ΜΑΘΗΜΑ 1ΜΑΘΗΜΑ 1οο. Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΡΗΞΗ . Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΡΗΞΗ –– THE BIG BANGTHE BIG BANG

ΜΕΡΟΣ 1ΜΕΡΟΣ 1ΟΟ

Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011--20152015

Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ

Τηλεσκόπιο Τηλεσκόπιο HubbleHubble

o Σκοτεινή (αόρατη) ύλη μεταξύ ομάδων

γαλαξιών που συνδέονται μεταξύ τους με την δύναμη της βαρύτητας

o Δεν εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικό κύμα αλλά έχουμε μόνο ενδείξεις για την ύπαρξή της από την κατανομή θερμοκρασιών που δημιουργείται από θερμά αέρια που υπάρχουν στην περιοχή.

3

DARK MATTER ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΞΙΩΝ ABELL 1689

Εικόνα 1Εικόνα 1

4 Ο ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΜΑΣ (MILKY WAY)

Εικόνα 2Εικόνα 2

5 Ο ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΜΑΣ (MILKY WAY)

Εικόνα 3Εικόνα 3

Το Το σύμπαν είναι γεμάτο από σύμπαν είναι γεμάτο από ύλη, ορατή και ύλη, ορατή και αόρατηαόρατη

Η δύναμη της βαρύτητας είναι Η δύναμη της βαρύτητας είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αρκετά ισχυρή ώστε να

μαζέψει αυτήν την ύλη σε μαζέψει αυτήν την ύλη σε δομικές ενότητες.δομικές ενότητες.

6

Εικόνα 4Εικόνα 4

7 ΠΡΩΤΟΠΛΑΝΗΤΙΚΟΣ ΔΙΣΚΟΣ

Εικόνα 5. Η εικόνα είναι αναπαράσταση από καλλιτέχνη

8 ΠΡΩΤΟΠΛΑΝΗΤΙΚΟΣ ΔΙΣΚΟΣ

Ο Νέος ΉλιοςΟ Νέος Ήλιος HL HL TauriTauri

Εικόνα 6. Φωτογραφία Εικόνα 6. Φωτογραφία από το τηλεσκόπιο από το τηλεσκόπιο ALMAALMA ((Atacama Large Atacama Large MillimeterMillimeter//submillimetersubmillimeter Array)Array)

9 HUBBLE : ΤΟ ΝΕΦΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΟΡΙΩΝΑ

Παρουσία τουλάχιστον 153 πρωτοπλανητικών Παρουσία τουλάχιστον 153 πρωτοπλανητικών συστημάτων που τελικά θα δώσουν ηλιακά συστημάτων που τελικά θα δώσουν ηλιακά

συστήματα συστήματα

Χωρική Χωρική κάλυψη φωτογραφίας τουλάχιστον 2.5 έτη φωτόςκάλυψη φωτογραφίας τουλάχιστον 2.5 έτη φωτός

ΕικόναΕικόνα 77

10 HUBBLE : ΑΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΦΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΟΡΙΩΝΑ

Περιοχή όπου σχηματίζονται πολλά νέα πλανητικά Περιοχή όπου σχηματίζονται πολλά νέα πλανητικά συστήματασυστήματα

ΕικόναΕικόνα 88

11 ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΦΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΟΡΙΩΝΑ

Τουλάχιστον 5 νέα ηλιακά συστήματα φαίνονται στην εικόναΤουλάχιστον 5 νέα ηλιακά συστήματα φαίνονται στην εικόνα

Αστέρι με δισκοειδές νεφέλωμα.Αστέρι με δισκοειδές νεφέλωμα. Πιθανότατα ένα νέο πλανητικό σύστημα.Πιθανότατα ένα νέο πλανητικό σύστημα.

Εικόνα 9Εικόνα 9

12

Η ύλη του σύμπαντος έχει κάποιαΗ ύλη του σύμπαντος έχει κάποια αρχική σύσταση.αρχική σύσταση.

Μέρος αυτής συμπυκνώθηκε στους Μέρος αυτής συμπυκνώθηκε στους γαλαξίες, και στα ηλιακά τους γαλαξίες, και στα ηλιακά τους

συστήματα.συστήματα.

