ΕΠΟΣ Τι είναι το έπος Η λέξη έπος σημαίνει λόγος διήγηση και προέρχεται από το ρήμα laquoέπωraquo που σημαίνει λέγω Ειδικότερα είναι ένα αφηγηματικό ποίημα με πολλούς στίχους που αφηγείται κατορθώματα ηρώων θεών και ηγεμόνων Περιεχόμενο του έπους Ανάλογα με το περιεχόμενό του το έπος χαρακτηρίζεται σε (α) μυθολογικό (β) διδακτικό (γ) ηρωικό Περιεχόμενο ηρωικού έπους Το περιεχόμενο του ηρωικού έπους είναι η αφήγηση κατορθωμάτων ηρώων και θεών Πολλές φορές οι θεοί βρίσκονται μαζί με τους ανθρώπους καθορίζοντας τις πράξεις αυτών Τα βασικά γνωρίσματα του ηρωικού έπους Το ηρωικό έπος έχει δύο βασικά χαρακτηριστικά

1 Παρουσιάζει μυθοποιημένα γεγονότα του παρελθόντος ως αληθινά

2 Έχει αντικειμενικό χαρακτήρα δηλαδή δεν εκφράζει την

προσωπική άποψη του ποιητή αλλά έναν μύθο που είναι γνωστός σε όλους

Ποια έπη έγραψε ο Όμηρος Ιλιάδα και Οδύσσεια

ΕΠΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (ιδιαίτερα ο Τρωικός) Τι είναι ο laquoκύκλοςraquo Κύκλος είναι ένα σύνολο έργων διαφορετικών συγγραφέων που όλα μαζί αναφέρονται και συμπληρώνουν το ίδιο θέμα Τι είναι ο laquoεπικός κύκλοςraquo ή τα laquoκυκλικά έπηraquo

1 Είναι ένας κύκλος επών που γνωρίζουμε μαζί με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια Αρχίζει από τη δημιουργία του κόσμου και τελειώνει με τον θάνατο του Οδυσσέα

2 Τα κύκλια έπη είναι σε περιλήψεις ή μικρά αποσπάσματα και παρουσιάζουν χαρακτήρα όμοια με αυτά της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας

3 Η αξία των κυκλίων επών είναι μεγάλη γιατί μάς έκαναν γνωστά πολλά κατορθώματα ηρώων και πολλές παραδόσεις από την μυθολογία

4 Αργότερα πολλοί δραματικοί ποιητές άντλησαν την υπόθεση της ιστορίας τους από τα κύκλια έπη

Τι είναι ο τρωικός κύκλος Ο Τρωικός κύκλος είναι όσα από τα έπη του επικού κύκλου έχουν σχέση με τον Τρωικό πόλεμο Ο Τρωικός Πόλεμος αποτελείται από έξι έπη

1 Τα Κύπρια Περιέγραφαν όλα όσα συνέβησαν πριν τον Τρωικό Πόλεμο καθώς και τα πολεμικά γεγονότα που έγιναν μέχρι την αρχή της Ιλιάδας

2 Η Αιθοπίς Περιέγραφαν τις νίκες του Αχιλλέα εναντίον του Μέμνονα που ήταν βασιλιάς των Αιθιόπων και σύμμαχος με τους Τρώες Παρουσιάζει επίσης τον θάνατο του Αχιλλέα

3 Η Μικρά Ιλιάς Περιέγραφε τη φιλονικία του Οδυσσέα με τον Αίαντα για τα όπλα του Αχιλλέα καθώς και την είσοδο του Δούρειου Ίππου στο Ίλιον

4 Η Ιλίου πέρσις Αναφερόταν σε όλα όσα έγιναν κατά την κατάληψη της Τροίας 5 Οι Νόστοι Διηγούνταν τις περιπέτειες των ηρώων της Τροίας κατά την

επιστροφή στην πατρίδα τους εκτός από τις αυτές του Οδυσσέα

6 Η Τελεγόνεια Περιέγραφε τα γεγονότα μετά την Οδύσσεια δηλαδή μετά την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη μέχρι τον θάνατό του

Σχέση επών του Τρωικού Κύκλου με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια Τα έξι έπη του τρωικού κύκλου λέγεται (δηλ δεν είμαστε σίγουροι) ότι γράφτηκαν μετά τον Όμηρο και συμπληρώνουν μαζί με τα ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια) τον μύθο του Τρωικού Πολέμου

ΧΡΟΝΟΣ ndash ΧΩΡΟΣ ndash ΚΟΣΜΟΣ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ σε σχέση με την Ιστορία

ΙΛΙΑΔΑ

Διαρκεί 51 μέρες Κεντρικό θέμα ο θυμός του Αχιλλέα Περιγραφή ολόκληρου του 10ετή πολέμου που χρειάστηκε για να κατακτηθεί ο Ίλιος της Τροίας Γιrsquoαυτό ονομάστηκα Ιλιάδα Ο πόλεμος μάλλον έγινε τον 12ος αι πΧ (κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή)

ΟΔΥΣΣΕΙΑ Διαρκεί 41 μέρες Κεντρικό θέμα 10ετή αγώνας του Οδυσσέας να επιστρέψει στην Ιθάκη Περιγραφή όλων των μεταπολεμικών περιπετειών του Οδυσσέα

Πότε γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία την Γεωμετρική Εποχή (αρχές 7ου αι πΧ)

Πού γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία Στη Δυτική Μικρά Ασία και τα Νησιά του Αιγαίου

Από πού άντλησε ο Όμηρος στοιχεία (ποιες είναι οι πηγές του) τη μακρόχρονη επική ποίηση που μεταφερόταν προφορικά από γενιά σε γενιά μεταξύ των αποίκων την εποχή στην οποία ζει ο ποιητής (τέλος 8ου αι έως αρχές 7ου αι πΧ)

Ο κόσμος των ομηρικών επών σε σχέση με την Ιστορία Τα ομηρικά έπη εκφράζουν τον κόσμο της Μυκηναϊκής εποχής και της Γεωμετρικής Αναφέρονται

1 σε γεγονότα της Μυκηναϊκής εποχής που έγιναν μύθοι 2 στην Γεωμετρική εποχή δηλαδή στην εποχή που γράφονται Γίνεται

παρουσίαση

της ανάπτυξης ναυτιλίας εμπορίου

των πολιτικών συγκρούσεων

των κοινωνικών θεσμών δηλ κανόνες συμπεριφοράς όπως ο θεσμός της φιλοξενίας

Γιrsquo αυτό τα ομηρικά έπη αποτελούν ιστορική πηγή περισσότερο του 8ου αιπΧ παρά της εποχής του Τρωικού Πολέμου

ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝ οι ΑΟΙΔΟΙ και οι ΡΑΨΩΔΟΙ Αοιδοί lsquoΟμηρος Ραψωδοί

Πότε Πριν τον Όμηρο

Πότε Τέλος 8ου ndash αρχές 7ου αι πΧ

Πότε Μετά τον Όμηρο Διαδέχτηκαν τους Αοδούς προς το τέλος του 8ου αι πΧ

Τι έκαναν Οι επικοί ποιητές κυρίως πριν τον Όμηρο που τραγουδούσαν τα έπη τους με συνοδεία κιθάρας Τραγουδούσαν τα δικά τους έπη Αυτοσχεδίαζαν προφορικά τα έπη με την βοήθεια μιας Μούσας που επέλεγε το θέμα που τραγουδούσαν Μπορούσαν να αυτοσχεδιάζουν γιατί είχαν

ταλέντο

εκπαιδεύονταν από τους παλαιότερους γονείς ή δασκάλους

Μάθαιναν θρύλους για τα σημαντικότερα γεγονότα και τους ήρωες του λαού τους και θυμόντουσαν φράσεις στίχους ακόμα και ολόκληρες εικόνες Μπορούσαν έτσι να τα προσθέσουν ή και να τα συνδυάσουν στο τραγούδι

Τι έκανε Απήγγειλε τα δικά του ποιήματα Πιθανός ήταν ο πρώτος που κράτησε σκήπτρο

