ΠεριεΧόμεΝα

Πρόλογος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Εισαγωγή. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Κεφάλαιο 1αςΜάθουμεγιατηνεντερικήΛειτουργία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Κεφάλαιο 2εντερικήΤοξιναιμίακαιαυτο-τοξίνωση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Κεφάλαιο 3συνήθειςεντερικέςδιαταραχές. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Κεφάλαιο 4ΤοανακλαστικότουΝευρικούΤόξου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Κεφάλαιο 5Τοεπταήμεροπρόγραμμααποτοξίνωσης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Κεφάλαιο 6ΤοπρόγραμμαΤόνωσηςκαιαποκατάστασηςτωνεπτάεβδομάδων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

Κεφάλαιο 8πρόσθετεςΤεχνικέςγιατηνεντερικήΦροντίδα. . . . . . . . . . . . . . . . 307

Επίλογος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334

Φωτογραφίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

ΠαράρτημαοδηγίεςγιατηνπαρασκευήειδικώνΤροφών. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

Γλωσσάριο. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355

Βιβλιογραφία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

1 1

εύΧαρισΤιεσ

πρωτιςτωςοφείλωναεκφράσωτιςευχαριστίεςμουστονσερArbuthnotlane,τογιατρότηςβασιλικήςαγγλικήςοικογένειας,ο οποίος με βοήθησε να συνειδητοποιήσω τη σχέση μεταξύεντέρουκαιπαθογένεσηςσεάλλασυστήματατουοργανισμού.οMaxGerson,M.D.,μεβοήθησενακατανοήσωτηναξίατηςαποτοξίνωσηςτουεντέρουγιατηνκαταπολέμησηχρόνιωνκαιεκφυλιστικώνπαθήσεων.απέδειξεότιαυτό είναι εφικτό.εκ-φράζωτηβαθύτατηεκτίμησήμουστονJohnharveyKellogg,M.D.,απότοBattleCreekτουMichigan,οοποίοςμουδίδαξετησημασίατηςισορροπημένηςεντερικήςχλωρίδας.ευχαριστώτουςγιατρούςDenisP.BurkettκαιNeilD.Painterγιατασυγ-γράμματά τουςπάνωστησημασία τωνδιαιτητικών ινώνπουόχιμόνοβελτιώνουντηνεντερικήυγεία,αλλάμειώνουνκαιτονκίνδυνο ανάπτυξης παθήσεων που συνδέονται με το έντερο,σεάλλασημείατουοργανισμού.είμαιευγνώμωνστηνομοιο-παθητικόγιατρόConstantinehering,ηοποίαδιατύπωσετονθεραπευτικό νόμοπουπρεσβεύει ότι «η ίαση λαμβάνει χώρααπόμέσαπροςταέξω».

ΘαήθελαναευχαριστήσωτονWilliamWelles,D.C.(Για-τρός Χειροπρακτικής), για τη συμβολή και τις έρευνές τουπάνωστηνεντερικήυγείακαιτηναφόδευση.επίσης,οAlanImmerman,D.C.,μεπροσήνειαμουεπέτρεψενασυμπεριλάβωστοιχείατωνερευνώντουπάνωστοέντερο.Όσογιατησχέση

1 2

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

μουμετοδραV.E.Irons,στοπλαίσιοτηςαποτοξίνωσηςτουεντέρου,είναιπολύχρονη.

οDonaldBodeen,D.C.,καιηγυναίκατουJoyce,συνέβα-λανσεπολύμεγάλοβαθμόστηνυλοποίησηαυτούτουβιβλίου.Η Joyce έχει υπάρξει συντονίστρια προγραμμάτων αποτοξί-νωσης ιστώνστηνανατολικήακτήτωνΗπα.Ηεπίμακρόνπολύτιμη βοηθός και συμπαραστάτης μου Sylvia Bell με έχειβοηθήσεισεπολλάπρογράμματααποτοξίνωσηςιστώνπουδιε-ξήχθησανεδώ,στοράντσο.

Όπως πάντα, εκφράζω τη βαθύτατη εκτίμησή μου στηMarieJensen,τησύζυγόμου,γιατηνπίστηκαιτηνυποστήριξήτηςσεόλητηδιάρκειατουέργουμου.

Το απόσπασμα στη σελίδα 67 προέρχεται από την έκδοση Harrison’s Principles of Internal Medicine του Kurt J. Isselbacher, κ.ά. © 1994 theMcGraw-hillCompanies.αναδημοσιεύθηκεμετηνάδειατηςtheMcGraw-hillCompanies.

οιπρωτότυπεςεικονογραφήσειςστιςσελίδες194,195,208,210και214φιλοτεχνήθηκαναπότονJohnWincek.

οιεικονογραφήσειςστιςσελίδες248,250,251παραχωρήθηκανευγε-νώςαπότοδραWilliamWelles.

οιπίνακεςστιςσελίδες259-261προέρχονταιαπότηνέκδοσητωνE.lanza και r.r. ButronA Critical Review of Food Fiber Analysis and Data,©1986,theAmericanDieteticAssociation.ανατυπώθηκαν με άδεια τηςJournal of the American Dietetic Association,Τόμος86(1986),σελ.732.

οιφωτογραφίεςστιςσελίδες341-350ελήφθησαναπότοδραBernardJensen.

1 3

Πρόλόγόσ

Ο πατερας μΟυήτανχειροπράκτης.καιεγώθέλησανασπου-δάσω χειροπρακτική, αφού γνώριζα, από τις παρατηρήσειςμου,ότιαυτότοσύστημαπουβασίζεταιστηνενδελεχήεξέτασηκαιανάταξητηςσπονδυλικήςστήληςπροσφέρειικανοποιητικάαποτελέσματα.οπόνοςπερνάει.οιάρρωστοιθεραπεύονται,οιχωλοίπερπατούνκαιόσοιπάσχουναπόκύφωσηαποκτούνξανάευθυτενήστάση.

ΜόλιςαποφοίτησααπότησχολήτηςΧειροπρακτικής,αδη-μονούσαναανοίξωτογραφείομου.πολύσύντομα,τοιατρείομουκατακλύστηκεαπόασθενείς.Ωστόσο,γρήγοραδιαπίστωσαότικάτιέλειπεαπότηδουλειάμου.παρότιοιπερισσότεροισυ-νάδελφοίμουήτανικανοποιημένοιμετηνπορείατηςδουλειάςτους,εγώαπογοητευόμουνολοένακαιπερισσότεροαπότααπο-τελέσματα.διαπίστωναότιστησυντριπτικήτουςπλειονότηταοιάνθρωποιπουμεεπισκέπτοντανφαίνοντανευχαριστημένοιμετηνανακούφισηπουέδινανοισπονδυλικέςανατάξεις,αλλάεπέστρεφανμεταίδιαπροβλήματα.συνέχισανακάνωανατά-ξεις, αλλά ανακάλυψα ότι αυτό που πραγματικά χρειάζονταναυτοίοιάνθρωποι,ήτανη«ανάταξη»τουτρόπουζωήςτους.

Άρχισανακαταλαβαίνωότιοιάνθρωποιέπρεπεναδιδα-χτούν πώς να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους. ορισμένοιχρειάζοντανδιανοητικόκαιπνευματικόεξαγνισμό.οισυνθήκες

1 4

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

τηςζωήςτουςτούςείχανοδηγήσειστηναρνητικότητακαιτηναπόγνωση.ορισμένοιακολουθούσανεπαγγέλματαήκαριέρεςπουδεντουςταίριαζαν,είτεαπόσωματικήείτεαπόδιανοητικήάποψη.Τοχρόνιοστρεςκαιηέντασηείχανκαταστείγι’αυτούςτρόπος ζωής. σχεδόν όλοι έπρεπε να αλλάξουν διατροφικέςσυνήθειες.ορισμένοιδενδιέθετανκανχρόνογιανατραφούνσωστά. πάντα ήταν υπ’ ατμόν. εντούτοις, οι περισσότεροιδιέθετανχρόνογιανατραφούνεσφαλμένα,νακαταναλώσουντροφέςετοιμασμένεςσύμφωναμεμαγειρικέςσυνήθειεςτηςοι-κογένειάςτους.σχεδόνκανείςτουςδενγνώριζετιςδιατροφικέςσυνήθειεςπουδιατηρούντηνυγεία,πόσομάλλοναυτέςπουτηναποκαθιστούν.οιασθενείςμουχρειάζοντανεκπαίδευση!

διαπίστωσαότι, ελλείψει επίγνωσης και καθοδήγησης, οιασθενείςμουβάδιζανμεβεβαιότηταστοδρόμοπουοδηγείστιςχρόνιεςπαθήσεις.οιχειροπρακτικέςανατάξειςτούςανακού-φιζαν,αλλάδεναρκούσανγιαναεπιφέρουνμακρόχρονεςαλλα-γές.απογοητευμένοςκαιπεπεισμένοςπωςαυτήηκατάστασηδενέπρεπενασυνεχιστεί,τόσογιατοκαλότωνασθενώνμουόσοκαιγιατοδικόμου,αποφάσισανακάνωμιααλλαγή.

Ίδρυσα τοπρώτομου θεραπευτήριοστηναλταντένα τηςκαλιφόρνια,σταβουνά,σεμιαπεριοχήτηνοποίαοικάτοικοιτηςπόληςχαρακτήριζαν«τέρμαθεού».είχεκαθαρόαέρακαιπολύ ήλιο –συστατικά απαραίτητα για καλή υγεία. εκεί επι-τέλουςήμουνσεθέσηναπαρακολουθώτουςπελάτεςμουκαινατουςπαρέχωτηνεκπαίδευσηπουχρειάζονταν,προκειμένουνααλλάξουντηζωήτους,κάτιπουήταναδύνατονμέσαστουςτέσσεριςτοίχουςτουιατρείου.καιπήγεκαλά!

Ταεπόμεναχρόνιαμετακόμισασεμιαμεγαλύτερημονάδα.Το μεγαλύτερό μου θεραπευτήριο, τοhidden Valley ranch,είχεέκτασηδιακόσιαστρέμματακαιβρισκότανσταανατολικά

1 5

όρητουεσκοντίντοτηςκαλιφόρνια.εκείδιέθεταό,τιχρειαζό-μουνγιαναβοηθήσωτουςανθρώπουςναβαδίσουνκαιπάλιστομονοπάτι της υγείας.Άνθρωποιαπ’ όλο τον κόσμο έρχοντανναμείνουνγιαλίγοκαιναδιδαχτούνταμαθήματατηςυγείας.Τελικά,τοθεραπευτήριοέγινεδιάσημο.

Μετηνπάροδοτουχρόνου,έχουνπαρουσιαστείδιάφορεςμέθοδοι για τηναποτοξίνωση του εντέρου, και έτσι δημιουρ-γήθηκεσύγχυσησχετικάμετησωστήυγιεινήτου.σεαυτότοβιβλίο,παρουσιάζωόλεςτιςπληροφορίεςπουείναιδιαθέσιμες,μαζίμε τηνπείραπουαποκτήθηκεαπόμια ζωήαφιερωμένηστη φυσική θεραπευτική. στόχος αυτού του βιβλίου είναι ναπαρουσιάσειό,τιείναιαπαραίτητογιατησωστήαποτοξίνωσητουεντέρου,καθώςκαιναδείξειταικανοποιητικάαποτελέσμα-ταπουεπιτυγχάνονταιδιαμέσουαυτής.Όλοιοιγιατροίοφεί-λουννακάνουναυτήτηγνώσηκτήματους.κανέναςγιατρόςδεν θα έπρεπε να ασκεί οποιοδήποτε σύστημα θεραπευτικήςχωρίςπρώταναεξετάζειταπέντεσυστήματααποβολήςάχρη-στωνουσιών–τοέντερο,τοδέρμα,τουςνεφρούς,τολεμφικόσύστημακαιτουςπνεύμονες.καιαπόαυτά,τοέντεροείναιτοσημαντικότερο.

