ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΙΓ΄ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

ΤΜΗΜΑΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΘΕΜΑ:Οι επιπτώσεις του νέου αεροδρομίου των Σπάτων στην

οικιστική ανάπτυξη της Β.Α. Αττικής και της περιοχής των Μεσογείων.

Σεμινάριο :Διοίκηση και Διαχείριση Χωροταξικών και Πολεοδομικών

Προγραμμάτων.

Επιβλέπων :Φ. Μένγγος

Σπουδαστής: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ.

ΑΘΗΝΑ - 2002

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι διαφαινόμενες επιπτώσεις του νέου αεροδρομίου των Σπάτων στην οικιστική

ανάπτυξη της Β.Α. Αττικής και της περιοχής των Μεσογείων, αποτελούν το

αντικείμενο της παρούσης εργασίας

Αρχικά, καταγράφεται η γεωγραφική τοποθεσία, η φυσιογνωμία και η οικονομία της

περιοχής των Μεσογείων, σε μια εισαγωγική προσπάθεια ανάλυσης του πλαισίου της

παρούσας μελέτης. Στη συνέχεια επιχειρείται η καταγραφή των κυριότερων

επιπτώσεων από την χωροθέτηση και την λειτουργία του αεροδρομίου με ιδιαίτερη

έμφαση στις επιτρεπόμενες, υπό θεσμοθέτηση χρήσεις γης και την οικιστική

ανάπτυξή της. Τέλος παρατίθενται η ταυτότητα του αεροδρομίου «Ελευθέριος

Βενιζέλος», οι γενικότερες επιπτώσεις που αυτό αναμένεται να προκαλέσει στην

ευρύτερη περιοχή και οι ειδικότερες οικιστικές επιπτώσεις που αναμένεται να

προκαλέσει το νέο αεροδρόμιο στην περιοχή των Μεσογείων.

Η παρούσα εργασία εστιάζεται στο υπό έκδοση Προεδρικό Διάταγμα και το

συνημμένο σε αυτό Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο το οποίο αφορά στις επιτρεπόμενες

χρήσεις γης στα Μεσόγεια και το οποίο αποτελεί το κύριο θεσμικό «εργαλείο»

ορισμού των επιτρεπόμενων χρήσεων της εν λόγω περιοχής.

Από το εν λόγω Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο αναμένεται να δοθούν λύσεις στα

προβλήματα που χρόνια τώρα ταλανίζουν την περιοχή, ιδιαίτερα μάλιστα εν’

όψει των επιπτώσεων, που έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές, από την

λειτουργία του Διεθνούς αεροδρομίου και των νέων βασικών οδικών αξόνων της

περιοχής (Αττική οδός, Περιφερειακή οδός Υμηττού κ.λ.π.).

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Οικιστικές επιπτώσεις του νέου αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή.

Χρήσεις γης και οικιστική ανάπτυξη στα Μεσόγεια.

Το υπό έκδοση Π.Δ. για τις χρήσεις γης στη περιοχή.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του σεμιναρίου «Διοίκηση

και διαχείριση χωροταξικών και πολεοδομικών προγραμμάτων» που διεξήχθη στο

Τμήμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Εθνικής

Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, την χρονική περίοδο Φεβρουαρίου – Ιουνίου 2001,

με επιβλέποντα Καθηγητή τον Κο Μένγγο.

Αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι οι επιπτώσεις του νέου αεροδρομίου

των Σπάτων, στην οικιστική ανάπτυξη της ΒΑ Αττικής και της περιοχής των

Μεσογείων. Η εργασία αποτελείται από έξι κεφάλαια και ένα παράρτημα το οποίο

περιέχει χάρτη της περιοχής, όπως αυτή αναμένεται να διαμορφωθεί μετά τις νέες

επεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν εξαιτίας της χωροθέτησης και της

λειτουργίας του νέου αεροδρομίου «Ε. Βενιζέλος».

Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η γεωγραφική θέση της περιοχής των

Μεσογείων ενώ στο δεύτερο επιχειρείται η καταγραφή της οικονομικής κυρίως

φυσιογνωμίας της.

Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στις επιτρεπόμενες χρήσεις γης και στην οικιστική

ανάπτυξη στην περιοχή των Μεσογείων, έτσι όπως διαμορφώθηκε τα τελευταία

χρόνια αλλά και έτσι όπως αναμένεται να διαμορφωθεί μετά την εφαρμογή του

νέου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου.

Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ταυτότητα του νέου αεροδρομίου των

Σπάτων και επιχειρείται η εκτίμηση της αναπτυξιακής σημασίας του έργου στην

περιοχή.

Στο πέμπτο κεφάλαιο αναλύονται οι γενικές επιδράσεις που θα έχει το νέο

αεροδρόμιο στην οικονομική και κοινωνική ζωή τόσο της περιοχής των

Μεσογείων αλλά και ευρύτερα στην Ελλάδα.

Τέλος το έκτο κεφάλαιο αναλύει ειδικότερα τις διαφαινόμενες οικιστικές

επιδράσεις του νέου αεροδρομίου στην περιοχή των Μεσογείων.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.

1.Περιγραφή της γεωγραφικής θέσης της περιοχής των Μεσογείων………...….…4

2.Φυσιογνωμία και οικονομία της περιοχής των Μεσογείων………..……...……..5

3.Χρήσεις γης και οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή των Μεσογείων. Οι

προβλέψεις της Πολιτείας για την ανάπτυξη…………………..…………...……....9

4.Το νέο αεροδρόμιο των Σπάτων. Περιγραφή και σημασία του έργου……...….18

5.Επιπτώσεις του αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων………..22

6.Οικιστικές επιπτώσεις του αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή των

Μεσογείων……………………………………………………… ………………..24

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ…………………….…………………………………32

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ……………………………………………………………………33

1. Περιγραφή της γεωγραφικής θέσης της περιοχής των Μεσογείων.

Η περιοχή των Μεσογείων, μια έκταση 360,000 στρεμμάτων περίπου, βρίσκεται στο Νότιο-Ανατολικό

κομμάτι του νομού Αττικής, με φυσικά όρια το όρος του Υμηττού Δυτικά, το Πεντελικό όρος βόρεια,

το όρος Πάνειο νότια, ενώ βρέχεται από τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο ανατολικά. Το νέο αεροδρόμιο

«Ελευθέριος Βενιζέλος» δημιουργήθηκε στην πλέον κεντρική θέση της περιοχής.

Οι δήμοι που γειτνιάζουν άμεσα με το αεροδρόμιο είναι ΒΔ ο δήμος Σπάτων, ΒΑ ο δήμος Αρτέμιδος

(Λούτσα), νοτίως ο δήμος Μαρκόπουλου και ΝΔ ο δήμος Κορωπίου ενώ στην ευρύτερη περιφέρεια

ανήκουν οι δήμοι Παιανίας, Παλλήνης, Γέρακα, Γλυκών Νερών, Ραφήνας και η κοινότητα Πικερμίου.1

Η περιοχή των Μεσογείων είναι μορφολογικά μια πεδινή περιοχή με ελαφρά κυματοειδές ανάγλυφο,

το οποίο δημιουργείται από διάσπαρτες εδαφικές εξάρσεις και μικρούς λόφους. Το κλίμα ανήκει στον

ημίξηρο μεσογειακό τύπο και χαρακτηρίζεται από χαμηλές βροχοπτώσεις, σπάνιες ημέρες χιονιού και

παγετού μεγάλη ηλιοφάνεια ενώ οι επικρατούσες διευθύνσεις του ανέμου είναι βόρειες και

βορειοανατολικές. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν το κλίμα ήπιο, η ηπιότητα δε αυτή αυξάνεται

από τις ακτές προς το εσωτερικό.2

Η πεδιάδα των Μεσογείων ως ουσιαστικό τμήμα της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Αττικής, τα

τελευταία 25 χρόνια δέχεται συνεχείς και έντονες μεταβολές από τη διάχυση της αστικοποίησης του

πολεοδομικού συγκροτήματος της Πρωτεύουσας. Η μικρή σχετικά απόσταση από την Αθήνα,

λειτουργεί αμφίρροπα αφού από τη μια πλευρά, τροφοδοτεί με πληθυσμό και δραστηριότητες τα

Μεσόγεια, από την άλλη όμως εμποδίζει την προώθηση μιας αυτόνομης ανάπτυξης. Έτσι στην περιοχή

δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα κάποιο κέντρο ανάπτυξης που οι λειτουργίες και οι δραστηριότητές του

να επηρεάζουν αναπτυξιακά την περιοχή.

