Ιστορία Δ΄ 4. 35. ΄΄Ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου΄΄

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής

httpxristxblogspotgr

Ιστορία Δ΄- Ενότητα 4η - Μάθημα 35ο

΄΄ Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου ΄΄

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ1

Ο Πύρροςhellip

Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Ο Πύρρος με το στρατό του έφτασε

στη Σπάρτη

hellip ετοίμασεστρατόιππικό

ελέφαντες

Ο Πύρρος δημιούργησε μεγάλο

κράτος με πρωτεύουσα την

Αμβρακία

Ίδρυσε νέες πόλεις (Ναοί θέατρα μεγάλα τείχη)

hellip δέχτηκεαντιπροσώπους

του Τάραντα (ελληνική αποικία

στην Κάτω Ιταλία) που του ζητούσαν

προστασία από τους Ρωμαίους

hellip θέλησε ναμεγαλώσει το

κράτος του προς τη Δύση

3ος αιώνας

hellip το 280 πΧαποβιβάστηκε

στην Ιταλία

Εκτός από τη κτηνοτροφία

ασχολήθηκαν με τη γεωργία και το εμπόριο

hellip νίκησε2 φορές

τους Ρωμαίους

Σκοτώθηκαν πολλοί

στρατιώτες

Πύρρεια νίκη

hellip την 3ηφορά

νικήθηκε

Επέστρεψε

στην πατρίδα

του

Ο Σπαρτιάτης Κλεώνυμος ζήτησε βοήθεια από τον

Πύρρο για να γίνει βασιλιάς της Σπάρτης

Στράφηκε κατά της νότιας

Ελλάδας

Οι Ρωμαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν την Ελλάδα

Η Ήπειρος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή της Ελλάδας

Εγκατέλειψε την

προσπάθειά του

Οι γυναίκες ύψωσαν χωμάτινο

τείχος

Ο στρατός του Πύρρου

παραδόθηκε στους

Μακεδόνες

Ο Πύρρος σκοτώθηκε (272 πΧ)

Επόμενος σταθμός το Άργος που

απειλούνταν από το μακεδονικό στρατό

Ο

σπαρτιατικός

στρατός

έλειπε σε

εκστρατεία

Η πόλη δεν

είχε τείχη

olgaporporiΕπιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ2

ηελ Ακβξαθία ζηελ Ήπεηξν ν βαζηιηάο Πύξξνο ήζειε λα θηηάμεη έλα κεγάιν

θξάηνο ζηε Γύζε

Σν κε ζηξαηό ηππηθό (άινγα) θαη ειέθαληεο πήγε ζηελ Ιηαιία θαη

πνιέκεζε κε ηνπο Ρσκαίνπο Ο Πύξξνο θαηάθεξε λα ληθήζεη δύν θνξέο ηνπο

Ρσκαίνπο αιιά ηελ ηξίηε θνξά έραζε

Μεηά ν Πύξξνο πήγε ζηε πάξηε λα βνεζήζεη ηνλ Κιεώλπκν λα γίλεη

βαζηιηάο

ην ηέινο ν Πύξξνο πήγε ζην Άξγνο γηα λα πνιεκήζεη κε ην ζηξαηό από ηε

Μαθεδνλία αιιά ζθνηώζεθε ζηε κάρε ην

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ3

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

eva-edu

42

3ος αιώνας

Ο Πύρροςhellip

Οι Ρωμαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν την Ελλάδα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35

Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Ο Πύρρος δημιουργεί μεγάλο κράτος με πρωτεύουσα την

Αμβρακία

Ίδρυσε νέες πόλεις (Ναοί θέατρα μεγάλα τείχη)

Εκτός από τη κτηνοτροφία ασχολήθηκαν με γεωργία και

εμπόριο

hellip θέλησε να

μεγαλώσει το κράτος

του προς τη Δύση

hellip δέχτηκε αντιπροσώπους

του Τάραντα ( είναι

επαρχία στην περιφέρεια της

Απουλίας στην Ιταλία) που του ζητούσαν

προστασία από τους Ρωμαίους

hellip ετοίμασε στρατό ιππικό

ελέφαντες

hellip το 280 πΧ αποβιβάστηκε

στην Ιταλία

hellip νίκησε 2 φορές

τους Ρωμαίους

Σκοτώθηκαν πολλοί

στρατιώτες

hellip την 3η φορά

νικήθηκε

Επέστρεψε στην

πατρίδα του

Πύρρεια νίκη

Στράφηκε κατά της νότιας

Ελλάδας

Ο Σπαρτιάτης Κλεώνυμος ζήτησε βοήθεια από τον

Πύρρο για να γίνει βασιλιάς της Σπάρτης

Ο Πύρρος με το στρατό του έφτασε στη

Σπάρτη

Επόμενος σταθμός το Άργος που

απειλούνταν από το μακεδονικό στρατό

Οι γυναίκες ύψωσαν

χωμάτινο τείχος

Εγκατέλειψε την προσπάθειά του

Ο Πύρρος σκοτώθηκε (272 πΧ)

Ο στρατός του Πύρρου παραδόθηκε

στους Μακεδόνες

Η Ήπειρος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή της Ελλάδας

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ4

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

Κατερίνα Καραλή - Κανέλλος Κανελλόπουλος

Πιτσίλκα Ελένη xristxblogspotgr Χρήστος Χαρmicroπής

35ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηείρου

microορφή νοmicroίσmicroατος της Ηείρου

Ερωτήmicroατα

1 Ποιο νέο κράτος αρχίζει και αοκτά δύναmicroη Ποιος είναι ο αρχηγόςτου και τι στόχους είχε

2 Με οιους ολέmicroησε ο Πύρρος και τι συνέειες υήρχαν αό τιςεκστρατείες του

3 Τι σηmicroαίνει η φράση laquoύρρεια νίκηraquo4 Ποιος κίνδυνος αειλεί λέον την Ελλάδα

Ο Πύρρος κατόρθωσε να δηmicroιουργήσει microια microεγάλη και ενιαία Ήειρο ένα βασίλειο αό τον Αώο microέχρι τον Αχελώο οταmicroό Εξασφαλίζοντας την ασφάλεια της Ηείρου κατά την αουσία του microε συmicroφωνίες ου είχε συνάψει microε τους τρεις βασιλείς της Ελλάδας και της Ασίας έχοντας είσης καταφατική αάντηση αό το microαντείο της ∆ωδώνης ξεκίνησε να κατακτήσει την Ιταλία σε ηλικία 37 ετών

Στο Άργος σε νυχτερινή οδοmicroαχία ροσαθώντας να εκορθήσει την όλη δέχτηκε αό microια γυναίκα δυνατό κτύηmicroα microε κεραmicroίδι στο κεφάλι όου microετά στρατιώτης του Αντίγονου τον αναγνώρισε και του αέκοψε το κεφάλι

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35

Πύρρος ο Βασιλιάς της Ηπείρου

3ος αιώνας π Χ

Η Ήπειρος αρχίζει να παίζει σηmicroαντικό ρόλο στη ζωή της

Ελλάδας

Πύρρος

bull Δηmicroιουργεί ένα microεγάλο κράτος στην περιοχή

bull Πρωτεύουσα Αmicroβρακία

bull Ιδρύει νέες πόλεις

bull Τις στολίζει microε ναούς θέατρα

bull Τις οχυρώνει microε microεγάλα τείχη

bull Στρέφει το ενδιαφέρον των κατοίκων στη γεωργία και το

εmicroπόριο( για να microην ασχολούνται microόνο microε την κτηνοτροφία )

Σχέδιό του

Να microεγαλώσει το κράτος του εκστρατεύοντας στη Δύση όπως ο

Αλέξανδρος στην Ανατολή

Η ευκαιρία

Δόθηκε όταν τον επισκέφτηκαν αντιπρόσωποι από τον Τάραντα

και του ζήτησαν να τους προστατεύσει από τους Ρωmicroαίους

Γιrsquo αυτό

bull Ετοίmicroασε πολύ στρατό ιππικό και ελέφαντες

bull Αποβιβάστηκε στη Ιταλία το 280 πΧ και νίκησε δυο φορές

τους Ρωmicroαίους

bull Έχασε όmicroως πολλούς στρατιώτες και από τότε έmicroεινε

γνωστή η φράση ltltΠΥΡΡΕΙΑ ΝΙΚΗgtgt που σηmicroαίνει νίκη

αλλά microε απώλειες

bull Την τρίτη φορά νικήθηκε και αναγκάστηκε να γυρίσει στην

πατρίδα του

Νέες περιπέτειες

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ6

bull Ο Πύρρος microετά την ήττα του επέστρεψε στην Ήπειρο Αυτή

τη φορά στράφηκε εναντίον της νότιας Ελλάδας

bull Ο Σπαρτιάτης Κλέωνυmicroος του ζήτησε βοήθεια για να γίνει

βασιλιάς της Σπάρτης

bull Ο Πύρρος έφτασε στη Σπάρτη τη στιγmicroή που ο στρατός

έλειπε σε εκστρατεία

bull Η πόλη δεν είχε τείχη και υπήρχε κίνδυνος να κυριευτεί

bull Τη νύχτα οι γυναίκες σκάβοντας ύψωσαν ένα χωmicroάτινο

τείχος

bull Η ηρωική αντίσταση ανδρών και γυναικών ανάγκασε τον

Πύρρο να εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια

bull Στη συνέχεια στράφηκε προς το Άργος γιατί

πληροφορήθηκε πως ο microακεδονικός στρατός ήταν έτοιmicroος να

καταλάβει την πόλη

bull Τη νύχτα της σύγκρουσης ο Πύρρος σκοτώθηκε και ο

στρατός του παραδόθηκε στους Μακεδόνες 272 πΧ Ο

θάνατός στέρησε από τους Έλληνες έναν άξιο αρχηγό την

εποχή που οι Ρωmicroαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν την

Ελλάδα

Πέννυ Θεοδωρούδη

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ7

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ______________________________________ 142013

1 Συmicroπληρώνω τα κενά microε τη λέξη που λείπει

Τον helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip αιώνα η Ήπειρος γίνεται ισχυρή δύναmicroη

Ο Πύρρος έφτιαξε helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip γύρω από τις πόλεις για να

είναι ασφαλείς

Ο βασιλιάς Πύρρος εκστράτευσε στη helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip εναντίον

των helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

Ο βασιλιάς της Σπάρτης helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ζήτησε βοήθεια απrsquo τον

Πύρρο

Ο Πύρρος σκοτώθηκε το helliphelliphelliphelliphelliphellip πΧ στο helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

2 Σηmicroειώνω Σ για σωστό και Λ για λάθος

Α Το κράτος της Ηπείρου που δηmicroιούργησε ο Πύρρος

είχε πρωτεύουσα την Αmicroβρακία

Β Πρότυπο του Πύρρου ήταν ο βασιλιάς Φίλιππος της Μακεδονίας

Γ Για την εκστρατεία του στη δύση ο Πύρρος

χρησιmicroοποίησε και ελέφαντες

Δ Τελικά ο Πύρρος κατάφερε να κυριεύσει τη Σπάρτη

Ε Μετά το θάνατο του Πύρρου η Ήπειρος παραδόθηκε

στους Μακεδόνες

Παλάνης Αθανάσιος

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ8

2ο Δημοτικό Σχολείο Σιάτιστας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35

Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ9

Η Ήπειρος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή της Ελλάδας

Ο Πύρρος δημιουργεί

μεγάλο κράτος με πρωτεύουσα την Αμβρακία

Εκτός από την κτηνοτροφία

ασχολήθηκαν με γεωργία και εμπόριο

Ίδρυσε νέες πόλεις Ναοί θέατρα μεγάλα

τείχη

3ο αι π Χ

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ10

hellip θέλησε να μεγαλώσει το κράτος του προς τη Δύση

hellip ετοίμασε στρατό ιππικό ελέφαντες

hellip δέχτηκε αντιπροσώπους του Τάραντα που του ζητούσαν προστασία από τους Ρωμαίους

Ο Πύρρος hellip

hellip το 280 πΧ αποβιβάστηκε στην Ιταλία

hellip νίκησε 2 φορές τους Ρωμαίους Σκοτώθηκαν πολλοί στρατιώτες Πύρρεια νίκη

hellip την 3η φορά νικήθηκε Επέστρεψε στην πατρίδα του

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ11

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ12

hellip στράφηκε κατά της νότιας Ελλάδας

Οι γυναίκες ύψωσαν χωμάτινο τείχος

Ο Σπαρτιάτης Κλεώνυμος ζήτησε βοήθεια από τον Πύρρο για να γίνει βασιλιάς της Σπάρτης

Ο Πύρρος hellip

Ο Πύρρος με το στρατό του έφτασε στη Σπάρτη

Εγκατέλειψε την προσπάθειά του

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ13

Επόμενος σταθμός το Άργος που απειλούνταν από το μακεδονικό στρατό

Ο Πύρρος σκοτώθηκε 272 πΧ

Ο Πύρρος hellip

Οι Ρωμαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν την Ελλάδα

Ο στρατός παραδόθηκε στους Μακεδόνες

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ14

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ15

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Ιστορία Δ΄ Δημοτικού

Ενότητα 35

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ16

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

apmarkakisweeblycom

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Τον 3ο αιώνα η Ήπειρος άρχισε να παίζεισημαντικό ρόλο στη ζωή της Ελλάδας

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ17

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Ο Πύρρος δημιούργησε ένα νέο ισχυρόκράτος με πρωτεύουσα την Αμβρακία

Ίδρυσε επίσης νέες πόλεις με πολλά καιαξιοθαύμαστα κτίρια ναούς θέατρα και

τείχη

Έστρεψε ακόμα τους κατοίκους ναασχοληθούν πέρα από την κτηνοτροφία

στη γεωργία και το εμπόριο

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ18

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ19

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Έχοντας ως πρότυπο τον Μέγα Αλέξανδροκαι την μεγάλη του εκστρατεία ο Πύρρος θέλησε να μεγαλώσει το κράτος του και εκστράτευσε για τον σκοπό αυτό στη

Δύση

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ20

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Αποβιβάστηκε στην Ιταλία με πολύστρατό ιππικό και ελέφαντες με αφορμή τη βοήθεια που του ζήτησαν οι κάτοικοι

του Τάραντα που φοβόταν τη δύναμη των Ρωμαίων και κατάφερε να νικήσει τους τελευταίους δύο φορές χάνοντας όμως

πολλούς στρατιώτες

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ21

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Από το γεγονός αυτό έμεινε γνωστή και η φράση laquoπύρρεια νίκηraquo που σημαίνει

δηλαδή νίκη με πολλές απώλειες

Την τρίτη φορά νικήθηκε κι έτσι αναγκάστηκε να γυρίσει στην πατρίδα του

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ22

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Η εκστρατεία του Πύρρου στη Δύση Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ23

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Επιστρέφοντας στην Ήπειρο στράφηκε προς τηνότια Ελλάδα

Αφορμή αυτή τη φορά ήταν η βοήθεια πουζήτησε ο Κλεώνυμος για να γίνει βασιλιάς της

Σπάρτης

Ο στρατός των Σπαρτιατών έλειπε σεεκστρατεία η ηρωική όμως αντίσταση των

ανδρών αλλά και των γυναικών τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει την προσπάθεια

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ24

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στην πόλητου Άργους γιατί πληροφορήθηκε ότι ο μακεδονικός στρατός ήταν έτοιμος να

καταλάβει την πόλη

Τη νύχτα στη διάρκεια της σύγκρουσης οΠύρρος σκοτώθηκε και ο στρατός του

παραδόθηκε στους Μακεδόνες

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ25

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Έλειψε έτσι ένας άξιος αρχηγός την εποχήπου οι Ρωμαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν

την Ελλάδα

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ26

Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Βασικά σημεία του μαθήματος

Μαριάνθη Χαλκίτη

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ27

Ήπειρος

bull Ο Πύρρος βασιλιάς τηςΗπείρου βοήθησε σημαντικάστην ανάπτυξη της

bull Ίδρυσε νέες οχυρωμένεςπόλεις με ναούς και θέατρα

bull Οι κάτοικοι της περιοχήςασχολούνταν εκτός από τηνκτηνοτροφία και με τηγεωργία και το εμπόριο

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ28

Οι επεκτατικές προσπάθειες του Πύρρου (1)

bull Ο Πύρρος αποφασίζει ναμεγαλώσει το κράτος τουπηγαίνοντας δυτικά

bull Η ευκαιρία δίνεται από τονΤάραντα ο οποίος του ζητά νατον προστατεύσει από τουςΡωμαίους

bull Με στρατό ιππικό καιελέφαντες επιτίθεται δύο φορέςστους Ρωμαίους και κερδίζειΈχασε όμως πολλούςστρατιώτες (πύρρεια νίκηδηλαδή νίκη αλλά με πολλέςαπώλειες)

bull Στην τρίτη του επίθεση χάνεικαι έτσι επιστρέφει στηνπατρίδα του

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ29

Οι επεκτατικές προσπάθειες του Πύρρου (2)

bull Ο Πύρρος στρέφεται προς τη νότιο Ελλάδαbull Όταν έφτασε στην Σπάρτη ο στρατός έλειπε σε

εκστρατείαbull Αν και η πόλη δεν είχε τείχος οι γυναίκες σκάβοντας

κατάφεραν να χτίσουν χωμάτινο τείχοςbull Η αντίστασή τους ανάγκασε τον Πύρρο να επιστρέψει

στην Ήπειρο

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ30

Ο θάνατος του Πύρρου

bull Ο Πύρρος στην προσπάθειάτου να προστατεύσει τοΆργος από το μακεδονικόστρατό σκοτώνεται

bull Έτσι σκοτώθηκε έναςγενναίος αρχηγός σε μιανεποχή που η Ελλάδα άρχισενα απειλείται από τουςΡωμαίους

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ31

Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου

Οι χρυσές σελίδες της Ιστορίας της Ηπείρου με κέντρο την Αμβρακία γράφτηκαν επί βασιλείας του Βασιλιά Πύρρου (296 πΧ ndash 272 πΧ) Τότε που ολόκληρη η Ελλάδα εδοκιμάζετο σκληρά από τις φιλοδοξίες των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τους αδελφοκτόνους πολέμους στους οποίους την παρέσυραν Αυτή ακριβώς την εποχή έλαμψε το άστρο του Πύρρου ο οποίος με ορμητήριο την άσημη χώρα των Μολοσσών κατόρθωσε να οργανώσει υπό την ηγεσία του το μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδος την Ήπειρο τη Μακεδονία τη Θεσσαλία και να γεμίσει με το όνομά του τον κόσμο Κι αν θελήσουμε να συγκρίνουμε τη μορφή του με τις άλλες μεγάλες ιστορικές μορφές της τότε εποχής του Ελληνισμού θα δούμε πως μόνο με μία μπορούμε να την παραβάλουμε με τη μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου Και οι αρχαίοι άλλωστε μόνο τον Πύρρο και κανέναν άλλον παρομοίαζαν με το Μέγα Αλέξανδρο Ο Πύρρος υπήρξε laquoΑλέξανδροςraquo του τρίτου αιώνα Οι ομοιότητες μεταξύ τους οι οποίοι ήσαν και πρώτα εξαδέλφια ήταν πάμπολλες Φύσεις μεγαλουργικές και οι δύο τολμηρά και ανήσυχα πνεύματα προικισμένοι με στρατηγική ιδιοφυΐα και αφάνταστο ηρωισμό μεγάλοι στην ψυχή και στα αισθήματα γεννημένοι στρατηλάτες και αρχηγοί λαών οπλισμένοι με ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα επεδίωξαν να πραγματοποιήσουν τα πλατύτερα πολιτικά σχέδια που συνέλαβε ποτέ ο ελληνισμός Ο ένας εξόρμησε με κατεύθυνση προς την ανατολή ο άλλος με κατεύθυνση προς τη Δύση Το τέρμα τους όμως ήταν κοινό η δημιουργία ενιαίου μεγάλου ελληνικού κράτους που να κυριαρχεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Και ο μεν Μέγας Αλέξανδρος ευνοήθηκε να πραγματοποιήσει το μεγάλο του σχέδιο και να γίνει ο ιδρυτής ενός τεράστιου κράτους που άρχιζε από την Ελλάδα και έφθανε στην Ινδία Ο Ηπειρώτης Βασιλιάς όμως δεν το κατόρθωσε Δεν τον συνόδευσε η ίδια εύνοια της Μοίρας Ο laquoΑετόςraquo που εξόριστο παιδί χωρίς πατέρα και θρόνο χωρίς δασκάλους σαν τον Αριστοτέλη με μόνη τη δική του ικανότητα μπόρεσε να γίνει ο ισχυρός Βασιλιάς της Ηπείρου δεν ευτύχησε να δει τα όνειρά του να πραγματοποιούνται Ο laquoδημιουργός της ίδιας του τύχηςraquo κατά τον επιτυχημένο χαρακτηρισμό του Παπαρρηγόπουλου έγινε μεν σύμβολο μορφή θρύλος δεν έγινε όμως ο οικοδόμος ενός μεγάλου στερεού πολιτικού οικοδομήματος Απέτυχε Ευτύχησε μόνο να πέσει κατά τον καλύτερο τρόπο που μπορούσε να επιθυμήσει ένας άξιος πολεμιστής πάνω στη μέθη της μάχης και μέσα στην κλαγγή των όπλων Ο θάνατος σαν από σεβασμό προς τον ήρωα που τόσες φορές αναμετρήθηκε άφοβα μαζί του απέφυγε να τον χτυπήσει κατάστηθα Προτίμησε να κινήσει εναντίον του αντί για το ξίφος ενός γενναίου αντιπάλου το στοργικό χέρι μιας γριάς μητέρας Αργίτισσας Λεπτή διάκριση από μέρους του για να μη δώσει το δικαίωμα σε κανέναν πολεμιστή να καυχηθεί πως πάλεψε και νίκησε σε αγώνα στήθος με στήθος με τον laquoΑετόraquo της Ηπείρου Ο Πύρρος γεννήθηκε το 319 προς το 318 πΧ εφτά περίπου χρόνια ύστερα από το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