Ηπρώτηέκδοσηαυτούτουβιβλίουέτυχεθερμήςανταπό-κρισης.Έχωδεχτείπολλάσχόλιακαιπροτάσεις,ταοποίαμεπροέτρεψαν να αναθεωρήσω και να συμπληρώσω το βιβλίο,προκειμένουναανταποκρίνεταιπληρέστεραστιςανάγκεςτουκόσμου.Έχωλάβειπολλέςόμορφεςεπιστολέςαπόάτομαπουεφάρμοσανμεεπιτυχίατιςμεθόδουςτουβιβλίου.

οιακόλουθεςσελίδεςπαρέχουνπολύτιμεςπληροφορίεςγιατηδιεργασίατηςαποβολήςτωνάχρηστωνουσιώναπότονορ-γανισμό,ειδικάαπότοέντερο.πάνταεξετάζωτουςαγωγούςαποβολήςάχρηστωνουσιώνενόςατόμουπουέρχεταιγιαπρώτη

π ρ ο λ ο γ ο σ

1 6

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

φοράστοιατρείομου.αναυτοίοιαγωγοίείναιμπλοκαρισμέ-νοι,κάθεαπόπειραθεραπείαςοποιουδήποτεσυμπτώματοςεί-ναιμάταιη.

Έχωταξιδέψειστιςπιομακρινέςγωνιέςτηςγης,αναζητώ-νταςμυστικάυγείαςκαιμακροζωίας.επιθυμώναμοιραστώτιςανακαλύψεις μου μαζί σας, ώστε να γευτείτε και εσείς τηνευεξίακαιτηχαράτηςζωής.Ηανάγνωσηαυτούτουβιβλίουπρέπεινασαςωθήσεινασυνειδητοποιήσετεότιηύστατηθερα-πευτικήδύναμηπηγάζειεκτωνέσω.Γι’αυτόντολόγο,παραθέ-τωτηνεμπειρίαπουέχωαποκομίσειεδώκαιέξιτουλάχιστονδεκαετίεςπουασχολούμαιμετηθεραπευτικήκαιτηναποκατά-στασητηςλειτουργίαςτουεντέρου.Γιανακαταλάβετετοέργομου, στο κεφάλαιο 1 παρουσιάζω ορισμένα βασικά στοιχείαανατομίαςκαιφυσιολογίας τουπεπτικούσυστήματοςκαι τωνσυστημάτωναποβολήςάχρηστωνουσιών.στοκεφάλαιο2εξη-γώπώςοιπεπτικές δυσλειτουργίεςπροάγουν τησυσσώρευσητοξινώνστοέντεροκαιτελικάτηνόσησηόλουτουοργανισμού.στοκεφάλαιο3παραθέτωτιςεντερικέςδιαταραχέςπουπροσ-βάλλουντόσομεγάλοτμήματουπληθυσμού,ώστεθεωρούνταισυνήθεις.στοκεφάλαιο4εξηγώπώςέναπρόβλημαστοέντερομπορείναπροκαλέσεισυμπτώματασεέναφαινομενικάάσχετοσημείοτουσώματος.Το«ζουμί»τουβιβλίουείναιτακεφάλαια5και6,πουπαρουσιάζουντοαπώτατοπρόγραμμααποτοξίνω-σηςΙστών.Τοεπταήμεροαποτοξινωτικόπρόγραμμα,τοοποίοαποτελείτηνπρώτηφάσητουπρογράμματοςπουολοκληρώνε-ταισεδύομέρη,αναλύεταιπλήρωςστο5οκεφάλαιο.Τοεπτα-ήμεροπρόγραμμαΤόνωσηςκαιαποκατάστασης,πουαποτελείτηδεύτερηφάση,αναλύεταιστο6οκεφάλαιο.στοκεφάλαιο7παραθέτωενσυντομίαταδιατροφικάατοπήματακαιτουςδιαι-τητικούς νόμουςπουαποτελούν τη βάση τουαποτοξινωτικού

1 7

προγράμματόςμου.επίσης,αναφέρωενγένειτιςπεποιθήσειςμουσεό,τιαφοράτηνυγείακαιτηδιατροφή.καιτέλος,στοκεφάλαιο 8 παρουσιάζω λίγες επιπλέον διαιτητικές τεχνικέςγιατηναποτοξίνωσητουεντέρου.αυτότοτελευταίοκεφάλαιοαπευθύνεταισεόσουςεπιθυμούννααποτοξινώσουντοέντερότους, αλλά δεν είναι σε θέση, στηνπαρούσαφάση της ζωήςτους,ναακολουθήσουνόλοτοαποτοξινωτικόπρόγραμμαπουπαρουσιάζω.

συνήθωςαπαιτείταικουράγιοκαιπείσμαγιατηνκαταπολέ-μησητωνεντερικώνπροβλημάτωνπουπλήττουνένατόσομε-γάλομέροςτουπληθυσμούπαγκοσμίως.οκαλύτεροςτρόποςεπίλυσηςτωνδυσκολιώνείναιηθετικήδράση.οιοδηγίεςπουπαρέχονταισεαυτότοβιβλίο,σαςπροσφέρουντηνευκαιρίαναβελτιώσετετηνυγείασαςκαινααποκτήσετεευεξία.

π ρ ο λ ο γ ο σ

1 8

εισαγωγή

Πώς αςχολήθήκα με το έντερο;Ήταν το τελευταίο πράγμαμετοοποίοήθελαναασχοληθώ.Ήταντοτελευταίοπράγμαπουερχότανστονουμου.πίστευαπωςόταντοέντεροδενλει-τουργείκαλά,πρέπεινακαταφεύγουμεσταυπακτικάφάρμακα.δενγνώριζαπωςυπάρχειέναςτρόποςζωήςπουχαρίζειυγεία.σήμερα,πιστεύωπωςοτρόποςζωήςείναιτοσημαντικότεροπράγμαστονκόσμο.

καθώςηπροσοχήμουστρεφότανολοένακαιπερισσότεροστο έντερο,άρχισα νακοιτάζω τους θανάτους τωνπολιτικώνμαςαρχηγώνκαιάλλωνσπουδαίωνατόμων,απόάλληοπτικήγωνία.Φαινότανπωςόλααυτά ταάτομα έπασχαναπόκάτι.Όλοιέμοιαζανναυποφέρουναπόδιαταραχέςτωνσυστημάτωναποβολήςάχρηστωνουσιών,οιοποίεςσυνέβαλανστοθάνατότους.πάρτεγιαπαράδειγματονΦρανκσινάτρα.εισήχθηστονοσοκομείομεσυμπτωματολογίακαρδιακήςπροσβολήςκαιτε-λικάπέθανεαπόπνευμονία.είμαιαπολύτωςβέβαιοςότιδενθαείχεπεθάνειαπόπνευμονίαεάνδενυπέβοσκεκάποιοπεπτικόπρόβλημα.ο οργανισμός στηρίζεται στη συνεργασία πολλώνοργάνων,καιόλαεργάζονταιγιατοκαλότωνάλλων.ανδιατα-ραχτούντασυστήματααποβολήςάχρηστωνουσιών, τοσώμαπεθαίνει.

Το σώμα είναι ένας οργανισμός. Χωνεύει τροφές, επε-ξεργάζεται οξυγόνο, επιτελεί πλήθος δραστηριοτήτων. κάθε

ε ι σ α γ ω γ η

1 9

όργανοσυνεισφέρειστηνισορροπίαόλουτουοργανισμού.Ωςανθρώπιναόντα,χρειαζόμαστεκάθεκύτταρο,ιστόκαιόργανοπουφέρουμεστοσώμαμας.Τοσώμαμαςείναιτοόχηματηςζωής μας και οφείλουμε να το αντιμετωπίζουμε με σεβασμό.Τοθαυμαστάπλασμένοσώμαμαςδενμπορείναλειτουργήσεισωστάεάνπαραβιάζουμετουςφυσικούςνόμους.

οπρώτοςφυσικόςνόμοςείναιότιτοσώμαπρέπεινατρέ-φεταιμεφυσικέςτροφές.οοργανισμόςμαςείναιφτιαγμένοςναχρειάζεταιίνες,ένζυμακαιωμέςτροφές.Ότανοάνθρωποςαρχίσειναακολουθείξανάτουςφυσικούςνόμους,σχεδόνπρο-σεγγίζειτονκήποτηςεδέμ.

Όταν,καταναλώνονταςφυσικέςτροφέςκαιακολουθώνταςφυσικό τρόπο ζωής, προσεγγίζουμε τον κήπο της εδέμ, τοέντεροανταποκρίνεταιανελλιπώς.Έχωακούσειαπόασθενείςαναρίθμητεςφορέςτηνακόλουθηφράση:«Τοέντερόμουλει-τουργείφυσιολογικάγιαπρώτηφοράμετάαπόείκοσιχρόνια».επίσης,ορισμένοιασθενείςμούλένε:«Έχωδιάρροια.αφοδεύωκάθε μέρα, και όχι κάθε δέκα μέρες, όπωςπριν».οι ασθενείςαυτοίεκλαμβάνουντηναποκατάστασητηςπεπτικήςλειτουργίαςωςδιάρροια!

πολλοίδενκατανοούντηλειτουργίατουεντέρου.δενγνω-ρίζουνπώςνασυντηρούντηνυγείατου,ούτεπώςναανταπο-κρίνονταιστιςανάγκεςτου.σεόλητηδιάρκειατηςζωήςμας,παραβιάζουμε τουςφυσικούς νόμους και τελικάφτάνουμε σεένασημείοόπουτοφυσικότεροπράγμαπουαπομένειείναιτοδιατροφικόμαςπρόγραμμα,τοοποίο–ακόμηκαιαυτό–ανα-στατώνειτοέντερο.

Ότανδενφροντίζουμετοέντερόμας,αυτόυπολειτουργεί.Χάνειτηνικανότητααυτοΐασηςκαιεπιτέλεσηςτωνφυσιολογι-κώντουλειτουργιών.

2 0

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

Η τροφή πρέπει να αποβάλλεται από το σώμα κάθε δε-καοκτώώρες.Όσες τροφές χαλάνε, υφίστανται ζύμωση, δη-μιουργούναέριαήπροκαλούνστοέντεροδυσλειτουργίεςπουεπηρεάζουνόλοτονοργανισμό.Γιαναέχουμευγιήοργανισμό,πρέπεινααφοδεύουμεσωστά.

απότηναρχήτηςιατρικήςμουκαριέρας,συνειδητοποίησαότιτοέντεροπρέπειναχαίρειιδιαίτερηςπροσοχής.Άρχισαναενδιαφέρομαισοβαράγιατοέντεροότανκατάλαβαταοφέλητουκλύσματος.Ταείδαμεταμάτιαμου.Τελικά,πιστεύωπωςυπήρξαηπιοδυνατήφωνήγιατηναποτοξίνωσητουεντέρου.ουσιαστικά,όσοιασθενείςμουέκαναναποτοξίνωσητουεντέ-ρου, εμφάνισαν βελτίωση της υγείας τους.σημειώστε ότι δενείπα «θεραπεύτηκαν».ορισμένοι δεν ενοχλήθηκαν ποτέ ξανάαπό τα παλιότερα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζαν.Ωστόσο,άλλοιποτέδενξεπέρασανεντελώςτιςδυσκολίεςτους.