2. Φυσιογνωμία και οικονομία της περιοχής των Μεσογείων.

Η περιοχή των Μεσογείων χαρακτηρίζεται από:

Εκτεταμένες συγκεντρώσεις περιοχών 1ης κατοικίας.

Εκτεταμένες συνεχείς παράκτιες περιοχές 2ης κατοικίας.

Γραμμικές συγκεντρώσεις δραστηριοτήτων του δευτερογενή και τριτογενή τομέα κατά μήκος

των 2 κύριων οδικών αξόνων Σταυρού – Μαρκόπουλου και Σταυρού – Παλλήνης.

Εκτεταμένες περιοχές δασικών και γεωργοκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων.

1 Βλέπε πίνακα 1 στο παράρτημα «Η ταυτότητα των Δήμων της περιοχής των Μεσογείων»2 Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την χωροθέτηση και εύρυθμη λειτουργία του αεροδρομίου.

Επίσης ο χώρος χαρακτηρίζεται εσωτερικά από «πολώσεις» που τις δημιουργούν οι βασικές σημειακές

συγκεντρώσεις παραγωγής, κατοικίας και υπηρεσιών και αναμένεται να ενισχυθούν στο μέλλον

εξαιτίας της λειτουργίας του αεροδρομίου. Η ανάπτυξη της περιοχής επηρεάστηκε και αναμένεται να

επηρεαστεί από τους ακόλουθους τέσσερις βασικούς παράγοντες:

Τις επιδράσεις του αεροδρομίου στην γύρω περιοχή.

Την εξέλιξη του κύκλου της αστικοποίησης της περιφέρειας της Πρωτεύουσας, που μέσα

από τις φάσεις της προαστιοποίησης και της ανάπτυξης νέων οικισμών επηρεάζουν την

περιοχή.

Την δημιουργία οδικών αξόνων και τη λειτουργία τους ως τόπων συγκέντρωσης

μεταποιητικής και εμπορικής δραστηριότητας και για την εξυπηρέτηση της ευρύτερης

περιφέρειας.

Την ανάπτυξη της δεύτερης κατοικίας και των παραθεριστικών ζωνών.

Η οικονομία της περιοχής χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ορισμένων βασικών δραστηριοτήτων Η

πρώτη αναφέρεται στη γεωργία (κύρια στην πεδιάδα των Μεσογείων) η δεύτερη αναφέρεται στην

παραθεριστική κατοικία και στον εσωτερικό τουρισμό (κατά μήκος των ακτών) η τρίτη στην

δημιουργία ζωνών μόνιμης κατοικίας στα βόρεια και στα δυτικά και η τέταρτη αφορά, αφορά στην

εγκατάσταση μεταποιητικής δραστηριότητας, καθώς και υπηρεσιών προς τους κατοίκους της

περιφέρειας πρωτευούσης, ιδιωτική εκπαίδευση, εμπόριο, αναψυχή. 3

Η εξέλιξη των κλάδων παραγωγής είναι η εξής:

Γεωργία.

Η περιοχή σε αντίθεση με την τάση έντονης αστικοποίησης του λεκανοπεδίου έχει καταφέρει να

διατηρήσει τον αγροτικό χαρακτήρα της, αλλά με την πάροδο του χρόνου η σημασία του

αγροτικού τομέα έχει αρχίσει να μειώνεται. Έτσι η γεωργική γη δίνει την θέση της σε άλλες

λειτουργίες, κυρίως του τριτογενή τομέα με ιδιαίτερη έμφαση στην εξυπηρέτηση του

παραθεριστικού ρεύματος αλλά και του δευτερογενή τομέα.

Μεγάλο μέρος των αγροτών στράφηκαν στα τουριστικά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα η έκταση

της καλλιεργήσιμης γης να μειώνεται συνεχώς ή να μένει ακαλλιέργητη, λόγω της έλλειψης

εργατικών χεριών. Εντούτοις η γεωργία παραμένει μια από τις κύριες απασχολήσεις των

κατοίκων.

3 Τα στοιχεία του παρόντος κεφαλαίου αντλήθηκαν από την Διπλωματική Διατριβή της Ε. Καπέλη με θέμα «Προαστιοποίηση ή Περιφεριοποίηση. Περιπτώσεις περιοχών στα Μεσόγεια (Σπάτα, Γλυκά Νερά Κορωπί)», που κατατέθηκε στο ΠΜΣ του ΙΠΑ του Παντείου Πανεπιστημίου το 1999.

Στην περιοχή το 1991 κατεγράφησαν 5,786 γεωργικές εκμεταλλεύσεις στις οποίες απασχολούνται

8,080 άτομα, από τα οποία 5,185 ασκούν το γεωργοκτηνοτροφικό επάγγελμα ως κύριο και

αποκλειστικό. Η συνολική καλλιεργούμενη έκταση ανέρχεται σε 195 χιλ. στρέμματα περίπου.

Βιομηχανία.

Τα ποσοστά απασχόλησης των κατοίκων της περιοχής στον δευτερογενή τομέα, παρά την μικρή

του ανάπτυξη, είναι σχετικά υψηλά. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι η βιομηχανία και η βιοτεχνία

εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή της Αττικής και θεωρούνται υπερτοπικού χαρακτήρα.

Η Παλλήνη, η Παιανία και το Κορωπί είναι δήμοι οι οποίοι εξειδικεύονται κυρίως στον κλάδο της

μεταποίησης. Στην περιοχή συγκεντρώνονται βιομηχανίες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων,

τροφίμων και ποτών. Ειδίκευση παρουσιάζεται και στις ηλεκτρικές μηχανές, τα χημικά, τα

ελαστικά – πλαστικά προϊόντα και τα μη μεταλλικά προϊόντα, καθώς και στην υφαντουργία την

ένδυση και έπιπλα.

Οι μονάδες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, συγκεντρώνονται κυρίως στο Μαρκόπουλο και

στην Παλλήνη. Οι υπόλοιπες ειδικεύσεις χωροθετούνται κυρίως στην περιοχή της Παιανίας, εκτός

από τα μη μεταλλικά προϊόντα, που είναι εγκατεστημένα στην Ραφήνα. Το μεγαλύτερο μέρος των

βιομηχανιών, όπως και οι εμπορικές δραστηριότητες είναι εγκατεστημένες κατά μήκος των

βασικών οδικών αρτηριών της περιοχής δημιουργώντας φυσικά επιβαρύνσεις στο περιβάλλον και

τους κατοίκους.

Ο παρακάτω πίνακας μας δίνει μια σχηματική εικόνα για την κατανομή των επιχειρήσεων ανά

δήμο. Παρατηρούμε δε ότι ο βασικότερος πόλος συγκέντρωσης είναι ο κεντρικός πυρήνας των

δήμων και των κοινοτήτων της περιοχής με κυρίαρχη επιχειρηματική εστία την περιαστική ζώνη

Παλλήνη – Παιανία – Κορωπί.

ΠΗΓΗ: Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα περιοχής Σπάτων.

Υπηρεσίες.

Σύμφωνα με το ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας, το Κορωπί και το Μαρκόπουλο, προβλέπονται ως

κέντρα υπερτοπικής σημασίας μιας και το Κορωπί που είναι και ο μεγαλύτερος δήμος

συγκεντρώνει από την άποψη των υπηρεσιών τέτοια χαρακτηριστικά.

Εκεί υπάρχει και το μοναδικό ειρηνοδικείο της περιοχής, ένα εκ των δυο γραφείων της ΔΕΗ (το

άλλο στα Σπάτα), Διεύθυνση εργασίας, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Γραφείο Υπουργείου

γεωργίας, Δασοκομείο, ένα εκ των δύο γραφείων του ΟΤΕ (το άλλο στο Μαρκόπουλο), ένας εκ

των δύο σταθμών πυροσβεστικής (ο άλλος στην Παιανία) και σειρά άλλων υπηρεσιών. Υπάρχουν

επίσης 6 τράπεζες (21 σε ολόκληρη την περιοχή).

