Τα σκυλιά του Τείχους

Συγγραφέας: Πέτερ Σνάιντερ

Όταν έπλασε ο Θεός τον πρώτο Γερμανό, του

έδωσε για σύντροφο ένα λυκόσκυλο.

Πρόκειται βέβαια για ένα θρύλο που δεν μπορεί

να βρει άμεσο στήριγμα στην Παλαιά Διαθήκη.

Ωστόσο, δεν είναι λιγότερο αξιόπιστος από τον

ισχυρισμό ότι το λυκόσκυλο έχει σκοτσέζικη ή

ιρλανδική καταγωγή. Κι αν το λυκόσκυλο δεν είναι

από γεννησιμιού του Γερμανός , απέδειξε πάντως

ότι επάξια πολιτογραφήθηκε Γερμανός. Σε κάθε

καμπή της νεότερης γερμανικής Ιστορίας, το

γερμανικό λυκόσκυλο βρέθηκε στο πόστο του και

υπέφερε μαζί με

τους ανθρώπους.

Όταν ο Άντολφ

Χίτλερ, βαθιά

απογοητευμένος

από τους

Γερμανούς του ,

αυτοχειριάστηκε στο καταφύγιό του , δεν άφησε

μόνο ένα λαό χωρίς φίρερ , αλλά και τους

απογόνους του αγαπημένου του λυκόσκυλου, της

Μπλόντι, χωρίς αφεντικό- γεγονός που ενέπνευσε

στον Γκίντερ Γκρας το μυθιστόρημα Σκυλίσια

χρόνια, ένα βιβλίο που ειδικά τώρα αξίζει να

ξαναδιαβαστεί. Όταν το Τείχος έπεσε στις 9

Νοεμβρίου και ο Έριχ Χόνεκερ κατέφυγε λίγο

αργότερα στη Σοβιετική Ένωση , έμειναν στα κρύα

του λουτρού όχι μόνο 17 εκατομμύρια Γερμανοί,

αλλά και χιλιάδες λυκόσκυλα.

Είναι αλήθεια ότι στη δεύτερη περίπτωση έλειπε

η άμεση σχέση ανάμεσα σε αφέντη και σκύλο. Ο

Χόνεκερ δεν γνώριζε προσωπικά τα τόσα και τόσα

πιστά τετράποδα που υπηρετούσαν στο Τείχος.

Άλλωστε, δεν φρουρούσαν το σπίτι του στο

Βάντλιτς , αλλά το γύρω κράτος. Ωστόσο , η

ιστορική τομή της 9ης

Νοεμβρίου έπληξε πρώτα

αυτά τα βαθιά συνδεδεμένα με τους Γερμανούς

ζώα. Με την πτώση του Τείχους , έχασαν από τη

μια μέρα στην άλλη όχι μόνο τους

γκριζοφορεμένους ανωτέρους τους , που ,

ξαφνικά, δεν ήθελαν πια ούτε να τα ξέρουν , αλλά

και το σπίτι τους , στις μάντρες για σκυλιά που

υπήρχαν κοντά στο Τείχος. Η τύχη των

ορφανεμένων σκυλιών συγκίνησε βαθιά τους

Γερμανούς και από τις δύο πλευρές του

Τείχους.

Πρόσεξα για πρώτη φορά τα σκυλιά του Τείχους

στα τέλη της δεκαετίας του ’70 , χάρη σ’ ένα

τυχαίο περιστατικό που έζησα στο Ανατολικό

Βερολίνο και που δεν άργησα να ξεχάσω.

Καθώς βάδιζα προς το μεθοριακό φυλάκιο, με

ενόχλησε ένα δυνατό φως πίσω από το

καγκελόφραχτο παράθυρο ενός ημιυπόγειου . Η

κουρτίνα του παραθύρου είχε παραμερίσει για

λίγο. Στο άνοιγμα που άφηνε διέκρινα το πάνω

μέρος μιας χειρουργικής τράπεζας. Ένας

χειρουργός με τρεις βοηθούς , όλοι με

προσωπίδα, ήταν απασχολημένος με έναν ακίνητο

ασθενή, που προφανώς είχε προσαρμοσμένη

πάνω του μια συσκευή με ορό. Ο ιατρικός

εξοπλισμός μου φάνηκε υπερσύγχρονος ∙ η

δαπάνη σε προσωπικό και η κάποια μυστικότητα

του τόπου με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι

επρόκειτο για έναν αξιωματικό των μεθοριακών

δυνάμεων. Αλλά με παραξένεψε το ημιυπόγειο.