στη δεκαετία του 1950 πέρασα χρόνο με το δρα MaxGerson, στο θεραπευτήριό του στοΝιουΤζέρσι. εκείνη τηνπερίοδο,οκόσμοςαπεγνωσμέναζητούσεφάρμακαγιαναβρειανακούφισηαπόταδιάφοραπροβλήματαυγείαςπουαντιμετώ-πιζε.οMax,έναςαπότουςπρώτουςυπέρμαχουςτηςαποτο-ξίνωσηςτουεντέρου,είχεπει«Όχι,δενχρειάζεστεφάρμακα,αλλάκλύσματα».ΤακλύσματατουMaxχάριζανανακούφισηανελλιπώς.επειδήσυχνάσυνιστούσεκλύσματαπρωίκαιβράδυπροκειμένου να διατηρήσει το έντερο των ασθενών του όσοπιοκαθαρόγινόταν,είχεμεγάληεπιτυχίαμετιςεκφυλιστικέςπαθήσεις.ΤοβιβλίοτουFifty Cancer Patients Cured(πενήντακαρκινοπαθείςΘεραπεύονται)προκάλεσεαξιοσημείωτηανα-ταραχήστηνιατρικήκοινότητα.

Τοζητούμενο,λοιπόν,είναιηκαταπολέμησητηςπάθησης;Όχι.τοζητούμενοείναιηενίσχυσητηςικανότηταςτουεντέρου

ε ι σ α γ ω γ η

2 1

να λειτουργεί καλύτερα.Μήπως το ζητούμενο τελικά είναι ηαποβολήτωντοξικώνπαραγόντωνπουέχουνσυσσωρευτείστοσώμαμας;Ναι,αυτόείναιόντωςκάτιπουπρέπεινακάνουμε.

πάντοτεεκτιμούσατοέργοτουJohntildenκαιπίστευασεαυτό.οδρtildenανακάλυψεπωςη τοξιναιμίααποτελεί τηρίζα των περισσότερων παθήσεων. (Η τοξιναιμία αναλύεταιδιεξοδικάστο2οκεφάλαιοτουβιβλίου.)ΈγραψεέναβιβλίοπουφέρειτοντίτλοToxemia Εxplained(επεξήγησητηςΤοξι-ναιμίας),τοοποίοείχεμεγάληαπήχησηότανεκδόθηκε.οδρtildenήτανσεβαστήφυσιογνωμία,αλλάτώρατοέργοτουεί-ναιλησμονημένοκαιπαραμελημένο.

οκόσμοςθέλεινααπαλλαγείαπότονπόνοκαιτιςενοχλή-σεις.Ωστόσο,κύριομέλημάτουείναιηπροσωρινήανακούφισηκαιόχιηαντιμετώπισητουπροβλήματοςστηρίζατου.Τιθεω-ρούμεαιτίατωνπροβλημάτωνμας;

ΌλοιθαέπρεπεναέχουντοβιβλίοToxemia Εxplained.κα-νέναςγιατρόςδενθαέπρεπεναασκείτοεπάγγελμάτουχωρίςναγνωρίζειόσααναφέρονταισεαυτότοβιβλίο.δενπίστευαεξαρχήςότιτοέντεροείναιτοάλφακαιτοωμέγατηςίασης.Ωστόσο,μετάδιάβασαέναάλλοβιβλίο,τοPandora’s Box: What to Eat and Why, του J.oswaldEmpringham.αυτό το βιβλίοαναφέρεταιστηναποτοξίνωσητουεντέρου.

επίσης,θεωρώιδιαίτεραενδιαφέρουσατηδουλειάτουσερArbuthnotlane, του γιατρού της βασιλικήςαγγλικής οικογέ-νειαςκατάτατέλητου19ουκαιτιςαρχέςτου20ούαιώνα.οδρlaneήτανεξαιρετικόςχειρουργός.Μιαμέρα,χειρούργησετοέντερο ενός 14χρονου αγοριού που έπασχε από αρθρίτιδα.Μετάτηνεπέμβαση,ηαρθρίτιδαεξαφανίστηκε.αυτόέκανετοδρα lane να δει τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία.Μιαάλλη ασθενής του δρα lane είχε τοξική βρογχοκήλη. Όταν

2 2

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

χειρούργησετοέντεροαυτήςτηςγυναίκας,οθυρεοειδήςαδέ-ναςτηςεπανήλθεσεφυσιολογικόμέγεθος.Μετάαπόπολλέςπαρόμοιεςεμπειρίες,οδρlaneστράφηκεαπότηνιατρικήστηδιδασκαλία της διατροφολογίας και της αποτοξίνωσης τουεντέρου.Τατελευταία25χρόνιατηςζωήςτου,απέδειξεότιτοέντεροείναιτοσημαντικότεροόργανοτουανθρώπινουσώμα-τος.επρόκειτογιαθαυμαστήανακάλυψη!

Η οπτική του δρα lane με επηρέασε σε μεγάλο βαθμό.σκέφτηκα:«αυτόχρήζειιδιαίτερηςπροσοχής.ανυπάρχειέναπρόβλημαστονοργανισμόκαιαποκατασταθείηλειτουργίατουεντέρου,ανταποκρίνονταιόλαταόργανα».

αν οι άχρηστες ουσίες δεν αποβληθούν και συσσωρευ-τούνστονοργανισμό,ήεάνηαποβολήτουςεμποδιστείμέσωφαρμάκωνήεξαιτίαςυπέρμετρηςκόπωσης,ηνόσησηέρχεταιπάραυτα. Τα βακτήρια συσσωρεύονται. συνήθως ένα έντερομεάτονοπερισταλτισμό, βρίθει από έλμινθες και βλαπτικούςμικροοργανισμούς.αυτόαποτελείμείζονπρόβλημαστιςμέρεςμας.οιγαστρεντερολόγοιγνωρίζουνότιοισουλφοναμίδεςκαιτα αντιβιοτικά καταστρέφουν αδιακρίτως όλα τα βακτήρια–επιβλαβήκαιωφέλιμα–τουεντέρου.

οιπαιδίατροιέχουνδηλώσειεπανειλημμέναότιτοπύαρ,τοκιτρινωπόυγρόπουπροηγείταιτουγάλακτοςτηςγαλακτο-φορίας,είναιβασικόγιατηνισορροπημένηεντερικήλειτουργίατωνβρεφών.οι τέσσεριςπρώτεςημέρες της ζωής ενός βρέ-φουςείναιζωτικήςσημασίαςγιατηνυγείατουεντέρου.πολλέςνέεςμητέρεςαγνοούναυτότογεγονός.Τρέφουνταπαιδιάτουςμε φόρμουλες.προσπαθούν να αντικαταστήσουν μια φυσικήουσίαμεέναβιομηχανικόσκεύασμα.ολοένακαιπερισσότερο,γινόμαστε μάρτυρες αυτού του μεγάλου σφάλματος.Η φύσηξέρει καλύτερα, αλλά μερικές φορές οι άνθρωποι πρέπει ναδιδαχτούναυτότομάθημαμεεπώδυνοτρόπο.

ε ι σ α γ ω γ η

2 3

στηδουλειάμου,πολλέςφορέςκαλούμαιναεπανεκπαιδεύ-σωτουςανθρώπουςκαινατουςπαροτρύνωνααλλάξουντρόποσκέψης.Μίααπότιςπολυτιμότερεςεμπειρίεςμουήτανναβλέ-πωταπαιδιάμουναμαθαίνουνναφροντίζουντοέντερότους.δηλαδή,ταδίδαξαότιδενπρέπεινα«κρατιούνται».Όποτεσυ-γκρατούμαστεαπότηναφόδευση,δημιουργούνταιεκκολπώμα-τα(προβολέςτουεντερικούβλεννογόνουπουμοιάζουνμεμικράσακούλια) στην κατώτερη μοίρα του παχέος εντέρου.Έμαθασταπαιδιάμουπωςότανοσκύλοςξύνει τηνπόρτα,θέλειναβγειέξω.Τουςείπαότιουσιαστικάπροσπαθούσεναπει«Άστεμεναβγωέξω!πρέπεινααφοδεύσω»!Τουςέδειξαότιτοκανα-ρίνιτουςαφόδευεστοκλουβίτου,χωρίςκαμίαντροπήκαιανα-στολή.Όμωςοιάνθρωποιείναιανόητοικαισυχνάκαταπιέζουντηνανάγκητουςγιααφόδευση.σήμερα,οκόσμοςπαραμελείτοέντερότουσυστηματικά.αυτήνακριβώςτηναμέλειαπασχίζωνακαταπολεμήσωμετιςδιδασκαλίεςκαιταβιβλίαμου.

ανεπιθυμείτεναδιαβάσετεγιατοέντερο,υπάρχειτεράστιαβιβλιογραφία. Θα έπρεπε να σας ενδιαφέρει το έργο τωνWilliamWellesκαιV.E.Irons.Θαέπρεπεναπαρακινηθείτεναεπισκεφθείτε το θεραπευτήριό μου Battle Creek Sanitarium,όπουκατέφυγαπροκειμένουνασυνειδητοποιήσωταλόγιατουJohnharveyKelloggγιατοέντερο.oδρKelloggανέπτυξεμιαμέθοδο αποκατάστασης της εντερικής χλωρίδας.σε μια επί-σκεψή μου, μου έδειξε μια καλλιέργεια που έστειλε στο δραAllanroyDaFoe,τονκαναδόγιατρόπουπαρακολουθούσεταπεντάδυμα Dionne. ο δρ DaFoe είχε τηλεφωνήσει στο δραKelloggκαιείπεότικατάπάσαπιθανότητα,έναήδύοαπόταπεντάδυμαθαείχανπεθάνειανδενκατάφερνεναενεργοποιή-σειτοέντερότους.οδρKelloggτουέστειλεαμέσωςμιακαλλι-έργεια οξεόφιλων. Μετά από δύο εβδομάδες, ο δρ DaFoe

2 4

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

ανέφερε:«πιστεύωότισώσαμετηζωήτωνπαιδιών,ενεργοποιώ-νταςτοέντερότους».

Ηυπόλοιπηιστορίαείναιπιοπρακτική.οV.E.Ironsτηνέκανεπρακτική.οKayShafferτηνέκανεπρακτική.είχατηνευκαιρίαναδωμεγάλομέροςτηςδουλειάςτους.οδρIronsκαιηκαShafferεπίσηςασχολήθηκανμετηδιατροφολογία.Μεβο-ήθησαννακαταλάβωγιατίοδρV.G.rocineμεπαρότρυνεναμελετήσωτησωστήδιατροφήγιατοέντεροκαιταάλλασυστή-ματατουοργανισμού.οδρV.G.rocineπίστευεότιμπορούμεναξεπεράσουμεταπροβλήματάμαςκαιναανακτήσουμετηνυγείαμας,ακολουθώνταςσωστέςδιατροφικέςσυνήθειες.

ανθέλουμεναβελτιώσουμετηνυγείαμας,πρέπειναπρο-σέξουμετηδιατροφήμας.Ηυγείαδεναποκαθίσταταικάνονταςένα-δύοκλύσματα.πρέπεινααλλάξουμετρόποζωής.πιστεύωότιοιδιδασκαλίεςμουπουαφορούνστηδιατροφή,συγκαταλέ-γονταιστιςκαλύτερεςτουείδουςτους.Ησωστήδιατροφήείναιηκατεξοχήνμέθοδοςπουεπιστρατεύωγιατηναποκατάστασητηςυγείαςόσωνβασανίζονταιαπότιςίδιεςτουςτιςκακέςσυ-νήθειες(σεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταικαιοικακέςεντερικέςσυνήθειες).Ό,τιτρώμεεπηρεάζειάμεσατοέντερο.Μπορούμενααποκαταστήσουμετηνυγείαμαςβελτιώνονταςτηδιατροφήμας.Ωστόσο,είναιδυσκολότεροαναποφεύγουμετουςυδροκα-θαρμούςκαιτιςπαρόμοιεςμεθόδουςεντερικήςαποτοξίνωσης.