Τι έκαναν Απήγγειλαν τα έπη άλλων με συνοδεία σκήπτρου που ήταν σύμβολο εξουσίας Δεν αυτοσχεδίαζαν αλλά συνέρραβαν έπη που είχαν γραφτεί από άλλους τα οποία μάθαιναν απέξω και απήγγειλαν ρυθμικά

Η λέξη laquoαοιδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoάδωraquo που σημαίνει τραγουδώ

Η λέξη laquoραψωδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoράπτωraquo και το ρήμα laquoωδήraquo σημαίνει τραγούδι

Πού Ζούσαν σε ανάκτορα Κάθε ανάκτορο είχε τον αοιδό του Τραγουδούσαν σε συμπόσια ανακτόρων εορταστικές εκδηλώσεις και πληρώνονταν

Πού Όπου ταξίδευε

Πού Απήγγειλαν σε διάφορους τόπους όπου ταξίδευαν Ανήκαν σε επαγγελματικές ενώσεις Συμμετείχαν σε μεγάλες γιορτές των Ελλήνων όπου γίνονταν ραψωδικοί αγώνες και έκαναν γνωστά τα έπη σε όλους τους Έλληνες

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (από πού άντλησε στοιχεία ο Όμηρος) 1 Μακρόχρονη ηρωική επική παράδοση ιδιαίτερα αυτή που έχει

σχέση με τον Τρωικό Πόλεμο 2 Λαϊκός μύθος που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου καθώς

και στην κόρη που ζητά να αγωνιστούν όσοι τη ζητούν σε γάμο για να επιλέξει τον καλύτερο

3 Οι μύθοι για τις περιπέτειες των ναυτικών καθώς και πολλά

στοιχεία παραμυθιών

4 Τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική κοινωνική πολιτική και πολιτισμική κατάσταση της Γεωμετρικής εποχής Ιδιαίτερα τα στοιχεία που αφορούν στην εποχή του ποιητή δηλαδή προς το τέλους του 8ου αι πΧ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ 1 Νίκησαν τον χρόνο διασώθηκαν έως σήμερα αντίθετα με τα κύκλια

έπη 2 Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες Αποτελούσαν

μάθημα σε σχολεία και όλοι μάθαιναν για την ιστορία και τη θρησκεία τους

3 Μορφώνουν και επιδρούν στον λόγο και στη σκέψη όχι μόνο των

Ελλήνων γιατί διαβάζονται ακόμα και σήμερα από όλον τον κόσμο 4 Επηρέασαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη

5 Αποτελούν πηγή έμπνευσης σήμερα για λογοτέχνες καλλιτέχνες και

σκηνοθέτες Έλληνες και ξένους

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΕΠΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (ιδιαίτερα ο Τρωικός) Τι είναι ο laquoκύκλοςraquo Κύκλος είναι ένα σύνολο έργων διαφορετικών συγγραφέων που όλα μαζί αναφέρονται και συμπληρώνουν το ίδιο θέμα Τι είναι ο laquoεπικός κύκλοςraquo ή τα laquoκυκλικά έπηraquo

1 Είναι ένας κύκλος επών που γνωρίζουμε μαζί με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια Αρχίζει από τη δημιουργία του κόσμου και τελειώνει με τον θάνατο του Οδυσσέα

2 Τα κύκλια έπη είναι σε περιλήψεις ή μικρά αποσπάσματα και παρουσιάζουν χαρακτήρα όμοια με αυτά της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας

3 Η αξία των κυκλίων επών είναι μεγάλη γιατί μάς έκαναν γνωστά πολλά κατορθώματα ηρώων και πολλές παραδόσεις από την μυθολογία

4 Αργότερα πολλοί δραματικοί ποιητές άντλησαν την υπόθεση της ιστορίας τους από τα κύκλια έπη

Τι είναι ο τρωικός κύκλος Ο Τρωικός κύκλος είναι όσα από τα έπη του επικού κύκλου έχουν σχέση με τον Τρωικό πόλεμο Ο Τρωικός Πόλεμος αποτελείται από έξι έπη

1 Τα Κύπρια Περιέγραφαν όλα όσα συνέβησαν πριν τον Τρωικό Πόλεμο καθώς και τα πολεμικά γεγονότα που έγιναν μέχρι την αρχή της Ιλιάδας

2 Η Αιθοπίς Περιέγραφαν τις νίκες του Αχιλλέα εναντίον του Μέμνονα που ήταν βασιλιάς των Αιθιόπων και σύμμαχος με τους Τρώες Παρουσιάζει επίσης τον θάνατο του Αχιλλέα

3 Η Μικρά Ιλιάς Περιέγραφε τη φιλονικία του Οδυσσέα με τον Αίαντα για τα όπλα του Αχιλλέα καθώς και την είσοδο του Δούρειου Ίππου στο Ίλιον

4 Η Ιλίου πέρσις Αναφερόταν σε όλα όσα έγιναν κατά την κατάληψη της Τροίας 5 Οι Νόστοι Διηγούνταν τις περιπέτειες των ηρώων της Τροίας κατά την

επιστροφή στην πατρίδα τους εκτός από τις αυτές του Οδυσσέα

6 Η Τελεγόνεια Περιέγραφε τα γεγονότα μετά την Οδύσσεια δηλαδή μετά την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη μέχρι τον θάνατό του

Σχέση επών του Τρωικού Κύκλου με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια Τα έξι έπη του τρωικού κύκλου λέγεται (δηλ δεν είμαστε σίγουροι) ότι γράφτηκαν μετά τον Όμηρο και συμπληρώνουν μαζί με τα ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια) τον μύθο του Τρωικού Πολέμου

ΧΡΟΝΟΣ ndash ΧΩΡΟΣ ndash ΚΟΣΜΟΣ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ σε σχέση με την Ιστορία

ΙΛΙΑΔΑ

Διαρκεί 51 μέρες Κεντρικό θέμα ο θυμός του Αχιλλέα Περιγραφή ολόκληρου του 10ετή πολέμου που χρειάστηκε για να κατακτηθεί ο Ίλιος της Τροίας Γιrsquoαυτό ονομάστηκα Ιλιάδα Ο πόλεμος μάλλον έγινε τον 12ος αι πΧ (κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή)

ΟΔΥΣΣΕΙΑ Διαρκεί 41 μέρες Κεντρικό θέμα 10ετή αγώνας του Οδυσσέας να επιστρέψει στην Ιθάκη Περιγραφή όλων των μεταπολεμικών περιπετειών του Οδυσσέα

Πότε γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία την Γεωμετρική Εποχή (αρχές 7ου αι πΧ)

Πού γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία Στη Δυτική Μικρά Ασία και τα Νησιά του Αιγαίου

Από πού άντλησε ο Όμηρος στοιχεία (ποιες είναι οι πηγές του) τη μακρόχρονη επική ποίηση που μεταφερόταν προφορικά από γενιά σε γενιά μεταξύ των αποίκων την εποχή στην οποία ζει ο ποιητής (τέλος 8ου αι έως αρχές 7ου αι πΧ)

Ο κόσμος των ομηρικών επών σε σχέση με την Ιστορία Τα ομηρικά έπη εκφράζουν τον κόσμο της Μυκηναϊκής εποχής και της Γεωμετρικής Αναφέρονται

1 σε γεγονότα της Μυκηναϊκής εποχής που έγιναν μύθοι 2 στην Γεωμετρική εποχή δηλαδή στην εποχή που γράφονται Γίνεται

παρουσίαση

της ανάπτυξης ναυτιλίας εμπορίου

των πολιτικών συγκρούσεων

των κοινωνικών θεσμών δηλ κανόνες συμπεριφοράς όπως ο θεσμός της φιλοξενίας

Γιrsquo αυτό τα ομηρικά έπη αποτελούν ιστορική πηγή περισσότερο του 8ου αιπΧ παρά της εποχής του Τρωικού Πολέμου

ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝ οι ΑΟΙΔΟΙ και οι ΡΑΨΩΔΟΙ Αοιδοί lsquoΟμηρος Ραψωδοί