1

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ32

Η βασιλική οικογένεια των Μολοσσών στην οποία ανήκε ο Πύρρος ιστορούσε την καταγωγή της από τον Αχιλλέα το θρυλικό ήρωα του Τρωικού Πολέμου Ο γιός του Αχιλλέα ο Νεοπτόλεμος εγκαταστάθηκε στη χώρα που κατοικούσαν οι Μολοσσοί γύρω από τα Γιάννενα και τη Δωδώνη και έγινε ο ιδρυτής της δυναστείας των laquoΠυρριδώνraquo Τον Νεοπτόλεμο ο λαός τον έλεγε Πύρρο γιατί ήταν κοκκινομάλλης κι από τότε όλη η δυναστεία του πήρε το όνομα των Πυρριδών Στη σειρά της βασιλικής διαδοχής έρχεται ο Πύρρος εικοστός τρίτος από τον Αχιλλέα τον αρχηγό του οίκου των Μολοσσών Πατέρας του ήταν ο βασιλιάς των Μολοσσών Αιακίδης και μάνα του η Φθία θυγατέρα του Μένωνος από τη Θεσσαλία Οι αδελφοκτόνοι πόλεμοι των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανάγκασαν τον μικρό Πύρρο να ζήσει δύο φορές στην εξορία Μια φορά ο δωδεκάχρονος Πύρρος στην αυλή του Γλαυκία στην Ιλλυρία ο οποίος αργότερα το 307 πΧ τον εγκατέστησε ως βασιλιά των Μολοσσών και όταν τον ανέτρεψαν οι Μολοσσοί για δεύτερη φορά ο Πύρρος βρέθηκε το 302 πΧ (δεκαεφτά χρόνων) εξόριστος στην Ασία κοντά στον γαμπρό του το Δημήτριο Πολιορκητή και μετά στην αυλή του Πτολεμαίου του Λάγου βασιλιά της Αιγύπτου ως όμηρος Κοντά στο Δημήτριο Πολιορκητή ο Πύρρος πήρε τα πρώτα μαθήματα της στρατιωτικής τέχνης Έμαθε για τις διάφορες πολιορκητικές μηχανές την τέχνη της πολιορκίας γνώρισε τους ελέφαντες ως πολεμικό όπλο και είδε τη νέα στρατιωτική τακτική των Μακεδόνων με τη διάταξη των φαλάγγων την τακτική εκείνη που με τόση επιτυχία χρησιμοποίησε ο Μέγας Αλέξανδρος για να συντρίψει τους αντιπάλους του Η ευκαιρία για να αναφανούν οι στρατιωτικές αρετές του νεαρού Πύρρου δεν άργησε να παρουσιαστεί Στην Ίψο της Φρυγίας το 301 πΧ τέσσερις από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Λυσίμαχος ο Σέλευκος ο Κάσσανδρος και ο Πτολεμαίος επετέθησαν ενωμένοι κατά του Αντιγόνου του πατέρα του Δημητρίου Στη μάχη αυτή αποκαλύφθηκε η απαράμιλλη ανδρεία και οι έξοχες στρατιωτικές αρετές του Πύρρου Αν και η μάχη στην Ίψο έληξε με ήττα του Δημητρίου ο Πύρρος πιστός στους φίλους του δεν εγκατέλειψε τον νικημένο γαμπρό του και όταν κλείστηκε συμφωνία μεταξύ του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου και του Δημητρίου και έπρεπε να σταλούν στον Πτολεμαίο όμηροι ως εγγύηση για την τήρηση της συμφωνίας ο Πύρρος χωρίς να διστάσει δέχτηκε να πάει στην Αίγυπτο ώς όμηρος Στην Αίγυπτο ο Πύρρος συγκέντρωσε τη γενική προσοχή και το γενικό θαυμασμό για τις περιπέτειες της ζωής του και για τη διάκρισή του στη μάχη στην Ίψο Γρήγορα έγινε ευνοούμενος του Πτολεμαίου και της Βερενίκης παντρεύτηκε την Αντιγόνη κόρη της Βερενίκης και επανέκτησε με τη βοήθεια του Πτολεμαίου το θρόνο του πατέρα του το 296 πΧ Με τη δεύτερη και οριστική βασιλεία του Πύρρου αρχίζει η πραγματική στρατιωτική και πολιτική του σταδιοδρομία αρχίζουν οι λαμπρές οι εκθαμβωτικές σελίδες της ιστορικής του ζωής αρχίζει τέλος να παίζει πρωτεύοντα ρόλο η αφανής η άδοξη ως τότε Ήπειρος Χώρα φτωχική με γη κατά μέγα μέρος ορεινή και άγονη χωρίς κανένα πλούτο με καθυστέρηση στο εκπολιτιστικό επίπεδο η Ήπειρος έδινε το δικαίωμα στους άλλους Έλληνες να αποκαλούν κατά την 5η και 4η πΧ εκατονταετία τους Ηπειρώτες βαρβάρους αν και μιλούσαν την ίδια γλώσσα (Δωρική διάλεκτο) αν και πίστευαν στους ίδιους θεούς και είχαν τα ίδια έθιμα Πως ήταν λοιπόν δυνατόν ο Πύρρος με το νεανικό του ενθουσιασμό να ανεχθεί

2

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ33

να βλέπει την Ήπειρο σε κατάσταση βαρβαρότητας Γι αυτό αφοσιώθηκε με όλη του την ψυχή στον εκπολιτισμό της χώρας του της Ηπείρου Άρχισε να εξωραΐζει και να στολίζει με αγάλματα τις πόλεις και να φροντίζει για την εκτέλεση τεχνικών έργων Έδωσε ώθηση στη διάδοση της Ελληνικής παιδείας Έκτισε καινούριες πόλεις με σύγχρονες οικοδομικές αντιλήψεις όπως τη Βερενικίδα και την Αντιγόνεια Διακόσμησε την Αμβρακία όταν την έκανε πρωτεύουσα του κράτους του Έχτισε μεγαλοπρεπή ανάκτορα στο δυτικό μέρος της πόλεως τα γνωστά υπό το όνομα laquoΠύρρειονraquo οικοδόμησε ναούς θέατρο ανήγειρε πολλά μνημεία τέχνης ανδριάντες αγάλματα και γενικά δημιούργησε μια πόλη εφάμιλλη με τις άλλες ελληνικές πρωτεύουσες Τέτοια ήταν η οικονομική άνθηση της Αμβρακίας ώστε τα νομισματοκοπεία της έκοβαν κατά τη διάρκεια του έτους δύο και τρεις σειρές νομισμάτων Ο Πύρρος ένωσε την Ήπειρο κάτω από το σκήπτρο του και δημιούργησε ένα σημαντικό βασίλειο που άρχιζε από τα Κεραύνια βουνά και την Αυλώνα και έφτανε ως τον Αχελώο Από την εποχή αυτή πήρε και τον τίτλο του βασιλιά της Ηπείρου Ο Δημήτριος ο βασιλιάς της Μακεδονίας το 289 πΧ επετέθη αιφνιδιαστικά εναντίον των Αιτωλών συμμάχων του Πύρρου και με σκοπό μετά να εισβάλει στην Ήπειρο και να την υποτάξει Ο Πύρρος αντιμετώπισε 10000 Μακεδόνες με επικεφαλής τον Πάνταυχο στρατηγό του Δημητρίου κοντά στο Αμφιλοχικό Άργος όπου και τον συνέτριψε Μαθαίνοντας τη συντριβή του Πάνταυχου ο Δημήτριος με τον υπόλοιπο στράτευμά του επέστρεψε στη Μακεδονία Δεν είναι γνωστό ποιος αποκάλεσε τον Πύρρο laquoΑετόraquo Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι Ηπειρώτες τον ονόμασαν έτσι κατά την ηρωική μονομαχία του με τον Πάνταυχο laquoΑετόςraquo ονομάστηκε ο Πύρρος και ήταν πραγματικά αετός Όχι μόνο για τις ομοιότητες που είχε με το βασιλιά του φτερωτού κόσμου στην πάλη και στον αγώνα αλλά και τις ψυχικές του ακόμα ομοιότητες Γιατί πολύ ψηλά πολύ πιο πάνω από τα χαμηλά αισθήματα των μικρών ανθρώπων στεκόταν ψυχικά ο Πύρρος Τόσο ψηλά όσο ψηλά αρέσκεται να πετάει και να στέκεται ο αετός Και όπως ο αετός έτσι και ο Πύρρος είχε έμφυτη την τόλμη για τις μεγάλες πράξεις για την αστραπιαία ενέργεια Με αρκετές επιχειρήσεις που έκανε ο Πύρρος επεξέτεινε την κυριαρχία του προς το βορρά Το κράτος του άρχιζε από την Επίδαμνο το σημερινό Δυρράχιο περιελάμβανε την Κέρκυρα ολόκληρη την Ήπειρο κι έφθανε ως τον Αχελώο Ήταν ένα στερεό ομοιογενές κράτος Δεν ήταν όμως το κράτος που ονειρευόταν ούτε το κράτος που ανταποκρινόταν στις φιλοδοξίες του Τα σχέδια του ήταν πολύ μεγαλύτερα Τα σχέδιά του ήταν να κατακτήσει την Ιταλία και Σικελία έπειτα διαδοχικά την κατάκτηση της Λιβύης και της Καρχηδόνας και τέλος με βάση την κολοσσιαία αυτή δύναμη εύκολη κατάκτηση της Μακεδονίας και της Ελλάδας Να το μεγάλο του σχέδιο Η Ήπειρος κοσμοκράτειρα και ο laquoΑετόςraquo κυρίαρχος της Μεσογείου και των μεσογειακών λαών Σχέδιο γιγάντιο μεγαλόπνοο εφάμιλλο με τους σκοπούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου με μόνη τη διαφορά πως στην εκτέλεση ακολουθούσε την αντίστροφη κατεύθυνση Ο δρόμος που ακολούθησε ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν πρώτα η κατάκτηση της Ελλάδας κι έπειτα η κατάκτηση της Ασίας και της Αφρικής Ο Πύρρος ακολούθησε αντίθετο δρόμο και αντί να στραφεί προς ανατολάς στράφηκε προς δυσμάς Το τέρμα όμως και των δύο αυτών δρόμων ήταν το ίδιο η δημιουργία ενός τεράστιου και ενιαίου κράτους η κοσμοκρατορία