3. Χρήσεις γης και οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή των Μεσογείων. Οι προβλέψεις της

Πολιτείας για την ανάπτυξη.

Η οικονομική – λειτουργική δομή του αστικού χώρου εκφράζεται ως σύνολο

δραστηριοτήτων και λειτουργιών που καλύπτουν συγκεκριμένες περιοχές και

εκφράζονται ως διαμονή, παραμονή, μετακίνηση ατόμων, μεταφορά και διακίνηση

προϊόντων, για την κάλυψη οικονομικών – κοινωνικών αναγκών.

Οι χρήσεις γης στη πεδιάδα των Μεσογείων τα τελευταία 30-40 χρόνια διαμορφώθηκαν με κύρια

χαρακτηριστικά τα εξής:4

Τη μετατροπή εκτεταμένων περιοχών δασικής ή γεωργικής γης σε οικιστικές περιοχές πρώτης

ή δεύτερης κατοικίας.

Την αυθαίρετη κατάτμηση της γης και την επίσης αυθαίρετη δόμηση κατοικιών χαμηλής,

στην πλειοψηφία τους, ποιότητας.

Την αυθαίρετη υπέρβαση ως προς τον όγκο και τις επιτρεπόμενες χρήσεις των νομίμως

εκδοθεισών οικοδομικών αδειών.

Την αυθαίρετη αλλαγή των προβλεπόμενων χρήσεων γης και τη μετατροπή γεωργικής κυρίως

γης σε γη για εμπορικές, βιοτεχνικές, βιομηχανικές, αποθηκευτικές κτλ. χρήσεις.

Την σημαντική υστέρηση σε αναγκαία δίκτυα υποδομής, αποτέλεσμα της απουσίας

σχεδιασμού.

Είναι εμφανές ότι η αυθαίρετη δόμηση αποτέλεσε το κυρίαρχο στοιχείο της οικιστικής ανάπτυξης της

περιοχής. Στα μέσα της δεκαετίας του 80, οι περιοχές γύρω από τους πυρήνες όλων των παλαιών

οικισμών καθώς και εκτεταμένες περιοχές της παραθαλάσσιας ζώνης εντάχτηκαν στο σχέδιο.

4 Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τη μελέτη που διεξάχθηκε από το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου, από την επιστημονική ομάδα του Καθηγητή Π. Λουκάκη για λογαριασμό του Οργανισμού Αθήνας.

Παράλληλα οριοθετήθηκαν ΒΙ-ΠΑ και ΒΙΟ-ΠΑ στην Παιανία, το Κορωπί, τον Γέρακα, το

Μαρκόπουλο, την Παλλήνη βάσει του Ν. 84/84, χωρίς ωστόσο να ακολουθηθεί εκπόνηση

πολεοδομικών μελετών και σύνταξη ρυμοτομικών σχεδίων.

Η ένταξη περιοχών στο σχέδιο, ιδιαίτερα βάσει των διαδικασιών του Ν. 1337/83 δεν ανέκοψε την

αυθαίρετη οικιστική ανάπτυξη, παρά το γεγονός ότι εκτεταμένες εκτάσεις εντός των υφιστάμενων

σχεδίων παρέμειναν αδόμητες. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν βιομηχανίες, βιοτεχνίες, αποθήκες και

συναφείς χρήσεις, είτε τελείως αυθαίρετα είτε κατόπιν υπερβάσεων νομίμων αδειών.

Από την άποψη του κοινωνικού εξοπλισμού υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις. Είναι έντονη η απουσία

δημόσιων ή δημοτικών χώρων, διαθέσιμων για κοινόχρηστες και κοινωφελείς εξυπηρετήσεις. Όσον

αφορά τους χώρους πρασίνου, με εξαίρεση την Πεντέλη και τον Υμηττό, δεν υπάρχει θεσμοθετημένη

άλλη ζώνη προστασίας ορεινών όγκων ή δασών στην περιοχή.5

Χαρακτηριστικό επίσης είναι το γεγονός ότι λείπει το αποχετευτικό δίκτυο, ενώ ο ποταμός Ερασίνος

δέχεται όλα τα όμβρια.

Με τα υπάρχοντα δεδομένα, φαίνεται ότι τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει σημαντική πληθυσμιακή

μετακίνηση προς την περιοχή των Μεσογείων και σε αυτό θα συμβάλουν οι νέοι οδικοί άξονες, τα νέα

μέσα μεταφοράς (προαστιακός σιδηρόδρομος και μετρό) και η αναβάθμιση των υπαρχόντων οδικών

αξόνων (Μεσογείων και Κηφισίας), καθώς και η επικείμενη έλευση των Ολυμπιακών Αγώνων με όλα

τα νέα έργα που συνεπάγονται.

Ειδικότερα όμως για την περιοχή των Σπάτων στην οποία εγκαταστάθηκε το αεροδρόμιο η οικοδομική

δραστηριότητα παρουσίασε πτώση τα τελευταία χρόνια. Το γεγονός αυτό συνδέεται με τις αρνητικές

οικονομίες που προκύπτουν από την λειτουργία του νέου αεροδρομίου. Ο παρακάτω πίνακας είναι

ενδεικτικός:

Οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή των Σπάτων τα τελευταία χρόνια.

Έτος Αριθμός οικοδομικών αδειών που

εγκρίθηκαν από την ΠολεοδομίαΣχολιασμός

1985 48 Πολύ μικρή οικοδομική

5 Βλέπε πίνακα 2 στο παράρτημα, όπου παρουσιάζεται συγκεντρωτικά η κατανομή εδαφών και χρήσεων γης ανά Δήμο και κοινότητα της περιοχής των Μεσογείων για τα έτη 1971, 1981, 1991.

δραστηριότητα.

1990 105 Διπλασιασμός των εγκριθέντων

οικοδομικών αδειών, που

φανερώνει μια έντονη

δραστηριότητα από μέρους των

επενδυτών που υποβοηθήθηκε από

την έναρξη των κατασκευών του

νέου αεροδρομίου.

1997 44 Στη συνέχεια η οικοδομική

δραστηριότητα περνά σε μια φάση

στασιμότητας.

ΠΗΓΗ: Τα στοιχεία προέρχονται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος.

Ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής ωστόσο υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά και ότι από τις

περίπου 100,000 που είναι σήμερα θα εκτιναχθεί στις 300,000 αν και εκτιμάται ότι η χωρητικότητα της

περιοχής ανέρχεται σε 800,000 κατοίκους.6 Η πληθυσμιακή αυτή αύξηση σε συνδυασμό με τις

παραπάνω ελλείψεις και αδυναμίες τις περιοχής εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε φαινόμενα άναρχης

ανάπτυξης που πρέπει να αναχαιτιστεί άμεσα μέσω της ψήφισης Π.Δ. που θα ρυθμίζει τις χρήσεις γης

στην περιοχή.

Το 1987 το ΥΠΕΧΩΔΕ ξεκίνησε τη μελέτη για την ανάπτυξη της εν λόγω περιοχής των Μεσογείων

την οποία ολοκλήρωσε το 1989. Ποτέ όμως δεν μετουσιώθηκε σε Προεδρικό Διάταγμα.

Μια δεύτερη μελέτη ξεκίνησε το 1991, ολοκληρώθηκε το 1993 και στάλθηκε στους ΟΤΑ αλλά και

αυτή δεν είχε ευτυχή κατάληξη. Τον Ιούνιο του 1995 το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέθεσε στο ΙΠΑ του Παντείου

Πανεπιστημίου την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος για την οικονομική ανάπτυξη και τον

χωροταξικό σχεδιασμό της πεδιάδας των Μεσογείων (1995-2020) και για χωρικές ρυθμίσεις της

6 Εφημερίδα «Το Βήμα», 11/03/2001, άρθρο της Β. Χαραλαμπίδου.

περιοχής του αεροδρομίου. Η μελέτη ολοκληρώθηκε από τον Καθηγητή Κο Λουκάκη και παραδόθηκε

το 1998.