Την σύσταση των ηλιακών Την σύσταση των ηλιακών συστημάτων και την διαφοροποίηση συστημάτων και την διαφοροποίηση

αυτής με την πάροδο του χρόνου αυτής με την πάροδο του χρόνου προσπαθούμε να προσδιορίσουμε με προσπαθούμε να προσδιορίσουμε με

διάφορες μεθόδους.διάφορες μεθόδους.

Η ύλη που μπορούμε να Η ύλη που μπορούμε να προσεγγίσουμε είναι τελικά όχι μόνο προσεγγίσουμε είναι τελικά όχι μόνο αυτή του ηλιακού μας συστήματοςαυτή του ηλιακού μας συστήματος..

Εικόνα 10Εικόνα 10

13 ΥΛΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ;

Διαστρική ύλη (interstellar matter) είδε τοΔιαστρική ύλη (interstellar matter) είδε το διαστημόπλοιο IBEX (Interstellar Boundary Exlorer) διαστημόπλοιο IBEX (Interstellar Boundary Exlorer) που βρίσκεται σε τροχιά περίπου 322,000 χιλιόμετραπου βρίσκεται σε τροχιά περίπου 322,000 χιλιόμετρα από την γη.από την γη.

Η ύλη αποτελείται από H, O, Ne, και He και Η ύλη αποτελείται από H, O, Ne, και He και προέρχεται από παλαιότερα αστέρια μετά προέρχεται από παλαιότερα αστέρια μετά από από έκρηξή έκρηξή τους (supernova)τους (supernova)

ΕικόναΕικόνα 1111

14 ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟυρανόςΟυρανός

ΚρόνοςΚρόνος ΔίαςΔίας

ΆρηςΆρης

ΓηΓη

ΣελήνηΣελήνη ΑφροδίτηΑφροδίτη

ΕρμήςΕρμής

ΚομήτεςΚομήτες

ΑστεροειδείςΑστεροειδείς

ΜετεωρίτεςΜετεωρίτες

ΠλούτωνΠλούτων

ΠοσειδώνΠοσειδών

ΕικόναΕικόνα 1122

15 ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΕικόναΕικόνα 1133

16

Είσαι εδώ!Είσαι εδώ!

ΕικόναΕικόνα 1144

17 Ο ΗΛΙΟΣ ΕΚΛΕΙΨΗ ΗΛΙΟΥ

ΕικόναΕικόνα 1155 ΕικόναΕικόνα 1166

18 Η ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

(προσομοίωση με λογισμικό)(προσομοίωση με λογισμικό)

•• Μαύρες κηλίδεςΜαύρες κηλίδες •• ΚοκκοποίησηΚοκκοποίηση

ΕικόναΕικόνα 1188 ΕικόναΕικόνα 1177

19 Η ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

HydrogenHydrogen 73.4673.46%%

HeliumHelium 24.85%24.85%

OxygenOxygen 0.77%0.77%

CarbonCarbon 0.29%0.29%

IronIron 0.16%0.16%

SulphurSulphur 0.12%0.12%

NeonNeon 0.12%0.12%

NitrogenNitrogen 0.09%0.09%

SiliconSilicon 0.07%0.07%

MagnesiumMagnesium 0.05%0.05% ΕικόναΕικόνα 1199

20 ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ, ΓΗΙΝΟΙ Ή ΠΕΤΡΩΔΕΙΣ ΠΛΑΝΗΤΕΣ

(TERRESTRIAL PLANETS)

Οι πλανήτες που έχουν σύσταση και δομή παρόμοια με αυτήν της γης:Οι πλανήτες που έχουν σύσταση και δομή παρόμοια με αυτήν της γης: •• ΣύστασηΣύσταση: πυριτικά ορυκτά και μέταλλα, και δευτερογενή ατμόσφαιρα : πυριτικά ορυκτά και μέταλλα, και δευτερογενή ατμόσφαιρα ((προκύπτει από ηφαιστειακή δραστηριότητα και από πτώση κομητών)προκύπτει από ηφαιστειακή δραστηριότητα και από πτώση κομητών) •• ΔομήΔομή: μεταλλικό πυρήνα με πυριτικό μανδύα και φλοιό.: μεταλλικό πυρήνα με πυριτικό μανδύα και φλοιό.