Μάταια προσπάθησα να σχηματίσω ακριβέστερη

εικόνα για το είδος , το φύλο και την ηλικία του

εγχειριζόμενου. Ο ασθενής ήταν σκεπασμένος

από την κορφή ως τα νύχια με ένα πανί, που

άφηνε ορατή μόνο τη ματωμένη τρυπίτσα για τη

χειρουργική επέμβαση. Ίσως επειδή η δράση του

αναισθητικού άρχισε να περνάει , ο

κουκουλωμένος ασθενής έκανε μια κίνηση – το

πανί γλίστρησε λίγο για μια στιγμή από την

κορυφή του κεφαλιού- και αποκάλυψε την

ταυτότητα του εγχειριζόμενου: κάτω από τα

περίλυπα διπλωμένα αυτιά φάνηκε το όμορφο

πρόσωπο ενός γερμανικού λυκόσκυλου. Το βαριά

τραυματισμένο ζώο είχε πατήσει πιθανότατα σε

νάρκη , και τώρα το προπαρασκεύαζαν , με ό,τι

καλύτερο είχε να επιδείξει η ιατρική της

Γερμανικής Λαϊκής Δημοκρατίας, για να

επιστρέψει στα καθήκοντά του.

Το αληθινό μέγεθος της σκυλίσιας μονάδας δεν

διαπιστώθηκε παρά μόνο μετά την πτώση του

Τείχους. Οι μεθοριακές δυνάμεις της ΓΛΔ

χρησιμοποιούσαν συνολικά στο Τείχος πολύ

περισσότερα από 5000 σκυλιά , ανάμεσα στα

οποία υπήρχαν 2500 μαντρόσκυλα και 2700 από

τα λεγόμενα «προστατευτικά σκυλιά» και

«αλογόσκυλα». Δεν ήταν όλα λυκόσκυλα: σ’

εκείνο το κράτος , που διαπνεόταν από την ιδέα

της ισότητας, τα σκυλιά ράτσας έπρεπε να

μοιράζονται τη θέση τους με «ροτβάιλερ» ,

«σνάουτσερ» και κάθε λογής μπασταρδόσκυλα.

Η είδηση ότι χιλιάδες γερμανικά λυκόσκυλα είχαν

μείνει αδέσποτα τη νύχτα της 9ης

προς τη 10η

Νοεμβρίου , απλώθηκε σαν πυρκαγιά. Στη

συλλογική φαντασία των Βερολινέζων , τα

εγκαταλειμμένα , απελπισμένα σκυλιά στις

μεθοριακές εγκαταστάσεις , ούρλιαζαν τη νύχτα

το φεγγάρι, τον μόνο εργοδότη που τους είχε

απομείνει. Ο κόσμος ήταν επίσης έτοιμος να δει

τα άστεγα ζώα , σε άγρια μπουλούκια , να

αλωνίζουν τον δυτικό τομέα της πόλης , που

ξαφνικά είχε γίνει προσιτός.

Τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Αμέσως μετά

το άνοιγμα του Τείχους , η δυτικογερμανική

Εταιρεία Προστασίας των Ζώων άρχισε

διαπραγματεύσεις με το Υπουργείο Εθνικής

Άμυνας της ΓΛΔ. Έπειτα από μακρές και κρίσιμες

συνομιλίες , η δυτικογερμανική Εταιρεία

Προστασίας των Ζώων ανακοίνωσε , στις 18

Ιανουαρίου 1990, ότι μέσα σε οκτώ βδομάδες ,

2500 σκυλιά του Τείχους θα μετανάστευαν στην

Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας . Από

εκείνη τη στιγμή , το τηλέφωνο της Εταιρείας

Προστασίας των Ζώων δεν έπαψε να χτυπάει.