Από τότε ως σήμερα συντάχθηκαν τρία ΠΔ τα οποία πήγαν και ήλθαν μεταξύ Οργανισμού Αθήνας και

Νομαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χωρίς ωστόσο να έχει ψηφισθεί ακόμα το αναγκαίο

προεδρικό διάταγμα για την βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

Το καλοκαίρι του 2001 καταρτίστηκε σχέδιο Π.Δ. από τον Οργανισμό της Αθήνας,

που εγκρίθηκε από την Εκτελεστική Επιτροπή του (στην οποία μετέχει και ο

Δήμαρχος Μαρκόπουλου εκπροσωπώντας το σύνολο των Δήμων και των

Κοινοτήτων της περιοχής) και στάλθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας για

νομοτεχνική επεξεργασία. Το Π.Δ. βρίσκεται τώρα στην νομοπαρασκευαστική

επιτροπή της Βουλής και η έκδοση και εφαρμογή του αναμένεται στις αρχές του

2002.

Με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ) καθορίζονται:

η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου,

η ένταξη στο σχέδιο πόλεως 42,000 στρεμμάτων.

Το Π.Δ. χωρίζει τα Μεσόγεια σε περιοχές ανάλογα με τις χρήσεις που θα επιτρέπονται σε κάθε μια

(γεωργική, βιομηχανική, τουριστική, αμπελοκαλλιέργειας, πρώτης και δεύτερης κατοικίας, παραλιακή

ζώνη, περιοχή χονδρεμπορίου κ.λ.π.). Για κάθε περιοχή και ανάλογα με τις χρήσεις που καθορίζονται,

θεσπίζονται διαφορετικοί όροι δόμησης, αρτιότητας οικοπέδων κ.λ.π.7

Οι σημαντικότερες αλλαγές που επέρχονται με το νέο ΠΔ είναι 8:

ότι στην εκτός σχεδίου περιοχή κανείς δεν θα οικοδομεί πλέον αν δεν έχει έκταση

τουλάχιστον τεσσάρων στρεμμάτων για τα νομίμως προ του 1979 και 1982 υφιστάμενα

οικόπεδα

διατηρείται η αρτιότητα των 20 στρεμμάτων.

για τις τουριστικές εγκαταστάσεις η αρτιότητα ορίζεται στα 8 στρέμματα και για τις

γεωργοκτηνοτροφικές στα 12 στρέμματα.

7 Για τις αλλαγές που θα επιφέρει το νέο ΠΔ στη περιοχή των Μεσογείων βλέπε τον Χάρτη στο παράρτημα «Οι αλλαγές για τα 360,000 στρέμματα στα Μεσόγεια» από την εφημερίδα «Τα Νέα» της 11/06/2001.8 Εφημερίδα «Το Βήμα», 22/09/2001. και 11/06/2001

ως ανώτατος συντελεστής δόμησης καθορίζεται το 0,9.

καταργούνται όλες οι μικρές παρεκκλίσεις αρτιότητας οικοπέδων οι οποίες ισχύουν από τη

δεκαετία του 1960 κατά μήκος των δρόμων και στην περιφέρεια των οικισμών.

Επίσης καθορίζεται η περιοχή του Αττικού Πάρκου (κοιλάδα της Βραυρώνας) ως περιοχή αυξημένης

προστασίας, στην οποία η οικιστική ανάπτυξη θα επιτρέπεται μόνο αν αποτελεί τμήμα των

οινοποιητικών εγκαταστάσεων, ενώ το ίδιο ορίζεται και για τις περιοχές που χαρακτηρίζονται ως

«Ζώνη ειδικής ενίσχυσης παραδοσιακών και βιολογικών καλλιεργειών». Μόνο για αυτές τις περιοχές

και μόνο για αυτές τις χρήσεις η αρτιότητα των οικοπέδων καθορίζεται στα 10 στρέμματα.

Οριοθετούνται:

οι αστικές και περιαστικές ζώνες,

οι δασικές και αγροτικές περιοχές,

τα παραγωγικά, βιομηχανικά και βιοτεχνικά πάρκα,

προσδιορίζονται περιβαλλοντικοί όροι για κάθε δραστηριότητα

χωροθετούνται όλες οι απαραίτητες σύγχρονες υποδομές, όπως οδικά δίκτυα και αστικές

υποδομές,

λαμβάνεται πρόνοια για την ανάπτυξη των περιοχών γύρω από τους σταθμούς του

προαστιακού σιδηροδρόμου, ο οποίος θα φτάσει ως τα λιμάνια Λαυρίου και Ραφήνας.

Χωροθετούνται9 :

Ειδικά Αναπτυγμένα Διευθετημένα Επιχειρησιακά Κέντρα στις περιοχές Γέρακας, Ανθούσα

και Παλλήνη, όπου θα υπάρχει έδρα Νομαρχίας.

Πολιτιστικές δραστηριότητες και Τεχνολογικά Κέντρα στους Δήμους Γλυκών Νερών και

Παιανίας.

Περιφερειακό Νοσοκομείο στο Πικέρμι.

Περιφερειακό Αθλητικό Κέντρο στα Σπάτα καθώς και οργανωμένοι χώροι μεταποιητικών

επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Πρόσθετες Διοικητικές υπηρεσίες στο Κορωπί.

Υπηρεσίες του ΕΟΤ στο Δήμο Μαρκόπουλου.

9 Εφημερίδα «Το Βήμα 24/08/2001»

Μουσουλμανικό τέμενος στο Αττικό πάρκο.

Αττικό Πάρκο, «Δρόμοι του Κρασιού» και Αττικό Μουσείο με τα ευρήματα της περιοχής.

Από το σύνολο της περιοχής των Μεσογείων διασφαλίζονται 40000 – 45000 στρέμματα

πρασίνου στο Αττικό Πάρκο και στο Πάρκο Παραδοσιακής Οινοποιίας που χωροθετούνται

ανατολικά και δυτικά του χώρου του αεροδρομίου Σπάτων.

Η οικιστική ανάπτυξη απαγορεύεται στην περιοχή των Αμπελώνων, καθώς και στο Αττικό

Πάρκο, όπου θα αναδεικνύεται το αττικό τοπίο σε συνδυασμό με χρήσεις αναψυχής και

πολιτιστικού χαρακτήρα.

Για τη διατήρηση της μνήμης του ιστορικού αμπελώνα της Αττικής, δημιουργούνται οι

«δρόμοι του κρασιού», σε χώρο έκτασης περί τα 22000 στρέμματα δυτικά του νέου

αεροδρομίου, όπου θα διατηρηθεί η γεωργική γη, ενώ η παραδοσιακή διαδικασία παραγωγής

κρασιού θα αποτελεί αξιοθέατο.

ζώνες απολύτου προστασίας Πεντέλης, Υμηττού και των ορεινών όγκων Λαυρεωτικής,

Οι εκτάσεις που θα ενταχθούν στο σχέδιο πόλης κατά δήμο είναι:

Γέρακας 5750 στρέμματα συν 300 στρέμματα για αναπτυξιακές δραστηριότητες

Ανθούσα, 400 και 300 στρέμματα αντίστοιχα.

Παλλήνη, 5710 και 260 στρέμματα

Γλυκά Νερά, 1040 στρέμματα για οικιστική ανάπτυξη

Παιανία, 2850 και 950 στρέμματα

Πικέρμι, 3900 στρέμματα συν 3000 στρέμματα

Ραφήνα 1500 στρέμματα

Σπάτα 5400 και 1700 στρέμματα

Κορωπί 1750 στρέμματα πρώτης κατοικίας, 670 στρέμματα δεύτερης και 3170 στρέμματα

αναπτυξιακών δραστηριοτήτων

Μαρκόπουλο 2030 στρέμματα πρώτης κατοικίας, 200 στρέμματα δεύτερης και 2780

στρέμματα για αναπτυξιακές δραστηριότητες.

