τις ε μπροσθοφυλακές τη ς έως το Σιρνιόν, 20 km από το Ντινάν. Η 2η Πάντσερ ακινητοποιήθηκε επί 36 ώρες λόγω έλλειψης καυσίμων, αλλά τέθηκε πάλι σε κίνηση στις 22 του μηνός και, αφού συνέτριψε μια πρόχειρη γραμμή άμυνας των Αμερικανών μεταξύ Μαρς αν Φαμέν και Ροσφόρ, εμφανίσθηκε στο Φουά νοτρ Νταμ σε απόσταση Βολής από τον Μ εύση!
Οι Σύμμαχοι γνώριζαν τώρα τις προθέσεις των Γερμανών. Το παραδοσιακό δόγμα του Αμερικανικού Στρατού για αντιμετώπιση παρόμοιας κατάστασης εξα ιτίας εχθρικής διείσδυσης προέβλεπε ενέργειες σε τρία στάδια. Κατά τη ν αρχική φάση, οι αμυνόμενες δυνάμεις θα έπρεπε να διατηρήσουν σταθερά τα πλευρά του ρήγματος, εμποδίζοντας τον εχ-θρό να διευρύνει τη διάσπαση καιπεριορίζο-ντας το εύρος του θεάτρου των επιχειρήσεων, Αμέσως μετά, ο Στρατός των ΗΠΑ όψειλε να επ ιτύχει την κατοχή και εξασφάλιση κομβικών σημείων (όπως το Σαιντ Βιτ και η Μπαστόν στις Αρδέννες), από όπου θα μπορούσε να απαγορεύσει στον αντίπαλο τη χρήση κρίσιμων αρτηριών, να ελαττώσει έ τσι τη ν ορμή του, να πολλαπλασιάσει τις δυσκολίες ανεφοδιασμού του, να τον καθυστερήσει και να τον αναγκάσει να παρακάμψει αυτές τις φρουρές χάνοντας χρόνο, δεσμεύοντας δυνάμεις και φθεί- ροντας τα οχήματά του. Το τελ ικό βήμα θα ήταν η διενέργεια συντονισμένων αντεπιθέσεων στα πλευρά, με στόχο να αποκοπεί ο εχθρικός θύλα κας και να καταστραφούν οι εμπροσθοφυλακές ή τουλάχιστον να υποχρεωθούν σε άμεση σύμπτυξη. Ο Μπράντλεϋ περιέγραψε με γλαφυρό τρόπο τη διακαή επιθυμία του Πάττον να εφαρμόσει αυτό το δόγμα και να αρχίσει την αντεπίθεσή του: «Αναψε ένα πούρο και έδ ε ιξε προς τον θύλακα που είχε σημειωθεί στον χάρτη, εκεί που αυτός διασπούσε τις λεπ τές γαλάζιες γραμμές της δ ιάταξής μας». «Μπραντ» μου είπε, «αυτή τη φορά οι Γερμανοί έ θαλαν το κεφάλι τους μέσα σε μια μηχανή του κιμά, τη ς οποίας το ν μοχλό κίνησης θα κρατώ εγώ» .
Σε τρ ε ις ημέρες από την έναρξη τη ς μάχης των Αρδεννών, και καθώς ο Μ αντώυφελ ολοκλήρωνε τον κλοιό του γύρω από το σταυροδρόμι της Μπαστόν εγκλω βίζοντας μέσα στην πόλη τη ν 101 Αερο- μεταφ ερόμενη Μεραρχία και τη Διοίκηση Μάχης «Β» της 10ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, οι Α μερικανοί είχαν π ετύχει να σφραγίσουν τα πλευρά του θύλακα και να κατευθύνουν προς την περιοχή τη ς κρίσης πολυάριθμες εφ εδρ είες πολύ γρηγορότερα από ό,τι θα μπορούσαν να αναμένουν οι Γερμανοί. Μόνο στις 17 Δεκεμβρίου κινήθηκαν προς τις Α ρδέννες 11.000 φορτηγά με 60.000 άνδρες και μεγάλες π οσότητες εφοδίων, ενώ τη ν πρώτη εβδο μάδα τη ς μάχης οι Σύμμαχοι είχαν καταφέρει να ε μπλέξουν εκτό ς από τις δυνάμεις προκάλυψης και
Η εγ ω κ εντρ ικ ή στάση του Β ρ ετα ν ο ύ σ τρ α τά ρ χη σερ Μ π έρ να ρ ντ Μ ο ντγ κό μ ερ υ
(κ έντρ ο ) σ την κρίση των Α ρδεννώ ν π ροκάλεσε πικρόχολα σχόλια εκ
μ έρ ο υ ς των Αμερικανώ ν και έ θ ε σ ε σε κίνδυνο το
κλίμα αρμονικής σ υνεργασ ίας μ ε τα ξύ των
Συμμάχων.
Ο σ τρ α τη γ ό ς Ν το υ ά ιτ Α ϊζενχά ουερ α π έκ τη σ ε το π έμπ το άσ τρ ο σ τις επ ω μίδες το υ την ίδια ημ έρ α που σ η μ ειώ θ η κε η έναρ ξη τη ς γερμανικής αντεπ ίθ εσ η ς . Αν και α π έτυ χε να εκ τιμ ή σ ε ι δεόντω ς τις π ροειδοπ οιήσεις των υπηρεσιώ ν πληροφοριώ ν του , έλ α β ε κ ά θ ε α π α ρ αίτητο μ έ τρ ο για να ανα χα ιτίσ ει και να ε ξο υ δ ετερ ώ σ ε ι την π ροώ θηση τη ς W ehrm acht σ τις Α ρ δ έννες.
άλλους 250.000 άνδρες και 50.000 οχήματα κάθε ε ίδους. Οι ελπίδες του Χ ίτλερ για το σοκ και την καθ υσ τερημένη αντίδραση των Αμερικανών είχαν κα- ταρρεύσει.
Αντίθετα οι Γερμανοί κινούντο κατά κανόνα απελπιστικά αργά. Οι παγωμένοι δρόμοι, το άφθονο χιόνι που κάλυπτε τα πάντα, οι χρόνιες ελλείψ εις σε καύσιμα και η εντε ινόμ ενη αμερικανική αντίσταση απορρύθμισαν πλήρως το χρονοδιάγραμμά τους. «Μετά από τετρ α ήμ ερ ες βίαιες επιθέσεις, ο εχθρός δεν είχε ακόμη χαλαρώσει τη λαδή του Χότζες στο Μ αλμεντύ, ο ύτε είχε διώξει τη ν 7η Τεθωρακισμένη Μεραρχία δυτικά του Σαιν Βιτ» α νέφ ερε ο Μπράντλεϋ. Η Wehrmacht αφενός κατέβαλλε το τίμημα για τον ανεπαρκή αριθμό φορτηγών αυτοκινήτω ν που είχε στις τά ξε ις της και αφ ετέρου αδυνατούσε πλέον να εφοδιάσει με καύσιμα τις π ροωθημένες αιχμές της, οι οποίες παρουσίαζαν
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Α νδρες του Σου Τεθω ρακισμένου
Σ υ ν τά γ μ α το ς των SS μπροστά σε φ λεγό μ ενο
αμερικανικό Jeep. Π ρ ο σ έξτε το
μ έ γ ε θ ο ς τη ς χλαίνης το υ μ εσ α ίο υ νεαρού
άνδρα της φ ω τογρα φ ία ς.
34
Ο επικεφαλής της «Lehr»,
στρατηγός Φριτς Μπαγιερλάιν, ο
οποίος είχε πολεμήσει στην Αφρική υπό τον Ρόμμελ, υπέπεσε σε μια σειρά θανάσιμων
σφαλμάτων όταν προσέγγισε
επιφυλακτικά την Μπαστόν, τη στιγμή που θα μπορούσε με
μια αποφασιστική έφοδο να την
καταλάβει.
αυξημένη κατανάλωση λόγω του δύσβατου εδάφους και των ελικοειδών οδών. Κοντά στο Σταβελό ένας Αμερικανός ταγματάρχης διασκόρπισε χιλιάδες γαλόνια πετρελαίου σε έναν βυθισμένο δρόμο και τα πυρπόλησε, με σκοπό να ανακόψει τη ν προέλαση των γερμανικών αρμάτων. Οι γερμανικές ε μπροσθοφυλακές ακινητοποιήθηκαν χωρίς να έ χουν ο ύτε σταγόνα καυσίμου στα ρεζερβουάρ τους, χωρίς να γνωρίζουν ότι απείχαν μόλις ένα χιλ ιόμετρο από τη μεγαλύτερη αποθήκη καυσίμων του Αμερικανικού Στρατού στην Ευρώπη. Τα 90 βαρέα άρματα Königstiger των 68 t, στα οποία τόσα πολλά είχε εναποθέσει η γερμανική προπαγάνδα, υφίσταντο συνεχείς βλάβες κατά τη διαδρομή το υς μέσα από τους δαιδαλώδεις δρόμους των Αρδεννών, που ήταν στενοί, με μεγάλη κλίση, κακο- συντηρημένοι και καλυμμένοι με πάγο.
Κατά τη διάρκεια τη ς μάχης, οι τέσσερις γερμανικές στρατιές ενισχύθηκαν με τα επ ιτελεία αρχικά και κατόπιν με τα οργανικά στοιχεία των εφεδρειώ ν τους: τη ς 9ης Μεραρχίας Πάντσερ (Ελβερφελντ), τη ς 3ης (Ν τένκερ) και 15ης Μεραρχίας Παντσερ- γκρεναντίερ (Ντέκερ), π έντε μεγάλων μονάδων πεζικού και των Ταξιαρχιών Πάντσερ «Fuehrerbegleit» (Ρέμερ) και «Fuehrergrenadier» (Κάλερ). Ο καιρός, όμως, ήταν τόσο άσχημος (ο χειρότερος των τε λ ευ ταίων 50 ετών κατά μερικούς παρατηρητές), ώστε κάθε ιδέα για κίνηση τροχοφόρων ή ακόμη και ερ- πυστριοφόρων οχημάτων εκτός οδών έπρεπε να ε- γκαταλειφθεί, με αποτέλεσμα οι επ ιτιθέμενοι να παραμένουν στενά προσκολλημένοι στους ελάχιστους δρόμους. Πυκνό χιόνι έπ εφ τε επίσης στις οδούς ανεφοδιασμού των Γερμανών από το Σνέε Αϊ- φελ. Το σημαντικότερο, όμως, ήταν ότι όσο τα κομ- βικά σταυροδρόμια των Αρδεννών παρέμεναν σε ε χθρικά χέρια, η Wehrmacht δεν είχε πολλές πιθανότη τες νίκης. Ο χρόνος κυλούσε εναντίον της.
Ο Μ αντώυφελ τοπ οθέτησε τελικά μπροστά στην Μπαστόν τη ν αρκετά ισχυρή 26η Μεραρχία «Λαϊκών Γρεναδιέρων» μαζί με ένα σύνταγμα της
Μεραρχίας Πάντσερ «Lehr», ενώ δ ιέτα ξε τις υπόλοιπες μονάδες του να συνεχίσουν χωρίς ανάπαυλα την προώθησή το υς προς το ν Μεύση, αντιλαμ- βανόμενος τη ν κρισιμότητα της κατάστασης. Ο ε π ικεφαλής τη ς «Lehr», στρατηγός Φριτς Μπαγιερ- λάιν, ο οποίος είχε πολεμήσει στην Αφρική υπό τον Ρόμμελ, υπέπεσε σε μια σειρά θανάσιμων σφαλμάτων όταν προσέγγισε επιφυλακτικά την Μπαστόν, τη στιγμή που θα μπορούσε με μια αποφασιστική έ- φοδο να την καταλάβει. Πληροφορούμενος από έ-ναν Βέλγο χωρικό πως στην πόλη βρίσκονταν στοιχεία μιας αμερικανικής τεθω ρακισμένης μεραρχίας, ο Μπαγιερλάιν αποφάσιοε να μη διακινδυνεύσει άμεση κρούση, αλλά να περιμένει έως τη ν αυγή. Οταν με το πρώτο φως επιχείρησε να παραβιάσει τη ν είσοδο τη ς πόλης, προσέκρουσε στο πρώτο τάγμα τη ς 101 Α ερομεταφ ερόμενης, το οποίο τον σταμάτησε χρησιμοποιώντας μερικά αντιαρματικά πυροβόλα το ν 76 mm. Ο Μπαγιερλάιν διέπραξε το δ εύ τερο λάθος του, όταν πίστεψε πως ο κρότος των αμερικανικών βαρέων όπλων προερχόταν από πυροβόλα αρμάτων. Αποφάσισε έτσι να μη πιέσει περισσότερο, αλλά να περιμένει ενισχύσεις.
Πριν εκ το ξεύσ ει τη γενική έφοδό του κατά της πόλης, ο Γερμανός στρατηγός Χάιντς Κόκοτ, ο οποίος ηγείτο τη ς 26ης Μεραρχίας «Λαϊκών Γρεναδιέρων», έκρ ινε σκόπιμο να αποστείλει στους πο- λιορκη μένους ένα έγγραφο, ζητώ ντας τους να πα- ραδοθούν. Στις 150 λ έξε ις του τελεσίγραφου, ο τα-ξίαρχος Μακ Ωλιφ, υποδιοικητής της Μεραρχίας, απάντησε με μια μόνο λέξη , η οποία ήταν αρκετή για να το ν εγγράψει στο πάνθεον των ηρώων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: «Nuts!» («Καρύδια!»).
Οι υπερασπιστές της Μπαστόν μπορούσαν δικαιολογημένα να κρατούν τόσο αγέρωχη στάση, ε πειδή γνώριζαν πως η 3η Στρατιά εντό ς ολίγου θα ολοκλήρωνε τη ν εντυπωσιακή περιστροφή τη ς κατά 90 μοίρες και θα ε κ τό ξευ ε την αντεπίθεσή της. Περισσότερα από 133.000 οχήματα του Πάττον βρίσκονταν σε πυρετώδη κινητικότητα . «Από τα παρά-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
θυρα του γραφείου μου» έλεγε ο Μπράντλεϋ «πάνω από τις χαράδρες, στων οποίων το υς βράχους είχαν α νεγερθεί οι μεσαιωνικές φυλακές και τα φρούρια του Λουξεμβούργου, μπορούσα να απαριθμώ τις φάλαγγες, καθώς διέρχονταν από τις το ξο ειδ είς π έτρ ινες γέφ υρες. Μ ε τα αδιάβροχά τους . εμάτα ακόμη από τη λάσπη του Σάαρ, οι άνδρεςτη ς 3ης Στρατιάς προσπαθούσαν συνωθούμενοι να αποφύγουν το διαπεραστικό ψύχος. Μέρα και νύκτα περνούσαν με πάταγο αυτές οι φάλαγγες από τις λιθόστρω τες οδούς τη ς πόλης, έως ότου στις 21 Δεκεμβρίου μια νέα χιονόπτωση έπνιξε το υς ήχους τους και διέρχονταν πλέον αθόρυβα, σαν φαντάσματα».
Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣΗ νύκτα της 22ας Δ εκεμβρίου προέκυψε ιδιαί
τερα παγερή, ωστόσο το επόμενο πρωί η ατμόσφαιρα ήταν κρυστάλλινα διαυγής. Η ομίχλη διαλύθ ηκε και η χαμηλή νέφωση, που π ροστάτευε ως τό τ ε σαν φυσική παραλλαγή τις κινούμενες φάλαγ- . ες τη ς Wehrmacht, τις άφησε θανάσιμα πλέον ε κ τεθ ε ιμ έν ες σε μια προσβολή από τον αέρα. Οι Αφ ρ ικα νο ί άδραξαν τη ν ευκαιρία να απογειώσουν• άθε μαχητικό αεροσκάφος που δ ιέθεταν, κτυπώ-■ τας ανελέητα τα πάντσερ. «Μέσα σε μια ώρα ο α- ΕΜς δονείτο από τους θορύβους των αεροσκαφών μας» θριαμβολογούσε ο Μπράντλεϋ. «Κι αν α-■ 5αη ο φον Ρούντστεντ συνέχιζε να προωθεί τις λι- -ο κ ιονο ύσ ες φάλαγγες του προς το ν Μεύση, δεν τα μπορούσε πλέον να υποστηρίξει τα τμήματά το υ όσο εμείς θα τα πλήτταμε από το ν αέρα». Ενας ιλλ ο ς παρατηρητής έγραφε: «Εν ριπή οφθαλμού οι μοίρες των συμμαχικών αεροπλάνων επέπεσαν στο πεδίο της μάχης και στα μετόπισθεν τη ς Ομάδας Στρατιών «Β» και φαινόταν πως ολόκληρη η τσκτική και στρατηγική αεροπορία των Αγγλοαμε- :.κανών είχε τ ε θ ε ί επί ποδός».
Ο καιρός βελτιώ θηκε αρκετά, ώστε οι Σύμμα- ϊ 3ΐ να πραγματοποιήσουν 294 εξόδους τη ν 23η Δ ε
κεμβρίου και 5.012 εξόδους την 24η Δεκεμβρίου, υποβάλλοντας σε ένα α νηλεές σφυροκόπημα αεροδρόμια, οδικούς κόμβους, σιδηροδρομικές ε γκαταστάσεις, γέφ υρ ες και κυρίως τα σ τρατεύματα τη ς Wehrmacht, τα οποία έτυχε να βρίσκονται σε κίνηση. Αεροσκάφη εξοπλισμένα με ρο υ κέτες πε- τούσαν διαρκώς επάνω από τα δρομολόγια λογιστικής υποστήριξης των γερμανικών δυνάμεων, ε ξο λοθρεύοντας τις εφοδιοπομπές τη ς 5ης και 6ης Στρατιάς. Στις 28 Δεκεμβρίου, τουλάχιστον 2.000 αεροσκάφη εξακολουθούσαν να π ετούν επάνω από το πεδίο της μάχης, απαγορεύοντας οποιαδή- ποτε κίνηση μεγάλης μονάδας στο έδαφος. Κάτω από την πίεση αυτής της, εξα ιρετικής σφοδρότη- τας, αεροπορικής αντεπ ίθεσης των Συμμάχων, η οποία εκτεινό τα ν σε βάθος τουλάχιστον 200 km από τη ν πρώτη γραμμή, η φιλόδοξη αντεπίθεση του Μ όντελ περιορίστηκε, σύμφωνα με τα ανακοινωθέ- ντα της γερμανικής Ανώτατης Διοίκησης, στη σταθεροποίηση των θέσεών της.
Σε μια μεγαλειώδη επιχείρηση ρίψης εφοδίων από το ν αέρα προς τους άνδρες της 101 Αερομε- τα φ ερόμ ενης Μεραρχίας, 241 μεταγωγικά αεροσκάφη C-47 γέμισαν την Μπαστόν με παλέτες που περιείχαν καύσιμα, πυρομαχικά, ιατροφαρμακευτικό υλικό και τρόφιμα. Η πολιορκημένη φρουρά δ ιέθ ε τ ε τόσο το αδάμαστο θάρρος όσο και τα αναγκαία υλικά μέσα για να παρατείνει τη ν αντίστασή της. Οι Αμερικανοί εόρτασαν τα Χριστούγεννα με τη ν Μπαστόν σταθερά στην κατοχή τους. Οι τ ε λευτα ίοι σπασμοί τη ς γερμανικής επίθεσης εκδη λώθηκαν ανήμερα της μεγάλης εορτής, αλλά είχαν ως μοναδικό αποτέλεσμα να σπείρουν τα περίχωρα τη ς πόλης με τα νεκρά σώματα των άτυχων «Λαϊκών Γρεναδιέρων».
Η αμερικανική προέλαση από τα νότια σημείωνε αργή αλλά σταθερή πρόοδο παρά το βαθύ χιόνι και τους αδιάβατους σχεδόν δρόμους. Από τις 23 Δεκεμβρίου ο ήλιος καταύγαζε το χειμερινό τοπίο και ο Πάττον ακούσθηκε να σχολιάζει ενθουσιασμένος: «Θαυμάσιος καιρός για να σκοτώνεις Γερ-
Α νδρες των SS εξο ρμ ούν , προσπερνώ ντας
κ α τεσ τρ α μ μ έν α αμερικανικά ο χήμα τα .
Το δίκα ιο το υ ισχυρού. Σ ε κάποια πολίχνη κοντά σ τα γερμα νο-
βελγικά σύνορα ένας Γερμανός δ ο κ ιμ ά ζει τ ις κ ά λ τσ ες και τις μ π ό τες που αψ αίρ εσ ε από το
πτώμα το υ άνδρα που δ ια κ ρ ίνετα ι σ το α ρ ισ τερ ό τμήμα
της φ ω τογρα φ ία ς.
36
Ο Μ οντγκόμερυ ήταν εξαιρετικά
υπερόπτης, αλαζόνας και σαρκαστικός και,
το χειρότερο από όλα, υπερβολικά
επιφυλακτικός στην κατάστρωση και την
εκτέλεση των επιχειρήσεων,
γεγονός που τον καθιστούσε τον πλέον ακατάλληλο άνθρωπο για να διεξαγάγει το είδος της ευέλικτης
αντεπίθεσης εις βάρος των Γερμανών
που ή θελε ο Αϊζενχάουερ.
μανούς!» 0 αριθμός των Γερμανών αιχμαλώτων άρχισε να διογκώνεται, ενθυμ ίζοντας τη ν εποχή της φ ρενήρους καταδίωξης στις πεδιάδες τη ς Γαλλίας. Στις 26 Δ εκεμβρ ίου τα Sherman τη ς 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας του Χιου Γκάφεϋ διείσδυσαν έως τη ν πόλη και έθεσαν τέρμα στην επταήμερη πολιορκία της. Με κόστος 482 νεκρών και 2.449 τραυματιών ο Μακ Ωλιφ είχε συγκροτήσει τις απεγνω σμένες εφ όδους τριών γερμανικών μεραρχιών για μια ε6δομάδα. Απ ογοητευμένη η Γερμανική Διοίκηση δ ιέτα ξε όλες τ ις δυνάμεις της, οι οποίες βρίσκονταν δυτικά τη ς Μπαστόν, να συμπτυχθούν εσπευσμένα, αλλά όχι πριν δώσουν έναν λυσσαλέο αμυντικό αγώνα. Το ανακοινωθέν τη ς OKW άλλαξε πια φρασεολογία και ανέφ ερε ότι οι Σύμμαχοι ε ίχαν εμπ λέξει 24 μεραρχίες και από τις δύο παρειές του θύλακα, με σκοπό να υπερτονίσουν ότι η Wehrmacht είχε μεταπέσει πια υποχρεωτικά στην άμυνα.
ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΑΛΛΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΑ
Θα μπορούσαν άραγε οι Σύμμαχοι να «αποκεφαλίσουν το γερμανικό θηρίο που τόλμησε να ξ ε προβάλει από τη γραμμή Ζίγκφρηντ»; Είναι σαφές ό τι ο Αϊζενχάουερ επεδίωκε ακριβώς αυτή τη ν έ κβαση, προσπαθώντας να πλήξει τον θύλακα από τα πλευρά, ώστε να παγιδεύσει τα γερμανικά άρματα και να εμποδίσει το ν Ρούντστεντ να τα αποσύρει εγκαίρως, ακόμη και αν ο τελευ τα ίο ς προτιμούσε να θυσιάσει το πεζικό του γΓ αυτόν τον σκοπό. Δυστυχώς, όμως, για τους Συμμάχους το επ ιθετικό σκέλος της μάχης των Αρδεννών δεν είχε ανάλογη επιτυχία με τη ν έξοχη αμυντική προσπάθεια και ο Α ϊζενχάουερ φ έρ ει το μεγαλύτερο ίσως μέρος της ευθ ύνης για το ν άσχημο συντονισμό. Η απόφασή του να δ ιατάξει τη ν υπαγωγή των αμερικανικών δυνάμεων βόρεια του θύλακα στον Μ οντγκόμερυ απ οδείχθηκε από τη ν εξέλ ιξη των πραγμάτων ένα μεγάλο λάθος. Αν και θεω ρητικά φαινόταν λογική
ενέργεια, εν το ύ το ις στην πράξη π ερ ιέπ λεξε απίθανα τη ν κατάσταση. Ο Μ οντγκόμερυ ήταν εξα ιρετικά υπερόπτης, αλαζόνας και σαρκαστικός και, το χειρότερο από όλα, υπερβολικά επιφυλακτικός στην κατάστρωση και τη ν εκτέλεσ η των επιχειρήσεων, γεγονός που το ν καθιστούσε το ν πλέον ακατάλληλο άνθρωπο για να διεξαγάγει το είδος της ευέλ ικ τη ς αντεπίθεσης εις βάρος των Γερμανών που ή θ ελε ο Αϊζενχάουερ.
Αναλαμβάνοντας τη διοίκηση, ο Μ οντγκόμερυεμφανίσθηκε στο αρχηγείο της 1ης Στρατιάς μαι-νόμενος από «ιερή οργή» για την υποτιθέμενη ανικανότητα των Αμερικανών να χειριστούν την κρίση. Μάλιστα, ο Βρετανός στρατάρχης ισχυρίσθηκε αργότερα πως «ο Χότζες φαινόταν ευτυχής που επιτέλους είχε κάποιον να του δίνει σαφείς διαταγές». Στην πραγματικότητα ο Μ οντγκόμερυ μάλλον αρκέστηκε να παρακολουθεί απλώς το ν Χότζες να συντονίζει τις ενέργειες τη ς Στρατιάς του. αφού οι σχετικές οδηγίες και το σχέδιο της αντεπίθεσης είχαν ήδη εκπονηθεί από τον Αϊζενχάουερ. Η φιλοσοφία ήταν απλή: «κρα τηθείτε στην κορυ- φογραμμή Ελσενμπορν, σταματήστε το υς Γερμανούς πριν φθάσουν στον Μεύση και ετο ιμασ τείτε για μια αντεπίθεση στα πλευρά του σχηματιζόμε- νου θύλακα».
Στις 27 Δεκεμβρίου ο Αϊκ εξακολουθούσ ε να πιέζει το υς υφιστάμενους του να ξεκινήσουν επιτέλο υς τη ν αντεπίθεσή τους, αλλά μόνο ο Πάττον έδειχνε έτο ιμος να πράξει κάτι. Ο Μ οντγκόμερυθεωρούσε ότι οι Γερμανοί δεν είχαν εξαντλήσει τη ν ισχύ τους, ό τι π ιθανότατα θα κατέβαλαν μια τελευ τα ία μεγάλη προσπάθεια για να προωθηθούν και συνεπώς οι Σύμμαχοι θα έπρεπε πρώτα να απο- κρούσουν και να συγκροτήσουν αυτή τη νέα επ ίθεση και έπειτα να εκτοξεύσουν τη δική τους. Υποστήριζε, επίσης, ότι οι Σύμμαχοι όφειλαν να κτυπή- σουν τον θύλακα στο δυτικό άκρο του και ακολούθως να τον συμπιέσουν προς τα ανατολικά, μια σκέψη - ανάθεμα για το υς Αμερικανούς διοικητές, οι οποίοι ονειρεύονταν μια κλασική ευκαιρία πλευ-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
Αμερικανοί α ιχμ άλω το ι συνο δεύοντα ι από αξιω ματικούς τη ς 1ης Μ ερ α ρ χ ία ς Π ά ν τσ ερ των SS.
:3κόπησης του αντιπάλου. Στο μεταξύ, βρετανικά -οματα κατέφθασαν βιαστικά από την Ολλανδία,- α να συνδράμουν την κατάκοπη 1η Στρατιά στοαφράγισμα του δόρειου πλευρού. Οι Σύμμαχοι εί- ,· uv εμπ λέξει πια 19 μεραρχίες στη μάχη των Αρδεννών.
Η 5η Στρατιά Πάντσερ πλησίασε ακόμη περισσότερο στον Μεύση, φθάνοντας την παραμονή tjjv Χριστουγέννων επτά χιλιόμετρα μακριά από την κοίτη του ποταμού και καταλαμβάνοντας νέα εδάφη στις περιοχές Χοτόν, Ροσφόρ, Σαιν Υμπέρ• αιΛεμπραμόν. Η 2η Μεραρχία Πάντσερ όμως, που αποτελούσε την εμπροσθοφυλακή της, δ εν μπόρεσε να προχωρήσει περισσότερο. Συνάντησε _προστά τη ς τη ν αμερικανική 2η Τεθωρακισμένη ϊερ α ρ χ ία του Ερνυ Χάρμον, η οποία τη ς έκλεινε ερμητικά τη δίοδο προς το Ντινάν. Σε μια αλυσιδωτή σειρά αρματομαχιών, που έλαβαν χώρα τις παραμονές των Χριστουγέννων, η 2η Μεραρχία Πά- .τσερ κατακερματίσ τηκε κυριολεκτικά, χάνοντας όλα τα άρματα και τα αυτοκινούμενα πυροβόλα τη ς (ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν και 31 πολύτιμα Tiger και Panther) και αφήνοντας στο -,εδίο της μάχης 2.500 νεκρούς, 1.050 αιχμαλώτους <αι 405 κατεστραμμένα οχήματα κάθε είδους. Στην προσπάθειά τη ς να βοηθήσει, η Πάντσερ
.ehr» υπέστη παρόμοια εκατόμβη από τα βρετανικά μαχητικά Typhoon, ενώ και η «Das Reich», η οποία απείλησε προς στιγμή τον κόμβο του Μανχάι, αποκρούστηκε. Ο Χάρμον έσ τειλε προς το αρχηγείο τη ς 12ης Ομάδας Στρατιών το ακόλουθο λαγωνικό σήμα: «Προσβάλαμε κατά μέτωπο τη 2η Μεραρχία Πάντσερ για τρ εις η μέρες και τη ν απο- δεκατίσαμε. Μεγάλη σφαγή!»
Στις 28 Δ εκεμβρ ίου η ομίχλη σκέπασε πάλι τις Αρδέννες, καθηλώνοντας τα συμμαχικά αεροσκάφη και δίνοντας μια ανάσα στην εξουθενω μένη .Vehrmacht. Η κρίση όμως είχε παρέλθει. Ο Αίζενχά- ουερ είχε σχεδόν εξαντλήσ ει τα αποθέματα τη ς υπομονής του με τους Βρετανούς και εξέφ ρασ ε τη ν ανακούφισή του, όταν π ληροφορήθηκε πως ο Μο-
, , Γερμανοί π εζοί, κ α τά τηντγκομερυ θα περνούσε τελικά στην αντεπίθεση δ ιά ρ κεια ανάπαυλας απότη ν παραμονή τη ς Πρωτοχρονιάς. Ο Βρετανός κάποια μάχη, συγκεντρώ νουν στρατάρχης, όμως, είχε διατυπώσει απλώς μια αι- καύσιμα από αμερικανικάσιόδοξη εκτίμηση. Στις 30 Δ εκεμβρ ίου ενημέρω σε α π ο θ έμ α τα . 37το ν ανώτατο διοικητή οτι δ εν ηταν σε θεση να ξε - κ ® ·κινήσει τη ν έφοδό του πριν τις 3 Ιανουαρίου 1945 και απαίτησε για πολλοστή φορά να του παραχωρη- θ ε ί η διοίκηση του συνόλου των χερσαίων συμμαχικών δυνάμεων, μια αξίωση που συνάντησε τη ν απερίφραστη άρνηση του προϊστάμενού του.
Τελικά, η συμμαχική επίθεση εκδηλώ θηκε στις 3 Ιανουαρίου και από λάθος κατεύθυνση, αφού ο Μ οντγκόμερυ επέμεινε να πλήξει τους Γερμανούς μετωπικά, για να τους απομακρύνει από το ν Μ εύση, αντί να τους κτυπήσει προς τον ποταμό Ουρ. Η ορατότητα εκείνη την ημέρα ήταν περιορισμένη στα 45 m, αλλά το απόγευμα ο καιρός βελτιώ θηκε επιτρέποντας την παρατήρηση μέχρι τα 1.400 m.Χιόνιζε, όμως, κάθε ημέρα για ολόκληρη τη ν επόμενη εβδομάδα και σημειώθηκαν τουλάχιστον δύο σφοδρές χ ιονοθύελλες.
Μ εταξύ του Ντάικιρχ και του Μ αρτελάνζ η πίεση της 3ης Στρατιάς είχε υποχρεώσει τον Μαντώυφ ελ να επαναφέρει στη βόρεια όχθη του ποταμού Συρ τα στοιχεία που είχε ωθήσει παράτολμα προς Νότο. Από τη ν άλλη πλευρά, η επιχείρηση «Bodenplatte», η οποία εξαπολύθηκε την Πρωτοχρονιά του 1945, αποδείχθηκε δίκοπο μαχαίρι για τη Luftwaffe. Αν και οι Γερμανοί πιλότοι κατόρθω σαν να καταστρέψουν περισσότερα από 150 συμμαχικά αεροσκάφη στο έδαφος, η ζημία αυτή μπορούσε να αποκατασταθεί μέσα σε δύο εβδομάδες.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
38
Το παγω μένο σώμα ενός νεκρού Γερμανού π ρ ο ξενεί αμηχανία στον σ τρ α τιώ τη , του οποίου η έκφ ραση υποδηλώ νει απορία και φόβο μαζί.
Οι συντριπτικές απώλειες της Luftwaffe, όμως, α- νήλθαν σε 300 αεροσκάφη και 250 χειριστές, ήταν δυσαναπλήρωτες και σήμαναν τη θανατική καταδίκη του στόλου των καταδιωκτικών της.
ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΕΡΙΔΕΣ ΚΑΙ Η ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΓΝΩΣΗ
Σε μια σ υνέντευξη τύπου που παραχώρησε στις 7 Ιανουαρίου, ο Μ οντγκόμερυ κατόρθωσε να δυναμιτίσει και πάλι το κλίμα, ισχυριζόμενος πως ήταν αυτός που κέρδισε τη μάχη των Αρδεννών, προχωρώντας μάλιστα σε λεπ τομερή ανάλυση του πώς κατάφερε αυτό το «επίτευγμα». Συγκεκριμένα δήλωσε: «Αμέσως μόλις είδα τι συνέβαινε, έλαβα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσω πως ακόμη κι αν οι Γερμανοί έφθαναν στον Μεύση δεν θα κατόρθωναν να το ν περάσουν. Προέβην σε τέ το ιε ς κινήσεις, ώστε να πετύχω την πιο ισόρροπη ανάπτυξη δυνάμεων για να αντιμετωπίσω το ν επερχό- μενο κίνδυνο. Σκεφ τόμουν πιο μπροστά». Επιζήμιο, όμως, για το υς Συμμάχους ήταν πως στην π ραγματικότητα οι Βρετανοί δ εν είχαν επιχειρήσει παρά ελάσσονες κινήσεις αναδιάταξης. Στην ίδια σ υνέντευξη ο Μ οντγκόμερυ υποστήριξε επίσης
ότι, εμπλέκοντας τα βρετανο-καναδικά σ τρατεύματα στη μάχη, έσωσε τους Αμερικανούς από βέβαιη καταστροφή. Κ ατέληξε λέγοντας ότι η μάχη των Αρδεννών ήταν «μια από τις περίπλοκες», που είχε αντιμετωπίσει, ανάλογη με εκείνη του Ελ Αλαμέιν και ό τι «οι Αμερικανοί σ τρατιώτες είναι εξα ίρετο ι μαχητές, όταν έχουν τη σωστή διοίκηση».