3

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ34

Με τις μεγάλες αυτές ελπίδες ξεκίνησε ο Πύρρος το 280 πΧ (σε ηλικία 37 ετών) για την κατάκτηση της Ιταλίας όταν ο Τάρας μια από τις πλουσιότερες κι επιφανέστερες ελληνικές πόλεις της Νότιας Ιταλίας ζήτησε βοήθεια λόγω της απειλής των Ρωμαίων Κατατρόπωσε τις Ρωμαϊκές λεγεώνες κοντά στον ποταμό Σίρι έχοντας ένα laquoμυστικόraquo όπλο τους ελέφαντες άγνωστο έως τότε στους Ρωμαίους Το 279 πΧ βάδισε κατά της Ρώμης και νίκησε τους Ρωμαίους στο Άσκλο στους πρόποδες ενός βουνού της Απουλίας όμως έχασε και ο Πύρρος πολλούς στρατηγούς και 3500 στρατιώτες (γι αυτό η νίκη του αποκαλείται laquo Πύρρειοςraquo) Νίκησε τους Καρχηδόνιους στην πόλη Έρυκα της Σικελίας και χωρίς πλέον σοβαρή αντίσταση κατέλαβε ολόκληρη τη Σικελία Αφού έμεινε στη Σικελία τρία περίπου χρόνια ο Πύρρος το 276 πΧ μάζεψε τον στρατό του και το στόλο του και γύρισε στην Ιταλία Στη μάχη του Βενεβέντο το 274 πΧ ο Πύρρος ηττήθηκε από τις λεγεώνες του Μάνιου Κούριου χάνοντας 33000 στρατιώτες οπότε αναγκάστηκε με τον υπόλοιπο στρατό του (8000 πεζούς και 500 ιππείς) να επιστρέψει στην Ήπειρο Ο πόλεμος του Πύρρου στην Ιταλία υπήρξε στην ουσία η πρώτη και τελευταία προσπάθεια της Ελλάδας για την παρεμπόδιση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την προστασία της ελευθερίας των Ελλήνων Το τεράστιο σχέδιο της ιδρύσεως ενός μεγάλου ελληνικού κράτους που θα περιλάμβανε την Ιταλία τη Σικελία την Αφρική και ύστερα την Ασία και την Ελλάδα ναυάγησε Το όνειρο με το οποίο ο laquoΑετόςraquo φτερούγισε από την Ήπειρο στην Ιταλία δεν πραγματοποιήθηκε Δε γνωρίζουμε τα κίνητρα που ώθησαν τον Πύρρο να στραφεί εναντίον του βασιλιά της Μακεδονίας του Αντίγονου Γονατά Στα στενά του Αώου νίκησε το στρατό του Αντίγονου ο οποίος αποτελείτο κυρίως από Γαλάτες Περιήλθε στην εξουσία του το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας (έφθασε μέχρι την Έδεσσα) και της Θεσσαλίας όμως δε συνέχισε τον πόλεμο στην Μακεδονία για να διώξει τελείως από αυτήν τον Αντίγονο αλλά εισβάλει στην Πελοπόννησο το 273 πΧ για να επιτεθεί κατά της Σπάρτης να αποκαταστήσει στο θρόνο τον Κλεώνυμο και ταυτόχρονα να κατακτήσει ολόκληρη την Πελοπόννησο Με 25000 πεζούς 2000 ιππείς και 24 ελέφαντες απεβιβάσθη ο Πύρρος στην Πελοπόννησο και άρχισε η προέλασή του εναντίον της Σπάρτης με πολύ ευνοϊκές συνθήκες γιατί ο βασιλιάς της Αρέας έλειπε στην Κρήτη Έτσι ο Πύρρος έφθασε ως την πεδιάδα του Ευρώτα δίχως να συναντήσει αντίσταση Η τάφρος που κατασκεύασαν οι γυναίκες και τα κορίτσια της Σπάρτης με επικεφαλής την Αρχιδάμεια την κόρη του Βασιλιά της Σπάρτηςτο βαλτώδες έδαφος και η γενναία αντίσταση των υπερασπιστών της Σπάρτης ανάγκασε τον Πύρρο ο οποίος είχε μεγάλες απώλειες (σκοτώθηκε και ο γιός του Πτολεμαίος) να αντιληφθεί το μάταιο των επιθέσεών του και να στραφεί προς το Άργος για να προλάβει την κάθοδο του Αντίγονου Όμως ο Πύρρος αν και πρόλαβε να προωθήσει νύχτα το στρατό του μέσα στην πόλη του Άργους η σύρραξη στην αγορά του Άργους και στα στενά δρομάκια κατέληξε σε μια σφοδρή και παράξενη νυκτομαχία μεταξύ του στρατού του Αντίγονου και των Γαλατών του Πύρρου αποφάσισε τελικά να υποχωρήσει και να εγκαταλείψει την πόλη Εφαρμόζοντας το σχέδιο υποχώρησης ο Πύρρος και πολεμώντας σκληρά σε ένα στενό δρόμο που οδηγούσε στην πύλη της πόλεως δέχτηκε στο κεφάλι ένα κεραμίδι που το πέταξε από τη στέγη του σπιτιού της μια Αργίτισσα γυναίκα βλέποντας τον Πύρρο έτοιμο να διατρυπήσει τον γιό

4

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ35

της Ήταν τόσο δυνατό το χτύπημα ώστε να σπάσουν οι σπόνδυλοι του τραχήλου του και να λιποθυμήσει Ένας στρατιώτης του Αντίγονου ο Ζώπυρος τον αναγνώρισε και με το ιλλυρικό μαχαίρι έκοψε το κεφάλι του laquoΑετούraquo της Ηπείρου Έτσι ο laquoΑετόςraquo δίπλωσε σε ηλικία 46 χρονών για πάντα τα φτερά του Με το θάνατο του Πύρρου που συνέβη στα τέλη του 272 πΧ έσβησε και η δόξα της Ηπείρου Όλες οι μακεδονικές και θεσσαλικές κτήσεις του περιήλθαν στον Αντίγονο Η Ακαρνανία έγινε πάλι ανεξάρτητη Μόνο η Αμβρακία αφέθηκε στην κυριαρχία της Ηπείρου στο θρόνο της οποίας ανέβηκε ο γιός του laquoΑετούraquo Αλέξανδρος Έτσι η Ήπειρος η άσημη χώρα των κτηνοτρόφων που πρόβαλε ξαφνικά στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής της Ελλάδας που κατέλαβε το βασίλειο της Μακεδονίας και το θρόνο του Μεγάλου Αλεξάνδρου που πάλεψε για την κοσμοκρατορία και την ηγεμονία της Μεσογείου που αγωνίστηκε μόνη της να πνίξει στη γέννησή του το ρωμαϊκό κράτος που έγραψε σελίδες δόξας και άφταστου ηρωισμού ξανάπεσε με το θάνατο του Πύρρου στην παλιά της αφάνεια Η Ήπειρος γεννήθηκε με τον Πύρρο δοξάστηκε μαζί του και έσβησε με το θάνατό του Πρέπει να κατεβεί κανείς πολλές εκατονταετίες και να φτάσει στην εποχή των Κομνηνών και του Δεσποτάτου της Ηπείρου για να ξαναβρεί την Ήπειρο να παίζει πάλι ενδιαφέροντα ρόλο στην Ιστορία Έως τότε όμως η Ήπειρος μένει άσημη και αφανής άδοξη και περιφρονημένη ασήμαντη και φτωχική όπως ήταν την εποχή που την παρέλαβε ο Πύρρος Ο έφιππος ανδριάντας του βασιλιά Πύρρου στην πλατεία Κιλκίς της Άρτας μας υπενθυμίζει ότι οι ήρωες μας κράτησαν και μας κρατούν όρθιους ενώνουν τον Ελληνισμό γεμίζουν υπερηφάνεια το λαό μας και μεταδίδουν την ιστορία της Αμβρακίας στους ξένους και ντόπιους επισκέπτες

Κώστας Τραχανάς

Πηγές laquoΠύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρουraquo Πέτρος Γαρουφαλιάς Εκδόσεις ΜΦ Συλλόγου laquoΟ Σκουφάςraquo1966 laquoΕγώ ο Πύρρος raquoΡήγας-Γεώργιος Σκουτέλας Εκδόσεις Λιβάνη

2003 laquoΗ ιστορία της Σπάρτηςraquo Σαράντος Καργάκος Εκδόσεις

Gutenberg (Τόμοι Α και Β) 2006

5

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ36

Ο Πύρρος της Ηπείρου

Ήταν βασιλιάς των Μολοσσών ελληνικού φύλου που κατοικούσε στην Ήπειρο καθώς κι ένας από τους σπουδαιότερους ηγεμόνες της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου Γεννήθηκε το 319 πΧ και είναι ο 23ος βασιλιάς σε σειρά διαδοχής του μολοσσικού θρόνου Ήταν γιος του βασιλιά Αιακίδη και της Φθίας Β Η βασιλική οικογένεια των Μολοσσών στην οποία ανήκε ο Πύρρος ιστορούσε την καταγωγή της από τον Αχιλλέα το θρυλικό ήρωα του Τρωικού Πολέμου Ο γιος του Αχιλλέα ο Νεοπτόλεμος εγκαταστάθηκε στη χώρα που κατοικούσαν οι Μολοσσοί γύρω από τα Γιάννενα και τη Δωδώνη και έγινε ο ιδρυτής της δυναστείας των laquoΠυρριδώνraquo Τον Νεοπτόλεμο ο λαός τον έλεγε Πύρρο γιατί ήταν κοκκινομάλλης κι από τότε όλη η δυναστεία του πήρε το όνομα των Πυρριδών

Θεωρείται κορυφαίος στρατηγικός νους ένας από τους λαμπρότερους της παγκόσμιας στρατιωτικής ιστορίας Υπήρξε δε συγγενικό πρόσωπο του Αλεξάνδρου του Μέγα καθώς η γιαγιά του πρώτου Τρωάδα Α ήταν αδερφή της μητέρας του δεύτερου Ολυμπιάδας

Τα νεανικά χρόνια του Πύρρου υπήρξαν ιδιαίτερα δύσκολα καθώς μεγάλωσε μακριά από την πατρογονική του εστία και μέχρι την ηλικία των 17 ετών απώλεσε τα δικαιώματά του στο θρόνο δύο φορές Έτσι ο Πύρρος είχε σαν μόνη λύση να πάει κοντά στο γαμπρό του Δημήτριο για να κατακτήσει μια θέση ανάμεσα στους στρατηγούς που πρόβαλλαν αξιώσεις για ένα μερίδιο στο κράτος του Μ Αλεξάνδρου Ήταν η εποχή που ένας ικανός στρατηγός μπορούσε να γίνει εύκολα βασιλιάς μιας περιοχής Στο στρατόπεδο του Δημητρίου ο Πύρρος βρήκε κατάλληλο περιβάλλον για το χαρακτήρα του ώστε να καλλιεργήσει την έμφυτη στρατηγική του ιδιοφυία που όπως φαίνεται ήταν κοινή κληρονομική καταβολή με το β ξάδερφο του Μ Αλέξανδρο στον οποίο μάλιστα έμοιαζε και στην μορφή

Μακριά από την Ήπειρο ο Πύρρος είχε περιπλανήσεις και περιπέτειες πολλές Απλά να αναφέρουμε ότι έλαβε μέρος στην μάχη της Ιψού το 301 πΧ και ήταν με το μέρος των ηττημένων ύστερα ακολούθησε τον Δημήτριο στην Ελλάδα έγινε διοικητής στην Κόρινθο και στα Μέγαρα και τελικά βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια ως όμηρος του Πτολεμαίου για εγγύηση στη συνθήκη συμμαχίας που έκανε αυτός με τον

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ37

Δημήτριο τον Πολιορκητή Ωστόσο αξιοποίησε αυτή την περίοδο συνάπτοντας σχέσεις με τους Διαδόχους του Αλεξάνδρου εδραιώνοντας τελικά την εξουσία του στην Ήπειρο με τη βοήθεια του Πτολεμαίου

Στο μέγαρο του Πτολεμαίου ο Πύρρος συμπλήρωσε την μόρφωσή του και μυήθηκε στα μυστικά της πολιτικής και της διπλωματίας δίχως να δελεαστεί από την ευχάριστη ζωή των απολαύσεων και της ακολασίας που πρόσφερε η αυλική χλιδή της Αλεξάνδρειας Όταν διαλύθηκε η συμμαχία Πτολεμαίου με Δημήτριο ο Πύρρος ήταν ελεύθερος στο μεταξύ όμως είχε λήξει και η συγγένειά του με τον Δημήτριο επειδή είχε πεθάνει η αδερφή του Πύρρου Δηιδάμεια Ο Πύρρος τότε παντρεύτηκε την Αντιγόνη κόρη της Βερενίκης δεύτερης γυναίκας του Πτολεμαίου συνάπτοντας έτσι συγγενικό δεσμό με το ισχυρό βασίλειο της Αιγύπτου

Στο μεταξύ ο Δημήτριος ο Πολιορκητής

στην Ελλάδα αποκτούσε μεγάλη και επικίνδυνη δύναμη και έπρεπε να βρεθεί ένας ισάξιος αντίπαλός του που δεν θα τον άφηνε απερίσπαστο να στρέψει τις μεγάλες πολεμικές του ικανότητες προς την Ασία και την Αίγυπτο Ο Πτολεμαίος λοιπόν εφαρμόζοντας το σχέδιό του να δημιουργήσει αντιπερισπασμούς στον Δημήτριο έδωσε στον Πύρρο πλοία στρατό και χρήματα και τον έστειλε να ξαναπάρει τον θρόνο της Ηπείρου

