ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΘέμα: Σχεδιασμός μαθήματος

Επιμορφωτής: Βλάχος Γεώργιος – Συντονιστής Εκπαίδευσης

Συμμετέχουν: Αποσπασμένοι και Ομογενείς εκπαιδευτικοί

Γιοχάνεσμπουργκ 30 Ιανουαρίου 2016 Saheti Σχολή

Καλή και δημιουργική σχολική χρονιά με υγεία, δύναμη και αισιοδοξία

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΤΙ ΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ – ΦΑΣΕΙΣ ΕΝΌΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ

1. ΕΙΔΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ο εκπαιδευτικός: Αρχίζει το μάθημα χωρίς να έχει αποφασίσει

τι θα διδάξειΧρησιμοποιεί αποκλειστικά το σχολικό

εγχειρίδιοΚάνει ασαφή ή πρόχειρο σχεδιασμόΠροετοιμάζει λεπτομερή σχέδιο μαθήματος

2. ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΕπιτρέπει στον εκπ/κό να έχει ρεαλιστική

εικόνα των στόχων και του υλικού του σε σχέση με το διαθέσιμο χρόνο

Αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείταιΔίνει τη δυνατότητα στον εκπ/κό να

οργανώσει προσεχτικά την υλοποίηση του μαθήματος και να το προσαρμόζει στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα της τάξης του.

Ο εκπ/κός αποκτά αυτοπεποίθηση, σιγουριά, άνεση και προκαλεί θετικές εντυπώσεις.

3. ΤΙ ΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Τους μαθητές (ανάγκες – ενδιαφέροντα –

γνωστικό – γλωσσικό επίπεδο-εθνικότητα-μητρική γλώσσα-άλλες γλώσσες που γνωρίζει-βιβλία που έχει καλύψει-σκοπός εκμάθησης της γλώσσας-άλλες υποχρεώσεις-προσδοκίες από το μάθημα)

Το αναλυτικό πρόγραμμα και τη διδακτέα ύλη

Το περιεχόμενο (δεξιότητες- γλωσσικό φαινόμενο, δραστηριότητες, θεματικό περιεχόμενο)

4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΣυνοχή (δίνει την αίσθηση της λογικής

συνέχειας και διευκολύνει την παρακολούθηση)

Ποικιλία (πολλαπλή αναπαράσταση της νέας γνώσης, διατηρεί το ενδιαφέρον και την προσοχή των μαθητών)

Η μέθοδος διδασκαλίας καθορίζει το περιεχόμενο και τις δεξιότητες που θα αναπτύξει η διδασκαλία, το είδος των ασκήσεων και των δραστηριοτήτων που θα εισαγάγει, τα κριτήρια επιλογής του γλωσσικού υλικού, το ρόλο του διδάσκοντα και των μαθητών αντίστοιχα καθώς και το ρόλο των διδακτικών μέσων στη διδακτική διαδικασία.

Η μέθοδος που εφαρμόζεται επηρεάζει το σχεδιασμό του μαθήματος.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

1. Προφορικο-ακουστική μέθοδοςΑναπτύχθηκε από την ανάγκη εκπαίδευσης

προσωπικού σε θέσεις μεταφραστών και διερμηνέων (κατά τη διάρκεια του β΄ παγκοσμίου πολέμου).

Έδωσε σημασία και προτεραιότητα στη διδασκαλία και ανάπτυξη του προφορικού λόγου και στηρίχτηκε στις αντιλήψεις του Δομικισμού και της Συμπεριφοριστικής θεωρίας.

5.ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

2. Δομική προσέγγισηΗ γλώσσα θεωρείται σύστημα στοιχείων

(φωνημάτων, μορφημάτων, λέξεων, δομών και προτάσεων). Η απόκτησή της προϋποθέτει την εκμάθηση των δομικών στοιχείων της γλώσσας και των κανόνων με βάση τους οποίους συνδέονται.

Η γραμματική (δομή) πρέπει να είναι το σημείο αφετηρίας.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μαθητές οφείλονται στις γραμματικές και φωνολογικές διαφορές μεταξύ μητρικής και γλώσσας στόχου.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

3. Η σχολή του ΣυμπεριφορισμούΣτο πλαίσιο αυτής της θεωρίας η γλώσσα αποτελεί μια

μορφή συμπεριφοράς.Η εμφάνιση μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς

εξαρτάται από: Ερέθισμα (γλωσσικό στοιχείο που διδάσκεται)Απάντηση (αντίδραση του μαθητή)Ενίσχυση (έπαινος – επίπληξη του δασκάλου)Επομένως η απόκτηση της γλώσσας θεωρείται

μηχανική αντίδραση στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.