Συνολικά εντάσσονται στο σχέδιο πόλης περίπου 32000 στρέμματα για κατοικία και άλλα 10000

στρέμματα για αναπτυξιακές δραστηριότητες, ενώ σημειώνεται ότι οι αντιδράσεις των Δημάρχων /

Προέδρων Κοινοτήτων της περιοχής είναι θετικές ως επί το πλείστον, με εξαίρεση τους Δημάρχους

Κορωπίου, Παλλήνης, Πικερμίου και Ανθούσας.

Από αυτές τις περιοχές για Μόνιμη Κατοικία προορίζονται:

Η ενδιάμεση ζώνη Γέρακα προς Πεντέλη

Η ζώνη Παιανία προς Παλλήνη

Η ζώνη Κορωπίου προς Παιανία

Η περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου προς Πόρτο Ράφτη και προς τη περιοχή Μερέντα.

Η ζώνη από Καλύβια προς Μαρκόπουλο και προς Κορωπί.

Από Σπάτα προς Παλλήνη και Λούτσα.

Από Κουβαρά προς Καλύβια.

Ενώ για περιοχές Παραθεριστικής Κατοικίας προορίζονται:

Όλη η παράκτια ζώνη από Ραφήνα ως Λούτσα, Μαρκόπουλο και Πόρτο Ράφτη.

Τμήμα μεταξύ της Παλλήνης και του Πικερμίου στις υπώρειες της Πεντέλης.

Το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», πυροδότησε τον διάλογο γύρο από τον τρόπο με τον οποίο θα

γίνει η οικιστική ανάπτυξη στα Μεσόγεια και το δίλημμα ισόρροπη ανάπτυξη ή καταστροφή του

φυσικού κήπου της Αθήνας αποτέλεσε πεδίο έντονων συζητήσεων.10

Το Προεδρικό Διάταγμα ήδη βαίνει προς τροποποίηση, αφού το υπουργείο Γεωργίας διαφωνεί με τις

ρυθμίσεις που αφορούν τις δασικές εκτάσεις και το ΥΠΕΧΩΔΕ καταβάλλει προσπάθειες απεμπλοκής

του Προεδρικού Διατάγματος.

Με την αναμόρφωσή του αναμένεται να μειωθούν στα 4 στρέμματα οι αρτιότητες των οικοπέδων στην

εκτός σχεδίου περιοχή της Αττικής, από 20 που είναι τώρα, ώστε να μπορούν να οικοδομηθούν νόμιμα

και όχι αυθαίρετα. Επίσης αναμένεται να διατηρηθούν όλες οι νόμιμες παρεκκλίσεις, καθώς αυτές

κατέπεσαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας κατά περίπτωση και όχι συνολικά.

10 Περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος» Τεύχος της 29/09/2001, σελίδα 39.

Αυτό σημαίνει ότι επιχειρείται να εφαρμοστεί και στην Αττική ότι ισχύει εδώ και

περίπου 20 χρόνια σε όλες τις εκτός σχεδίου περιοχές της χώρα, όπου τα οικόπεδα

των 4 στρεμμάτων είναι άρτια και οικοδομήσιμα, καθώς διαπιστώνεται ότι οι μεγάλες

αρτιότητες είναι ανέφικτες στην πρωτεύουσα και προάγουν την αυθαίρετη

κατάτμηση της γης η οποία οδηγεί στην αυθαίρετη δόμηση. Παράλληλα, οι

παρεκκλίσεις ανάλογα με τη θέση του οικοπέδου προς κεντρικό, κοινοτικό ή

αγροτικό δρόμο όπου ισχύουν αρτιότητες των 2000, 1200 και 750 τ.μ. αντίστοιχα,

αναμένεται να διατηρηθούν.

Αντίθετα η γεωργική γη των Μεσογείων θα προστατευθεί περισσότερο, χωρίς να γίνουν επιπλέον

κατατμήσεις, ενώ θα ορίζεται ότι οι δασικές περιοχές δεν θα μπορούν να έχουν άλλη χρήση.

Τέλος όσοι ιδιοκτήτες οικοπέδων κατηγορίας έχουν καταθέσει φακέλους στις Πολεοδομίες για έκδοση

οικοδομικών αδειών ή έχουν άδεια ή προλαβαίνουν να πάρουν άδεια ως την εφαρμογή του

Προεδρικού Διατάγματος, θα μπορέσουν να κτίσουν με τις παλαιές διατάξεις. .11

4. Το νέο αεροδρόμιο των Σπάτων. Περιγραφή και σημασία του έργου.

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα που κατασκευάστηκαν στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

Αναμένεται να έχει κρίσιμες και πολλαπλασιαστικές επιδράσεις για τη χώρα, για τους ακόλουθους

λόγους:

Θα συμβάλει αποφασιστικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Ελλάδας.

Εξασφαλίζει μια απολύτως αναγκαία, σύγχρονη υποδομή, που οφείλει να αξιοποιήσει στο

έπακρο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας.

Δίνει μεγάλη ώθηση στη προσπάθεια για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας μας και

Εδραιώνει και αναδεικνύει τη νευραλγική θέση της χώρας μας στην Ευρώπη και στη

Μεσόγειο.

Το «Ελευθέριος Βενιζέλος», κατοχυρώνει την Ελλάδα και την Αττική ως πύλη και

γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική. Είναι

ένα έργο με στρατηγική σημασία και αξία, για τούτο εντάσσεται στα Διευρωπαϊκά

Δίκτυα.

11 Εφημερίδα «Το Βήμα» της 16/02/02, άρθρο της Β. Χαραλαμπίδου.

Η χωροθέτηση του νέου αεροδρομίου στα Σπάτα θεωρήθηκε από ένα μεγάλο τμήμα

του πληθυσμού ως η καλύτερη λύση. Ωστόσο υπήρχαν και αντίθετες απόψεις.

Για ορισμένους θεωρήθηκε ότι η θέση αυτή είναι πολύ κοντά στον οικιστικό ιστό της πρωτεύουσας

και αναμένεται να δημιουργήσει μελλοντικά τα ίδια προβλήματα κορεσμού και ασφαλείας με αυτά που

υπήρχαν στο Ελληνικό.

Εάν κυριαρχήσει η ίδια αναπτυξιακή λογική βάση της οποίας επεκτάθηκε η Αθήνα τα τελευταία

χρόνια, αναμένεται τα Σπάτα να αποτελέσουν ένα «κακέκτυπο» της Πρωτεύουσας. Ένας άλλος λόγος

για την αμφισβήτηση της απόφασης ως την βέλτιστη, ήταν οι σημαντικές ελλείψεις αναγκαίων

υποδομών για μια τέτοια χρήση που αναμένεται να δημιουργηθούν λόγω του αεροδρομίου.12

12 Άποψη που παρουσιάστηκε σε διημερίδα (03-04/06/1993) του Τεχνολογικού Επιμελητηρίου Ελλάδος από ομάδα μηχανικών που εργάζονται στο ΥΠΕΧΩΔΕ στο τμήμα περιβάλλοντος, με θέμα «Μεγάλα έργα και περιβαλλοντική υποβάθμιση της Αττικής». Σύμφωνα με αυτό, υπολογίζεται ότι η λειτουργία του αεροδρομίου ισοδυναμεί με επιβάρυνση 600,000 νέων αυτοκινήτων την ημέρα στην περιοχή, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς την μικρή σχετικά απόσταση των Σπάτων, από την Αθήνα, όπου έχουμε ένα ήδη επιβαρημένο περιβάλλον. Επίσης στην ευρύτερη περιοχή καταστρέφεται ένα από τα λίγα κομμάτια καλλιεργήσιμης γης στην Αττική, αυτό των Μεσογείων.

Η ταυτότητα του νέου αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Ιδιοκτήτης «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.»

55 % Ελληνικό Δημόσιο και 45 % Κοινοπραξία υπό την

Hochtief AG

Μέλη της Κοινοπραξίας Hochtief AG……………………….....36,125%

ABB Calor-Emag Schaltanlagen AG…5%

Krantz T.K.T. GmbH............................3,75%

Flughafen Athen Spata.........................0,125%

Διάρκεια Σύμβασης 30 έτη

Προϋπολογισμός έργου 658 δις δρχ.

Πηγές Χρηματοδότησης Επιδοτήσεις Ελληνικού Δημοσίου…44 δις Δρχ.