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ38

Το 296 πΧ ο Πύρρος αποβιβάσθηκε στα ηπειρωτικά παράλια και όχι μόνο δεν συνάντησε καμιά αντίσταση αλλά αντίθετα έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Μολοσσούς Στην Ήπειρο εξακολουθούσε να είναι βασιλιάς ο Νεοπτόλεμος Β και ο Πύρρος θα μπορούσε εύκολα να τον εκθρονίσει αλλά προτίμησε να συμβιβασθεί μαζί του και να μοιρασθούν την εξουσία Όπως ο ίδιος ξαναγύρισε με την βοήθεια του Πτολεμαίου έτσι και ο Νεοπτόλεμος θα μπορούσε να καταφύγει σε κάποιον άλλο βασιλιά και αργότερα να ξαναγυρίσει με την βοήθειά του και να διεκδικήσει πάλι το θρόνο της Ηπείρου Όσο όμως ήταν κοντά του μπορούσε να τον ελέγχει και να προλαβαίνει κάθε ενέργεια εναντίον του Ο δε Νεοπτόλεμος βλέποντας ότι θα τα έχανε όλα δέχθηκε τον συμβιβασμό και έτσι η επιστροφή του Πύρρου δεν έγινε αφορμή για εμφύλια σύγκρουση στην Ήπειρο Άρχισε μια συμβασιλεία που δεν άργησε όμως να γίνει δύσκολη και επικίνδυνη Ύστερα από μηχανορραφίες και σκοτεινές συνομωσίες που διοργάνωναν οι φίλοι και οπαδοί του ενός εναντίον του άλλου τελικά ο Πύρρος πήρε την απόφαση να απαλλαγεί από τον Νεοπτόλεμο Τον κάλεσε σε δείπνο όπου οι άνθρωποί του φρόντισαν να τον δηλητηριάσουν και έτσι έμεινε μόνος βασιλιάς

Μετά την πρώτη προσπάθεια του Θαρύπα να φέρει τον πολιτισμό στην Ήπειρο οι διάδοχοί του δεν ενδιαφέρθηκαν ουσιαστικά για την πολιτιστική ανάπτυξη αυτής της ορεινής χώρας και μόνο ο Πύρρος καταπιάνεται σοβαρά με την αξιοποίηση των οικονομικών πόρων και τον εκπολιτισμό της χώρας του Οργάνωσε ο κράτος και την αυλή του στα πρότυπα της Αυλής των Πτολεμαίων καθιέρωσε νέα αξιώματα και ιδιαίτερη ανακτορική φρουρά Βασικά όμως φρόντισε για τον εξωραϊσμό των πόλεων με νέα κτίρια με αγάλματα και άλλα τεχνικά έργα διέδωσε την ελληνική παιδεία και έκτισε μια νέα πόλη την Βερενικίδα κοντά στην μετέπειτα Νικόπολη Ο N Hammond πιστεύει μάλιστα ότι αρκετά από τα παλιά γεφύρια της Ηπείρου σώζονται από την εποχή του Ίδρυσε νομισματοκοπείο και έκοψε νομίσματα

ώστε να διευκολύνει τις συναλλαγές και να αναπτύξει το εμπόριο Τέλος προσέφερε τις ιατρικές του γνώσεις που είχε αποκτήσει στην Αίγυπτο όπου η ιατρική επιστήμη είχε μεγάλη ανάπτυξη

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ39

Ο Πύρρος εξουδετέρωσε κάθε εσωτερική αντίδραση στερέωσε τον θρόνο του στην Ήπειρο και εξασφάλισε τα σύνορά του και τότε άρχισε να ετοιμάζει μεγαλεπήβολα σχέδια Όνειρο του ήταν αφού κατακτήσει πρώτα όλη την Ελλάδα στην συνέχεια να κάνει το ίδιο με τα ασιατικά κράτη των διαδόχων και να δημιουργήσει πάλι το μεγάλο κράτος του Μ Αλεξάνδρου Όταν του δόθηκε η ευκαιρία να επέμβει στα πράγματα της Μακεδονίας δεν δίστασε να το κάνει ωθούμενος από την ασυγκράτητη φιλοδοξία του

Όταν ο Αλέξανδρος γιος του Κάσσανδρου κατέφυγε στον Πύρρο και ζήτησε την βοήθειά του για να πάρει το μισό βασίλειο της Μακεδονίας που το είχε πάρει ολόκληρο ο αδερφός του και νόμιμος διάδοχος του θρόνου Αντίπατρος ο Πύρρος δέχθηκε πρόθυμα να βοηθήσει αλλά σαν αντάλλαγμα ζήτησε τις μακεδονικές επαρχίες Τυμφαία και Παραυαία καθώς και την Αμβρακία Αμφιλοχία και Ακαρνανία που βρίσκονταν στην μακεδονική κατοχή Αφού ικανοποιήθηκαν οι απαιτήσεις του αυτές θεώρησε σκόπιμο να καταλάβει και την περιοχή των Ατιντανών και έτσι επέκτεινε το κράτος του προς τα δυτικά Στην Ατιντανία έκτισε την πόλη Αντιγόνεια σε ανάμνηση της πρώτης του συζύγου Ο Πύρρος πήρε τον στρατό του στη Μακεδονία έδιωξε τον Αντίπατρο και ανέβασε στο θρόνο τον Αλέξανδρο αλλά σε λίγο με μεσολάβηση του Λυσίμαχου τα δύο αδέρφια μοιράσθηκαν το θρόνο της Μακεδονίας Ένα χρόνο μετά την επιστροφή του πέθανε η γυναίκα του Αντιγόνη αφήνοντας του ένα γιό που τον ονόμασε Πτολεμαίο τιμώντας έτσι τον ευεργέτη του από την Αίγυπτο Το 294 πΧ πήρε δεύτερη γυναίκα του τη Λάνασσα κόρη του Αγαθοκλή τυρράνου των Συρακουσών Τότε πήρε σαν προίκα την Κέρκυρα Από την Λάνασσα απέκτησε δεύτερο γιό τον Αλέξανδρο

Ο Πύρρος γύρισε στην Ήπειρο το 294 πΧ αφού από την επέμβαση αυτή κέρδισε τις νέες του επαρχίες και εισέπραξε πολεμική αποζημίωση από τον μεσολαβητή Λυσίμαχο Τον επόμενο χρόνο όμως ο Δημήτριος ο Πολιορκητής διακόπτοντας τις πολεμικές του επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο πήγε στην Μακεδονία και σκότωσε τον Αλέξανδρο ανάγκασε τον Αντίπατρο να καταφύγει στην Θράκη και αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας Η σχέση με ένα τόσο επικίνδυνο αντίπαλο (παλαιό όμως προστάτη συγγενή και σύμμαχό του) ήταν θανάσιμη απειλή για τον Πύρρο Γιατί και οι δύο είχαν φιλοδοξίες και μεγαλεπήβολα σχέδια αλλά ο Πύρρος μειονεκτούσε σε στρατιωτικές δυνάμεις Για τον λόγο αυτό άρχισε να οργανώνει την άμυνά του για μια ενδεχόμενη επίθεση του Δημητρίου Πρώτη του κίνηση η μεταφορά της πρωτεύουσάς του στην Αμβρακία (σημερινή Άρτα) που οχύρωσε με ισχυρά τείχη Στη συνέχεια παντρεύτηκε την Βιρκέννα κόρη του Βαρδύλιδος βασιλιά των Ιλλυρίων και την κόρη του Αυτολέοντα βασιλιά των Παιόνων που όμως δεν διασώθηκε το όνομά της ώστε να εξασφαλίσει τα βόρεια σύνορά του (Σύμφωνα με τα ήθη και τους άγραφους νόμους της εποχής ο βασιλιάς είχε το δικαίωμα να είναι παντρεμένος με περισσότερες από μία γυναίκες) Από την Βιρκέννα απέκτησε τον τρίτο του γιό τον Έλενο Στο τέλος συμμάχησε με τους Αιτωλούς και έπειτα περίμενε την ευκαιρία να καταφέρει κάποιο χτύπημα στον αντίπαλό του Όταν ο Δημήτριος επιτέθηκε πάλι εναντίον των Βιωτών ο Πύρρος θεώρησε ότι ήταν η ευκαιρία που περίμενε και σκέφθηκε να καταλάβει τα στενά των Θερμοπυλών για να αποκόψει την επικοινωνία του Δημητρίου με την Μακεδονία και έπειτα να υποκινήσει εξέγερση των Μακεδόνων εναντίον του Δημητρίου Δεν το κατάφερε όμως διότι οι Βιωτοί νικήθηκαν πολύ γρήγορα και τότε δέχθηκε την επίθεση του Δημητρίου πριν

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ40

καταλάβει τα στενά Έτσι αναγκάσθηκε να επιστρέψει στην Ήπειρο επειδή ακόμα υστερούσε αριθμητικά σε στρατό Όταν επέστρεψε στην Ήπειρο η δεύτερη γυναίκα του η Λάνασσα είχε εγκαταλείψει τα ανάκτορα διότι δεν ανέχονταν τους άλλους δύο γάμους του και είχε καταφύγει στην Κέρκυρα που ήταν προίκα της Από εκεί κάλεσε τον Δημήτριο τον Πολιορκητή να την παντρευτεί () προσφέροντάς του και την Κέρκυρα Ο Δημήτριος δέχθηκε (όχι που δεν θα δέχονταν) και το 290 πΧ έπλευσε στην Κέρκυρα κατέλαβε το νησί παντρεύτηκε την Λάνασσα και στην επιστροφή του κυρίευσε τη Λευκάδα που ανήκε στον Πύρρο μαζί με την Ακαρνανία Το καλοκαίρι του 289 πΧ ο Δημήτριος επιτέθηκε στους Αιτωλούς σύμμαχους του Πύρρου και μη βρίσκοντας αντίσταση προχώρησε αμέσως για την Ήπειρο αφήνοντας μια μικρή δύναμη στην Αιτωλία Στο μεταξύ ο Πύρρος ξεκίνησε να τον αντιμετωπίσει αλλά τα δύο στρατεύματα ακολουθώντας διαφορετικό δρόμο δεν συναντήθηκαν πουθενά Ο Πύρρος φθάνοντας στην Αιτωλία βρήκε μικρή δύναμη του Δημητρίου και την εξουδετέρωσε αφού μονομάχησε με τον στρατηγό της Πάνταυχο και πήρε την προσωνυμία Αετός Ο Δημήτριος φοβούμενος να αντιμετωπίσει ενωμένους τους Ηπειρώτες και τους Αιτωλούς έφυγε για την Μακεδονία και τελικά οι δύο αντίπαλοι ήρθαν σε συμφωνία επειδή ο Δημήτριος ενδιαφέρονταν περισσότερο για την Ασία και για το λόγο αυτό άρχισε μεγάλες ετοιμασίες Αυτές όμως οι προετοιμασίες προκάλεσαν συνασπισμό του Λυσιμάχου της Θράκης και του Πτολεμαίου της Αιγύπτου στον οποίο προσχώρησε και ο Πύρρος και την άνοιξη του 287 πΧ ο Δημήτριος πριν αρχίσει την πραγματοποίηση του σκοπού του δέχθηκε επίθεση των αντιπάλων του από ξηρά και θάλασσα Όταν έστρεψε όλες του τις δυνάμεις προς την Θράκη ο Πύρρος βρήκε την ευκαιρία και εισέβαλε στη Μακεδονία και ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ο Δημήτριος έσπευσε να τον αντιμετωπίσει αλλά τότε ο στρατός του στασίασε και προσχώρησε στον Πύρρο αναγκάζοντας τον να καταφύγει στον νότιο Ελλάδα Ύστερα από σύντομες πολεμικές περιπέτειες με τον υπόλοιπο στρατό του στην νότιο Ελλάδα ο Δημήτριος τελικά κατέφυγε στην Ασία όπου το 286 πΧ αιχμαλωτίσθηκε από τον Σέλευκο της Συρίας και έτσι τερματίστηκε η πολυτάραχη σταδιοδρομία του Ο Λυσίμαχος της Θράκης