Η τελευ τα ία παρατήρηση επέσυρε τη μήνι των Αμερικανών στρατηγών, οι οποίοι θα πρέπει να συμμερίζονταν απόλυτα το σχόλιο του Πάττον: «Αν δεν ήταν ο Μ οντγκόμερυ, θα είχαμε παγιδεύσει ολόκληρο το ν Γερμανικό Στρατό. Θα ήθελα βέβαια από τον Αϊζενχάουερ να ρισκάρει περισσότερο, αλλά ο «Αϊκ» ήταν σίγουρα λιοντάρι συγκρινόμενος με τον Μ ό ν τυ » .
Οι συγκλίνουσες επ ιθέσεις των Συμμάχων προς το Ουφαλίζ κέρδιζαν έδαφος και στις 8 Ιανου- αρίου ο Χ ίτλερ δ ιέ τα ξε όλες τ ις μεραρχίες του, οι οποίες είχαν συμμετάσχει στην επιχείρηση «Φθινοπωρινή Ομίχλη», να υποχωρήσουν. Η βη Στρατιά Πάντσερ των SS έλαβε τη ν άγουσα για τη ν Ουγγαρία, προκειμένου να αναχαιτίσει μια μεγάλη σοβιετική επίθεση που είχε εκδηλω θεί εκεί. Σχεδόν ταυτόχρονα η επ ιθετική επιχείρηση «Βόρειος Ανεμος», η οποία είχε εξαπολυθεί στις 31 Δεκεμβρίου 1944 εναντίον τη ς αμερικανικής 100 Μεραρχίας Πεζικού με απώτερο στόχο τη ν ανακατάληψη του Στρασβούργου, είχε εκπνεύσει με απώλειες άλλων25.000 ανδρών. Κατά συνέπεια, όλα τα όνειρα της Wehrmacht για μια δεύ τερ η Δουνκέρκη των Συμμάχων είχαν ναυαγήσει. Στις 12 Ιανουαρίου ο Κόκκινος Στρατός εξαπέλυσε στο Ανατολικό Μέτωπο τη νέα γιγαντιαία επίθεσή του, η οποία θα το ν προωθούσε από τον Βιστούλα στον Ο ντερ. Τέσσερις ημέρες αργότερα οι λαβίδες Αμερικανών και Βρετανών ενώθηκαν στο Ουφαλίζ. Μέχρι τις 28 Ιανουαρί- ου 1945 το Δυτικό Μέτωπο είχε αποκατασταθεί στα όρια, στα οποία εκτεινό τα ν πριν από τη γερμανική επίθεση, ενώ στην Αμβέρσα ο ποταμός εφοδίων που κατέφθαναν στην Ευρώπη για τις συμμαχικές δυνάμεις, εκφορτω νόταν απρόσκοπτα, σφραγίζοντας τη μοίρα του Γ' Ράιχ.
Η μάχη των Αρδεννών ανήκε πια στην Ιστορία, αλλά ο κίνδυνος, που είχε επισκιάσει το υς Συμμάχους, προκάλεσε ζωηρή εντύπωση σε ολόκληρο το ν κόσμο. Ακόμη και ο Μπράντλεϋ υποχρεώθηκε να παραδεχθεί πως «το σχέδιο του φον Ρούντστε- ν τ συντάχθηκε με τη ν επ ιδεξιό τητα και τη ν ικανότη τα ενός εξα ίρετου τακτικού ηγέτη , Πραγματικά, αν τα γερμανικά μέσα δεν ήταν τόσο ολοσχερώς ανεπαρκή για το ν σκοπό, με το ν οποίον τα επιφόρτισε ο Χίτλερ, ο Ρούντστεντ θα μας προξενούσε πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες από όσες μας π ροξένησε».
Επρόκειτο αναμφίβολα για τη μεγαλύτερη μάχη που έλαβε χώρα στο Δυτικό Μέτωπο κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεγαλύτερη που δ ιεξή- γαγε ποτέ ο Αμερικανικός Στρατός. Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές ήταν τρομακτικό. Από τους600.000 Αμερικανούς στρατιώτες, οι οποίοι ενεπλά- κησαν στις φονικές συγκρούσεις, 10.276 σκοτώθηκαν, άλλοι 23.218 αιχμαλωτίστηκαν ή αγνοούντο έ- κ το τε και 47.493 τραυματίστηκαν. Το μέγεθος αυτών των απωλειών ισοδυναμεί με το σύνολο των ανδρών που έχασαν οι ΗΠΑ στο Β ιετνάμ κατά την τετρ α ετία 1965-1969, ενώ ήταν διπλάσιο από τις απώλειες των Βορείων στην περίφημη μάχη του Γκέττυσμπεργκ, η οποία θεω ρείτα ι το σημείο καμπής για τον Αμερικανικό Εμφύλιο.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Για τους Γερμανούς τα αποτελέσματα της μάχης των Αρδεννών ήταν ακόμη πιο καταστροφικά. «Θέλησα να σταματήσω τη ν επίθεση σε ένα αρχικό στάδιο» έλεγε αργότερα ο Ρούντστεντ, «όταν ήταν φανερό πως δεν θα μπορούσε να φθάσει στον σκοπό της, αλλά ο Χ ίτλερ επ έμενε με μανία ότι έπρεπε να συνεχισθεί. Επρόκειτο για ένα Στάλινγκραντ No 2». Οι δυνάμεις, τις οποίες με τόσο κόπο εξο ικονόμησε η Wehrmacht «ξύνοντας το ν πάτο του βαρελιού», σπαταλήθηκαν άσκοπα για την παρανοϊκή έ μπνευση του Χ ίτλερ. Οι Γερμανοί έχασαν πάνω από100.000 άνδρες και 800 άρματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο τελευ τα ίο δίμηνο του 1944,2.300 νέα τεθωρακισμένα έλαβαν τη ν άγουσα για το Δυτικό Μέτωπο, ενώ μόνο 920 κατευθύνθηκαν προς την Ανατολή. Οπως είχε αποδειχθεί με το ν Ναπολέο- ντα στο Μαρέγκο, τον Ουέλιγκτον και τον Μπλύ- χερ στο Βατερλώ, τον Χ ίτλερ στη Γαλλία το 1940 και το ν Μ οντγκόμερυ σε κάθε μάχη που είχε δώσει, η ύπαρξη εφεδρειώ ν συνιστούσε το κλειδί τη ς νίκης. Μ ετά τις Α ρδέννες η Γερμανία δεν είχε καμία.
Με το ίδιο θάρρος, όμως, με το οποίο π ολέμησαν οι Αμερικανοί, αγωνίστηκε στην τελευ τα ία μ εγάλη τη ς επίθεση και η Wehrmacht. Με εξαίρεση τις ω μότητες των SS, οι Γερμανοί σ τρατιώτες πολέμησαν με πείσμα και γεννα ιότητα για τη νίκη. Αξιωματικοί τη ς 3ης Στρατιάς των ΗΠΑ είχαν εκφράσει τη ν περιφρόνησή τους για τα στρατεύματα που παρέτασσαν οι Γερμανοί στη γραμμή «Ζίγκφρηντ», θεωρώντας ότι δεν ήταν «τίποτα περισσότερο από Πολωνούς με έλκη». Ωστόσο, οι δυνάμεις που συγκεντρώ θηκαν για τη ν αντεπίθεση των Αρδεννών αποτελούντο σε υψηλό ποσοστό από φανατικούς νεαρούς Γερμανούς. Στο γερμανικό νεκροταφείο του Λουξεμβούργου, όπου οι πεσόντες της Wehrmacht κατά τη μάχη των Αρδεννών έχουν το π οθετηθεί ανά τέσσερις σε κάθε μνημείο, οι σκαλισμένες επ ιτύμβιες επιγραφές φανερώνουν πως η αλήθεια ήταν διαφορετική: η πιο συνηθισμένη ημερομηνία γέννησης μεταξύ των θυμάτω ν είναι το 1928 και αμέσως μετά ακολουθεί το 1929. Αντίθετα, στο νεκροταφείο των Αμερικανών, το οποίο βρίσκεται στην ακριβώς απέναντι πλευρά του δρόμου, σχεδόν όλοι οι π εσόντες αναφέρετα ι πως ε ίχαν γ εννη θ εί μ ετα ξύ του 1918 και 1925. Η αντεπίθεση του Χ ίτλερ στις Α ρδέννες θα μπορούσε κυριολεκτικά να χαρακτηριστεί ως μια «παιδική σταυροφορία».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(1) J. Arnold: ARDENNES 1944, O sprey, 1996.(2) E. Bayer: Ο Π Ο Λ Ε Μ Ο Σ ΤΩΝ ΤΕΘ ΩΡΑΚΙΣΜ ΕΝΩΝ, Σ τρ α τιω τικ ές Εκδόσ εις ΓΕΣ, 1964.(3) R. B lunt: FOOT SOLDIER, S arpedon, 2001.(4) 0 . B radley: Η ΙΣΤΟ Ρ ΙΑ ΕΝ Ο Σ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ, Σ υμπ λη ρω ματικές Ε κδόσεις Σ τρ α τιω τικώ ν Π εριοδικώ ν, 1962.(5) D. B urgett: SEVEN ROADS TO HELL, Presidio Press, 1999.(6) R. C artier: Η ΙΣΤΟ ΡΙΑ TOY ΔΕΥΤΕΡΟ Υ Π Α ΓΚ Ο ΣΜ ΙΟ Υ Π Ο Λ ΕΜ Ο Υ, Ε κδόσεις Πάπυρος,1964.(7) W. Cavanagh: A TOUR O F THE BULGE BATTLEFIELD, Pen & Sword, 2001.(8) DESCENT INTO NIGHTMARE, Tim e-Life Books, 1992.(9) T. D onnelly an d S. Naylor: CLASH O F CHARIOTS, Berkley, 1996.(10) P. Elstob: BASTOGNE: THE ROAD BLOCK,
B allantine Books, 1969.(11) H. Essam e: PATTON, C om bined Books, 1998.(12) C. d ’ Este: PATTON’S FINEST HOUR , M ilita ry H istory Q uarterly , Spring 2001.(13) D. G oldstein, K. Dillon and M . Wenger: NUTS! THE BATTLE O F THE BULGE, B rassey’s, 1994.(14) M . G reen an d G. Green: PATTON AND THE BATTLE O F THE BULGE, M B I, 1999.(15) S. H a rt an d R. H art: W EAPONS AND FIGHTING TACTICS O F THE WAFFEN-SS, M B I, 1999.(16) C. H earn : THE AMERICAN SOLDIER IN WORLD WAR II, M B I, 2000.(17) S ir B. L idell-H art: ΙΣΤΟ ΡΙΑ TOY ΔΕΥΤΕΡΟ Υ Π Α ΓΚ Ο Σ Μ ΙΟ Υ ΠΟ Λ ΕΜ Ο Υ, Ε κδόσεις Κ αραβία, 1977.(18) P. M ansoor: THE Gl OFFENSIVE IN EUROPE, U niversity P ress o f Kansas, 1999.(19) J. S traw son: HITLER AS MILITARY COMMANDER, B arnes & Noble, 1995.(20) THE BATTLE O F THE BULGE, Tim e-Life Books, 1998.(21) W. Warlimont: INSIDE HITLER’S HEADQUARTERS, Presidio Press, 1964.(22) G. W illiam son: SS: THE BLOOD-SOAKED SOIL, M otorbooks, 1995.(23) H . W inters: BATTLING THE ELEMENTS, John H opkins U niversity Press, 1998.
Τραυματίας μ ε τα φ έ ρ ε τα ι στα μ ετό π ισ θ εν , επάνω σε
ερ π υσ τρ ιοφ όρ ο όχημα S tudebaker Μ 29 Weasel. To Μ 29 ήτα ν κ ατα σ κευασ μ ένο
για να κ ινε ίτα ι σε χιονοσκεπ ή εδά φ η .
39
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
ΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΤΩΝΓΙΑΝΝΗΣ ΤΕΡΝΙΩΤΗΣ
ΕΓΧΡΩΜ Α ΣΧΕΔ ΙΑ ΑΡΜΑΤΩΝ: Δ η μ ή τρ η ς Χαδούλας - ΙΣΤΟ ΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: Σ τέ λ ιο ς Δ εμ η ρ ά ς. - ' ..0&Α&Ι...I * * #·*̂ *' . ^ · ' ■·» » Hr Bk» ]
r ■’ " 4 V* ■« ; 0 " “ Λ,
A N KAI 01 ΑΚΡΑΙΕΣ ΧΕΙΜ ΕΡΙΝΕΣ ΚΑΙΡΙΚΕΣ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ
ΜΑΧΗΣ ΔΕΝ ΕΥΝΟΟΥΣΑΝ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ
ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ,ΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΜΑΧΗΣ
ΧΡΗΣΙΜ ΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΕΝΤΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΕ
ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΤΙΠΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΧΗ
ΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ.
Γερμανικό άρμα μάχης Tiger I, κατάλο ιπ ο τη ς μ άχης των
Αρδεννώ ν, όπως π α ρ έμ εινε σε μια περιοχή το υ Β ελγ ίου , όπου
σ υ ν τη ρ ή θ η κ ε και β ά φ τη κ ε πάλι μ ε π αραλλαγή τη ς επ οχής του
π ολέμου.ΑΝΤΙΠΑΛΩΝΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ
Περιμένοντας τα γερμανικά άρματα που προελαύνουν στις Αρδέννες. Ενα Μ4Α1 Sherman σε κάλυψη σκάφους για προστασία στο σκαμμένο έδαφος και με παρηλλαγμένο τον πύργο του.
01 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΡΜΑΤΩΝΤο πρωινό της 16ης Δεκεμβρίου 1944, οι α
μερικανικές δυνάμεις, που βρέθηκαν αντιμέτωπες με τη γερμανική επίθεση στις Α ρδέννες ανεπτυγμένες σε ένα μέτωπο 170 περίπου χιλιομέτρων, αποτελούντο από πέντε περίπου μεραρχίες με συνολική δύναμη 83.000 ανδρών. Ο διαθέσιμος βαρύς οπλισμός από τους Αμερικανούς στην περιοχή ανερχόταν
σε 242 άρματα μάχης (κυρίως Μ4 Sherman, 182 καταστροφείς αρμάτων και 394 πυροβόλα).
Οι Γερμανοί είχαν συγκεντρώσει κατά την αρχική φάση της μάχης πέντε τεθωρακισμένες μεραρχίες που απαρτίζονταν από 500 περίπου μέσα και βαρέα άρματα μάχης, 13 μεραρχίες πεζικού και είχαν υποστήριξη από 1.900 πυροβόλα και ρουκετοβόλα. Από την αρχή, λοιπόν, η γερμανική υπεροπλία σε δυνάμεις αρμάτων, έναντι των Αμερικανών, ή ταν συντριπτική με αναλογία δύο προς ένα. Αν υπολογιστούν και οι δυνάμεις των κατα- στροφέων αρμάτων και αυτοκινούμενων πυροβόλων, η αναλογία αυτή γινόταν ακόμα μεγαλύτερη, τέσσερα προς ένα υπέρ των Γερμανών πάντα.
Μέχρι τις αρχές του Ιανουαρίου 1945, που εκδηλώ θηκε η συμμαχική αντεπίθεση, οι Γερμανοί είχαν διοχετεύσει στη μάχη συνολικά οκτώ τεθωρακισμένες μεραρχίες, 20 μεραρχίες πεζικού και δύο μηχανοκίνητες ταξιαρχίες. Κατά την ίδια χρονική περίοδο, οι Αμερικανοί είχαν διαθέσει στις Αρδέννες οκτώ τεθωρακισμένες, 16 μηχανοκίνητες και δύο αε- ρομεταφερόμενες μεραρχίες. Η πλειοψηφία των γερμανικών τεθωρακισμένων μεραρχιών αριθμούσε περίπου 14.000 άνδρες και δ ιέθετε 90 με 100 μέσα άρματα μάχης. Στο αντίθετο στρατόπεδο, η 2α και η 3η Τεθωρακισμένη Μεραρχία του Αμερικανικού Στρατού διέθετε ενισχυμένο αριθμό ανδρών και αρμάτων (14.000 άνδρες και 232 μέσα και ελαφρά άρματα μάχης). Οι υπόλοιπες αμερικανικές τε
Γερμανικά τεθωρακισμένα του αποσπάσματος μάχης του Πάιπερ εισέρχονται στην κωμόπολη Χόνσφελντ τον Βελγίου κατά τις πρώτες ημέρες της επίθεσης στις Αρδέννες. Αριστερά στη φωτογραφία μερικοί γρεναδιέροι ερευνού^ένα εγκαταλελειμμένο αμερικανικό ημ)ε^πφφί&^όρο.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
θωρακισμένες μεραρχίες αριθμούσαν δύναμη 10.666 ανδρών και 186 αρμάτων η καθεμία. Γίνεται, έτσι, φανερό ότι, μέχρι τον Ιανουάριο, οι Αμερικανοί είχαν διοχετεύσει στη μάχη, υποστηρίζοντας την αντεπίθεσή τους, μεγαλύτερο αριθμό αρμάτων από τους Γερμανούς, οι οποίοι ωστόσο διατηρούσαν ακόμα την ποιοτική υπεροχή κατά τις αρματομα- χίες, χρησιμοποιώντας άρματα τύπου Panther, Tiger και Königstiger που είχαν στη διάθεσή τους.
Απέναντι στα πανίσχυρα πυροβόλα και στη 6αριά θωράκιση αυτών των γερμανικών αρμάτων, οι Αμερικανοί είχαν να αντιπαρατά- ξουν κυρίως τα Μ4 Sherman, τα ελαφρά άρματα Μ3Α1 και M5A1/Stuart, καθώς και τους ερ- πυστριοφόρους καταστροφείς αρμάτων Μ10, Μ18 και Μ36 που διέθεταν.
Το Sherman ήταν ένα άρμα ήδη δοκιμασμένο στις μάχες. Οι πρώτες μηχανικές του αδυναμίες είχαν αντιμετωπισθεί με τροποποιήσεις και έτσι το βραχύκαννο πυροβόλο των 75 mm, που διέθεταν τα πρώτα μοντέλα Μ4Α1, με την εξέλιξή τους σε Μ4Α1Ε8 και Μ4Α3 αντικαταστάθηκε με νέο, ισχυρότερο μακρύκαννο πυροβόλο των 76,2 mm. Επίσης, ένας αριθμός από Sherman είχε τροποποιηθεί για να φέρει ακόμα πιο βαριά θωράκιση. Τα τροποποιημένα άρματα ονομάστηκαν "Jumbo" (Μ4Α3Ε2). Αυτά τα άρματα είχαν χρη σιμοποιηθεί στις μάχες του φθινοπώρου του 1944 και αποδείχθηκαν τόσο επιτυχημένα, ώστε ο στρατηγός Πάττον διέταξε να χρησιμοποιούνται ως "αιχμή του δόρατος" στις επιθέσεις των Αμερικανών, που προσπαθούσαν να λύσουν την πολιορκία της Μπαστόν.
Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν στις Α ρδέν νες τρεις κύριους τύπους αρμάτων. Τα Panzer IV, τα πρώτα μοντέλα των οποίων είχαν γνωρίσει πολεμική δράση από το 1940, ζύγιζαν 27 t και είχαν σχετικά μικρότερη θωράκιση από τα Sherman, αλλά την ίδια ταχύτητα σε επίπεδο έδαφος. Στις Αρδέννες χρησιμοποιήθη- καν κυρίως PzKpfw IV Ausf G, J και Η, των οποίων τα μακρύκαννα πυροβόλα 75 mm των οποίων ήταν αρκετά αποτελεσματικά εναντίον των αμερικανικών αρμάτων.
Τα PzKpfw V Panther, από τα καλύτερα γερ μανικά άρματα του πολέμου, είχαν αρχίσει να κατασκευάζονται από το 1943, ως αντιστάθμισμα για τα επιτυχημένα σοβιετικά άρματα Τ- 34. Είχαν παρουσιάσει, όμως, λόγω της βιαστικής και εντατικής βιομηχανικής τους παραγωγής, αρκετές μηχανικές ατέλειες, από τις οποίες μερικές μόνο είχαν αντιμετωπισθεί. Τα Panther ζύγιζαν περίπου 45 t και διέθεταν θωράκιση και οπλισμό ανώτερο των αμερικανικών Sherman.
Τα Tiger (PzKpfw VI) είχαν επίσης σχεδιαστεί και κατασκευασθεί ως απάντηση στα βαριά σοβιετικά άρματα, αλλά η παραγωγή τους αντιμετώπισε αρκετά κατασκευαστικά προβλήματα. Είχαν βάρος 57 t και παχύτερη θωράκιση από τα Panther, διαθέτοντας ακόμα και θωράκιση στο άνω μέρος του σκάφους και του πύργου τους για να αντέχουν σε πλήγματα από τον αέρα. Η ταχύτητά τους ή ταν περίπου ίδια με αυτή των Sherman, ενώ ή ταν εφοδιασμένα με πανίσχυρα αντιαρματικά
Στις Αρδέννες τα αμερικανικά πληρώματα βάψουν πρόχειρα τα Sherman τους με λευκό χρώμα για καλύτερη παραλλαγή στοχιονισμένο περιβάλλον.
43
Μέσα στα χιονισμένα δάση των Αρδεννών ένα Μ4Α3 Sherman προσπερνάει ένα κατεστραμμένο γερμανικό Panzer IV, που έχει βγει έξω από τον στενό δρόμο.
πυροβόλα των 88 mm. Ενα βαρύτερο ακόμα άρμα, το Königstiger (King Tiger), χρησιμοποιή- θηκε σε μικρούς αριθμούς στη μάχη των Α ρδεννών, από ειδικά γερμανικά αποσπάσματα του στρατού και των SS . Τα θαυμάσια αυτά άρματα χρησιμοποιούσαν επίσης ως κύριο οπλισμό τους το πυροβόλο των 88 mm. Το ειδικό απόσπασμα μάχης της 1ης Μεραρχίας Πάντσερ των SS , που διοικούσε ο αντισυνταγ- ματάρχης Γιόακιμ Πάιπερ, διέθετε μια επι- λαρχία (S S Abteilung 501) με 42 Königstiger. Αυτό το απόσπασμα μάχης είχε επιπλέον στη διάθεσή του 100 άρματα Pz IV και Panther, καθώς και ένα μηχανοκίνητο τάγμα γρεναδιέρων του 2ου Συντάγματος των SS , όπως και αρκετά ερπυστριοφόρα αυτοκινούμενα πυροβόλα. Μαζί με τη μονάδα αυτή δρούσε και μια ομάδα δύναμης 500 ανδρών του Σκορτσέ- νυ, που διέθετε μερικά άρματα Sherman και
Αρματα και οχήματα της αμερικανικής 2ας Τεθωρακισμένης Μεραρχίας εισέρχονται στην
Ντοσάμπ του Βελγίου λίγο μετά τη συμμαχική αντεπίθεση στις Αρδέννες.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
ένα μικρό αριθμό από Panther, τα οποία είχαν τροποποιηθεί για να μοιάζουν με αμερικανικούς ερπυστριοφόρους καταστροφείς αρμάτων Μ10.
Για τον σκοπό αυτό είχαν αφαιρεθεί οι πυργίσκοι των αρχηγών πληρωμάτων από τα Panther και στη θέση τους είχε συγκολληθεί από ένα ζεύγος μεταλλικών καλυμμάτων, που άνοιγαν προς τα πλάγια. Επίσης, μεταλλικά επίπεδα ελάσματα είχαν συγκολληθεί στα πλαϊνά τμήματα των πύργων και του σκάφους κάθε άρματος και είχαν Βαφτεί με χακί χρώμα και άσπρα άστρα, ενώ τα πληρώματά τους ήταν ενδεδυμένα με αμερικανικές στολές.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάποιες φάσεις της μάχης των Αρδεννών συμμετείχαν περιορισμένα στην περιοχή του Φουά Νο- τρ Νταμ και του Σινέ, βρετανικά αποσπάσμα- τα αρμάτων από την 29η και 33η Τεθωρακι-
Το Μ 18 αποδείχθηκε ένας από τους καλύτερους καταστροφείς αρμάτων, πουχρησιμοποιήθηκαν κατά τον Β ’ΠΠ, αφού συνδύαζε ικανοποιητική ισχύ πυράς με ευελιξία και αξιοπιστία. Το άρμα έφερε ένα πυροβόλο των 76 mm και ήταν εξαιρετικά ευέλικτο και γρήγορο. Τον συγκεκριμένο καταστροφέα αρμάτων απέκτησε η R.J. Fleming Associates από την πρώην Γιουγκοσλαβία, όταν η τελευταία αποφάσισε να μειώσει τον εξοπλισμό της.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Τα άρματα Μ4 Sherman με βραχύκαννα πυροβόλα των 75 mm αποτελούσαν τη "ραχοκοκκαλιά" των αμερικανικών τεθωρακισμένων μονάδων που συμμετείχαν στη μάχη των Αρδεννών.
Ενα Shermanεγκαταλελειμμένο μετά τη μάχη των Αρδεννών, όπως απέμεινε στην αγροτική περιοχή μεταξύ Μαγκοστέρ και Μπεφέ του Βελγίου, μέχρι τη δεκαετία του 1970.
PANZER Μ PANTHER Ausf GΤο άρμα μάχης «Πάνθηρας», το οποίο έφερε επικλινή θωράκιση και είχε μεγάλη δύναμη πυρός, αποτέλεσε τη γερμανική απάντηση στην παραγωγή του σοβιετικού άρματος Τ-34. Ο «Πάνθηρας»
πραγματοποίησε εσπευσμένα (τον Μάρτιο του 1943 ο Γκουντέριαν είχε προειδοποιήσει τον Χίτλερ ότι δεν ήταν τελείως έτοιμος για επιχειρησιακή δράση) την πρώτη του εμφάνιση στη μάχη του Κουρσκ,
καθώς εκεί τα περισσότερα άρματα τέθηκαν εκτός μάχης περισσότερο λόγω μηχανικών προβλημάτων παρά εξαιτίας των εχθρικών βλημάτων. Γρήγορα τα αρχικά προβλήματα επιλύθηκαν και ο «Πάνθηρας»
αναδείχθηκε σε ένα άρμα. το οποίο συνδύαζε εξαιρετική θωράκιση και ισχύ πυρός. Η συνολική παραγωγή ανήλθε στα 5.508 άρματα, εκ των οποίων τα 3.740 ανήκαν στον τελευταίο τύπο AusfG. Ο
«Πάνθηρας» τύπου G είχε βάρος 44,8 ί, ταχύτητα 54 km/h, μέγιοτη θωράκιση 120 mm (στον πύργο) και ήταν οπλισμένος με ένα πυροβόλο των 75 mm, δύο πολυβόλα των 7,92 mm, ενώ έφερε και ένα στον
πύργο (όχι πάντοτε) για αντιαεροπορική προστασία. Το εικονιζόμενο άρμα είναι ένα Panther Ausf G της 1ης Μεραρχίας Πάντσερ των SS, ακριβώς όπως έδρασε τον Δεκέμβριο του 1944 στη μάχη των Αρδεννών.
Φέρει το τελευταίου τύπου ασπίδιο του πυροβόλου με την πρόσθετη θωράκιση και τρίχρωμη παραλλαγή dark yellow (βασικό χρώμα), dark green και red brown. Ο κωδικός στον πύργο δηλώνει πως
πρόκειται για το 2ο άρμα, της 3ης Ιλης, της 1ης Μεραρχίας Πάντσερ των SS.
f f i »
PzKplw V Ausf G PANTHER, μετασκευασμένος σε M10Αν και το αρχικό σχέδιο των Γερμανών για τη μάχη των Αρδεννών προέβλεττε τη χρησιμοποίηση αυθεντικού αμερικανικού εξοπλισμού, εντούτοις δεν υπήρχαν αρκετά δία&έσίμα αιχμαλωτισμένα οχήματα και τεθωρακισμένα. Ετσι, με διάφορους τρόπους προσπάθησαν να μεταμφιέσουν γερμανικά οχήματα και άρματα σε αμερικανικά. Σε πολλές περιπτώσεις, απλώς τα έβαφαν με olive drab και προσέθεταν λευκά αστέρια. Το εικονιζόμενο άρμα είναι ένας "Πάνθηρας"τύπου G, μεταμφιεσμένος (μετασκευασμένος) σε καταστροφέα αρμάτων Μ10. Πρόκειται για μία μετασκευή αρκετά επιτυχημένη, η οποία έγινε αφαιρώντας τις πλαϊνές ποδιές, προσθέτοντας θωράκιαη κατάλληλου οχήματος οτις πλευρές του πύργου, βάφοντας τον με olive drab και τοποθετώντας λευκά αστέρια στον πύργο και τον εμπρόσθιο θώρακα. Οπως όλα τα μεταμφιεσμένα οχήματα της 150 Ταξιαρχίας Πάντσερ φέρει ένα κίτρινο τρίγωνο στο οπίσθιο τμήμα του. Στο εμπρόσθιο τμήμα αναγράφονται οι κωδικοί «5Δ 10Δ», «ΧΥ» και «Β4», οι οποίοι υποτίθεται ότι δήλωναν πως το όχημα ανήκε στη 2η Ιλη, του 10ου Τάγματος Τεθωρακισμένων, της 5ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας. Στην πραγματικότητα, το άρμα ανήκε στην 4η Ιλη, στο 11ο Σύνταγμα Πάντσερ, της 6ης Μεραρχίας Πάντσερ. Διοικητής του άρματος ήταν ο λοχαγός Πέτερ Μαντ και το εν λόγω άρμα εκτελούσε χρέη αρχηγού ουλαμού. Αν και το πλήρωμα ήταν ενδεδυμένο με τις κλασικές μαύρες στολές των Πάντσερ, οι στρατιώτες έφεραν εξωτερικά αμερικανικά χιτώνια και παντελόνια. Κατευθυνόμενο προς το Μαλμεντύ. στις 21 Δεκεμβρίου 1944, έπεσε επάνω σε νάρκη. / πό το πλήρωμα διεσώθη μόνο ο Μαντ.
JAGDPANZER IV Ausf Η (SdKfz 161)Το Jagdpanzer IVήταν το τελευταίο σχέδιο καταστροφέα αρμάτων, το οποίο βασίσθηκε σε σκάφος άρματος (Ρζ IV). Τα εξαίρετα χαρακτηριστικά του πυροβόλου σε συνδυασμό με την ευελιξία, τη χαμηλή σιλουέτα, καθώς και τη στιβαρή υπερκατασκευή προσέφεραν στους Γερμανούς έναν άξιο απόγονο των StuG III και StuG IV. Το Jagdpanzer IV χρησιμοποιήθηκε τόσο στο Ανατολικό όσο και στο Δυτικό Μέτωπο, με ιδιαίτερη επιχειρησιακή δράση στη Νορμανδία, έως το τέλος του πολέμου. Το συγκεκριμένο άρμα φέρει μονόχρωμη παραλλαγή panzer grey (στα τέλη του πολέμου χρησιμοποιείτο ό,τι απόθεμα υπήρχε) και είναι καλυμμένο με αντιμαγνητική πάστα zimmerit. Ο αριθμός 213 δηλώνει πως πρόκειται για το 3ο άρμα του 1ου Ουλαμού, της 3ης Ιλης, της 116 Μεραρχίας Πάντσερ, που έλαβε μέρος στη μάχη των Αρδεννών τον Δεκέμβριο του 1944.
σμένη Ταξιαρχία, όπως και μονάδες της Τεθωρακισμένης Μεραρχίας της Φρουράς. Οι Β ρ ε τανοί χρησιμοποίησαν στις Αρδέννες κυρίως άρματα Sherman Firefly με μακρύκαννα πυροβόλα 17 pdr με βλήματα υψηλής αρχικής ταχύτητας.
KÖNIGSTIGER: ΤΟ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟ ΑΡΜΑ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Τον Ιούνιο του 1944, δώδεκα γερμανικά Tiger έθεσαν εκτός μάχης μια βρετανική τεθωρακισμένη ταξιαρχία στη Νορμανδία, κα- ταστρέφοντας 25 άρματα μάχης, 14 ημιερπυ-
στριοφόρα τεθωρακισμένα και 15 Bren Carrier σε λιγότερο από δέκα λεπτά της ώρας! Ετσι, οι Σύμμαχοι στο Δυτικό Μέτωπο πήραν μια πρώτη γεύση της υπεροχής αυτού του γερμανικού υπερ-άρματος στο πεδίο της μάχης.
Εξι μήνες αργότερα, οι Αμερικανοί στρατιώτες στις Αρδέννες αντιμετώπισαν περίπου 250 Tiger, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβά- νονταν 42 καινούρια Königstiger, τα οποία διέθεταν βαρύτερη κεκλιμένη θωράκιση, ικανή να αντισταθεί σε πλήγματα και των, μεγαλύτερου διαμετρήματος, αντιαρματικών πυροβόλων των Συμμάχων.
Τα Königstiger με το περίφημο μακρύκαννο
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Κατά τις πρώτες ημέρες της γερμανικής επίθεσης, ένα
Panther κινείται σε ένα χιονισμένο δρόμο δίπλα σε ένα
δάσος των Αρδεννών.
Ελαφρύ άρμα Μ5Α1. Κατασκευάστηκαν ως εξέλιξη
. _ των ελαφρών αρμάτων Μ3Α1,4θ φέροντας τον ίδιο κύριο οπλισμό
mm από πυροβόλο των 37 mm.
Ενα από τα Königstiger του αποσπάσματος Πάιπερ εγκαταλελειμμένο κοντά στο Λα Γκλιζ, ενώ το περιεργάζονται με δέος μερικοί Αμερικανοί στρατιώτες.
αντιαρματικό πυροβόλο τους, υψηλής αρχικής ταχύτητας των 88 mm, με βλήματα βάρους 10 kg, μπορούσαν να διατρήσουν εύκο λα τη θωράκιση των αμερικανικών Sherman, ακόμα και σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου.
Αυτά τα άρματα, με μετωπική θωράκιση πάχους 150 mm (και 180 mm στον πύργο τους), ήταν πρακτικά άτρωτα σε οποιαδήποτε οβίδα πυροβόλου όλων των Sherman, ακόμα και από μικρή απόσταση. Ενας Αμερικανός λοχίας, αρχηγός πληρώματος άρματος στις Α ρδέννες, ανέφερε ότι έπληξε από μικρή απόσταση ένα ακινητοποιημένο Königstiger με 14 βολές του πυροβόλου του, χωρίς να μπορέσει να το εξουδετερώσει!
Το Königstiger διέθετε επίσης ως δευτε- ρεύοντα οπλισμό τρία πολυβόλα 7,92 mm: ένα στο σκάφος, ένα συζυγές του πυροβόλου στον πύργο και ένα ακόμα σε βάση στη θυρίδα του αρχηγού πληρώματος.