Πότε Πριν τον Όμηρο

Πότε Τέλος 8ου ndash αρχές 7ου αι πΧ

Πότε Μετά τον Όμηρο Διαδέχτηκαν τους Αοδούς προς το τέλος του 8ου αι πΧ

Τι έκαναν Οι επικοί ποιητές κυρίως πριν τον Όμηρο που τραγουδούσαν τα έπη τους με συνοδεία κιθάρας Τραγουδούσαν τα δικά τους έπη Αυτοσχεδίαζαν προφορικά τα έπη με την βοήθεια μιας Μούσας που επέλεγε το θέμα που τραγουδούσαν Μπορούσαν να αυτοσχεδιάζουν γιατί είχαν

ταλέντο

εκπαιδεύονταν από τους παλαιότερους γονείς ή δασκάλους

Μάθαιναν θρύλους για τα σημαντικότερα γεγονότα και τους ήρωες του λαού τους και θυμόντουσαν φράσεις στίχους ακόμα και ολόκληρες εικόνες Μπορούσαν έτσι να τα προσθέσουν ή και να τα συνδυάσουν στο τραγούδι

Τι έκανε Απήγγειλε τα δικά του ποιήματα Πιθανός ήταν ο πρώτος που κράτησε σκήπτρο

Τι έκαναν Απήγγειλαν τα έπη άλλων με συνοδεία σκήπτρου που ήταν σύμβολο εξουσίας Δεν αυτοσχεδίαζαν αλλά συνέρραβαν έπη που είχαν γραφτεί από άλλους τα οποία μάθαιναν απέξω και απήγγειλαν ρυθμικά

Η λέξη laquoαοιδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoάδωraquo που σημαίνει τραγουδώ

Η λέξη laquoραψωδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoράπτωraquo και το ρήμα laquoωδήraquo σημαίνει τραγούδι

Πού Ζούσαν σε ανάκτορα Κάθε ανάκτορο είχε τον αοιδό του Τραγουδούσαν σε συμπόσια ανακτόρων εορταστικές εκδηλώσεις και πληρώνονταν

Πού Όπου ταξίδευε

Πού Απήγγειλαν σε διάφορους τόπους όπου ταξίδευαν Ανήκαν σε επαγγελματικές ενώσεις Συμμετείχαν σε μεγάλες γιορτές των Ελλήνων όπου γίνονταν ραψωδικοί αγώνες και έκαναν γνωστά τα έπη σε όλους τους Έλληνες

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (από πού άντλησε στοιχεία ο Όμηρος) 1 Μακρόχρονη ηρωική επική παράδοση ιδιαίτερα αυτή που έχει

σχέση με τον Τρωικό Πόλεμο 2 Λαϊκός μύθος που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου καθώς

και στην κόρη που ζητά να αγωνιστούν όσοι τη ζητούν σε γάμο για να επιλέξει τον καλύτερο

3 Οι μύθοι για τις περιπέτειες των ναυτικών καθώς και πολλά

στοιχεία παραμυθιών

4 Τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική κοινωνική πολιτική και πολιτισμική κατάσταση της Γεωμετρικής εποχής Ιδιαίτερα τα στοιχεία που αφορούν στην εποχή του ποιητή δηλαδή προς το τέλους του 8ου αι πΧ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ 1 Νίκησαν τον χρόνο διασώθηκαν έως σήμερα αντίθετα με τα κύκλια

έπη 2 Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες Αποτελούσαν

μάθημα σε σχολεία και όλοι μάθαιναν για την ιστορία και τη θρησκεία τους

3 Μορφώνουν και επιδρούν στον λόγο και στη σκέψη όχι μόνο των

Ελλήνων γιατί διαβάζονται ακόμα και σήμερα από όλον τον κόσμο 4 Επηρέασαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη

5 Αποτελούν πηγή έμπνευσης σήμερα για λογοτέχνες καλλιτέχνες και

σκηνοθέτες Έλληνες και ξένους

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΧΡΟΝΟΣ ndash ΧΩΡΟΣ ndash ΚΟΣΜΟΣ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ σε σχέση με την Ιστορία

ΙΛΙΑΔΑ

Διαρκεί 51 μέρες Κεντρικό θέμα ο θυμός του Αχιλλέα Περιγραφή ολόκληρου του 10ετή πολέμου που χρειάστηκε για να κατακτηθεί ο Ίλιος της Τροίας Γιrsquoαυτό ονομάστηκα Ιλιάδα Ο πόλεμος μάλλον έγινε τον 12ος αι πΧ (κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή)

ΟΔΥΣΣΕΙΑ Διαρκεί 41 μέρες Κεντρικό θέμα 10ετή αγώνας του Οδυσσέας να επιστρέψει στην Ιθάκη Περιγραφή όλων των μεταπολεμικών περιπετειών του Οδυσσέα

Πότε γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία την Γεωμετρική Εποχή (αρχές 7ου αι πΧ)

Πού γράφτηκαν και τα δύο σε σχέση με την Ιστορία Στη Δυτική Μικρά Ασία και τα Νησιά του Αιγαίου

Από πού άντλησε ο Όμηρος στοιχεία (ποιες είναι οι πηγές του) τη μακρόχρονη επική ποίηση που μεταφερόταν προφορικά από γενιά σε γενιά μεταξύ των αποίκων την εποχή στην οποία ζει ο ποιητής (τέλος 8ου αι έως αρχές 7ου αι πΧ)

Ο κόσμος των ομηρικών επών σε σχέση με την Ιστορία Τα ομηρικά έπη εκφράζουν τον κόσμο της Μυκηναϊκής εποχής και της Γεωμετρικής Αναφέρονται

1 σε γεγονότα της Μυκηναϊκής εποχής που έγιναν μύθοι 2 στην Γεωμετρική εποχή δηλαδή στην εποχή που γράφονται Γίνεται

παρουσίαση

της ανάπτυξης ναυτιλίας εμπορίου

των πολιτικών συγκρούσεων

των κοινωνικών θεσμών δηλ κανόνες συμπεριφοράς όπως ο θεσμός της φιλοξενίας

Γιrsquo αυτό τα ομηρικά έπη αποτελούν ιστορική πηγή περισσότερο του 8ου αιπΧ παρά της εποχής του Τρωικού Πολέμου

ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝ οι ΑΟΙΔΟΙ και οι ΡΑΨΩΔΟΙ Αοιδοί lsquoΟμηρος Ραψωδοί

Πότε Πριν τον Όμηρο

Πότε Τέλος 8ου ndash αρχές 7ου αι πΧ

Πότε Μετά τον Όμηρο Διαδέχτηκαν τους Αοδούς προς το τέλος του 8ου αι πΧ

Τι έκαναν Οι επικοί ποιητές κυρίως πριν τον Όμηρο που τραγουδούσαν τα έπη τους με συνοδεία κιθάρας Τραγουδούσαν τα δικά τους έπη Αυτοσχεδίαζαν προφορικά τα έπη με την βοήθεια μιας Μούσας που επέλεγε το θέμα που τραγουδούσαν Μπορούσαν να αυτοσχεδιάζουν γιατί είχαν

ταλέντο

εκπαιδεύονταν από τους παλαιότερους γονείς ή δασκάλους

Μάθαιναν θρύλους για τα σημαντικότερα γεγονότα και τους ήρωες του λαού τους και θυμόντουσαν φράσεις στίχους ακόμα και ολόκληρες εικόνες Μπορούσαν έτσι να τα προσθέσουν ή και να τα συνδυάσουν στο τραγούδι

Τι έκανε Απήγγειλε τα δικά του ποιήματα Πιθανός ήταν ο πρώτος που κράτησε σκήπτρο

Τι έκαναν Απήγγειλαν τα έπη άλλων με συνοδεία σκήπτρου που ήταν σύμβολο εξουσίας Δεν αυτοσχεδίαζαν αλλά συνέρραβαν έπη που είχαν γραφτεί από άλλους τα οποία μάθαιναν απέξω και απήγγειλαν ρυθμικά

Η λέξη laquoαοιδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoάδωraquo που σημαίνει τραγουδώ