ΕρμήςΕρμής

ΑφροδίτηΑφροδίτη ΓηΓη

ΆρηςΆρης

CeresCeres ΔήμητραΔήμητρα

ΕικόναΕικόνα 2020

21 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ Ή ΑΕΡΙΟΙ Ή JOVIAN Ή ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΠΛΑΝΗΤΕΣ

Αποτελούνται κυρίως από πυνκνή ατμόσφαιρα αερίων (Αποτελούνται κυρίως από πυνκνή ατμόσφαιρα αερίων (H, He, HH, He, H22O, CHO, CH44, N, N33) ) και πυκνό και πυκνό λιωμένο πυρήνα λιωμένο πυρήνα

ΔίαςΔίας ΚρόνοςΚρόνος

ΟυρανόςΟυρανός ΠοσειδώνΠοσειδών

ΠλούτωνΠλούτων Kuiper beltKuiper belt

ΕικόναΕικόνα 2121

22 ΚΟΜΗΤΕΣ

Μικρά σώματα του ηλιακού μας Μικρά σώματα του ηλιακού μας συστήματος σε τροχιάσυστήματος σε τροχιά

Δεν διαφέρουν σημαντικά από Δεν διαφέρουν σημαντικά από

τους αστεροειδείςτους αστεροειδείς

Αποτελούνται από πάγο, σκόνη Αποτελούνται από πάγο, σκόνη και μικρούς πετρώδεις κόκκουςκαι μικρούς πετρώδεις κόκκους

ΕικόναΕικόνα 2222

23

Κοιτάξτε Κοιτάξτε στοστο http://http://info.lifeinfo.life--origins.com/origins.com/ για για την πρόσφατη ομιλία του την πρόσφατη ομιλία του J. P. J. P. BibringBibring

ΕικόναΕικόνα 2323

24 ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΕΙΣ

ΕικόναΕικόνα 2525 ΕικόναΕικόνα 2424

25 ΜΕΤΕΩΡΙΤΕΣ

ΕικόναΕικόνα 2727

ΕικόναΕικόνα 2626 ΕικόναΕικόνα 2828

26 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Πως προέκυψαν τα χημικά Πως προέκυψαν τα χημικά στοιχεία της φύσης;στοιχεία της φύσης;

Γιατί υπάρχει αυτή η Γιατί υπάρχει αυτή η

διαφοροποίηση συστάσεων;διαφοροποίηση συστάσεων;

Γιατί η γη μας έχει την δομή και Γιατί η γη μας έχει την δομή και την σύσταση που γνωρίζουμε;την σύσταση που γνωρίζουμε;

Γιατί υπάρχει αέρας, νερό, Γιατί υπάρχει αέρας, νερό,

πετρώματα, ορυκτά, και κυρίως πετρώματα, ορυκτά, και κυρίως γιατί υπάρχει ζωή;γιατί υπάρχει ζωή;

ΕικόναΕικόνα 2929

27

ΕικόναΕικόνα 3030

28 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΜΕ 106

ΑΤΟΜΑ ΠΥΡΙΤΙΟΥ (Si)

Σχετ

ική

Περ

ιεκτ

ικό

τητα

Στο

ιχεί

ων

Σχετ

ική

Περ

ιεκτ

ικό

τητα

Στο

ιχεί

ων

Ατομικός Αριθμός (Ζ)Ατομικός Αριθμός (Ζ)

Χημικά Στοιχεία πουΧημικά Στοιχεία που απαντούν στα πετρώματααπαντούν στα πετρώματα

Σπάνια Σπάνια μέταλλαμέταλλα

Σπάνιες γαίεςΣπάνιες γαίες Πολύτιμα μέταλλαΠολύτιμα μέταλλα Κύρια Βιομηχανικά μέταλλαΚύρια Βιομηχανικά μέταλλα