Η μόνη αποδοτική τακτική που είχαν υιοθετήσει τα αμερικανικά Sherman, όταν αντιμετώπιζαν ένα Königstiger, ήταν να προσπαθήσουν να το κυκλώσουν κατά ομάδες, αποφεύ- γοντας μετωπική εμπλοκή και να προσπαθήσουν να το πλήξουν στο οπίσθιο μέρος των καλυμμάτων του κινητήρα του, όπου η θωράκιση έφθανε μόνο τα 50 mm σε πάχος. Η τακτική όμως αυτή επεφύλασσε επιπτώσεις και για τα αμερικανικά άρματα, που πλήρωναν, σχεδόν πάντοτε, με δικές τους απώλειες την καταστροφή του πανίσχυρου αντιπάλου
Αμερικανικός καταστροφέας αρμάτων Μ18 Hellcat. Εφερε αντιαρματικό πυροβόλο υψηλής αρχικής
ταχύτητας των 76 mm.
τους.Τα Königstiger παρά το μεγάλο τους βάρος
δεν αποτελούσαν ένα δυσκίνητο και αργοκίνητο άρμα στο πεδίο της μάχης: οι πολύ πλατιές ερπύστριές του τού παρείχαν σταθερότητα στην κίνηση σε μαλακό έδαφος. Επίσης, το άριστο σύστημα διεύθυνσης που διέθετε, επέτρεπε στο άρμα αυτό γρήγορες στροφές επί τόπου, που επιτύγχανε αντιστρέφοντας την περιστροφή της μιας ερπύστριας, ενώ η άλλη εξακολουθούσε να κινείται προς τα ε μπρός.
Αλλά, το δραστικότερο ίσως πλεονέκτημα του Königstiger έναντι των αντιπάλων του ή ταν ο φόβος που προκαλούσε η παρουσία του στη μάχη. Τα περισσότερα πληρώματα των αμερικανικών Sherman απέφευγαν γενικώς τιςεμπλοκές με όλα τα Tiger, θεωρώντας το αντίθετο βέβαιη αυτοκτονία!
ΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΑ ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ '44
Μερικές ημέρες μετά τη γερμανική επίθεση στις Αρδέννες ο στρατιώτης του 289 Συ ντάγματος της αμερικανικής 75ης Μεραρχίας Πεζικού, Ντάνιελ Σάην, καθισμένος σε ένα ανάχωμα ενός αγροτικού δρόμου έξω από το
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Βρετανικό άρμα αμερικανικής κατασκευής Sherman Firefly, ειδικά τροποποιημένο για να φέρει το ισχυρό αντιαρματικό πυροβόλο των 17 pdr (76,2 mm). Από τις λίγες βρετανικές μονάδες που συμμετείχαν στη μάχη των Αρδεννών.
Γκραντμενίλ του Βελγίου, μαζί με μια ομάδαανδρών του λόχου του, ξαγρυπνούσε μέσα στην παγωμένη νύκτα, περιμένοντας τον ε- χθρό.
Λίγο μετά τα μεσάνυκτα , από μια στροφ ή του κοντινού χωματόδρομου ακούσθηκε θ ό ρυβος μηχανών και κροτάλισμα ερπυστριών από άρματα που πλησίαζαν προς το μέρος τους. Σύντομα, καθώς οι σκοτεινές σιλουέ- τες των αρμάτων διαγράφηκαν κοντά τους, οι Αμερικανοί κατάλαβαν ότι επρόκειτο για τρία γερμανικά Tiger και έσπευσαν πανικόβλητοι να καλυφθούν. Για όσους βρίσκονταν στα δ ε ξιά του δρόμου, ήταν εύκολο να σκαρφαλώσουν στα τυφλά μια μικρή πλαγιά και να κρυφθούν πίσω από βράχους, θάμνους και δέν δρα. Για αυτούς όμως που ήταν στα αριστερά, δεν απέμενε παρά να αναζητήσουν κάλυψη σε μία τάφρο αποστράγγισης των όμβριων υ- δάτων δίπλα στον δρόμο, στην οποία τα νερά είχαν ήδη παγώσει. Καθώς μερικοί άνδρες πηδούσαν βιαστικά μέσα, μαζί με αυτούς και ο Σάην, ο πάγος έσπασε και όλοι βράχηκαν από τα παγωμένα λασπόνερα. Καθώς τα Tiger πλησίαζαν ακόμα περισσότερο και τη στιγμή που το επικεφαλής άρμα περνούσε ακριβώς δίπλα από τους κρυμμένους στρατιώτες, κάποιος Αμερικανός από την πλαγιά ψηλότερα Θάλθηκε πανικόβλητος να πυροβολεί με το τυφέκιο Μ1 εναντίον τους. Οι βολίδες άρχισαν να εξοστρακίζονται κουδουνίζοντας πάνω στα τοιχώματα του πύργου, καθώς το άρμα σταματούσε απότομα.
Ο πύργος του Tiger άρχισε να στρέφεται και το πυροβόλο να ανυψώνεται απειλητικά προς τις θέσεις των Αμερικανών, "ραντίζοντας" την πλαγιά με ριπές πολυβόλου αλλά και βολές των 88 mm με εκρηκτικά βλήματα.
Η τάφρος, στην οποία είχε καταφύγει ο Σάην, απείχε ελάχιστα από το γερμανικό άρμα. Οι κρυμμένοι στρατιώτες κοίταξαν ολόγυρά τους σαν παγιδευμένα αγρίμια αναζητώ
ντας σωτηρία. Δ εν υπήρχε όμως τρόπος για να ξεφύγουν από εκεί και έτσι παρέμειναν σκυμμένοι στο βάθος της τάφρου, βουτηγμένοι στις λάσπες, σφίγγοντας τα όπλα τους και ελπίζοντας να τελειώσουν όλα σύντομα. Ο θόρυβος από τις βολές του πυροβόλου, τις ριπές και τη μηχανή του άρματος δίπλα τους ήταν εκκωφαντικός, ενώ από την πλαγιά λίγο πιο πάνω μόλις ακούγονταν οι κραυγές πόνου από τους πληγωμένους συναδέλφους τους.
Μετά από λίγη ώρα το Tiger σταμάτησε ε πιτέλους να πυροβολεί και άρχισε να κινείται αργά, με την όπισθεν, προς τα δύο άλλα άρματα, που είχαν σταθεί λίγο μακρύτερα. Μ όλις είχε απομακρυνθεί μερικές δεκάδες μέτρα, το Tiger δέχθηκε μια βολή από αμερικανικό Bazooka στο οπίσθιο μέρος του κινητήρα του και ανεφλέγη.
Τα δύο άλλα άρματα βλέποντας τη λάμψη
Στην περιοχή του Μαλμεντύ τον Δεκέμβριο
του 1944, μια ομάδα Αμερικανών στρατιωτών
προσπερνάει ένα Königstiger που καίγεται.
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
Αμερικανικό ημιερπυστριοφόρο
τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού,
τύπου Μ2Α1. Τέτοια οχήματα χρησιμοποιήθηκαν επίσης σε
μεγάλους αριθμούς από τους Συμμάχους στις
Αρδέννες, ως φορείς όλμων 81 mm και ως φορείς
τετραπλών αντιαεροπορικών πολυβόλων 0,50 in. Το
συγκεκριμένο όχημα φέρει οπλισμό δύο πολυβόλων
Browning (ένα 0,50 in και ένα 0,30 in).
και τις εκρήξεις, έσπευσαν να κάνουν μεταβολή και απομακρύνθηκαν προς τις γραμμές τους. 0 κίνδυνος για τους Αμερικανούς στρατιώτες, για την ώρα, είχε περάσει. Ο Σάην ξεπρόβαλε διατακτικά, παγωμένος και μουδιασμένος, από την τάφρο. Οι αρβύλες του και το μάλλινο παντελόνι της στολής του θα παρέμεναν μουσκεμένα για πολλές ημέρες ακόμα.
01 "ΠΑΝΘΗΡΕΣ" ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙΟ νεαρός στρατιώτης Φρίντριχ Χολμ με
κόπο μπορούσε να συγκροτήσει τον ενθου
σιασμό και την ανυπομονησία του. Επιτέλους, θα έπαιρνε μέρος σε μία μάχη! Επρόκει- το για το σημαντικότερο γεγονός στη σύντομη μέχρι τότε ζωή του. Από την ηλικία των 10 ετών είχε καταταγεί στη «Χιτλερική Νεολαία», ενώ στα δεκαέξι του, ανταποκρινόμε- νος στο κάλεσμα της πατρίδας του, κατατάχθηκε στα SS . Μετά από σύντομη εκπαίδευση, υπηρετούσε πλέον ως μέλος πληρώματος σε άρμα Panther της 12ης Μεραρχίας Πάντσερ των S S «Hitlerjugend», γεγονός που τον έκανε να αισθάνεται ιδιαίτερα υπερήφανος.
Η μεγάλη επίθεση στις Αρδέννες, η οποία θα μπορούσε να χαρίσει τη νίκη στη Γερμανία, είχε αρχίσει πριν από τέσσερις ημέρες, αλλά μέχρι τότε η μονάδα του Χολμ δεν έκανε τίποτε άλλο από το να προσπαθεί να προωθηθεί προς το μέτωπο, μέσα από χιονισμένους δρόμους, πλημμυρισμένους από οχήματα, άρματα, εφόδια και συντρίμμια που άφηναν πίσω τους οι Αμερικανοί υποχωρώντας.
Αλλά τώρα, επιτέλους, τα άρματα της ίλης του βρίσκονταν παρατεταγμένα στις παρυφές ενός χιονισμένου πυκνού δάσους, προετοιμάζοντας μία επίθεση εναντίον αμερικανικών θέσεων στις συστάδες άλλων δένδρων, μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα, στις οποίες έφθανε κανείς διασχίζοντας ένα ξέ- φωτο. Οι γρεναδιέροι των SS , οι οποίοι θα συνόδευαν τα άρματα στην επίθεση, είχαν λάβει τη θέση τους στο οπίσθιο τμήμα των Panther, αλλά και πίσω από αυτά. Με το που δόθηκε η διαταγή για κίνηση, ο Μούλερ, ο 19χρονος ο-
48
Ενα από τα Tiger II (Königstiger) του ειδικού Συγκροτήματος Μάχης Πάιπερ, συντηρημένο, όπως παρέμεινε στο Λα Γκλιζ του Βελγίου μετά τη μάχη.
PANZERKAMPFWAGEN TIGER Ausf Β ή KÖNIGSTIGERΑν και η επίσημη ονομασία του «Βασιλικού Τίγρη» είναι Tiger II, έχει επικρατήσει αυτή του Königstiger.
Θεωρείται ένα από τα καλύτερα γερμανικά άρματα του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου από πλευράς δωράκίσης και ισχύος πυράς. Υστερούσε όμως ως προς την ευελιξία και είχε ευαισθησία στα μηχανολογικά τμήματα,
αφού η παραγωγή γινόταν πολλές φορές βεβιασμένα. Το βάρος του με εξοπλισμό μάχης έφθανε τους 69,8 t, ο δωδεκακύλινδρος κινητήρας του Maybach HL230P30 των 2.300 cc απέδιδε 700 hp και η ταχύτητά του
άγγιζε τα 38 km/h (σε δρόμο) ή τα 20 km/h (εκτός δρόμου). Το πάχος της θωράκισής του κυμαινόταν από 80 mm έως 180 mm (εκτός της οροφής του πύργου που είχε θωράκιοη 42 mm). Ο «Βασιλικός Τίγρης» ήταν
αδιαπέραστος σε βολές από μπροστά, εκτός από βολές του πυροβόλου των 17pdr. Εφερε το ακαταμάχητο πυροβόλο των 88 mm KwK43 L/71, το οποίο θεωρείτο το απόλυτο αντιαρματικό της εποχής, αφού
μπορούσε να διατρήσει μετωπικό θώρακα 153 mm στα 2.000 m. Τον οπλισμό του συμπλήρωναν δύο πολυβόλα MG34 των 7,92 mm. Πολλές φορές έφερε και ένα MG34 στην οροφή του πύργου για
αντιαεροπορική προστασία. Το εικονιζόμενο άρμα είναι το 2ο όχημα, του 3ου Ουλαμού, της 3ης Ιλης της 501 Επιλαρχίας Βαρέων Αρμάτων των SS (Schwere SS Panzer Abteilung 501), όπως επιχειρούσε στις
Αρδέννες τον Δεκέμβριο του 1944. Αν και αρχικά το εν λόγω άρμα ανήκε στο Schwere SS Panzer Abteilung 509, τελικά εντάχθηκε στο 501 για να συμπληρώσει τη δύναμη των 45 αρμάτων Tiger II, που προορίζονταν
για την επίθεση στις Αρδέννες. Φέρει τρίχρωμη παραλλαγή με βασικό χρώμα το red primer και λωρίδεςακανόνιστου σχήματος από olive green (RAL 6003) και dark yellow (RAL 7028).
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΑΣ ΑΡΜΑΤΩΝ Μ10Α1Το αμερικανικό Gun Motor Carriage Μ10 αποτελεί τον επιτυχημένο συνδυασμό του πυροβόλου των 76 mm επάνω σε σκάφος Sherman.Η υπερκατασκευή επανασχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπσρεί να φέρει τον νέο μεγαλύτερο πύργο. Το 50άρι Browning στον πύργο παρείχε κάποια αντιαεροπορική προστασία. Το εικονιζόμενο άρμα φέρει τον κινητήρα και το σύστημα κίνησης του Μ4Α3 και ήταν το πιο διαδεδομένο στον Αμερικανικό Στρατό. Φέρει το όνομα «Spirit of Atlanta» στη δεξιά του πλευρά και τη σημαία του Νότου στον πύργο. Το χρώμα του είναι olive drab, ενώ τα λευκά αστέρια είναι αυτά με τον δακτύλιο. Ελαβε μέρος στη μάχη της Μπαστόν τον χειμώνα του 1944-45.
SHERMAN M4A3(76)WΤο εικονιζόμενο τεθωρακισμένο διοικείτο από τον ταγματάρχη Κρέιτον Αμπραμς (Creighton Abrams). Ανήκε στην 37η Επιλαρχία
Τεθωρακισμένων της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στην Μπαστόν, τον Δεκέμβριο του 1944. Ο Αμπραμς είχε ήδη διοικήσει τρία παλαιότερου τύπου Sherman, τα οποία όμως είτε καταστράφηκαν είτε υπέστησαν μηχανική βλάβη, προτού αποκτήσει το πρώτο του Sherman των 76 mm, τον Νοέμβριο του 1944 κατά τη διάρκεια της μάχης στη Λωρραίνη. Ολα τα τεθωρακισμένα του ονομάζονταν Thunderbolt (το εν λόγω Thunderbolt IV) και έφεραν το ίδιο διακριτικό σε λευκό και κόκκινο χρώμα. Διακρίνεται το κλασικό olive
drab χρώμα του, ενώ διατηρεί τα λευκά αστέρια στον πύργο και στο σκάφος, παρόλο που τα περισσότερα τεθωρακισμένα της μεραρχίας του τα είχαν αφαιρέσει. Ο λόγος γι' αυτό ήταν απλός: τα λευκά αστέρια παρείχαν σημείο στόχου στα αντίπαλα πληρώματα των τεθωρακισμένων
και των αντιαρματικών όπλων. Ο Αμπραμς θεωρείται ένας από τους καλύτερους διοικητές μονάδας τεθωρακισμένων και δίκαια χαρακτηρίζεται ως ο Αμερικανός άσσος των τεθωρακισμένων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Πράγματι, η Επιλαρχία του ενεπλάκη στις
περισσότερες αρματομαχίες από κάθε άλλη μονάδα, ενώ το πλήρωμά του κατήγαγε τις περισσότερες επιτυχίες στη μονάδα
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
προς τον οδηγό και τον πυροβολητή. Ο κινητήρας του Panther λειτουργούσε έντονα, «α- γκομαχώντας» εξαιτίας των ελιγμών και των επιταχύνσεων, στην προσπάθεια να διασχίσουν το πεδίο της μάχης. Ξαφνικά, και ενώ είχαν σχεδόν διασχίσει το ξέφωτο, το βαρύ άρμα σταμάτησε, ο πύργος του περιστράφηκε αργά και το πυροβόλο του εξαπέλυσε μία βολή.
Ως απάντηση στη βολή, ο Χολμ αισθάνθη- κε μία τρομερή έκρηξη επάνω στο Panther, η εκτόνωση της οποίας τον ακινητοποίησε στο βάθος του καθίσματος του, παραλυμένο από το σοκ και τον φόβο! Οταν σε λίγο άνοιξε τα μάτια του, αντίκρισε τον Μούλερ πεσμένο δίπλα του νεκρό, ενώ το εσωτερικό του άρματος είχε γεμίσει πυκνούς μαύρους καπνούς. Ανοίγοντας βιαστικά τη θυρίδα επάνω από τη θέση του, προσπάθησε να συρθεί έξω από τον καιόμενο «Πάνθηρα»... και βρέθηκε αντιμέτωπος με την κάννη του πιστολιού 0,45 in ε νός Αμερικανού που είχε πλησιάσει. Ο Φρί- ντριχ Χολμ, 16 μόλις ετών, είχε γίνει αιχμάλωτος πολέμου!
Λίγο μακρύτερα, ο Χάινζ, αρχηγός πληρώματος ενός άλλου γερμανικού άρματος της ίδιας ίλης, επεσήμανε τον αμερικανικό κατα- στροφέα αρμάτων Μ10, ο οποίος είχε μόλις πλήξειτο άρμα του Χολμ. «Οπισθεν!» ούρλια- ξε στην ενδοεπικοινωνία, ενώ προς τον οδηγό του: «Γρήγορα-γρήγορα!». Το βαρύ άρμα σταμάτησε απότομα την κίνησή του και ο όγκος του ταλαντεύθηκε για λίγο εξαιτίας της αδράνειας. Επειτα, καθώς άρχισε να κινείται προς τα πίσω, ο Γκύντερ Μπέρμαν, ο πυροβολητής του, άκουσε το απαίσιο σφύριγμα του βλήματος του εχθρικού αντιαρματικού πυροβόλου, που πέρασε μερικά εκατοστά μπροστά από τη θω ράκισή τους. Δ ε ν υπ ήρχε χ ρ ό νος για σκέψεις και συναισθήματα, καθώς οπύργος του Panther άρχισε να στρέφεται αργά προς το μέρος του παρ' ολίγον εκτελεστήτους. 0 Γκύντερ κόλλησε το μάτι του στο σκοπευτικό του, περιμένοντας να σταματήσει ο πύργος, για να μπορέσει να διακρίνει τον στόχο του στον νηματόσταυρο. «Να το, το βλέπεις... στα αριστερά του φράκτη!», του φώναξε ο αρχηγός πληρώματος. Ο π υ ρο βο λητής είχε ήδη εντοπίσει τον καταστροφέα αρμάτων του εχθρού, που προσπαθούσε μετά από τη βολή εναντίον τους να αλλάξει θ έ ση, κινούμενο προς το μέρος μιας συστάδας δένδρων του δάσους για κάλυψη. Ο Γκύντερείχε μερικά δευτερόλεπτα καιρό για να μελετήσει μία προσεκτική βολή εμπρός από την τροχιά κίνησης του Μ 10. Επειτα, χωρίς δισταγμό, πάτησε τη σκανδάλη... Η βολή από το αντιαρματικό πυροβόλο KwK42 των 75 mm τράνταξε τον «Πάνθηρα». Καθώς ο γεμιστής άνοιξε το κλείστρο και ο κάλυκας εκτινάχθηκε προς τα έξω, γεμίζοντας καπνό και έντονη μυρωδιά κορδίτη το εσωτερικό του πύργου, ακούσθηκε η θριαμβευτική κραυγή του Χάινζ, που επιβεβαίωνε την επιτυχία της βολής τους: είχαν πλήξει τον στόχο τους στο σημείο ένωσης του πύργου με το σκάφος. Η βίαιη έκρηξη που ακολούθησε, εκσφενδόνισε, σαν σπιρτόκουτο τον ελαφρά θωρακισμένο πύργο του αμερικανικού άρματος. Ο πύργος
δηγός του άρματος, στο οποίο υπηρετούσε ο Χολμ, μετακίνησε τον «Πάνθηρα» από την κάλυψη των δένδρων και άρχισαν να διασχίζουν γρήγορα το ανώμαλο έδαφος του ξέφω- του, βαδίζοντας εναντίον των εχθρικών θ έ σεων. Η καρδιά του νεαρού Φρίντριχ κτυπού- σε τώρα δυνατά και η αδρεναλίνη του είχε ανέβει στα ύψη. Στο άρμα ήταν επιφορτισμένος με τα καθήκοντα του ασυρματιστή/πολυβολητή στο πολυβόλο των 7,92 mm του σκάφους, αλλά, όσο και αν προσπαθούσε μέσα από τη θυρίδα παρατήρησης μπροστά του να ανιχνεύσει κάποιο ίχνος του εχθρού για να πυροβολήσει, στάθηκε αδύνατο.
Από τα ακουστικά του και το κύκλωμα εν δοεπικοινωνίας μπορούσε να ακούει τον αρχηγό πληρώματος του, τον 20χρονο λοχία Βένκελ , να δίνει οδηγίες στον οδηγό για τις κινήσεις τους. Και τότε, ξαφνικά, άρχισαν να εκρήγνυνται οβίδες τριγύρω τους, σηκώνοντας τεράστιους πίδακες από χώμα, χιόνι και καπνούς: ήταν το αμερικανικό πυροβολικό, το οποίο προσπαθούσε να αναχαιτίσει την ε πίθεσή τους. Ο Χολμ άκουγε τα θραύσματα των βλημάτων να κτυπούν με μανία τη θωράκιση του άρματος, καθώς και τις βολίδες των ελαφρών όπλων που εποστρακίζονταν επάνω τους.
Ο Βένκελ τώρα ούρλιαζε τις διαταγές του
Μετά τη μάχη στις Αρδέννες, κατεστραμμένα άρματα Tigert. Διακρίνεται η "πεταλοειδής" κατασκευή των βαρέως θωρακισμένων πύργων τους.
Ενας από τους "Πάνθηρες" της
ομάδας του Σκορτσένυ που είχαν
μεταμφιεστεί, με επικολλημέ να
πλευρικά μεταλλικά ελάσματα στον πύργο και στο
σκάφος τους, χακί χρωματισμό και
λευκά άστρα, για να μοιάζουν με τους
αμερικανικούς καταστροφείς αρμάτων Μ10.
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
του Panther άρχισε να περιστρέφεται και πάλι, καθώς ο Χάινζ και ο Μπέρμαν ερευνούσαν βιαστικά από τα περισκόπιά τους τις παρυφές του δάσους στις αμερικανικές γραμμές. Γνώ- ριζαν καλά ότι οι καταστροφείς αρμάτων δρούσαν σχεδόν πάντα σε ζευγάρια ή σε συνδυασμό με άλλα αντιαρματικά πυροβόλα. Γρήγορα ο Χάινζ επεσήμανε τη θέση ενός ρυ- μουλκούμενου αντιαρματικού πυροβόλου, πιθανώς των 57 mm και, χωρίς καν να ξεκολλήσει τα μάτια του από το περισκόπιό του, διέταξε τον γεμιστή του πυροβόλου να βάλει εναντίον του. Με μία γρήγορη κίνηση ο γεμιστής άρπαξε ένα εκρηκτικό βλήμα από τα αποθέματα πυρομαχικών περιφερειακά του πύργου και το έσπρωξε βαθιά μέσα στο κλείστρο του πυροβόλου, που έκλεισε σχεδόν αμέσως με βαρύ μεταλλικό θόρυβο. Στα επόμενα δευτερόλεπτα, ο Μπέρμαν πυροδότησε για μία ακόμα φορά το 75άρι του Panther, παρακολουθώντας με άγρια χαρά το βλήμα να ε- κρήγνυται σχεδόν επάνω στο εχθρικό πυροβόλο, σκορπίζοντας τριγύρω τα κομμάτια του <αι σκοτώνοντας ακαριαία το πλήρωμά του...
ΕΝΑΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΓΙΑ TA TIGERΟι Αμερικανοί, μόνο κατά τα τέλη του πο
λέμου στην Ευρώπη, κατάφεραν να αντιπα- ρατάξουν ένα άρμα σχετικά ιαάξιο με τα γερ μανικά Tiger: επρόκειτο για το Μ26 Pershing.
Τα άρματα αυτά, βά ρους 41 t, είχαν θωρά- κιση πάχους έως 112,5 mm και ήταν εξοπλισμένα με ένα θαυμάσιο αντιαρματικό πυροβόλο των 90 mm. Τα πρώτα που γνώρισαν πολεμική δράση στην Ευρώπη έμελλε να ήταν αερικά Pershing, που έφθασαν στο λιμάνι της Αμβέρσας στα μέσα του Ιανουαρίου 1945. Μοιράσθηκαν μεταξύ της 3ης και της 9ης Αμερικανικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας και στάλθηκαν για αξιολόγηση αμέσως στο μέτωπο, κατά τις τελευταίες ημέρες της μάχης
των Αρδεννών.Στην πρώτη τους εμπλοκή με τους Γερμα
νούς, το πρώτο από αυτά έπεσε θύμα ενός Tiger κατά τη διάρκεια μιας νυκτερινής μάχης ανάμεσα στα ερείπια ενός βελγικού χωριού: το Pershing με το όνομα "Fireball" εκτέθηκε αδέξια σε ένα ανοικτό σημείο ανάμεσα στα χαλάσματα. Η μεγάλη σιλουέτα του, φωτισμένη από τη λάμψη μιας πυρκαγιάς σε ένα σπίτι, ε- πισημάνθηκε από ένα Tiger που καιροφυλα- κτούσε σε μια γωνία, 60 μόλις μέτρα μακρύτε- ρα. Το γερμανικό άρμα εξαπέλυσε εναντίον του τρεις συνεχόμενες βολές με διατρητικά πυρομαχικά. Το πρώτο βλήμα των 88 mm διέ- τρησε το ασπίδιο του πυροβόλου του Pershing, σχεδόν στο σημείο που προβάλλει η κάννη του συζυγούς πολυβόλου 0,30 in και σκότωσε ακαριαία τον πυροβολητή και τον γεμιστή του άρματος. Η δεύτερη βολή του Tiger προσέκρουσε στην κάννη του πυροβόλου του Pershing και τη διέλυσε. Το ωστικό κύ-
Βαρύ άρμα Tigert. Από τα πιο αποτελεσματικά
γερμανικά οπλικά συστήματα του πολέμου. Για μία ακόμα
φορά, η μαζική παρουσία του στην επίθεση των
Αρδεννών έσπειρε τον φόβο και τον πανικό στους
Αμερικανούς στρατιώτες.
51
Η βελτιωμένη έκδοση του Sherman, το Μ4Α1Ε8 με μακρύκαννο αντιαρματικό πυροβόλο των 76,2 mm, φαρδύτερες ερπύστριες και τροποποιημένο σύστημα ανάρτησης.
—.......
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Αμερικανικό άρμα μάχης Μ26 Pershing. Το ισχυρό αντιαρματικό πυροβόλο του, των 90 mm, και η βαριά θωράκισή του το ανέδειξαν
ισάξιο αντίπαλο των γερμανικών Tiger. Δυστυχώς για τους Αμερικανούς τα πρώτα Pershing έφθασαν στο Ευρωπαϊκό Μέτωπο αργά, στις αρχές του 1945, και μόνο ελάχιστα από αυτά γνώρισαν περιορισμένη δράση
κατά τις τελευταίες ημέρες της μάχης των Αρδεννών.
Μέσο άρμα μάχης Μ4Α1 Sherman. Το σκάφος, όπως και ο πύργος, είναι χυτής κατασκευής. Φέρει πυροβόλο 75 mm και διακριτικά της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας.
52
μα της έκρηξης εκσφενδόνισε έξω από το κλείστρο ένα βλήμα 90 mm, που ήταν ήδη το ποθετημένο, το οποίο με τη σειρά του εξερ- ράγη στο εσωτερικό του πύργου. Η τρίτη γερ μανική βολή αποτελείωσε το καταδικασμένο αμερικανικό άρμα, τινάζοντας στον αέρα σαν τραπουλόχαρτο το δεξιό τμήμα του πύργου του. Ατυχώς για το Tiger αυτό, καθώς οπισθοχωρούσε από το σημείο της μάχης για να απο- φύγει τυχόν αντίποινα από τους Αμερικανούς, αποκλείστηκε με την όπισθεν μέσα σε ένα μεγάλο σωρό ερειπίων και το πλήρωμά του αναγκάσθηκε να το εγκαταλείψει.
Λίγο αργότερα, όταν ξημέρωσε, ένα ακόμα Pershing της 3ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, με αρχηγό πληρώματος τον λοχία Νικ Μασλόνικ, επιχειρούσε κοντά στην ίδια περιοχή, όπου μια αμερικανική φάλαγγα τεθωρακισμένων είχε καθηλωθεί από τα πυρά ενός μόνο άλλου Tiger, που έβαλλε εναντίον τους.
Καθώς οι απώλειες για τους Αμερικανούς αυξάνονταν, ο διοικητής της μονάδας ρώτησε τον Μασλόνικ αν ήταν διατεθειμένος να προσπαθήσει να εξουδετερώσει το εχθρικό άρμα. Ερποντας ο λοχίας και ο διοικητής του πλησίασαν προσεκτικά στην κορυφή ενός κοντινού υψώματος, για να επισημάνουν τη θ έ ση του αντιπάλου τους. To Tiger μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερά τους, έχοντας καλυμμένο το σκάφος του σε φυσικό ανάχωμα, έβαλλε εκ του ασφαλούς εναντίον οποι- ουδήπ οτε οτόχου προσπ αθούσε να πλησιάσει προς το μέρος του.
Ο Μ ασλόνικ δ έ χ θ η κ ε τη ν π ρόκληση και ε ξήγησε στο πλήρωμά του την τακτική που θαακολουθούσαν: αμέσως μόλις θα είχαν οπτική επαφή με το Tiger, θα έριχναν εναντίον του δύο διατρητικά βλήματα (ΑΡ), ένα ακόμα βλήμα εκρηκτικό (HE) και θα αποσύρονταν χωρίς να εκτεθούν περισσότερο.
To Pershing άρχισε να κινείται προσεκτικά
Κατά τις τελευταίες ημέρες της μάχης, ένα αμερικανικό φορτηγό
όχημα GMC προσπερνάει ένα Tiger, που έχει γείρει αχρηστευμένο στην άκρη
του δρόμου, βυθισμένο στο μαλακό έδαφος.
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
Λεπτομέρεια εσωτερικού πύργου άρματος Μ4Α1Ε8 Sherman από τη Θέση του πυροβολητή. Από τα αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται το κλινόμετρο και το κλείστρο του πυροβόλου με τον προφυλακτήρα του, το σκοπευτικό και η υδραυλική αντλία για την περιστροφή του πύργουκαι τ η ν α νύ ψ ω σ η τ ο υ π υ ρ ο β ό λ ο υ .
Εσωτερικό ενός πύργου Sherman από τη Θυρίδα του
αρχηγού πληρώματος. Διακρίνεται δεξιά το
διπλωμένο κάθισμα του αρχηγού με τα κιάλια του.
Ακριβώς από κάτω φαίνονται
προς ένα σημείο, από όπου ο Μασλόνικ έλπιζε ότι θα μπορούσε να σκοπεύσει επάνω στον πύργο του εχθρικού άρματος, πριν γίνουν αντιληπτοί. Τη στιγμή που έφθαναν ακριβώς στο σημείο από όπου θα επιχειρούσαν τις Θολές, το Tiger αποφάσισε ξαφνικά να αλλάξει θέση μάχης βγαίνοντας και υπερπηδώντας το ανάχωμα, πίσω από το οποίο ήταν καλυμμένο μέχρι τότε. Αυτό ήταν αρκετό για το πλήρωμα του Pershing, που αμέσως εξαπέλυσε ένα βλήμα ΑΡ, το οποίο καρφώθηκε στο ε κτεθειμένο "μαλακό υπογάστριο" του Τίγρη, εξουδετερώνοντάς το. Η δεύτερη Θολή του αμερικανικού άρματος ανατίναξε τη δεξιά ερ πύστριά του, ενώ η τρίτη βολή HE εξερράγη επάνω στον πύργο του, σκοτώνοντας ακαριαία το πλήρωμα που προσπαθούσε να το ε- γκαταλείψει.
Επιτέλους, σχεδόν μετά από τρία χρόνια που επιχειρούσε το Tiger στα πεδία μαχών της Ευρώπης, είχε Θρει έναν ισάξιο αντίπαλο! Παρόλα αυτά, όμως, τα πανίσχυρα γερμανικά άρματα και οι εξελιγμένοι συγγενείς τους, τα Königstiger, συνέχιζαν να πολεμούν και να καταστρέφουν δεκάδες συμμαχικά άρματα έως το τέλος του πολέμου.
(3) AFTER THE BATTLE MAGAZINE. Battle of Britain International Ltd, England, vo 4.(4) Thomas Berndt: AMERICAN TANKS OF WORLD WAR II, Motor Books, International, USA, 1994.(5) THE BATTLE OF THE BULGE, Time-Life Books, Alexandria Virginia, USA, 1982.(6) Ραιημόν Καρπέ: ΙΣΤΟΡΙΑ TOY ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, Πάπυρος, ΑΘήναι, 1966.(7) Προσωπική αφήγηση των βετεράνων της μάχης των Αρδεννών:- Ντάνιελ Σάην- Γουίλιαμ Μακένζι- Νικ Μασλόνικ.
το κάΘισμα του πυροβολητή και άλλοι μηχανισμοί
ελέγχου του πυροβόλου και ενδοεπικοινωνίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(1) George Forty: GERMAN TANKS OF W.W. 2, Arms and Armour Press, London, 1987.(2) D.M. Goldstein, KM. Dillon and M. Wenger: NUTS! THE BATTLE OF THE BULGE, Prange Enterprises, USA 1994.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Από δεξιά: Ο δόκιμος Γκύντερ Μπίλινγκ, ο Λοχ/ας Βίλχελμ Σμιτ και ο δεκανέας Μάνψρεντ Πέρνας δευτερόλεπτα πριν από την εκτέλεσή τους.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «GREIF»ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΠΙΔΡΟΜΕΙΣ ΣΤΑ
Αρδέννες, Χριστούγεννα 1944, γερμανική προκήρυξη.
Η ΕΙΔΗΣΗ ΠΩΣ 01 ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΠΙΤΕΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΑΡΔΕΝΝΕΣ
ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΣΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΕΝΑ ΑΙΣΘΗΜ Α ΠΑΝΙΚΟΥ.
ΩΣΤΟΣΟ, 0 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΦΟΒΟΣ ΣΤΑ ΣΥΜΜΑΧΙΚΑ
ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ ΠΡΟΚΛΗΘΗΚΕ, ΟΤΑΝ ΜΕΡΙΚΕΣ ΔΕΚΑΔΕΣ
ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΠΙΔΡΟ Μ ΕΙΣ ΑΝΕΛΑΒΑΝ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΜΙΑ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΙΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ
Β ’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «GREIF» (ΓΥΠΑΣ).
ΙΑ Κ Ω Β Ο Σ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ ΙΔ Η ΣΔιπλ. Στρατιωτικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Ααχεν
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
Ο αντ/συνταγματάρχης Οττο Σκορτσένυ υπήρξε ένας από τους πιο φημισμένους άνδρες της Γερμανίαςκαι ήταν ο οργανωτής και διοικητής της 150 Ταξιαρχίας Πάντσερ.
ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΝ55
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
δρυθείσα μονάδα.Οι άνδρες της μονάδας, που θα ήταν εθελο
ντές, έπρεπε να επιλεγούν με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:• Αριστη σωματική διάπλαση, κατάλληλοι για ειδικές αποστολές, έντονη προσωπικότητα και πνευματική διαύγεια.• Αριστα εκπαιδευμένοι σε μάχες σώμα με σώμα.• Πολύ καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας με αμε-ρικανική προφορά και ιδιαίτερες γνώσεις της αμε-ρικανικής στρατιωτικής ορολογίας.
Η παραπάνω διαταγή κοινοποιήθηκε προς όλες τις μονάδες και υπηρεσίες. Οι εθελοντές θα παρουσιάζονταν στο διοικητήριο του αντισυνταγμα- τάρχη Σκορτσένυ στο Φρήντενταλ, κοντά στο Βερολίνο.
Πέντε ημέρες αργότερα το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος γινόταν γνωστό στις συμμαχικές υπηρεσίες πληροφοριών και αυτό αποτέλεσε ένα πραγματικό "δώρο" του Επιτελείου της Wehrmacht, αφού η συγκεκριμένη διαταγή έκανε λόγο για «ανεύρεση εθελοντών», ανέφερε τη γενική τοποθεσία, στην οποία θα χρησιμοποιούντο οι αγγλομαθείς Γερμανοί («Δυτικό Μέτωπο»), τον σκοπό («ειδικές επιχειρήσεις»), καθώς και τον διοικητή τους («αντισυνταγματάρχης Οττο Σκορτσένυ»),
Ο ίδιος ο Σκορτσένυ έγινε έξαλλος όταν το πληροφορήθηκε και, όπως έγραψε χαρακτηριστικά στην αυτοβιογραφία του, «ήταν περίπτωση ηλιθιότητας που είναι χειρότερη από προδοσία». Ωστόσο, επειδή η ηγεσία των Συμμάχων αγνόησε το υ- ποκλαπέν μήνυμα, οι Γερμανοί κατάφεραν και προχώρησαν απρόσκοπτα στο φιλόδοξο σχέδιό τους, Η επιχείρηση «Greif» (Γύπας) ήταν μια προσωπική ιδέα του Χίτλερ, την οποία εμπνεύσθηκε από μία επιχείρηση των Συμμάχων.
Τον Οκτώβριο του 1944, οι Αμερικανοί Ranger μεταμφιεσμένοι σε Γερμανούς στρατιώτες, είχαν διεισδύσει στην πόλη του Ααχεν στα γερμανοολ- λανδικά σύνορα και κατέλαβαν κάποια γερμανικά
Χριστούγεννα 1944 στις Αρδέννες. Η τελευταία
προσπάθεια του Χίτλερ να αναλάβει την πρωτοβουλία
στο Δυτικό Μέτωπο.
Μ ια ώρα μετά τα μεσάνυκτα της 26ης Οκτωβρίου 1944, εστάλη ένα τηλεγράφημα από το αρχηγείο του Χίτλερ με αποδέκτες όλες τις μονάδες της Wehrmacht, με εξαίρε
ση τις αποκλεισμένες φρουρές των οχυρών του Ατλαντικού (Λωριάν, Σαιν Ναζαίρ, Λαροσέλ, Ρουα- γιάν), αυτών που βρίσκονταν στα νησιά της Μάγχης και τις μονάδες των αλλοδαπών εθελοντών. Το τηλεγράφημα του Φύρερ διέτασε τη συγκρότηση μιας ειδικής μονάδας, που θα χρησιμοποιείτο σε ειδικές αναγνωριστικές επιχειρήσεις του Δυτικού Μετώπου. Η μονάδα αυτή θα είχε δύναμη ανδρών ίση περίπου με δύο συντάγματα. Ολα τα διαθέσιμα αμερικανικά λάφυρα, που βρίσκονταν στα χέρια των Γερμανών, όφειλαν να παραδοθούν στη νεοϊ-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
?υλάκια ανατολικά της πόλης, στο Στόλμπεργκ και το Εσβάιλερ. Η επιτυχία της επιχείρησης αυτής οδήγησε τον Χίτλερ στην πραγμάτωση της ιδέαςτου.
Εκπαίδευση των Γέρμα. _ . εθελοντών στο στρατόπεδό τον Γκράφενβορ. τον Νοέμβριο του 1944.
Η ΓΕΝΝΗΣΗΤΗΣ PANZERBRIGADE 150
Στις 22 Οκτωβρίου ο Χίτλερ συναντήθηκε με τον αντισυνταγματάρχη Σκορτσένυ στο Γενικό Αρχηγείο. Ο Σκορτσένυ καταγόταν από τη Βιένη και ασκούσε το επάγγελμα του μηχανικού. Το 1939 είχε καταταγεί στην προσωπική φρουρά του Χίτλερ (Leibstandarte), όπου υπηρέτησε ως τεχνικός αξιωματικός στην υπηρεσία ασφαλείας του Φύρερ. Από τότε ειδικεύτηκε στις ειδικές επιχειρήσεις, στη δημιουργία ομάδων σαμποτέρ κ.ά.
Υπήρξε συμμαθητής του Ερνστ Καλτενμπρού- νερ, που την εποχή εκείνη ήταν αρχηγός της Κεντρικής Υπηρεσίας Ασφαλείας του Ράιχ (RSHA), και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής ύστερα από την απελευθέρωση του Μουσολίνι από την έπαυλη του Γκραν Σάσσο, τον Σεπτέμβριο του 1943. Παρόλο που ο βαθμός του, του όμπερστουρμπαν-φύρερ, αναλο- γικά ήταν ίδιος με αυτόν του αντισυνταγματάρχη της Wehrmacht, στην πραγματικότητα ο Σκορτσένυ είχε μεγαλύτερες δικαιοδοσίες και αρμοδιότητες από πολλούς ανώτερους αξιωματικούς του Στρατού.
Ετσι, ο Χίτλερ του ανέθεσε προσωπικά να δημιουργήσει μια ολόκληρη τεθωρακισμένη ταξιαρχία, με αμερικανικά άρματα και άνδρες ενδεδυμένους με αμερικανικές στολές. Αποστολή της PanzerBrigade 150 θα ήταν μια επανάληψη του αιφνιδιαστικού εγχειρήματος του 1940, που κατέληξε οτην κύκλωση της Δουνκέρκης, στα αμερικανικά μετόπισθεν.
Σε πρώτη φάση, η 150 Ταξιαρχία Πάντσερ θα εκμεταλλευόταν το ρήγμα που θα δημιουργείτο από το Συγκρότημα Μάχης Πάιπερ, που τελούσε υπό την ηγεσία ενός από τους πιο ικανούς και γενναίους Γερμανούς διοικητές, του αντισυνταγμα- τάρχη Γιόακιμ Πάιπερ. Στόχος της επιχείρησης ήταν η εξασφάλιση ορισμένων σημαντικών γεφυρών ι κόμβων) του ποταμού Μάας, πριν προλάβουν να τις ανατινάξουν οι Αμερικανοί, ώστε να προελά- σουν ταχύτατα προς την Αμβέρσα οι επερχόμενες γερμανικές μεραρχίες.
Εκτός όμως από την PanzerBrigade 150, σχηματίστηκε και μια άλλη μικρότερη ειδική μονάδα, η οποία θα συμμετείχε στην όλη επιχείρηση ως προπομπός της πρώτης. Οι άνδρες αυτής της μονάδας φέροντας αμερικανικές στολές θα διείσδυαν πίσω από τις συμμαχικές γραμμές, προκαλώντας δολιοφθορές, θα παραπλανούσαν με ψευδείς οδηγίες
τις συμμαχικές μονάδες, θα κατέστρεφαν τις γραμμές επικοινωνιών και, σε κάθε περίπτωση, θα διευκόλυναν τη γερμανική επίθεση. Η παράπλευρη αυτή επιχείρηση έλαβε την κωδική ονομασία "Münze" (Νόμισμα).
Η προβλεπόμενη δύναμη της PanzerBrigade 150 ανερχόταν σε 3.300 άνδρες. Ωστόσο, οι εθελοντές που παρουσιάστηκαν ήταν μόνο 600, από τους οποίους μόνο οι 10 μιλούσαν άπταιστα αγγλικά. Από τους υπόλοιπους 40 μιλούσαν αρκετά καλά, 150 μπορούσαν να γίνουν κατανοητοί, 200 μιλούσαν σπαστά ή σχεδόν καθόλου και οι υπόλοιποι είχαν ελάχιστες γνώσεις. Επιπροσθέτως, η συγκέντρωση του υλικού, που ήταν απαραίτητο για την υλοποίηση του σχεδίου, υπήρξε απογοητευτική. Διατίθε- ντο μόνο δύο άρματα Sherman και μερικά ημιερπυ- στριοφόρα.
Ως εκ τούτου, το φιλόδοξο αυτό σχέδιο ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί και ο Σκορτσένυ πε- ριορίσθηκε στη συγκρότηση τριών ολιγάριθμων τμημάτων με τις ονομασίες X, Υ, Ζ, τα οποία προικοδότησε με πέντε Panther διασκευασμένους σε αμερικανικούς καταστροφείς αρμάτων Μ-10, καθώς
Παρόλο που ο βαθμός του,
του όμπερστουρμπαν- φύρερ, αναλογικά
ήταν ίδιος με αυτόν του
αντισυνταγματάρχη της W ehrniacht, στην
πραγματικότητα ο Σκορτσένυ είχε
μεγαλύτερες δικαιοδοσίες και
αρμοδιότητες από πολλούς ανώτερους
αξιωματικούς του Στρατού.
Εκπαίδευση της 150 Ταξιαρχίας Πάντσερ.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Γερμανικό άρμα μάχης τύπου Panther της 150 Ταξιαρχίας
Πάντσερ. Είναι τροποποιημένο ώστε να μοιάζει με τον
αμερικανικό καταστροφέα αρμάτων Μ-10.
58
Οι εθελοντές είχαν προειδοποιηθεί ότι
η αποστολή τους ήταν άκρως απόρρητη και
παρέδωσαν τις στρατιωτικές
ταυτότητες και τα προσωπικά τους αντικείμενα στους
φρουρούς του στρατοπέδου.
και με λίγα γερμανικά πυροβόλα εφόδου, με αμερικανικές αποχρώσεις και σήματα.
Οι σχηματισμοί αυτοί είχαν την ακόλουθη διάταξη:• Τμήμα δολιοφθοράς: με ομάδες 5-6 ανδρών που θα επιτίθεντο σε αποθήκες καυσίμων και πυρομα- χικών και θα εξασφάλιζαν όσες γέφυρες μπορούσαν.• Τμήμα κομάντος: με ομάδες 3-4 ανδρών που θα κατέστρεφαν τις εχθρικές επικοινωνίες και θα διέ- σπειραν ψευδείς ειδήσεις ανάμεσα στους Αμερικανούς, προκαλώντας πανικό και χάος.• Τμήμα παρατηρητών: με ομάδες 3-4 ανδρών που θα διείσδυαν βαθιά στις συμμαχικές γραμμές προς τα δυτικά και θα μετέδιδαν πληροφορίες για τον οπλισμό, τις θέσεις πυροβολικού και τις κινήσεις των εχθρικών μονάδων. Παράλληλα, οι άνδρες του τμήματος αυτού θα έδιναν λανθασμένες διαταγές στα αμερικανικά στρατεύματα, θα άλλαζαν τους δείκτες πορείας των οδών και των περιοχών των ναρκοπεδίων και, γενικότερα, με παραποιημένες οδικές σημάνσεις θα δημιουργούσαν κυκλοφορια- κή σύγχυση. Για λόγους ασφαλείας η επιχείρηση «Greif» ανακοινώθηκε λίγες ημέρες πριν από την επίθεση στις Αρδέννες στον διοικητή της 6ης Στρατιάς SS, Ντήτριχ, και στον διοικητή του I Σώματος Πάντσερ των Waffen SS, από τις γραμμές του οποίου θα εξορμούσαν τα τμήματα.
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΓΚΡΑΦΕΝΒΟΡ
Οι εθελοντές που προέρχονταν απ’ όλους τους κλάδους των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, αρχικά έφθασαν στην πόλη Φράιντεταλ, για να μεταφερθούν στη συνέχεια σιδηροδρομικώς στο Κέντρο Εκπαίδευσης του Γκράφενβορ στη Βαυαρία. Οι εθελοντές είχαν προειδοποιηθεί ότι η αποστολή τους ήταν άκρως απόρρητη και παρέδωσαν τις στρατιωτικές ταυτότητες και τα προσωπικά τους αντικείμενα στους φρουρούς του στρατοπέδου.
Ενας από τους εθελοντές της ομάδας των παρατηρητών, ο λοχίας Χάιντς Ρόντε, αρκετά χρόνια αργότερα θα θυμόταν:
«... Στα μέσα Οκτωβρίου 1944, βρισκόμουν, ύστερα από έναν ελαφρύ τραυματισμό μου, στο Αμβούργο ως εκπαιδευτής ασυρμάτων μιας μονάδας
διαβιβάσεων. Ανάμεσα στις συνηθισμένες διαταγές που έφθαναν καθημερινά στη μονάδα μου, ήλθε και μία πολύ παράξενη, που ζητούσε εθελοντές με γνώσεις αγγλικής για ειδική αποστολή. Αρχικά, νόμισα ότι θα ήταν κάποια από τις αποστολές αναγνώρισης και ανάκρισης αιχμαλώτων και, επειδή τη θεώρησα ακίνδυνη, δέχθηκα να ουμμετάσχω - πράγμα για το οποίο μετάνιωσα αργότερα.
Ετσι, ύστερα από τα καθιερωμένα τεστ γλώσσας που περάσαμε, μόνο εγώ κι ένας άλλος κριθή- καμε ικανοί και μας εφόδιασαν με φύλλα πορείας για το Ράπενμπεργκ της Βαυαρίας, όπου υπήρχε ένα Κέντρο Εκπαίδευσης κοντά στο Γκράφενβορ. Το ταξίδι ήταν μακρύ και κουραστικό, αφού διασχίσαμε ολόκληρη τη Γερμανία. Η αμαξοστοιχία ήταν γεμάτη από άνδρες της Wehrmacht όλων των όπλων και των βαθμών.
Οι στάσεις μας ήταν ελάχιστες. Σε έναν σταθμό νότια του Μπάυρουτ, κι ενώ είχε νυκτώνει και γείραμε να αποκοιμηθούμε, μας ξύπνησαν τα μεγάφωνα που επίμονα καλούσαν εκείνους που προορίζονταν για το κέντρο του Ράπενμπεργκ, να κατε- βούν από την αμαξοστοιχία και να παρουσιαοθούν αμέσως στη διοίκηση του σταθμού.
Συγκεντρωθήκαμε καμιά τριανταριά, αλλά το θέαμα που παρουσιάζαμε ήταν ασυνήθιστο: ανάμεσά μας ήταν ένας πλοίαρχος, ένας σμηνίας της Luftwaffe, ένας υπολοχαγός του πεζικού και πολλοί άλλοι στρατιώτες των Waffen SS. Κι ενώ σχηματίσαμε φάλαγγα για να προχωρήσουμε προς το γραφείο διοίκησης, ο πλοίαρχος φον Μπέερ, που μαζί του θα συνδεόμουν αργότερα, βγήκε απότη φάλαγγα και προχώρησε μπροστά. /Iίγο αργότερα γύρισε πίσω με δύο αξιωματικούς των SS, που μας ανακοίνωσαν απλά και ξεκάθαρα πως από εκείνη τη στιγμή ανήκαμε στην PanzerBrigade 150, μια μονάδα με άκρως απόρρητο χαρακτήρα, κι ότιda 'πρεπε να παραδώοουμε οτον πλοίαρχο Μπέερ τις ταυτότητες και τα φύλλα πορείας μας.
Στη συνέχεια ανεβήκαμε σε δύο φορτηγά αυτοκίνητα και συνεχίσαμε το ταξίδι μας. Υστερα από δύο ώρες κι αφού εγκαταλειφαμε τους πολυσύχναστους δρόμους, φθάσαμε σε έναν στρατώνα που φωτιζόταν αμυδρά και ήταν αυστηρά φρου- ρούμενος. Οι προσπά&ειές μας να πιάσουμε κουβέντα με τους βλοουρούς φρουρούς απέτυχαν ε- ξαιτίας του ότι όλοι τους ήταν Ουκρανοί εθελοντές των SS, οι οποίοι δεν γνώριζαν ούτε μία λέξη
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
14 Δεκεμβρίου 1944: η PanzerBrigade 150 στο δάσος του Μπλανκεχάιμ.
γερμανικά και είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αμέσως όποιον έβγαινε απ’ αυτό χωρίς άδεια...».
Η « Μ Ο Ν Α Δ Α Σ Τ ΙΛ Α Ο Υ »Από τους 600 εθελοντές, μόνο 120 επιλέχθη-
καν ως «ομιλητές» και παρουσιάστηκαν στη «Μονάδα Στίλαου». Η αποστολή της μονάδας αυτής θα συμπεριελάμβανε συγκεκριμένους στόχους, όπως αναγνωρίσεις και δολιοφθορές, καθώς και τη διάδοση παραπλανητικών διαταγών στις αμερικανικές μονάδες.
Ο λοχίας Χάιντς Ρόντε, συνεχίζοντας τη διήγησή του, αναφέρει πως το κατάλυμά του βρισκόταν στον λόχο διοίκησης του λοχαγού Στίλαου.
«... Από την αρχή μου έκανε εντύπωση το κλί- ja συντροφικότητας και η φιλική ατμόσφαιρα που υπήρχε ανάμεσα στους άνδρες αυτής της μονάδας. Το πρώτο διάστημα ασχοληθήκαμε με την εκμάθηση της αγγλικής, δίνοντας έμφαση στα γλωσσικά ιδιώματα των Αμερικανών και την αμερικανική προφορά...».
Στη συνέχεια, ακολούθησαν επισκέψεις σε στρατόπεδα Αμερικανών αιχμαλώτων, καθώς και προβολές αμερικανικών ταινιών, ιδιαίτερα, πολεμικών. Επειδή οι Γερμανοί εμφάνιζαν μια πολύ πει- 3αρχημένη και συγκροτημένη συμπεριφορά που, οε αντίθεση με τη χαλαρότητα της πειθαρχίας των
Γιάνκηδων», ενδεχομένως να τους πρόδιδε, ο Σκορτσένυ προέτρεψε τους άνδρες του να μασούν τσίχλα, να έχουν τα χέρια τους στις τσέπες <αι γενικότερα να συμπεριφέρονται με θράσος και αυθάδεια, στοιχεία που για τους Γερμανούς χαρα- ιαήριζαν τον μέσο Αμερικανό στρατιώτη. Αδειες, αλληλογραφία, καθώς και οποιαδήποτε επαφή έξω από το στρατόπεδο, απαγορεύθηκαν. Ηδη από τις τρώτες ημέρες φάνηκε ότι οι προειδοποιήσεις αυτές δεν συνιστούσαν απλώς εκφοβισμό. Ενας εθε- \οντής οδηγήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα, επειδή σε γράμμα, που έστειλε στην κοπέλα του, α- . έφερε τον σκοπό της αποστολής του.
Για τον λοχία Ρόντε ο πραγματικός πόλεμος _όλις τώρα άρχιζε.
_ , , Γερμανοί στρατιώτες κατά«... Την ιδια ήμερα μας χώρισαν σε δυο τμήμα- Την αναμονή της επ& εσης.
τα. Η πρώτη ομάδα (των σαμποτέρ) εφοδιάσθηκε με δέκα αμερικανικά άρματα μάχης. Η δεύτερη ομάδα, όπου ανήκα κι εγώ, ήταν κατασκοπευτική, εφοδιασμένη με έξι αμερικανικά Jeep και γερμανικούς πομπούς και δέκτες. Στις επόμενες ημέρες η ομάδα μας χωρίστηκε σε τέσσερα πληρώματα Jeep, που ονομάσθηκαν ομάδες «μακράς απόστασης» και «μικρής απόστασης»...».
Ηδη οι Γερμανοί διέπραξαν το πρώτο σημαντικό λάθος, καθώς ο αμερικανικός κανονισμός προέ- βλεπε πληρώματα 2 ή 3 το πολύ ανδρών, ενώ τα γερμανικά πληρώματα ήταν τετραμελή. Μια λεπτομέρεια που θα τους στοίχιζε αργότερα. Το πλήρωμα των Jeep θα αποτελείτο από τον οδηγό, τον κα- ταστροφέα ή διαβιβαστή (ανάλογα με την αποστολή), τον διερμηνέα, ο οποίος θα μιλούσε απαραίτητα άπταιστα αγγλικά και θα διεξήγε την πιθανή συνομιλία με τον εχθρό, και τον επικεφαλής του πληρώματος.
Τα πληρώματα των Jeep θα παρίσταναν άνδρες της αμερικανικής 5ης Μεραρχίας. Ως σήματα ανα-
ΜΕΓΑΑΕΣ Μ ΑΧΕΣ
17 Δεκεμβρίου 1944.Ο Πάιπερ σε αμφίβιο Volkswagen στα γερμανο- βελγικά σύνορα.
60
γνώρισης από τους προελαύνοντες Γερμανούς, στα καπό των οχημάτων είχαν θαφτεί τα γράμματα «CD» «ΧΥ» ή «Ζ», ανάλογα με την περιοχή που θα δρούσαν. Επιπλέον, κάθε μέλος της ομάδας θα φορούσε ένα ροζ ή μπλε φουλάρι, θα είχε το δεύτερο κουμπί του τζάκετ του ξεκούμπωτο, ενώ θα κτυ- πούσε ελαφρά δύο φορές το κράνος του με το δεξί του χέρι, ώστε να είναι βέβαιοι οι Γερμανοί ότι ε- πρόκειτο για φίλια τμήματα.
Αποστολή των ομάδων αυτών θα ήταν η αναγνώριση μεγάλου βάθους και συγκεκριμένα η άφιξη επί των γεφυρών του Χουϊ, Αμάι και Ενζίς επί του Μεύση, όπως και η αποστολή αναφορών για τη δραστηριότητα των αμερικανικών δυνάμεων σε αυτές. Αλλες τρεις ομάδες θα αναγνώριζαν περιοχές πολύ κοντά στην πρώτη γραμμή, ώστε να ενημερώσουν τη γερμανική διοίκηση για ενδεχόμενα οδοφράγματα και αντιαρματικές ενέδρες που θα εντόπιζαν στους ορεινούς δρόμους των Αρδεννών. Επίσης, ήταν εφοδιασμένοι με λευκή μπογιά, με την οποία θα σημείωναν τα ασφαλή δρομολόγια. Τέλος, οι υπόλοιπες ομάδες ανέλαβαν έναν πιο ειδικό ρόλο, την εκτέλεση δολιοφθορών στα συμμαχικά μετόπισθεν, καθώς και τη μεταφορά 30 εκατομμυρίων πλαστών γαλλικών και βελγικών φράγκων. Με τα χρήματα αυτά οι πράκτορες του αντι- συνταγματάρχη Χέρμαν Γκίσκες, ενός από τους πιο δραστήριους αξιωματικούς των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών, θα δωροδοκούσαν τους Γάλλους και Βέλγους κομμουνιστές εργάτες σιδηροδρόμων και λιμενεργάτες, προκειμένου να απερ- γήσουν από τις 16 Δεκεμβρίου έως τα Χριστούγεννα, ώστε να παρεμποδιστεί ή ακόμα και να παραλύ
σει το σύστημα διοικητικής μέριμνας των Συμμάχων στην Αμβέρσα.
Στο Βέλγιο, η φιλοδυτική κυβέρνηση Πιερλό αντιμετώπιζε ήδη από το φθινόπωρο το μεγάλο πρόβλημα του αφοπλισμού των κομμουνιστών αντιστασιακών, που με τις ευλογίες της Μόσχας προέ-βαιναν σε απεργίες, δυναμικές κινητοποιήσεις και συμπλοκές με την τοπική αστυνομία.
Ο ΑΘΕΑΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣΟ Χίτλερ είχε απαγορεύσει με ποινή θανάτου
στους ελάχιστους ανώτερους αξιωματικούς, που γνώριζαν για την επιχείρηση των Αρδεννών, να α- φήσουν να διαρρεύσει η παραμικρή πληροφορία. Οι στρατάρχες φον Ρούντστεντ και Μόντελ, που ανέλαβαν την ηγεσία της επίθεσης, υπέγραψαν πρωτόκολλο τιμής, σχετικά με τη μυστικότητα της επιχείρησης, ενώ σε κάθε ειδική υπηρεσία κοινο- ποιήθηκε διαφορετικό μυστικό συνθηματικό όνομα γι’ αυτήν, που θα άλλαζε κάθε δύο εβδομάδες.
Μέχρι τον Δεκέμβριο, το συνθηματικό όνοματης επιχείρησης ήταν «Φρουρά του Ρήνου», αλλά πολύ γρήγορα άλλαξε σε «Φθινοπωρινή Ομίχλη», κάτι που προκάλεσε σύγχυση, επειδή η ίδια ονομασία χρησιμοποιήθηκε κατά την εκκένωση της κοιλάδας του Πάδου, το 1944.
Από το βράδυ της 10ης Δεκεμβρίου 1944, ο ραδιοσταθμός του Λουξεμβούργου που είχε περιέλ-θει στον έλεγχο των Συμμάχων, μετέδιδε καθημερινά, στις προπαγανδιστικές του εκπομπές που αφορούσαν τη Wehrmacht, κωδικοποιημένες ειδήσεις, όπως: «Ο στρατιώτης Οττο Μάγιερ χαιρετά τη
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
θεία Εμυ». Οι ειδήσεις αυτές προέρχονταν από τις συμμαχικές υπηρεσίες πληροφοριών και είχαν ως αποδέκτες βελγικές και ολλανδικές ομάδες αντίστασης, που δρούσαν σε περιοχές που κατείχαν ακόμα οι Γερμανοί.
Οι άνδρες αυτοί ανήκαν σε μια αντιστασιακή οργάνωση που στρατολογούσε τα μέλη της από τους εργάτες της οργάνωσης «Τοντ», που είχε α- ναλάβει τη δημιουργία και την κατασκευή τηςΓραμμής Ζίγκφρηντ.
Ο αρχηγός της ζήτησε επίμονα από το κέντρο την επιβεβαίωση των πληροφοριών που μετέδωσε ο ραδιοσταθμός του Λουξεμβούργου. Οι Σύμμαχοι απάντησαν επαληθεύοντας την πληροφορία ότι συγκέντρωσαν στρατεύματα στην αντίστοιχη περιοχή. Δεν γνώριζαν όμως ότι η δήθεν αντιστασιακή εκείνη οργάνωση είχε δημιουργηθεί από τους ίδιους τους Γερμανούς και ότι αποτελούσε, με την κωδική ονομασία «Χάιντριχ», μία από τις πολλές παραπλανητικές ενέργειες των Γερμανών για την προετοιμασία της μάχης των Αρδεννών.
Τα ξημερώματα της 15ης Δεκεμβρίου, τέθηκε σε εφαρμογή η επιχείρηση «Νόμισμα» με δύο Jeep που είχαν πλήρωμα επτά άνδρες (τρεις και τέσσερις αντίστοιχα), οι οποίοι φορούσαν αμερικανικές στολές και κατευθύνθηκαν προς το χωριό Χού- ντσφελντ.
0 Χάιντς Ρόντε, συνεχίζοντας την αφήγησή του, αναφέρει:
«... Το βράδυ της 13ης Δεκεμβρίου, η πρώτη;άΛαγγα της Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας ξεκίνησε_ιέσα σε μια τρομακτική χιονοθύελλα. Λίγο πριναπό τα χαράματα το κύριο σώμα είχε αφιχθεί στο προστατευόμενο σημείο, εκεί όπου άρχιζαν τα δάση του Μπλακενχάιμ. Η ομάδα μας (οι καταδρομείς) δεν στρατσπέδευοε μαζί με τους άλλους, αλ- '.ά περίμενε στα μικρά ατομικά αντίσκηνα να ειδοποιηθεί για το τι θα γινόταν από εκεί και πέρα.
Σε λίγο ήλθε ένας χαμογελαστός αξιωματικός «■αι μερικοί άνδρες που κουβαλούσαν πολλά κιβώτια. Υστερα από μερικά λεπτά εμφανίσθηκαν ο διοικητής μας, λοχαγός Στίλαου, και ο πλοίαρχος Ίπέερ. Παρουσία των δύο ανδρών τα κιβώτια ανοί- χθηκαν κι αυτό που είδαμε μας έκανε να ξεχάσου- _ε την κούρασή μας. Το ένα κιβώτιο ήταν γεμάτο με αμερικανικά τσιγάρα, καφέ και κάθε είδους κονσέρβες.
Τα εφόδια μοιράσθηκαν με τη συνηθισμένη πρωσική σχολαστικότητα κι ύστερα ανοίξαμε το δεύτερο κιβώτιο, που το περιεχόμενό του θα μπορούσε, τουλάχιστον εμένα, να μου εξασφαλίσει το υπόλοιπο της ζωής μου: ήταν γεμάτο με δολάρια και λ ίρ ις . Αφού τα μοιραστήκαμε με την εντολή να τα δίνουμε στους Αμερικανούς φρουρούς για δωροδοκία, ανοίξαμε και το τρίτο κιβώτιο.
Αυτό ήταν γεμάτο με ολοκαίνουριους αναπτήρες. Δεν είχαν τίποτε το ξεχωριστό, μέχρι τη στιγμή, που ο διοικητής μας είπε ότι στην αποθήκη της βενζίνης τους υπήρχε υδροκυάνιο, που θα μπορούσε να μας βγάλει «από τη δύσκολη θέση» στην περίπτωση που θα μας έπιαναν αιχμαλώτους. Ο •οχαγός ήταν ψύχραιμος και ευγενικός, ενώ δεν παρέλειψε να μας καληνυκτήσει και να μας ευχηθεί... καλή όρεξη.
Οταν πια μείναμε μόνοι με τα «δώρα» μας, συνειδητοποιήσαμε ότι θα συμμετείχαμε σε μια τρελή επιχείρηση. Αυτή η αποστολή ήταν μια καθαρή επιχείρηση αυτοκτονίας και δεν γνωρίζαμε αν θα έπρεπε να είχαμε πάρει την απόφαση πως ήμα
σταν από εκείνη τη στιγμή κιόλας νεκροί...».Η γερμανική επίθεση που εκδηλώθηκε τη 16η
Δεκεμβρίου σύντομα σημείωσε τις πρώτες επιτυχίες, με αιχμή το Συγκρότημα Μάχης Πάιπερ που πραγματοποίησε βαθιά διείσδυση. Την 20ή Δεκεμβρίου οι ομάδες Χ,Υ και Ζ επεχείρησαν να καταλάβουν τη μικρή κωμόπολη Μαλμεντύ δυτικά του Αα- χεν, αλλά αποκρούσθηκαν από τους Αμερικανούς, έχοντας υποστεί βαριές απώλειες.
«... Το απόγευμα της 15ης Δεκεμβρίου 1944, ξεκινήσαμε, ανεξάρτητα από την υπόλοιπη Ταξιαρχία, για το Κελ. Ο πλοίαρχος Μπέερ είχε διατάξει να παρουσιαοθούμε σ’ αυτόν προσωπικά, στη διοίκηση του 1ου Τεθωρακισμένου Σώματος SS.
Από εκεί μας έστειλαν στα προκεχωρημένα φυλάκια του Πάιπερ, που ήταν εξοπλισμένα με τους θωρακισμένους κολοσσούς, τα Königstiger. Τα άρματα θα αναλάμβαναν την προστασία μας σε λίγες ώρες, στην άλλη πλευρά του μετώπου.
Μας είχαν απαγορεύσει να μιλούμε, ακόμα και να καπνίζουμε, επειδή βρισκόμασταν μόλις 100 μέτρα μακριά από τις αμερικανικές γραμμές. Οι ώρες πριν από την επίθεση (που είχε ορισθεί για τις 05.15 ακριβώς το πρωί της 16ης Δεκεμβρίου 1944) είναι ατελείωτες για τον κάθε στρατιώτη του μετώπου. Είναι ώρες, κατά τις οποίες βασιλεύει τρομερή υπερένταση και ανησυχία. Λίγες ώρες πριν από την ώρα X αποχαιρετήοαμε με ένα σιωπηλό σφίξιμο του χεριού τους συντρόφους μας κι ανεβήκαμε στο Jeep μας...».
Κάθε Jeep συνοδευόταν κι από ένα άρμα μάχης. Ο διοικητής του άρματος συνοδείας του λοχία Ρόντε, ένας νεαρός αξιωματικός της Μεραρχίας SS «Hitlerjugend», είχε ως αποστολή να οδηγήσει τη μικρή ομάδα 500 μέτρα μέσα στο εχθρικό έδαφος. Από εκεί και πέρα θα άρχιζε το επικίνδυνο ταξίδι στα αμερικανικά μετόπισθεν.
«... Ωρα 05.15. Με απόλυτη ακρίβεια, βρεθήκαμε ξαφνικά μέσα σε κόλαση φωτιάς. Μαζί με εκατοντάδες εκτυφλωτικούς προβολείς, που έπεφταν από τα υψώματα του Χόενφεν κι έριχναν το φως τους σαν νεκρικά δάκτυλα επάνω στις αμερικανικές γραμμές, άρχισε και ένα πανηγύρι φωτιάς από τα πυροβόλα και τις ρουκέτες, που όμοιό του δεν είχαμε ξαναδεί σε καμία επίθεση έως τώρα. Το χαρακτηριστικό σφύριγμα των οβίδων, που περνούσαν επάνω απ’ τα κεφάλια μας, μας έδινε να καταλάβουμε ότι βρισκόμασταν πολύ κοντά στις εχθρικές γραμμές. Μια σειρά από φωτοβολίδες, καθώς και το μουγκρητό απ’ τις μηχανές των αρμάτων μας που προχωρούσαν, άλλαξε το σκηνικό. Ξαφνικά, ύστερα από 50μέτρα, το άρμα, που πίσω του ήταν σχεδόν κολλημένο το Jeep μας, σταμάτησε. Συνειδητοποιήσαμε όλοι ότι από εκείνη τη στιγμή μπαίναμε στη νεκρή ζώνη κι έπρεπε να ξεφορτωθούμε τις στολές των αλεξιπτωτιστών που φορούσαμε. Για τον οδηγό μας, η συγκεκριμένη πορεία και η αλλαγή της στολής του ήταν ένας ακροβατικός άθλος, επειδή δεν έπρεπε για κανένα λόγο να σταματήσουμε. To Jeep μας χοροπηδούσε σαν αγριοκάτσικο κι ο οδηγός μας πατούσε συνέχεια γκάζι, ενώ ο συνοδηγός, που καθόταν δίπλα του, προσπαθούσε ξετρελαμένος να τον καθοδηγεί, για να αποφεύγει τα εμπόδια και τις λακκούβες. Πολύ γρήγορα είδαμε μπροστά μας το πρώτο φλεγόμενο αμερικανικό αυτοκίνητο. Είχαμε αφήσει τα άρματα μάχης που μας συνόδευαν πολύ πίσω και φορούσαμε πλέον τα μεταλλικά αμερικανικά κράνη μας. Σε κάποια στιγμή συναντήσαμε μερικούς Αμερικα-
Τα αντικείμενα που βρέ&ηκαν στις 18-12-
1944 στο Jeep του δόκιμου Γκύντερ
Μπίλινγκ. Ασύρματος, δυναμίτιδα, αναπτήρας και χάπι υδροκυανίου. 61
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
Ο λοχίας Χάιντς Ρόντε το 1944.