Η λέξη laquoραψωδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoράπτωraquo και το ρήμα laquoωδήraquo σημαίνει τραγούδι

Πού Ζούσαν σε ανάκτορα Κάθε ανάκτορο είχε τον αοιδό του Τραγουδούσαν σε συμπόσια ανακτόρων εορταστικές εκδηλώσεις και πληρώνονταν

Πού Όπου ταξίδευε

Πού Απήγγειλαν σε διάφορους τόπους όπου ταξίδευαν Ανήκαν σε επαγγελματικές ενώσεις Συμμετείχαν σε μεγάλες γιορτές των Ελλήνων όπου γίνονταν ραψωδικοί αγώνες και έκαναν γνωστά τα έπη σε όλους τους Έλληνες

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (από πού άντλησε στοιχεία ο Όμηρος) 1 Μακρόχρονη ηρωική επική παράδοση ιδιαίτερα αυτή που έχει

σχέση με τον Τρωικό Πόλεμο 2 Λαϊκός μύθος που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου καθώς

και στην κόρη που ζητά να αγωνιστούν όσοι τη ζητούν σε γάμο για να επιλέξει τον καλύτερο

3 Οι μύθοι για τις περιπέτειες των ναυτικών καθώς και πολλά

στοιχεία παραμυθιών

4 Τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική κοινωνική πολιτική και πολιτισμική κατάσταση της Γεωμετρικής εποχής Ιδιαίτερα τα στοιχεία που αφορούν στην εποχή του ποιητή δηλαδή προς το τέλους του 8ου αι πΧ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ 1 Νίκησαν τον χρόνο διασώθηκαν έως σήμερα αντίθετα με τα κύκλια

έπη 2 Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες Αποτελούσαν

μάθημα σε σχολεία και όλοι μάθαιναν για την ιστορία και τη θρησκεία τους

3 Μορφώνουν και επιδρούν στον λόγο και στη σκέψη όχι μόνο των

Ελλήνων γιατί διαβάζονται ακόμα και σήμερα από όλον τον κόσμο 4 Επηρέασαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη

5 Αποτελούν πηγή έμπνευσης σήμερα για λογοτέχνες καλλιτέχνες και

σκηνοθέτες Έλληνες και ξένους

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΕΠΩΝ οι ΑΟΙΔΟΙ και οι ΡΑΨΩΔΟΙ Αοιδοί lsquoΟμηρος Ραψωδοί

Πότε Πριν τον Όμηρο

Πότε Τέλος 8ου ndash αρχές 7ου αι πΧ

Πότε Μετά τον Όμηρο Διαδέχτηκαν τους Αοδούς προς το τέλος του 8ου αι πΧ

Τι έκαναν Οι επικοί ποιητές κυρίως πριν τον Όμηρο που τραγουδούσαν τα έπη τους με συνοδεία κιθάρας Τραγουδούσαν τα δικά τους έπη Αυτοσχεδίαζαν προφορικά τα έπη με την βοήθεια μιας Μούσας που επέλεγε το θέμα που τραγουδούσαν Μπορούσαν να αυτοσχεδιάζουν γιατί είχαν

ταλέντο

εκπαιδεύονταν από τους παλαιότερους γονείς ή δασκάλους

Μάθαιναν θρύλους για τα σημαντικότερα γεγονότα και τους ήρωες του λαού τους και θυμόντουσαν φράσεις στίχους ακόμα και ολόκληρες εικόνες Μπορούσαν έτσι να τα προσθέσουν ή και να τα συνδυάσουν στο τραγούδι

Τι έκανε Απήγγειλε τα δικά του ποιήματα Πιθανός ήταν ο πρώτος που κράτησε σκήπτρο

Τι έκαναν Απήγγειλαν τα έπη άλλων με συνοδεία σκήπτρου που ήταν σύμβολο εξουσίας Δεν αυτοσχεδίαζαν αλλά συνέρραβαν έπη που είχαν γραφτεί από άλλους τα οποία μάθαιναν απέξω και απήγγειλαν ρυθμικά

Η λέξη laquoαοιδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoάδωraquo που σημαίνει τραγουδώ

Η λέξη laquoραψωδόςraquo προέρχεται από το ρήμα laquoράπτωraquo και το ρήμα laquoωδήraquo σημαίνει τραγούδι

Πού Ζούσαν σε ανάκτορα Κάθε ανάκτορο είχε τον αοιδό του Τραγουδούσαν σε συμπόσια ανακτόρων εορταστικές εκδηλώσεις και πληρώνονταν

Πού Όπου ταξίδευε

Πού Απήγγειλαν σε διάφορους τόπους όπου ταξίδευαν Ανήκαν σε επαγγελματικές ενώσεις Συμμετείχαν σε μεγάλες γιορτές των Ελλήνων όπου γίνονταν ραψωδικοί αγώνες και έκαναν γνωστά τα έπη σε όλους τους Έλληνες

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (από πού άντλησε στοιχεία ο Όμηρος) 1 Μακρόχρονη ηρωική επική παράδοση ιδιαίτερα αυτή που έχει

σχέση με τον Τρωικό Πόλεμο 2 Λαϊκός μύθος που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου καθώς

και στην κόρη που ζητά να αγωνιστούν όσοι τη ζητούν σε γάμο για να επιλέξει τον καλύτερο

3 Οι μύθοι για τις περιπέτειες των ναυτικών καθώς και πολλά

στοιχεία παραμυθιών

4 Τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική κοινωνική πολιτική και πολιτισμική κατάσταση της Γεωμετρικής εποχής Ιδιαίτερα τα στοιχεία που αφορούν στην εποχή του ποιητή δηλαδή προς το τέλους του 8ου αι πΧ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ 1 Νίκησαν τον χρόνο διασώθηκαν έως σήμερα αντίθετα με τα κύκλια

έπη 2 Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες Αποτελούσαν

μάθημα σε σχολεία και όλοι μάθαιναν για την ιστορία και τη θρησκεία τους

3 Μορφώνουν και επιδρούν στον λόγο και στη σκέψη όχι μόνο των

Ελλήνων γιατί διαβάζονται ακόμα και σήμερα από όλον τον κόσμο 4 Επηρέασαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη

5 Αποτελούν πηγή έμπνευσης σήμερα για λογοτέχνες καλλιτέχνες και

σκηνοθέτες Έλληνες και ξένους

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ (από πού άντλησε στοιχεία ο Όμηρος) 1 Μακρόχρονη ηρωική επική παράδοση ιδιαίτερα αυτή που έχει

σχέση με τον Τρωικό Πόλεμο 2 Λαϊκός μύθος που αναφέρεται στο γυρισμό του ξενιτεμένου καθώς

και στην κόρη που ζητά να αγωνιστούν όσοι τη ζητούν σε γάμο για να επιλέξει τον καλύτερο

3 Οι μύθοι για τις περιπέτειες των ναυτικών καθώς και πολλά

στοιχεία παραμυθιών

4 Τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική κοινωνική πολιτική και πολιτισμική κατάσταση της Γεωμετρικής εποχής Ιδιαίτερα τα στοιχεία που αφορούν στην εποχή του ποιητή δηλαδή προς το τέλους του 8ου αι πΧ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΗ ΑΞΙΑ 1 Νίκησαν τον χρόνο διασώθηκαν έως σήμερα αντίθετα με τα κύκλια

έπη 2 Ψυχαγωγούσαν και δίδασκαν τους αρχαίους Έλληνες Αποτελούσαν

μάθημα σε σχολεία και όλοι μάθαιναν για την ιστορία και τη θρησκεία τους

3 Μορφώνουν και επιδρούν στον λόγο και στη σκέψη όχι μόνο των

Ελλήνων γιατί διαβάζονται ακόμα και σήμερα από όλον τον κόσμο 4 Επηρέασαν την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία και τέχνη

