Εκπαίδευσηστη Στέγη

sgt.gr

ZOOM στο παρασκήνιο

Δέκα έφηβοι εισέβαλαν στο In Mute Festival της Στέγης (24-26/10) για να ανακαλύψουν πώς οι σύγχρονοι μουσικοί χαρίζουν νέα ζωή σε αριστουργήματα του βωβούκινηματογράφου!

σελ. 4-5: ReportingΗ Εριφύλη, ο Σωκράτης και η Σοφία γούρ-λωσαν τα μάτια, συγκινήθηκαν, παραξε-νεύτηκαν. Εδώ συνοψίζουν τι έζησαν στο In Mute Festival, αλλά και το τι τους είπαν οι θεατές.

σελ. 6-11. Πρόβα τζενεράλεΟι μουσικοί δεν έβαλαν τα καλά τους, έβαλαν όμως τα δυνατά τους! Όσο τσέ-καραν τις λεπτομέρειες λίγο πριν ανέ-βουν στη σκηνή, τα Zoom-άκια εισέβαλαν στο παρασκήνιο και τους φωτογράφισαν επί τω έργω.

σελ. 12-13. London CallingΗ καλλιτέχνης Vickie Bennett έφτασε από το Λονδίνο με το laptop της και τα πειραματικά της video score. Μαζί της και οι Acte Vide που τα μεταμόρφωσαν με το δικό τους ήχο.

σελ. 14-15. Κοινωνική ΣαπίλαΣχόλιο ή συνέντευξη; Χμ, ίσως και τα δύο, αφού με αφορμή την ομώνυμη ταινία του Στέλιου Τατασόπουλου, ο Γιώργος Κων-σταντινίδης των Voltnoi & Quetempo μας μιλάει για όλα – και για τη μουσική και για την εποχή που ζούμε.

σελ. 16-17. Η μουσική είναι αναζήτησηΟ Γιώργος Κατσάνος μας μιλάει για το ηχόχρωμα της Ιαπωνίας, για το δικό του δρόμο, που είναι σπαρμένος με νότες και περίεργα μουσικά όργανα, και για το Rhytmhus 21.

σελ. 18-19. Πώς συνοδεύεις ένα αριστούργημα;Σε αυτή την ερώτηση κλήθηκε να απαντή-σει με τη μουσική του ο Jacob Kirkegaard που στάθηκε με τον ήχο του δίπλα στην Ιωάννα της Λωραίνης του Carl Dryer. Ιδού τι μας είπε.

σελ. 20-23. Το καπέλοΟ Αλκιβιάδης μας δεν γύρισε ακόμα ταινία. Έφτιαξε όμως τη δική του φωτοϊστορία για ένα καπέλο που ταξιδεύει μες στην πόλη και έγραψε την περιπέτειά του σαν να ετοί-μαζε τις σεκάνς μιας βωβής κινηματογρα-φικής ταινίας.

σελ. 24-25. Το δικό μας ΠαρασκήνιοΑρκετά «κλέψαμε» εμείς, ας δείτε και εσείς τι κάνουμε πίσω από τις κάμερές μας!

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ MARKETING

ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ

ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΜΥΡΤΩ ΛΑΒΔΑ,

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: ΜΕΛΙΝΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ

PHOTO EDITOR: MAΡΙΛΕΝΑ ΣΤΑΦΥΛΙΔΟΥ

ΒΟΗΘΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ: ΜΥΡΤΩ ΣΤΕΙΡΟΥ

CREATIVE ART DIRECTOR - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ:

BeetROOt.gR

CONCEPT ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:

ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΣΤΑΦΥΛΙΔΟΥ

ΝΙΚΑΝΔΡΗ ΚΟΥΚΟΥΛΙΩΤΗ

ΜΕΛΙΝΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ- ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ:

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΣΚΙΝΑ

ΕΡΙΦΥΛΗ ΜΙΚΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΑΝΟΣ ΜΠΟγΙΑΝΤζΗΣ

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΠΟΤΣΗ

ΣΟΦΙΑ-ΝΕΦΕΛΗ ΝΤΟΒΑ

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΡΟΒΟΛΙΣΙΑΝΟΥ

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΛΕξΑΝΔΡΑ ΤΑγΑΡΟΥΛΙΑ

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΤΣΕΛΕΜΕγΚΟΣ

ΤΑΤΙΑΝΑ-ΑΣΠΑΣΙΑ ΤΣΙγΑΡΙΔΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΟΥ:

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΤΣΕΛΕΜΕΓΚΟΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΟΥ:

ΕΡΙΦΥΛΗ ΜΙΚΡΟΠΟΥΛΟΥ

©ΤΑ

ΤΙΑ

ΝΑ

ΑΣ

ΠΑ

ΣΙΑ

ΤΣ

ΙΓΑ

ΡΙΔ

Η

Τρεις μέρες, εννιά ταινίες, πέντε μουσικοί, τρία γκρουπ και, κυρίως, έντεκα έφηβοι ήταν οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του φετι-νού In Mute Festival. Στις τρεις μέρες που διήρκησε το φεστιβάλ (24-26/10) η Στέγη γέμισε πειραματικές εικόνες και ήχους που παντρεύτηκαν against all odds! Από το φεστιβάλ δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι ρεπόρτερ μας: οι έφηβοι, ηλικίας 13 έως 16 ετών, που συμμετέχουν στο εκπαιδευτικό εργαστήριο δημοσι-ογραφίας και φωτογραφίας Zoom στο Παρασκήνιο. Τα παιδιά γνώρισαν τους μουσικούς από κοντά και συνομίλησαν μαζί τους (θα διαβάσετε σχετικά στις συνεντεύξεις τους) για το πώς σκέφτηκαν να συνοδεύσουν live κάποια αριστουργή-ματα του βωβού κινηματογράφου, όπως για παράδειγμα τη θρυλική ταινία του Δανού Carl Dreyer The Passion of Joan of Arc ή την Κοινωνική Σαπίλα του Στέλιου Τατασόπουλου, μια ελληνική ταινία του 1932. Παράδοξα όργανα, εκκωφαντικές κιθάρες, laptops και ένα πιάνο διαφορε-τικό ανέλαβαν να δώσουν δεύτερη ζωή σε ταινίες παλιές ή πειραματικές, όπως είναι το video score Notations της Vickie Bennett, η οποία ήρθε από το Λονδίνο για να παρευρεθεί στο φεστιβάλ.