πρέπειναγνωρίζετεέναπράγμαγιατηδιατροφήκαιτιςφυσικέςθεραπείες:αργούνναεπιφέρουναποτελέσματα.ακό-μακαισήμερα,λέωστουςασθενείςμουότιθαχρειαστείέναςχρόνοςγιαναλυθούνταπροβλήματαυγείαςτουςκαινααπο-κατασταθείοοργανισμόςτους.απαιτείταιχρόνος–μέχρικαιεπτάχρόνια–γιαναλάβειχώραηανάπλασητωνοστών.απότην άλλη, απαιτούνται μόνο 48 ώρες για την ανάπλαση της

ε ι σ α γ ω γ η

2 5

επιδερμίδαςτουχεριούμας,καιαρκετοίμήνεςγιατηνανάπλα-ση των στομαχικών τοιχωμάτων. απαιτούνται μήνες για τηνανάπλασητουνεφρικούιστού.συνεπώς,οφείλουμεναείμαστευπομονετικοί καθώς ο οργανισμός αυτοθεραπεύεται και ανα-πλάθειτουςιστούςτου.

Θαήτανκαλόναυπήρχεμιαδιαγνωστικήμέθοδοςγιατονεντοπισμότωνεγγενώναδυναμιώνκαιτωντοξικώνεναποθεμά-τωνστους ιστούς.οιειδικοίστουςυδροκαθαρμούςεπιτυγχά-νουντηνεντερικήαποτοξίνωση,αλλάπολλέςφορέςδενείναισεθέσηναγνωρίζουντηνκατάστασητουεντέρουήτησύνθεσητων εντερικών τοιχωμάτων. δεν είναι σε θέση να ξέρουν τιςαδυναμίες του και τασημεία εναπόθεσης των τοξινών.κατάμιαέννοια,εργάζονταιστατυφλά.

εντούτοις,στιςπερισσότερεςπεριπτώσεις,ηεντερικήαπο-τοξίνωση επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Θα ήτανακόμακαλύτεραανγνωρίζαμεπερισσότεραπράγματαγια τοέντερο. προς το παρόν, γνωρίζουμε μόνο τι βρίσκεται μέσαστο έντερο. Το ιδανικό θα ήταν να ξέραμε τι είδους τοξικάυλικά απορροφώνται στο αίμα, στη λέμφο και στα εγγενώςαδύναμαόργανα.Ηαπορρόφησητοξικούυλικούαποτελείμιαμορφήκαταστολήςτωνλειτουργιώντουοργανισμού.συνήθωςενοχοποιούμε τα φάρμακα ως κατασταλτικούς παράγοντες,με την έννοια ότι δυσχεραίνουν την αποβολή των άχρηστωνπροϊόντωντουμεταβολισμού.Ωστόσο,καιοτρόποςζωήςδρακατασταλτικά.Ηεσφαλμένηδιατροφήμπορείκάλλισταναεπι-φέρεικαταστολή.

δενπρέπειναχρησιμοποιούμεκαθαρτικάφάρμακα.πολ-λοί άνθρωποι είναι εξαρτημένοι από τα καθαρτικάφάρμακα.στιςΗπα,περίπου18.000τόνοικαθαρτικώνπωλούνταικάθεχρόνο.αυτόσημαίνειπολλήδυσκοιλιότητακαιπολλάεντερικά

2 6

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

προβλήματα,φίλοιμου.επίσης,σημαίνειότιδενείναισωστόνακατηγορούμεμόνοτοέντερόμαςγιαό,τιμαςσυμβαίνει.οφεί-λουμενααναθεωρήσουμετοντρόποζωήςκαιτιςσυνήθειέςμας.πρέπεινακάνουμεαλλαγές.Έμαθαπολλάγι’αυτόαπότουςV.E.IronsκαιKayShefferπουμουέκαναντονπρώτομουυδροκα-θαρμό.απότηνπροσωπικήμουεμπειρίαμετηνεντερικήαπο-τοξίνωση,διαπίστωσαότιμετουςυδροκαθαρμούςμπορούσανναωφεληθούνπολλοίασθενείς μου.Τότεάρχισα να εξελίσσω τηδικήμουμέθοδογιατηνεφαρμογήτωνυδροκαθαρμών.

οι χρόνιες ασθένειες δημιουργούνται σε μεγάλα χρονικάδιαστήματα.περίπου80%τωνασθενώνπουκαταφεύγουνσεγιατρούς,πάσχουναπό κάποια χρόνιαπάθηση.Τοαμερικα-νικόσωματείογιατηνκαταπολέμησητουκαρκίνουλέειότιαπαιτούνται20χρόνιαγιατηνανάπτυξηενόςκαρκινώματος.Τισυμβαίνειστοέντερόσαςσήμερα;Τογνωρίζετε;πολύπριναντιληφθούμεοποιαδήποτεσυμπτώματα,συνεχίζουμετοντρό-ποζωήςμας,αγνοώνταςοτιδήποτεδύναταιναδιαδραματίζεταιστοπεπτικόμαςσύστημα.Θαέπρεπεναμεριμνάμε,ακολου-θώνταςέναπροληπτικόπρόγραμμα.

πιστεύωότιοκόσμοςπρέπειναενημερωθείγιατηνπρό-ληψη.οιγιατροίείναισεθέσηναεντοπίσουνταεκκολπώματακαιτααέριαψηλαφώνταςτοέντερο.κατόπινγνωρίζουνεάνοασθενήςπρέπειναυποβληθείσεεντερικήαποτοξίνωση.Όπουυπάρχουνεκκολπώματα,λαμβάνουνχώρασηπτικέςδιεργασίεςκαιζύμωση.οιδιεργασίεςαυτέςπροκαλούναέρια.οιπαράγο-ντεςαυτοίπρέπεινααπομακρυνθούναπότοέντερο.

σύμφωνα με τοΝόμο της Ίασης τουhering, το έντεροπρέπεινααποτελείτοπρώτοσημείοεστίασηςκατάτηνανα-στροφήτηςπορείαςμιαςνόσου.οConstantineheringήτανομοιοπαθητικόςκαι ίδρυσετηνπρώτησχολήομοιοπαθητικής

ε ι σ α γ ω γ η

2 7

στηΦιλαδέλφεια τωνΗπα.Ωστόσο, το αξίωμα που διατύ-πωσεδενέγινεποτέευρέωςαποδεκτόγιατίδενκατανοήθηκε.σύμφωναμετοΝόμοτηςΊασηςτουhering,«ηίασηλαμβάνειχώρααπόμέσαπροςταέξω,απότοκεφάλιπροςτακάτωκαιμετηναντίστροφησειράσεσχέσημετηνπορείαεκδήλωσηςτων συμπτωμάτων».ουσιαστικά λέει ότι το έντερο αποτελείτηνπηγήόλωντωννοσημάτων.καθώςφροντίζουμετοέντερο,αποτοξινώνεταιόλοςοοργανισμός.Ηαποτοξίνωσηπρέπεινααρχίζειαπότοέντερο.

ασφαλώς,πρέπειναλάβουμευπόψημαςτηναποτοξίνωσηκαιτωνυπολοίπωντεσσάρωνδιόδωναποβολήςάχρηστωνου-σιών,πουείναιτοδέρμα,οινεφροί,τολεμφικόσύστημακαιοιπνεύμονες.επίσης,τοήπαρπρέπειναλειτουργείσωστά,αφούδιαδραματίζειμείζοναρόλοστηναποτοξίνωση.πρέπειναεί-μαστεβέβαιοιότιδιαθέτουμεεπαρκήποσότηταερυθροκυττά-ρων.Έναςαναιμικόςοργανισμόςδενδιαθέτειαρκετήενέργειακαιδεναποτοξινώνεταισωστά.

Όλομαςτοσώμαπρέπεινααναδομηθεί.αλλάπάνταπρέ-πειναξεκινάμεμετηναποτοξίνωσηκαιναβεβαιωνόμαστεότιδενδιαφεύγειτοξικόυλικόαπότοέντερογιαναεναποτεθείσεάλλαόργανα.Τελευταία,ηιατρικήκοινότηταασχολείταιμετοσύνδρομοδιαρρέοντοςεντέρου(leakygutsyndrome).Όταντοέντερουπολειτουργείκαιυπάρχειδυσκοιλιότητα,παρουσίαεκ-κολπωμάτωνήμη,στοαίμακαιτηλέμφοφέρονταιπερισσότε-ρεςτοξίνες,περισσότερηχοληστερόληκαιπερισσότεραλίπη.Γι’αυτόπρέπειναεπισπευσθείοχρόνοςεντερικήςδιάβασης.αυτόεπιτυγχάνεταιαφενόςμετηνεντερικήαποτοξίνωση,αφε-τέρου με την κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότηταάπεπτωνινών,όπωςταφρούτα,ταλαχανικά,ταόσπριακαιτααναποφλοίωταδημητριακά.

2 8

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

οινεφροίαποτοξινώνονταιπαράλληλαμετοέντερο.Ωστό-σο,πρέπειναείμαστεπροσεκτικοίώστεναμηντουςεπιβαρύ-νουμε – αν είναι εγγενώς αδύναμοι, θα έχουν πρόβλημα. οισυνέπειες μπορεί να είναι οίδημα στους αστραγάλους, καθώςκαιαυξημέναεπίπεδαουρίαςκαικρεατινίνης.εντούτοις,τασυ-μπτώματααυτάπαρέρχονταικαθώςτοέντεροαποτοξινώνεται.

Ησύγχρονη ιατρικήείναισεθέσηνααποτρέψειπολλούςθανάτουςφροντίζονταςπρώτατοέντερο.διαθέτουμετόσοτηντεχνολογίαόσοκαιτηγνώση.πότεοιγιατροίθαανοίξουνταμάτιατουςκαιθαδουνότιυπάρχειλύσηγιατο80%τωνασθε-νώνπουπάσχουναπόχρόνιεςπαθήσεις;απαιτούνταιπολλάχρόνια για την εκδήλωση μιας κοινής εντερικής διαταραχής.πολλέςαρχίζουνμεέναστομαχόπονο.Μερικέςφορές,οασθε-νήςπαίρνειέναφάρμακοπουχορηγείταιχωρίςιατρικήσυντα-γή. Ωστόσο, αν δεν αποβάλλουμε τις διατροφικές συνήθειεςπουπαράγουναέρια, παίζουμε με το μέλλον της υγείας μας.Όλες οι χρόνιες παθήσεις πηγάζουν από αμέλεια φροντίδαςτωνπρώτωνσυμπτωμάτων.

κάποτεμεεπισκέφθηκεμιαγυναίκαλέγοντας:«Θαήθελαναμεκουράρετε.πώςμπορώναγίνωκαλά;».Τοπρώτοπράγ-μαπουπαρατήρησαήτανότιεπρόκειτογιαυπέρβαροάτομο.Ηδιατροφήπουακολουθούσεπεριείχεπολύλίπος.Ωστόσο,μεαυτήτηδιατροφήείχεμεγαλώσει.οιγονείςτηςκατανάλωναντιςίδιεςτροφέςπουκατανάλωνεκαιεκείνη.οοργανισμόςτηςείχεαναπτυχθείμεαυτέςτιςτροφές.καιοιγονείςτηςαντιμε-τώπιζανπροβλήματα.Ωςπαιδί,υπήρξεαποδέκτηςτηςάγνοιαςτωνγονιώντης.οιεγγενείςτηςαδυναμίεςεπιβάρυναντηνήδηκακήκατάστασητουοργανισμούτης.Ότανταπράγματαφτά-νουνσεαυτότοστάδιο,οκόσμοςπρέπειναενημερώνεταιγιατησωστήδιατροφή.Τοέντεροανταποκρίνεταιστηνκατανάλωση

ε ι σ α γ ω γ η

2 9

μιαςυγιεινήςτροφήςμέσασε12με15ώρες.Γιαναείμαστευγιείς,πρέπειναλάβειχώραηπέψηστολεπτόέντεροκαιηαφόδευσηστοπαχύέντερο.δενμπορούμενααναβάλλουμετηναντιμετώπισητωνπροβλημάτωνμας.Όταντοπάρουμεαπό-φαση,μπορείναείναιήδηαργάκαιναέχουναναπτυχθείδιά-φορεςτοξικέςεστίες.