5 Αποτελούν πηγή έμπνευσης σήμερα για λογοτέχνες καλλιτέχνες και

σκηνοθέτες Έλληνες και ξένους

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

Πότε καταγράφηκαν επίσημα τα ομηρικά έπη Τον 6ο αι πΧ την εποχή που κυβερνούσε την πόλη ο γιος του Πεισίστρατου (Ίππαρχος) και αποφάσισε να απαγγέλνονται τα έπη στη γιορτή των Παναθηναίων Πώς διαιρούνται τα ομηρικά έπη

ΙΛΙΑΔΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Στίχοι 15693 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με κεφαλαία γράμματα Α-Ω

Στίχοι 12110 Ραψωδίες 24 όσα τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου Διαιρεμένη με μικρά γράμματα α-ω

Γιατί καταγράφηκαν επίσημα Η επίσημη καταγραφή τους έγιναν για να αποφύγουν την προσθήκη άλλων ραψωδών κατά την απαγγελία των επών Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της Οδύσσειας Ο αγώνας που κάνει ο Οδυσσέας βασιλιάς της Ιθάκης να επιστρέψει μαζί με τους συντρόφους του από την Τροία στην Ιθάκη και να ξαναπάρει τη θέση που είχε στο σπίτι του και τον λαό του Ποιο είναι το συμπληρωματικό θέμα της Οδύσσειας Η αναζήτηση της γυναίκας του Οδυσσέα (Πηνελόπη) και του γιου του (Τηλέμαχου) για τον Οδυσσέα Ποιος είναι ο χαρακτήρας της Οδύσσειας Έχει χαρακτήρα μεταπολεμικό αφού περιγράφει τα γεγονότα μετά τον Τρωικό πόλεμο Γι αυτό είναι μεταπολεμικό έπος Ποια είναι τα προβλήματα που φανερώνονται μέσα από την Οδύσσεια 1 Η ξενιτιά η επιβίωση η νοσταλγία για την πατρίδα και την οικογένεια μετά τον Τρωικό

πόλεμο

2 Τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής του ποιητή (αμφισβητείται ο θεσμός της κληρονομικής βασιλείας από εκείνους που έχουν αριστοκρατική καταγωγή)

Ποιο είναι το ηρωικό στοιχείο της Οδύσσειας και ποια η διαφορά του από εκείνο της Ιλιάδας

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΔΥΣΣΕΙΑ Ο ηρωισμός που εμφανίζεται στην Οδύσσεια έχει χαρακτήρα υπομονής και επιμονής για επιβίωση και για πραγματοποίηση στόχων

Το ηρωικό στοιχεία στην Ιλιάδα χαρακτηρίζεται από πολεμικές αρετές

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

1Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στίχοι 1-25

ΔΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ Ο αγώνας του Οδυσσέα να επιστρέψει στην Ιθάκη

ΚΥΡΙΟ ΠΡΟΟΙΜΙΟ (1-13)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρελθόν

ΠΡΟΟΙΜΙΟ της ΜΟΥΣΑΣ (14-25)

Μιλά ο ποιητής και αναφέρεται στο Ποιητικό Παρόν

Το ποιητικό παρελθόν αναφέρεται στις

περιπέτειες του Οδυσσέα από την άλωση της Τροίας και το άσχημο τέλος των συντρόφων του Βασικά γνωρίσματα του ήρωα

1 Πολύτροπος 2 Κοσμογυρισμένος 3 Πορθητής της Τροίας 4 Έμπειρος 5 Πολύπαθος 6 Φιλέταιρος

Το ποιητικό παρόν 1 Δίνει την αρχή του έπους όπου ο ήρωας

βρίσκεται παρά τη θέλησή του στο νησί

της Καλυψώς

2 Ο Οδυσσέας είναι ο μόνος που δεν έχει επιστρέψει στην πατρίδα του

3 Οι θεοί αποφασίζουν την επιστροφή του

Οδυσσέα 4 Προαναγγέλλεται η μνηστηροφονία

5 Παρουσιάζονται οι θεοί ως σύμμαχοι του Οδυσσέα ενώ ο Ποσειδώνας ως αυτός που θα εμποδίσει την επιστροφή του

Επίκληση (στίχος 1) Ο ποιητής ζητά τη βοήθεια της Μούσας να

γράψει το έργο του

Διήγηση (στίχοι 2-11) Αναφέρονται οι περιπέτειες μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος

των συντρόφων του

Παράκληση (στίχοι 12-13) Ο ποιητής παρακαλεί τη Μούσα να πει την

ιστορία του Οδυσσέα ξεκινώντας από όποιο σημείο θέλει εκείνη

Γιατί πρόσθεσε αυτό το 2ο προοίμιο Επειδή το κύριο προοίμιο έχει θεματικά κενά

(όπου το έπος αρχίζει μετά το τέλος του

Τρωικού πολέμου και το άσχημο τέλος των

συντρόφων του) πρόσθεσε το προοίμιο της

Μούσας για να συμπληρώσει αυτά τα κενά

και να μάς δώσει σε γενικές γραμμές την

αρχή την μέση και το τέλος του έπους

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΑΣ Η σύνθεση και ολοκλήρωση του έργου δεν είναι δυνατή χωρίς τη βοήθεια μιας θεϊκής δύναμης

Η μούσα εμπνέει τον ποιητή ώστε αυτός να γράφει έργα με κύρος και εξασφαλίζει έτσι την αποδοχή τους από τους ακροατές ΒΑΣΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ Ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (επέκτεινε την απάντησή σου μιλώντας για το τι έκαναν οι σύντροφοι του Οδυσσέα και τι έπαθαν) ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 1 Βασική τεχνική αφήγησης της εισαγωγής είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση

δηλ τα γεγονότα και τα πρόσωπα παρουσιάζονται κατά κάποιο τρόπο άτονα και σύμφωνα με τη

ματιά του αφηγητή 2 Προοικονομία

Είναι η αφηγηματική τεχνική που προετοιμάζει τον ακροατή για το τι πρόκειται να συμβεί στην εξέλιξη της ιστορίας

3 In Media Res Είναι η αφηγηματική τεχνική που τοποθετείται στην αρχή του έπους και ξεκινά την αφήγηση από την μέση της ιστορίας και δημιουργεί γρίφο ώστε να προκαλέσει το ενδιαφέρον του ακροατή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας Πρόκειται για καινοτομία του έπους της Οδύσσειας

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

1 5 10 15 20 25

Tον άντρα Mούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά αφού της Tροίας πάτησε το κάστρο το ιερό Γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές κι έζησε καταμεσής στο πέλαγος πάθη πολλά που τον σημάδεψαν σηκώνοντας το βάρος για τη δική του τη ζωή και των συντρόφων του τον γυρισμό Kι όμως δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους Γιατί εκείνοι χάθηκαν απrsquo τα δικά τους τα μεγάλα σφάλματα νήπιοι και μωροί που πήγαν κι έφαγαν τα βόδια του υπέρλαμπρου Ήλιου κι αυτός τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα Aπό όπου θες θεά ξεκίνα την αυτή την ιστορία κόρη του Δία και πες την και σrsquo εμάς Tότε λοιπόν οι άλλοι όσοι ξέφυγαν τον άθλιον όλεθρο όλοι τους ήσαν σπίτι τους γλιτώνοντας κι απrsquo του πολέμου κι απrsquo της θάλασσας τη μάχη Mόνο εκείνον που τον παίδευε πόθος διπλός του γυρισμού και της γυναίκας του τον έκρυβε κοντά της μια νεράιδα η Kαλυψώ θεά σεμνή κι αρχοντική στις θολωτές σπηλιές της γιατί τον ήθελε δικό της Kι όταν με του καιρού τrsquo αλλάγματα ο χρόνος ήλθε που του ορίσαν οι θεοί να δει κι αυτός το σπίτι του να φτάσει στην Iθάκη ούτε κι εκεί δεν έλειψαν οι αγώνες κι ας ήταν πια με τους δικούς του Ωστόσο οι θεοί τώρα τον συμπαθούσαν όλοι εκτός του Ποσειδώναmiddot αυτός σφοδρό κρεμούσε τον θυμό του πάνω στον θεϊκό Oδυσσέα προτού πατήσει της πατρίδας του το χώμα