Αξία: μίμηση και μηχανική άσκηση.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

4. Επικοινωνιακή προσέγγισηΣτόχος η διδασκαλία της επικοινωνιακής

δεξιότητας. Συντελέστηκαν αλλαγές στους στόχους

διδασκαλίας, στη διδακτέα ύλη, στο είδος των δραστηριοτήτων και στο ρόλο των εκπ/κών και των μαθητών.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

5. Δραστηριοκεντρική μέθοδοςΑπαιτεί από τους μαθητές να

χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα για να διαπραγματευτούν, να διαμορφώσουν και να αναδιατυπώσουν αυτό που επιθυμούν να μεταδώσουν στο συνομιλητή τους και να τέλος, να πειραματιστούν με τη γλώσσα.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Έρευνες έχουν δείξει ότι η απόκτηση της γλώσσας προϋποθέτει την εστίαση της προσοχής του μαθητή στις γλωσσικές δομές και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της γλώσσας, και ταυτόχρονα και τη διατήρηση του ενδιαφέροντός του για το νόημα, την επικοινωνία και την ευχέρεια στη χρήση της γλώσσας.

Οι διάφορες θεωρίες καθορίζουν και τον τρόπο διδασκαλίας (μοντέλα διδασκαλίας)

και το σχέδιο μαθήματος.

5. ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

6. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΒασικά ερωτήματα που με καθοδηγούν στο

σχεδιασμό του μαθήματος μου1. Τι θα διδάξω;2. Γιατί θα το διδάξω; (σκοποί γνωστικοί,

συναισθηματικοί κοινωνικοί - λαμβάνω υπόψη Α.Π.Σ. και μαθητές)

3. Σε ποιον θα το διδάξω; (λαμβάνουμε υπόψη στοιχεία – χαρακτηριστικά των μαθητών που αναφέρουμε παρακάτω)

4. Πώς θα το διδάξω; (μέθοδο, μορφή τεχνικές)5. Πόσο καλά θα το διδάξω; (αξιολόγηση διδασκαλίας

να είναι καλή, αλλά και αποτελεσματική)

6. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣΑ. Ποιους παραμέτρους περιλαμβάνει ένα πλάνο

μαθήματος1. Τίτλος (συνοπτικές πληροφορίες για το μάθημα)2. Θέμα (πρέπει να ενδιαφέρει τους μαθητές – τους προκαλούμε

το ενδιαφέρον)3. Χρόνος (ο συνολικός, αλλά και αυτός για τις επιμέρους

δραστηριότητες)4. Υλικά (εργαλεία, ΤΠΕ, και υλικά που θα χρησιμοποιηθούν)5. Στόχοι (βασικός -π.χ. παραγωγή γραπτού λόγου, αλλά και

επιμέρους στόχοι)6. Επίπεδο γλωσσομάθειας (καθορίζει την εισερχόμενη

πληροφορία, το εξερχόμενο προϊόν που αναμένεται να παραγάγουν, αλλά και τις διαδικασίες κατά τη διάρκεια του μαθήματος)

6. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ7. Δυναμικό και δυναμική ομάδας (αριθμός μαθητών, ηλικία,

φύλο, διαφορές στο επίπεδο ελληνομάθειας, τυχόν δυσκολίες κ. ά.)8. Διάταξη της τάξης (θρανία, χώρος)9. Διδακτικές αρχές (τι επιθυμούμε να προαγάγουμε:

διαπολιτισμική προσέγγιση, καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος)10. Κοινωνική μορφή εργασίας (εργασία σε ομάδες και

ολομέλεια, μετωπική διδασκαλία κ.ά.)11. Εισερχόμενη πληροφορία (Κινητήρια δύναμη – γραπτό

κείμενο, εικόνα, ηχητικό αρχείο που αποτελεί τη βάση για τη διδασκαλία)

12. Αναμενόμενο εξερχόμενο προϊόν (τι θέλει ο εκπ/κός να πετύχει (π.χ. να δώσουν οι μαθητές μια περιγραφή)– με βάση αυτό σχεδιάζει τη διδασκαλία - αξιολογεί αυτό που παράγουν οι μαθητές και ελέγχει αν χρειάζεται επιπλέον βοήθεια)

6. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ13. Εργασία για το σπίτι – για αυτόνομη εξάσκηση (μπορεί να

είναι μεταφορά της διδαχθείσας ύλης σε άλλη μορφή - αν διδάξαμε κατανόηση ζητάμε παραγωγή - και έτσι ελέγχουμε κατανόηση – παραγωγή –Αυτό το στάδιο αποτελεί σύνδεσμο του μαθήματος με το επόμενο όσον αφορά τη θεματική που εξετάζεται)

14.Αξιολόγηση α) Διαμορφωτική: κατά τη διαδικασία, προσαρμόζουμε στόχους-δραστηριότητες ανάλογα με την ανταπόκριση των μαθητών και

β) Τελική: προσβλέπει περισσότερο στην αποτίμηση της αξιολόγησης του μαθήματος και λιγότερο στην αξιολόγηση του μαθητή)