Στο πλαίσιο του εργαστηρίου, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τον πειραματικό κινηματογράφο και την πειραματική μουσική, να φωτογραφίσουν τους συντελεστές και τις πρόβες του φεστιβάλ, να δημιουργήσουν τις δικές τους φωτοϊστορίες και να γράψουν micro novels για ήχους. Άλλωστε, η φωτογρα-φία, τα δημοσιογραφικά κείμενα και τα κείμενα δημιουργικής γραφής βρίσκονται στον πυρήνα του εργαστηρίου Zoom στο Παρασκήνιο που παρακολουθεί από κοντά με τα παιδιά τις παραγωγές της Στέγης, διαγράφοντας κάθε χρόνο έναν κύκλο που αγκαλιάζει τη Μουσική, το Χορό, το Θέατρο και τα Εικαστικά. Κάθε τέχνη και ένα μοναδικό free press.Έτσι, μπορείτε να απολαύσετε τις λέξεις και τις εικόνες των ταλαντούχων παιδιών μας σε αυτή την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας τους, που φέρει αποκλειστι-κά τη δική τους σφραγίδα. Γιατί και οι έφηβοι βρίσκουν τη στέγη τους στη… Στέγη.

© Μ

ΑΡ

ΙΛΕ

ΝΑ

ΣΤΑ

ΦΥΛ

ΙΔΟ

Υ

Μακριά από τα χολιγουντιανά πρότυπα, οι ταινίες που προβλήθηκαν ήταν για εμάς μια ξεχωριστή εμπειρία – από την αριστουρ-γηματική ταινία του Carl Dreyer (Joan of Arc) έως το βίντεο κολάζ της Vicki Bennett. Κάποιες μας συνεπήραν περισσότερο από άλλες, κάποιες μας μετέφεραν πολύ έντονα το περιεχόμενο της ταινίας και μας άφησαν γλυκόπικρη γεύση. Έτσι, βγαίνοντας από την αίθουσα, συμφωνή-σαμε να ρωτήσουμε και τους υπόλοιπους θε-ατές να μας πουν τις εντυπώσεις τους. Η Μα-ρία μας είπε: «Όταν προσπαθεί να συνδυάσει κανείς μια ταινία του βωβού κινηματογράφου με σύγχρονη μουσική, το ζήτημα δεν είναι να βρει μια ιδεώδη μουσική που να ταιριάζει με την εικόνα. Ψάχνει κάτι που να συμβαίνει παράλληλα με την ταινία, να τη σχολιάζει, να τη συμπληρώνει. Δεν είναι μόνο συνοδευτική λοιπόν η μουσική. Κι αυτό έπρεπε να ζήσουμε ως θεατές και νομίζω ότι το ζήσαμε».

Στο πλαίσιο του τριήμερου φεστιβάλ παρου-σιάστηκαν δέκα ταινίες βωβού και πειρα-ματικού κινηματογράφου που ερμήνευσαν με το δικό τους τρόπο πέντε μουσικοί και τρία συγκροτήματα. Κι ενώ είχαμε βρεθεί σε κάποιες από τις πρόβες των καλλιτεχνών, το τελικό αποτέλεσμα που παρακολουθήσαμε στην παράσταση ήταν πολύ εντυπωσιακό! Μάλιστα, όσο ήμασταν μέσα στην αίθουσα βλέπαμε και τις αντιδράσεις του κοινού που άλλοτε φαινόταν συγκινημένο, άλλοτε πάλι μπερδεμένο από την πρωτοτυπία.Ανάμεσα στους μουσικούς ήταν και το σχήμα των Voltnoi & Quetempo, οι οποίοι δεν υιοθέ-τησαν την τυπική μουσική συνοδεία στην Κοι-νωνική Σαπίλα (μια σπάνια ταινία του ελληνι-

κού βωβού κινηματογράφου), αλλά έκαναν τη δική τους περφόρμανς. «Νομίζω ότι φέτος το φεστιβάλ άνοιξε προς διάφορες κατευ-θύνσεις. Ήταν πολύ σημαντικό που είχαμε τη σύγχρονη ταινία του Guy Maddin, αλλά και το video score της Βίκυ Μπέννετ. Νομίζω ότι αυτές οι δύο παραστάσεις του Σαββάτου έδωσαν ένα νέο και πιο φρέσκο χαρακτήρα στο φεστιβάλ» σημείωσε ο Μιχάλης Μοσχού-της, διοργανωτής του φεστιβάλ. Συμπλήρωσε επίσης: «Θεωρώ ότι ήταν πολύ σημαντικό που υπήρχε μια κλασική βωβή ταινία, αλλά και μια σειρά από μικρού μήκους πειραματικές ταινί-ες. Νομίζω ότι ο κόσμος εξέλαβε θετικά αυτό το πιο περιπετειώδες πρόγραμμα».

Τρελούτσικη ήταν η ταινία της Βίκυ Μπέννετ, που αποτελεί ένα κολάζ από σκηνές άλλων γνωστών ταινιών, παλαιότερων και σύγχρο-νων, με πολύ χιούμορ μάλιστα. Την παράστα-ση των Acte Vide (που συνόδευσαν το video score της Μπέννετ) σχολίασε ένας θεατής στο φουαγιέ: «Ήταν πολύ επιτυχημένη η πορεία των εντάσεων. Μερικές φορές ο ήχος γίνεται σωματικός και το σώμα γίνεται μέσο της έντασης. Η ένταση παίζει ένα σημαντικό ρόλο όταν προκύπτει ψυχολογικά, αλλά και δραματουργικά μέσω της ταινίας ή της μουσι-κής. Η παράσταση το πέτυχε αυτό».Εμείς σίγουρα ζήσαμε κάτι διαφορετικό και καταλάβαμε πως κινηματογράφος δεν είναι μόνο οι ταινίες του Χόλιγουντ, αλλά και αυτές που μπορεί να μην έχουν καν «αρχή, μέση και τέλος», όπως και ότι μουσική είναι και ο θόρυβος και οι σιωπές και πως δεν χρειάζε-ται πάντα να είναι αρμονική. Ευχόμαστε του χρόνου να είμαστε και πάλι εκεί για να δούμε καινούργια πράγματα!