αφού απαλλάχθηκε από τον Δημήτριο το 284πΧ στράφηκε εναντίον του Πύρρου ο οποίος ύστερα από την αποστασία του μακεδονικού στρατού προς τον Λυσίμαχο αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει και το στέμμα και τη χώρα της Μακεδονίας και να επιστρέψει στην Ήπειρο αλλά στο μεταξύ ο γιος του ο Πτολεμαίος είχε καταλάβει την Κέρκυρα

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ41

Αυτή ήταν η πρώτη αποτυχία του Πύρρου στα σχέδιά του και αυτό γιατί ακόμα δεν είχε τις αναγκαίες στρατιωτικές δυνάμεις Δεν απογοητεύτηκε όμως διότι ήξερε πόσο ευμετάβολα ήταν τα πρόσωπα και τα πράγματα στην εποχή του Στο μεταξύ όμως κατάφερε να επεκτείνει το κράτος του προς την περιοχή της Ιλλυρίας αλλά ενώ έλειπε στην εκστρατεία αυτή ο Λυσίμαχος βρήκε ευκαιρία να εισβάλει στην Ήπειρο και να λεηλατήσει την χώρα Την εποχή αυτή το κράτος του Πύρρου εκτείνονταν από το Δυρράχιο μέχρι τον Αχελώο αλλά ήταν πολύ μικρό για να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες του Άλλωστε η Ήπειρος δεν είχε μεγάλα και πολυάνθρωπα αστικά κέντρα για να μπορέσει ο Πύρρος να συγκροτήσει μεγάλο στρατό και προπαντός να βρίσκει τις απαραίτητες εφεδρείες ύστερα από μια αποτυχία του Ούτε η γη μπορούσε να του εξασφαλίσει αρκετά εφόδια αφού καλά καλά δεν μπορούσε να θρέψει τους κατοίκους της Σύμφωνα με υπολογισμούς ειδικών η Ήπειρος δεν μπορούσε να δώσει παραπάνω από 10000 στρατιώτες ούτε αξιόλογα οικονομικά μέσα για την συντήρησή του Αυτό φαίνεται από την μετέπειτα εκστρατεία του στη Σικελία κατά την οποία και με ενισχύσεις που πήρε μόλις κατάφερε να συγκεντρώσει 28500 στρατιώτες Με τόσο λίγες δυνάμεις όμως δεν δημιουργούνται αυτοκρατορίες και μεγάλα κράτη Η πολεμική δραστηριότητα του Πύρρου δεν σταμάτησε όμως Η φιλοδοξία του τον παρέσυρε σε νέες περιπέτειες στην Κάτω Ιταλία και Σικελία όπου τον κάλεσαν οι εκεί Έλληνες για να αντιμετωπίσει τους Ρωμαίους και τους Καρχηδόνιους οι οποίοι τους απειλούσαν με ολοκληρωτική υποδούλωση Αφού ετοίμασε τον στρατό του ο Πύρρος ρώτησε το μαντείο της Δωδώνης ποια ήταν η γνώμη των θεών Αξίζει τον κόπο να δούμε το διφορούμενο χρησμό που του έδωσαν όπως τον διέσωσαν Λατίνοι συγγραφείς Η απάντηση ήταν Φημί σε Αιακίδη τους Ρωμαίους νικάν δύνασθαι (λατινικά Aio te Aeacida Romanos vincere posse) δηλαδή Λέγω Αιακίδη ότι συ δύνασαι να νικήσεις τους Ρωμαίους αλλά με άλλη σύνταξη σημαίνει το αντίθετο Δηλαδή Λέγω Αιακίδη ότι σε δύνανται να νικήσουν οι Ρωμαίοι

Το 280 πΧ ο στόλος του Πύρρου φορτωμένος με τον στρατό του ξεκίνησε για τον Τάραντα της Ελλάδας οδηγώντας τους Ηπειρώτες σε μια πολεμική περιπέτεια με αβέβαια και επικίνδυνα αποτελέσματα Αντιμετώπισε με επιτυχία τους Ρωμαίους στην Κάτω Ιταλία και τους Καρχηδονίους στην Σικελία αλλά με τεράστιες

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ42

απώλειες και χωρίς να κερδίσει τον πόλεμο Οι πολύνεκρες μάχες της Ηράκλειας του Άσκλου και του Βενεβέντου κατάφεραν ένα τρομακτικό πλήγμα στο έμψυχο δυναμικό του λαού του στερώντας έτσι από τον αγέρωχο ηγεμόνα τις δυνατότητες για πραγμάτωση των μεγαλεπήβολων σχεδίων του Οι λίγες ηπειρωτικές δυνάμεις και η ανομοιογένεια του υπόλοιπου στρατού του ήταν τα βασικά αίτια της αποτυχίας του Πύρρου Για την αποτυχία αυτή κατηγορήθηκε δριμύτατα από τους ιστορικούς σαν επιπόλαιος και τυχοδιώκτης με αδιαμφισβήτητες βέβαια στρατιωτικές ικανότητες αλλά με έλλειψη πολιτικής διορατικότητας ώστε να αξιοποιήσει τις νίκες του Καθιερώθηκε ο όρος πύρρειος νίκη για κάθε νίκη που στοιχίζει πολλές θυσίες αλλά δεν φέρνει όφελος

Ο Πύρρος πίστεψε ότι θα μπορούσε να αξιοποιήσει το μεγάλο ελληνικό δυναμικό της Δύσης και ότι με αυτό θα συγκροτούσε μεγάλη πολεμική μηχανή ώστε να κατακτήσει την Ιταλία την Ελλάδα και την Ανατολή Γελάστηκε όμως σε αυτό διότι ο Ελληνισμός στη Δύση ζούσε ακόμα με το πνεύμα της πόλης-κράτους Όχι μόνο δεν υπήρχε καμιά πολιτική οικονομική και εθνική συνοχή μεταξύ των πόλεων αλλά αντίθετα τις χώριζαν ανταγωνισμοί τοπικά συμφέροντα μίση και αντιζηλίες τα οποία τελικά τους έφθειραν και προετοίμασαν την εύκολη υποταγή στους Ρωμαίους Ο Πύρρος θα μπορούσε αν είχε στήριξη να είχε αλλάξει τον ρου της ιστορίας να είχε υποτάξει την ίδια την Ρώμη πριν καν καταστεί δύναμη εκτός ιταλικής χερσονήσου Εγκατέλειψε την Ιταλία ο Πύρρος όχι όμως και στα σχέδιά του Σκόπευε να επιστρέψει αλλά με καλύτερες συνθήκες Αφού πρώτα γίνονταν κύριος όλης της Ελλάδας εξουδετερώνοντας τον Αντίγονο Β Γονατά βασιλιά της Μακεδονίας και κυρίαρχο του μεγαλύτερου ελληνικού χώρου

Έτσι φεύγοντας άφησε φρουρά στον Τάραντα με το στρατηγό Μίλωνα και τον γιό του Έλενο για να έχει βάση εξόρμησης σε μελλοντική του εκστρατεία Όταν επέστρεψε το 275 πΧ στην Ήπειρο αμέσως στράφηκε εναντίον του Αντίγονου και στην πρώτη σύγκρουση σε κάποια στενά μεταξύ Ηπείρου και Μακεδονίας οι Μακεδόνες του Αντίγονου λιποτάκτησαν και προσχώρησαν στον Πύρρο ενώ οι μισθοφόροι του Αντίγονου νικήθηκαν εύκολα Αποτέλεσμα της νίκης του αυτής ήταν να καταλάβει ο Πύρρος το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και την Θεσσαλία Μια δεύτερη απόπειρα του Αντίγονου με Γαλάτες μισθοφόρους είχε την ίδια τύχη αλλά εκτός από ένα μέρος της Μακεδονίας είχε και στην νότια Ελλάδα ισχυρές πόλεις με στρατό και αρκετό στόλο Έτσι ο Πύρρος αποφάσισε να εξουδετερώσει πρώτα τα στηρίγματα του Αντίγονου στην νότια Ελλάδα και ύστερα να καταλάβει και την υπόλοιπη Μακεδονία ώστε να μην έχει που να καταφύγει ο αντίπαλός του για να συνεχίσει την αντίστασή του Το 272 πΧ ύστερα από πρόσκληση του εξόριστου βασιλιά της Σπάρτης

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ43

Κλεώνυμου να τον βοηθήσει να ξαναπάρει την βασιλική του θέση και να εξασφαλίσει έτσι ένα σύμμαχο ο Πύρρος με 25000 πεζούς 2000 ιππείς και 24 ελέφαντες έφθασε στην Πελοπόννησο διακηρύσσοντας ότι θα την ελευθερώσει από την κυριαρχία των Μακεδόνων

Όλες οι πόλεις τον δέχθηκαν με ενθουσιασμό και προσχώρησαν σε αυτόν άλλα οι Σπαρτιάτες ανησύχησαν από την παρουσία του Κλεώνυμου και άρχισαν να προετοιμάζουν την άμυνά τους Ο Πύρρος ύστερα από άκαρπες επιθέσεις κατά της Σπάρτης αποφάσισε να την πολιορκήσει στενά λεηλατώντας τις άλλες πόλεις της Λακωνίας αλλά στο μεταξύ έφθασε ο Αντίγονος στην Πελοπόννησο με σκοπό να καταλάβει το Άργος και να ενωθεί με τους Σπαρτιάτες και τελικά να επιτεθούν μαζί κατά του Πύρρου