62
Ενα Jeep εισχώρησε στο Μαλμεντύ και
ανέφερε στον Σκορτσένυ και στον Πάιπερ ότι η πόλη
ήταν ανοχύρωτη, ενώ μία άλλη ομάδα Γερμανών της
PanzerBrigade 150 παρίστανε τους
στρατονόμους σε ένα σταυροδρόμι,
κατορθώνοντας να στείλει σε
διαφορετική κατεύθυνση ένα
ολόκληρο αμερικανικό
σύνταγμα, το οποίο έσπευδε για να
ενισχύσει το μέτωπο.
νούς στρατιώτες που προσπαθούσαν βιαστικά να στήσουν ένα αντιαρματικό πυροβόλο. Με ικανοποίηση διαπιστώσαμε ότι η εμφάνισή μας δεν είχε τίποτα το διαφορετικό από τους άλλους Αμερικανούς που βλέπαμε γύρω μας, εκτός ίσως απ' το ότι εκείνοι ήταν πιο λασπωμένοι από μας. Ενας λοχίας τους προσπάθησε να μας υποχρεώσει να κάνουμε κάποια αγγαρεία, μάταια όμως, γιατί, όπως του φωνάξαμε, είχαμε αυστηρές διαταγές κι άλλωστε δεν ανήκαμε στη μονάδα του...
Τον προσπεράσαμε και πιο κάτω πέσαμε επάνω σε έναν γιγαντόσωμο άνδρα της Στρατιωτικής Αστυνομίας, όπως έδειχναν η άσπρη γραμμή γύρω απ' το κράνος του και τα αρχικά «ΜΡ» που είχε στο περιβραχιόνιό του. Στεκόταν δίπλα σε μια μοτοσικλέτα και μας έκανε νόημα να ακολουθήσουμε ένα παρακλάδι του δρόμου που κατευθυνόμασταν. Το πυροβολικό σφυροκοπούσε κυριολεκτικά την κεντρική αρτηρία, κι έτσι ευχαριστήσαμε τον Αμερικανό για τη φροντίδα και τη σπουδή που επέδειξε, για να μας σώσει από τις «δικές μας» οβίδες. Ολοι είχαμε την αγωνία ότι οι Αμερικανοί θα αναγνώριζαν από χίλια μέτρα μακριά τα γερμανικά χαρακτηριστικά μας, αλλά ο ασταμάτητος βομβαρδισμός, ο ελάχιστος φωτισμός κι η σύγχυση, που επικρατούσε στις τάξεις του εχθρού, μας διευκόλυναν αφάνταστα εκείνες τις πρώτες ώρες και σιγά-σιγά ξαναβρίσκαμε την αυτοπεποίθησή μας, διαπιστώνοντας ότι η μεταμόρφωσή μας υπήρξε τέλεια...«.
ΠΑΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΙΑΗ πορεία των «αμερικανοντυμένων» Γερμανών
συνεχίσθηκε επί έξι ώρες έως ότου ο Ρόντε και οι σύντροφοί του εντόπισαν τον κύριο δρόμο που οδηγούσε στον στόχο τους: την πόλη Χουϊ και τη γέ- φυρά της επί του ποταμού Μάας. Ξημέρωνε και το πυκνό χιόνι που έπεφτε, έδινε στη μικρή πεδιάδα μια θλιβερή όψη. Εκατοντάδες προβολείς από κάθε είδους οχήματα που κινούντο στους λασπωμένους δρόμους, φώτιζαν την γκρίζα ατμόσφαιρα.
Η ομάδα των Γερμανών καταδρομέων άδραξε την ευκαιρία και έστειλε το πρώτο μήνυμα με τον ασύρματο για την επιτυχή διείσδυση στις εχθρικές γραμμές. Το γεγονός ότι το κέντρο απάντησε, τους γέμισε χαρά και ικανοποίηση.
Στο μεταξύ κι ενώ τα Jeep μακράς ακτίνος προσπαθούσαν να διεισδύσουν στα αμερικανικά μετόπισθεν, τα Jeep μικρής ακτίνος διεξήγαν μια δυσκολότερη ίσως αποστολή κοντά στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Η πρώτη σημαντική επιτυχία σημειώθηκε, όταν μια ομάδα δολιοφθορέων ανακάλυψε και έκοψε τη γραμμή επικοινωνίας μεταξύ του διοικητή της 1ης Στρατιάς, στρατηγού Χότζες, στη λουτρόπολη Σπα και του στρατηγού Μπράντλεϋ, διοικητή της 12ης Ομάδας Στρατιών, στην πόλη Ναμύρ.
Αποτέλεσμα της διακοπής των επικοινωνιών υπήρξε η απομόνωση του Χότζες και της Στρατιάς του και μάλιστα τη στιγμή που οι Αμερικανοί είχαν δεχθεί το κύριο βάρος της γερμανικής επίθεσης.
Ενα Jeep εισχώρησε στο Μαλμεντύ και ανέφερε στον Σκορτσένυ και στον Πάιπερ ότι η πόλη ήταν ανοχύρωτη, ενώ μία άλλη ομάδα Γερμανών της PanzerBrigade 150 παρίστανε τους στρατονόμους σε ένα σταυροδρόμι, κατορθώνοντας να στείλει σε διαφορετική κατεύθυνση ένα ολόκληρο αμερικανικό σύνταγμα, το οποίο έσπευδε για να ενισχύσει το μέτωπο.
Σκορτσένυ και Χίτλερ. Οι εμπνευστές της επιχείρησης "Γύπας
Ανυποψίαστη, η ομάδα του διαβιβαστή Ρόντε διείσδυε όλο και βαθύτερα στα μετόπισθεν, εκμεταλλευόμενη το γενικότερο χάος που είχε προκλη- θεί. Η ομάδα διατηρούσε το ψυχολογικό πλεονέκτημα ότι είχε περάσει απαρατήρητη από τουςπρώτους Αμερικανούς σκοπούς.
Το πόσο απατηλή ήταν όμως εκείνη η αυτοπεποίθηση, διαπιστώθηκε πολύ σύντομα. Ο Χάιντς Ρόντε, συνεχίζοντας τη διήγησή του, δικαιολογή-θ η κε :«... Πώς μπορούσαμε όμως να ξέρουμε ότι το πλήρωμα ενός αμερικανικού Jeep αποτελείτο πάντα από δύο ή το πολύ τρεις άνδρες κι ότι τα φανάρια του ήταν ή όλα αναμμένα ή ολότελα σβηστά κι όχι, όπως τα δικά μας, σκεπασμένα με ύφασμα δήθεν για καμουφλάζ;
Ετσι ταξιδεύαμε με το προδοτικό αυτό Jeep ο λότελα ανυποψίαστοι, για τη μικρή πόλη Χουϊ στον Μεύση... Με δυσκολία προχωρούσαμε στον κεντρικό δρόμο ανάμεσα σε πυκνές φάλαγγες αμερικανικών οχημάτων.
Σε μια στιγμή, ο οδηγός ενός Sherman μας άφησε να τον προσπεράσουμε κι έτσι κερδίσαμε λίγο απόσταση. Ενα επεισόδιο συγκινητικό ήταν, όταν ξαφνικά βρεθήκαμε πίσω από ένα φορτηγό γεμάτο Γερμανούς αιχμαλώτους που κοίταζαν το Jeep μας. Οι περισσότεροι ωστόσο δεν φαίνονταν διόλου θλιμμένοι, αντίθετα θα έλεγα, φαίνονταν μάλλον ευχαριστημένοι, αφού είχαν απαλλαχθεί μια και καλή από τον πόλεμο...
Πολύ συχνά στις διασταυρώσεις προκαλούντο φρακαρίαματα της κυκλοφορίας και παρακολουθούσαμε τους άνδρες της Στρατιωτικής Αστυνομίας να ρυθμίζουν την κίνηση της φάλαγγας με τους φορητούς ασυρμάτους τους.
Ηταν κιόλας απόγευμα, ενώ η άφιξή μας στο σημείο προορισμού είχε προγραμματισθεί για το
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
μεσημέρι. Τότε, τα οχήματα γύρω μας άναψαν τα φανάρια τους και μόνο τότε αντιληφ&ήκαμε πως το καμουφλάρισμα των φαναριών μας μπορούσε /α μας προδώσει. Ωστόσο, επειδή δεν είχαμε τη δυνατότητα να σταματήσουμε, βγήκαμε στην άκρη του δρόμου, προσποιούμενοι ότι πά&αμε κάποια βλάβη, σηκώσαμε το καπό και αφαιρέσαμε πολύ γρήγορα τα καλύμματα των φαναριών του Jeep. Την ίδια στιγμή, ένας πανύψηλος λοχαγός στάθηκεπλάι μας και μας ρώτησε αν χρειαζόμασταν βοήθεια. Του είπαμε ότι μάλλον δεν θα’ ταν κάτι σοβαρό κι ο οδηγός μας έβαλε δοκιμαστικά τη μηχανή μπροστά...
Ο λοχαγός έφυγε κι εμείς συνεχίσαμε τον δρόμο μας. Τότε συνειδητοποιήσαμε τον κίνδυνο που &’ αντιμετώπιζαν οι συνάδελφοί μας, που πιθανότατα δεν Θα είχαν αντιληφ&εί τη διαφορά των ί>αναριών τους, Παρά την αυστηρή διαταγή που είχαμε να επικοινωνούμε όσο γινόταν λιγότερο με το αρχηγείο (από φόβο μήπως αποκαλυφ&εί η ασυρ- ματική επαφή), ειδοποιήσαμε αμέσως για τον κίν-iuvo, Οπως μάθαμε αργότερα, η προειδοποίησή~ας έφθασε αργά, γιατί κιόλας είχαν αναγνωριστεί και συλληφθεί δύο από τις ομάδες...».
Κι ενώ η αγωνία για το πλήρωμα του Jeep κορυ- ^ωνόταν, οι εξελίξεις στην περιοχή των Αρδεννών "ταν ραγδαίες. Η επίθεση της 1ης Μεραρχίας Πά- ντσερ των SS είχε «βαλτώσει» εξαιτίας μιας απίστευτης κυκλοφοριακής συμφόρησης στους στενούς πλημμυρισμένους δρόμους μέσα στα δάση.
Στις 5.30 το απόγευμα της 16ης Δεκεμβρίου το_eep του Ρόντε έφθασε στο Χουϊ και οι Γερμανοί α-ντίκρισαν την πολύτιμη γέφυρα επί του Μάας. Η πόλη ήταν κατακλυσμένη από οχήματα του εχθρού που κινούντο με μεγάλο θόρυβο δυτικά. Οι "ερμανοί έσβησαν τα φώτα και κρύφτηκαν πίσω από θάμνους στο παρακείμενο δάσος. Τρεις από τους επιδρομείς προχώρησαν πεζή προς τη γέφυ- οα. Ο οδηγός παρέμεινε στο Jeep. Αθέατοι οι τρεις "ερμανοί πλησίασαν περίπου 70-80 μέτρα προς τον “.οταμό. Εκεί ανακάλυψαν ότι η γέφυρα φρουρείτο από μια μονάδα της Στρατιωτικής Αστυνομίας που δ.έθετε έναν προβολέα αλλά καθόλου αντιαρματι-• ά όπλα. Ο προβολέας, που ερευνούσε εξονυχιστικά την αντίπερα όχθη, ανάγκασε τους Γερμανούς ■ α απομακρυνθούν γρήγορα. Τα νέα θα ήταν ευχά- ;.στα για τον Σκορτσένυ και τη γερμανική διοίκηση. αν θα μπορούσε τελικά να επιτευχθεί ένα ρήγ- 4α στο μέτωπο.
Τις πρώτες δύο νύκτες της επίθεσης όλα τα _eep της «Μονάδας Στίλαου» διείσδυσαν ανάμεσα στις αμερικανικές γραμμές που είχαν διασπασθεί. HI δράση των ειδικά εκπαιδευμένων ανδρών προ-• άλεσε ένα ατελείωτο χάος. Εθεσαν εκτός μάχης, αγγελιοφόρους, αξιωματικούς συνδέσμους, ταχυδρόμους, μετέφεραν ψευδείς διαταγές, ενώ τοποθέτησαν κόκκινες ταινίες επάνω στους δρόμους• ια να υποδουλώσουν τη δήθεν ύπαρξη ναρκοπε- r.cov, αιφνιδιάζοντας μονάδες ασυρμάτων και πληροφοριών.
Στις 17 Δεκεμβρίου, σε ένα σταυροδρόμι έξω ιπό το χωριό Μοντ Ριζί, δύο Αμερικανοί στρατονό- _οι ανακάλυψαν ότι κάποιοι είχαν αλλάξει την κα- -εύθυνση των πινακίδων, με αποτέλεσμα το 16ο Σύνταγμα της 1ης Μεραρχίας Πεζικού να κατευ- Γ.νθεί στο Μαλμεντύ και όχι στον πραγματικό του ■ροορισμό, δηλαδή στο Βαϊμές. Οι Αμερικανοί στρατονόμοι έφθασαν ακριβώς τη στιγμή που οι "ερμανοί «στρατονόμοι» απομακρύνονταν με τα
χύτητα από τη διασταύρωση. Το ίδιο βράδυ, μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα, στην πόλη του Σταβελότ, κάποιοι καταστροφείς του Μηχανικού προετοίμαζαν μια μεγάλη οδική γέφυρα για ανατίναξη. Κανένας από τους παριστάμενους Αμερικανούς στρατιώτες δεν κατάλαβε ότι επρόκειτο για μεταμφιεσμένους Γερμανούς, οι οποίοι τελικά διατήρησαν τη γέφυρα άθικτη για το επερχόμενο «Συγκρότημα Μάχης Πάιπερ».
Η επιχείρηση τελικά αποκαλύφθηκε στις 18 Δεκεμβρίου. Ενας Αμερικανός της Στρατιωτικής Αστυνομίας, στο χωριό Αϊβάιγ, νότια της Λιέγης, ζήτησε από τρεις «Αμερικανούς» στρατιώτες ενός Jeep να του πουν το σύνθημα. Οι τρεις επιβάτες δεν το γνώριζαν και συνελήφθησαν αμέσως. Αν η ιστορία διατήρησε στις σελίδες των βιβλίων της το συμβάν της 18ης Δεκεμβρίου, αυτό οφείλεται χωρίς αμφιβολία στο γεγονός ότι η ταυτότητα των τριών ανδρών, καθώς και ολόκληρο το σχέδιο του Σκορτσένυ αποκαλύφθηκαν. Επρόκειτο για τον Γερμανό δόκιμο Γκούντερ Μπίλινγκ ή αλλιώς στρατιώτη α’ τάξης Τσάρλς Β. Λώρενς, τον λοχία Βίλ- χελμ Σμιτ ή στρατιώτη α’ τάξης Τζώρτζ Σένζεμπαχ και τον δεκανέα Μάνφρεντ Πέρνας ή αλλιώς στρατιώτη α’ τάξης Κλάρενς Βαν Ντερ Βερτ.
Στο Jeep ανακαλύφθηκαν προσφάτως τυπωμένα χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων (που είχαν τυπωθεί από παραχαράκτες σε ένα γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης), δύο υποπολυβόλα Sten, ένα γερμανικό πιστόλι Walther, δύο Colt, ένας πομποδέκτης, πλαστικά εκρηκτικά, έξι αμερικανικές χειροβομβίδες, καθώς και αναπτήρες με δηλη
Στο πρόσωπο του καταπονημένου αυτού
άνδρα των Waffen SS διακρίνεται η
αβεβαιότητα και η αγωνία για την έκβαση
της επιχείρησης.
63
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ο Γιόακιμ Πάιπερ, διοικητής ΟΛ του Συγκροτήματος μάχης
Πάιπερ, με τη στολή του αντισυνταγματάρχη των SS.
τήριο.Κατά την ανάκριση, ο λοχίας Σμιτ «ομολόγησε»
ότι αποστολή τους ήταν να δολοφονήσουν τον Αμερικανό στρατηγό Αϊζενχάουερ στο Παρίσι! Η «αποκάλυψη» του Σμιτ οδήγησε τους Συμμάχους σε μια τρομερή σύγχυση και δημιούργησε τόσο τραγελαφικές εξελίξεις, ώστε παραλίγο να παραλύσει η συμμαχική διοίκηση.
Οι τρεις άνδρες του Σκορτσένυ, αφού ανακρί- θηκαν, εκτελέσθηκαν στις 23 Δεκεμβρίου. Ωστόσο, η σύλληψή τους έδωσε το έναυσμα για να λη- φθούν αυστηρά μέτρα προστασίας και ασφάλειας. Ομάδες της Αντικατασκοπείας και της Στρατιωτικής Αστυνομίας περιπολούσαν μέρα και νύκτα, σταματώντας και ελέγχοντας κάθε αγγελιοφόρο και οποιοδήποτε ύποπτο όχημα. Ολοι, με τα χέρια ψηλά και το πιστόλι στη βάση του κρανίου, έπρεπε να απαντήσουν γρήγορα και χωρίς ίχνος ξενικής προφοράς στις πιο απίθανες ερωτήσεις. Τα συνθήματα και οι ταυτότητες δεν είχαν πια καμία αξία.
Στον πανικό των Αμερικανών συνετέλεσε κι ένα άλλο απροσδόκητο γεγονός, που συνέβη στις 18 Δεκεμβρίου. Σε μια διασταύρωση κοντά στο Ποτέ, Αμερικανοί στρατονόμοι ρώτησαν τους επιβάτες ενός οχήματος πού ανήκαν. Ο «ομιλητής» των επιδρομέων του Στίλαου απάντησε ψύχραιμα ότι ήταν άνδρες του «5ου Λόχου». Το όχημα, στο οποίο επέβαιναν, ήταν ένα αυτοκινούμενο πυροβόλο μιας ίλης αναγνώρισης του 18ου Συντάγματος Ιππικού. Το αμερικανικό ιππικό όμως χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό «ίλη» και όχι «λόχο» (troop και όχι company). Η λανθασμένη απάντηση είχε ως αποτέλεσμα την αναγνώριση της πραγματικής ταυτότητας των Γερμανών. Ακολούθησε σύντομη μάχη, κατά την οποία σκοτώθηκαν όλοι οι καταδρομείς.
Η «ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ» ΤΟΥ ΑΙΚ ΚΑΙ 01 «ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΡΑΚΤΟΡΕΣ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας σε ένα οδόφραγμα της οδού Ν32 κοντά στο Μαλμεντύ, οι Αμερικανοί διέκριναν ένα Jeep με έξι Αμερικανούς. Τον επικεφαλής στρατονόμο παραξένεψε η συμπεριφορά και η στάση δύο επιβατών του οχήματος, οι οποίοι κάθονταν επάνω στο καπό. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για αιχμαλώτους των υπόλοιπων τεσσάρων, που ήταν Γερμανοί κομάντος. Οι τελευταίοι έλπιζαν ότι με την, υπό απειλή, βοήθεια των αιχμαλώτων θα ξεπερνούσαν την καχυποψία των Αμερικανών στρατονόμων. Η εξέλιξη ωστόσο δεν τους δικαίωσε. Οι αιχμάλωτοι πήδηξαν από το όχημα φωνάζοντας ότι οι συνοδοί τους ήταν Γερμανοί. Οι φρουροί του οδοφράγματος άνοιξαν αμέσως πυρ εναντίον των αιφνιδιασθέντων Γερμανών, με αποτέλεσμα ένας από αυτούς να σκοτωθεί και οι υπόλοιποι να.αιχμαλωτισθούν.
Η «πληροφορία» ότι γερμανικές ομάδες καταδρομέων κατευθύνονταν προς το Παρίσι για να δολοφονήσουν τον Αϊζενχάουερ, προξένησε ακόμα μεγαλύτερο πανικό στους Αμερικανούς. Η είδηση αυτή, αφού διανθίστηκε με προσθήκες και φανταστικές λεπτομέρειες, δημιούργησε την εντύπωση ότι οι Γερμανοί ετοίμαζαν ένα τεράστιο σχέδιο δολοφονιών και δολιοφθορών στα συμμαχικά μετόπισθεν με σημαντικότερο στόχο τον στρατηγό Αϊζεν- χάουερ. Ο στρατιωτικός ραδιοσταθμός του Καλαί μετέδωσε ότι είχαν συλληφθεί 250 Γερμανοί κομά
ντος, ενώ από τη Νίκαια έφθασε η είδηση ότι Γερμανοί καταδρομείς λεηλάτησαν μια τράπεζα. Η αγγλική εφημερίδα «Νταίηλη Τέλεγκραφ» έγραψε, σε ανταπόκριση από το Παρίσι, ότι συνελήφθησαν στη Γαλλία Γερμανοί που μιλούσαν θαυμάσια αγγλικά και ήταν οπλισμένοι με μαχαίρια. Οι συλληφθέντες ομολόγησαν ότι αποστολή τους ήταν να παρασύρουν μοναχικούς Αμερικανούς στρατιώτες και να τους δολοφονούν.
Ταυτόχρονα με τη γερμανική επίθεση ξεκίνησε και η τελευταία αποστολή Γερμανών αλεξιπτωτιστών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη φον ντερ Χάιντε. Οι αλεξιπτωτιστές, πέφτοντας στην περιοχή του Φράνγκορσαμ στα αμερικανικά μετόπισθεν, δεν στάθηκαν τυχεροί. Ο δυνατός αέρας και η απειρία των πιλότων τους διασκόρπισαν και ο φον ντερ Χάιντε αιχμαλωτίσθηκε.
Το «Cafe de la Paix» στο Παρίσι, όπου κατά τις ομολογίες των συλληφθέντων θα πραγματοποιείτο η «συνάντηση» των ανθρώπων του Σκορτσένυ, πε- ρικυκλώθηκε από τη Στρατιωτική Αστυνομία και από άρματα μάχης. Ο πανικός και η σύγχυση «δεν σεβάστηκε» ούτε τους στρατηγούς, οι οποίοι ενε- πλάκησαν σε τραγελαφικά περιστατικά.
Ο στρατηγός Ρ Λίτλτζων, επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο «Αστάρια» όπου διέμενε, συνάντησε έναν λόχο στρατιώτες με προτεταμένα τα όπλα να ψάχνουν τα δωμάτια των πανικόβλητων ενοίκων.
Ο ίδιος ο Αϊζενχάουερ σε κάθε μετακίνησή του συνοδευόταν από μια ολόκληρη κουστωδία από δεκάδες στρατονόμους, οι οποίοι δεν άκουγαν ούτε στο ελάχιστο τις διαμαρτυρίες του αρχιστράτηγου ότι ο φόβος τους για μια πιθανή δολοφονία του ήταν υπερβολικός!
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες «υποχρέωσαν» τον συνταγματάρχη Ο.Μ. Σμίθ, που είχε καταπληκτική ομοιότητα με τον Αϊζενχάουερ, να υπο-δυθεί τον σωσία του στρατηγού, φορώντας τη στο-λή του και κυκλοφορώντας με το αυτοκίνητό τουανάμεσα στο αρχηγείο του Φοντενεμπλώ και στην κατοικία του στο Σαιν Ζερμαίν αν Λαι.
Ο υποστράτηγος Μπρους Κλαρκ, διοικητής της 7ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, συνελήφθη κατά τη διάρκεια της μάχης του Σαιν Βιτ στις 20 Δεκεμβρίου από Αμερικανούς στρατονόμους. Οταν δια- μαρτυρήθηκε ότι ήταν ο διοικητής της 7ης ΤΘΜ, έλαβε την οργισμένη απάντηση ενός στρατονόμουαπό την Αλαμπάμα: «Σκάσε ...είσαι ένας από τους άνδρες του Σκορτσένυ. Μας είχαν προειδοποιήσει για έναν Γερμαναρά που παρίστανε τον στρατηγό». Κι ενώ η μάχη στο Σαιν Βιτ έφθανε στην πιο κρίσιμη καμπή της, ο διοικητής μιας ολόκληρης μεραρχίας που λάμβανε μέρος, κρατείτο επί πέντε ώρες από μερικούς καχύποπτους στρατονόμους!
Παντού κυκλοφορούσαν φήμες και διαδόσεις για πράκτορες του εχθρού, που ήταν έτοιμοι να καταλάβουν και τα πιο απίθανα σημεία. Στη Βρετανία λόγου χάρη οι αρχές κινητοποιήθηκαν, καθώς υπήρξαν φήμες ότι εθεάθησαν στα ορεινά της Σκωτίας πράκτορες του Σκορτσένυ, οι οποίοι θα συνεργάζονταν με αδιάλλακτους Σκωτσέζους ε- θνικιστές εναντίον των Αγγλων, ενώ στην Αθήνα, όπου μαίνονταν ακόμα οι μάχες, στήθηκαν οδοφράγματα για να ...εντοπίσουν Γερμανούς που θα ανατίναζαν το φράγμα του Μαραθώνα!
Στο τελευταίο συνετέλεσε μια ραδιοφωνική εκπομπή της 17ης Δεκεμβρίου 1944. Την ημέρα εκείνη, ο γερμανικός ραδιοφωνικός σταθμός «Ολύ-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
1 1
μπια» του Μπρέσλαου της Σιλεσίας μετέδωσε τιςδηλώσεις του προέδρου της «αυτοεξόριστης» ελληνικής κυβέρνησης, Εκτορα Τσιρονίκου, ότι «ο Γ Παπανδρέου βρίσκεται επικεφαλής σπείρας επιδρομέων και ότι οι Ελληνες της Βιένης τίθενται στο πλευρό του ελληνικού λαού που συνεχίζει τον αγώνα για την ελευθερία του». Στη συνέχεια, μίλησε ο Ευάγγ. Κυριάκης, ο υπεύθυνος της ελληνικής εκπομπής του ραδιοσταθμού, και με το γνώριμο ύφος συνέστησε στους Ελληνες υπομονή για δύο μήνες, οπότε θα επέστρεφαν μαζί με τον Γερμανικό Στρατό «ως ελευθερωτές»!
Ο πανικός μετατράπηκε σε παροξυσμό, με αποτέλεσμα οι Αθηναίοι να αναζητούν Γερμανούς - φαντάσματα στους δρόμους της πρωτεύουσας. Εν τω μεταξύ, οι δραστηριότητες των ανδρών του Στίλαου συνεχίζονταν, καθώς βρισκόταν σε εξέλιξη η μάχη των Αρδεννών. Σταδιακά, νέα απίθανα περιστατικά είδαν το φως της δημοσιότητας. Σε ένα οδόφραγμα, εμφανίσθηκε ξαφνικά ένα Jeep, το οποίο κινείτο με μεγάλη ταχύτητα προς έναν ναρκοθετημένο παράδρομο. Στις φωνές των Αμερικανών οι επιβάτες του Jeep δεν αντέδρασαν. Μερικά δευτερόλεπτα αργότερα ακούστηκαν εκρήξεις από το βάθος του στενού δρόμου. Οι Αμερικανοί, που έ- τρεξαν να βοηθήσουν το πλήρωμα του οχήματος, ανακάλυψαν κάτω από τις στολές των νεκρών το έμβλημα των SS, με αποτέλεσμα να δοθούν νέες διαστάσεις στις φήμες για τη δράση των επιδρομέων του Σκορτσένυ.
Ενα ακόμα Jeep έπεσε στα χέρια των Αμερικανών, όταν το πλήρωμά του σταμάτησε σε κάποιο σταθμό ανεφοδιασμού και ζήτησε «petrol» αντί «gasoline» για το όχημα. Ηδη είχαν συλληφθεί ορισμένοι Γερμανοί με αμερικανικές στολές και οι Αμερικανοί είχαν γίνει σχεδόν υστερικοί από καχυποψία. Χωρίς αμφιβολία κάποιοι «μεταμφιεσμένοι Γερμανοί» που σκοτώθηκαν ή συνελήφθησαν, ήταν αληθινοί Αμερικανοί, που απλώς έπεσαν θύματα της υστερίας των συντρόφων τους.
Επειδή η από αέρος αναγνώριση ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, η γερμανική διοίκηση είχε ανάγκη άμεσης πληροφόρησης για τον στόχο της συμμαχικής αντεπίθεσης μετά την αιφνίδια γερμανική προσβολή.
Στην ομάδα του λοχία Ρόντε ανήκαν ακόμα ο δεκανέας Μοορχάουπτ, ο «ομιλητής» και ο υπολο- χαγός Πέτερ, που παρίστανε τον Αμερικανό στρατιώτη. Για την τελευταία τους αποστολή, ο Ρόντε κατέθεσε:
«... Κατά τα μεσάνυκτα, ένα φορτηγό μάς μετέφερε κοντά στο μέτωπο, στο αρχηγείο ενός γερμανικού συντάγματος. Ενώ πηδούσαμε από την κα- ρότσα του φορτηγού, εκπυρσοκρότησε το όπλο του Μοορχάουπτ και τον τραυμάτισε ελαφρά στο κεφάλι.
Προχωρήσαμε γύρω στα 600 μέτρα μέσα στο δάσος. Δεξιά μας υπήρχε ένα μικρό ποτάμι, που, απ’ όσο θυμάμαι, έπρεπε να ήταν ο Ρουτ. Φθάσαμε στις θέσεις μάχης του συντάγματος. Ο διοικητής Αππελ κι ο υποδιοικητής του Κόχερσαϊντ θα μας συνόδευαν μέχρι τις πρώτες θέσεις των ανιχνευτών. Μας εξήγησαν ότι, αν φθάναμε στην απέναντι πλευρά και στο μεταξύ μας σταματούσε καμιά περίπολος, θα ’πρεπε να πούμε ότι είχαμε διαταγή να έλθουμε σε επαφή με τον λοχαγό Κήτνερ, του 5ου Λόχου, της 82ας Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας. Το δικό μας σύνθημα ήταν «σπίτι-ποντικός» (χά· ους-μάους), που στα γερμανικά πρσφέρεται όπως και στα αγγλικά. Το αμερικανικό σύνθημα δεν το γνωρίζαμε. Ηταν μια σκοτεινή και παγωμένη νύκτα και βρισκόμασταν κάτω από τα αδιάκοπα πυρά των αμερικανικών όλμων. Ετσι, περιμέναμε για λίγο στην άκρη του δάσους, για να εκμεταλλευθούμε κάποια διακοπή. . ■
Ξεκινήσαμε τρέχοντας, περάσαμε το ξέφωτο και το ποταμάκι, επάνω σε μια δοκό που στηριζόταν στο παγωμένο νερό, και προχωρήσαμε πάλι στο δάσος της απέναντι όχθης. Οι ανιχνευτές είχαν αποκοιμηθεί κι ο συνταγματάρχης Αππελ τους
Ευτυχισμένες ημέρες στις Αρδέννες. Αδειούχοι
Αμερικανοί στρατιώτες σε αναμονή οδηγιών σχετικά με
τον χώρο όπου 9α καταλύσουν στη μικρή βελγική πόλη
Κλερβώ. Τις «διακοπές» των Αμερικανών στρατιωτών
διέκοψαν με τον πλέον απόλυτο τρόπο οι
καταδρομείς του Σκορτσένυ.
65
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
66
Ο Μοορχάουπτ εξήγησε τότε ότι
ήμασταν περίπολος της 82ας Μεραρχίας κι ότι αναζητούσαμε
τη μονάδα μας.Κι ο Αμερικανός απάντησε: «82α,
είπες; Θέλεις να πεις 81η!» «όχι, 82α»,
επέμεινε ο Μοορχάουπτ. Στην
πραγματικότητα, δεν υπήρχε 81η
Μεραρχία, αλλά εμείς δεν το ξέραμε.
ξύπνησε εκνευρισμένος.Προχωρούσαμε σε φάλαγγα κατ’ άνδρα. Μπρο
στά πήγαινε ο Στίλαου και τελευταίος εγώ. Είχαμε συνεννοη9εί πως, μόλις περνούσαμε το πρώτο αμερικανικό προκεχωρημένο φυλάκιο, θα χωριζόμασταν. Ο Στίλαου θα ακολουθούσε την κατεύθυνση που είχαμε τώρα, ο Σμιτ στα δεξιά κι εγώ αριστερά. Δεκαπέντε λεπτά μετά τα μεσάνυκτα, είδα τον Στίλαου να πέφτει ξαφνικά κάτω και ύστερα να σηκώνεται πάλι και να κατευθύνεται προς τους άνδρες της ομάδας του. Στα 60 μέτρα περίπου πιο μακριά υπήρχε ένα ανάχωμα. Εκείνη τη στιγμή, κάποιος μας φώναξε από εκεί αγγλικά: «Τι είστε;». Καλυφθήκαμε και, τότε, ο Μοορχάουπτ σηκώθηκε και πήγε προς το μέρος της φωνής, ρωτώντας: «Εσείς ποιοι είστε;». Η φωνή από το ανάχωμα ακού- σθηκε πιο αυστηρή: «Δώστε μας αμέσως τα στοιχεία σας». Ο Μοορχάουπτ εξήγησε τότε ότι ήμασταν περίπολος της 82ας Μεραρχίας κι ότι αναζητούσαμε τη μονάδα μας. Κι ο Αμερικανός απάντησε: «82α, είπες; Θέλεις να πεις 81η!» «όχι, 82α», ε- πέμεινε ο Μοορχάουπτ. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε 81η Μεραρχία, αλλά εμείς δεν το ξέραμε. «Υστερα είδαμε ότι πίσω από το ανάχωμα ήταν δύο Αμερικανοί, που μας έδειξαν τον δρόμο για τις θέσεις της 82ας Μεραρχίας, που περνούσε λίγο πιο κάτω. Στο σημείο αυτό, ο Μοορχάουπτ εξαφανίσθηκε. Είχε τρομοκρατηθεί κυριολεκτικά...
Τα δένδρα του δάσους, που σε λίγο τα αφήσαμε πίσω μας, κατέβαιναν μέχρι τον δρόμο. Ξαφνικά, πάλι ακούοαμε πίσω απ’ τα δένδρα μια συνθηματική φωνή. Ο Μοορχάουπτ πάλι απάντησε ότι ήμασταν προκεχωρημένη περίπολος κι ότι είχαμε χάσει τον δρόμο μας.
Μετά από πορεία μιάμισης ώρας, φθάσαμε σε ένα χωριό, απ’ όπου μπορέσαμε να δούμε πολλά άρματα. Το χωριό ήταν κυριολεκτικά πλημμυρισμένο από άρματα, και τα πληρώματά τους κοιμούνταν μέσα σε «σλήπινγκ-μπαγκς» πλάι στις ερπύστριες. Μερικοί μας κοίταζαν περίεργα, αγουροξυπνημένοι , γιατί περπατούσαμε πολύ στρωτά και καθόλου αμερικάνικα, φθάνοντας στη μέση του χωρίου είδαμε μια λίμνη, που τώρα ήταν παγωμένη και γεμάτη με μεταφορείς για άρματα. Γύρω-γύρω ήταν πολλά πυροβόλα. Ενώ αποτυπώναμε στη μνήμη μας όσα βλέπαμε, ακούοαμε μια σκοπιά να μας φωνάζει: «Σε ποια μονάδα πηγαίνετε;». Ο Μοορχάουπτ απάντησε: «Στον 5ο Λόχο, λοχαγός Κήτνερ». «Καλά, περάστε!».