Ναι, ζει και μάλιστα μπορεί να καθρεφτιστεί στο σήμερα. Στο In Mute Festival, που πραγματοποιήθηκε για δεύτερη χρονιά στη Στέγη, παρακο-λουθήσαμε βωβές ταινίες, πειραματικές και μη, υπό τη συνοδεία live πει-ραματικής μουσικής που είτε τις συνόδευε πιο αρμονικά είτε τις κόντραρε.

Από τους Εριφύλη Μικροπούλου, Σωκράτη Τσελεμέγκο και Σοφία-Νεφέλη Ντόβα

ΑΦ

ΡΟ

ΔΙΤ

Η Μ

ΠΟ

ΤΣ

Η

Εισβάλαμε στις πρόβες του In Mute Festival και φωτογραφίσαμε τους μουσικούς-πρωταγωνιστές, λίγο πριν ανέβουν στη σκηνή. Ιδού τι εντοπίσαμε!

ΣΟ

ΦΙΑ

ΝΤΟ

ΒΑ

© Χ

ΡΙΣ

ΤΙΝ

Α Κ

ΟΣ

ΚΙΝ

Α©

ΕΡ

ΙΦΥΛ

Η Μ

ΙΚΡ

ΟΠ

ΟΥΛ

ΟΥ

1

3

1,2. Η Βρετανίδα Vickie Bennett επί τω έργω. Τσεκάροντας τις τελευταίες λεπτομέρεις για τη προβολή των video scores της.

3. ΟI VOLTNOI & QUΕTEMPO συνδύασαν τη μουσική με τη περφόρμανς συνοδεύοντας τη “Κοινωνική Σαπίλα¨, μία από τις σπάνιες ταινίες του ελληνικού βωβού κιν/φου.

4. Ο Γιώργος Κατσάνος τα σπάνια και παράδοξα μουσικά όργανα που χρησιμοποιεί στις συναυλίες του.

©ΤΑ

ΤΙΑ

ΝΑ

ΑΣ

ΠΑ

ΣΙΑ

ΤΣ

ΙΓΑ

ΡΙΔ

Η

2

4

© Π

ΑΝ

ΟΣ

ΜΠ

ΟΓΙΑ

ΝΤ

ΖΗ

Σ

© Ε

ΡΙΦ

ΥΛΗ

ΜΙΚ

ΡΟ

ΠΟ

ΥΛΟ

Υ©

ΑΦ

ΡΟ

ΔΙΤ

Η Π

ΡΟ

ΒΟ

ΛΙΣ

ΑΝ

ΟΥ

© Α

ΦΡ

ΟΔ

ΙΤΗ

ΠΡ

ΟΒ

ΟΛ

ΙΣΑ

ΝΟ

Υ

© Τ

ΑΤ

ΙΑΝ

Α Α

ΣΠ

ΑΣ

ΙΑ Τ

ΣΙΓ

ΑΡ

ΙΔΗ

© Σ

ΩΚ

ΡΑΤ

ΗΣ

ΤΣ

ΕΛ

ΕΜ

ΕΓΚ

ΟΣ

© Ε

ΡΙΦ

ΥΛΗ

ΜΙΚ

ΡΟ

ΠΟ

ΥΛΟ

Υ

© Α

ΛΕ

ΞΑ

ΝΔ

ΡΑ Τ

ΑΓΑ

ΡΟ

ΥΛΙΑ

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας σε κάποιον που δεν σας έχει ακούσει πότε;Αυτοσχεδιαστική, αν μιλάμε για τη δια-δικασία. Ως προς τον ήχο, θα λέγαμε ότι μας ενδιαφέρει πολύ η έννοια του θορύ-βου. Παίζουμε συχνά με αντικείμενα που δημιουργούν θορύβους έτσι ώστε να συν-θέσουμε κάτι μελωδικό.

Δεν σας αγχώνει ο αυτοσχεδιασμός;Μας αγχώνει πάρα πολύ, αλλά μας αρέσει ταυτόχρονα. Είναι κάτι το οποίο σε κρα-τάει σε εγρήγορση και η αλήθεια είναι ότι και οι δύο δεν θέλουμε πια να παίζουμε κάτι έτοιμο. Όταν είσαι εκεί πάνω, δια-κατέχεσαι από μια ωραία ένταση, θέλεις να πειραματιστείς, να έχεις στοιχεία άγνωστα, απρόβλεπτα. Εσύ δοκιμάζεις, κι αν δεν πετύχουν, δεν πέτυχαν. Αλλά όταν πετυχαίνουν, είναι διπλάσια η ικανο-ποίηση από ό,τι όταν παίζεις κάτι έτοιμο. Αλλάζεις συνεχώς αυτό που είχες κατά νου, το πλάνο σου και, αν καταφέρνεις να είσαι αφοσιωμένος τη στιγμή που παίζεις, μπορεί να καταλήξεις με διαφορετική ιδέα από εκείνη που είχες στην αρχή – και μάλιστα πολύ καλύτερη.