Ο Πύρρος όταν έφθασε εκεί βρήκε το στρατό του Αντίγονου στρατοπεδευμένο σε οχυρή θέση πίσω από την πόλη οι δε Αργείοι βλέποντας το διπλό κίνδυνο ζήτησαν από τους δύο βασιλιάδες να φύγουν γιατί αυτοί δεν είχαν καμιά θέση ανάμεσα στις διαφορές τους Ο Αντίγονος δέχθηκε τις προτάσεις τους αλλά ο Πύρρος αρνήθηκε γιατί ήταν συνεννοημένος με τον Αριστέα τον αρχηγό του αντιμακεδονικού κόμματος να του ανοίξει μια πύλη για να επιτεθεί αιφνιδιαστικά τη νύχτα Πράγματι όταν νύχτωσε ο Αριστέας άνοιξε μιά πύλη και ο Πύρρος μπήκε με ένα μικρό τμήμα στρατού στο Άργος Η πύλη όμως ήταν μικρή και χαμηλή ώστε πριν περάσουν σημαντικές δυνάμεις έγινε αντιληπτή η εισβολή και οι Αργείοι αντεπιτέθηκαν αμέσως Μέσα στο σκοτάδι ήταν αδύνατο ο Πύρρος να ελέγξει την κατάσταση και ούτε ήξερε τι ακριβώς συνέβαινε Όταν ξημέρωσε διαπίστωσε ότι βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη θέση γιατί όσος στρατός μπήκε στην πόλη κινδύνευε να εξοντωθεί χωρίς να μπορεί και να υποχωρήσει γιατί ο υπόλοιπος στρατός του εξακολουθούσε να μπαίνει εμποδίζοντας την έξοδο Πολεμώντας γενναία ο Πύρρος στην ουσία σε οδομαχίες δέχθηκε σε μιά στιγμή ένα κτύπημα από το δόρυ ενός Αργείτη και αμέσως ύψωσε το ξίφος του να τον σκοτώσει Επάνω όμως στις στέγες των σπιτιών είχαν ανέβει γυναίκες και από εκεί πετούσαν στους εισβολείς διάφορα αντικείμενα βοηθώντας τον αγώνα των υπερασπιστών της πόλης τους Σε μιά από τις γύρω στέγες η μητέρα του Αργείτη που είχε τραυματίσει τον Πύρρο βλέποντας το θανάσιμο κίνδυνο του γιου της άρπαξε ένα κεραμίδι και το εκσφενδόνισε κατά του Πύρρου Η τύχη θέλησε να φθάσει το κεραμίδι στο κεφάλι του Πύρρου και να χτυπήσει την περικεφαλαία του Το κτύπημα ήταν δυνατό έριξε τον Πύρρο από το άλογό του ζαλισμένο και έμεινε αναίσθητος αλλά ζωντανός Ύστερα από λίγο όμως ένας στρατιώτης περνώντας από εκεί τον γνώρισε και του έκοψε το κεφάλι Το έφερε στο γιό του Αντίγονου και εκείνος το έριξε στα πόδια του πατέρα του

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ44

Έτσι πέθανε ένας ένδοξος στρατηγός με ένα άδοξο τρόπο και φάνηκε η ματαιότητα της ανθρώπινης φιλοδοξίας Το πιο τραγικό είναι ότι όλοι οι στρατιώτες του Πύρρου μαζί με τον Ελενο αιχμαλωτίσθηκαν και ενώ ο Ελενος σαν γιος βασιλιά ελευθερώθηκε και ξαναγύρισε στην Ήπειρο οι άλλοι Ηπειρώτες στρατιώτες ακολούθησαν την τύχη των αιχμαλώτων και έτσι χάθηκε ένα πολύτιμο μέρος από τον λίγο πληθυσμό της Ηπείρου Το 272 πΧ δεν είναι μόνο ο χρόνος θανάτου του Πύρρου αλλά και ο χρόνος επιστροφής της Ηπείρου στην αφάνεια Ο Πύρρος αναδείχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς της εποχής του Η στρατιωτική του κατάρτιση ήταν αξιολογότατη όπως μαρτυρούν τα αποσπάσματα των laquoΥπομνημάτωνraquo του ενός έργου το οποίο αναφέρεται στην πολεμική τέχνη και μνημονεύτηκε από αρχαίους συγγραφείς μεταξύ των οποίων και ο Κικέρων Παρά το γεγονός ότι απέτυχε να εδραιώσει την εξουσία του στην Ιταλία ο Πύρρος επέκτεινε και εδραίωσε το κράτος του στην Ελλάδα καθιστώντας το υπολογίσιμη δύναμη της περιοχής για 35 περίπου χρόνια Μετά το θάνατό του ο σύντομος ρόλος της Ηπείρου στο προσκήνιο της ελληνικής ιστορίας τελείωσε και πέρασαν αιώνες μέχρι να δείξει σημεία ανάκαμψης

eleniel

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ45

1

ΙΒ΄ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 2012

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ

ΉΠΕΙΡΟΣ 1687πΧ Τέλος ή αρχή

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ46

2

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ47

3

Τίτλος εκπαιδευτικού προγράμματος Ήπειρος 1687πΧ Τέλος ή αρχή

Ηλικία παιδιών 13-15ετών (Γυμνάσιο)

Χώρος διεξαγωγής Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων

Διάρκεια Προγράμματος 50΄

Αριθμός παιδιών 25

ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΜΑΘΗΤΗ Στο πλαίσιο της πανελλαδικής δράσης laquoΠεριβάλλον και Πολιτισμός 2012raquo η Γενική

Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού

διοργανώνει εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους μουσεία και μνημεία όλης της χώρας

(11-14 Οκτωβρίου 2012) προκειμένου να αναδειχθούν οι δεσμοί ανάμεσα στον φυσικό και

πολιτιστικό πλούτο της χώρας

Ο θεματικός άξονας των εκδηλώσεων για τη διετία 2012-2013 είναι η φωτιά με τίτλο

αυτών laquoΠαντέχνου πυρός σέλαςraquo ή λαμπερές ιστορίες φωτιάς στίχος του Αισχύλου από

τον Προμηθέα Δεσμώτη Οι δράσεις αναφέρονται στις μεταμορφώσεις της φωτιάς το

διττό της χαρακτήρα ως αιτία καταστροφής και διαχρονικό σύμβολο δημιουργικής

δύναμης ενέργειας φωτός αισιοδοξίας

Η ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων συμμετέχει για τέταρτη

χρονιά στη δράση αυτή και διοργανώνει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων (ΑΜΙ)

εκπαιδευτικά προγράμματα και θεματικές ξεναγήσεις με θέμα τη φωτιά

Το παρόν εκπαιδευτικό με τίτλο laquoΉπειρος 1687πΧ Τέλος ή αρχήraquo απευθύνεται σε

παιδιά Γυμνασίου Με σημεία σταθμούς τρία αντικείμενα του ΑΜΙ επιχειρείται η

παρουσίαση ενός καθοριστικής σημασίας γεγονότος της ιστορίας της αρχαίας Ηπείρου

που σηματοδοτεί τη μετάβαση από τους ελληνιστικούς στους ρωμαϊκούς χρόνους Η

φωτιά ως αιτία καταστροφής και ταυτόχρονα δημιουργίας φαίνεται στην περίπτωση της

Ηπείρου όταν την καταστροφή πολλών ηπειρωτικών οικισμών το 167πΧ ακολούθησε η

επικράτηση των Ρωμαίων στην περιοχή και η έναρξη μιας νέας εποχής

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Επιχειρείται να τονιστεί η διπλή φύση της φωτιάς ως μέσου καταστροφής και

δημιουργίας Μέσω τριών αντικειμένων του ΑΜΙ θα παρουσιασθεί η ιστορία της περιοχής

της Ηπείρου κατά τη μετάβαση από την ελληνιστική στη ρωμαϊκή εποχή Μια μετάβαση

που δεν έγινε ειρηνικά αλλά δια πυρός και σιδήρου

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ48

4

70 οικισμοί και 150000 άνθρωποι οδηγήθηκαν στην αιχμαλωσία Αυτούς τους

αριθμούς σημειώνουν οι ιστορικοί Πολύβιος (301315) και Τίτος Λίβιος (4534) όταν

περιγράφουν την καταστροφή της Ηπείρου από τους Ρωμαίους το 167 πΧ

Τα ονόματα μόνο τεσσάρων οικισμών είναι γνωστά Πασσαρών Φυλάκη Τέκμων

και Όρραον Οι οικισμοί αυτοί βρίσκονταν στη Μολοσσία στο σημερινό Ν Ιωαννίνων

ορισμένοι στη Θεσπρωτία και κάποιοι στην Κασσωπαία στην χερσόνησο της Πρέβεζας

Εικ 1 Χάρτης της Ηπείρου

Η καταστροφή τους ήταν ολοκληρωτική οι θησαυροί διαρπάγησαν οι φωτιές στις

εστίες των σπιτιών και στους βωμούς των θεών έσβησαν και 150000 άνθρωποι

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ49

5

σύρθηκαν στην σκλαβιά Οι Ρωμαίοι του Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου συμπεριφέρθηκαν

σκληρά σκόρπισαν την καταστροφή και άφησαν πίσω τους καμένη γη

Γιατί όμως Τι είχε προηγηθεί Τι ήταν αυτό που έκανε τους Ρωμαίους να θέλουν να

συντρίψουν ολοσχερώς την περιοχή

Δύο ηπειρώτες βασιλείς ο Αλέξανδρος Μολοσσός και Πύρρος έκαναν εκστρατείες

στην Ιταλία Ο πρώτος έφθασε εκεί το 334 πΧ και πέθανε το 330 πΧ Ο Πύρρος (272 πΧ)

το όνομα του οποίου οφείλεται στα

κοκκινωπά σαν τη φωτιά μαλλιά του

θεωρούσε ότι ήταν απόγονος του Αχιλλέα

Με πρότυπο τον Αχιλλέα που πολέμησε τους

Τρώες ο Πύρρος πολέμησε τους Ρωμαίους

με τους οποίους αναμετρήθηκε τρεις φορές

Έφθασε μάλιστα να τους απειλήσει σοβαρά

όταν είδαν από τα τείχη τους τον καπνό από

τις πυρές στρατοπέδου του Τους νίκησε

στην Ηράκλεια το 280 πΧ και στο Άσκλο το

279 πΧ Οι laquoπύρρειεςraquo όμως νίκες του είχαν

τόσες απώλειες ώστε έγιναν συνώνυμο της

ήττας Όταν επέστρεψε πια στην Ήπειρο Εικ2 Πορτραίτο του Πύρρου

πολέμησε ξανά με τους Μακεδόνες πέθανε όμως άδοξα στο Άργος το 272 πΧ

Στα χρόνια που ακολούθησαν η

βασιλεία στην Ήπειρο καταργήθηκε και το

233 232 πΧ σχηματίσθηκε μια νέα

πολιτική ένωση το Κοινό των Ηπειρωτών

στο οποίο συμμετείχαν όλα τα Ηπειρωτικά

φύλα

Τα χρόνια της δράσης του Κοινού

σφραγίστηκαν από τις συγκρούσεις των

Ρωμαίων και Μακεδόνων

Εικ3 Το κράτος του Πύρρου

Το 170 πΧ οι Ηπειρώτες διασπάστηκαν τα φύλα βόρεια του Καλαμά κυρίως

Χάονες και λίγοι Θεσπρωτοί τάχθηκαν στο πλευρό των Ρωμαίων ενώ οι Μολοσσοί και τα

άλλα ηπειρωτικά φύλα ακολούθησαν τους Μακεδόνες Έτσι όταν το 168 πΧ ο βασιλιάς

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ50

6

των Μακεδόνων Περσέας ηττήθηκε στην Πύδνα από τον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο οι Ρωμαίοι

τιμώρησαν τους Ηπειρώτες που είχαν συμμαχήσει με τους Μακεδόνες κυρίως τους

Μολοσσούς καταστρέφοντας και πυρπολώντας τους οικισμούς τους

Η καταστροφή αυτή μαρτυρείται ανασκαφικά σε ένα μεγάλο αριθμό ηπειρωτικών

θέσεων Οι αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν εκτεταμένα στρώματα καταστροφής με

καμένα δοκάρια σπασμένα κεραμίδια στέγης και πετάμενα αγγεία Σε ορισμένες θέσεις

όπως στο λεγόμενο Νεκρομαντείο οι σωροί των αποθηκευμένων δημητριακών έθρεψαν σε

τέτοιο βαθμό τις φλόγες ώστε εξαιτίας της θερμότητας που προκλήθηκε μερικοί τοίχοι

