Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ...

13
ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ γ΄ λυκείου

description

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΟ ΛΥΚΕΙΟ

Transcript of Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ...

Page 1: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

ΒΙΟΛΟΓΙΑΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

γ΄ λυκείουΕλ. Βενιζέλου 150, 176 76 Καλλιθέατηλ.: 210 95 92 070 fax: 210 95 65 108e-mail: [email protected]

Μαντζαγριωτάκη 89, 176 72 Καλλιθέατηλ. / fax: 210 95 33 254 e-mail: [email protected]

Page 2: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΚΑΠΟΛΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ M.Sc. BIΟΛΟΓΟΣ

Page 3: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue
Page 4: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ

1.1 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

1. Ανθρώπινος μηχανισμός θερμορύθμισης, όταν η θερμοκρασία του εξωτερικούπεριβάλλοντος είναι μεγαλύτερη από 36,6οC.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέξεις κλειδιά:Θερμοϋποδοχείς → ανιχνεύουνΓενικό κέντρο αισθήσεων → αντιλαβάνεταιΚέντρο ρύθμισης της θερμοκρασίας → ρυθμίζειΚύριο ρόλο στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του ανθρώπινου σώματος παίζει οΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

ΑΝΙΧΝΕΥΟΥΝ τη μεταβολή στη θερμοκρασία

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

ΙΔΡΩΤΟΠΟΙΟΙ ΑΔΕΝΕΣ → ιδρώτας

ΔΕΡΜΑΘΕΡΜΟΫΠΟΔΟΧΕΙΣ

ΓΕΝΙΚΟΚΕΝΤΡΟΑΙΣΘΗΣΕΩΝ

ΚΕΝΤΡΟΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ

ΑΓΓΕΙΑ

Page 5: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

7

6 ΔΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΡΩΤΟΖΩΩΝΜΥΚΗΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡΙΩΝ

Πρωτόζωα Μύκητες ΒακτήριαΜονοκύτταροι Μονοκύτταροι ή

πολυκύτταροιΜονοκύτταροι

Ευκαρυωτικοίμικροοργανσιμοί, δηλαδήδιαθέτουν οργανωμένοπυρήνα και μεμβρανώδηοργανίδια, όπωςμιτοχόνδρια.

Ευκαρυωτικοίμικροοργανσιμοί, δηλαδήδιαθέτουν οργανωμένοπυρήνα και μεμβρανώδηοργανίδια, όπωςμιτοχόνδρια.

Προκαρυωτικοίμικροοργανισμοί δηλαδήδεν διαθέτουν πυρήνα,αλλά το γενετικό τουςυλικό βρίσκεταισυγκεντρωμένο σε μιασυγκεκριμένη περιοχή,που ονομάζεται πυρηνικήπεριοχή ή πυρηνοειδές καιεπίσης δεν διαθέτουνμεμβρανώδη οργανίδια.

Αναπαραγώνταιμονογονικά με απλήδιχοτόμηση

Αναπαράγονταιμονογονικά με απλήδιχοτόμηση ή μεεκβλάστηση

Αναπαραγώνταιμονογονικά με απλήδιχοτόμηση

Κινούνται με ψευδοπόδια,βλεφαρίδες ή μαστίγια

Κινούνται με βλεφαρίδες ήμαστίγια

Σχηματίζουν νηματοειδείςδομές τις υφές

Σχηματίζουν αθροίσματατις αποικίεςΤο σχήμα τους μπορεί ναείναι ραβδοειδές (βάκιλοι),σφαιρικό (κόκκοι),ελικοειδές (σπειρύλλια)

Γενετικό υλικό : DNA Γενετικό υλικό : DNA Γενετικό υλικό : DNAΟΧΙ ΟΧΙ Διαθέτουν επιπλέον μόρια

γενετικού υλικού ταπλασμίδια.