Εκατοντάδες συμπονετικοί μαγκούφηδες ,

δεκάδες πολύτεκνες οικογένειες , εκδήλωσαν

αυθόρμητα την προθυμία τους να δεχθούν τα

σκυλιά. Αλλά μια σκιά έπεσε πάνω σ’ αυτά τα

αυθόρμητα σημάδια βαθιών ιστορικών δεσμών.

Τα σκυλιά του Τείχους έγιναν αφορμή μιας

υποδειγματικής διαμάχης ανάμεσα σε

δυτικογερμανούς και ανατολικογερμανούς

ειδικούς- μιας διαμάχης που χαρακτηριζόταν από

τόση οξύτητα, ώστε δεν είχε τίποτα να ζηλέψει

από τη διένεξη των ιστορικών .

Η αναγγελία της μεταφοράς των λυκόσκυλων

προκάλεσε θύελλα αγανάκτησης στο

δυτικογερμανικό Σύνδεσμο Φίλων του

Λυκόσκυλου (ο οποίος δεν πρέπει να συγχέεται με

την Εταιρεία Προστασίας των Ζώων , αρμόδια για

κάθε είδους ζώα). Ο Σύνδεσμος κατηγόρησε την

Εταιρεία για άγνοια και επιπολαιότητα. Τα

μεθοριακά σκυλιά , αποφάνθηκε ο

δυτικογερμανικός Σύνδεσμος Φίλων του

Λυκόσκυλου, ήταν «άκρως επικίνδυνα» για τους

άπειρους φιλόζωους . Τα σκυλιά είχαν διατηρηθεί

«χωρίς κοινωνικές επαφές με ανθρώπους», με

προϊούσα ηλικία ήταν «δύσκολη η ενσωμάτωσή

τους σε οικογένειες» και ήταν «πρακτικά αδύνατη

η αναπαιδαγώγησή τους για συνηθισμένες ,

καθημερινές ανάγκες». Ήταν πολύ προτιμότερο

για τα «έντονα βεβαρυμένα σκυλιά» να μείνουν

«απέναντι».

Ο δυτικογερμανικός Τύπος ευρείας κυκλοφορίας

ασχολήθηκε σε πρωτοσέλιδα άρθρα με αυτή τη

διαμαρτυρία. Έγινε λόγος για «αιμοβόρα σκυλιά»

και «δολοφονικά κτήνη», γράφτηκε ότι τα σκυλιά

του Τείχους ήταν αντικοινωνικά και ψυχικά

ασταθή, ότι σε πολλά από αυτά μάλιστα είχαν

τροχίσει τους κοπτήρες με ειδικούς τροχούς, για

να τους κάνουν ακόμα πιο μυτερούς . Χίλια

σκυλιά είχαν τάχα θανατωθεί, επειδή ήταν

ιδιαίτερα επικίνδυνα. Η κατακλείδα ήταν ότι τα

σκυλιά του Τείχους , αφού είχαν μεγαλώσει στον

σταλινισμό, είχαν «σοβαρά βεβαρυμένο

παρελθόν» και ήταν κατά κανόνα ακατάλληλα ως

οικιακά ζώα.