Τέλος Ανάπτυξης Αεροδρομίου……78 δις Δρχ.

Μετοχικό Κεφάλαιο (καταβλητέο από την κοινοπραξία)

………………………..13 Δις δρχ.

Δευτερεύων χρέος (καταβλητέο από την Κοινοπραξία)

………………………..13 δις Δρχ.

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (με εγγύηση

Ελληνικού Δημοσίου)…………….312 δις Δρχ.

Επιδοτήσεις Ε.Ε……………………73 δις Δρχ.

Εμπορικές Τράπεζες, (με εγγύηση Hermes)

………………………….…98 δις Δρχ.

Διάρκεια κατασκευής 56 μήνες

Αριθμός επιβατών 16 εκ./ χρόνο σε πρώτο επίπεδο (δυνατότητα επέκτασης

έως 50 εκ. επιβατών, το Ελληνικό εξυπηρετούσε μόνο 6

εκ./χρόνο)

Μήκος αεροδιαδρόμων 4 χλμ. Περίπου ο καθένας

Κινήσεις αεροσκαφών Έως και 65 προσγειώσεις – απογειώσεις την ώρα ή 600

την ημέρα.

Θέσεις αεροσκαφών 89 (24 εφαπτόμενες και 65 απομακρυσμένες)

Κυρίως κτίριο 4 επίπεδα, 14 γέφυρες επιβίβασης

Εμπορευματική κίνηση Σχεδιασμός για 220,000 τόνους / χρόνο (Το Ελληνικό

εξυπηρετούσε περίπου 71,000 τ./χ.

Πρόσβαση Λεωφόρος έξι λωρίδων από το Νότο. Ύπαρξη

διαθέσιμου χώρου για μελλοντική διπλή σιδηροδρομική

σύνδεση με το αεροδρόμιο.

ΠΗΓΗ: Ο πίνακας προέρχεται από την Διπλωματική Διατριβή της Χ. Χριστοφιλάκη με θέμα «Εκτίμηση επίδρασης στην αξία και τις χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων.» που κατατέθηκε στο ΠΜΣ του ΙΠΑ του Παντείου Πανεπιστημίου το 1998.

5. Επιπτώσεις του αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων.

Μέσα στα τελευταία 40 χρόνια η ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων εξελίχτηκε ως εξής:

Σταδιακή υποχώρηση των δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα.

Ανοικοδόμηση δεύτερης κατοικίας κατά μήκος της Πεντέλης και του Υμηττού.

Περαιτέρω μετατροπή της δεύτερης κατοικίας σε πρώτη.

Εγκατάσταση δραστηριοτήτων του δευτερογενή τομέα στην περιοχή.

Η ανάπτυξη αυτή συνετέλεσε στην σταδιακή μείωση των δασών και της γεωργικής γης. Η αυθαίρετη

κατάτμηση της γης, η συνεχής υπέρβαση των επιτρεπόμενων χρήσεων των οικοδομικών αδειών σε

συνδυασμό με την αυθαίρετη μετατροπή της γεωργικής γης σε βιοτεχνίες, βιομηχανίες και άλλες

χρήσεις, οδήγησαν στην σημερινή μορφή του χώρου.

Η σημερινή κατάσταση του περιβάλλοντος με τα λατομεία, την κυκλοφοριακή συμφόρηση στους

οικισμούς λόγω της διέλευσης μέσω αυτών υπερτοπικών κινήσεων, η παράνομη οικοδομική

δραστηριότητα που καταπάτα τους τόσο απαραίτητους ελεύθερους χώρους, αντανακλούν την άμεση

ανάγκη επέμβασης για την απαλοιφή των αστικών πηγών ρύπανσης.

Οι επιδράσεις ενός μεγάλου έργου υποδομής δεν είναι μόνο θετικές. Η δημιουργία

του νέου αεροδρομίου ώθησε τις τιμές προς τα επάνω και η ώθηση των τιμών αυτών,

σε σημαντικό βαθμό έχει προέλθει από την προεξόφληση μιας ζήτησης που ενδέχεται

να μην υλοποιηθεί, αλλά που σε πολλά δημοσιεύματα και ανακοινώσεις, συχνά

προερχόμενες από κτηματομεσίτες ή επενδυτές με άκρως βραχυπρόθεσμα

συμφέροντα, θεωρείται δεδομένη.

Επειδή η ανοδική πορεία των τιμών έχει δε κάποια όρια, κάποια στιγμή θα

σταματήσει έως ότου διαφοροποιηθούν εκ νέου οι συνθήκες. Το γεγονός αυτό που

αποτελεί κανόνα, αν συνδυαστεί με την πολύ πιθανή υπερβολή, που έχει συνοδεύσει

την επίδραση του έργου επί της κτηματαγοράς των Μεσογείων, τότε πρέπει να

αναμένεται κάποια αποσυμπίεση των τιμών, ίσως περί το 2003 ή 2004.13

Στο ήδη προβληματικό περιβάλλον της περιοχής, θα προστεθούν και οι αρνητικές

επιπτώσεις που αναμένεται να δημιουργήσουν οι ποικίλες περιβαλλοντικές οχλήσεις,

13 Κλαδική Μελέτη «Real Estate» - Οκτώβριος 2001.

από τον αερολιμένα, τους οδικούς άξονες και τις κερδοσκοπικές πιέσεις,

προβλήματα ασφάλειας, δημογραφικές μεταβολές κ.α.

Η μεγάλη σε έκταση δόμηση που ήταν κυρίως αυθαίρετη, οδήγησε σε εκμετάλλευση

του υδροφόρου ορίζοντα για οικιστική, αγροτική ή βιοτεχνική χρήση,. Η εκτεταμένη

χρήση αγροχημικών και η συστηματική απουσία καλού αποχετευτικού συστήματος,

καταστρέφει το θαλάσσιο περιβάλλον.

Επιβάρυνση επίσης προκαλεί η υπερτοπική κίνηση των οχημάτων που γίνεται στην

πλειοψηφία της μέσω των οικισμών.

Προκειμένου τον περιορισμό των αρνητικών εξωτερικών οικονομιών που αναμένεται

να προκληθούν από την εγκατάσταση νέων δραστηριοτήτων, λόγω της λειτουργίας

του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», αλλά και από την ενδεχόμενη

μετεγκατάσταση παλαιών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο μιας χωροταξικής οργάνωσης

της περιοχής των Μεσογείων, θεωρείται σκόπιμο, η εγκατάσταση και οργάνωση

αυτών να γίνει σε ειδικά οργανωμένες περιοχές.

Όλα τα παραπάνω προβλήματα καλείται να επιλύσει το υπό έκδοση Προεδρικό

Διάταγμα και το συνημμένο σε αυτό Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο το οποίο αφορά

στις επιτρεπόμενες χρήσεις γης στα Μεσόγεια και το οποίο αποτελεί το κύριο

θεσμικό «εργαλείο» ορισμού των επιτρεπόμενων χρήσεων της εν λόγω περιοχής.

Από το εν λόγω Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο αναμένεται επίσης να δοθούν λύσεις

στα προβλήματα που χρόνια τώρα ταλανίζουν την περιοχή, ιδιαίτερα μάλιστα εν’

όψει των επιπτώσεων, που έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές, από την

λειτουργία του Διεθνούς αεροδρομίου και των νέων βασικών οδικών αξόνων της

περιοχής (Αττική οδός, Περιφερειακή οδός Υμηττού κ.λ.π.).

6. Οικιστικές επιπτώσεις του αεροδρομίου στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων.

Οι επιπτώσεις της χωροθέτησης και της λειτουργίας του αερολιμένα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές

στο αναπτυξιακό πρότυπο της περιοχής. Η ευρύτερη περιοχή γύρω από το αεροδρόμιο, καλείται να

αποτελέσει τον κατ’ εξοχήν χώρο υποδοχής νέων δραστηριοτήτων. Ιδιαίτερα ο Δήμος Σπάτων,

αναμένεται να αποτελέσει τον βασικό αναπτυξιακό πόλο της Ανατολικής Αττικής.14

14 Βλέπε τον χάρτη της περιοχής στο παράρτημα «Οι αλλαγές για τα 360,000 στρέμματα στα Μεσόγεια.