Βγαίνοντας απ’ το χωριό, είδαμε πάλι άρματα, παρατεταγμένα σαν πιόνια σε τεράστια σκακιέρα, που, καθώς φαίνεται, ήταν έτοιμα για επίθεση. Προηγουμένως, είχαμε παρατηρήσει ότι τα πυρά του πυροβολικού μας δεν είχαν μέσα στην ακτίνα τους το χωριό, πράγμα που φυσικά θα φροντίζαμε να διορθώσουμε κατά την επιστροφή μας. Σε τρία τέταρτα της ώρας πορεία πιο κάτω, υψωνόταν ένα μοναχικό σπίτι πλάι στον δρόμο. Ηταν η διοίκηση της Μεραρχίας. Ο σκοπός μάς πρότεινε το όπλο του, όταν είδε ότι δεν ξέραμε το σύνθημα. Ο Μοορχάουπτ τον πλησίασε και του εξήγησε ότι ήμασταν από το χωριό εκεί πίσω κι ότι χάσαμε τον δρόμο μας. Τώρα ακολουθούσαμε τούτη την πορεία, που μας έδειξαν, για να μη ξαναχαθούμε. Μας άφηοε και περάσαμε. Πιο κάτω, στον δρόμο, συναντήσαμε άλλον Αμερικανό, που τον ρωτήσαμε πώς λεγόταν το επόμενο χωριό. Εμεινε κατάπληκτος: «Μα εκεί πέρα βρίσκονται οι Γερμανοί!», μας είπε. Βγήκαμε αμέσως απ’ τον δρόμο και χωθήκα
με σε ένα σύδενδρο, όπου μείναμε κρυμμένοι ολόκληρη την ημέρα, χωρίς να μετακινηθούμε, για να μη μας δουν τα αμερικανικά αναγνωριστικά αεροπλάνα που πετούσαν πολύ χαμηλό. Τη νύκτα, στις 2.30μετά τα μεσάνυκτα, ξεκινήσαμε πάλι, για την επιστροφή. Ηταν ξαστεριά και το χιόνι γύρω μας φεγγοβολούσε. Φθάσαμε στο διοικητήριο της Μεραρχίας, όταν ξαφνικά πετάχθηκαν μπρος μας τρεις σκιές: «Αλτ! Ποιοι είστε;». Ο Μοορχάουπτ τρομαγμένος είπε το αμερικανικό όνομά του. Μας διέταξαν να πλησιάσουμε σε απόσταση δέκα μέτρων και τότε είδαμε πως ήταν ένας λοχίας και δύο στρατιώτες της φρουράς. «Από πού έρχεστε;», ρώτησε πάλι ο λοχίας. «Απ’ το δάσος», απάντησε ο Μοορχάουπτ. Πλησιάσαμε ακόμα πιο κοντά. «Ο Αμερικανός μάς ρώτησε τη μονάδα μας και τη μεραρχία μας κι ύστερα μας ζήτησε να τον ακολουθήσουμε ως τον αξιωματικό του. Ενώ ο Μοορχάουπτ κι εγώ μπήκαμε στο μεγάλο σπίτι, ο Πέτερ έμεινε έξω με τους δύο στρατιώτες. Ξέραμε ότι δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου αγγλικά κι η αγωνία μας ήταν μεγάλη. Ο Μοορχάουπτ. έχοντας ξαναβρεί την ψυχραιμία του, απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις που του έκανε ο Αμερικανός λοχαγός και μάλιστα με ιδιωματισμούς (είχε μεγαλώσει στην Αμερική). Ο λοχαγός μάς είπε πού βρισκόταν το διοικητήριο του λοχαγού Κήτνερ που ζητούσαμε, και μας έδωσε το σύνθημα της περιοχής: «ρέιντζερ-όραντζ», για να μην έχουμε άλλες παρανοήσεις. Ολην αυτή την ώρα εγώ δεν μιλούσα καθόλου, ενώ σκεφτόμουν τι να κάνει έξω ο καημένος ο Πέτερ. Με χαρά μας τον είδαμε έξω να κάθεται και να μας περιμένει στην άκρη του δρόμου, μακριά απ’ τους άλλους στρατιώτες.
Αργότερα μας είπε ότι τον ρώτησαν από πού έρχεται κι εκείνος απάντησε: «απ' το δάσος!», όπως άκουσε τον Μοορχάουπτ να λέει. Τον ξαναρώ- τησαν τι κάναμε τέτοιαν ώρα στο δάσος κι εκείνοςτους απάντησε απότομα να τον παρατήσουν ήσυ-χο, και, πηγαίνοντας πιο κάτω, προσποιήθηκε ότι ήθελε να κάνει την «ανάγκη του». Κάποιος στρατιώτης παρατήρησε ωστόσο ότι τα αγγλικά του ήταν κάπως περίεργα, μα το πράγμα δεν είχε συνέ- χεια.
Φθάσαμε πάλι στο χωριό με τα άρματα και το πυροβολικό. Εκεί είδαμε την εκτόξευση μιας γερμανικής ρουκέτας Raul, που οι Αμερικανοί την κυνηγούσαν σαν τρελοί, για να δουν πού θα πέσει.Πιο κάτω μας πρόλαβαν δύο Jeep, που νομίσαμεότι μας κυνηγούσαν και φοβηθήκαμε ότι έφθασε πια το τέλος μας. Αλλά τα Jeep μάς προσπέρασαν και εξαφανίσθηκαν μέσα στη νύκτα. Βιαζόμασταν τόσο πολύ να γυρίσουμε, ώστε περάοαμε μεο’ από ένα ναρκοπέδιο, που, όταν ερχόμασταν, το είχαμε αποφύγει. Κοντά στο ναρκοπέδιο συναντήσαμε πάλι έναν Αμερικανό, κι ο Μοορχάουπτ του εξήγησε ότι είχαμε συνοδεύσει έναν Γερμανό αξιωματικό αιχμάλωτο στα μετόπισθεν.
Φθάνοντας στις σκοπιές των ανιχνευτών μας, μάταια φωνάξαμε το σύνθημα. Τελικά βρήκαμε ένα νεκρό Γερμανό στρατιώτη και καταλάβαμε ότι οι ανιχνευτές μας είχαν εγκαταλείψει αυτές τις Θέσεις. Φθάσαμε πάλι στο ποταμάκι και το διασχίσαμε από το παγωμένο σημείο του. Πίσω μας ερχόταν ο Πέτερ. Ξαφνικά ακούσαμε έναν παφλασμό και τον είδαμε να πέφτει μέσα στο νερό. Βγήκε έξω τρέχοντας και ουρλιάζοντας απαίσια. Ετρεχε τόσο πολύ που με δυσκολία τον προφτάσαμε. Τον είδαμε να έχει ξεσπάσει σε λυγμούς. Ολη τούτη η υπερέ-
ΜΕΓΑΑΕΣ ΜΑΧΕΣ
νταση του κλόνισε τα νεύρα. Ξαφνικά είδαμε τρεις φρουρούς κι ο Μοορχάουπτ τους φώναξε «αλτ» με αγγλική προφορά, μα εγώ κατάλαβα πως ήταν Γερμανοί και τότε βγάλαμε κι οι τρεις το κράνος μας, όπως είχαμε συμφωνήσει, για αναγνωριστικό σημάδι. Είχαμε φ&άσει πια στις γραμμές μας...«.
Οταν ο πόλεμος τελείωσε, εκτός από τον Χάι- ντς Ρόντε, μόνο τρεις άνδρες της 150 Ταξιαρχίας Πάντσερ βρίσκονταν στη ζωή...
Τα περιστατικά, που αφορούσαν τις δραστηριότητες των ανδρών του Σκορτσένυ, δεν είχαν σχέση μόνο με τη μονάδα Στίλαου. Υπήρχαν γερμανικές μονάδες που χρησιμοποίησαν περιπολίες μεταμφιεσμένων «Αμερικανών» σε αποστολές αναγνώρισης μικρού βάθους ή ως ανιχνευτές και οδηγούς. Το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου η PanzerBrigade 150 έστειλε μία περίπολο επτά μεταμφιεσμένων Γερμανών στην περιοχή του Μαλμεντύ. Λίγο μετά τα με- σάνυκτα συνάντησαν τον αρχιλοχία Ντάνιελ Μπαρ- μπούζι του 120 Συντάγματος Πεζικού, στον οποίο δήλωσαν ότι «ήταν παρατηρητές του πυροβολικού», 0 Μπαρμπούζι, ωστόσο, παρατήρησε την ξενική προφορά του συνομιλητή του και το γεγονός ότι δεν είχαν ασυρμάτους. Αμέσως σήμανε συναγερμό και οι Γερμανοί συνελήφθησαν χωρίς να προβάλουν αντίσταση. Στην ανάκριση αποκάλυψαν ότι ανήκαν στην PanzerBrigade 150, η οποία είχε ενσωματωθεί στην 1η Μεραρχία Πάντσερ SS. Η τύχη τους στη συνέχεια ήταν αναμενόμενη. Οδηγήθη- -;αν στο εκτελεστικό απόσπασμα και εκτελέσθηκανjx; κατάσκοποι.
Ο ραδιοσταθμός Radio Kalai ανέφερε επίσης ότι συνελήφθησαν συνολικά 250 μεταμφιεσμένοι Γερμανοί, ωστόσο ο Σκορτσένυ στα απομνημονεύματά του περιορίζει τον αριθμό των ανδρών του, που επιχείρησαν πίσω από τις συμμαχικές γραμμές, σε 20. Φαίνεται, λοιπόν, ότι πρέπει να συνελή- ρθησαν και δεκάδες αληθινοί Αμερικανοί, οι οποίοι έπεσαν θύματα της γενικότερης σύγχυσης που είχε προκληθεί.
Σε κάθε περίπτωση επιβεβαιωμένες πληροφορίες υπάρχουν μόνο για την ομάδα των Σμιτ, Μπί- ■..νγκ και Περνάς, που εκτελέσθηκαν στον οικισμό Χενρί Σαπέλ στις 23 Δεκεμβρίου 1945, και για την περίπολο των επτά μεταμφιεσμένων Γερμανών, οι οποίοι συνελήφθησαν από τους άνδρες του 120 Αμερικανικού Συντάγματος Πεζικού.
Ολοι εκείνοι οι κίνδυνοι που διήλθαν οι άνδρες του Σκορτσένυ στις χιονισμένες Αρδέννες, τελικά αποδείχθηκαν άνευ ουσίας για την καθεαυτή επιχείρηση «Wach um Rhein». Το Συγκρότημα Μάχης Ίάιπερ δεν έφθασε ποτέ τους στόχους του, η Αμβέρσα δεν κατελήφθη και η συμμαχική αντίδραση -ετά τον πρώτο αιφνιδιασμό υπήρξε βίαιη και καθολική. Οταν βελτιώθηκε ο καιρός, συμμετείχε στη μάχη και η Αμερικανική Αεροπορία, η οποία έδωσε συν τοις άλλοις και το τελικό πλήγμα στα σχέδια του Χίτλερ, ο οποίος πίστευε ότι θα μπο- οούσε να απειλήσει τους Αγγλους και τους Αμερικανούς με μια νέα Δουνκέρκη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑΑν και η αντεπίθεση στις Αρδέννες αντικατο-
-τρίζει μία μάταιη προσπάθεια ανάσχεσης της συμμαχικής προέλασης, εντούτοις η δράση των λί-• j v αυτών αποφασισμένων ανδρών απέδειξε για α-• ομα μία φορά ότι το θάρρος, η επινοητικότητα, η• ητάλληλη εκπαίδευση και η ψυχολογική ετοιμό
τητα είναι μερικά απο τα απαραίτητα εκείνα στοιχεία, που καθιστούν έναν στρατό αξιόμαχο και ταυτόχρονα θανάσιμη απειλή για οποιονδήποτε αντίπαλο.
Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα του Χίτλερ σχετικά με τους μεταμφιεσμένους Γερμανούς και ιδιαίτερα με την ομάδα Στίλαου απέβη επιτυχής σε ό,τι αφορά την επιχείρηση «Νόμισμα». Παρόλο που μόνο 28 από τους εθελοντές της PanzerBrigade 150, ενδε- δυμένοι με αμερικανικές στολές, μπόρεσαν να δι- εισδύσουν στις συμμαχικές γραμμές, κατάφεραν ωστόσο να σπείρουν τον όλεθρο και τον πανικό μεταξύ των Συμμάχων. Περισσότερο καταστροφικές όμως, ακόμη και από τις υλικές ζημίες, αποδείχθηκαν οι ψυχολογικές επιπτώσεις που προκλήθηκαν από την επιχείρηση αυτή, ειδικότερα κατά τις πρώτες κρίσιμες ώρες της επίθεσης, όταν παρέλυσε σχεδόν η συμμαχική διοίκηση. Η σύγχυση που προ- έκυψε ήταν τόση, ώστε για πολύ καιρό οι Αμερικανοί εξακολουθούσαν να συλλαμβάνουν ο ένας τον άλλον, πολεμώντας έναν αθέατο εχθρό.
Ο ίδιος ο Σκορτσένυ επικηρύχθηκε από τους Συμμάχους και χαρακτηρίσθηκε ως «ο πιο επικίνδυνος άνδρας της Ευρώπης».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(1) William Κ. Goolrick, Ogden Tanner: DIE ARDENNENOFFENSIVE, Bechtermunz-Verlag 1994.(2) Jung Hermann: DIE ARDENNENOFFENSIVE 1944/45, Verlag Musterschmidt, Frankfurt 1971.(3) Haupt Werner: RUCKZUG IM WESTEN 1944, Motorbuch Verlag, Stuttgart 1978.(4) Janusz Piekalkiewicz: SPIONE, AGENTEN SOLDATEN, Herbig Verlag, München 1988.(5) Περιοδ. "ΠΟΛΕΜΟΣ KAI ΙΣΤΟΡΙΑ", τεύχ. 38, Φεβρ. 2001.(6) Λίντελ Χαρτ: ΙΣΤΟΡΙΑ Β ' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ 1991.(7)Περιοδ. ΙΣΤΟΡΙΑ", τεύχ. 21, Μάρτ. 1970, έκδ. Πάπυρος Πρεςς.
Η Μάρλεν Ντήτριχ, σε περιοδεία στην περιοχή των Αρδεννών, μοιράζει
αυτόγραψα σε χαμογελαστούς
Αμερικανούς. Λίγες εβδομάδες μετά οι
μεταμφιεσμένοι Γζρμανοί Θα σκορπούσαν τον πανικό μεταξύ των
Συμμάχων.
67
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Samt
ΣΤΙΣ 16 ΔΕΚΕΜ ΒΡΙΟ Υ 1944,
ΟΤΑΝ Ο ΧΙΤΛΕΡ ΕΠΛΗΞΕ ΤΟΝ
«ΗΣΥΧΟ» ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ,
Η LUFTWAFFE ΔΙΕΘΕΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ
ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ ΑΠΟ ΟΣΑ ΕΙΧΕ ΧΡΗΣΙΜ ΟΠΟΙΗΣΕΙ
ΤΟ 1940 ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙ ΤΗ ΓΑΛΛΙΑ. ΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ
ΕΒΔΟΜ ΑΔΕΣ, 01 ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΘΑ ΑΝΤΙΜ ΕΤΩΠΙΖΑΝ ΔΥΟ ΣΥΜΜΑΧΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΝ,
ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΕΣΑΠΟ 6.000 ΤΑΚΤΙΚΑ ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ ΚΑΙ ΒΑΡΕΑ Β Ο Μ Β ^Δ ΙΣ Τ ΙΚ Α . * *
Αμερικανικά μεταγωγικά C-47Skytrain πλησιάζουν την περικυκλωμένη Μπαστόν για να ρίξουν εφόδια.
ΟΙ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣΠΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΟΥΡΛΙΩΤΗΣ
Η LUFTWAFFEΗ προετοιμασία της Luftwaffe για την επίθεση στις Αρ-,
δέννες άρχισε (εν αγνοία της) από τον Σεπτέμβριο 1944, όταν ο Χίτλερ ανέφβρε για πρώτη φορά την πρόθεσή του για
%ιία αντεπίθεση και εγγυήθηκε στους διοικητές του μία ισχυρή υποστήριξη καταδιωκτικών. Στις εβδομάδες που ακολούθησαν η σταδιακή ανάπτυξη :ης αεοοπορικής δύναμης«αι η συγκέντρωση των αναγκαίων εφοδίων καλύφθηκαν από μία μαζική αεροπορική εκστρατεία αναχαίτισης των συμμαχικών στρατηγικών Βομβαρδιστικών, που επισκέπτονταν καθημε- ρινά,τις γερμανικές πόλεις. Πίσω από αυτή την παραπλάνη- ση, οι Γερμανοί αεροπορικοί διοικητές προετοιμάσθηκαν για μία μεγάλη αμυντική αεροπορική επιχείρηση, «der Grosse Schlag» (το Μεγάλο Κ/τύπημα). Ο σχεδιασμός, η εκπαίδευση και ο εφοδιασμός εστιάζονταν στην άμυνα και οι αεροπορικοί διοικητές ανέπτυξαν τις δυνάμεις τους χωρίς σύνδεσμο με τις χερσαίες μονάδες, τις οποίες θα καλούντο να υποστηρίξουν. Για λόγους ασφαλείας, οι αεροπορικές Βάσεις εγκαταστάθηκαν ανατολικά του Ρήνου (μαζί με τα μεγαλύτερα α
ποθέματα εφοδίωνφχκαι συγχωνεύθηκαν για να διευκολύν ο υ ν τον κεντρικό έλεγχο και την έγκαιρη συγκέντρωση, Βα
σική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των μεγάλων σχηματισμών. Προκεχωρημένα αεροδρόμια και αεροδρόμια δια- σποράς, απαραίτητα για την υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων, δεν προετοιμάσθηκαν.
Οπως ο επιχειρησιακός σχεδιασμός, έτσι και η οργανωτική δομή έβριθε ελαττωμάτων. Η διαταγή επιχειρήσεων για την επίθεση της Ομάδας Στρατιών Β προς την ΑμΒέρσα όριζε ότι προτεραιότητα της Lufi»affe ήταν η υποστήριξη των τεθωρακισμένων, που θα σχημάτιζ§ν την αιχμή του δόρα- τος, και οι επιθέσεις στις οδικές αρτηρίες, που θα αποτελού- σαν τους άξονες της προώθησης. Επόμενη προτεραιότητα ήταν η επίθεση εναντίον των αεροδρομίων, από όπου επιχειρούσαν εχθρικές τακτικές αεροπορικές μονάδες. Ο σχεδια- σμός για τον δεύτερο στόχο ξεκίνησε τον Νοέμβριο, αλλά ε- ξαιτίας του εκτεταμένου πέπλου μυστικότητας, που κάλυπτε τη χερσαία επίθεση, της αναποφασιστικότητας της διοίκησης και των καιρικών συνθηκών δεν εκτελέσθηκε παρά
Ενα αμερικανικό αντιαεροπορικό Bofors 40
mm σε έναν λόφο του Λουξεμβούργου. Τα
αντιαεροπορικά πυρά ήταν υπεύ&υνα για την
καταστροφή πολλών δεκάδων γερμανικών
αεροσκαφών.
την 1η Ιανουαρίου 1945.Για την εκτέλεση των σχεδίων δεν υπήρχε
συγκεντρωμένη δομή στη διοίκηση Αεροπορίας - Στρατού ή κοινό επιτελείο επιχειρήσεων. Ο αντιπτέραρχος Γιόζεφ Σμιτ, επικεφαλής της Luftwaffe στο Δυτικό Μέτωπο (Luftwaffen- Kommando West) οργάνωσε στην Ομάδα Στρατιών Β ένα γραφείο - συνδέσμου, μέσω του οποίου διέρχονταν οι απαιτήσεις των στρατιωτικών διοικητών για αεροπορικές επιθέσεις και από εκεί, με ασύρματο ή τηλέφωνο, έφθαναν στις μονάδες της Luftwaffe. Η άμεση υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων ήταν ευθύνη των καταδιωκτικών-βομβαρδιστικών του 2ου Αεροπορικού Σώματος Δίωξης (II.Jagdkorps), υπό τον υποπτέραρχο Ντίτριχ Πελτς, το οποίο συγκέντρωνε περισσότερα από 900 καταδιωκτικά, κυρίως Fw 190A/D/F και Bf 109G/K. Συνολικά, στις 16 Δεκεμβρίου η διάταξη μάχης της Luftwaffe περιελάμβανε μεταξύ άλλων: περίπου 50 αεριωθούμενα Me 262Α και 10 Ar 234Β, 60 βομβαρδιστικά Ju 88 και Ju 188, 390 αεροσκάφη εγγύς υποστήριξης διαφόρων τύπων, περισσότερα από 1.500 μονοκινητήρια καταδιωκτικά, 140 δικινητήρια καταδιωκτικά και 65 αναγνωριστικά. Αν και το άθροισμά τους έ φθανε τα 2.460 αεροσκάφη, μόνο 1.376 ήταν επιχειρησιακώς έτοιμα κάθε στιγμή.
Η ΣΥΜΜΑΧΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΑπό την έναρξη των επιχειρήσεων στη
Νορμανδία, ο στρατηγός Αϊζενχάουερ (με βοηθό του τον Βρετανό πτέραρχο Τέντερ) ή ταν ταυτόχρονα αεροπορικός διοικητής για το θέατρο των επιχειρήσεων και διοικητής των χερσαίων δυνάμεων. Η διάθεση των αεροπορικών πόρων ισοσταθμιζόταν μεταξύ των αεροπορικών δυνάμεων, σι οποίες συνεργάζονταν στενά με τις αντίστοιχες χερσαίες διοικήσεις.
Στον τομέα των Αρδεννών υπεύθυνη για την τακτική υποστήριξη της αμερικανικής
12ης Ομάδας Στρατιών ήταν η αμερικανική 9η Αεροπορική Δύναμη, υπό τον αντιστράτηγο Χόυτ Βάντερμπεργκ. Οι κύριες υφιστάμενες διοικήσεις της ήταν η IX, η XIX και η XXIX Τακτική Αεροπορική Διοίκηση (Tactical Air Command ή TAC), καθεμία επιφορτισμένη με την τακτική υποστήριξη μίας Στρατιάς (1ης, 3ης και 9ης Στρατιάς αντίστοιχα). Ομοίως, στον τομέα της βρετανικής 21ης Ομάδας Στρατιών την αεροπορική υποστήριξη είχε α- ναλάβει η 2η Τακτική Αεροπορική Δύναμη (Tactical Air Force ή TAF) της RAF. Στην 9η Α εροπορική Δύναμη α νήκε, επίσης, η IX Μ ερα ρ χία Βομβαρδισμού (Bombardment Division ήBD ), α π οτελούμενη από ελαφρά και μέσα β ο μ βαρδιστικά και η IX Διοίκηση Μεταφορών (Troop Carrier Command). Επιπλέον, η 8η Αεροπορική Δύναμη, με βάσεις στην Αγγλία και επιφορτισμένη κυρίως με τον στρατηγικό βομβαρδισμό, θα λάμβανε μέρος στις επιχειρήσεις, συντονίζοντας τις ενέργειες της μέσω της 9ης Αεροπορικής Δύναμης.
Η 9η Αεροπορική Δύναμη συντόνιζε όλες τις δραστηριότητες υποστήριξης και εκχωρούσε σμηναρχίες καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών στις κατάλληλες τακτικές διοικήσεις, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Κατόπιν, οι υφιστάμενες TAC εκτελούσαν το σχέδιο μάχης και συνεργάζονταν στενά με την αντίστοιχη στρατιά, για να διατηρήσουν τη συνοχή με τη μάχη που διεξαγόταν στην ξηρά, συντονίζοντας τις επιχειρήσεις μεταξύ τους και εντός των ορίων των στρατιών.
ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΚατά την πρώτη εβδομάδα της γερμανικής
προώθησης, η συμμαχική αεροπορική κυριαρχία δεν έγινε ιδιαίτερα αισθητή στο πεδίο της μάχης, λόγω των καιρικών συνθηκών. Μόνο τις πρώτες τρεις ημέρες της επίθεσης σι αντίπαλες αεροπορικές δυνάμεις συναντήθηκαν ε πάνω από το πεδίο μάχης, καθώς η Luftwaffe
Η 9η Αεροπορική Δύναμη συντόνιζε
όλες τις δραστηριότητες υποστήριξης και
εκχωρούσε σμηναρχίες
καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών στις κατάλληλες τακτικές διοικήσεις, ανάλογα
με τις εκάστοτε ανάγκες.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
προσπαθούσε να διαπεράσει τα πυκνά χαμηλά σύννεφα, για να υποστηρίξει τις δυνάμεις στο έδαφος. Αυτό συνέβη στις 17 Δεκεμβρίου, όταν ένας σχηματισμός από Fw 190, που μετέφεραν ρουκέτες, συνοδευόμενα από 24 Bf 109G επιτέθηκαν σε θέσεις του αμερικανικού πυροβολικού δυτικά του Μονσάου και αντιμε- τωπίσθηκαν από αμερικανικά Ρ-47 Thunderbolt. Τέσσερα Bf 109G καταρρίφθηκαν σε αυτή τη σύγκρουση. Την επόμενη ημέρα, τα αμερικανικά Ρ-47 κατέρριψαν άλλα τρία γερμανικά αεροσκάφη, ενώ δύο σμηναρχίες καταδιωκτικών- βομβαρδιστικών της IX TAC παρενέβησαν στις μάχες γύρω από το Σταβελό και το Μαλμεντύ. Τις τρεις πρώτες ημέρες της μάχης οι πιλότοι των Συμμάχων υποστήριξαν ότι κατέρριψαν 161 γερμανικά αεροσκάφη.
Ο εχθρικός καιρός, που δεν επέτρεψε στις χερσαίες δυνάμεις να έχουν την τακτική αεροπορική υποστήριξη, δεν σταμάτησε τα βαρέα βομβαρδιστικά. Από τις 18 Δεκεμβρίου η RA F ανέλαβε επιχειρήσεις με σκοπό την ανάσχεση της γερμανικής προέλασης, βομβαρδίζοντας στόχους σε απόσταση 130 km ή ακόμη πιο ανατολικά της γραμμής του μετώπου. Τα τετρακινητήρια βομβαρδιστικά Β-17 Flying Fortress και Β-24 Liberator της 8ης Αεροπορικής Δύναμης την ακολούθησαν. Η καταστροφή στο σιδηροδρομικό δίκτυο, που προξένησαν αυτοί οι βομβαρδισμοί κατά την πρώτη φάση της μάχης, δεν είναι εύκολο να αποδει- χθεί. \
Κατά τη διάρκεια της μάχης, τα πυκνά χαμηλά σύννεφα, η καλυμμένη με χιόνια γη και η
Αμερικανοί άνδρες μίας μονάδας αντιαεροπορικών
(εξοπλισμένη με ημιερπυστριοφόρα Μ-16)
παρακολουθούν μία αερομαχία μεταξύ
γερμανικών και αμερικανικών καταδιωκτικών επάνω από τη
Μπαστόν. Τα αμερικανικά καταδιωκτικά συνόδευαν
μεταγωγικά, που μετέφεραν προμήθειες στην πόλη.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Μία άποψη των συν&ηκών του χειμώνα 1944-45. Τα αεροσκάφη είναι Β-26 Marauder της 386 Σμηναρχίας Βομβαρδισμού και φωτογραφήθηκαν στη βάση τους, στο Κλαστρ της Γαλλίας, γύρω στα Χριστούγεννα του 1944.
ρευστή κατάσταση στο έδαφος καθιστούσαν την πλοήγηση και την αναγνώριση των στόχων από δύσκολη έως αδύνατη. Ενα βασικό στοιχείο της συμμαχικής αεροπορικής υπεροχής ήταν οι επίγειοι σταθμοί ραντάρ, μία δυ νατότητα που η Luftwaffe αγνοούσε. Αντίθετα, ο ταξίαρχος Κεσάντα, διοικητής της IX TAC, «έκτισε» ένα πλήρες δίκτυο διοίκησης και ε λέγχου γύρω από τη νέα τεχνολογία, χρησιμοποιώντας το ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης μικροκυμάτων (microwave early warning ή M EW ) για τον έλεγχο των αεροσκαφών σε μεγάλες αποστάσεις και τα αντιαεροπορικά ραντάρ SCR-584 για ακριβή εντοπισμό σε μικρές αποστάσεις. Ο συνδυασμός των δύο τύπων με ένα σκοπευτικό βομβαρδιστικού και έναν χάρτη του εδάφους παρείχε 300 μέτρα ακρίβεια στην πλοήγηση για έναν στόχο που βρισκόταν σε απόσταση 50 km.
Η αποτελεσματική χρήση του ραντάρ στις επιθέσεις εναντίον επίγειων στόχων απέβη καταστροφική για τον εχθρό, όπως αποδει- κνύει ένα επεισόδιο της μάχης κοντά στο Στα- βελό. Στις 18 Δεκεμβρίου η ομάδα του Πάιπερ πλησίαζε μία γέφυρα του ποταμού Λυν κοντά σε αυτή την πόλη του Βελγίου. Παρά τον κίνδυνο, εξαιτίας της ομίχλης και της χαμηλής νέφωσης (κάτω από 35 m), ο λοχαγός Ρίτσαρντ Κάσιντυ και ο ανθυπολοχαγός Αμπραμ Τζάφε πέταξαν εθελοντικά με ένα ελαφρύ ανιχνευτι- κό αεροσκάφος για να ανακαλύψουν τη θέση των Γερμανών. Οδηγούμενοι από ένα ραντάρ MEW, κατόπιν από ένα SCR-584, οι πιλότοι ανακάλυψαν την εχθρική πομπή και κάλεσαν α
εροπορική υποστήριξη. Αεροσκάφη της 365 Σμηναρχίας Δίωξης μαζί με μία μοίρα από την 366 και 404 Σμηναρχία, πάλι με τη βοήθεια των ραντάρ, συνάντησαν το ανιχνευτικό και επιτέ-θηκαν στους άνδρες και τα οχήματα που βρίσκονταν στο έδαφος. Οι ζημίες που προξένησαν ήταν ασήμαντες. Σημαντικότατη, ωστόσο,ήταν η δίωρη καθυστέρηση των Γερμανών, αρκετή ώστε οι άνδρες του μηχανικού να καταστρέψουν τη γέφυρα.
Εως τις 20 Δεκεμβρίου ο στρατηγός Αϊζεν- χάουερ είχε σχεδιάσει μία στρατηγική αντιμετώπισης της γερμανικής απειλής και τροποποίησε τη δομή της διοίκησής του, αναθέτοντας τον βόρειο τομέα του μετώπου (1η και 9η Στρατιά) στην 21η Ομάδα Στρατιών, μεταφέ- ροντας αντίστοιχα τον επιχειρησιακό έλεγχο των IX και XXIX TAC από την 9η Αεροπορική Δύναμη στη 2η TAF.
Από τις 19 έως τις 23 Δεκεμβρίου ο καιρός ήταν ακατάλληλος για αεροπορικές επιχειρήσεις σε όλη την περιοχή του μετώπου. Για τον λόγο αυτό, η διοίκηση της Luftwaffe αποφάσισε να διαθέσει τα αεροσκάφη, που προορίζονταν για την επίθεση στις Αρδέννες, στην άμυνα εναντίον των συμμαχικών βομβαρδιστικών που έπλητταν στόχους στο έδαφος της Γερμανίας. Αν και αυτή η χρήση των αεροσκαφών μπορεί να ερμηνευθεί ως μία τυπική ε φαρμογή της ευελιξίας της αεροπορικής δύ ναμης, είχε ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα γιατους Γερμανούς: οι προσπάθειες αναχαίτισης των βαρέων βομβαρδιστικών έστιασαν την προσοχή των Συμμάχων στην αύξηση του α-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
ριθμού των διαθέσιμων αεροσκαφών της Luftwaffe.
Από τις 23 Δεκεμβρίου, με τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών και με δεδομένη την αεροπορική κυριαρχία τους, οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις έθεσαν τέσσερις συγκεκριμένους στόχους. Αρχικά, στα καταδιω- κτικά-βομβαρδιστικά ανατέθηκαν επιθέσεις στα τεθωρακισμένα, που προπορεύονταν της γερμανικής εισβολής. Ετσι, η IX TAC κατεύθυ- νε τη δράση της εναντίον των γερμανικών κύριων οδών προέλασης, στα βόρεια του μετώπου, και η XIX TAC ανέλαβε τις επιχειρήσεις στη νότια πλευρά, καθώς και την ανακούφιση της περικυκλωμένης Μπαστόν. Ο δεύτερος στόχος προέβλεπε την απομόνωση της περιοχής Αρδεννών-Αϊφελ (η γερμανική πλευρά ίων Αρδεννών) από το υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο. Την ευθύνη για αυτή την επιχείρηση έφεραν τα ελαφρά και μέσα βομβαρδιστικά της 9ης BD, η XXIX TAC και η 2η TAF της RAF. Εκτός από τις επιθέσεις εδάφους, τα καταδιωκτικά της 9ης Αεροπορικής Δύναμης υποστήριζαν την 9η BD στην περιοχή Αϊφελ παρέχοντας συνοδεία, καταστολή των αντιαεροπορικών και επιθέσεις εδάφους, οι οποίες ακολουθούσαν την αποχώρηση των βομβαρδιστικών. Ο τρίτος σκοπός του σχεδίου εγγύς υποστήριξης ήταν η επιβράδυνση, η παρενόχληση και η διακοπή της οδικής κυκλοφορίας στην περιοχή Αρδεννών-Αϊφελ από τα μέσα και βαρέα βομβαρδιστικά της 8ης και 9ης Αεροπορικής Δύναμης. Για να α- νταποκριθεί στις άμεσες ανάγκες του μετώ
που, η 8η Αεροπορική Δύναμη μετέφερε τον επιχειρησιακό έλεγχο της 2ης Μεραρχίας Βομβαρδισμού που διέθετε (2η BD) στην 9η Αεροπορική Δύναμη. Η αλλαγή της διοίκησης ε πιτεύχθηκε σε μία ημέρα (κάτι που δεν είχε γίνει τόσο εύκολα στην απόβαση στη Νορμαν- δία), επιδεικνύοντας το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των αεροπορικών διοικητών σε αυτή τη φάση του πολέμου. Τελικός σκοπός ήταν η απομόνωση της περιοχής της μάχης, με την καταστροφή των υλικών, εφοδίων και χώρων συγκέντρωσης στρατευμάτων στην περίμετρο της απομονωμένης περιοχής. Αυτός ήταν ο κύριος στόχος της 8ης Αεροπορικής Δύναμης, τα βομβαρδιστικά της οποίας (αψηφώντας την ομίχλη που επικρατούσε σε πολλές βάσεις της Αγγλίας, στην οποία οφείλονταν πολλά ατυχήματα) επιτέθηκαν σε γέφυρες, σιδηροδρομικούς κόμβους και σημεία συγκέντρωσης κατά μήκος του Ρήνου, ενώ τα καταδιωκτικά της, αφού ολοκλήρωναν τα καθήκοντα συνοδείας των βομβαρδιστικών, πολυβο- λούσαν όσα τραίνα και φορτηγά αυτοκίνητα κινούντο ανατολικά του ποταμού. Τα αμερικανικά βομβαρδιστικά διοχέτευσαν 1.300 t βομβών στις εχθρικές γραμμές ανεφοδιασμού, ενώ 150 αεροσκάφη της Διοίκησης Βομβαρδιστικών της RA F προσέβαλαν το σιδηροδρομικό δίκτυο γύρω από την Τριέρ, όπου αποβιβάζονταν ισχυρές δυνάμεις της γερμανικής 7ης Στρατιάς. Οι IX, X IX και XXIX TAC πραγματοποίησαν 294 εξόδους εναντίον στόχων κοντά στη γραμμή του μετώπου και η εμφάνιση περισσότερων από 350 μέσων βομβαρδιστικών,
Ενα Junkers Ju 52 από τα 112 αεροσκάφη (Ju 52 και Ju 88)
που 9α μετέφεραν 1.000 αλεξιπτωτιστές του
παλαίμαχου συνταγματάρχη Φρίντριχ φον ντερ Χέυντε
πίσω από τις αμερικανικές γραμμές. Μόνο 35
αεροσκάφη μπόρεσαν να ρίξουν περίπου 300 άνδρες,
οι οποίοι δεν κατάφεραν παρά να αφυπνίσουν τους
αμυνόμενους Αμερικανούς.Κάθε προσπάθεια της
Luftwaffe να εφοδιάσει τους άνδρες του φον ντερ Χέυντε και του Πάιπερ κατέληξε σε
αποτυχία.