ΟΧΙ Η πλασματική τουςμεμβράνη περιβάλλεταιαπό κυτταρικό τοίχωμα

ΟΧΙ ΟΧΙ Μπορεί να διαθέτουν έναεπιπλέον περίβλημα τηνκάψα

Έχουν ριβοσώματα Έχουν ριβοσώματα Έχουν ριβοσώματαΟΧΙ ΟΧΙ Σε αντίξοες συνθήκες

σχηματίζουν ταενδοσπόριαΕκδηλώνουν τηνπαθογονικότητά τουςπαράγοντας τοξίνες.

Page 6: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

11

Ερωτήσεις (παράγραφος 1.1. και 1.2.)1) Τι είναι η ομοιόσταση και τι εξυπηρετεί; Αναφέρατε παραδείγματα

ομοιοστατικών μηχανισμών στον άνθρωπο.

2) Περιγράψτε το θερμορυθμιστικό μηχανισμό του ανθρώπου στην περίπτωση που ηθερμοκρασία του περιβάλλοντος : α) υψηλότερη και β) χαμηλότερη των 36,6 ο C.

3) Πώς μπορεί να διαταραχθεί η ομοιόσταση του ανθρώπου και ποιες οι πιθανέςσυνέπειες;

4) Αν οι θερμοϋποδοχείς βρίσκονται στο δέρμα για να έρχονται σε επαφή με τοεξωτερικό περιβάλλον, τότε σε ποια σημεία του σώματος θα υπάρχουν οιυποδοχείς που αντιλαμβάνονται τις μεταβολές του pH, του CO2 και της γλυκόζηςτου αίματος;

----------------------------5) Τι είναι οι μικροοργανισμοί και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται ανάλογα με το

αν προκαλούν ασθένειες ή όχι;

6) Δώστε τους εξής ορισμούς : παράσιτο ,ξενιστής.

7) Τι είναι οι δυνητικά παθογόνοι μικροοργανισμοί; Ποια τα οφέλη από την ύπαρξήτους και υπό ποιες προϋποθέσεις προκαλούν ασθένειες;

----------------------------8) Είναι γνωστό ότι τα βακτήρια είναι πολύ ανθεκτικά δηλαδή επιβιώνουν υπό πολύ

αντίξοες συνθήκες. Πώς το επιτυγχάνουν αυτό;

9) Γιατί οι ιοί θεωρούνται υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα;

10) Αναπτύξτε την έννοια της εξειδίκευσης των ιών όσο αφορά την παθογόνο τουςδράση. Υπάρχει αντίστοιχη εξειδίκευση και στις άλλες κατηγορίες παθογόνωνμικροοργανισμών;

------------------------11) Τι είναι η μόλυνση ,η λοίμωξη και τα λοιμώδη νοσήματα; Κατατάξτε τα σε

χρονική σειρά..

12) Το Μάρτιο του 2003 σημειώθηκε το πρώτο θανατηφόρο κρούσμα άτυπηςπνευμονίας (SARS) στο Τορόντο το Καναδά. Οι υγειονομικές αρχέςυποψιάστηκαν ότι ίσως το κρούσμα να οφείλεται σε κάποιο ιό που βρέθηκε στοαναπνευστικό σύστημα του νεκρού. Ποια βήματα οφείλουν να ακολουθήσουν;ώστε να σιγουρευτούν;

13) Αναφέρατε δύο διαφορές μεταξύ ενδοτοξινών και εξωτοξινών.

14) Πώς μεταδίδονται οι ασθένειες στον άνθρωπο;15) Το πρωτόζωο Plasmodium vivax είναι το παράσιτο που προκαλεί την ελονοσία.

Περιγράψτε τον κύκλο ζωής του.

16) Ποιες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποτελεσματική πρόληψη τωνλοιμωδών νοσημάτων; Αναφερθείτε ειδικά στην περίπτωση της προστασίας τωντροφίμων και του νερού από παθογόνους μικροοργανισμούς και στην περίπτωσητης προστασίας από αφροδίσια νοσήματα.