ασβεστοποιήθηκαν ενώ οι κέραμοι και τα αγγεία ρευστοποιήθηκαν

Εικ4 Πίθοι από το Νεκρομαντείο Εικ5 Θησαυρός νομισμάτων από τη Δωδώνη

Το ταραγμένο κλίμα της περιόδου αποτυπώνεται και σε ένα σχετικά μεγάλο αριθμό

νομισματικών laquoθησαυρώνraquo που υπολογίζεται ότι κρύφθηκαν το 167 πΧ όταν οι Ρωμαίοι

λεηλατούσαν την περιοχή Ένα τέτοιο παράδειγμα ο θησαυρός από τη Δωδώνη που

αποτελείται από 10 αργυρά νομίσματα επτά του Κοινού των Ηπειρωτών ένα του Κοινού

των Ακαρνάνων και μία δραχμή Δυρραχίου

Αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Στράβων μιλούν για έρημη ενδοχώρα με

ερειπωμένους οικισμούς και εγκαταλειμμένες οικίες Ωστόσο η εικόνα αυτή δεν συμφωνεί

απόλυτα με ότι αποκαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη Οι οικισμοί δεν εγκαταλείπονται

εντελώς πολλοί χώροι αλλάζουν χρήση και οι παραγωγικές δραστηριότητες ατονούν

Η κατάσταση αλλάζει το 31πΧ όταν στη ναυμαχία του Ακτίου ο Οκταβιανός

Αύγουστος νίκησε τον ενωμένο στρατό της Κλεοπάτρας της Αιγύπτου και του Μάρκου

Αντωνίου και γίνεται ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης Σε ανάμνηση της ναυμαχίας και

για να τιμήσει τους θεούς που τον βοήθησαν ο Αύγουστος ίδρυσε κοντά στο Άκτιο στη

χερσόνησο της Πρέβεζας μία νέα πόλη τη Νικόπολη Οι κάτοικοι της προέρχονταν από

την ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού (Άμβρακία Ανακτόριο Στράτος κά) Η πόλη

σχεδιάστηκε και οικοδομήθηκε κατά το ρωμαϊκό τρόπο αναπτύχθηκε κατά μήκος δύο

οδικών αξόνων(decumanus maximus και cardo maximus) ήταν οργανωμένη σε

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ51

7

οικοδομικές νησίδες (insulae) διέθετε εκτεταμένο δίκτυο ύδρευσης (υδραγωγείο νυμφαία)

Κοσμήθηκε με πολλά και σημαντικά κτήρια μνημείο- τρόπαιο της ναυμαχίας ωδείο

θέατρο στάδιο θέρμες πολυτελείς οικίες Σπουδαίο λιμάνι και εμπορικό κέντρο

προσέλκυσε ανθρώπους του πνεύματος και των τεχνών αυτοκράτορες και φιλοσόφους

Τον ιδρυτή της Νικόπολης θεωρείται ότι απεικονίζει ο ανδριάντας που βρέθηκε στο

Ροδοτόπι και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων Στον θώρακα του ανδριάντα

εικονίζεται γοργόνειο και δύο

Νίκες να στεφανώνουν ένα

τρόπαιο Η εύρεσή του στην

ηπειρωτική ενδοχώρα είναι

δηλωτική της νέας τάξης

πραγμάτων που διαμορφώνεται

στις αρχές του 1ου αι μΧ και

σηματοδοτεί την αρχή της

ρωμαϊκής εποχής στην Ήπειρο

Η παρουσίαση θα γίνει με

αφήγηση και προβολή

εικόνων (power point) στην

αίθουσα της ρωμαϊκής ηπείρου

Εικ 7 Τμήμα του μαρμάρινου ανδριάντα

ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης τα παιδιά θα χωριστούν σε τρεις ομάδες

θα δοθεί από ένας γρίφος σε κάθε ομάδα η οποία θα κληθεί να τον αποκρυπτογραφήσει

και να εντοπίσει τα αντικείμενα στις αίθουσες του Μουσείου

Γρίφοι

Φτιαγμένος από μάρμαρο στο χώρο κυριαρχεί

Ακέφαλος και αν είναι το δέος προκαλεί

Στο θώρακα δυο Νίκες στεφάνι κρατούν

Τρόπαιο στεφανώνουν τη δόξα διαλαλούν

Κεφάλι βασιλιά

φορεί βελανιδιά

Αν και για τις ήττες του έμεινε γνωστός

Για τους στρατιώτες του ήταν πάντα ο αετός

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ52

8

Καμωμένα από άργυρο και χαλκό

Κρύφτηκαν με μιας σε δύσκολο καιρό

Στη συνέχεια θα ζητηθεί από τους μαθητές να συμπληρώσουν τα δελτάρια τα οποία

διέθεσε η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων στο πλαίσιο του εορτασμού Σε κάθε δελτάριο ο

μαθητής θα συμπληρώσει τα στοιχεία του και θα περιγράψει μία δική του λαμπερή ιστορία

φωτός σε σχέση με όσα άκουσε Τα δελτάρια με τις περιγραφές των παιδιών θα σταλούν

στη Διεύθυνση Μουσείων Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΥΠΑΙΘΠΑ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση του προγράμματος θα γίνει μέσω ενός φυλλαδίου

ερωτηματολογίου που θα δοθεί προς συμπλήρωση στο συνοδό εκπαιδευτικό Παράλληλα

αποχαιρετώντας τα παιδιά με απλές ερωτήσεις του τύπου laquoσας άρεσε Τί σας έκανε

εντύπωσηraquo θα γίνει μία έμμεση αξιολόγηση του εγχειρήματος

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

- Ιστορία Α΄Γυμνασίου ΟΕΔΒ

- Ιστορία Β΄Γυμνασίου ΟΕΔΒ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Άλκηστις Μουσεία και Σχολεία Δεινόσαυροι και Αγγεία Ελληνικά Γράμματα Αθήνα 1995

Δάλκος Γ Σχολείο και Μουσείο εκδ Καστανιώτη 2000

Κόκκινος Γ και Αλεξάκη Ε Διαθεματικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή εκδ

Μεταίχμιο Αθήνα 2003

Νάκου Ε Ταξίδι στα αρχαία χρόνια Κέδρος Αθήνα 2003

Νακου Ε Σχεδιασμός έντυπου εκπαιδευτικού υλικού για την προσέγγιση των Μουσείων και

του ευρύτερου υλικού πολιτισμούraquo 6ο Περιφερειακό Σεμινάριο Καβάλα 20-22 Σεπτεμβρίου

2002

Falk HI Dierking D L The Museum Experience Whalesback Books Washington 1992

Falk HI Dierking D L Learning from Museums Visitor Experiences and the Making of

Meaning AltaMira Press

laquoΠαντέχνου πυρός σέλαςraquo Δίγλωσσο ενημερωτικό έντυπο του Τμήματος Εκπαιδευτικών

Προγραμμάτων και Επικοινωνίας της Διεύθυνσης Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του

ΥΠΑΙΘΠΑ

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ53

9

ΓΛΩΣΣΑΡΙ

Πολύβιος (203 πΧ - 120 πΧ) Έλληνας ιστορικός γνωστός για το βιβλίο του Οι

Ιστορίες ή Η Άνοδος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το οποίο καλύπτει λεπτομερώς την

περίοδο από το 220 ως 146 πΧ

Τίτος Λίβιος Ρωμαίος ιστορικός (64 πΧ- 17 μΧ) ο σημαντικότερος της εποχής του

Αυγούστου Γοργόνειο το κεφάλι της Μέδουσας η οποία στην ελληνική

μυθολογία αναφέρεται ως μία από τις τρεις Γοργόνες Από τις τρεις η Μέδουσα ήταν η

θνητή Το άλλο της όνομα ήταν Γοργώ που σημαίνει άγρια ματιά Κατά μια εκδοχή ήταν

τόσο όμορφη που ο Ποσειδώνας μεταμορφωμένος σε άλογο ενώθηκε μαζί της στον ιερό

χώρο της Αθηνάς Η θεά εξοργισμένη με το γεγονός δεν μπορούσε να έρθει σε ρήξη με

τον Ποσειδώνα και έτσι ξέσπασε πάνω στη Μέδουσα Την μεταμόρφωσε σε απεχθές τέρας

που αντί για μαλλιά είχε φίδια Η ασχήμια της ήταν τέτοια που όποιος την κοιτούσε στο

πρόσωπο πέτρωνε Τελικά τη σκότωσε ο Περσέας με την βοήθεια της Αθηνάς Το κεφάλι

της το περίφημο laquoΓοργόνειοraquo το παρέλαβε η θεά από τον ήρωα και το επέθεσε στην

ασπίδα της επειδή το κεφάλι της ακόμη και νεκρό πέτρωνε όποιον το κοίταζε

Νίκη ήταν θεά της ελληνικής μυθολογίας Ήταν κόρη της Στύγας και του Πάλλαντα ενώ

είχε αδέρφια της το Κράτος το Ζήλο και τη Βία Σύμφωνα με τη μυθολογία όταν επικράτησε

η λατρεία του Δία ως αρχηγού των θεών η Νίκη και τα αδέρφια της έγιναν ακόλουθοί του

Σύμφωνα με άλλο μύθο η Στύγα πρόσφερε τα παιδιά της ως συμμάχους του Δία κατά

την Τιτανομαχία Ήταν ο ηνίοχος των θεών όπως συχνά απεικονίζεται Εμφανίζεται με

φτερά Στα ρωμαϊκά χρόνια ονομαζόταν Βικτόρια

ΕΙΚΟΝΕΣ

1) Χάρτης της ηπείρου

2) Κεφαλή Πύρρου αντίγραφο από την γλυπτοθήκη NyCarlsberg Επιλεγμένο

αντικείμενο δράσης 1

3) Χάρτης των εκστρατειών του Πύρρου

4) Πίθοι από το Νεκρομαντείο

5) Θησαυρός αργυρών νομισμάτων από τη Δωδώνη Επιλεγμένο αντικείμενο δράσης

2 (ΑΜΙ 8788Α 88Β89909192 171170)

6) Μαρμάρινος ανδριάντας από το Ροδοτόπι Ιωαννίνων Επιλεγμένο αντικείμενο

δράσης 3 (ΑΜΙ 413)

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ54

10

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Μετά την επίσκεψη στο Μουσείο για να εμπεδωθούν οι πληροφορίες και να διευρυνθούν οι

γνώσεις που αποκτήθηκαν χρήσιμο θα ήταν να ακολουθήσει παρουσίαση και συζήτηση

των κειμένων του δελταρίου στην τάξη Θα μπορούσε να ζητηθεί από τα παιδιά να

γράψουν σε μία ή δύο παραγράφους πώς αντιλαμβάνονται την πολυσημία και τους

συμβολισμούς της φωτιάς

Δρ Ιουλία Κατσαδήμα

Αρχαιολόγος

Αναστασία Γιοβανοπούλου (ΜΑ)

Αρχαιολόγος

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ55

11

Επιμέλεια Χρήστος Χαρμπής httpxristxblogspotgr σελ56

1
2 random-140408151928-phpapp01
3 Pages from Ιστορία Δ΄ Κεφάλαιο 35 Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου-5
4 Pages from Ιστορία Δ΄ Κεφάλαιο 35 Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου
5 Pages from Ιστορία Δ΄ Κεφάλαιο 35 Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου-3
6 κεφ35 [Λειτουργία συμβατότητας]
7 Ιστορία Δ΄ Κεφάλαιο 35 Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου
- _35____
- Pyros
- - Ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου
  - Ήπειρος
  - Οι επεκτατικές προσπάθειες του Πύρρου (1)
  - Οι επεκτατικές προσπάθειες του Πύρρου (2)
  - Ο θάνατος του Πύρρου