73
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ο ταξίαρχος Ελγουντ Κεσάντα, διοικητής της IX TAC, στις 20 Δεκεμβρίου ορίσθηκε υπεύθυνος γιο την αεροπορική υποστήριξη στη βόρεια πλευρά του μετώπου. Πολλές από τις ιδέες του εφαρμόσθηκαν με πλήρη επιτυχία κατά τη μάχη των Αρδεννών.
Ο υποπτέραρχος Ντίτριχ Πελτς ήταν άμεσαυπεύθυνος για την εγγύς υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων. Κατά την εισβολή στην Πολωνία και τη Γαλλία επιχειρούσε με Ju 87 Stuka και αργότερα στη Μεσόγειο με δικινητήρια Ju 88.
κυρίως δικινητήριων Β-26 Marauder, έγινε πλέον ο κανόνας.
Η Luftwaffe ήλθε αντιμέτωπη με ένα δίλημμα: θα έπρεπε είτε να συμμορφωθεί με το αρχικό σχέδιο και να υποστηρίξει τις χερσαίες μονάδες με επιθέσεις εδάφους ή να αναχαιτίσει τις συμμαχικές επιθέσεις. Αποφασίστηκε η διανομή των διαθέσιμων μέσων. Από τις 800 εξόδους γερμανικών καταδιωκτικών της ημέρας αυτής οι περισσότερες προορίζονταν για την αντιμετώπιση των στρατηγικών βομβαρδιστικών. Αυτή η δραστηριότητα αντικατόπτριζε τη σύγχυση που επικρατούσε στη διοίκηση της Luftwaffe ως προς την κύρια αποστολή της και είχε ως αποτέλεσμα να μην επιτευχθεί κανένας από τους δύο στόχους. Μικρές τοπικές επιτυχίες δεν κατάφεραν να επηρεάσουν το συνολικό αποτέλεσμα. Για τα δικινητήρια βομβαρδιστικά Β-26 Marauder της 9ης Αεροπορικής Δύναμης η 23η Δεκεμβρίου αποδείχθηκε η θλιβερότερη ημέρα όλου του πολέμου. Η 391 Σμηναρχία Βομβαρδισμού επιτέθηκε χωρίς συνοδεία (και χωρίς επιτυχία) στη σιδηροδρομική γέφυρα στο Αρβάιλερ, με αποτέλεσμα την απώλεια 18 αεροσκαφών από τα πυρά των αντιαεροπορικών και των Fw 190Α-8. Σε μία σειρά επιδρομών, που πραγματοποιήθη- καν από την 9η Μεραρχία Βομβαρδισμού κατά τη διάρκεια της ημέρας, καταστράφηκαν συνολικά 35 Β-26 και ένα Α-20 Havoc, ενώ 186 επιπλέον Β-26 υπέστησαν διαφόρων βαθμών ζημίες.
Με τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών άρχισε ο ανεφοδιασμός της περικυκλωμένης Μπαστόν. Από τις 09:30 της 23ης Δεκεμβρίου έως το απόγευμα της 26ης Δεκεμβρίου, ημέρα κατά την οποία η αμερικανική 4η Μεραρχία Τεθωρακισμένων έλυσε την πολιορκία, η IX Διοίκηση Μεταφορών εκτέλεσε 962 εξόδους, προμηθεύοντας τους αμυνόμενους με 8501 ε φοδίων. Χάρη στην προστασία που προσέφε- ραν τα καταδιωκτικά-βομβαρδιστικά της XIX TAC, στο σύνολο της επιχείρησης χάθηκαν μόνο 19 μεταγωγικά C-47.
Τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών εκμε- ταλλεύθηκε και η Luftwaffe. Τη νύκτα της 23ης προς 24η Δεκεμβρίου περισσότερα από 20 Ju 88 βομβάρδισαν την Μπαστόν, επιχειρώντας την πρώτη από μία σειρά επιδρομών εναντίον της πόλης. Τη νύκτα των Χριστουγέννων, ο βομβαρδισμός επαναλήφθηκε υπό τις λάμψεις φωτοβολίδων, τις οποίες εκτόξευσαν τα Ju 188 της Σμηναρχίας I./KG 66, που ειδικευόταν στην κατάδειξη στόχων. Σχεδόν δύο τόννοι βομβών έπληξαν την πόλη, θάβοντας 32 τραυματίες κάτω από τα ερείπια του νοσοκομείου και προ- καλώντας σημαντικές ζημίες. Από την επόμενη ημέρα η προσοχή των γερμανικών βομβαρδιστικών εστιάσθηκε στα σημεία προώθησης των τμημάτων του στρατού. Ωστόσο, η γερμανική προέλαση σταμάτησε πριν τον ποταμό Μεύση και τη νύκτα της 29ης προς 30ή Δ εκεμ βρίου περισσότερα από 60 βομβαρδιστικά Ju 88, με τη βοήθεια των ανιχνευτών της I./KG 66, «επισκέφθηκαν» ξανά την απελευθερωμένη πλέον Μπαστόν κατά δύο κύματα, στη μεγαλύτερη γερμανική επιδρομή που έλαβε χώρα κατά τη μάχη των Αρδεννών. Οι νυκτερινοί βομβαρδισμοί της Μπαστόν εξέθεσαν ένα ασθε
νές σημείο της συμμαχικής αεράμυνας: τα νυκτερινά καταδιωκτικά, για τα οποία ο στρατηγός Μπράντλεϋ παρατήρησε: «Η εχθρική αεροπορία κατάφερε ξανά και ξανά να περάσει και να επιτεθεί στην πόλη με σοβαρά αποτελέσματα. Η (συμμαχική) δραστηριότητα των νυκτερινών καταδιωκτικών ήταν ανεπαρκής».
Η αυξημένη δραστηριότητα της Luftwaffe στις 23 Δεκεμβρίου προκάλεσε τη συμμαχική αντίδραση. Την παραμονή των Χριστουγέννων, οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις διοχέτευσαν στη μάχη τον μεγαλύτερο αριθμό αεροσκαφών που εμφανίσθηκαν σε μία ημέρα κατά τη μάχη των Αρδεννών. Οι αμερικανικές μονάδες εκτέλεσαν 1.138 τακτικές εξόδους, από τις οποίες 734 ήταν αποστολές άμεσης υποστήριξης. Στα καταδιωκτικά-βομβαρδιστικά προστέθηκαν 2.442 βομβαρδιστικά, από τα οποία 2.034 τετρακινητήρια βομβαρδιστικά κα- τευθύνθηκαν προς τη Γερμανία, επιχειρώντας τη μεγαλύτερη αεροπορική επίθεση που είχε γίνει ως τότε. Τα βομβαρδιστικά της 8ης Αεροπορικής Δύναμης κατευθύνθηκαν προς τα γερμανικά αεροδρόμια στην περιοχή της Φρανκφούρτης, διαγράφοντας πορείες που έ φεραν τα αεροσκάφη επάνω από τις αμερικανικές θέσεις, προκειμένου να τονώσουν το η θικό των ανδρών στο έδαφος. Τα υπόλοιπα βαρέα βομβαρδιστικά έριξαν 1.521 t βόμβες στις γερμανικές γραμμές επικοινωνιών ανατολικά των Αρδεννών, σε σιδηροδρομικούς κόμβους και σε γέφυρες. Την ίδια ημέρα, η 2η TAF πραγματοποίησε 1.243 εξόδους. Ακολούθησαν τρεις ημέρες ήπιου καιρού, που έδωσαν στα συμμαχικά καταδιωκτικά-βομβαρδιστικά την ευκαιρία για μία συνεχή επίθεση εναντίον γερμανικών εφοδιοπομπών, οδικών κέντρων και θωρακισμένων οχημάτων. Συνολικά, κατά τις πέντε ημέρες έως τις 27 Δεκεμβρίου τα συμμαχικά αεροσκάφη εκτέλεσαν περισσότερες από 16.000 εξόδους.
Από τις 28 Δεκεμβρίου οι καιρικές συνθήκες επιδεινώθηκαν ξανά, προσφέροντας στιςγερμανικές μεραρχίες μία ανάπαυλα από τις αεροπορικές επιθέσεις. Τις τελευταίες ημέρες του έτους λιγότερα από 100 συμμαχικά αεροσκάφη εμφανίζονταν κα θημερινά επάνω από το μέτωπο. Για διαφορετικούς λόγους, όμοια αναλογία παρατηρηθηκε στους δύο αντιπάλους. Αν και τις πρώτες δέκα ημέρες της επίθεσης τα γερμανικά αεροσκάφη, που απογειώνονταν καθημερινά, κυμαίνονταν από 600 έως 800, τις τελευταίες έξι ημέρες του Δ εκεμ βρίου η Luftwaffe είχε εκδιωχθεί προς τα ανατολικά και τα αεροσκάφη που καθημερινά κα- τέφθαναν στο μέτωπο αριθμούσαν από 60 έως 80.
Οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις είχαν σχεδιάσει μία άμυνα σε διαδοχικά επίπεδα, τα οποία οι πιλότοι της Luftwaffe έπρεπε να δια- περάσουν, για να βρεθούν στην περιοχή της μάχης. Τα καταδιωκτικά της 8ης Αεροπορικής Δύναμης αντιμετώπιζαν τα καταδιωκτικά της Luftwaffe, τα οποία συναντούσαν στον αέρα και καθημερινά πολυβολούσαν τα αεροδρόμιά τους. Το επόμενο εμπόδιο που συναντούσαν οι Γερμανοί πιλότοι, ήταν η 2η TAF και η XXIX TAC που κάλυπταν την περιοχή Αϊφελ. Τέλος, επάνω από το πεδίο μάχης, τα γερμανικά κατα-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
διωκτικά αντιμετώπιζαν τις IX και X IX TAC. Για να επιστρέψουν στη βάση τους οι Γερμανοί πιλότοι έπρεπε να υπερπηδήσουν τα ίδια εμπόδια, ενώ ταυτόχρονα ελλόχευε η πιθανότητα συμμαχικά αεροσκάφη να τους περίμεναν κοντά στα αεροδρόμιά τους. Πράγματι, υποβοη- θούμενοι από επίγεια ραντάρ και την υπηρεσία υποκλοπής ασύρματων εκπομπών «Υ- Service», οι συμμαχικές μοίρες καταδιωκτικών ρύθμιζαν τον χρόνο τους, ώστε οι επιθέσεις στα εχθρικά αεροδρόμια να συμπίπτουν με την επιστροφή των αεροσκαφών της Luftwaffe. Αυτή η τακτική ήταν ιδιαίτερα επιτυχής εναντίον αεριωθούμενων αεροσκαφών, τα οποία επιπλέον ήταν υποχρεωμένα να επιχειρούν από διαδρόμους καλυμμένους με σκυρόδεμα. Αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουν τα συμμαχικά καταδιωκτικά κατά τη φάση της προσγείωσής τους, πολλοί πιλότοι της Luftwaffe συ νετρί- βησαν λόγω έλλειψης καυσίμων.
ΕΝΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΗ 29η Δεκεμβρίου αποδείχθηκε μία ξεχω
ριστή ημέρα για τον Γαλλοκαναδό πιλότο της RAF, Ντικ Ωντέ. Πιλότος από τον Οκτώβριο 1942, έως τις 28 Δεκεμβρίου 1944 ο σμηναγός Ωντέ είχε λάβει μέρος σε 52 αποστολές, χωρίς να έχει καταρρίψει εχθρικό αεροσκάφος. Αυτό θα άλλαζε την επόμενη ημέρα.
Λίγο μετά το μεσημέρι της 29ης Δεκεμβρίου τα Spitfire Mk IXE της 411 Μοίρας απογειώθηκαν από το Χες της Ολλανδίας και κατευ- θύνθηκαν προς το Οσναμπρουκ, με σκοπό να συμπλακούν με τη Luftwaffe, που προσπαθούσε να υποστηρίξει τις χερσαίες δυνάμεις στις Αρδέννες. Ξαφνικά, ο Ωντέ, αρχηγός του «κίτρινου» τμήματος, αντελήφθη 12 εχθρικά αεροσκάφη, τέσσερα Bf 109 και οκτώ Fw 190 που σχημάτιζαν μία ευθεία γραμμή, να πετούν σε χαμηλότερο ύψος. Ο σμηναγός τα ακολούθησε και από 200 μέτρα έβαλε εναντίον του τελευταίου αεροσκάφους, το οποίο τυλίχθηκε στις φλόγες και εξαφανίσθηκε μέσα σε ένα μαύρο καπνό. Ο Ωντέ απομακρύνθηκε, ώσπου διέκρινε ένα Fw 190, το οποίο και πλησίασε. Σε απόσταση 250 μέτρων πίεσε το κουμπί των όπλων του και παρακολούθησε τα βλήματα να κτυπούν το πιλοτήριο του εχθρικού αεροσκάφους και την άτρακτο. Ο Γερμανός πιλότος φαινόταν λιπόθυμος. Ο Ωντέ συνέχισε να πλησιάζει έως τα 100 μέτρα, όταν το αεροσκάφος εξερράγη. Πίσω από το σημείο της έκρηξηςένα B f 109 έχανε στα θερά ύψος. Απότομα ο πιλότος του τράβηξε το χειριστήριο, σε μια προ- σπάθειά του να κερδίσει ύψος. Ο Ωντέ, βρι- σκόμενος 300 μέτρα μακριά, έριξε μία σύντομη ριπή και ο στόχος του άρχισε ξανά να χάνει ύψος, κτύπησε στο έδαφος και διαλύθηκε σε εκατοντάδες φλεγόμενα κομμάτια. Στη συνέχεια, ο Ωντέ εντόπισε ένα Fw 190, που το καταδίωκε ένα Spitfire, το οποίο με τη σειρά του καταδιωκόταν από ένα Bf 109. Ο Ωντέ αναγνώρισε τον πιλότο, ο οποίος ανήκε στο δικό του «κίτρινο» τμήμα και του διεμήνυσε από τον ασύρματο να εγκαταλείψει. Ο ίδιος βρέθηκε στην ουρά του Bf 109 και το ακολούθησε σε μία απότομη κάθοδο. Ο Γαλλοκαναδός πιλότος πίεσε ξανά το κουμπί των πολυβόλων του
και είδε το εχθρικό αεροσκάφος να κτυπά στο έδαφος και να αναφλέγεται. Αρκετά λεπτά αργότερα, στην προσπάθειά του να ανασυντάξει το τμήμα του ο Ωντέ εντόπισε ένα Fw 190 να πετά σε ύψος 700 μέτρων και το Spitfire κατευ- θύνθηκε προς τον νέο στόχο του. Σε απάντηση ο Γερμανός πιλότος έστρεψε το ρύγχος του προς τον εχθρό του και οδηγήθηκε εναντίον του σε μία πορεία που εξελισσόταν σε μετωπική σύγκρουση. Ο Ωντέ μείωσε την ταχύτητα του αεροσκάφους του καιπερίμενε να βρεθεί εντός του βεληνεκούς των πυροβόλων του. Σε απόσταση 200 μέτρων εκτόξευσε μία σύντομη ριπή. Αν και δεν συνειδητοποίησε το αποτέλεσμα των βολών του, το γερμανικό αεροσκάφος συνετρίβη στο έδαφος.
Οι επιτυχίες του Γαλλοκαναδού πιλότου ε πιβεβαιώθηκαν από άλλους πιλότους της Μοίρας και επικυρώθηκαν μετά από την ανάλυση του φιλμ της φωτογραφικής κάμερας του αεροσκάφους του. Ο Ντικ Ωντέ είχε επιτύχει πέντε καταρρίψεις εχθρικών αεροσκαφών σε μία αποστολή. Για το απίστευτο κατόρθωμά του, του απονεμήθηκε ο Σταυρός Διακεκριμένων Υπηρεσιών. Τον Ιανουάριο απέδειξε ότι το γεγονός της 29ης Δεκεμβρίου δεν ήταν τυχαίο, καθώς πρόσθεσε στο ενεργητικό του ακόμη πέντε επιτυχίες, συμπεριλαμβανομένου ενός Me 262 (ο Ωντέ σκοτώθηκε στις 3 Μαρτίου 1945, όταν το αεροσκάφος του κατερρί- φθη από αντιαεροπορικά πυρά κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης εδάφους).
BODENPLATTEΤις τελευταίες ημέρες του έτους, η γερμα
νική επίθεση στο έδαφος είχε χάσει την ορμή της. Στον αέρα, 200 πιλότοι είχαν σκοτωθεί τις τελευταίες 48 ώρες, μεταξύ των οποίων τέσσερις διοικητές σμηναρχιών και επτά διοικητές μοιρών. Καθώς ο γερμανικός θύλακας συρρικνωνόταν, η Luftwaffe δοκίμασε μία τελευταία φορά να μειώσει την αποτελεσματι- κότητα των συμμαχικών καταδιωκτικών-βομ- βαρδιστικών. Σε μια επιδρομή τα ξημερώματα της 1ης Ιανουαρίου 1945, 900 γερμανικά αεροσκάφη πέρασαν τις γραμμές του μετώπου, πε- τώντας επάνω από τις κορυφές των δένδρων,
Ενα από τα Ρ-47 Thunderbolt που αποτελούσαν το
μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής τακτικής αεροπορίας στη δυτική
Ευρώπη.
Η 29η Δεκεμβρίου αποδείχθηκε μία
ξεχωριστή ημέρα για τον Γαλλοκαναδό
πιλότο της RAF, Ντικ Ωντέ. Πιλότος από τον 75
Οκτώβριο 1942, έως τις 28 Δεκεμβρίου 1944 ο σμηναγός
Ωντέ είχε λάβει μέρος σε 52 αποστολές,
χωρίς να έχει καταρρίψει εχθρικό
αεροσκάφος. Αυτό θα άλλαζε την επόμενη
ημέρα.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Ενα μέλος των πληρωμάτων εδάφους απομακρύνει το χιόνι
από την πτέρυγα ενός Ju 88S (πι&ανώς της LG 1), σε μια
φωτογραφία που χρονολογείται από την περίοδο της μάχης των
Αρδεννών.
Ενα μεγάλο μέρος των γερμανικών απωλειών
της 1ης Ιανουαρίου (80 έως 150 αεροσκάφη)
οφειλόταν στα συμμαχικά
αντιαεροπορικά πυρά. Η αποτελεσματικότητά
« τους μπορεί να ' ® αποδοθεί στην υψηλή
κατάσταση ετοιμότητας των θέσεων
αντιαεροπορικού πυροβολικού κατά την
απογείωση και την προσγείωση
και επιτέθηκαν σε 18 συμμαχικά αεροδρόμια στο Βέλγιο, στην Ολλανδία και τη Γαλλία, ε- κτελώντας την επιχείρηση «Bodenplatte» (Βά ση Στήριξης) με μεικτά αποτελέσματα. Την πιο επιτυχή επιδρομή κατάφερε η Πτέρυγα JG 3 στο Αϊντχόφεν, όπου πιλότοι της Luftwaffe ε πιτέθηκαν κατά δύο κύματα από δύο διαφορετικές κατευθύνσεις, τη στιγμή που οι Καναδοί πιλότοι δύο μοιρών τροχοδρομούσαν για να απογειωθούν. Ωστόσο, στις περισσότερες βάσεις τα αεροσκάφη είχαν ήδη απογειωθεί για τις πρώτες επιχειρήσεις της ημέρας. Η Πτέρυγα JG 2 συνέβαλε με περισσότερα από 90 αεροσκάφη, τα οποία, πετώντας χαμηλά, πέρασαν τη γραμμή του μετώπου κοντά στο Ααχεν. Στα 60 χιλιόμετρα, που τη χώριζαν από τον στόχο της, η Πτέρυγα έχασε περισσότερα από 12 αεροσκάφη από πυρά αντιαεροπορικών, που είχαν προειδοποιηθεί από επίγεια ραντάρ. Επάνω από τον στόχο τους, το αεροδρόμιο στο Σεν Τροντ, ένας καταιγισμός πυρών κάθε διαμετρήματος υποδέχθηκε τους Γερμανούς πιλότους, ενώ κατά την επιστροφή τους οι συμμαχικές δυνάμεις, στον αέρα και στο έδαφος, ήταν πλήρως προετοιμασμένες. Η επιχείρηση στοίχισε στην JG 2 απώλειες που έφθαναν το 40% της δύναμής της.
Από τις 08:00 έως τις 10:00, πολλές αεροπορικές βάσεις και περισσότερα από 200 συμμαχικά αεροσκάφη (τα περισσότερα στο έδαφος) είχαν καταστραφεί ή υποστεί ζημίες. Ωστόσο, ο ανεπαρκής σχεδιασμός και η αδέξια εκτέλεση από άπειρα πληρώματα στοίχισαν στη Luftwaffe περισσότερα από 300 αεροσκάφη και, το σπουδαιότερο, 232 πιλότους νεκρούς, αγνοούμενους και τραυματίες.
Ο θλιβερός επίλογος γράφηκε, όταν περίπου 85 από τα αεροσκάφη της Luftwaffe κα- ταρρίφθηκαν κατά την επιστροφή τους από τα φιλικά πυρά των αντιαεροπορικών. Ο συντονισμός μεταξύ των μονάδων αντιαεροπορικού πυροβολικού και των καταδιωκτικών
στάθηκε εξαιρετικά δύσκολος καθ’ όλη τη διάρκεια της μάχης των Αρδεννών. Για την υποστήριξη της χερσαίας επιχείρησης είχε διατεθεί ολόκληρο το 3ο Σώμα Αντιαεροπορικού Πυροβολικού του αντιπτέραρχου Βόλφγκαν- γκ Πίκερτ, ενώ για τον βέλτιστο συντονισμό των επιχειρήσεων όλες οι μονάδες αντιαεροπορικού πυροβολικού του Στρατού και tco vSS είχαν περιέλθει στη διοίκηση του Luftwaffen- Kommando West. Αξιωματικοί-σύνδεσμοι της Luftwaffe τοποθετήθηκαν στις μονάδες αυτές με εντολή να πυροδοτήσουν φωτοβολίδες κίτρινου χρώματος, τη στιγμή που θα λάβαιναντην κωδική λέξη «Goldregen» (Χρυσή Βροχή). Ηταν η προειδοποίηση ότι φίλια αεροσκάφη πλησίαζαν από τα μετόπισθεν. Για την επιστροφή αυτών των αεροσκαφών καμία πρόβλεψη δεν έγινε.
Ενα μεγάλο μέρος των γερμανικών απωλειών της 1ης Ιανουαρίου (80 έως 150 αεροσκάφη) οφειλόταν στα συμμαχικά αντιαεροπορικά πυρά. Η αποτελεσματικότητά τους μπορεί να αποδοθεί στην υψηλή κατάσταση ετοιμότητας των θέσεων αντιαεροπορικού πυροβολικού κατά την απογείωση και την προσγείωση. Σε αυτές τις φάσεις της πτήσης όλες οι θέσεις αντιαεροπορικών επανδρώνονταν σε κατάσταση συναγερμού και οι διαθέσιμοι πιλότοι καταδιωκτικών μοιράζονταν στα πληρώματα αντιαεροπορικών, εκτελώντας καθήκοντα αξιωματικών αναγνώρισης αεροσκαφών, μία διαδικασία που είχε καθιερώσει ο διοικητής της IX TAC, ταξίαρχος Κεσάντα.
Από το νέο έτος οι διοικητές της συμμαχικής αεροπορίας συνεργάζονταν καθημερινά για τις επιχειρήσεις, από τη σχεδίασή τους έως την εκτέλεσή τους. Προωθημένοι αεροπορικοί παρατηρητές συνόδευαν τις χερσαίες μονάδες για να εξασφαλίσουν τον συντονισμό των τακτικών επιχειρήσεων. Το πυροβολικό έ βαλλε ανά τακτά χρονικά διαστήματα για να καταστείλει τα εχθρικά αντιαεροπορικά και
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Eva Arado Ar 234B-2 της Πτέρυγας KG 76. Πετώντας με περισσότερα από 800 km/h. τα αεροσκάφη της Πτέρυγας βομβάρδισαν ανενόχλητα συμμαχικούς στόχους, χωρίς ωστόσο καμία επίδραση στη μάχη.
με καπνογόνες οβίδες βοηθούσε τους πιλότους καταδιωκτικών-βομβαρδιστικών στην αναγνώριση στόχων. Οι χειριστές των ραντάρ καθοδηγούσαν τα αεροσκάφη στις πτήσεις χωρίς ορατότητα και επιβεβαίωναν τους στόχους τους, συσχετίζοντας τις θέσεις στο έδαφος με την πορεία των αεροσκαφών. Ως αποτέλεσμα, τα καταδιωκτικά-βομβαρδιστικά υποστήριζαν αποτελεσματικά τις συμμαχικές χερσαίες δυνάμεις, ακόμα και σε περιόδους έντονης κακοκαιρίας.
Η επιχείρηση «Bodenplatte» σήμανε κάτι περισσότερο από ολοκληρωτική ήττα. Σύμφωνα με τον πτέραρχο Γκάλαντ: «Η Luftwaffe είχε δεχθεί το θανατηφόρο κτύπημα». Από τότε ηεμφάνιση της Luftwaffe σε σημαντικούς αριθμούς έγινε σπάνια και η αεροπορική μάχη μονομερής .
ΕΠΙΛΟΓΟΣΟι διαφορετικές στρατηγικές, δόγματα
και οργανώσεις των συμμαχικών και γερμανικών αεροπορικών δυνάμεων κατά τη μάχη των Αρδεννών αποκαλύπτουν δύο εικόνες της ανάπτυξης της αεροπορικής ισχύος, μίας σωστής και μίας λανθασμένης.
Η μετατόπιση των επιχειρησιακών προτεραιοτήτων, η έλλειψη συνδυασμένου αεροπορικού και χερσαίου σχεδιασμού, το αβέβαιο δόγμα για τη χρήση της αεροπορικής δύναμης και η αδύναμη ανώτερη διοίκηση εξουδετέρωσαν την αποτελεσματική χρήση της Luftwaffe. Σε αυτά συνέβαλαν η απειρία του μεγαλύτερου μέρους των Γερμανών πιλότων σε σχέση με τους Αμερικανούς και Βρετανούς αντιπάλους τους, η έλλειψη καυσίμων, η μικρή επιχειρησιακή εμβέλεια των βαρυφορτω- μένων αεροσκαφών τους και η μεγάλη απόσταση των βάσεών τους από την περιοχή της επίθεσης.
Αντίθετα, οι Αμερικανοί πιλότοι είχαν εκ- μεταλλευθεί τη βρετανική εμπειρία στη βόρεια Αφρική και οι διοικητές τους είχαν διδαχθεί από τους Βρετανούς συναδέλφους τους, υπό τις διαταγές των οποίων είχαν υπηρετήσει. Ετσι, κατά τη μάχη των Αρδεννών η συμμαχική αεροπορία διατήρησε την αεροπορική υπεροχή, με την έννοια ότι η Luftwaffe δεν κατόρθωσε να παρακωλύσει σημαντικά καμία συμμαχική κίνηση στο έδαφος ή επιχείρηση. Σε ένα έγγραφο που ανακαλύφθηκε μετά τον πόλεμο, ο Γερμανός στρατάρχης Μ όντελ είχε καταγράψει την εξής δήλωση: «Ο νούμερο ένα εχθρός είναι η εχθρική αεροπορία, η ο
ποία λόγω της απόλυτης κυριαρχίας της προσπαθεί να καταστρέψει τις επιθετικές μας δυνάμεις και το πυροβολικό μας με επιθέσεις καταδιωκτικών-βομβαρδιστικών και ισχυρούς 6ομ6αρδισμούς και να καταστήσει αδύνατες τις κινήσεις μας στα μετόπισθεν».
Κατά τη διάρκεια της μάχης των Αρδεννών οι συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις κατάφε- ραν να επιφέρουν στη Luftwaffe ένα θανάσιμο πλήγμα, καθιστώντας ευκολότερη την αποστολή των χερσαίων δυνάμεων στο έδαφος του Δυτικού και Ανατολικού Μετώπου για το 1945.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ(1) After the Battle No 4, THE BATTLE OF THE BULGE, 1974.(2) William Ft. Carter, Colonel USAF: AIR POWER IN THE BATTLE OF THE BULGE: A THEATER CAMPAIGN PERSPECTIVE, Aerospace Power Chronicles, 1989 (μέσω internet).(3) Hugh M. Cole: THE ARDENNES: BATTLE OF THE BULGE, OCMH, Department of the Army, 1964 (μέσω internet).(4) William Goolrick, Ogden Tanner: THE BATTLE OF THE BULGE, Time-Life Books, 1979.(5) Dr. Alfred Price: LATE MARQUE SPITFIRE ACES 1942-45, Osprey Publishing Ltd, 1995.(6) Bruce Quarrie: THE ARDENNES OFFENSIVE, Osprey Publishing Ltd (Order of Battle Series No 4 και 5), 1999.(7) Jerry Scutts: B-26 MARAUDER UNITS OF THE EIGHTH AND NINTH AIR FORCES, Osprey Publishing Ltd, 1997.(8) John Weal: JU 88 KAMPFGESCWADER ON THE WESTERN FRONT, Osprey Publishing Ltd, 2000.
To Focke-Wulf Fw 190A-8 συνιστούσε το πιο
αποτελεσματικό αεροσκάφος που διέθετε η Luftwaffe για
επιθέσεις εδάφους. Το αεροσκάφος της φωτογραφίας
ανήκε στη Σμηναρχία III./JG 2.
77
ΜΕΓΑΛΕΣ Μ ΑΧΕΣ
0 1 Α Ν Τ Ι Π Α Λ Ο Ι Δ Ι Ο Ι Κ Η Τ Ε Σ
78
ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΓΚ ΕΡΝ Τ Φ ΟΝ Ρ Ο Υ Ν ΤΣΤΕ Ν Τ
λου εντυπωσιακός τύπος ή ταν ένας από τους καλύτερους Γερμανούς διοικητές τεθωρακισμένων. Ο 44χρο- νος στρατηγός είχε ύψος 1,60 m και βάρος μόλις 55 kg! Η φυσική του κατάσταση, ωστόσο, ήταν άριστη και, το σπουδαιότερο, ο Μαντώυ- φελ διέθετε ιδιαίτερη οξυδέρκεια και αντίληψη, που του επέτρεπαν να αντιδρά
Γκερντ φον Ρούντστεντ
Κανένας άλλος στρατιωτικός δεν συνέδεσε περισσότερο το όνομά του με την αντεπίθεση του Χίτλερ στις Αρδέννες όσο ο 70χρονος στρατάρχης Γκερντ φον Ρούντστεντ. Ο αριστοκρατικής καταγωγής αξιωματικός της παλαιάς σχολής ήταν έ νας «τζέντλεμαν ως τα νύχια» και φυσικά ο επαναστάτης Χίτλερ τον αντιπαθούσε. Αν και δεν ήταν Ναζί, ο Ρούντστεντ αισθανόταν ότι έπρεπε να επιτελέσει το καθήκον του ως πιστός στρατιώτης. Από την πρώτη ημέρα του Β ' Παγκοσμίου Πολέμου είχε υπηρετήσει σε ανώτατες θέσεις της Wehrmacht. Αποπέμφθηκε δύο φορές από τον φύρερ, μία στη Ρωσία και μία στη Δύση, και είχε ορκιστεί πως δεν θα αποδεχόταν ποτέ πια να αναλά- βει κάποια νέα διοίκηση. Η πρόσκληση του Χίτλερ, όμως, στο Ράστενμπουργκ την 1η Σεπτεμβρίου 1944 τον οδήγησε και πάλι κάτω από τον περίεργο μαγνητισμό που ασκούσε ο δικτάτορας. Ο φύρερ τον χρειαζόταν για το όνομά του και για την εμπιστοσύνη που ενέπνεε στο στράτευμα και τον γερμανικό λαό. Αλλά και ο ίδιος ο Ρούντστεντ ήταν πρόθυμος να προσφέρει: «Οταν τόσοι νεαροί στρατιώτες πολεμούν, ο γηραιό-
τερος Γερμανός στρατιώτης δεν μπορεί να κάθεται στο σπίτι του...» Γρήγορα έχασε κάθε αυταπάτη. Οι πραγματικές αρμοδιότητές του ήταν μηδαμινές, αφού ο Χίτλερ ήλεγχε ακόμη και τις παραμικρές λεπτομέρειες. Ο Ρούντστεντ ανάλωσε το μεγαλύτερο διάστημα της μάχης των Αρδεννών πίνοντας κονιάκ και διαβάζοντας αστυνομικά μυθιστορήματα.
Βάλτερ Μόντελ
πυροσβέστης του φύρερ»), επειδή καλείτο πάντα να σώζει τη Wehrmacht από φαινομενικά αδιέξοδες καταστάσεις. Ο Μόντελ πίεζε αφόρητα τους αξιωματικούς του να
αποδώσουν, αλλά αντιμετώπιζε με αγάπη τους απλούς στρατιώτες. Ηταν απόλυτα προσηλωμένος στο επάγγελμά του (γεγονός που μαρτυρούσε η ανέλιξή του από τη διοίκηση μεραρχίας σε εκείνη της ομάδας στρατιών μέσα σε τρία χρόνια), με ελάχιστους φίλους και ανύπαρκτη κοινωνική ζωή, πιστός χριστιανός και αφοσιω- μένος στην οικογένειά του.