Αλλά οι ισχυρισμοί πλήγωσαν κατάκαρδα τους

πολίτες της ΓΛΔ και ένωσαν , ίσως για πρώτη

φορά, φίλους και εχθρούς των σκύλων. Οι

εμπειρογνώμονες, στα ανατολικογερμανικά

άσυλα αδέσποτων ζώων , μίλησαν για άνευ

προηγουμένου δημαγωγική εκστρατεία, που

θύμιζε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Από δύο,

όλα κι όλα , κρούσματα παθολογικά

δαγκωνιάρικων σκυλιών , που χρειάστηκε

πράγματι να θανατωθούν, ο δυτικός

σκανδαλοθηρικός Τύπος έκανε 1000 περιπτώσεις

– για ευνόητους λόγους. Αν εισέδυαν ξαφνικά

στην αγορά 2500 ανατολικογερμανικά σκυλιά –

που κόστιζαν περίπου 300 ανατολικά μάρκα το

καθένα – θα ήταν επόμενο να πέσουν οι τιμές. Για

να μην πέσουν οι τιμές των δυτικογερμανικών

σκυλιών , συκοφαντούνταν συστηματικά οι

ομόφυλοί τους από την Ανατολική Γερμανία. Στην

πραγματικότητα , τα σκυλιά του Τείχους δεν

υπήρξαν ποτέ θύτες , απεναντίας ήταν

αξιολύπητα «θύματα του σταλινισμού» και

χρειάζονταν φροντίδα και κατανόηση. Τα

υπηρεσιακά σκυλιά των συνοριακών φρουρών

είχαν «ανάγκη από αγάπη» και μάλιστα ήταν

«χαδιάρικα»: επειδή , όταν είχαν βάρδια στη

μεθόριο, έπρεπε να υπακούουν σε τουλάχιστον

τέσσερις φρουρούς, είχαν στερηθεί πολύ καιρό

την προσωπική σχέση ανάμεσα σε αφέντη και

σκύλο. Κατά τα άλλα, τα σκυλιά ήταν εντελώς

ανεκπαίδευτα, και δεν ήξεραν να κάνουν

απολύτως τίποτα: ούτε καν να δαγκώνουν κατά

διαταγή. Τα σκυλιά του Τείχους

χρησιμοποιούνταν απλώς ως απομιμήσεις

σκυλιών και περιφέρονταν κάτω από το Τείχος

σαν ακίνδυνα ομοιώματα του ίδιου τους του

μύθου- σαν ζωντανά σκιάχτρα, θα μπορούσε

κανείς να πει. Δεν υπήρχε ούτε μία περίπτωση

φυγάδα που να δαγκώθηκε από τέτοιο σκυλί.

Αντίθετα, αν αυτοί που πηδούσαν του Τείχος τα

καλούσαν κοντά τους, θα μπορούσαν να τα

χαϊδέψουν στο κεφάλι. Αυτοί οι υποτιθέμενοι

απόγονοι του σκυλιού του Μπάσκερβιλ είχαν στο

μυαλό τους μόνο δύο πράγματα: την ελπίδα να

τους ρίξουν ένα βουτυρόψωμο και λίγη

τρυφερότητα. Πρόσφατα, ένας αγοραστής από τη

Δυτική Γερμανία επέστρεψε αγανακτισμένος ένα

επιβλητικότατο φυλακάρικο σκυλί, γιατί το ζώο

δεν έβγαλε ούτε κιχ όταν μπήκαν στο σπίτι του

διαρρήκτες. Αυτά και άλλα τέτοια ακούγονταν

από την ανατολικογερμανική πλευρά.

Οι ανατολικογερμανοί φροντιστές και μεσίτες των

ανέστιων σκυλιών του Τείχους αναστατώθηκαν

για τα καλά , όταν διαπίστωσαν ότι η αρνητική

προπαγάνδα προσέλκυε σωρηδόν ανεπιθύμητους

αγοραστές: προαγωγοί που ήθελαν να

αποκτήσουν φτηνά ένα «δολοφονικό κτήνος»

πηγαινοέρχονταν μπροστά στις μάντρες με τα

σκυλιά, στο Ανατολικό Βερολίνο, ενώ σκυλομανείς

με το «σύνδρομο του κοντού», που ήθελαν να

αντισταθμίσουν το λιλιπούτειο ανάστημά τους με

ένα γιγάντιο ζώο , έπαιρναν το θάρρος να

παρουσιαστούν. Δεν έλειπαν και αλλοδαποί

ενδιαφερόμενοι. Κυκλοφορούσαν ιστορίες για

πλούσιες κυρίες από τη Νέα Υόρκη , που τάχα

έρχονταν με την «Παναμέρικαν» στο Βερολίνο για

μια μέρα , μόνο και μόνο για ν’ αγοράσουν ένα

σκυλί του Τείχους για το διαμέρισμά τους στην 5η

Λεωφόρο. Παρόλη τη βιασύνη τους έβρισκαν,

φυσικά , χρόνο , σύμφωνα με τις διαδόσεις , να

αλλάξουν τα δολάριά τους σε ανατολικά μάρκα.

Οι ιθύνοντες του Τομέα Υπηρεσιακών Σκύλων των

μεθοριακών δυνάμεων της ΓΛΔ , στο Ανατολικό

Βερολίνο, διηγούνταν και για άλλους πελάτες .