Τι γνώμη έχετε για το Notations, το έργο της Βίκυ Μπέννετ που ερμηνεύσατε; Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτό που κά-νει η Βίκυ Μπέννετ, επειδή πάντα χρησι-μοποιεί το χιούμορ στη δουλειά της, κάτι που δεν το συναντά κανείς τόσο συχνά, ιδιαίτερα στον πειραματικό χώρο. Η παι-χνιδιάρικη διάθεση και το χιούμορ που χρησιμοποιεί είναι στοιχεία που πάντα ψάχνουμε να βάλουμε κι εμείς στη δου-λειά μας. Το γεγονός πως πρόκειται για ένα είναι οπτικό κολάζ μάς επέτρεψε και το στοιχείο του ακουστικού κολάζ.

Τι θα θέλατε να εισπράττει ο κόσμος από τις συναυλίες σας;Να ευχαριστιέται τον ήχο. Πέρα από το αν θα τους κάνει να σκεφτούν, να ανα-ρωτηθούν, πιστεύουμε ότι πρωτίστως πρέπει να απολαμβάνει ο κόσμος αυτό που ακούει. Μπορεί να έχει να κάνει με το ηχόχρωμα, με τον όγκο ενός ήχου, το συναίσθημα που μπορεί να σου δώσει όχι μόνο ακουστικά, αλλά και σωματικά. Ποτέ δεν μπορείς να προβλέψεις το τι θα αντι-ληφθεί ο κάθε ακροατής. Μας αρέσει να ακούμε το κοινό μας να μας λέει: «Αυτό ήταν τελείως διαφορετικό από την προ-ηγούμενη φορά που σας είχα ακούσει». Εμάς όμως μπορεί να μη μας φαίνεται και τόσο διαφορετικό. Έχει να κάνει δηλαδή με μια συνολικότερη αίσθηση, με κάτι που θα ακούσεις και θα σου κάνει κλικ.

«Ο αυτοσχεδιασμός γεννά ιδέες»

Από τις Αλεξάνδρα Ταγαρούλια και Τατιάνα-Ασπασία Τσιγαρίδη

Η Δανάη Στεφάνου και ο Γιάννης Κοτσώνης είναι οι Acte Vide! Εκείνη παίζει πιάνο... από μέσα (δηλαδή μέσα στις χορδές και όχι στα πλήκτρα όπως θα περί-μενε κανείς), εκείνος πάλι φέρνει το laptop του και μαζί χρησιμοποιούν κάθε είδους μικρά και παράδοξα αντικείμενα για να κάνουν τη μουσική τους· ακόμη και μια ηλεκτρική οδοντόβουρτσα εντοπίσαμε στο set τους! Στο φετινό φεστιβάλ αυτοσχεδίασαν live το έργο Notations της Vickie Bennett, την οποία ασφαλώς ανακρίναμε επίσης!

© Σ

ΟΦ

ΙΑ Ν

ΤΟΒ

Α

Ως καλλιτέχνης, ξεκινήσατε να εκφράζε-στε με τη μουσική. Πότε ασχοληθήκατε με το κολάζ κινηματογραφικών και τηλεοπτι-κών σκηνών;Δουλεύω με τον ήχο και την εικόνα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 – ήταν η τεχνολογία ή, μάλλον, η έλλειψή της που με οδήγησε να κάνω αυτό που κάνω. Το κολάζ θεωρώ πως είναι ένα είδος λαϊ-κής τέχνης, γιατί δουλεύεις με υλικά που είναι ήδη διαθέσιμα γύρω σου ή στην κουλτούρα σου. Έτσι, σήμερα τα υλικά είναι τα σύγχρονα μέσα, και όχι πλέον τόσο οι μπογιές ή ο πηλός – τα raw media και τα μηχανήματα που έχουμε ευρέως στη διάθεσή μας τα τελευταία σαράντα χρόνια, δηλαδή τα μαγνητοφωνάκια και οι κάμερες διάφορων τύπων. Έτσι, μπο-ρούσα να δουλεύω από το σπίτι δωρεάν χωρίς να εξαρτώμαι από οποιονδήποτε άλλον για την καλλιτεχνική μου εξέλιξη. Αυτό έκανα τη δεκαετία του ’90. Δεν πήγα σε σχολή, είχα μόνο ραδιόφωνο και πικάπ κ.λπ. Μόλις το 1999 απέκτησα γρήγορο υπολογιστή και γρήγορη σύνδεση Ίντερ-νετ, γεγονός που άλλαξε ριζικά τον τρόπο που δούλευα. Έτσι, επιβεβαιώνεται για ακόμα μία φορά πως η πρόσβαση είναι το κλειδί για το πώς εξελισσόμαστε, γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό να διατηρούμε μια δημιουργική κουλτούρα που να επι-τρέπει την πρόσβαση σε πληροφορίες και μέσα, χωρίς απαγορευτικά κοστολόγια ή νομοθεσίες.

Τα έργα σας έχουν επίσης πολύ χιούμορ. Είναι το χιούμορ ένα «εργαλείο» στη δουλειά σας;Όντως, χρησιμοποιώ το χιούμορ ως πλατ-φόρμα και όχημα για να σχετιστώ με το κοινό, γιατί το χιούμορ κατά μία έννοια υπερβαίνει τη γλώσσα. Είναι πράγματι ένα εργαλείο για να δημιουργήσεις γέφυρα με το κοινό και συνήθως λειτουργεί πολύ καλά σε τόσες διαφορετικές χώρες, του-λάχιστον στις χώρες που θα βρεθεί συνή-θως ένας Δυτικός καλλιτέχνης. Ο κόσμος γελάει στα ίδια σημεία, αν και μερικές φορές, σε κάποιες χώρες, το κοινό είναι πιο «ευγενικό» και προσπαθεί να μη γελά-σει γιατί νομίζει πως θα είναι αγένεια εάν κάνει θόρυβο. Το πιο θορυβώδες κοινό θα έλεγα ότι είναι οι Αμερικάνοι, αλλά αυτό μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη. :)