15. Σύνδεση με τα προηγούμενα-επόμενα (να σιγουρευόμαστε για την προαπαιτούμενη γνώση. Π.χ. Τι κάνω κάθε μέρα- προϋποθέτει να έχουν μάθει ενεστώτα, την ώρα, σχετικό λεξιλόγιο)

16.Διάθεση (Δημιουργία ευχάριστου κλίματος, θετική στάση)

• Β. Ποιες φάσεις περιλαμβάνει ένα σχέδιο μαθήματος

1. Εισαγωγή (αφόρμηση, προπαρασκευή, προετοιμασία, αφετηρία. «Κεντρίζουμε» με τους πιο πρόσφορους κάθε φορά τρόπους το ενδιαφέρον των μαθητών. Δημιουργούνται συνθήκες σύνδεσης της νέας ύλης με την προηγούμενη)

2. Παρουσίαση (πληροφόρηση, πρόσκτηση, πρόσληψη. Λαμβάνουμε απαραίτητα υπόψη την προϋπάρχουσα γνώση και δημιουργούμε συνθήκες για την αξιοποίησή τους. Επίσης λαμβάνουμε υπόψη το στυλ μάθησης των μαθητών και προσαρμόζουμε τη διδασκαλία μας σε αυτό)

3. Ερμηνεία (ενασχόληση με το νέο λεξιλόγιο- οδηγούνται με ποικίλους τρόπους οι μαθητές στην ανακάλυψή του. Εικόνες, σκίτσα, μίμηση, συνώνυμα, χρήση ΤΠΕ. Το λεξιλόγιο όχι αυτοσκοπός και μπορεί να κατανοηθούν οι λέξεις μέσα από την επικοινωνιακή κατάσταση).

Β. Ποιες φάσεις περιλαμβάνει ένα σχέδιο μαθήματος4. Εξάσκηση (επεξεργασία, εμβάθυνση – να καλλιεργεί όσο το

δυνατόν περισσότερες δεξιότητες. Πολύτροπη προσέγγιση της νέας ύλης ώστε να οδηγηθούν οι μαθητές στην εμπέδωσή της αξιοποιώντας όλους τους πιθανούς τρόπους πρόσληψης. Εξάσκηση όσων περισσότερων δεξιοτήτων είναι δυνατόν. Χρησιμοποιούμε ποικιλία ασκήσεων

5. Εφαρμογή (ελέγχουμε την επίτευξη με όσο το δυνατόν λιγότερη καθοδήγηση, αλλά με τη χρήση κατάλληλου υλικού και μέσων προσαρμοσμένων στο επίπεδο και τα ενδιαφέροντα των μαθητών)

6. Κλείσιμο (ανασκόπηση για να πάρει ο εκπ/κός ανατροφοδότηση. Εργασία για το σπίτι αν κριθεί απαραίτητο η οποία να συνδέει προηγούμενο και επόμενο μάθημα. Κλείσιμο με ευχάριστη ατμόσφαιρα)

7. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ Για την καλύτερη απομνημόνευση η σύνδεση

με εικόνα και ήχο (αισθητηριακή προσέγγιση).

Χωρική ομαδοποίηση (σε τετράγωνα, τρίγωνα, όπου σε κάθε σχήμα εντάσσονται τα συνώνυμα, αντίθετα, παράγωγα)

Ομαδοποίηση με βάση το «χρώμα», το «μέγεθος», την «καλή» ή την «κακή» σημασία

Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη (διάγραμμα με τη λέξη κλειδί στο κέντρο)

Δημιουργία παράγωγων – σύνθετων τύπων - αντίθετων

7. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥΗ ετοιμολογία βοηθάει στην κατανόηση,

αλλά και στην ορθογραφίαΗ δημιουργία παράγωγων λέξεων (όργανο

που μετρά τη θερμοκρασία – θερμόμετρο)Η δημιουργία λεξικών από τους μαθητές με

τη μορφή ντοσιέ, όπου καταγράφονται οι καινούργιες λέξεις

Η χρήση λεξικών κατά τη διάρκεια του μαθήματος είναι στρατηγική για εκμάθηση λεξιλογίου (διαδικτυακά λεξικά)

7. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥΗ χρήση μεταφοράςΤα σταυρόλεξα μπορούν να αξιοποιηθούν πολλαπλώςΗ στρατηγική του “μαντεύω” μια λέξη από τα

συμφραζόμεναΤα λεξικά παιχνίδια (οι μαθητές περιγράφουν την έννοια

αποφεύγοντας την ονοματική τους αναφορά)Η ενθάρρυνση για διαρκή και συστηματική ανάγνωση

ποικίλων κειμένωνΑπαραίτητη προϋπόθεση να δίνονται ευκαιρίες στην

τάξη ώστε οι μαθητές να χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο που διδάχτηκαν τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο σε αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας.

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που διαθέσατε και για την παρουσία σας εδώ

Συζήτηση, προβληματισμοί, προτάσεις, καταγραφή επιμορφωτικών αναγκών, ορισμός επόμενης συνάντησης