Ένας Ισπανός , έλεγαν , θέλησε να αγοράσει

μονομιάς κάμποσα σκυλιά για ιατρικά πειράματα,

Κορεάτες και Κινέζοι προόριζαν τα ζώα για

εξωτικές λιχουδιές. Οι ανατολικογερμανοί

φροντιστές των ορφανεμένων σκυλιών του

Τείχους γίνονταν μέρα με τη μέρα όλο και πιο

δύσπιστοι. Άρχισαν να υποβάλλουν τους

σκυλόφιλους από τη Δύση σε προφορικά και

μερικές φορές σε γραπτά τεστ, για να ξεχωρίσουν

τους «σοβαρούς» από τους «αμφίβολους»

ενδιαφερόμενους. Δυστυχώς, έλεγαν, μόνο λίγα

από τα σκυλιά μπορούσαν να δοθούν σε

ανατολικογερμανικά νοικοκυριά, εξαιτίας της

γνωστής στενότητας του χώρου. Εξάλλου , έπειτα

από 40 χρόνια αντιφασιστικής αγωγής , ο

πληθυσμός της ΓΛΔ είχε στρέψει τις προτιμήσεις

του σε οικιακά ζώα που δεν προσφέρονταν ως

σύμβολα εξουσίας και δύναμης : παπαγαλάκια ,

γάτες και κουνέλια.

Στο μεταξύ τα πνεύματα έχουν ηρεμήσει. Σχεδόν

όλα τα σκυλιά του τείχους βρήκαν κατάλληλους

αποδέκτες και σπάνια πια ακούγονται παράπονα

για προβλήματα ενσωμάτωσης . Μερικά από τα

σκυλιά που μετοίκησαν στη Δυτική Γερμανία και

που αρχικά αντιδρούσαν στις ποικίλες

κονσερβαρισμένες σκυλοτροφές με ζαρωμένη

μουσούδα ή και με διάρροια , κατόρθωσαν στο

μεταξύ να προσαρμοστούν. Τα περισσότερα έχουν

υπερνικήσει στο μεταξύ και το φόβο τους για τα

ασανσέρ και τις κυλιόμενες σκάλες . Επίσης, έχουν

αποβάλει το φόβο τους για τα είδη σκυλιών που

δεν τα είχαν μυρίσει ποτέ πριν και δεν το βάζουν

πια στα πόδια , όταν τα πλησιάσει ένα κανίς με

πλεχτό σκουφάκι και δερμάτινο παλτουδάκι.

Σχεδόν όλα δείχνουν έφεση για μάθηση και

μάλιστα καταλαβαίνουν πια διαταγές που δεν

εκφέρονται στη σαξονική διάλεκτο.

Μόνον όταν κάνουν περίπατο με τα καινούρια,

δυτικά αφεντικά τους στην πρώην περιοχή του

Τείχους , κωφεύουν ξαφνικά σε κάθε κάλεσμα και

εκτελούν , χωρίς να παρεκκλίνουν προς τα

αριστερά ή τα δεξιά , μια προγραμματισμένη

διαδρομή. Το τείχος στο κέντρο της πόλης έχει στο

μεταξύ εξαφανιστεί ολοκληρωτικά , έτσι ώστε ,

ακόμη και βέροι Βερολινέζοι δεν είναι πια σε θέση

να πουν με ακρίβεια πού υψωνόταν άλλοτε. Μόνο

τα σκυλιά του Τείχους κινούνται με απόλυτη

σιγουριά , σα να τα συγκρατεί ένα αόρατο λουρί,

πάνω στην παλιά μεθοριακή γραμμή , που, όπως

είναι γνωστό , δεν ήταν ποτέ ευθεία, αλλά

διέσχιζε την πόλη κάνοντας ένα άγριο ζιγκ-ζαγκ –

σαν να ψάχνουν για κάτι ή και σαν να νοσταλγούν

κάτι.

Ίσως όμως αυτή η ιστορία δεν είναι παρά ένας

θρύλος – όπως και το ίδιο το Τείχος .

(απόδοση : Δημοσθένης Κούρτοβικ)