Γιόζεφ Ντήτριχ
που. αν διατυπώνονταν από άλλον αξιωματικό, θα τον είχαν οδηγήσει στο απόσπασμα. Ο Ντήτριχ είχε διοικήσει στο παρελθόν την 1η Μεραρχία των S S «Leibstandarte Adolf Hitler» στην Ελλάδα και το Ανατολικό Μέτωπο. Οι περισσότεροι Γερμανοί αξιωματικοί δεν είχαν σε ιδιαίτερη εκτίμηση τις ικανότητές του. Ο Ρούντστεντ τον θεωρούσε «έντιμο αλλά ηλίθιο- Τον Ιού λιο του 1943 ανήλθε στη διοίκηση σώματος και το 1944 ανέλαβε την 6η Στρατιά Πάντσερ.
ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΒΑΛΤΕΡ ΜΟΝΤΕΛ
Ο Χίτλερ συνήθιζε να προσδιορίζει τον Βάλτερ Μόντελ ως τον «καλύτερο στρατάρχη» του. Το σίγουρο είναι πως ήταν ένας από τους πιο ενδιαφέροντες. Γιος ενός δασκάλου ο Μόντελ έτρεφε βαθιά αφοσίωση στη χώρα του και στον Στρατό. Οι συνάδελφοί του τον θεωρούσαν έναν πολύ ε νεργητικό διοικητή και χαρισματικό τακτικό νου. Εγινε γνωστός περισσότερο ως δεξιοτέχνης της άμυνας («ο
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ SS ΓΙΟΖΕΦ ΝΤΗΤΡΙΧ
Ισως ο πιο ελλιπής τεχνικά από τους επικεφαλής στρατιών του Μόντελ ήταν ο διοικητής της 6ης Στρατιάς Πάντσερ, στρατηγός των SS , Γιόζεφ «Ζεπ» Ντήτριχ, ένας πρώην κρεοπώλης, βετερά-
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣΧΑΣΟ ΦΟΝ ΜΑΝΤΩΥΦΕΛ
Κανένας άνθρωπος, αντικρίζοντας τον μικροσκο- πικό στρατηγό Χάσο Εκαρντ φον Μαντώυφελ με πολιτικά ρούχα, δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι αυτός ο καθό-
νος του Βαυαρικού Στρατού που είχε συμμετάσχει στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μ έλος του Εθνικοσοσιαλιστι- κού Κόμματος από τη δεκαετία του 1920 και προσωπικός φίλος του Χίτλερ, ο Ντήτριχ χρημάτισε σοφέρ του Αδόλ- φου και αρχηγός της σωματοφυλακής του. Η εγγύτητα και η οικειότητά του με τον Χίτλερ του επέτρεπαν να εκφέρει ελεύθερα απόψεις
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
0 1 Α Ν Τ Ι Π Α Λ Ο Ι Δ Ι Ο Ι Κ Η Τ Ε Σ
με επιτυχία ακόμη και στις πιο ρευστές και αβέβαιες καταστάσεις. Κατά την εισβολή της Wehrmacht στη Ρωσία, ο Μαντώυφελ διοικούσε ένα απλό σύνταγμα, αλλά τον Νοέμβριο του 1942 ήταν ήδη μέραρχος υπό τις διαταγές του Ρόμμελ στην Τυνησία. Το διάστημα 1943- 44 διοίκησε με θαυμάσια αποτελέσματα την 7η Μεραρχία Πάντσερ και την περίφημη Μεραρχία «Μεγάλη Γερμανία», με αποτέλεσμα ο Χίτλερ να του αναθέσει απευθείας την 5η Στρατιά Πάντσερ προσπερνώντας το επίπεδο της διοίκησης σώματος!
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣΕΡΙΧΜΠΡΑΝΤΕΝΜΠΕΡΓΚΕΡ
Συγκρινόμενος με τους Ντήτριχ και Μαντώυφελ, ο στρατηγός Εριχ Μπραντεν-
μπέργκερ ήταν ο λιγότερο ευνοούμενος από τους τρεις διοικητές στρατιών του Μόντελ. Ως «προϊόν» του Γενικού Επιτελείου, ο Μπραντενμπέργκερ επέσυρε τον φθόνο ή τα αρνητικά σχόλια άλλων Γερμανών αξιωματικών, που δεν είχαν την τύχη να φοιτήσουν σε αυτή τη σπουδαία Ακαδημία.
της εκστρατείας απελευθέρωσης της Ευρώπης ως ανώτατος διοικητής, έχοντας υπό τις διαταγές του τέσσερα εκατομμύρια άνδρες. Γεννημένος στις 14 Οκτωβρίου 1890 στο Τέξας, ο Αϊ- ζενχάουερ αποφοίτησε 64ος από την τάξη του στη Στρατιωτική Ακαδημία του Ουέστ Πόιντ μεταξύ 164 συμμαθητών, αλλά δεν πρόλαβε να συμμετάσχει στον Α ’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι προαγωγές στο διάστημα του Μεσοπολέμου ήταν εξαιρετικά σπάνιες και ο Αϊζενχάουερ παρέ- μεινε στον βαθμό του ταγματάρχη για 15 χρόνια! Από το 1936 έως το 1940, ωστόσο, ανέβηκε έξι βαθμούς και αμέσως μετά το Περλ Χάρ- μπορ ο Στρατός τού εμπι- στεύθηκε τη διεύθυνση του Τμήματος Επιχειρήσεων. Από τη θέση αυτή ο «Αϊκ» διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον στρατηγικό σχεδίασμά των ενεργειών αναχαίτισης της Γερμανίας και της Ιαπωνίας και, όπως ήταν φυσικό, αποτέλεσε την υπ' αριθμόν ένα επιλογή των α- νωτέρων του για τη διοίκηση των αμερικανικών στρατευμάτων κατά την εκστρατεία τους εναντίον του Χίτλερ. Ο Αϊζενχάουερ ηγήθηκε της απόβασης στη βόρεια Αφρική (1942), της κατάληψης της Σικελίας (1943) και της μεγαλειώδους απόβασης στη Νορμανδία (1944). Μετά τον πόλεμο ανέλαβε αρχηγός του Μικτού Επιτελείου, το 1951 ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ και το 1952 εξελέ- γη πρόεδρος των ΗΠΑ, θέση στην οποία παρέμεινε έως το 1960. Υπήρξε ο πρώτος Αμερικανός πολιτικός που έκανε λόγο για το περίφημο «στρατιω τικοβ ιο μηχανικό σύμπλεγμα», ενώ στις σελίδες της Ιστορίας έλαβε τη θέση του ως «ο κατάλληλος άνθρωπος, στην κατάλληλη θέση, τον κατάλληλο χρόνο».
Ομάρ Μπράντλεϋ
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΟΜΑΡ ΜΠΡΑΝΤΛΕΫ
Ο Ομάρ Μπράντλεϋ ήταν επίσης γιος δασκάλου από το Μισούρι και παρά το ότι «έχασε» και αυτός την ευκαιρία να συμμετάσχει στον Α1 Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέχισε μία διακεκριμένη καριέ- ρα σε διάφορες σχολές του Στρατού των ΗΠΑ, χρηματίζοντας μάλιστα και διοικητής της Σχολής Πεζικού. Ε πειτα από ένα σύντομο πέρασμα από τις διοικήσεις της 28ης και της 82ης Μ εραρχίας, ο Μπράντλεϋ ανέλαβε αρχικά υπαρχηγός του Πάττον στο II Σώμα, όταν ήλθε η ώρα της δράσης στην Τυνησία, και λίγο αργότερα διοικητής του ίδιου σχηματισμού, με τον οποίο συνέβαλε αποφασιστικά στην κατάληψη της Σικελίας. Κατά την απόβαση στη Νορμανδία ο Μπράντλεϋ ήλεγχε τα ηνία της 1ης Στρατιάς και κατόπιν της 12ης Ομάδας Στρατιών. Σεμνός, ανιδιοτελής και με γνήσιο ενδιαφέρον για τους άνδρες του, ο Ομάρ Μπράντλεϋ υπήρξε ένας από τους «σταθερούς βράχους», στους οποίους μπορούσε να βασίζεται ο Αϊζεν- χάουερ.
Ο Μαντώυφελ, ωστόσο, συνήθιζε να λέει για τον διοικητή της 7ης Στρατιάς πως είχε «τα χαρακτηριστικά ενός επιστήμονα» και πως ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τον Ντήτριχ. Ο Μπραντεν- μπέργκερ, διοικώντας την 7η Στρατιά, αξιοποίησε τους καρπούς μίας πλούσιας ε μπειρίας. Από το 1941 έως το 1943 είχε διοικήσει την 8η Μεραρχία Πάντσερ έχοντας ως σωματάρχη τον ιδιοφυή φον Μανστάιν και είχε λάβει μέρος σε πολλές σκληρές αμυντικές μάχες του κεντρικού Ανατολικού Μετώπου. Τον Αύγουστο του 1943 ανέλαβε το δικό του Σώμα (XXIX) και το επόμενο έτος μεταπήδησε στη θέση του επικεφαλής της 7ης Στρατιάς.
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΝΤΟΥΑΙΤ ΑΪΖΕΝΧΑΟΥΕΡ
Ο στρατηγός Ντουάιτ Αϊ- ζενχάουερ συγκαταλέγεται δικαιολογημένα στους πιο γνωστούς στρατιωτικούς η γέτες, αφού κατά τον Β ’ Παγκόσμιο Πόλεμο ηγήθηκε
79
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
0 1 Α Ν Τ Ι Π Α Λ Ο Ι Δ Ι Ο Ι Κ Η Τ Ε Σ
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΩ ΡΤΝΕΫ ΧΟ ΤΖΕ Σ
Ο μετριοπαθής και χαμηλών τόνων στρατηγός Κώρ- τνεϋ Χότζες δεν θα προ- σείλκυε ποτέ τα φώτα της
δημοσιότητας και το πιθανότερο είναι πως θα είχε τερματίσει τη σταδιοδρομία του, χωρίς να τον γνωρίσει το ευρύ κοινό, αν η μάχη των Αρδεννών δεν τον έ φερνε με δραματικό τρόπο στο προσκήνιο. Εισήλθε στο Ουέστ Πόιντ το 1904, αλλά αποχώρησε πριν ολοκληρώσει τις σπουδές του, επειδή απέτυχε στις εξετάσεις της γεωμετρίας. Παρέμεινε, ωστόσο, στον Στρατό και υπηρέτησε στο Μεξικό υπό τον περίφημο στρατηγό Πέρσι- γκ, κυνηγώντας τον επαναστάτη Πάντσο Βίλλα. Στον Α ’ Παγκόσμιο Πόλεμο παραση- μοφορήθηκε για ανδρεία και στη συνέχεια κατέλαβε διαδοχικά διάφορες επίζηλες επιτελικές θέσεις. Τον Ιούνιο του 1944 ήταν υπαρ- χηγός του Μπράντλεϋ, τον
οποίο και διαδέχθηκε στη διοίκηση της 1ης Στρατιάς. Οι άνδρες του τον εμπιστεύονταν απόλυτα, επειδή γνώριζαν ότι ήταν ο μοναδικός ανώτατος Αμερικανός αξιωματικός στο ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων, που στο παρελθόν είχε πολεμήσει σαν απλός στρατιώτης μέσα στη λάσπη Kat τα χαρακώματα, και ο Χότζες ανταπέδιδε αυτή την εκτίμηση.
ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΤΡΟ Ϋ Μ ΙΝ ΤΛ ΤΟ Ν
Ο υποστράτηγος Τρόυ Μίντλτον, του οποίου το VIII Σώμα δέχθηκε το μεγαλύτερο βάρος της γερμανικής εφόδου στις Αρδέννες, ξεχώριζε από τους συναδέλφους του, καθώς ήταν ο μόνος που είχε παραιτηθεί παλαιό- τερα από τον Στρατό. Εχοντας πολεμήσει στη Γαλλία το 1917-18 και έχοντας συσσωρεύσει 27 χρόνια υπηρεσίας, ο Μίντλτον αποφάσισε να αποστρατευτεί το 1937, οπότε και ανέλαβε πρύτανης στο κρατικό Πανεπιστή-
Τρόυ Μίντλτον
μιο τής Λουιζιάνα, Η έκρηξη του πολέμου, όμως, ανέτρεψε το πρόγραμμά του και α- νακλήθηκε στην ενεργό υ
πηρεσία. Ετσι, βρέθηκε να διοικεί την 45η Μεραρχία Πεζικού στη Σικελία. Εκεί τραυματίστηκε στο πόδι και νοσηλεύθηκε για μήνες σε στρατιωτικό νοσοκομείο των ΗΠΑ. Ο Αϊζενχάουερ, όμως, ήθελε οπωσδήποτε αυτόν τον ικανό αξιωματικό στο ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων και παρατήρησε πως: «0α προτιμούσα να έχω τον Τρόυ Μίντλτον να διοικεί το VIII Σώμα από ένα φορείο, παρά οποιονδήποτε άλλον απόλυτα υγιή στρατηγό».
Τζωρτζ Πάττον
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΤΖΩ ΡΤΖ ΠΑΤΤΟΝ
Ο θυελλώδης Τζωρτζ Πάττον αντιπροσώπευε σίγουρα την πιο αντιφατική φιγούρα της αμερικανικής διοίκησης κατά την εκστρα
τεία στην Ευρώπη. Εξαιρετικά εγωιστής και κυνικός, ο Πάττον ήταν εξίσου εργατικός και επαγγελματίας με τους άλλους ανώτατους Α μερικανούς αξιωματικούς.
Η νοοτροπία του, όμως, ήταν πολύ διαφορετική, γεγονός που ίσως να εξηγείται από το ότι ο Πάττον ήταν ο μόνος Αμερικανός στρατηγός, ο οποίος δεν είχε ανάγκη τον μισθό που του έδινε ο Στρατός για να επιδιώσει. Γόνος πλούσιας οικογένειας, θα μπορούσε κάλλιστα να είχε αναδειχθεί σε επιτυχημένο επιχειρηματία, αλλά ο Πάττον επέμενε πως χρειαζόταν τον Στρατό όσο και ο Στρατός χρειαζόταν αυτόν. Οπως και ο Αϊζενχάουερ, ο Πάττον παρέμεινε 14 χρόνια στον βαθμό του ταγματάρχη, μέχρι που η έκρηξη του Β ’ Παγκοσμίου Πολέμου απογείωσε την καριέρα του. Πολέμησε στην Αφρική και τη Σικελία και το καλοκαίρι του 1944 οδήγησε την 3η Στρατιά που διοικούσε σε μία θεαματική «κούρσα» μέσα από τη Γαλλία. Αν και δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η υψηλή στρατηγική, ήταν δεινός τακτικός νους και δια-κρινόταν γΓ αυτό που ο Αϊ-ζενχάουερ θεω ρούσε το πολυτιμότερο χάρισμα ενός η γήτορα: «Να πιέζει αλύπηταγια το αποτέλεσμα».
Δημήτριος Σταυρόπουλ ος
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
Α Γ Ν Ω Σ Τ Ε Σ Π Τ Υ Χ Ε Σ
ΤΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑΤΩΝ ΑΡΔΕΝΝΩΝ
•Τις πρώτες ημέρες της μεγάλης γερμανικής αντεπίθεσης οι αμερικανικές σημαίες εξαφανίσθηκαν ως δια μαγείας από ία παράθυρα των σπιτιών στο Βέλγιο και τη βόρεια Γαλλία, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που φοβήθηκαν πως οι Γερμανοί θα μπορούσαν να επιστρέφουν ως στρατεύματα κατοχής. Παρόμοια κρίση επικράτησε και στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρ-κης, όπου η ξέφρενη άνοδος πουακολούθησε την απελευθέρωση της Γαλλίας, μεχατράπηκε σε σχεδόν κατακόρυφή πτώση.• Η ειρωνεία της τύχης ήταν πως ακριβώς την ημέρα που οι Γερμανοί εξαπέλυσαν τη μεγάλη αντεπίθεσή τους στις Αρδέννες, ο Αϊζεν-χάουερ πληροφορήθηκε πως είχε προαχθεί σε στρατηγό πέντε αστέρων. «Κάθε φορά που παίρνω αστέρι δέχομαι επίθεση», σχολίασε στον Πάττον. Το τέταρτο άστρο το είχε λάβει στις αρχές του 1943, λίγο πριν την αντεπίθεση του Ρόμμελ στο Κασσερίν.• Οταν ο Αϊζενχάουερ ενημέρωσε τον Μπράντλεϋ ότι η 1 η Στρατιά θα υπαγόταν προσωρινά υπό τη διοίκηση του Μοντγκόμερυ, ο τελευταίος του απάντησε: «Αϊκ για τον Θεό! Δεν μπορώ να είμαι υπεύθυνος απέναντι στον αμερικανικό λαό αν κάνεις κάτι τέτοιο. Παραιτούμαι!» Ο Αϊζενχάουερ του απάντησε αφοπλιστικά: «Εγώ και όχι εσύ, είμαι υπεύθυνος απέναντι στον αμερικανικό λαό. ΓΓ αυτό η παραίτησή σου δεν σημαίνει απο- λύτως τίποτα».• Η τακτική αναδιάταξη των Γερμανών πριν την επίθεση διήρκεσε σχεδόν τρεις μήνες και απέβη εξαιρετικά αποτελεσματική. Τα μέσα απόκρυψης των τρένων, τα οποία μετέφεραν δυνάμεις μπροστά στις Αρδέννες, ήταν σε τέτοιο βαθμό άριστα, ώστε η Wehrmacht έχασε εξαιτίας της δράσης της πανίσχυρης συμμαχικής αεροπορίας μόνο οκτώ βαγόνια τον Σεπτέμβριο, 11 τον Οκτώβριο και τέσσερα τον Νοέμβριο. Τα υπόλοιπα 14.000 βαγόνια, που κινήθηκαν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, έφθασαν ασφαλή στον προορισμό τους.• Ως αρχική ημερομηνία εκδήλωσης της επίθεσης είχε ορισθείη 1η Νοεμβρίου, αλλά οι Γερμανοί μετε- ωρολόγοι υποσχέθηκαν ευνοϊκότερες καιρικές συνθήκες για τις 25 του ίδιου μήνα. Η συγκέντρωση
των απαραίτητων εφοδίων, όμως, καθυστέρησε κι έτσι η κρίσιμη ημέρα αναβλήθηκε και πάλι για τις 10 Δεκεμβρίου, έπειτα για τις 15 και τελικά για τις 16. Οι αναβολές δεν επηρέαζαν ιδιαίτερα τον Χίτλερ. Η επίθεσή του εναντίον της Γαλλίας την άνοιξη του 1940 είχε αναβληθεί 16 φορές!• Τις παραμονές της επίθεσης μοιράσθηκε στις γερμανικές μονάδες κάρβουνο για τη θέρμανση των καταλυμάτων τους, ώστε ο καπνός από τα καυσόξυλα να μη προδώσει την ύπαρξη μεγάλης συγκέντρωσης σχηματισμών.• Οταν ο Αμερικανός στρατηγός Ομάρ Μπράντλεϋ πέρασε από έναν δρόμο του Λουξεμβούργου στις 17 Δεκεμβρίου 1944, παρατήρησε μία τεράστια αμερικανική σημαία που κυμάτιζε σε ένα επιβλητικό πέτρινο κτίριο. «Ελπίζω πως δεν θα μπορέσει να την κατεβάσει ο εχθρός», του είπε ένας επιτελής του και συμπλήρωσε: «Νομίζετε πως θα παραμείνουμε στο Λουξεμβούργο;» Ο Μπράντλεϋ του απάντησε: «Μπο- ρείς να στοιχηματίσεις ακόμη και τη ζωή σου ότι θα παραμείνουμε. Δεν πρόκειται να μετακινήσω το στρατηγείο μου, γιατί κάτι τέτοιο θα φόβιζε θανάσιμα τους πάντες».• Αμερικανικά ακροαστικά φυλάκια στις Αρδέννες είχαν επισημάνει τον υπόκωφο ήχο κινητήρων αρμάτων από την απέναντι πλευρά, λίγες ημέρες πριν από τη 16η Δεκεμβρίου. Οι παλαιότεροι στρατιώτες, όμως, καθησύχασαν τους νέους συναδέλφους τους, που επάνδρωναν τις σκοπιές: «Μη φοβάστε. Οι Γερμανοί απλά παίζουν δίσκους σε φωνογράφους για να σας τρομάξουν!»• Φανατικός Ναζί, ο Πάιπερ είχε διοικήσει στη Ρωσία μία μονάδα, η οποία είχε αποκτήσει την προσωνυμία «Τάγμα του Πυρσού», επειδή κάποτε πυρπόλησε ολοσχερώς δύο χωριά μαζί με τους κατοίκους τους.• Στις αρχές Δεκεμβρίου 1944 το δημοφιλέστερο γεγονός στις Αρδέννες ήταν η περιοδεία της ηθοποιού Μάρλεν Ντήτριχ, η οποία μοίραζε αυτόγραφα με το κραγιόν της στους Αμερικανούς στρατιώτες που συνωστίζονταν για να τη θαυμάσουν.• Τις επιθετικές αιχμές του Ντήτριχ στις Αρδέννες συνιστούσαν οι μεραρχίες των Waffen SS «Leibstandarte» και «Hitlerjugend», οι
Γίο να προφυλαχΘεί από το πολικό ψύχος που επικρατούσε στην περιοχή, ο Αμερικανός στρατιώτης της φωτογραφίας σκέπασε το κεφάλι του με ένα μάλλινο κάλυμμα. Μερικοί άνδρες άνοιγαν οπές στους ατομικούς τους υπνόσακους και τους έφεραν επάνω από τη στολή.
οποίες ήταν διάσημες για τη σκληρότητα τους και την αδιαφορία τους για την τήρηση των εθιμικών κανόνων του πολέμου. Ενώ πολεμούσε στη Ρωσία, η 1η S S εκτέλεσε κάποτε 4,000 Σοβιετικούς αιχμαλώτους ως αντίποινα για τη θανάτωση έξι δικών της ανδρών, ενώ η 12η SS είχε εκτελέσει εν ψυχρώ 64 Βρετανούς και Καναδούς αιχμαλώτους στη Νορμανδία, αφού πρώτα τους ανέκρινε.• Τον Οκτώβριο του 1943 ο Μο- ντγκόμερυ είχε αποδεχθεί ένα στοίχημα πέντε λιρών του Αϊζενχά- ουερ ότι ο πόλεμος στην Ευρώπη θα τελείωνε μέσα στο 1944. Στις 16 Δεκεμβρίου 1944 έστειλε στον «Αϊκ» μία επιστολή ζητώντας να πληρωθεί το συμβολικό ποσό.• Τις πρώτες ώρες της επίθεσης στον νότιο τομέα, ένας Αμερικανός διοικητής λόχου, που δεχόταν πυρά πυροβολικού, τηλεφώνησε στον σταθμό διοίκησης του τάγματος για να ειδοποιήσει πως ίσως οι Γερμανοί πλησίαζαν προς τα εκεί. Του απάντησε μία φωνή με βαριά γερμανική προφορά, λέγοντας: «Είμαστε ήδη εδώ».• Χαρακτηριστική της σφοδρότη- τας της γερμανικής επίθεσης στον νότιο τομέα του μετώπου ήταν η κατανάλωση πυρομαχικών του αμερικανικού 109 Συντάγματος Πεζικού. Χρησιμοποίησε μέσα σε ένα 24ωρο 280.000 φυσίγγια, 5.000 βλήματα όλμων, 3.000 χειροβομβίδες και 300 βλήματα bazooka!• Τρεις ημέρες μετά την εξόντωση
της αμερικανικής 106 Μεραρχίας Πεζικού, ο διοικητής της, υποστράτηγος Αλαν Τζόουνς, απαλλάχθηκε των καθηκόντων του. Διαβάζοντας τη σχετική διαταγή υπέστη καρδιακή προσβολή και απομακρύνθηκε με φορείο προς τα μετόπισθεν. Ε πειτα από 27 χρόνια υπηρεσίας στο στράτευμα, ο Τζόουνς άντεξε λιγό- τερο από δύο εβδομάδες στη μάχη.• Τρεις μικρές αμερικανικές ομάδες Μηχανικού υπεράσπισαν τόσο αποδοτικά με πυρά και καταστροφές το χωριό Σταβελό, ώστε ο στρατηγός Γκάβιν τις συνέκρινε σε αποτελεσματικότητα «με μία πλήρη μεραρχία πεζικού».• Ο συνολικός αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών που τέθηκαν εκτός μάχης από κρυοπαγήματα στη μάχη των Αρδεννών ανέρχεται στα 15.000 άτομα.• Κατά την έναρξη της υποχώρησής της και καθώς σφυροκοπεϊτο από τη συμμαχική αεροπορία, η 5η Στρατιά Πάντσερ ανέφερε πως Εέ- μεινε από παράσημα. Στο εΕ^ς. όσοι στρατιώτες διακρίνονταν για την ανδρεία τους στο πεδίο t^c χης, λάμβαναν μία φωτογραφία του Ρούντστεντ με αυτόγραφο αντί για τον Σιδηρούν Σταυρό. Αυτό προκά- λεσε τη θυμηδία των στρατε-_:- των. Ενας στρατηγός σχολ.:σεθα ήταν καλύτερο να δ ίν ο .. στο ήρωες λίγες ημέρες άδειας.• Οταν ο Μοντγκόμερυ απαϊταε από τον Αϊζενχάουερ να τον opfern διοικητή όλων των συμμαχικών χερσαίων δυνάμεων, εκείνος tc _ απάντησε πως. αν επέμενε ττ: η ~- μά του, θα ζητούσε απε tc Επιτελείο Αρχηγών να επλέξει μεταξύ των δύο. Ο Μ οντγκό^ε:. <*έ- φθηκε αρχικά ότι ο Α μ ε : .· : . : ; στρατηγός μπλόφαρε και ρώτησε με κομπασμό τον αρχτ . ; τ :_ ε~ - τελείου του. Φράνσις ντε Γκινγκάν: «Ποιος θα μπορούσε ταστήσει;» Εκείνος του απάντηαε: «Ο στρατάρχης Χάρο·,-ντερ» και ο Μοντγκόμερι ϊ . . : ϊ . - θύς κάτωχρος. Είχε ξεχάοει πως ο ικανότατος Α λ ε ξ ά ν τ ε ρ Ι .ζ ϊτ ι-
σιμος για μία τέτοια θέοη.• Το υγειονομικό προσΗπκό ίου Αμερικανικού Στρατό.και αυτό βαρύ τίμημα σης Αρδέννες, χάνοντας 247 γ*
τώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν
Δημήτριος Σταυροπουλος
_Γ :Γ ΜΑ
Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η
82
■ " ,νί/ν'ά'ί'/rrisj*___________ _ Donald Goldstein, Katherine
Dillon & Michael W engerNUTS! THE BATTLE OF THE BULGEΕκδόσεις Brassey's, 1994 Σελίδες 191
To βιβλίο αυτό αντικατοπτρίζει την έξοχη εργασία τριών συγγραφέων, οι οποίοι κατά το παρελθόν έχουν εκπονήσει από κοινού και άλλους εξαιρετικούς τίτλους στρατιωτικής ιστορίας με θέματα από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο αναγνώστης που επιθυμεί να ανακαλύψει άγνωστες πτυχές της μάχης των Αρδεννών, αλλά και να πληρο- φορηθεί την πραγματική ιστορία, που κρύβεται πίσω από κάθε φωτογραφία που τραβήχθηκε εκείνη την περίοδο, είναι σίγουρο πως δεν θα βρει καταλληλότερο βιβλίο από το "Nuts!“. Ο τίτλος βέβαια (που προέρχεται από την περίφημη απάντηση του Μακ Ωλιφ) έχει ε- πιλεγεί περισσότερο για λόγους εντυπωσιασμού, καθώς το πραγματικά περιεχόμενο αποδίδεται από τον υπότιτλο "The Story and Photographs". Στα πλεονεκτήματα του βιβλίου συγκαταλέγονται η λεπτομερής, σχολαστική και περιεκτική παρουσίαση των διοικητών κάθε πλευράς μέχρι και το επίπεδο της μεραρχίας ή και του συντάγματος, η περιγραφή και αξιολόγηση των όπλων και των πολεμικών μηχανών των αντιπάλων χωρίς περιττές λεπτομέρειες και οι πολύ ακριβείς χάρτες. Οι φωτογραφίες είναι όλες ασπρόμαυρες και οι περισσότερες άριστης ποιότητας. Οι συγγραφείς έχουν σταχυολογήσει αναμφίβολα τις πιο αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες από την επιχείρηση "Φθινοπωρινή Θύελλα", τις οποίες συμπλήρωσαν με ιδιαίτερα επιμελημένα επεξηγηματικά κείμενα. Στο κεφάλαιο "Aftermath" α- ναφέρονται λεπτομέρειες σχετικά με τη δίκη των υπευθύνων για τα εγκλήματα των S S κατά την αντεπίθεση των Αρδεννών.
PATTON AND THE BATTLE OF THE BULGEΕκδόσεις MBI, 1999 Σελίδες 159
Ο μάλλον εξειδικευμένος τίτλος αυτού του πολύ κατατοπιστικού βιβλίου δεν θα πρέπει να αποτρέψει τους αναγνώστες, που εν- διαφέρονται να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους γύρω από την επικών διαστάσεων μάχη των Αρδεννών. Αν και κεντρικό θέμα του έργου των Μάικλ και Γκλάντυς Γκρην παραμένει ο ρόλος της 3ης Στρατιάς του Πάττον στην έκβαση της μάχης, το κείμενο, με τις πολυάριθμες, καταπληκτικής ποιότητας φωτογραφίες (αν και όλες ασπρόμαυρες), καλύπτει όλο το ιστορικό της επιχείρησης, από τα αρχικά στάδια σχεδιασμού της μέχρι την τελική αποτυχία της. Σημαντικό προσόν του βιβλίου είναι ότι εκμεταλλεύεται ακόμη και τον χώρο των υπότιτλων των φωτογραφιών, προκειμένου να παράσχει περισσότερες πληροφορίες στον αναγνώστη, και δεν αρκείται απλά στο να επεξηγεί ό,τι απεικονίζεται στη φωτογραφία. Οποιος αναζητά αυθεντικό
A N D THLATTLE OF ΤΗ
9 8
φωτογραφικό υλικό, θα ανταμει- φθεί σίγουρα από αυτό το έργο με μερικές από τις πιο συναρπαστικές φωτογραφίες που έχουν ληφθεί κατά τη μάχη των Αρδεννών. Επιπλέον, η ανάλυση των ενεργειών της 3ης Στρατιάς είναι πολύ καλή (όσο θα μπορούσε να αναμένει κανείς από ένα λεύκωμα 159 σελίδων), ενώ οι χάρτες απλοϊκοί μεν, αλλά κατατοπιστικοί. Το ευρετήριο που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου είναι κι αυτό εξαιρετικό προσεγμένο.
Δημήτριος Σταυρόπουλος
φήγησης γίνεται τόσο γλαφυρή και συναρπαστική, σαν να πρόκειται για μυθιστόρημα.
δεννών. Στο βιβλίο αυτό ο Ουίλιαμ Κάβανα εξηγεί ότι η αντεπίθεση του Χίτλερ απείχε πολύ λίγο από το να καταγάγει μια δραματική νίκη και περιγράφει τις αγωνιώδεις μάχες των Αμερικανών να συγκροτήσουν τη Wehrmacht μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Τα έξι κεφάλαια πραγματεύονται την εξέλιξη των μαχών στους τομείς "Μονσχάου- Χόφεν-Βόρειος Αυχένας-Κορυφο- γραμμή Ελσεμπορν", την πορεία του “Kampfgruppe Πάιπερ από το Λοσχάιμ στο Λα Γκλάιζ", "Διάβαση Λοσχάιμ-Σνέε Αϊφελ-Σαιν Βιτ”, ”Ντάσμπουργκ-Κλαιρ6ώ-Μπα- στόν“, από το "Σταυροδρόμι του Πάρκερ" στον ποταμό "Μεύση" και “Γουόλεντορφ-Χόσντορφ", Ξεχωρίζουν τα ένθετα της λεπτομερούς χρονολόγησης της μάχης και, φυσικά, η αναλυτική περιγραφή των κατορθωμάτων των 18 Αμερικανών στρατιωτικών, οι οποίοι τιμήθηκαν με το Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου για τη δράση τους στις Αρδέννες.
Michael Green & Gladys Green
Peter Elstob BASTOGNE:THE ROAD BLOCKΕκδόσεις Ballantine, 1969 Σελίδες 160
William Cavanagh A TOUR OF THE BULGE BATTLEFIELDΕκδόσεις Pen & Sword, 2001 Σελίδες 256
Ενα βιβλίο, το οποίο συνδυάζει την ιστορική περιγραφή της διάσημης μάχης, που προέκυψε από την αιφνιδιαστική αντεπίθεση του Χίτλερ, τα προσωπικά κατορθώματα πολλών από τους μαχητές και των δύο στρατοπέδων και, το σπουδαιότερο, έναν λεπτομερή οδηγό του πεδίου της μάχης για τον σημερινή περιηγητή, συμπληρώνει ίσως με τον καλύτερο τρόπο τη βιβλιογραφία της μάχης των Αρ-
Αποτελεί πραγματική απώλεια για τους λάτρεις της στρατιωτικής ιστορίας το γεγονός ότι η έξοχη σειρά "Illustrated History of World War 11“ της εκδοτικής εταιρίας Ballantine δεν έχει τύχει επανέκδοσης τα τελευταία χρόνια, κατά τα οποία πα- ρατηρείται μία ανανέωση του ενδιαφέροντος για θέματα του Β 1 Παγκοσμίου Πολέμου. Τα βιβλία της σειράς αυτής, που εμφανίσθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, κυκλοφορούν σε μικρό χαρτόδετο οικονομικό σχήμα, αλλά αποτελούν πραγματικά αριστουργήματα. Οι φωτογραφίες επιλέγονται όλες με πολύ αυστηρά κριτήρια ποιότητας και είναι εξαιρετικά δραματικές. Το πυκνογραμμένο κείμενο ανήκει στον Πήτερ Ελστομπ, ο οποίος πραγματεύθηκε τη μάχη των Αρδεννών και αργότερα, αλλά στο εν λόγω βιβλίο συνεργάσθηκε με τους ειδικούς του Βρετανικού Αυτοκρα- τορικού Πολεμικού Μουσείου, για να δημιουργήσει ένα εξαιρετικά ισορροπημένο έργο. Θεματικός πυρήνας του είναι, βέβαια, η ηρωική πολιορκία της Μπαστόν, της βελγικής πόλης των Αρδεννών, στην οποία κατέληγαν επτά δρόμοι. Οι κινήσεις των γερμανικών μεραρχιών, που περιέσφιξαν την πόλη και επιχείρησαν μάταια απανωτές εφόδους εναντίον της, περιγράφονται με σαφήνεια, όπως φυσικά και η γενναία άμυνα τόσο των ανδρών της 101 Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας όσο και των αρματιστών της Διοίκησης Μάχης "Β" της 10ης Τεθωρακισμένης, που βρέθηκαν επίσης εγκλωβισμένοι στην Μπαστόν. Οι ιστορίες προσωπικού ηρωισμού και αυτοθυσίας αφθονούν, ενώ σε αρκετά σημεία η ροή της α-
ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΑΧΕΣ
dfetytHAfooIS B N 960-87242-0-1
^ Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι ΣΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ
9 7 8 9 6 0 8 7 2 4 2 0 4 >