Πού φαίνονται τα βασικά γνωρίσματα του ήρωα στ1 Τον άντρα Μούσα τον πολύτροπο στ2 ως τα πέρατα του κόσμου να γυρνά στ3 πάτησε το κάστρο το ιερό στ4 γνώρισε πολιτείες πολλές έμαθε πολλών ανθρώπων τις βουλές στ 5 πάθη πολλά που τον σημάδεψαν στ7-8 δεν μπόρεσε που τόσο επιθυμούσε να σώσει τους συντρόφους του Βρες την αφηγηματική τεχνική in media res στ 14 Με το στόμα της Μούσας ο ποιητής τοποθετεί την αρχή του έπους σε

ένα κρίσιμο σημείο της ιστορίας (Τότε λοιπόνhellip) Βρες την αφηγηματική τεχνική της προοικονομίας στ 20-21 Προαναγγέλλεται η απόφαση των θεών να επιτρέψουν την νόστο του

Οδυσσέα στ 22 Το ακροατήριο προειδοποιείται μέσω της Μούσας για τον αγώνα του

Οδυσσέα εναντίον των μνηστήρων και τη μνηστηροφονία μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη

στ 24-25 Το ακροατήριο προειδοποιείται για τις νέες ταλαιπωρίες που επιφυλάσσει ο Ποσειδώνας για τον Οδυσσέα πριν από την επιστροφή του στην Ιθάκη

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

2Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Στίχοι 26-108

ΔΟΜΗ 2Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Πρώτο Συμβούλιο των Θεών στον Όλυμπο όπου παίρνουν σημαντικές αποφάσεις

για το νόσο του Οδυσσέα

1η υπο-ενότητα στίχοι (26-30) Το ταξίδι του Ποσειδώνα στους Αιθίοπες για να πάρει μέρος στην τελετή που γινόταν προς τιμήν του

2η υπο-ενότητα στίχοι (31-51) Πρώτο συμβούλιο των θεών στον Όλυμπο Ο λόγος του Δία Εκφράζει απορία που οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θεοί φταίνε για τις συμφορές τους αφού οι άνθρωποι ευθύνονται και αυτοί για τις πράξεις τους Ως παράδειγμα για να στηρίξει την γνώμη του αναφέρει την τιμωρία του Αίγισθου

3η υπο-ενότητα στίχοι (52-72) Ο λόγος της Αθηνάς που επιδοκιμάζει την γνώμη του Δία για την δίκαιη τιμωρία του Αίγισθου και τονίζει ότι παρόμοια τιμωρία θα πρέπει να έχουν γενικά όσοι διαπράττουν ανάλογες πράξεις Θυμίζει στον Δία τον μεγάλο σεβασμό που τηρεί ο Οδυσσέας για τους θεούς

4η υπο-ενότητα στίχοι (73-92) 2ος λόγος του Δία Αποκαλύπτει τον λόγο που θύμωσε ο Ποσειδώνας και αποφασίζει να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του

5η υπο-ενότητα στίχοι (93-108) Πρόταση διπλού σχεδίου της Αθηνάς 1 Να πάει ο Ερμής στην Ωγυγία για να ανακοινώσει στην Καλυψώ την απόφαση των Θεών 2 Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να παρακινήσει τον Οδυσσέα ώστε να αναλάβει δράση να διώξει τους

μνηστήρες από το ανάκτορο

1 Ομηρικά επίθετα Χαρακτηριστικό όπου η εικόνα που δίνεται δεν είναι ορατή

Παράδειγμα ξακουστός Ορέστης φημισμένο Αίγισθο

Περιγραφικό όπου το επίθετο δεν είναι ορατό Παράδειγμα περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο κέρατα στριφτά

2 Ανθρωπομορφισμός

όταν οι άνθρωποι αποδίδουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά συμπεριφορές και συναισθήματα στους θεούς

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

26 30 35 40 45 50 55 60

Eκείνον όμως τον καιρό ο Ποσειδώνας είχε ταξιδέψει στους μακρινούς Aιθίοπες [] Πήγε να πάρει μέρος στη θυσία μιαν εκατόμβη με ταύρους και κριάρια και τώρα ευφραίνονταν στις τάβλες καθισμένος Tότε συνάχτηκαν οι υπόλοιποι θεοί στου ολύμπιου Δία το παλάτι όπου εκείνος πρώτος πήρε τον λόγο πατέρας ανθρώπων και θεών Στον νου του φέρνοντας θυμήθηκε τον φημισμένο Aίγισθο που τον θανάτωσε ο ξακουστός Oρέστης γιος του Aγαμέμνονα αυτόν θυμήθηκε μιλώντας ο θεός στους αθανάτους laquoAλίμονο είναι αλήθεια νrsquo απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν στους θεούς τα βάρη τους έρχεται λένε το κακό από μας ndash κι όμως οι ίδιοι κι από φταίξιμο δικό τους πάσχουν και βασανίζονται και πάνω απrsquo το γραφτό τους Έτσι και τώρα ο Aίγισθος την ορισμένη μοίρα παραβαίνοντας πήγε να σμίξει με τη νόμιμη γυναίκα ενός Aτρείδη κι αυτόν τον σκότωσε στου γυρισμού την ώρα γνωρίζοντας τι τιμωρία σκληρή τον περιμένει αφού εμείς του στείλαμε τον άγρυπνον αργοφονιά Eρμή με μήνυμα μήτε εκείνον να σκοτώσει μήτε και τη γυναίκα του να μπλέξει σε παράνομο κρεβάτι αλλιώς θα πέσει στο κεφάλι του η εκδίκηση του γιου για τον πατέρα όταν ο Oρέστης παλικάρι πια θελήσει να γυρίσει στην πατρίδα Aυτά με τόση φρόνηση ο Eρμής μιλώντας του μηνούσε κι όμως τον νου του Aιγίσθου δεν κατόρθωσε νrsquo αλλάξει Tώρα ακέριο και μεμιάς το άνομο κρίμα του ξεπλήρωσεraquo Aμέσως ανταπάντησε τα μάτια λάμποντας η Aθηνά laquoΠατέρα μας των αθανάτων Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος καλά κι όπως του ταίριαζε εκείνος αφανίστηκε και πάει ndash την ίδια μοίρα να rsquoχει κι όποιος ανάλογα κριματιστεί Eμένα όμως για τον Oδυσσέα φλέγεται η καρδιά μου γενναίος αλλά δύσμοιρος να βασανίζεται με τόσα πάθη απrsquo τους δικούς του χωρισμένος σrsquo ένα περίβρεχτο νησί στον ομφαλό όπως λένε της θαλάσσης Nησί κατάφυτο με δέντρα και μια θεά το κατοικεί στα δώματά της η θυγατέρα του Άτλαντα που η γνώμη του γυρίζει μόνο στο κακό ndash ξέρει καλά αυτός των θαλασσών τα βάθη και πάνω του σηκώνει ψηλές κολόνες να κρατούν τον ουρανό χώρια απrsquo τη γη H θυγατέρα του λοιπόν τον Oδυσσέα κατακρατεί δύστυχο κι οδυρόμενο