Η δημιουργία του δικτύου οδικών συνδέσεων, περιφερειακής - εθνικής κλίμακας (Αττική οδός, η

ελεύθερη λεωφόρος Ελευσίνας – Σταυρού - Σπάτων, η δυτική περιφερειακή λεωφόρος Υμηττού, η

σήραγγα Υμηττού με τις προσπελάσεις της) ο προαστιακός σιδηρόδρομος, η επέκταση του μετρό μέσω

Σταυρού Αγ. Παρασκευής (επέκταση της γραμμής 3 μέχρι το αεροδρόμιο) σε κοινή πορεία με τη

γραμμή του προαστιακού - γραμμές οι οποίες θα κατασκευαστούν στο κέντρο της Αττικής οδού-,

δημιουργούν εξαιρετικές συνθήκες προσπελασιμότητας τόσο εντός του λεκανοπεδίου, όσο και στα

κύρια αστικά κέντρα της χώρας.

Ταυτόχρονα δημιουργούν νέες προοπτικές ανάπτυξης της περιοχής που βέβαια συνδυάζονται με την

αύξηση στις αξίες γης και ακινήτων γενικότερα.

Τα Μεσόγεια φαίνεται ότι θα μπορούν πλέον να γίνουν για πολλούς τόπος μόνιμης κατοικίας αφού σε

λίγα λεπτά θα μπορούν να φτάνουν στο κέντρο της Αθήνας.

Η σημασία του έργου για την ευρύτερη περιοχή αλλά και τη χώρα είναι ιδιαίτερα

σημαντική, αφού συμβάλλει αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξή της και

ειδικότερα το έργο δημιούργησε ή αναμένεται να δημιουργήσει:

4,000 νέες θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια της κατασκευής.

Πάνω από 10,000 θέσεις εργασίας από τη στιγμή της λειτουργίας του που αναμένεται να

οδηγήσουν σε έντονη ζήτηση κατοικιών στη γύρω περιοχή και σε συνεπαγόμενη αύξηση

των εμπορικών αξιών.

Συγγενή αναπτυξιακά έργα (Ξενοδοχείo, συνεδριακό κέντρο, γραφεία ενοικίασης

αυτοκινήτων, γραφεία αεροπορικών εταιρειών, τουριστικά γραφεία, catering,

αποθηκευτικοί χώροι, πρατήρια βενζίνης, Κλινική ΙΚΑ κ.α.)

Δημιουργία νέων συμπληρωματικών επιχειρήσεων στην περιφέρεια του αερολιμένα

(τράπεζες, εστιατόρια, χώροι στάθμευσης, χώροι αναψυχής , εμπορικά κέντρα, εκθεσιακά

κέντρα, πολυκαταστήματα, μεγάλα supermarkets κτλ.)

Σημαντική ανάπτυξη αναμένεται να υπάρξει στην ακτογραμμή, Πόρτο Ράφτη, Ραφήνα,

Παιανία ιδιαίτερα στον τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα.

Παρατηρείται ήδη μετανάστευση ισχυρών οικονομικά και κοινωνικά οικογενειών στην

περιοχή ενώ μεγάλη είναι και η αγορά οικοπέδων για ιδιωτική χρήση.

Οικονομικό θέλγητρο για Έλληνες και Διεθνείς επενδυτές.

Σημαντική προσφορά στην αναβάθμιση του τουριστικού μας προϊόντος.

Διευκόλυνση επαγγελματικών ταξιδιών.

Επέκταση του μετρό της Αθήνας και του προαστιακού σιδηροδρόμου.

Νέοι οδικοί άξονες και έργα υποδομής.

Ανάπτυξη του λιμένα Ραφήνας που απέχει λίγα χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο και θα

απορροφήσει σημαντικό μέρος των δρομολογίων κυρίως προς τις Κυκλάδες και

ανάπτυξη του νέου λιμανιού του Λαυρίου.

Πιο συγκεκριμένα οι νέες δραστηριότητες που έχουν προβλεφθεί να

εγκατασταθούν στην περιοχή είναι οι εξής15:

Ο ΟΤΕ διαθέτει τρία ακίνητα στην περιοχή συνολικής έκτασης 700 στρεμμάτων και

αξίας 17 δις δρχ. Το πρώτο είναι στα Σπάτα (103 στρέμματα) και θεωρείται κατάλληλο

για τη δημιουργία γραφειακών συγκροτημάτων, εμπορικών κέντρων, κατοικία

εργαζομένων του αεροδρομίου, επιχειρηματικού και τεχνολογικού πάρκου αλλά και

ξενοδοχείων. Το δεύτερο στην Παλλήνη (121 στρέμματα) έχει προταθεί για την

κατασκευή του Δημοσιογραφικού Χωριού Τύπου για την Ολυμπιάδα του 2004. Το τρίτο

ακίνητο στη Λούτσα (474 στρέμματα), είναι κατάλληλο για την κατασκευή κέντρου

logistics, γραφεία αεροπορικών εταιρειών, υπηρεσιών catering, «πάρκο» γραφείων,

ξενοδοχείο, κατοικιών αλλά και χώρων αναψυχής.

Δυο ακίνητα στη θέση Κάντζα και στη θέση Γιαλού έκτασης 300 στρεμμάτων έκαστο

έχει στην ιδιοκτησία της η Καμπάς. Για το ακίνητο της Κάντζας σχεδιάζεται η

δημιουργία ενός μεγάλου εμπορικού κέντρου και χώρων ψυχαγωγίας συνολικής έκτασης

άνω των 80,000 τ.μ. ενώ ένα μέρος του οικοπέδου θα δοθεί στο Δήμο για τη δημιουργία

χώρων πρασίνου. Το ύψος της επένδυσης αναμένεται να προσεγγίσει τα 80 δις δρχ. Για

τη δημιουργία business park θα αξιοποιηθεί η έκταση της Γιαλού, μια επένδυση που

εκτιμάται στα 45 δις δρχ.

Επένδυση ύψους 50 δις δρχ. για τη δημιουργία Ιατρικού Πάρκου συνολικής

δυναμικότητας 750 κλινών σκοπεύει να υλοποιήσει ο Όμιλος Αποστολόπουλου, σε

έκταση 100 στρεμμάτων που διαθέτει στην Παιανία μαζί με τον όμιλο Interamerican.

15 Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το περιοδικό “Real Estate and Development”, Μάρτιος 2001 σελ.30-34.

Ο όμιλος Αλλαμάνη, κατέχει 150 στρέμματα στην περιοχή και σχεδιάζει επένδυση 50

δις δρχ. για την κατασκευή επιχειρηματικού πάρκου με την κατασκευή χώρων γραφείων,

εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου.

Ο γαλλικός όμιλος ACCOR, σε συνεργασία με τον όμιλο Αλλαμάνη, κατασκεύασε και

λειτουργεί το ξενοδοχειακό συγκρότημα 4 αστέρων της αλυσίδας SOFITEL στο νέο

αεροδρόμιο.

Η Εμπορική Κεφαλαίου, διαθέτει έκταση 70 στρεμμάτων στην περιοχή Πικερμίου

Σπάτων και θα δημιουργήσει τα γραφεία της εκεί.

Ο όμιλος Λάτση έχει αγοράσει 160 στρέμματα στην περιοχή ενώ άλλα 52 στρέμματα

κατέχει η EFG Eurobanc, πολύ κοντά στο αεροδρόμιο. Δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει

πλήρως πως θα αξιοποιηθούν οι συγκεκριμένες εκτάσεις.

Η Έδραση – Ψαλλίδας κατέχει έκταση 130 στρεμμάτων στο Κορωπί που δεν

προβλέπεται να αξιοποιηθούν άμεσα λόγω της ολοένα και αυξανόμενης αξίας των

ακινήτων στην περιοχή.