Page 7: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

15

1.3. Μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού – Βασικές αρχές ανοσίας

Η άμυνα του οργανισμού μας αποτελείται από ένα σύνολο μηχανισμών οι οποίοι διακρίνονται:A) Ανάλογα με τη θέση τους1 εξωτερική2 εσωτερικήΒ) Ανάλογα με το αν έχουν γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση1) μη ειδική2) ειδικήΣυνδυάζοντας τις παραπάνω γραμμές άμυνας και λαμβάνοντας υπόψη ότι δενυπάρχει εξωτερική ειδική άμυνα, προκύπτουν οι παρακάτω συνδυασμοί:με βάση τη θέσηΕΞΩΤΕΡΙΚΗ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

με βάση τη δράση

ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ

ΕΙΔΙΚΗ

Παράγραφος 1.3.1. : Μηχανισμοί μη ειδικής άμυνας

Οι μη ειδικοί μηχανισμοί άμυνας μπορούν να αντιμετωπίσουν “οποιονδήποτε’’ παθογόνομικροοργανισμό.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ : Υπάρχουν μη ειδική μηχανισμοί άμυνας, όπως η λυσοζύμη του δέρματος, πουείναι αποτελεσματική μόνον έναντι των βακτηρίων, αυτό δε σημαίνει ότι είναι ειδική άμυνα,γιατί αφορά έναν μεγάλο αριθμό βακτηρίων. Η ειδική άμυνα είναι πολύ ειδική! Δηλαδή, τααντισώματα για παράδειγμα που ανήκουν στην ειδική άμυνα, είναι εξειδικευμένα για νααναγνωρίζουν ένα συγκεκριμένο στέλεχος ενός ιού Για παράδειγμα, αλλά αντισώματαπαράγουμε για τον ιό της γρίπης του 2007 και άλλα για το στέλεχος του 2008.

Σχήμα Β1 : Οι εξωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί άμυνας παρεμποδίζουν την είσοδο τωνπαθογόνων μικροοργανισμών και υπάρχουν ανεξάρτητα από την παρουσία τωνμικροοργανισμών ή όχι.

ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ

ΜΗ ΕΙΔΙΚΗ

ΕΙΔΙΚΗ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ

Page 8: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

25

Επιπλέον παρατηρήσεις

Τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, τα Τ βοηθητικά και τα Τ κατασταλτικά κύτταραρυθμίζουν τη δράση των λεμφοκυττάρων, ενώ τα Τ-κυτταροτοξικά και τα πλασματοκύτταραείναι «εκτελεστικά» κύτταρα.

Ανοσία : ο ορισμός βρίσκεται στις σελίδες 34 + 39Συνδυάζοντας τις 2 παραγράφους του βιβλίου : Ανοσία είναι η ικανότητα κάθε οργανισμούνα αναγνωρίζει οποιαδήποτε ξένη προς αυτόν ουσία και να αντιδρά παράγονταςεξειδικευμένα κυτταρικά προϊόντα (αντισώματα) και εξειδικευμένα κύτταρα, ώστε να τηνεξουδετερώσει. Διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική.ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΚΡΙΤΗΡΙΟ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ

Κριτήριο Τύποι ανοσίαςΙ) Το είδος των προϊόντων τηςανοσοβιολογικής απόκρισης

Α) αν είναι αντισώματα = ΧΥΜΙΚΗΑΝΟΣΙΑ

Β) αν είναι Τ – κυτταροτοξικάλεμφοκύτταρα = ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ

ΙΙ) Το «ποιος» παράγει τα αντισώματα Α) Αν τα αντισώματα τα παράγει ο ίδιος οοργανισμός = ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ

Β) Αν παρέχονται έτοιμα αντισώματα, πουέχουν παραχθεί σε άλλον οργανισμό =

ΧΥΜΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑΙΙΙ) Αν γίνεται με παρέμβαση του ανθρώπου

ή όχιΑ) ΦΥΣΙΚΗ

Β) ΤΕΧΝΗΤΗΈτσι για παράδειγμα ο ορός είναι : ΧΥΜΙΚΗ (αντισώματα) + ΠΑΘΗΤΙΚΗ (χορήγησηέτοιμων αντισωμάτων) + ΤΕΧΝΗΤΗΒρείτε τι είναι το εμβόλιο και τι η μεταφορά αντισωμάτων δια μέσω του πλακούντα.