ΕικόναΕικόνα 3131

29 NUCLEOSYNTHESIS: ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΥΡΗΝΩΝ ΤΩΝ

ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΕνέργειαΕνέργεια

ΕνέργειαΕνέργεια

ΕνέργειαΕνέργεια

ΠρωτόνιοΠρωτόνιο

ΝετρόνιοΝετρόνιο

ΠοσιτρόνιοΠοσιτρόνιο

Ακτίνα γΑκτίνα γ

ΝετρίνοΝετρίνο

ΕικόναΕικόνα 3232

30 ΟΛΑ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ

ΠΡΩΤΟΠΛΑΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΥδρογόνοΥδρογόνο Υδρογόνο Υδρογόνο βαρύτητα βαρύτητα συμπύκνωση συμπύκνωση περιστρεφόμενο περιστρεφόμενο νέφος νέφος συσσώρευση υλικού συσσώρευση υλικού ήλιος, πλανήτες, κομήτες, ήλιος, πλανήτες, κομήτες, μετεωρίτες, σκόνη, αέρια μετεωρίτες, σκόνη, αέρια σημερινό ηλιακό σύστημασημερινό ηλιακό σύστημα

ΕικόναΕικόνα 3333

31 ΚΛΑΣΜΑΤΩΣΗ - FRACTIONATION

Εξελίσσονται με το φαινόμενο της κλασμάτωσης, δηλαδή του Εξελίσσονται με το φαινόμενο της κλασμάτωσης, δηλαδή του διαχωρισμού των χημικών στοιχείων σε ομάδεςδιαχωρισμού των χημικών στοιχείων σε ομάδες

με ομοοιδείς ιδιότητες,με ομοοιδείς ιδιότητες, π.χ. ίδια μάζα.π.χ. ίδια μάζα.

Αίτια:Αίτια: oo ΒαρύτηταΒαρύτητα oo ΕξάτμισηΕξάτμιση oo Βιογενείς παράγοντεςΒιογενείς παράγοντες

ΕικόναΕικόνα 3434

32

Παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν σε πολύ διαφορετικές κλίμακες, αλλά ...Παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν σε πολύ διαφορετικές κλίμακες, αλλά ... ...όλα μένουν στην μνήμη των ορυκτών ή των πετρωμάτων...όλα μένουν στην μνήμη των ορυκτών ή των πετρωμάτων Μένει να τα ανακαλύψουμε!Μένει να τα ανακαλύψουμε! Μας βοηθάνε τα αναλυτικά όργανα ακριβείας που αναπτύσσουμε.Μας βοηθάνε τα αναλυτικά όργανα ακριβείας που αναπτύσσουμε.

nanoSIMS στο Manchester ΕικόναΕικόνα 3535

33 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1. Εικόνα 1. Galaxy Cluster Galaxy Cluster AbellAbell 1689 Magnifies the Dark Universe1689 Magnifies the Dark Universe. . Credit: NASA, ESA, E. Credit: NASA, ESA, E. JulloJullo (JPL), P. (JPL), P. NatarajanNatarajan (Yale), & J.(Yale), & J.--P. P. KneibKneib (LAM, CNRS)(LAM, CNRS). . Acknowledgment: H. Ford and N. Acknowledgment: H. Ford and N. BenetizBenetiz (JHU), & T. (JHU), & T. BroadhurstBroadhurst (Tel Aviv) (Tel Aviv) http://apod.nasa.gov/apod/ap100824.htmlhttp://apod.nasa.gov/apod/ap100824.html

Εικόνα 2. Εικόνα 2. The Milky Way in Stars and DustThe Milky Way in Stars and Dust. . Credit & Copyright: Serge Credit & Copyright: Serge BrunierBrunier http://apod.nasa.gov/apod/ap051004.htmlhttp://apod.nasa.gov/apod/ap051004.html

Εικόνα 3. Εικόνα 3. Milky Way in SummerMilky Way in Summer. . Credit & Credit & Copyright:WeiCopyright:Wei--HaoHao WangWang https://www.asiaa.sinica.edu.tw/~whwang/gallery/picutres/Milky_Way_105SDHF/index.htmlhttps://www.asiaa.sinica.edu.tw/~whwang/gallery/picutres/Milky_Way_105SDHF/index.html

Εικόνα 4. Εικόνα 4. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

Εικόνα 5. Εικόνα 5. Artists concept of a Artists concept of a protoplanetaryprotoplanetary disk.disk. Credit: Pat Rawlings / NASA SourceCredit: Pat Rawlings / NASA Source https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Protoplanetary_disk.jpghttps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Protoplanetary_disk.jpg