Πόσο χρόνο μπορεί να χρειαστείτε για να κάνετε ένα βίντεο και από τι εμπνέεστε;Είναι μια μακρά διαδικασία, αλλά πλέον δουλεύω γρήγορα. Θα μπορούσα πάντα να συμπεριλάβω περισσότερο υλικό, όμως περιορίζομαι και από τις εξωτερικές συνθήκες, από το πόσο χρόνο μπορώ να διαθέσω σ’ ένα πρότζεκτ ώστε να έχω την οικονομική δυνατότητα να ζω ως καλλιτέχνης. Η νέα μου δουλειά είναι το Citation City που ξεκίνησε το Μάρτιο και θα έχει ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο. Για να το υλοποιήσω, χρειάστηκε να δω περίπου 300 ταινίες, να φτιάξω το βίντεο και να ετοιμάσω επίσης το μουσικό κολάζ που

θα συνόδευε το έργο. Πάντοτε συλλαμβάνω τη μεγάλη ιδέα από πριν. Οι μικρότερες ιδέες προκύπτουν όσο δουλεύω με το υλικό. Τώρα, πώς προκύπτουν οι ιδέες; Καλή ερώτηση, μόνο που δεν ξέρω την απάντηση. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως προκύπτουν… «σταδιακά»!

Πώς θα περιγράφατε τη δουλειά που κάνετε; Ποια είναι η φιλοσοφία σας;Πρόκειται για κολάζ επιλεγμένων τμημά-των από προϋπάρχον υλικό. Δεν έχω μία φιλοσοφία, αλλά μια σειρά από προσεγ-γίσεις. Πιστεύω ότι ο ρόλος μου είναι να δείχνω πως όλοι είμαστε συνδεδεμένοι και πως κανένας δεν είναι ένα μοναχικό νησί. Όλες οι ιδέες είναι σαν διερχόμε-να πλοία, μόνο που τα πλοία αυτά δεν ανήκουν σε κανέναν. Πρέπει να χρησιμο-ποιούμε λοιπόν τις ιδέες σαν να ήταν τα χρώματα πάνω σε μια παλέτα. Δεν πρέπει να είμαστε κτητικοί με τις ιδέες και δεν πρέπει να είμαστε σκληροί.

«Οι ιδέες είναι σαν διερχόμενα πλοία που δεν ανήκουν σε κανέναν»

Η Vickie Bennett κατέφθασε από το Λον-δίνο φορώντας τα All Starάκια της για να παρουσιάσει live μία από τις ταινίες της, ταινίες που μοιάζουν με εικαστικά κολάζ άλλων κινηματογραφικών έργων. Κι εκεί που βλέπεις μια σκηνή από παλιά μαυρόασπρη ταινία, μπορεί να κάνει ένα πέρασμα και ο Μπαγκς Μπάννυ! Με τρο-μερή εξυπνάδα και χιούμορ, συνδυάζει τα ασυνδύαστα! Μιλήσαμε λοιπόν μαζί της για να μάθουμε περισσότερα για την ανα-τρεπτική δουλειά της.

Η μουσική σας μοιάζει λυρική και μερι-κές φορές παραμυθένια. Αυτό συμβαίνει επειδή χρησιμοποιείτε πολλά έγχορδα και πειραματικά όργανα;Ναι, ίσως. Όντως χρησιμοποιώ πολλά έγχορδα: πιάνο, μπάσο, dulcimer – ένα μεσαιωνικό, ευρωπαϊκό όργανο. Ένα άλλο πειραματικό όργανο που χρησιμοποιώ πολύ είναι το νερόφωνο· πρόκειται για ένα χάλκινο σωλήνα που μέσα του ρέει νερό και θυμίζει πολύ τον ήχο των φαλαι-νών. Πολλοί νομίζουν πως πρόκειται για κάποιο εφέ από συνθεσάιζερ. Αλλά το νερόφωνο το μόνο που χρειάζεται είναι νερό και ένα δοξάρι – συνήθως χρησιμο-ποιούμε το δοξάρι του κοντραμπάσου.

Ποια είναι η αντίδραση του κοινού όταν βλέπουν αυτά τα όργανα;Στην αρχή ξαφνιάζονται, γιατί νομίζουν ότι είναι απλώς κάποιες κατασκευές. Ξέρετε, είναι πολύ όμορφα αυτά τα όργα-να. Τους κεντρίζουν το ενδιαφέρον, αλλά δεν μπορούν να καταλάβουν αν πρόκειται απλώς για κάποια αντικείμενα ή για μου-σικά όργανα. Στην πορεία της συναυλίας διαπιστώνουν τελικά ότι είναι μουσικά όργανα!

Στη μουσική σας αυτοσχεδιάζετε πολύ. Δεν σας φοβίζει το τυχαίο;Παλιά, το 90% της μουσικής που έπαιζα ήταν προκαθορισμένο, ήξερα δηλαδή ακριβώς τι θα έπαιζα. Κι αυτό μάλλον οφείλεται στις κλασικές σπουδές μου. Όμως, κάποια στιγμή με κούρασε και συνειδητοποίησα ότι δεν είναι αυτό το στυλ μου. Ήθελα να αυτοσχεδιάζω και να αφήνω χώρο στο ασυνείδητο. Δεν θέλω να είμαι «προστατευμένος» απέναντι στο κοινό, θέλω να δρω παρορμητικά.

Έχετε ζήσει τα παιδικά σας χρόνια στην Ιαπωνία. Σας έχει επηρεάσει αυτό στη μουσική που δημιουργείτε;Το ενδιαφέρον είναι πως οι Ιάπωνες αγκα-λιάζουν στη μουσική τους τόσο τη μελω-δία, όσο και τη σιωπή και το θόρυβο, κάτι που οι Δυτικοί άρχισαν να αποδέχονται σχετικά πρόσφατα. Προσωπικά νιώθω ότι τα τελευταία έξι χρόνια επιστρέφω σε αυτά τα ηχοτοπία, σαν να διέγραψα ένα μεγάλο κύκλο και να βρέθηκα τώρα και πάλι στην αρχή.