Για τα εμβόλια : Περιέχουν : νεκρούς ή εξασθενημένους παθογόνους μικροοργανισμούς

τμήματα νεκρών παθογόνων μικροοργανισμώναδρανοποιημένες τοξίνες.

Ενεργοποιούν το ανοσοβιολογικό μας σύστημα και παράγονται κύτταρα μνήμης έτσι ώστεσε ενδεχόμενη επαφή με τον παθογόνο μικροοργανισμό να εκδηλωθεί η δευτερογενήςαπόκριση, με αποτέλεσμα την αποτελεσματική μας προστασία.

Αποτελούν μέσο ΠΡΟΛΗΨΗΣ Το εμβολιασμένο άτομο δεν εκδηλώνει την ασθένεια για την οποία εμβολιάστηκε, κι ούτε τη

μεταδίδει.

Διαφορές εμβολίων-ορών1. Ορισμός: τι περιέχουν σελ. 39 + σελ. 402. Τα εμβόλια παρέχουν ενεργητική ανοσία γιατί το άτομο παράγει μόνο του κύτταρα

μνήμης κι έτσι αποκτά ανοσίαΟι οροί παρέχουν παθητική ανοσία γιατί τα αντισώματα χορηγούνται έτοιμα στονοργανισμό και δεν παράγονται από αυτόν

Page 9: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

34

2ο κεφάλαιο: Άνθρωπος και Περιβάλλον

Παράγραφος 2.1: Η έννοια του οικοσυστήματος

Σχήμα1: Ορισμός οικοσυστήματος

Στο οικοσύστημα λοιπόν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ:α) ζωντανών οργανισμών και β) μεταξύ αβιοτικών και βιοτικών παραγόντων

Σχήμα 2: Επίπεδα οργάνωσης οικοσυστήματος

Σχήμα 3: Άρα συνολικά:

Άτομα είδουςΑ

= πληθυσμόςΑ

Άτομα είδουςΓ

= πληθυσμόςΓ

Άτομα είδουςΒ

= πληθυσμόςΒ

αλληλεπιδράσεις

Βιοκοινότητα= το σύνολο τωνπληθυσμών με τιςαλληλεπιδράσεις τους

Η βιοκοινότηταζει σε μιαπεριοχή, τοΒιότοπο καιαλληλεπιδρά μεαυτόν

Σύστημα μελέτης

Αβιοτικοί παράγοντες:Φως νερό ανόργανα υλικά κλπ

Βιοτικοί παράγοντες:Ζωντανοί οργανισμοί αλληλεπίδραση

αλληλεπίδραση

Οικοσύστημα = σύστημα μελέτης

Αβιοτικοί παράγοντες:Φως νερό ανόργανα υλικά κλπ

Βιοτικοί παράγοντες:Ζωντανοί οργανισμοί αλληλεπίδραση

αλληλεπίδραση

Χαρακτηρίζουν το βιότοποΣυναποτελούν τηβιοκοινότητα

Page 10: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

45

Απαντήσεις στις Ερωτήσεις του Σχολικού Βιβλίου

Παράγραφος 2.1

1. Βλέπε τον ορισμό του οικοσυστήματος. Αυτό αποτελείται από τους βιοτικούς παράγοντες(ζωντανοί οργανισμοί), από τους αβιοτικούς παράγοντες, αλλά και από τις αλληλεπιδράσειςπου αναπτύσσονται μεταξύ τους. Δεν θα είχε νόημα να μελετήσουμε τον καθένα παράγονταξεχωριστά γιατί η ύπαρξη και η μορφή του κάθε παράγοντα επηρεάζεται από όλους τουςάλλους και τους επηρεάζει επίσης. Δεν θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε την ύπαρξη και τημορφή των διαφόρων παραγόντων του οικοσυστήματος χωρίς να λάβουμε υπόψη και όλουςτους άλλους. Παράδειγμα: Αν διαπιστώσουμε ότι ένς πληθυσμός πτηνών μειώνεται, πρέπεινα λάβουμε υπόψη την επάρκεια τροφής και νερού, το κλίμα, τις ανθρωπογενείςπαρεμβάσεις και πολλά άλλα στοιχεία για να ερμηνεύσουμε τη μείωση αυτή.

2. Η πόλη είναι ετερότροφο οικοσύστημα γιατί οι παραγωγοί της δεν επαρκούν για νακαλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες των ανθρώπων (καταναλωτές). Το ίδιο ισχύει και για τονερό.Τέλος, οι αποικοδομητές δεν επαρκούν για να αποικοδομήσουν τις ποσότητες νεκρούυλικού που παράγονται από αυτούς. Άρα η πόλη έχει εισροές ενέργειας (τροφή) από άλλαοικοσυστήματα (πχ καλλιέργειες σε επαρχιακές περιοχές), καθώς και νερού, και εκροέςνεκρής ύλης (απεκκρίσεις, σκουπίδια) προς γειτονικά πάλι οικοσυστήματα (θάλασσα,λίμνη, χωματερές κλπ).

3. Βλέπε σημειώσεις φυλλαδίου σελίδα 3.Πρώτη περίπτωση: Σε ένα αυτότροφο οικοσύστημα, οι παραγωγοί και οι καταναλωτές είναιάκρως απαραίτητοι και οι καταναλωτές όχι.Δεύτερη περίπτωση: Σε ένα ετερότροφο οικοσύστημα δεν είναι απαραίτητοι οι παραγωγοίγιατί εισέρχεται ενέργεια από άλλα οικοσυστήματα. Επίσης, ενώ υπάρχουν πολλά λύματακαι σκουπίδια, αυτά διοχετεύονται προς άλλες περιοχές για να αποικοδομηθούν κι έτσι ούτεοι αποικοδομητές είναι απαραίτητοι. Απαραίτητοι είναι μόνο οι καταναλωτές προκειμένουνα γίνει η διανομή ενέργειας μέσα από τις τροφικές σχέσεις, και να υπάρχει το βιοτικόστοιχείο του ετερότροφου αυτού οικοσυστήματος.

4. Στα φυσικά οικοσυστήματα υπάρχει ποικιλότητα αβιοτικών και βιοτικών πααγόντων, ηοποία εξασφαλίζει μηχανισμούς διατήρησης της ισορροπίας του οικοσυστήματος. (βλέπεσελίδα 73). Τι αντίθετο ισχύει για τις καλλιέργειες άρα η παραμικρή διαταραχή τωνσυνθηκών και του πλήθους των οργανισμών που ζουν εκεί μπορεί να προκαλέσεικαταστροφή του οικοσυστήματος αυτού. Παράδειγμα: Έστω ότι ένα έντομο αναπτύσσεταισε μιά καλλιέργεια και ότι αυτό καταστρέφει το φυτικό είδος Α. Είναι απίθανο να υπάρχεικάποιος φυσικός εχθρός του εντόμου στην καλλιέργεια από πριν, κι έτσι το έντομο δραανενόχλητο και καταστρέφει τα φυτά Α της καλλιέργειας. Έστω τώρα ότι το ίδιο έντομοεμφανίζεται σε ένα δάσος. Είναι πολύ πιθανό, λόγω μεγαλύτερης ποικιλότητας, να υπάρχεικάποιο άλλο έντομο που να το τρώει, κι έτσι να μειώσει τη βλαπτική του δράση απέναντιστο φυτό Α.