Εικόνα 6. Εικόνα 6. The The ProtoplanetaryProtoplanetary Disk of HL Disk of HL TauriTauri from ALMAfrom ALMA. . Image Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), NSFImage Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), NSF http://apod.nasa.gov/apod/ap141110.htmlhttp://apod.nasa.gov/apod/ap141110.html

Εικόνα 7. Εικόνα 7. Maelstrom of Star BirthMaelstrom of Star Birth. . Credit:NASACredit:NASA, ESA, C.R. O'Dell (Rice University), and S.K. Wong (Rice University), ESA, C.R. O'Dell (Rice University), and S.K. Wong (Rice University) http://www.spacetelescope.org/images/opo9545ahttp://www.spacetelescope.org/images/opo9545a

Εικόνα 8. Εικόνα 8. Edge of the Orion NebulaEdge of the Orion Nebula. . Image credit: NASA/C.R. O'Dell (Rice University) Image credit: NASA/C.R. O'Dell (Rice University) http://www.nasa.gov/multimedia/imagegallery/image_feature_803.htmlhttp://www.nasa.gov/multimedia/imagegallery/image_feature_803.html

Εικόνα 9. Εικόνα 9. Orion Nebula, M42, NGC 1976Orion Nebula, M42, NGC 1976. . Credit: C.R. O'Dell/Rice University; NASACredit: C.R. O'Dell/Rice University; NASA https://www.nasa.gov/externalflash/hubble_gallery/index_noaccess.htmlhttps://www.nasa.gov/externalflash/hubble_gallery/index_noaccess.html

Εικόνα 10. Εικόνα 10. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

34 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα Εικόνα 1111. . Artist's impression of IBEX exploring the edge of our Solar System. Credit: NASA GSFC.Artist's impression of IBEX exploring the edge of our Solar System. Credit: NASA GSFC. https://www.nasa.gov/mission_pages/ibex/IBEXDidYouKnow.html#.ViVCzpe0KeIhttps://www.nasa.gov/mission_pages/ibex/IBEXDidYouKnow.html#.ViVCzpe0KeI

Εικόνα Εικόνα 1212. . Artist's Concept: A whimsical collage of the planets and other objects in our solar system. Source: NASA. Artist's Concept: A whimsical collage of the planets and other objects in our solar system. Source: NASA. Published: 24 August 2015. Published: 24 August 2015. http://solarsystem.nasa.gov/galleries/solarhttp://solarsystem.nasa.gov/galleries/solar--systemsystem--familyfamily--portraitportrait--20072007

Εικόνα Εικόνα 1313. . Eight Planets and New Solar System Designations . Credit: International Astronomical UnionEight Planets and New Solar System Designations . Credit: International Astronomical Union http://apod.nasa.gov/apod/ap060828.htmlhttp://apod.nasa.gov/apod/ap060828.html

Εικόνα Εικόνα 1414. . Artist's concept of the Milky Way Galaxy. Credit: NASA JPLArtist's concept of the Milky Way Galaxy. Credit: NASA JPL http://www.nasa.gov/mission_pages/GLAST/science/milky_way_galaxy.htmlhttp://www.nasa.gov/mission_pages/GLAST/science/milky_way_galaxy.html

Εικόνα Εικόνα 1515.. The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory. The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory. credit:NASAcredit:NASA/SDO (AIA)/SDO (AIA) http://sdo.gsfc.nasa.gov/assets/img/browse/2010/08/19/20100819_003221_4096_0304.jpghttp://sdo.gsfc.nasa.gov/assets/img/browse/2010/08/19/20100819_003221_4096_0304.jpg

Εικόνα Εικόνα 1616.. Solar eclipse. credit: Luc Solar eclipse. credit: Luc ViatourViatour http://www.lucnix.be/v/Astronomy/http://www.lucnix.be/v/Astronomy/

Εικόνα Εικόνα 1717.. Sunspots. Images courtesy SOHO (NASA & ESA) and the Royal Swedish Academy of Sciences.Sunspots. Images courtesy SOHO (NASA & ESA) and the Royal Swedish Academy of Sciences. http://spaceplace.nasa.gov/violins/en/http://spaceplace.nasa.gov/violins/en/