Μεγάλες εκτάσεις έχουν αγοράσει ακόμα ο όμιλος Βαρδινογιάννη, η Γαλλική

Carrefour με 20 στρέμματα στη βιομηχανική ζώνη κατά μήκος της λεωφόρου Παιανίας

– Μαρκόπουλου, η Πήγασος Εκδοτική (35 στρέμματα) ο Σ. Κόκκαλης (300

στρέμματα), οι εφημερίδες Ναυτεμπορική και Καθημερινή (20 στρέμματα στην

περιοχή Καρελά στα σύνορα της Παιανίας) η Intracom (80 στρέμματα), οι

επιχειρηματίες Τεγόπουλος και Βασιλάκης (40 στρέμματα) και άλλοι.

Η φιλοξενία του αεροδρομίου στο κέντρο της πεδιάδας των Μεσογείων δημιουργεί

έναν μεταφορικό και εμπορικό κόμβο που εξυπηρετείται από σημαντικές οδικές

αρτηρίες οι οποίες αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικές πληθυσμιακές

μετακινήσεις.

Η μελέτη «Λουκάκη» ομιλεί για δεδομένη αύξηση του πληθυσμού στις 350,000 -400,000 κατοίκους

μέχρι το 2020 και την δυνατότητα εγκατάστασης 800,000 ατόμων στην περιοχή σαν αποτέλεσμα της

ανάγκης των εμπορικών χρήσεων που θα προκύψουν.

Η άμεση οικιστική επίπτωση του αεροδρομίου ωστόσο, είναι το γεγονός ότι αποτελεί πόλο

συγκέντρωσης πολλαπλών δραστηριοτήτων και αν υποθέσουμε ότι από τα 10,000 και παραπάνω

άτομα που ήδη εργάζονται ή θα εργαστούν στο μέλλον στο αεροδρόμιο και τις συναφείς

δραστηριότητες, ένα ποσοστό 10% αποφασίσει να μείνει στην περιοχή, τότε απαιτούνται περί τα

120,000 τετραγωνικά μέτρα οικοδομήσιμης επιφάνειας για την στέγασή τους.

Λόγω αυτών των δεδομένων, ισχυρές πιέσεις έχουν ωθήσει προς τα επάνω τις τιμές των οικοπέδων

και των διαμερισμάτων στην εν λόγω περιοχή τα τελευταία χρόνια. Η εικόνα των τιμών αυτών

φαίνεται στους παρακάτω πίνακες:

Οι τιμές των οικοπέδων (σε χιλιάδες δρχ./τ.μ.) στα Μεσόγεια διαμορφώνονται ως εξής 16 :

ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΝΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟΥ

ΕΚΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟΥ

ΕΝΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟΥ

ΠΗΓΗ:

ΜΕΣΙΤΙΚΑ

ΓΡΑΦΕΙΑ

ΕΚΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟΥ

ΠΗΓΗ:

ΜΕΣΙΤΙΚΑ

ΓΡΑΦΕΙΑ

16 Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από την Κλαδική Μελέτη «Real Estate» - Οκτώβριος 2001 και το περιοδικό «Real Estate & Development», Μάρτιος 2001.

Παλλήνη 60-80 15-20 80-100 20-40

Γλυκά Νερά 40-65 15-20 70-100 25-30

Παιανία 60-90 20-30 80-100 30-45

Γέρακας 60-90 20-30 80-130 40-60

Κορωπί 50-70 10-20 60-90 15-25

Σπάτα 50-70 10-20 60-80 50-60

Μαρκόπουλο 50-80 10-20

Καλύβια 40-60 10-15

Μαραθών 35-50 10-15

Νέα Μάκρη 60-100 15-30

Ραφήνα 60-100 15-30 70-110 10-35

Άρτεμης - Λούτσα 40-65 15-20 60-90 20-30

Πόρτο Ράφτη 50-80 15-25

Σούνιο 40-70 20-30

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» 21/03/2001

Οι τιμές πώλησης των διαμερισμάτων (σε χιλιάδες δρχ./τ.μ.) στα Μεσόγεια

διαμορφώνονταν τον Δεκέμβριο του 2000 ως εξής 17 :

ΔΗΜΟΙ 0-10 έτη 10-20 έτη

ΓΕΡΑΚΑΣ 300,000-550,000 230,000-480,000

ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟ 250,000-850,000 200,000-400,000

17 Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από το περιοδικό «Real Estate & Development», Μάρτιος 2001 σελ. 61.

ΠΑΛΛΗΝΗ 350,000-500,000 280,000-350,000

ΝΕΑ ΜΑΚΡΗ 300,000-500,000 250,000-450,000

ΡΑΦΗΝΑ 450,000-800,000 350,000-450,000

ΓΛΥΚΑ ΝΕΡΑ 430,000-600,000 350,000-430,000

ΠΑΛΛΗΝΗ-ΚΑΝΤΖΑ 430,000-700,000 380,000-480,000

ΑΡΤΕΜΙΣ-ΛΟΥΤΣΑ 250,000-450,000 200,000-320,000

ΠΙΚΕΡΜΙ 400,000-500,000 350,000-450,000

ΣΠΑΤΑ 400,000-450,000 300,000-350,000

ΠΗΓΗ: EFG Eurobanc Properties.

Συμπερασματικά στα Μεσόγεια γεννιέται μια νέα πόλη που στο μέλλον θα κατοικήσουν χιλιάδες

Έλληνες και στην οποία πραγματοποιείται σήμερα η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών τα τελευταία

χρόνια στη χώρα μας. Μέριμνα του κράτους πρέπει να αποτελέσει η οικοδόμηση μιας πόλης σε

σωστές βάσεις, με σύγχρονο σχεδιασμό και κυρίως με την αποφυγή των λαθών με τα οποία χτίστηκε η

Αθήνα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

1. Μελέτη του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου

Πανεπιστημίου, από την επιστημονική ομάδα του Καθηγητή Π. Λουκάκη για

λογαριασμό του Οργανισμού Αθήνας.

2. Διπλωματική Διατριβή της Χ. Χριστοφιλάκη με θέμα «Εκτίμηση επίδρασης

στην αξία και τις χρήσεις γης στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων που

κατατέθηκε στο ΠΜΣ του ΙΠΑ του Παντείου Πανεπιστημίου το 1998.

3. Διπλωματική Διατριβή της Ε. Καπέλη με θέμα «Προαστιοποίηση ή

Περιφεριοποίηση. Περιπτώσεις περιοχών στα Μεσόγεια (Σπάτα, Γλυκά Νερά

Κορωπί)», που κατατέθηκε στο ΠΜΣ του ΙΠΑ του Παντείου Πανεπιστημίου

το 1999.

4. Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα περιοχής Σπάτων.

5. Πρακτικά διημερίδας που πραγματοποιήθηκε κατά την χρονική περίοδο 03-04

Ιουνίου 1993 από το Τεχνολογικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, με θέμα

«Μεγάλα έργα και περιβαλλοντική υποβάθμιση της Αττικής».

6. Στατιστικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος.

7. Εφημερίδα «Το Βήμα».

8. Εφημερίδα «Τα Νέα».

9. Περιοδικό «Οικονομικός Ταχυδρόμος». Τεύχος της 29/09/2001.

10. Περιοδικό «Real Estate & Development». Τεύχος Μαρτίου 2001.

11. Κλαδική Μελέτη «Real Estate» Οκτώβριος 2001.

12. Μελέτη “Lambert Smith Hampton Hellas S.A.”

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πίνακας 1. Η ταυτότητα των Δήμων της περιοχής των Μεσογείων.18

ΔΗΜΟΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ

ΑΠΟ ΑΘΗΝΑ

(Χλμ.)

ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

(Απογραφή 1991)

ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ

ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ

(Σχέση 1981-1991)

ΜΕΛΕΤΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

2010

Κορωπίου 25 17,173 + 33 % 29,528

Μαρκόπουλου 29 10,420 + 11 % 17,577

Αρτέμιδος 29 9,374 + 120 % -

18 Εφημερίδα «Το Βήμα» 11/03/2001

Σπάτων 20 7,775 + 22 % 8,993

Παιανίας 19 9,701 + 33 % 9,922

Παλλήνης 15 10,914 + 100 % 22,547

Γέρακα 13 8,541 + 27 % 10,285

Γλυκών Νερών 15 5,966 + 68 % 7,310

Ραφήνας 28 8,556 + 71 % 14,179

Κοινότητα

Πικερμίου

19 1291 + 154 % 2,822