Έτσι, γιαναφροντίσωτηνυπέρβαρηαυτήκυρία,αρχικάεπικεντρώθηκαστηδιατροφήτης.κατόπιν,ήλεγξατιςεγγενείςαδυναμίεςπουείχεκληρονομήσειαπότουςγονείςτης.

πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το σώμα μας πλάθε-ται σύμφωνα με το περιβάλλον στο οποίο ζει. Το σώμα μαςδομείταιαπότιςσαλάτες,τονκαφέ,τιςγκοφρέτες,τοναέραπουαναπνέουμεκαι το νερόπουπίνουμε.Για ναυπερβούμετιςαρνητικέςπεριβαλλοντικέςεπιδράσειςκαιναζήσουμεμιαυγιέστερηζωή,οφείλουμεναεπιστρατεύσουμετηγνώσηκαιτησοφίαμας.

πρέπει να κάνουμε αλλαγές.πρέπει να αποβάλουμε τοντρόπο σκέψης που ακολουθούμε τα τελευταία είκοσι χρόνια.Ίσωςτώραείναιηστιγμήνακόψουμεπραγματικάτονομφάλιολώρο και νααποκοπούμεαπό τις συνήθειες των γονιώνμας.πρέπεινακαταλάβουμεότιοτρόποςζωήςμαςείναιαυτοκατα-στροφικός.Άλλωστε,ηανοησίαείναισυνηθισμένηστοανθρώ-πινογένοςπουούτωςήάλλωςρέπειπροςτηνάγνοια.

ανυπάρχειέναςδρόμοςκαλύτεροςαπότουςυπόλοιπους,είναιαυτόςτηςφύσης.Τοκαλύτεροδενείναιπάντααυτόπουυπαγορεύειηεπιστημονικήκοινότητακαιογιατρός.Τοκαλύ-τεροείναιναστραφούμεστηφύση,πουπάνταεμπλουτίζειτηνκατανόησήμας.

3 1

κεφαλαιο 1

Ας Μάθουμε για την Εντερική Λειτουργία

Όπως τα εξαίσια νούφαρα φύονται στους ρυπαρούς βούρκους,έτσι και από τα γηρατειά που λυγίζουν το σώμα, αναδύεται η περίλαμπρη νιότη!Η ανάδυση της νιότης από τα γηρατειά, δεν είναι μεγαλύτερο θαύμα από τα ακηλίδωτα λευκά νούφαρα που επιπλέουν στο βούρκο!

Δύο Θαύματα,άγνωστουσυγγραφέα

ς τΟ παρελθΟν,όλοιγνώριζαντιςβασικέςαρχέςτηςφυ-σιολογίαςτουεντέρου.οκόσμοςδιδασκότανπώςναμε-

ριμνάγιατησωστήεντερικήλειτουργία.κατάκάποιοντρόπο,αυτήηγνώσηέχειλησμονηθείκαικανείςπλέονδενθέλειναμιλάγιατοέντερο–είναιέναζήτημαπουοκόσμοςέχεικρύ-ψεικάτωαπότοχαλί.συνεπώς,υπάρχειπολλήάγνοιαγύρωαπόαυτότοθέμα.οκόσμοςακολουθείεπιβλαβήτρόποζωής,επιβαρύνειτοέντερότουκαιαντιμετωπίζειδυσκολίεςτατελευ-ταίαχρόνιατηςζωήςτου.Ηδιατήρησητηςυγιούςεντερικήςλειτουργίαςείναιοκαλύτεροςτρόποςαποφυγήςνόσησης.

3 2

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

Τοάτομοπουμεριμνάγιατηνκαλήλειτουργίατουεντέ-ρουτου,είναιεφοδιασμένομετηνκατάλληληγνώση,τρέφεταισωστά και βαδίζει το μονοπάτι της υγιούς ζωής.ο βίος τουκατακλύζεταιαπό ευεξία, ζωτικότητα καιαισιοδοξία, αφούοοργανισμός του είναι απαλλαγμένος από τοξίνες, χάρη στααποτελεσματικά προγράμματα αποτοξίνωσης που εφαρμόζει.ανεπιθυμείτεναβιώσετετιςπιοεξαίσιεςεμπειρίεςτηςζωής,οφείλετε να γνωρίζετε τη λειτουργία του εντέρου, καθώς καιτιςμεθόδουςγιατηνκαλήτουυγεία.Ηεπίγνωσηαυτήθασαςβοηθήσειναανακαλύψετεπολλάμυστικάτηςζωής,νααναπτύ-ξετεθετικήστάσηαπέναντιστονεαυτόσαςκαινααποκτήσετεέλεγχοπάνωστιςλειτουργίεςτουοργανισμούσας.

Τοέντεροανταποκρίνεταιάμεσαστουςνόμουςτηςτέχνηςτουζηνπουπαρατίθενταισεαυτότοβιβλίο.οφείλετεναγνω-ρίζετεαυτούςτουςνόμουςκαινατουςτηρείτεαπαρέγκλιτα.οικόποισαςθαδικαιωθούν,αφούθαβιώσετεευεξίακαιυγεία.

οAlvintoffler,στοβιβλίοτουFuture Shock(ΤοσοκτουΜέλλοντος)δηλώνειρητάότιηεπιβίωσητουανθρώπινουγέ-νους,τόσοστοπαρελθόνόσοκαιστομέλλον,εξαρτάταιαπότηνικανότητάτουναυιοθετείνέεςιδέεςκαισυνήθειεςσεπολύμικρό χρονικό διάστημα – ουσιαστικά σε πολύ μικρότερο σεσχέσημετοπαρελθόν.Άραγε,ηανθρωπότηταείναιέτοιμηγι’αυτό;

πιστεύω ότι η υπ’ αριθμόν ένα πηγή δυστυχίας και δυ-σαρμονίας της σύγχρονης κοινωνίας είναι η αυτο-τοξίνωση,η αυτο-δηλητηρίαση του οργανισμού από μικροοργανισμούς,άχρησταπροϊόντατουμεταβολισμούκαιάλλεςτοξίνες.Μέσωτηςαυτο-τοξίνωσης,οοργανισμόςτουανυποψίαστουατόμουκαθίσταται«χωματερή».κατόπιν,επέρχεταιανισορροπία,πα-ραφροσύνη,διαστροφήκαινόσηση.Ηαυτο-τοξίνωσηθολώνει

3 3

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

τησκέψηκαιωθείτοάτομοναχάσειτηνευθυκρισία,τηζωτι-κότητα,τηνυγείακαιτηνευεξίατου.Τελικά,ηαυτο-τοξίνωσηεπιφέρειαπογοήτευση,πικρία,σύγχυσηκαιαποτυχία.Θέλετενααλλάξετετηζωήσας;Ηαποτοξίνωσηείναιμακρόχρονηκαιδύσκοληδιαδικασίαπουσυχνάαναβάλλεται,μετραγικέςσυνέ-πειες.Ωστόσο,είναιπροτιμότερονασταματήσουμεεγκαίρωςνααυτο-δηλητηριαζόμαστε,παράναυποστούμετιςσυνέπειεςαργότερα.είμαιυπέρμαχοςτηςενημέρωσηςκαιόχιτηςχορή-γησηςφαρμάκων.Ηέλλειψηενημέρωσηςσυνεπάγεταισυντα-γογράφησηφαρμάκων.

Μέσω της ενημέρωσης, μαθαίνουμε ότι η ίαση λαμβάνειχώρα σύμφωνα με έναν από τους σημαντικότερους νόμους,πουδιατυπώθηκεαπότογιατρόομοιοπαθητικήςConstantinehering, ο οποίος έζησε τον 19ο αιώνα. καθώς ο δρheringασκούσε το επάγγελμά του ακολουθώντας τους νόμους τηςφύσης,συνειδητοποίησεμιαμεγάληαλήθεια,τηνοποίαδιατύ-πωσεωςεξής:«Ηίασηπηγάζειέσωθεν,απότοκεφάλιπροςτακάτω,καιμεαντίστροφηφοράόταναρχίζουνναεμφανίζονταιτασυμπτώματα».ονόμοςτουheringαποτελείπολύτιμοοδηγόγιατηδιαδικασίατηςίασης,γι’αυτόθατονεπαναλαμβάνουμεσεπολλάσχετικάσημείατουβιβλίου.

αναναζητήσουμετηνίασηαρχίζονταςαπότοκεφάλιμας,καταλαβαίνουμεότιτοέντεροείναιένααπόταπρώταπράγ-ματαπουπρέπειναφροντίσουμε.δενυπάρχεισπίτι,γραφείοήμονάδαπουναμημεριμνάγιατηνεξάλειψητωναποβλήτων.Τααπόβλητα,είτεείναιοργανικήύληείτεόχι,αποτελούνφυ-σικόπροϊόντηςζωής.

πριναπόχρόνια,διαπιστώθηκεότιπολλέςασθένειεςτηςανθρωπότηταςοφείλοντανστηνανεπαρκήδιαχείρισητωναπο-βλήτωνκαιστιςαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής.στοΜεσαίωνα,

3 4

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

ταούρα,τασκουπίδιατηςκουζίναςκαιτακόπρανακυλούσανσταρείθρατωνδρόμων.αυτόαποτέλεσετονκύριοπαράγονταεξάπλωσηςτηςχολέρας,τηςπανούκλαςκαιτωνάλλωνλοιμω-δώννοσημάτωνπουκάποτεμάστιζαντηνευρωπαϊκήήπειρο.απότότε,οισυνθήκεςυγιεινήςβελτιώθηκαν.στιςπόλεις, ταεπιβλαβήαπόβλητατωνκατοίκωνσυγκεντρώνονταιστουςυπο-νόμους. στις αγροτικές περιοχές, οι σηπτικοί βόθροι έχουναντικαταστήσει τα εξωτερικά αποχωρητήρια –βελτίωση πουπροήγαγετηνάνεσηαλλάκαιτιςσυνθήκεςυγιεινής.κτήριακαισπίτιααπολυμαίνονταιπλέονσυστηματικάμεκαθαριστικάκαιβακτηριοκτόνα.απόαυτήτηνάποψη,έχουμεσημειώσειμεγά-ληπρόοδο.

εντούτοις,ηαποβολήτωνάχρηστωνουσιώντουσώματοςπρέπεινααρχίσειέσωθεν.δενπρέπειναεπιτρέπουμεναανα-πτύσσονται στοσώμαμαςανθυγιεινές συνθήκες εξαιτίας τηςκακήςδιατροφήςκαιτουαπερίσκεπτουτρόπουζωής.οοργα-νισμόςμαςδιαθέτειτοδικότουσύστημαυγιεινής.Μπορούμεναπούμεπωςέχειένανδικότουυπόνομοήβόθρο,οοποίοςπρέπειναδιατηρείταικαθαρός,ανθέλουμενααποφύγουμετηνόσηση.

Ηειρωνείαεπίτουπροκειμένουείναιότι,παράτησύγχρο-νη εξωτερική υγιεινή, δεν μεριμνάμε για την προσωπική μαςεσωτερικήυγιεινή.στοπαρελθόν,πολλέςγυναίκεςφρόντιζαντο έντερό τους χρησιμοποιώντας ένα μείγμα θειαφιού καιμελάσας. επίσης, έκαναν υποκλυσμούς όταν υπέφεραν απόδυσκοιλιότητα. Τότε οι άνθρωποι ήταν πιο εξοικειωμένοι μεταεντερικάπροβλήματα,αλλάκαιμετιςμεθόδουςθεραπείαςτους.σήμεραέχουμελησμονήσειαυτέςτιςμεθόδουςκαιπολλοίάνθρωποιυποφέρουνανώφελααπόδιάφορεςπαθήσεις.