Παράγραφος 2.2

Page 11: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

50

από τα διάτομα, αυτά θα μειωθούν γιατί καταναλώνονται περισσότερο από πριν. Η μείωσητων διατόμων θα προκαλέσει σχετική μείωση και των σκουληκιών, καθώς τα διάτομα είναιη τροφή τους. Η μεταβολή αυτή, μάλιστα, θα είναι σχετικά έντονη γιατί τα σκουλήκια δενέχουν άλλες τροφικές επιλογές, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την επιβίωσή τους.

Ερώτημα 3ο :

Εφόσον ο κύκλος του αζώτου στα υδάτινα οικοσυστήματα είναι ανάλογος μεαυτόν στα υδάτινα, θα πρέπει το φυτοπλαγτόν (παραγωγοί) να δεσμεύει νιτρικά ιόντα καινα τα ενσωματώνουν στη βιομάζα τους, οι καταναλωτές να παίρνουν αυτό το άζωτο απότους παραγωγούς με την τροφή τους, και οι αποοικοδομητές να επιστρέφουν το άζωτοστην ανόργανη μορφή της αμμωνίας, που μετατρέπεται τελικά σε ελεύθερα νιτρικά ιόντα.

Όσο αφορά λοιπόν την ερμηνεία του διαγράμματος, παρατηρούμε ότι από τηνεπιφάνεια ως το βάθος των 800m η συγκέντρωση των νιτρικών ιόντων αυξάνεται. Αυτόοφείλεται στο γεγονός ότι στα μικρά βάθη γίνεται πιο έντονη απορρόφηση νιτρικών απότους παραγωγούς σε σχέση με τα μεγαλύτερα βάθη. Αυτό οφείλεται στο ότι οι παραγωγοίείναι περισσότεροι, γιατί και το φως είναι περισσότερο στα μικρά βάθη, και αντίστροφα. Ηδε σχέση του φωτός με τους παραγωγούς είναι γνωστή, διότι αυτοί είναι αυτότροφοιοργανισμοί που εξαρτώνται ενεργειακά από τον ήλιο (φωτοσύνθεση). Άρα τα νιτρικά ιόνταπου απελευθερώνουν οι αποικοδομητές δεσμεύονται αμέσως από τους παραγωγούς σταμικρά βάθη, και γι’αυτό η συγκέντρωσή τους παραμένει χαμηλή.

Ασκήσεις 2ου κεφαλαίου: Ύλη-Ενέργεια

Μέρος 1ο: Ροή ενέργειας – Ο κανόνας του 10%

Έχοντας υπόψη το διάγραμμα ροής της ενέργειας και της ύλης της σελίδας 3 και 4:

Ήλιος

Το μεγαλύτερο μέροςδε δεσμεύεται (99%)

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙΔεσμεύουν ένα μέρος τηςενέργειας αυτής (1%)

Κάποιο ποσό ενέργειαςπέφτει στα φύλλα τωνπαραγωγών (100%)

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ 1ης τάξηςΤελικά δεσμεύουν το 10% της ενέργειαςπου δέσμευσαν οι παραγωγοί

Ένα μέρος τωνπαραγωγών τρώγεταιαπό τους 1-κατ/τές (Β)

Ένα μέρος το καταναλώ-νουν για τις ανάγκες τους

(Α)

Αυτά που δεν τρώγονταιπεθαίνουν και αποικοδο-μούνται (Γ)

Ένα μέρος από αυτά πουτρώγονται απεκκρίνονται(Β’)

Αποικοδομητές

Page 12: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

58

3o ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΕΞΕΛΙΞΗ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1) Για ποιούς λόγους άργησε να γίνει αποδεκτή η θεωρία της εξέλιξης όπως αυτή

διατυπώθηκε από τον Δαρβίνο;

2) Σε τι διαφοροποιήθηκε ο Δαρβίνος από άλλους μελετητές της εξέλιξης;

3) Για ποιό λόγο μελετάμε τη θεωρία της εξέλιξης;

4) Ποιες θεωρίες εξηγούν την ποικιλία των οργανισμών που υπάρχουν στη Γη;

5) Nα δώσετε τους παρακάτω ορισμούς: ταξινόμηση, είδος, πληθυσμός.