Εικόνα Εικόνα 1818.. The Sun CloseThe Sun Close--up.Theup.The Swedish Vacuum Telescope stills Earth's flickering atmosphere and lets fantastic solar Swedish Vacuum Telescope stills Earth's flickering atmosphere and lets fantastic solar details be seen for the first time. Source: NASAdetails be seen for the first time. Source: NASA http://astronomy2009.nasa.gov/topics_may.htmhttp://astronomy2009.nasa.gov/topics_may.htm

Εικόνα Εικόνα 1919.. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

Εικόνα Εικόνα 2020.. The relative size of the inner planets of our solar system: Mercury, Venus, Earth and Mars. Credit: Lunar and The relative size of the inner planets of our solar system: Mercury, Venus, Earth and Mars. Credit: Lunar and Planetary Institute. Planetary Institute. http://www.nsf.gov/news/news_images.jsp?cntn_id=119590&org=NSFhttp://www.nsf.gov/news/news_images.jsp?cntn_id=119590&org=NSF

35 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα Εικόνα 2121. . The gas giants against the Sun's limb, at 1 The gas giants against the Sun's limb, at 1 pxpx = 1 Mm. The diameters are to scale. The limb of the Sun is in the = 1 Mm. The diameters are to scale. The limb of the Sun is in the background. From left to right, Jupiter, Saturn, Uranus and Neptune. creator: background. From left to right, Jupiter, Saturn, Uranus and Neptune. creator: UrhixidurUrhixidur, successive modification by , successive modification by JrockleyJrockley. Image prepared by myself from NSSDC (National Space Science Data Center) images. Image prepared by myself from NSSDC (National Space Science Data Center) images https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%B3%CE%AF%CE%B3%CE%B1%CE%https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%B3%CE%AF%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82 BD%CF%84%CE%B1%CF%82

Εικόνα Εικόνα 2222. . Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

Εικόνα Εικόνα 2323. . Exploring Exploring ImhotepImhotep; Part of the ; Part of the ImhotepImhotep region on Comet 67P/region on Comet 67P/ChuryumovChuryumov––Gerasimenko’sGerasimenko’s large lobe; the large lobe; the image was taken by the OSIRIS narrowimage was taken by the OSIRIS narrow--angle camera on 5 September 2014. The region shows a wide range of complex angle camera on 5 September 2014. The region shows a wide range of complex terrain: smooth terrain, layering of this material at its margin, smooth material on topographically higher surfaces, circulaterrain: smooth terrain, layering of this material at its margin, smooth material on topographically higher surfaces, circular r structures, and layered consolidated material rising towards a 650 mstructures, and layered consolidated material rising towards a 650 m--diameter raised semicircular structure. Fracturing of diameter raised semicircular structure. Fracturing of the consolidated material is evident throughoutthe consolidated material is evident throughout.. CreditsCredits: ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS : ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDATeam MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2015/01/Exploring_Imhotep http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2015/01/Exploring_Imhotep

Εικόνα Εικόνα 2424. . The asteroid Ida. (Size: 41K). Image ID: The asteroid Ida. (Size: 41K). Image ID: PP--42964. CREDIT42964. CREDIT: NASA, Photo Caption: GALILEO: NASA, Photo Caption: GALILEO http://nssdc.gsfc.nasa.gov/photo_gallery/photogalleryhttp://nssdc.gsfc.nasa.gov/photo_gallery/photogallery--asteroids.htmlasteroids.html

Εικόνα Εικόνα 2525.. Planet Asteroid Planet Asteroid Belt. Belt. httphttp://www.boulder.swri.edu/~hal/talks/public/listen/asteroid_belt.html://www.boulder.swri.edu/~hal/talks/public/listen/asteroid_belt.html

Εικόνα Εικόνα 2626.. The Willamette Meteorite on display at the American Museum of Natural History in New York The Willamette Meteorite on display at the American Museum of Natural History in New York City. 12 City. 12 ΙουλίουΙουλίου 2005. credit2005. credit: Dante : Dante Alighieri. Alighieri. httpshttps://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF ://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%BF

Εικόνα Εικόνα 2727.. Rub' alRub' al--Khali 022 (filed name), Ash Khali 022 (filed name), Ash SharqiyahSharqiyah, Saudi Arabia. Meteorite find in situ on desert pavement surface , Saudi Arabia. Meteorite find in situ on desert pavement surface ((chondritechondrite pending formal classification, pending formal classification, 408.50g). April 2008. source408.50g). April 2008. source: Meteorite : Meteorite Recon Recon httpshttps://://en.wikipedia.org/wiki/File:Meteorite_taskforce_logo_2.jpgen.wikipedia.org/wiki/File:Meteorite_taskforce_logo_2.jpg