3 5

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

εΝήμερωσή αΝΤι Τήσ Χόρήγήσήσ ΦαρμακωΝ

εάνακολουθούσαμεσωστότρόποζωής,δενθαχρειαζότανναασχοληθούμεκανμετοέντερο.Ωστόσο,λίγοιείναιαυτοίπουζουνσωστά.δεντρεφόμαστεσωστά,δενασκούμαστεαρκετάκαιδενέχουμεπρόσβασηστονκαθαρόαέρακαιστοφωςτουήλιου.Ταλαιπωρούμετονοργανισμόμαςμετόσουςτρόπους,αλλάπεριμένουμεναλειτουργείτοέντερόμαςρολόι.

εξετάζονταςτιςσύγχρονεςστατιστικέςγιατιςπαθήσειςκαιτιςαπόψειςτωνγιατρών,διαπιστώνουμεότιεπενδύεταιπολλήενέργειαστηνκαταπολέμησηπροβλημάτωνπουπροκαλούνταιαπόεσφαλμένοτρόποζωής.οικακέςσυνήθειεςοφείλονταισεελλιπήενημέρωση.οκόσμοςκάνειαπλώςαυτόπουακολουθείηπλειονότητα,καιλίγοιείναιοιδεόντωςενημερωμένοι.

Ό,τιείναισύγχρονο,δενείναιαπαραιτήτωςκαικαλό.οπο-λιτισμόςμαςενθαρρύνειπολλέςκακέςσυνήθειες.Μετον«πο-λιτισμό», εννοώ την πρόοδο. Μας αρέσει να θεωρούμαστεπροοδευτικοί,αλλάείναιηλίουφαεινότερονότιμεγάλοτμήματης«προόδου»μαςείναιεπιβλαβέςγιατονπλανήτημας.Ηατμο-σφαιρικήμόλυνσηπροκαλείσωρείααναπνευστικώνπροβλημά-των. Το νερό που πίνουμε βρίθει από χημικές ουσίες πουπροέρχονταιαπότοέδαφοςήπροστέθηκανεσκεμμέναγιατηνεξουδετέρωσητωνβακτηρίων.ακόμηκαιτοσύγχρονοαποχω-ρητήριοείναιμιαάνεσηενμέρειεπιζήμια.(δείτε«προβλήματατουσύγχρονουαποχωρητηρίου»στησελίδα247.)επιδέχεταιβελτίωση.

οι γιατροί δεν διδάσκουν τον κόσμο να ζει σωστά. στοκάτω-κάτω,οτίτλοςδόκτωρπροέρχεταιαπότολατινικόρήμαdocereπουσημαίνει«διδάσκω».πιστεύωπωςόλοιοιγιατροίθα έπρεπε να επενδύουν τον μισό χρόνο τους διδάσκονταςστουςασθενείςτουςτηντέχνητηςευεξίας.οιγιατροίοφείλουν

3 6

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

νααναλάβουντηνευθύνητηςεπιμόρφωσηςτωνασθενώντους,αφούηγνώσηείναιαπαραίτητηγιατηνίαση.Τινόημαέχειναεπιστρέφεισπίτικάποιοςπουεισήχθησενοσοκομείοεξαιτίαςενός προβλήματος υγείας οφειλόμενου σε κακές διατροφικέςσυνήθειες και εσφαλμένο τρόπο ζωής (όπωςσυμβαίνει με ταπερισσότεραπροβλήματαυγείας)καιδενσκοπεύεινααλλάξειτίποτα;Όσοι εισάγονταισε νοσοκομείοδενπρέπει ναπαίρ-νουνεξιτήριομέχριναενημερωθούνγιατηνυγιεινήπουοφεί-λουννατηρούνστηνκουζίνατους,γιατηδιατροφήπουπρέπεινα ακολουθούν και τις μεθόδους πρόληψης. ειδάλλως, είναισχεδόνβέβαιοότιθαεισαχθούνξανάστονοσοκομείο.

πολλοίάνθρωποιπουέχουνπροβλήματαυγείαςτρέφονταικυρίως με καφέ και γλυκά.αφού ακολουθήσουν τη θεραπείαπου συνιστά ο γιατρός τους, η κατάστασή τους βελτιώνεταιπροσωρινάκαιεπιστρέφουνστηνπαλιάτουςδιατροφή.είναιμαθηματικά βέβαιο ότι θα επιστρέψουν στο γιατρό! Ίσως μεθεωρήσετε λίγοαυστηρό, αλλάόλοι οι γιατροίπαραδέχονταιότιημίαεγχείρησηφέρνειτηνάλλη.Ξέρετεγιατί;επειδήδενκαταπολεμούνταιταπροβλήματαπουπροκάλεσαντηνπρώτηχειρουργικήεπέμβαση.

Ιδούτιδιάβασασεμιαμεγάληημερήσιαεφημερίδα:κάθεχρόνο,απότα22.000άτομαπουαποδεδειγμέναπάσχουναπόκαρκίνο τουπαχέος εντέρου (με καρκίνοκαιστους λεμφαδέ-νες),οιπερισσότεροιχειρουργούνται.οιιατρικοίεμπειρογνώ-μονεςισχυρίζονταιότι,στημετεγχειρητικήφάση,οιμισοίαπόαυτούς τους ασθενείς θα ωφελούνταν από τη χορήγηση τωναντικαρκινικών φαρμάκων 5-fluorouracil και levamisole. Βλέ-πετεότιησύγχρονηαπάντησησταπροβλήματαυγείαςείναιησυνταγογράφησηφαρμάκων.

Τοαμερικανικόσωματείογιατηνκαταπολέμησητουκαρ-κίνουέχειδηλώσειότιαπαιτούνταιτουλάχιστον20χρόνιαγια

3 7

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

νααναπτυχθούνορισμένακαρκινώματα.Μεόλητηβαθιάεκτί-μησηπουτρέφωγιατηνπρόοδοπουέχεισημειωθείστονκλάδοτωναντικαρκινικώνφαρμάκωνκαιτωνχειρουργικώντεχνικών,θαήθελαναρωτήσωπούήτανογιατρόςπριναπό20χρόνια,όταν άρχιζε η ανάπτυξη του καρκίνου; Γιατί το ιατρικό μαςσύστημα επικεντρώνεται τόσο πολύ στην καταπολέμηση τωνπαθήσεωνκαι τόσο λίγοστηνπρόληψήτους;αν κάναμεμιαέρευνακαιρωτούσαμεέναεκατομμύριοάτομαανθαπροτιμού-σανναυποβληθούνσεαντικαρκινικήθεραπείαήναακολουθή-σουν σωστές μεθόδους πρόληψηςώστε να μην προσβληθούνποτέαπότηνόσο,τιπιστεύετεότιθααπαντούσαν;πρέπειναδώσουμεπερισσότερηβάσηστηνπρόληψη.

Τικάνειτοκρατικόσύστημαπερίθαλψης;κυρίωςτηρείαρ-χείαγιατιςδιάφορεςπαθήσεις.είναιεστιασμένοστηνόσηση.Θα έπρεπε να λέγεται «σύστημα νόσησης».Όποτε ξεσπούνεπιδημίες,προσπαθείναεντοπίσειτηνεστίαεκδήλωσης,τοντρόποεξάπλωσηςκαιτιςμεθόδουςκαταπολέμησήςτους.Μετημόνηίσωςεξαίρεσητωνεμβολιασμών,ελάχισταπράγματαγίνονταιγιατηνπρόληψη.

δίνουμεδωρεέςσειδρύματακαιφορείςπουασχολούνταιμεσυγκεκριμένεςπαθήσεις.Άραγεέχουμεσκεφτείποτέαναυτοίοιφορείςκάνουντίποταγιατηνπρόληψητωνπαθήσεων;Έναςσυγκεκριμένος κολοσσιαίος φορέας ασχολείται με τη μελέτητηςδιατροφήςκαιτηςεπίδρασήςτηςστονκαρκίνο.οφορέαςεπρόκειτονααρχίσειτιςέρευνέςτουμελετώνταςτηνεπίδρασητουαλκοόλσεήδηυπάρχοντακαρκινώματα.πιστεύωπωςεί-ναιεύλογονααναρωτηθούμεγιατίηομάδααυτήεπέλεξεναμηδιεξαγάγειέρευνεςσχετικάμετηνπρόληψη.είναιαυτονόητοπωςηέρευναθααποδείξειότιτοαλκοόλαποτελείεπιβαρυντι-κόπαράγοντα.Ωστόσο,αυτόδενθαμαςδώσειπερισσότερεςπληροφορίεςσχετικάμετηνπρόληψητουκαρκίνου.

3 8

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

ανεπενδύουμεταχρήματάμαςαποκλειστικάστιςέρευνεςπουεστιάζονταιστηθεραπεία,δενθακατανοήσουμεποτέτηναξίατηςπρόληψης.οφείλουμενακάνουμεστροφή180μοιρώνκαιναδούμετηνκατάστασηαπόάλλησκοπιά–απότηνοπτικήγωνίατηςπρόληψης.

Η εκπαίδευση είναι προτιμότερη της συνταγογράφησηςφαρμάκων.αυτότοεπαναλαμβάνωσυχνά,αφούόσοπιοενη-μερωμένοιείμαστε,τόσολιγότεραφάρμακαχρειαζόμαστε.κά-θε άνθρωπος είναι μοναδικός και βρίσκεται σε ένα μοναδικόεπίπεδοκατανόησης.ορισμένοιείναιπρόθυμοινακαταβάλουνοποιοδήποτεποσόπροκειμένουναθεραπευτούναπόμιαπάθη-ση.εντούτοις,διαπιστώνουμεότιόσαχρήματακαιανπληρώνου-με,ηυγείαδεναγοράζεται.δενπωλείται,σεκαμίατιμή.Ηαλή-θειαείναιότιηυγείακερδίζεται.πρέπειναεργαστούμεγιανατηνκατακτήσουμε.Μολαταύτα,τοσύγχρονοσύστημαυγείαςδεν ενημερώνει τουςασθενείς.κατάσυνέπεια, ο κόσμος δεναποκτά επίγνωση. Χωρίς αυτήν, είναι αδύνατον να είμαστευγιείς.Ηυγείααποκτάταιμόνομέσωτηςεκπαίδευσης.είναικαλόνααρχίσουμετηνεκπαίδευσήμαςμαθαίνονταςτηφυσιο-λογίατωνσυστημάτωναποβολήςάχρηστωνουσιών.

Τα ΠεΝΤε κύρια όργαΝα αΠόΒόλήσ

αυτότοβιβλίοασχολείταικυρίωςμεαυτόπουκαλώ«βασιλιάτωνοργάνωναποβολής»,πουείναιτοέντερο.Ωστόσο,θαήταναμέλεια να μην αναφερθούμε στα υπόλοιπα τέσσερα. είναιδιαπιστωμένο ότι ο οργανισμός εργάζεται ως ενιαίο σύνολο,γεγονόςπουσημαίνειότικάθετμήματουπρέπειναλειτουρ-γείσωστά.εάνοποιοδήποτεαπόταπέντεόργανααποβολήςυπολειτουργεί,όλαταάλλαεπιβαρύνονταικαιηαποβολήτωνάχρηστωνπροϊόντωντουμεταβολισμούδυσχεραίνεται.

3 9

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

εκτός από το έντερο, υπάρχει το δέρμα, το μεγαλύτεροόργανοαποβολής.Ησωστήφροντίδατουδέρματοςβοηθάστηλειτουργίατωνυπολοίπωνοργάνωναποβολής.Τοβούρτσισματου δέρματος (δείτε στη σελίδα 201) απομακρύνει τα νεκράκύτταρατουδέρματοςκαιταπροϊόντατουμεταβολισμούπουεκκρίνονταιμέσωτηςεφίδρωσης.