Στα φιλμ Rhythmus 21 και Rhythmus 23 του Hans Richter βλέπουμε κυρίως γε-ωμετρικά σχήματα που εναλλάσσονται, δεν υπάρχει δηλαδή μια συγκεκριμένη ιστορία, όπως στις συνηθισμένες ταινίες. Σας δυσκόλεψε αυτό;Ναι, θα έλεγα ότι με δυσκόλεψε λίγο περισσότερο. Όμως, στο συγκεκριμένο πρότζεκτ ήθελα να παραμείνει η εικόνα σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτό που σκέ-φτηκα λοιπόν ήταν πως ήθελα να δώσω «φωνή» σε αυτά τα σχήματα, που έχουν τη δική τους γλώσσα, κι ας είναι διαφορε-τική από τη δική μας. Έτσι, προσπάθησα να μπω εγώ στον κόσμο τους.

Τι είναι μουσική για εσάς;Η λέξη μουσική προέρχεται από το ρήμα «μω» στα αρχαία ελληνικά, που σημαίνει «αναζητώ». Ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή για εμένα όταν το διάβασα αυτό, γιατί κατάλαβα το λόγο που ασχολούμαι με τη μουσική: αναζητώ διαρκώς πράγμα-τα. Είναι σαν μια μηχανή του χρόνου που σε μεταφέρει σε άλλες εποχές και μετά σου επιτρέπει να επιστρέψεις στην πραγ-ματικότητά σου. Η μουσική είναι μια γλώσ-σα που φέρνει κοντά τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως συνόρων.

Ο Γιώργος Κατσάνος μάς υποδέχθηκε με το ευγενικό του χαμόγελο και την ηρεμία του. Μας μίλησε για τα παράδοξα όργανα που χρησιμοποιεί, για τις ιδέες του, ακόμη για και τα παιδικά του χρόνια στην Ιαπωνία. Έχει μια αύρα ξεχωριστή και τη διάθεση να μοιραστεί πράγματα, κάτι που φαίνεται και στη μουσική του.

Από τις Αφροδίτη Προβολισιάνου, Σοφία-Νεφέλη Ντόβα και Χριστίνα Κοσκινά

© Α

ΦΡ

ΟΔ

ΙΤΗ

ΠΡ

ΟΒ

ΟΛ

ΙΣΑ

ΝΟ

Υ

Το Rhythmus 21 (1921) είναι μια από τις πρώτες πειραματικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Ήταν η πρώτη ταινία του Γερμανού ζωγράφου και σκηνοθέτη Hans Richter, διάρκειας μόλις 3 λεπτών. Έκτοτε, ο Ρίχτερ σκηνοθέτησε πλήθος ταινιών, ανάμεσά τους και το Rhythmus 23, δύο χρόνια μετά τη πρώτη του ταινία.

Πώς αποφασίσατε να γίνετε μουσικός;Σπούδασα μαθηματικά και μετά γραφι-στική. Καθώς τέλειωνα λοιπόν τη γραφι-στική, ένιωσα την ανάγκη να εκφραστώ μουσικά. Στο μεταξύ, άκουγα διαρκώς μουσικές – ηλεκτρονική, τζαζ, κλασική. Κάποια στιγμή, όμως, ένιωσα την ανάγκη να δημιουργήσω κι εγώ. Τι έκανα; Άρχισα να ηχογραφώ τον εκτυπωτή μου – τότε οι εκτυπωτές ήταν θορυβώδεις. Σχεδίαζα λοιπόν παρτιτούρες και κατόπιν τις εκτύ-πωνα και έγραφα τον ήχο. Και για εμένα, αυτό ήταν μουσική.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας;Συμμετέχω σε δύο ομάδες. Η πρώτη είναι οι Erasers, οι «γόμες», που είναι ένα οπτι-κοακουστικό σχήμα και στηρίζεται περισ-σότερο στην περφόρμανς και μετά στον ήχο. Η δεύτερη είναι οι Drog-A-Tek, το σχήμα μας που ασχολείται με τη μουσική. Μάλιστα, και αυτό ξεκίνησε πειραματικά. Μαζευόμασταν φίλοι σε κάποιο σπίτι, βάζαμε πάνω στο τραπέζι διάφορα αντι-κείμενα και ηχογραφούσαμε τους ήχους που παρήγαγαν. Σιγά-σιγά αυτοί οι ήχοι δεν ήταν μόνο θόρυβος· άρχισαν να απο-κτούν μουσικότητα. Το αξιοσημείωτο είναι πως η ομάδα δημιουργήθηκε από ανθρώ-πους που δεν είχαμε σπουδάσει μουσική, αλλά θέλαμε να πειραματιστούμε με τους ήχους.

Από τι εμπνέεστε;Σίγουρα από την πόλη που ζω και τις πόλεις που επισκέπτομαι. Πάντα, όταν ταξιδεύω, έχω τα μάτια και τα αυτιά μου ανοιχτά! Έπειτα, εμπνέομαι απ’ ό,τι δια-βάζω, από παραστάσεις, από τους φίλους μου, αλλά και από την καθημερινότητα. Να, όπως ερχόμουν σήμερα στη Στέγη, έτυχε να δω ένα νεκρό άλογο στη Λεω-φόρο Συγγρού! Πρέπει να ήταν άλογο που χρησιμοποιούν οι αμαξάδες γύρω από την Ακρόπολη και να σκοτώθηκε σε τροχαίο. Αυτό δεν είναι ένα σουρεαλιστι-κό αφήγημα της πόλης;

Ναι, σίγουρα. Θέλαμε να σας ρωτήσουμε επίσης τι βρήκατε ενδιαφέρον στην Κοι-νωνική Σαπίλα που συνοδεύσατε;Κατ’ αρχήν είναι μια ταινία του βωβού κινηματογράφου, οπότε στηρίζεται πε-ρισσότερο στον τρόπο που παίζει ο ηθοποιός, ένα είδος περφόρμανς θα μπορούσαμε να πούμε. Επίσης, είναι πολύ ενδιαφέρον ότι βλέπουμε σκηνές από το πώς ήταν η πόλη μας τη δεκαετία του 1920. Και βέβαια, είναι και ο τίτλος της ταινίας και το γεγονός πως και τότε περ-νούσαμε μια μεγάλη κρίση και τώρα βιώ-νουμε το ίδιο. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν κακό αστείο.