6) α) Για ποιο λόγο είναι απαραίτητη η κατάταξη των οργανισμών σε ομάδες; β)

Να αναφερετε με τη σειρά ξεκινώντας από το είδος της ομάδες ταξινόμησης

που γνωρίζετε, καθώς επίσης και να ονομάσετε τις αντίστοιχες ομάδες

ταξινόμησης στις οποίες ανήκει ο άνθρωπος.

7) Γιατί η έννοια του πληθυσμού δεν είναι επαρκής για την κατάταξη των

οργανισμών σε ομάδες και απαιτείται στην επιστήμη της εξέλιξης η εισαγωγή

μιας ευρύτερης έννοιας, αυτής του είδους;

8) Με ποια κριτήρια κατατάσσονται σήμερα οι οργανισμοί σε ένα κοινό είδος;

9) Σε ποιες περιπτώσεις εφαρμόζεται το τυπολογικό κριτήριο του είδους;

10) Εκτός από την ανάγκη για ορισμό του είδους τι άλλο εξυπηρετεί το

τυπολογικό κριτήριο του είδους και από ποιόν εισήχθη;

11) Για ποιό λόγο το είδος αποτελεί θεμελιώδη μονάδα ταξινόμησης;

12) Ποιός είναι ο πρώτος που υποστήριξε ότι τα είδη μεταβάλλονται;

13) Να αναφερετε τα βασικά σημεία της εξελικτικής θεωρίας του Λαμαρκ

14) Να διατυπώσετε την αρχή της χρήσης και της αχρησίας της θεωρίας του

Λαμαρκ.

15) Ποια από τις παρακάτω προτάσεις για τον Κάρολο Δαρβίνο είναι σωστή;

α) Ο Δαρβίνος υποστήριξε το μηχανισμό εξέλιξης των ειδών που είχε

προτείνει και ο Λαμαρκ.

β) Ο Δαρβίνος κατάλαβε ότι η ποικιλομορφία των φυτικών και ζωικών ειδών

οφείλεται στις μεταλλάξεις του γενετικού υλικού των οργανισμών.

γ) Ο Δαρβίνος συνέβαλε την ιδέα της εξέλιξης.

16) Ποια η προσφορά της δαρβινικής θεωρίας στην επιστήμη;

17) Τι εννοούν οι βιολόγοι όταν λένε ότι τα είδη εξελίσσονται;

α) Ότι τα είδη βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου

β) Ότι τα είδη μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου

γ) Ότι υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι οργανισμοί.

Αιτιολογήστε την απάντησή σας

18) Το παράδειγμα του βιομηχανικού μελανισμού δείχνει:

α) Ότι μια αλλαγή στο περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει στην εξέλιξη των

ειδών

β) Η εξέλιξη συμβαίνει μόνο στις βιομηχανικές περιοχές

Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

Page 13: Βιολογία γενικής γ΄λυκείου ΚΕΝΤΡΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ&ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΤΙΝΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ &ΣΙΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ issue

ΒΙΟΛΟΓΙΑΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ

γ΄ λυκείουΕλ. Βενιζέλου 150, 176 76 Καλλιθέατηλ.: 210 95 92 070 fax: 210 95 65 108e-mail: [email protected]

Μαντζαγριωτάκη 89, 176 72 Καλλιθέατηλ. / fax: 210 95 33 254 e-mail: [email protected]