οι νεφροί είναι τόσο σημαντικοί για την εσωτερική μαςκαθαρότητα,γι’αυτόείναιδύο.Έχουμεμιαικανότατηρεζέρβαγιατοφιλτράρισματουαίματοςκαιτηναποβολήτωντοξικώναποβλήτωνκαιτωνπεριττώνυγρών.εάνοέναςνεφρόςσταμα-τήσει ναλειτουργείήαφαιρεθείχειρουργικά,οάνθρωποςζειακόμηκαιμεένανεφρό.Ηκάθαρσητουοργανισμούτελείταιακόμηκαιμεένανεφρόεπειδήτοδέρμαλειτουργείωςεπιπλέονφίλτρο,απομακρύνονταςτιςάχρηστεςουσίεςαπότοαίμα.οκα-λύτεροςτρόποςναβοηθήσουμετουςνεφρούςμας,είναιηκατα-νάλωσηάφθονουκαθαρούνερού.επίσης,ηκατανάλωσηχυμούαπόκαρπούζιβοηθάτουςνεφρούςστοέργοτους.

Μια άλλη δίοδος αποβολής άχρηστων ουσιών είναι τολεμφικόσύστημα.Ηλέμφοςσυλλέγειταενδοκυτταρικάαπό-βλητα και τα φέρνει στο αίμα. κατόπιν, αυτά περνούν απόεπεξεργασία στο ήπαρ και φιλτράρονται από τους νεφρούς.Ταλευκοκύτταρατηςλέμφου,πουαποτελούνσημαντικόμέροςτου ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος, καταστρέφουνταεπιβλαβήβακτήρια.σεαντίθεσημετοαίμα,ηλέμφοςδενείναισυνδεδεμένημεαντλίαώστεναεισέρχεταιστααγγείαπουεκτείνονταισεόλοτοσώμα.Ηκυκλοφορίατηςλέμφουεξαρτά-ταιαπότηνκίνησητωνάκρωνκαιτηδράσητωνμυών.αυτόςείναι ο λόγος που τα περισσότερα λεμφαγγεία είναι συγκε-ντρωμέναστασημείαόπουτοσώμαεμφανίζειτημεγαλύτερηκινητικότητα.απαντούνστασημείαόπουταχέριακαιταπόδια

4 0

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

συναντούντονκορμό,καιστολαιμό,στοσημείοόπουυπάρχεισχεδόνμόνιμηκινητικότητα.συνεπώς,δενείναινααπορείκα-νείςπουηάσκησηευεργετείτόσοπολύτηλέμφο.

Τελευταίοι,αλλάσεκαμίαπερίπτωσηυποδεέστεροι,έρχο-νταιοιπνεύμονεςκαιταβρογχιόλια,πουθεωρούνταιμέροςτουαναπνευστικού συστήματος. Μέρος των τοξικών αποβλήτωνπουπαράγονταιστονοργανισμό,αποβάλλεταιαπότουςπνεύ-μονεςσεμορφήαερίων.Τοδιοξείδιοτουάνθρακαεναλλάσσεταιμετοοξυγόνοκατάτηναναπνοή.καισεαυτήτηνπερίπτωση,ηάσκησηπαίζεισημαντικόρόλο,αφούείναιφυσικόςτρόποςπρο-αγωγήςτηςαποβολής.Ηκαλύτερηάσκησηγιατουςπνεύμονεςείναιηαναπνευστικήάσκησηπουπαραθέτωπαρακάτω.

κατά τη διάρκεια της πολύχρονης δουλειάς μου στο θε-ραπευτήριο,διαπίστωσαπωςηφροντίδατωνπέντεσυστημά-τωναποβολήςάχρηστωνουσιών είναι τοσημαντικότεροπουμπορούμενακάνουμεγιατηνυγείαμας.Τίποταδενείναιπιοσημαντικόαπότοναβεβαιωθούμεότιαυτάταπέντεσυστήμα-ταλειτουργούνκατάτονβέλτιστοτρόπο.ανδενλειτουργούνκαλά,όλαταφάρμακακαιοιθεραπευτικέςαγωγέςτουκόσμουδενθαμαςβοηθήσουνκαθόλου.Τοσημαντικότερο,καισυνάμαπιοπαραμελημένοαπόαυτά,είναιτοέντερο.

αναπνευστική άσκησηΕμπνευστής αυτής της άσκησης υπήρξε ο εκλιπών Robert Gaines, ο οποίος την περιέγραψε στο βιβλίο του VitalicBreathing (το βιβλίο έχει εξαντληθεί). Ο Gaines δίδαξε αυτή την άσκηση σε μέλη της Αστυνομίας της Νέας Υόρκης, αφού δυναμώνει όλο τον οργανισμό τονώνοντας τη λειτουργία των πνευμόνων. Η βελτιωμένη ανταλλαγή αερίων συνεπάγεται καλύτερη οξυγόνωση του αίματος και καλύτερη αποβολή των τοξικών αποβλήτων.

4 1

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

1. Κάντε τρία βήματα αναπνέοντας μόνο από τη μύτη. Οι εισπνοές πρέπει να είναι σύντομες, ρηχές και κοφτές. Εισπνεύστε βαθύ-τερα σε κάθε βήμα.

2. Στο τέταρτο βήμα, εκπνεύστε γρήγορα, βγάζοντας όλο τον αέρα από τους πνεύμονες.

3. Στα επόμενα τρία βήματα, κρατήστε την αναπνοή σας.

4. Στο όγδοο βήμα πρέπει να βγάζετε όλο τον αέρα από τους πνεύ-μονες κατά την εκπνοή.

5. Επαναλάβετε τα βήματα 1-4.

Κάντε αυτή την άσκηση τρεις φορές την ημέρα, πέντε λεπτά τη φορά, για ένα μήνα. Κατόπιν αυξήστε το στις τέσσερις φορές την ημέρα, οκτώ λεπτά τη φορά.

Χειρόύργική εΠεμΒασή σΤό ΠρόΒλήμα και όΧι σΤόΝ ασθεΝή

Ζητώαπότουςασθενείςμουναμεενημερώσουνγιατιςχει-ρουργικές επεμβάσεις στις οποίες έχουν υποβληθεί. σχεδόνόλοι είχαν χειρουργηθεί πρώτηφορά για αμυγδαλεκτομή.οιαμυγδαλέςείναιέναςειδικόςλεμφικόςιστόςκαικύριαλειτουρ-γία τους είναι η αποβολή του υλικού που παράγεται όταν οοργανισμόςμάχεταιενάντιασεμιαλοίμωξη.Ηφλεγμονήήηδιόγκωσητωναμυγδαλώνδηλώνειότιοοργανισμόςπροσπαθείνααποβάλλειάχρηστεςουσίες.οιαμυγδαλέςεκκρίνουντουλι-κόαυτόστοφάρυγγα,καιαπόεκείαυτόφέρεταιστοπεπτικόσύστημακαιαποβάλλεται.Ηαφαίρεσητωναμυγδαλώνκατα-στέλλειτασυστήματααποβολήςάχρηστωνουσιών,επειδήανα-γκάζειάλλεςεκκριτικέςοδούςναεπιτελέσουντοέργοτους.

Μέχριπολύπρόσφατα,ηαφαίρεσητωναμυγδαλώναποτε-λούσεμορφή«ιατρικήςμόδας»,αφούπιστευότανότιοιαμυγδαλές

4 2

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

είναιπηγήμόλυνσης.οιγιατροίπίστευανότιεάνοιαμυγδαλέςεμφάνιζαν τάσειςφλεγμονής, η αφαίρεσή τους θα απέτρεπε τοπρόβλημα.εξαιτίαςτηςάγνοιαςπουεπικρατούσεεκείνητηνεπο-χή,ηιατρικήκοινότηταδενείχεσυνειδητοποιήσειπωςηαφαίρε-ση των φλεγμονωδών, διογκωμένων αμυγδαλών είναι σαν νααπενεργοποιούμε ένα συναγερμό φωτιάς που χτυπάει, αντί νασπεύδουμε να σβήσουμε τη φωτιά.Η αμυγδαλίτιδα κρούει τονκώδωνατουκινδύνουπουλέειότιοοργανισμόςπρέπειεπειγόντωςνααποβάλειάχρησταπροϊόντα.σήμερα,ορισμένεςγυναίκεςμεοικογενειακόιστορικόκαρκίνουτουμαστού,ακολουθούντηνίδιαλογική.αφαιρούντουςμαστούςτους,πουβρίθουναπόυγιήλεμφι-κόιστό.σεαυτήτηνπερίπτωση,μήπωςημιαάγνοιαακολούθησετηνάλλη;

Η επόμενη συνηθέστερη εγχείρηση είναι η σκωληκοειδε-κτομή. Θεωρούμενο υπολειμματικό όργανο από την ιατρικήκοινότητα,ημικρήσκωληκοειδήςαπόφυσηείναι,όπωςοιαμυ-γδαλές,λεμφικόςιστός.καιαυτόςπεριέρχεταισεφλεγμονώδηκατάστασηεάνείναιεπιβαρημένοςμετοξίνες.αυτόσυμβαίνεισυχνά όποτε το παχύ έντερο δυσλειτουργεί και είναι επιβα-ρημένο με τοξίνες, αφού η σκωληκοειδής απόφυση αποτελείτμήματου.

Ταπροβλήματαπουπηγάζουναπότηντοξίνωσητουπαχέοςεντέρου,όπωςησκωληκοειδίτιδα,εμφανίζονταιόποτεαποτυγ-χάνουμεναδιατηρήσουμετονοργανισμόμαςκαθαρόεσωτερι-κά.Τοπρόβλημαείναιότιπολύςκόσμοςδενγνωρίζειπώςνατηρείκαθαρότονοργανισμότουεσωτερικά.Βομβαρδιζόμαστεμεδιαφημίσειςγιακάθεείδουςπροϊόνταγιατονεξωτερικόκα-θαρισμότουσώματος,αλλάκανείςδενμαςενημερώνειγιατονεσωτερικό καθαρισμό. είναι περιττό να δίνουμε τόση βάσηστην εξωτερική καθαριότητα. αυτό που χρειάζεται είναι να

4 3

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

εστιάσουμε περισσότερο στην εσωτερική καθαριότητα. δενμπορούμενααναμένουμεκαλάαποτελέσματααπότηνκατανά-λωσηαγνήςτροφήςενώοοργανισμόςμαςείναιρυπαρός.Τααποτελέσματαθαείναιαμελητέα, ίσωςκαιμηδαμινά.πρέπεινακάνουμεκάτιπερισσότεροαπότονακαταναλώνουμεαπλώςαγνήτροφή.Ηαληθινήκαθαριότητααρχίζειαπόμέσα.αρχίζειμετηνκαθαρήσκέψη,τηνανώτερηεπίγνωση.κατόπιν,αυτόεκδηλώνεταιστουλικόεπίπεδο.Ναθυμάστεότιτοεξωτερικόεπίπεδοενόςανθρώπουδιαμορφώνεταισύμφωναμετονεσωτε-ρικότουκόσμο.αςκαλλιεργήσουμετηνκαθαρότητατουνουκαιτωνιστών.Ηαγνότητατουνουαποτελείπνευματικόέργο.Ηδουλειάστουλικόεπίπεδοαρχίζειμετηναποτοξίνωσητουεντέρου.

Ταεκπαιδευτικάμαςσυστήματαμαςέχουνδιδάξειναπι-στεύουμεότιαντοέντεροδενλειτουργείσωστά,οφείλουμεναπαίρνουμευπακτικάφάρμακα.διάβασακάπουότιστιςΗ.π.α.ταυπακτικάσημειώνουντιςπερισσότερεςπωλήσειςμετάτηνασπιρίνη.πολλέςπωλήσειςσημειώνουνκαιταφάρμακαπουπωλούνταιχωρίς ιατρικήσυνταγή,όπωςταηρεμιστικά,αλλάταυπακτικάαπαντούνσχεδόνσεόλαταοικιακάφαρμακεία.Φαίνεταιπωςτουλάχιστονέναμέλοςκάθεοικογένειαςυποφέ-ρειαπόδυσκοιλιότητα.πρινκυκλοφορήσουνταυπακτικάφάρ-μακα,χρησιμοποιούντανάλλεςμέθοδοιγιατηνενεργοποίησητουεντέρου.