65 70 80 80 85 90 95 100 105

λόγια γλυκά προφέροντας και μαλακά σαν χάδια τον θέλγει ακατάπαυστα για να ξεχάσει την Iθάκη Eκείνος όμως βυθισμένος στον καημό του να δει καπνό της πατρικής του γης ψηλά να ανηφορίζει απελπισμένος εύχεται τον θάνατο Eσένα ωστόσο ∆ία Oλύμπιε ως πότε αλύγιστη θα μείνει η βουλή σου O Oδυσσέας δεν ήταν που θυσίες σού πρόσφερε στην ευρύχωρη Tροία πλάι στrsquo αργίτικα καράβια Πώς και γιατί τόσος θυμός γιrsquo αυτόν ω ∆ίαraquo Tης αντιμίλησε ευθύς ο ∆ίας που τα σύννεφα συνάζει laquoKόρη μου εσύ τι λόγος βγήκε από το στόμα σου ανεμπόδιστος Πώς θα μπορούσα εγώ να λησμονήσω τον θεϊκό Oδυσσέα που ξεχωρίζει η γνώση του απrsquo τους υπόλοιπους θνητούς και στις θυσίες όλους τους άλλους τούς ξεπέρασε όσες προσφέρονται στους αθανάτους που κατέχουν τον πλατύ ουρανό Όχι εγώ ο Ποσειδών της γης κυρίαρχος αυτός οργίστηκε εναντίον του και στον θυμό του επιμένει για τον Kύκλωπα γιατί του τύφλωσε εκείνος το μοναδικό του μάτι Για τον ισόθεο μιλώ Πολύφημο που η δύναμή του επιβάλλεται μεγάλη σrsquo όλους τους Κύκλωπες [] Γιrsquo αυτόν λοιπόν ο κοσμοσείστης Ποσειδών τον Oδυσσέα αν δεν τον εξαφάνισε περιπλανώμενο τον θέλει από την πατρική του γη μακριά Tώρα ωστόσο όλοι εμείς είναι καιρός τον νόστο του να στοχαστούμε το πώς θα επιστρέψει Tότε κι ο Ποσειδών θα σταματήσει την οργή του δεν γίνεται να αντιταχθεί στους άλλους αθανάτους παρά τη θέληση όλων των θεών μόνος εκείνος να αντιμάχεταιraquo Tα μάτια λάμποντας ανταποκρίθηκε η θεά Aθηνά laquoΠατέρα μας Kρονίδη των δυνατών ο παντοδύναμος αν όπως λες συγκλίνει πράγματι των μακαρίων η γνώμη να επιστρέψει στο δικό του σπίτι ο Oδυσσεύς με τόση γνώση που κατέχει ας στείλουμε αμέσως τον Eρμή ψυχοπομπό κι αργοφονιά στης Ωγυγίας το νησί με δίχως καθυστέρηση να βρει την καλλιπλόκαμη νεράιδα και να της πει την απαράβατη εντολή μας τον νόστο του καρτερικού Oδυσσέα πως πρέπει να επιστρέψει Όσο για μένα κατεβαίνω τώρα στην Iθάκη τον γιο του να ερεθίσω τόλμη θα βάλω στην καρδιά του να συγκαλέσει σε συνέλευση τους Aχαιούς που τρέφουν πλούσια κόμη να απαγορεύσει τους μνηστήρες όλους όσοι κοπαδιαστά του σφάζουν πρόβατα και βόδια με κέρατα στριφτά πόδια λοξά στο βάδισμα Kι ακόμη στη Σπάρτη θα τον στείλω και στις μεγάλες αμμουδιές της Πύλου να μάθει αν κάπου ακούσει τον νόστο του πατέρα του ndash έτσι θα κατακτήσει φήμη στους ανθρώπους που λαμπρή θα μείνειraquo

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 2ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

1 Βασική τεχνική αφήγησης της 2ης ενότητας είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση έχουμε ζωντανή εικόνα του Δία και της Αθηνάς να μιλούν αυτοπροσώπως

2 Βρες χαρακτηριστικά και περιγραφικά ομηρικά επίθετα

Χαρακτηριστικά Περιγραφικά

φημισμένο Αίγισθο ξακουστός Ορέστης γενναίος αλλά δύσμοιρος

περίβρεχτο νησί νησί κατάφυτο καλλιπλόκαμη νεράιδα κέρατα στριφτά μεγάλες αμμουδιές

3 Πού φαίνεται ο ανθρωπομορφισμός στην 2η ενότητα Α Οι θεοί ταξιδεύουν και επισκέπτονται τους ανθρώπους

στ 26-27 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες στ 101 Αθηνά πάει στην Ιθάκη στ 44-48 Ερμής προειδοποιεί τον Αίγισθο στ 97 Ερμής πάει στην Ωγυγία

Β Οι θεοί συνεδριάζουν για να λάβουν αποφάσεις στ 31-32 Πρώτο συμβούλιο και παίρνει πρώτος τον λόγο ο Δίας στ 89-92 Δίας αποφασίζει κι όλοι οι θεοί ακολουθούν

Γ Οι θεοί καταδικάζουν το έγκλημα και την αδικία στ 51 Δίας επιδοκιμάζει την τιμωρία του Αίγισθου στ 54-55 Αθηνά τονίζει ότι η τιμωρία του Αίγισθου είναι δίκαιη

Δ Οι σχέσεις μεταξύ θεών και ανθρώπων στηρίζονται στην αρχή της ανταπόδοσης στ 29 Ποσειδώνας πάει στους Αιθίοπες για να παραστεί σε θυσίες που γίνονται

προς τιμή του στ 70 Οδυσσέας προσέφερε θυσίες στον Δία

Ε Οι θεοί έχουν ανθρώπινα συναισθήματα και συμπεριφορές στ 30 Ποσειδώνας απολαμβάνει με ευχαρίστηση τις προσφορές των Αιθιόπων στ 56 Αθηνά εκδηλώνει ενδιαφέρον για τον Οδυσσέα στ 64-66 Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα και τον κρατά αιχμάλωτο στ 79-80 Ποσειδώνας έχει θυμώσει με τον Οδυσσέα στ 87-88 Ποσειδώνας εκδικείται τον Οδυσσέα εμποδίζοντας την επιστροφή του

ΣΤ Οι θεοί επιδοκιμάζουν και ανταμείβουν τις ανθρώπινες αρετές στ 67 Αθηνά τονίζει την φιλοπατρία του Οδυσσέα στ 70 Αθηνά τονίζει τον σεβασμό του Οδυσσέα προς τους θεούς στ 75 Δίας επαινεί τη σύνεση του Οδυσσέα και τον σεβασμό που δείχνει

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΔΟΜΗ 3Ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΜΑ Εφαρμογή 2ου σκέλους του σχεδίου της Αθηνάς να πάει η Αθηνά στην Ιθάκη να

παρακινήσει τον Τηλέμαχο να αναλάβει δράση

1η υπο-ενότητα στίχοι (109-115) Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο

2η υπο-ενότητα στίχοι (116-140) Άφιξη της Αθηνάς στο παλάτι (109-115) Περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στο ανάκτορο (116-132)

3η υπο-ενότητα στίχοι (141-161) Ο Τηλέμαχος και η Αθηνά μπαίνει στο μεγάλο δώμα όπου η Αθηνά δέχεται περιποίηση και φιλοξενία

4η υπο-ενότητα στίχοι (162-173) Μπαίνουν και οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και στη συνέχεια ζητούν να διασκεδάσουν με τραγούδι και χορό Στην 3η ενότητα παρουσιάζεται η παράδοση της φιλοξενίας που τηρούσαν την εποχή του Οδυσσέα

Ποια στοιχεία του πολιτισμού αναδεικνύονται στην 3η ενότητα Τα μέρη του ανακτόρου και το υπηρετικό προσωπικό αναδεικνύουν τα στοιχεία πολιτισμού της ομηρικής εποχής Το ανάκτορο έχει πολλά δωμάτια που εξυπηρετούν σε κάτι διαφορετικό Το υπηρετικό προσωπικό λειτουργεί άψογα κι έχει ο καθένας μια συγκεκριμένη δουλειά να κάνει (κύρηκες παρακόρη κελάρισσα τραπεζάρχης κτλ)

Είδη αφήγησης 1 Αφήγηση χαρακτηρίζεται από κίνηση δηλαδή προωθεί την υπόθεση στο χρόνο

2 Περιγραφική αφήγηση χαρακτηρίζεται από στάση δηλαδή περιγράφει το χώρο και αναδεικνύει χαρακτηριστικά γνωρίσματα του χώρου

Εικόνες Οι περιγραφές που μάς δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουμε μπροστά μας αυτά που περιγράφονται