Τι θα χαρακτηρίζατε ως κοινωνική σαπί-λα σήμερα;Το Κράτος, τους μεγάλους επιχειρηματίες, την ελίτ, αλλά και τους μικροαστούς. Πάμε όμως παρακάτω!

Πώς σκεφτήκατε να συνοδεύσετε μουσι-κά την ταινία;Το μόνο που ξέραμε είναι ότι θα χρησιμο-ποιούσαμε ενισχυτές και κιθάρες και ότι θέλαμε να έχουμε τη μεταξύ τους αντί-δραση. Θέλαμε να πειραματιστούμε και να στηρίξουμε όλο το ηχητικό μας πλαίσιο σ’ ένα λάθος.

Τι εννοείτε λάθος;Γενικώς, η φιλοσοφία μας είναι να βασι-ζόμαστε στο «λάθος», αυτό που η κοινω-νία μας ορίζει ως λάθος, ως παραφωνία. Πιστεύουμε ότι το λάθος μπορεί να οδη-γήσει σε κάτι καινούργιο και να σπάσει τα όρια της τέχνης. Το στοίχημα δηλαδή του καλλιτέχνη είναι να ξεπεράσει τη προη-γούμενη γενιά και να δημιουργήσει κάτι καινούργιο.

Θορυβώδεις μελωδοποιοί

Από τη γραφιστική και τα μαθηματικά οδηγήθηκε στην πειραματική μουσική. Ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, ή αλλιώς o Voltnoi από τους Voltnoi & Quetempo, μας μιλά για τη διαδρομή του, αλλά και για την «κοινωνική σαπίλα», τόσο την ταινία του Στέλιου Τατασόπουλου, όσο και αυτή που ζούμε σήμερα.

Από τους Αλκιβιάδη Σταυρόπουλο-Δούκα, Πάνο Μπογιαντζή και Σωκράτη Τσελεμέγκο

© Π

ΑΝ

ΟΣ

ΜΠ

ΟΓΙΑ

ΝΤ

ΖΗ

Σ

Η ταινία Κοινωνική Σαπίλα (1932), σε σκηνοθεσία του Στέλιου Τατασό-πουλου, είναι από τις ελάχιστες ελληνικές ταινίες του βωβού κινημα-τογράφου που έχουν διασωθεί. Πρόκειται για την ιστορία του πρωτα-γωνιστή Ντίνου Βρισθένη, ενός φτωχού φοιτητή που αναγκάζεται να εγκαταλείψει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Καταφέρνει να προσληφθεί ως ηθοποιός σε ένα θίασο, όπου γνωρίζει και ερωτεύε-ται την πρωταγωνίστρια. Όταν αυτή ενδίδει σε έναν βιομήχανο που της υπόσχεται λαμπρό μέλλον, ο Ντίνος, απογοητευμένος, εγκαταλείπει το θέατρο. Η φτώχια θα τον οδηγήσει στις γραμμές του προλεταριάτου· θα γίνει καπνεργάτης προκειμένου να εξασφαλίσει τα απαραίτητα προς το ζην. Εκεί, έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση των εργατών, συμ-βάλλει στην ίδρυση του συνδικάτου και ηγείται του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, αδιαφορώντας για τις ανηλεείς διώξεις από την αστυνομία. Φυλακίζεται και, όταν βγαίνει, απαρνείται το παρελθόν του και αποφασί-ζει να πολεμήσει την κοινωνική σαπίλα.

Πώς προέκυψε η ιδέα να ηχογραφήσετε ήχους που δεν είναι δυνατό να ακούσουμε; Ηχογραφώ ήχους από τότε που ήμουν παιδί, αλλά τότε ήταν ήχοι που μπορούσα να ακούσω γύρω μου. Δεν φαντάστηκα ποτέ πως θα υπήρχαν ήχοι που δεν τους αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο αυτί. Όταν είσαι παιδί, πιστεύεις ότι όσα βλέπεις και ακούς είναι όλα όσα υπάρχουν. Όταν σπούδαζα στη Γερμανία, έτυχε να δω ένα μικρόφωνο το οποίο μπορείς να τοποθε-τήσεις σε επιφάνειες και να ακούσεις τις δονήσεις τους. Αυτές οι δονήσεις ήταν που με έκαναν να καταλάβω ότι θα μπο-ρούσα να ακούσω πέρα από τα όρια που γνωρίζουμε.

Πότε αρχίσατε να ηχογραφείτε ήχους; Σε ηλικία έξι ετών. Ο πατέρας μου μού έδωσε ένα μαγνητοφωνάκι και με αυτό άρχισα να ηχογραφώ στο σχολείο τους συμμαθητές μου. Έπειτα, στα είκοσί μου, μπορούσα πια να επεξεργάζομαι τους ήχους που ηχογραφούσα. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου κατάλαβα πως δεν χρειαζόταν να περιοριστώ σε μία και μόνο μορφή τέχνης, γιατί στην τέχνη μου μπορούσα να συνδυάσω ήχους, εικό-νες, βίντεο.

Πιστεύετε ότι και τα συναισθήματά μας μπορεί να έχουν ήχους που δεν αντιλαμ-βανόμαστε; Νομίζω πως όλες οι ενέργειες έχουν ήχους. Όλοι οι ήχοι είναι ενέργεια, δο-νήσεις. Απλώς πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος, μια μέθοδος για να τους κατα-γράψεις. Τα συναισθήματα είναι δονήσεις, είναι ενέργεια. Οπότε, ίσως βρούμε και έναν τρόπο να μετατρέψουμε αυτή την ενέργεια σε ήχο.

Τι μουσική ακούγατε ως έφηβος; Άκουγα heavy metal, thrash, punk rock!