36 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα Εικόνα 2828. . Marilia Meteorite, a chondrite H4, which fell in Marilia, Brazil (Marilia Meteorite, a chondrite H4, which fell in Marilia, Brazil (1971). credit 1971). credit : Gabisfunny: Gabisfunny https://en.m.wikipedia.org/wiki/Meteor#Meteorhttps://en.m.wikipedia.org/wiki/Meteor#Meteor

Εικόνα Εικόνα 2929. . Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

Εικόνα Εικόνα 3030. . periodic periodic table. table. credit:R.Acredit:R.A. . DragosetDragoset, A. Musgrove, C.W. Clark, and W.C. Martin, NIST, Physical Measurement , A. Musgrove, C.W. Clark, and W.C. Martin, NIST, Physical Measurement Laboratory. Laboratory. http://www.nist.gov/pml/data/periodic.cfm http://www.nist.gov/pml/data/periodic.cfm

Εικόνα Εικόνα 3131. . ELEMENTAL ABUNDANCE IN THE ELEMENTAL ABUNDANCE IN THE EARTH. Charts EARTH. Charts Provided by NASA and Associated Partners, 2010Provided by NASA and Associated Partners, 2010 http://chemwiki.ucdavis.edu/Inorganic_Chemistry/Case_Studies/Case_Study%3A_The_Natural_Abundance_of_Elements http://chemwiki.ucdavis.edu/Inorganic_Chemistry/Case_Studies/Case_Study%3A_The_Natural_Abundance_of_Elements

Εικόνα Εικόνα 3232.. Diagram of the CNO Diagram of the CNO Cycle. Cycle. credit:Borbcredit:Borb https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CNO_Cycle.svg https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CNO_Cycle.svg

Εικόνα Εικόνα 3333.. Artist’s impression of a baby star still surrounded by a Artist’s impression of a baby star still surrounded by a protoplanetaryprotoplanetary disc in which planets are forming. disc in which planets are forming. Credit: ESO/L. Credit: ESO/L. CalcadaCalcada. . httphttp://n://n--aa--ss--a.tumblr.com/post/35655087748/artistsa.tumblr.com/post/35655087748/artists--impressionimpression--ofof--aa--babybaby--starstar--still still

Εικόνα Εικόνα 3434.. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

Εικόνα Εικόνα 3535.. Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κύριος κάτοχος του δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας. επικοινωνήστε μαζί μας.

ΤοΤο παρόνπαρόν εκπαιδευτικόεκπαιδευτικό υλικόυλικό έχειέχει αναπτυχθείαναπτυχθεί σταστα πλαίσιαπλαίσια τουτου εκπαιδευτικούεκπαιδευτικού έργουέργου τουτου διδάσκονταδιδάσκοντα..

ΤοΤο έργοέργο «« ΑνοικτάΑνοικτά ΑκαδημαϊκάΑκαδημαϊκά ΜαθήματαΜαθήματα ΕΕ..ΜΜ..ΠΠ..»» έχειέχει χρηματοδοτήσειχρηματοδοτήσει μόνομόνο τηντην αναδιαμόρφωσηαναδιαμόρφωση τουτου εκπαιδευτικούεκπαιδευτικού υλικούυλικού..

ΤοΤο έργοέργο υλοποιείταιυλοποιείται στοστο πλαίσιοπλαίσιο τουτου ΕπιχειρησιακούΕπιχειρησιακού ΠρογράμματοςΠρογράμματος «Εκπαίδευση«Εκπαίδευση καικαι ΔιαΔια ΒίουΒίου Μάθηση»Μάθηση» καικαι συγχρηματοδοτείταισυγχρηματοδοτείται απόαπό τηντην ΕυρωπαϊκήΕυρωπαϊκή ΈνωσηΈνωση (Ευρωπαϊκό(Ευρωπαϊκό ΚοινωνικόΚοινωνικό Ταμείο)Ταμείο) καικαι απόαπό εθνικούςεθνικούς πόρουςπόρους..