Σκηνές Ένα μέρος δράσης το οποίο έχει ενότητα Διακρίνουμε τις σκηνές με βάση

1 την αλλαγή προσώπων

2 την αλλαγή του τόπου

3 την αλλαγή του τόπου και των προσώπων

4 την αλλαγή του χρόνου

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

110 115 120 125 130 135

Eίπε κι ευθύς δένει στα πόδια της τα ωραία σαντάλια θεσπέσια και χρυσά εκείνα που την ταξιδεύουν στη θάλασσα και στην απέραντη στεριά ανάλαφρα με τις πνοές του ανέμου Ύστερα στο χέρι κράτησε άλκιμο κοντάρι ακονισμένο με χαλκό βαρύ θεόρατο και στιβαρό μrsquo αυτό η κόρη του πανίσχυρου Διός δαμάζει των γενναίων πολεμιστών τις τάξεις που της ξανάψαν τον θυμό Xύθηκε τότε ακροπατώντας τις κορφές του Oλύμπου και βρέθηκε μεμιάς στον δήμο της Iθάκης να στέκει στην εξώθυρα του Oδυσσέα πατώντας το κατώφλι της αυλής του Mε το χαλκό κοντάρι της στο χέρι επήρε τη μορφή ενός ξένου κι ολόιδια με τον Mέντη άρχοντα των Tαφίων έπεσε πάνω στους αγέρωχους μνηστήρες που εκεί μπροστά στις πύλες του σπιτιού έβρισκαν ευχαρίστηση παίζοντας τους πεσσούς4 σε τομάρια βοδιών καθισμένοι που τα σφάξαν οι ίδιοι Kήρυκες και παιδόπουλα πρόθυμα τους υπηρετούσαν άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί άλλοι να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά και να τα στήνουν κάποιοι να κομματιάζουν άφθονα τα κρέατα Πρώτος απrsquo όλους ο Tηλέμαχος την είδε ωραίος σαν θεός ήταν με τους μνηστήρες καθισμένος κι όμως ταξίδευε ο νους του πικραμένος Έβλεπε με τα μάτια της ψυχής του τον πατέρα του ένδοξο αν ξαφνικά γύριζε πίσω αν τους μνηστήρες πετούσε έξω απrsquo το παλάτι αν έπαιρνε ο ίδιος πάλι την αρχή στα χέρια του και μέσα στα αγαθά του βασίλευε σαν πρώτα Tο όραμα αυτό ανέβαινε στον νου του πλάι στους μνηστήρες ndash κι είδε την Aθηνά Eυθύς προς την αυλόθυρα έτρεξε γιατί τον έπιασε η ντροπή να στέκει τόσην ώρα στην πόρτα του ένας ξένος Kοντά της στάθηκε της έσφιξε το χέρι το δεξί με τrsquo άλλο πήρε το χάλκινο κοντάρι της ύστερα την προσφώνησε μιλώντας και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά laquoΞένε μου καλωσόρισες έλα να σε φιλέψουμε κι αφού το δείπνο μας

140 145 150 155 160 165 170

χορτάσεις τότε μας λες τον λόγο της επίσκεψής σουraquo Eίπε και τράβηξε μπροστά η Aθηνά Παλλάδα λάμποντας τα μάτια ακολουθούσε κι οι δυο τους μπήκαν στο μεγάλο δώμα Tο δόρυ της μετέφερε για να το στήσει σε ψηλή κολόνα το rsquoβαλε μέσα στην καλοξυσμένη θήκη όπου και τrsquo άλλα δόρατα περίμεναν άνεργα και πολλά του καρτερόψυχου Oδυσσέα Ύστερα την οδήγησε σε θρόνο να καθίσει λεπτουργημένο κι όμορφο πάνω του απλώνοντας ύφασμα μαλακό και στήριγμα στα πόδια της έσυρε το σκαμνί Έφερε πλάι της και το δικό του στολισμένο κάθισμα παράμερα από τους μνηστήρες μήπως κι ο ξένος με τους ξιπασμένους χάσει το κέφι του και δεν χαρεί το φαγητό ήθελε εξάλλου να ρωτήσει και για τον πατέρα του που χρόνια τώρα έλειπε στα ξένα Tότε μια παρακόρη έφερε νερό με τrsquo όμορφο χρυσό λαγήνι τα χέρια τους να πλύνουν κι έχυνε το νερό από ψηλά σrsquo ένα αργυρό λεβέτι μετά τους έσυρε μπροστά γυαλιστερό τραπέζι ενώ η σεβαστή κελάρισσα είχε την έγνοια να τους φέρει ψωμί κι άφθονο φαγητό ότι καλό τής βρέθηκε να τους ευχαριστήσει Στα χέρια του σηκώνοντας ο τραπεζάρχης δίσκους με κρέατα κάθε λογής τους τα παρέθεσε στο πλάι ακούμπησε κούπες χρυσές και κάθε τόσο ο κήρυκας περνούσε γεμίζοντας κρασί τα κύπελλά τους Σε λίγο αγέρωχοι οι μνηστήρες μπήκαν κι αυτοί στην αίθουσα πήραν με τη σειρά τους θέση σε θρόνους κι αναπαυτικά καθίσματα Tότε τους έχυναν νερό στα χέρια τους οι κήρυκες δούλες γεμίζαν με ψωμί πλεχτά πανέρια έφηβοι τους κρατήρες με πιοτό ξεχείλιζαν κι αυτοί τα χέρια τους απλώνουν στο έτοιμο τραπέζι Kαι μόνο όταν κόρεσαν τον πόθο τους με το φαΐ και το πιοτό τραβούσε άλλα πια η ψυχή τους τραγούδι μουσική χορό ndash συμπλήρωμα απαραίτητο σrsquo ένα καλό τραπέζι Tότε κι ο κήρυκας φέρνει και δίνει την πανέμορφη κιθάρα στου Φήμιου τα χέρια που τραγουδούσε στους μνηστήρες από ανάγκη έκρουσε ωστόσο τις χορδές ψάχνοντας τον σκοπό για ωραίο τραγούδι

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν

ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 3ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Βασική τεχνική αφήγησης της 3ης ενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση Πώς λειτουργεί στην 3η ενότητα η χαρακτηριστικήουσιαστική λεπτομέρεια που μάς δίνει ο Όμηρος Δίνει ζωντάνια στις εικόνες του (περιγράφει το χρυσό λαγήνι με το οποίο η παρακόρη μεταφέρει το νερό το αργυρό λεβέτι όπου πλένουν τα χέρια τους κτλ) Δείχνει ότι διαθέτει άμεση και ξεκάθαρη γνώση των πραγμάτων ώστε να πείθει τους ακροατές ότι αυτά που λέει αληθεύουν Φανερώνει την ικανότητά του να διακρίνει το σημαντικό στα απλά αντικείμενα Βρες τις δύο τεχνικές προοικονομίας στην 3η ενότητα 1 στ 121-122 όπου μας προειδοποιεί για το άσχημο τέλος των μνηστήρων καθώς αυτοί

όπως και οι σύντροφοι του Οδυσσέα διαπράττουν άδικες πράξεις και κατασπαταλούν την βασιλική περιουσία

2 στ 172 Ο αοιδός Φήμιος αναγκάζεται να διασκεδάσει τους μνηστήρες Αυτή η σημαντική λεπτομέρεια (στην ανάγκη) μάς προϊδεάζει για την σωτηρία του Φήμιου

Βρες τις εικόνες στην 3η ενότητα 1 στ 109-110 Η Αθηνά φορά τα χρυσά της σανδάλια 2 στ 112 Η Αθηνά κρατά στο χέρι της το χάλκινο κοντάρι 3 στ 115 Η Αθηνά πετά από τον Όλυμπο προς την Ιθάκη

Βρες τις σκηνές στην 3η ενότητα 1 στ 109-115 Προετοιμασία της Αθηνάς για αναχώρηση από τον Όλυμπο 2 στ 116-142 Άφιξη της Αθηνάς-Μέντη στα ανάκτορα της Ιθάκης και παρουσίαση της

κατάστασης που επικρατεί εκεί 3 στ 142-161 Ο Τηλέμαχος φιλοξενεί την Αθηνά-Μέντη στο μεγάλο δώμα 4 στ 162-173 Μπαίνουν οι μνηστήρες στο μεγάλο δώμα Τρώνε πίνουν και ζητούν να

διασκεδάσουν