Φοβερό! Κι εγώ ακούω τέτοιου είδους μουσική. Εσείς γράφετε μουσική με τον κλασικό τρόπο; Συνθέτω μουσική, όμως ο τρόπος που συνθέτω δεν είναι να γράφω νότες, αλλά να συνδυάζω τους ήχους που καταγρά-φω, όπως π.χ όπως όταν θες να μαγειρέ-ψεις κάτι και συνδυάζεις τα υλικά της συ-νταγής. Δεν σκέφτομαι τόσο την ιδέα της μουσικής, αλλά περισσότερο το τι μπορώ να κάνω με τον κάθε ήχο που ηχογραφώ.

Τι σας συγκίνησε στη συγκεκριμένη ταινία; Τα κοντινά πλάνα στο πρόσωπο της πρω-ταγωνίστριας και των εξεταστών, όπως και αυτή η τομή που έκανε ο σκηνοθέτης ως προς την έννοια της «πλοκής» στον κινη-ματογράφο. Γιατί, κατά τη διάρκεια της εξέτασης, δεν συμβαίνει ουσιαστικά κάτι, ωστόσο δημιουργείται δραματικότητα από

τις έντονες εκφράσεις των προσώπων, που προκαλούν αντιστοίχως έντονα συ-ναισθήματα. Πιστεύω πως όλο αυτό είναι πολύ όμορφο.

Πώς δουλέψατε για να συνοδεύσετε μια τόσο σημαντική ταινία;Συνέθεσα αυτή τη μουσική μετά από έρευνα. Ήθελα να δω τι μουσική υπήρχε την εποχή που έζησε η Ιωάννα της Λω-ραίνης. Πήρα λοιπόν τα μουσικά θέματα που βρήκα και τα «τέντωσα», ώστε να δημιουργηθεί ένας μακρύς τόνος που να διαρκεί περισσότερο. Με αυτή την επε-ξεργασία είναι δύσκολο πια να ακούσεις τη μελωδία, αλλά νιώθεις τον τόνο – εί-ναι σαν να ακούς το ρυθμό της εποχής. Επίσης, προσπάθησα να σταθώ δίπλα στην ηρωίδα. Μερικές φορές, στην ταινία, αυτοί που καταδικάζουν την Ιωάννα της Λωραίνης, προσπαθούν να την εκφοβί-σουν. Αυτή παραμένει ήρεμη και σιωπηλή, όμως μοιάζει «φευγάτη», σαν να βρίσκε-ται σε άλλη διάσταση. Σε αυτά τα σημεία προσπάθησα και εγώ να την ακολουθήσω μουσικά. Ήθελα η μουσική να ακολουθεί το δικό της συναίσθημα.

Ο Jacob Kirkegaard ανακαλύπτει και υφαίνει ήχους, ήχους που δεν είναι «ορατοί» στη καθημερινότητά μας. Αυτός είναι ο δικός του τρόπος να συνθέτει μουσική, καθώς ο ίδιος ακούει τον κόσμο μέσα από το ρυθμό αντικειμένων, τόπων και εποχών. Με την ίδια μέθοδο λοιπόν συνόδευσε την ταινία του Δανού σκηνοθέτη Carl Dreyer, The Passion of Joan of Arc.

Από μεταλάς… ερευνητής!

Από την Εριφύλη Μικροπούλου

© Μ

ΑΡ

ΙΛΕ

ΝΑ

ΣΤΑ

ΦΥΛ

ΙΔΟ

Υ©

ΕΡ

ΙΦΥΛ

Η Μ

ΙΚΡ

ΟΠ

ΟΥΛ

ΟΥ

Η ταινία The Passion of Joan of Arc του Δανού σκηνοθέτη Carl Dryer, γυρισμένη το 1928, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του βωβού κινηματογράφου και γενικώς της Έβδομης Τέχνης, τόσο για τη σκηνοθεσία όσο και για την ερμηνεία της Renée Jeanne Falconetti. Η ταινία εστιάζει στη δίκη της Ιωάννας της Λωραίνης και στην εκτέλεσή της.

Πρωταγωνιστής στο σενάριο του Αλκιβιάδη Σταυρόπουλου-Δούκα είναι ένα καπέλο και η περιπλάνησή του στους σκοτεινούς δρόμους της πόλης. Τόσο το σενάριο όσο και οι εικόνες ξεπήδησαν από τη φαντασία του, όταν κλήθηκε να φτιάξει τη δική του βωβή ταινία!

Ένας άνθρωπος περπατάει στο δρόμο.

Πιάνει δυνατός αέρας και παίρνει το καπέλο του.

Το οδηγεί σ’ ένα πάρκο. Το καπέλο κάθεται σ’ ένα κλαδί.

Αρχίζει να ψιχαλίζει και οι σταγόνες ακούγονται πάνω του. Η βροχή δυναμώνει και το καπέλο τρέμει

πάνω στο κλαδί. Καταιγίδα. Πέφτουν αστραπές. 

Το καπέλο παρασύρεται και προσγειώνεται πάνω σε μια κούνια.

Ο αέρας κουνάει την κούνια και εκτοξεύει το καπέλο στην

τσουλήθρα.

Ωωωωπ! Γλιστράει και πέφτει σε μια λακκούβα με νερό.

Ακούγονται βήματα. Ξαφνικά φαίνονται τα πόδια ενός ανθρώπου.

Τι να κάνει το καπέλο; Μαζεύεται και κρύβεται από κάτω.

TEΛΟΣ

Μπορεί οι καλλιτέχνες να μας δέχτηκαν στις πρόβες τους, τους δεχτήκαμε όμως κι εμείς στο δικό μας στρατηγείο. Εδώ μπορείτε να δείτε τα στιγμιότυπα της συνάντησής μας και να διαπιστώσετε κι εσείς πόσο σοβαροί και μετρημένοι είμαστε στο μάθημα και στη… Στέγη μας!

© ΜΥΡΤΩ ΣΤΕΙΡΟΥ

Το εργαστήριο πραγματοποιήθηκε τα Σάββατα 4, 11, 18 & 25 Οκτωβρίου και 1 & 8 Νοεμβρίου 2014 | 12:00-15:00