στοπαρελθόν,ότανέναπαιδίαρρώσταινε,τιέκανεημη-τέρατου;ασφαλώς,τουέκανεκλύσμα.πριναπόπολλάχρό-νια,οκόσμοςγνώριζετησπουδαιότητατηςσωστήςεντερικήςλειτουργίαςκαι τησχέσητηςμετηνκαλήυγεία.ανκάποιοςέπρεπε ναπάρει έναυπακτικόφάρμακο, κατάπάσαπιθανό-τητα χρησιμοποιούσε μείγμα θειαφιού και μελάσας.Ωστόσο,

4 4

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

είναι διαπιστωμένο ότι τα υπακτικά φάρμακα δεν λύνουν τοπρόβλημα σε μακρόχρονη βάση και δεν είναι η ιδανικότερηλύση.Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας απαιτεί να υπερβούμετηχρήσηυπακτικώνφαρμάκων.Γιανααποφύγουμεταχρόνιαπεπτικάπροβλήματα,πρέπειναείμαστεκαλάπληροφορημέ-νοι.αναμελήσουμε έναχρόνιοπρόβλημα, ίσωςχρειαστεί ναυποβληθούμε σε χειρουργική επέμβαση. ας κάνουμε, λοιπόν,τομήστοπρόβλημα,καιόχιστοανθρώπινοσώμα.

Η ενημέρωση πρέπει να διευρύνει τους ορίζοντες και ναδιαλύειτηνάγνοια.απαιτείταιεπίγνωσηγιατηφροντίδατουεντέρου.αξίζεινααναφέρουμεότιτοέντεροφέρειελάχιστουςνευρικούς υποδοχείς πόνου, ελάχιστα νεύρα που προσάγουνστονεγκέφαλοτιςώσειςπουμεταφράζονταιωςπόνος.οιγα-στρεντερολόγοιχειρουργοί γνωρίζουνότιηαναισθησίααπαι-τείταικυρίωςγιατηντομήστατοιχώματατηςκοιλιακήςχώρας.αφούεισέλθουνστηνκοιλιακήκοιλότητα,οιχειρουργοίχειρί-ζονταιτοέντεροχωρίςναπροκαλείταιπόνος.Ησχεδόνπλή-ρηςαπουσίατωννεύρωνπουπροσάγουντιςώσειςτουπόνου,είναικαιηαιτίαπουαντιλαμβανόμαστεδύσκολατιςεκκλήσειςβοήθειαςτουεντέρουμας.

απεναντίας,τοδέρμαείναιόργανοπουβρίθειαπόνευρικέςαπολήξειςκαισυνεπώςείναιιδιαίτεραευαίσθητοσεοποιοδή-ποτεερέθισμα.Γιαπαράδειγμα,τοδέρμασταχείλημαςφέρειτόσουςυποδοχείςπουέχουνσχέσημετηναφήκαιτονπόνο,ώστε αντιλαμβανόμαστε ακόμη και την επαφή με μια τρίχα.συγκρίνετε το δέρμα με το έντερο και θα καταλάβετε πόσομπορείναδιαφέρειέναμέροςτουσώματοςαπόέναάλλο,σεό,τιαφοράτηνικανότητάτουναπροσάγειστονεγκέφαλοαι-σθητηριακάερεθίσματα.Ότανέναπεπτικόπρόβλημαφτάνειστοσημείοναπροκαλείπόνο,μπορείτεναστοιχηματίσετεότιυπάρχεισοβαρόπρόβλημα.

4 5

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

εξαιτίαςτηςχαμηλήςευαισθησίαςτουεντέρουστονπόνο,ομέσοςάνθρωποςδενμεριμνάγιατηνεντερικήυγείατου,μέ-χριναπαρουσιαστείκάποιοπρόβλημα.αυτόείναιιδιαίτεραεμ-φανέςστηνπερίπτωσητουδημοφιλούςηθοποιούΤζονΓουέιν.Ίσωςθυμάστεότιχειρουργήθηκεπρώτηφοράγιακαρκίνοτωνπνευμόνων, το 1964.Μετά την επέμβαση, επέστρεψε σπίτιτου.αργότεραεισήχθηξανάστονοσοκομείοπροκειμένουναχειρουργηθεί για καρκίνο στομάχου, και μετά την επέμβασηεπέστρεψεπάλισπίτιτου.Μετάαπόκάποιοχρονικόδιάστη-μα,υποβλήθηκεσετρίτηεπέμβαση,αυτήτηφοράγιακαρκίνοτουπαχέοςεντέρου.αυτήήτανκαιητελευταίαεπέμβασηστηνοποία υποβλήθηκε, αφού πέθανε το 1979. κατά την άποψήμου,οιγιατροίθαέπρεπεναείχανεξετάσειενδελεχώςτοέντε-ρότουστηνπρώτηφάσητουκαρκίνουτωνπνευμόνων.

επειδήηκατάστασητουεντέρουεπηρεάζειόλοτονοργα-νισμό,πρέπειναείναιτοκύριομέλημάμας.Βάσειτηςεμπει-ρίαςμου,είμαιβέβαιοςότιηεντερικήυγείατουΤζονΓουέινήτανδιαταραγμένηπολύπρινεμφανίσεικαρκίνοτωνπνευμό-νων.ανείχεμεριμνήσειγιατηνεντερικήτουυγείανωρίτερα,ίσωςδενθαείχεπεράσειόληαυτήτηνπεριπέτειαμετηνυγείατου.ομοναδικόςτρόποςαποφυγήςτωνπροβλημάτωνείναιησωστήφροντίδατουεντέρου,αφούτοέντεροείναι«διακριτικό»στηνεκδήλωσητουπόνου.ανμάθουμεναφροντίζουμετοέντε-ρόμας, θααποφύγουμεπολλέςπαθήσειςπουσχετίζονται μετηντοξίνωσητουπαχέοςεντέρου.

Πωσ ή ΤόξιΝωσή Τόύ ΠαΧεόσ εΝΤερόύ εΠιΒαρύΝει όλό ΤόΝ όργαΝισμό

πιστεύωπωςότανατονείοπερισταλτισμόςτουεντέρου,τότετατοξικάάχρησταπροϊόντατουμεταβολισμούαπορροφώνται

4 6

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

ευκολότεραμέσωτωνεντερικώντοιχωμάτων,απ’όπουφέρο-νταιστοαίμα.κατόπιν, τοαίμαμεταφέρειαυτές τις τοξικέςουσίες σε όλο τον οργανισμό, εναποθέτοντας μερικές στουςιστούς. οι μεγαλύτερες ποσότητες τοξινών εναποτίθενταιστους πιο αδύναμους ιστούς. αν οποιοδήποτε άλλο από ταπέντε συστήματα αποβολής υπολειτουργεί, κατακρατούνταιακόμηπερισσότερεςτοξίνες.καθώςοιτοξίνεςσυσσωρεύονταιστουςιστούς,ηκυτταρικήλειτουργίατροποποιείται.επιπλέον,εμφανίζονταιπεπτικέςδιαταραχές.οιενμέρειχωνεμένεςτρο-φέςεπιβαρύνουντοπρόβλημα,αφούοοργανισμόςδενμπορείναπαρασκευάσειιστόαπόανεπαρκώςαφομοιωμένεςθρεπτικέςουσίες.Ότανεμφανίζεταιμιαεκφυλιστικήνόσος,αυτόσημαί-νειότιοιτοξίνεςέχουνσυσσωρευτείσεσυγκεκριμένασημείατουσώματος.καιτότε,τοάτομοεπιβάλλεταιναακολουθήσειδιαδικασίααποτοξίνωσηςτωνιστών.

οοργανισμόςδύναταινακατακλυστείαπότοξίνεςεξαιτίαςκόπωσης,κακήςκυκλοφορίαςτουαίματοςήεσφαλμένηςδια-τροφής.αναποφασίσουμενααποτοξινωθούμε,οφείλουμεναλάβουμευπόψημαςαυτούςτουςπαράγοντες,ειδάλλωςαπλώςθαχάνουμετοχρόνομας.Θέλωνατονίσωότιέναςοργανισμόςπουυπολειτουργείκαιείναιεπιβαρημένοςμετοξικάαπόβλητα,δενείναισεθέσηνααυτο-αποτοξινωθεί.καθώςοοργανισμόςτοξινώνεται ολοένα και περισσότερο, οι ιστοί οξυγονώνονταιολοένακαιλιγότερο.Χωρίςεπαρκέςοξυγόνο,οκουρασμένοςοργανισμός χάνει ενέργεια και καταπονείται συνεχώς. αυτόςείναιολόγοςγιατονοποίοοιτοξινωμένοι,άρρωστοιάνθρωποιαισθάνονταιπάντακουρασμένοι.

4 7

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

μεριμΝα για ΤήΝ εΝΤερική ύγεια

απ’όλεςτιςδιεργασίεςπουείναιαναγκαίεςγιατηνκαλήυγεία,ηαποβολήτωνάχρηστωνουσιώνείναισίγουραησημαντικότε-ρη.Μελετώνταςτασυστήματατουοργανισμού,διαπιστώνουμεότι το γαστρεντερικό διαδραματίζει μείζονα ρόλο.οφείλω ναπαραδεχτώότιδενείχασυνειδητοποιήσειτησπουδαιότητατηςεντερικήςυγείας.Ωστόσο,ηπολυετήςμουεμπειρίαμεέπεισε,πέρααπόκάθεαμφιβολία,ότιηκατάστασητωνεντερικώνιστώναποτελείσυχνάτοκλειδίγιατηγενικήκατάστασητηςυγείας.

είμαιπεπεισμένοςότιταπροβλήματάμαςαρχίζουνσχεδόνπάνταστο έντερο.οοργανισμός επηρεάζεται αποφασιστικάαπότηνκατάστασητουεντέρου.Μηνξεχνάτεότιηκαθαρότη-ταόλωντωνιστώνεξαρτάταιαπότηνκαθαρότητατουεντέρου.Ότανσυνειδητοποιήσουμεαυτάτααπλάδεδομένα,θαέχουμεαυξήσει σε μεγάλο βαθμό την επίγνωσή μας σχετικά με τηνεντερικήλειτουργία.

Ίσως εξαιτίας της ύψιστης σημασίας του εντέρου μεταξύτων συστημάτων αποβολής άχρηστων ουσιών, πολλοί επαγ-γελματίες στο χώρο της υγείας έχουν αρχίσει να λαμβάνουνσοβαράυπόψητουςτηνκατάστασήτου.παρότιέχουμεδια-πιστώσειότιεπιβάλλεταιναμεριμνάμεγιατονοργανισμόμαςολιστικά,πρέπεινααρχίσουμετηναποτοξίνωσητωνιστώναπότοέντερο.Γιανατοεπιτύχουμε,πρέπειναείμαστεβέβαιοιότιτοέντεροπεριέχειεπαρκέςνερό,καλόνευρικόκαιμυϊκότόνο,καλήκυκλοφορίακαιτιςσωστέςβιοχημικέςθρεπτικέςουσίεςσεσωστήποσότητα.είναιμάταιοναελπίζουμεσεκαλήεντερι-κήυγείαέχονταςέναέντερογεμάτοτοξίνεςκαιρύπους.πρέπειναπροηγηθείαποτοξίνωση.

οιιστοίπουείναιεπιβαρημένοιμεεσωτερικές(μεταβολι-κές)ήεξωτερικές (απότονμολυσμένοαέρα,τορυπαρόνερό

4 8

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

καιτονκαπνότωντσιγάρων)τοξίνες,αδυνατούννααφομοι-ώσουν τις θρεπτικές ουσίες και να αποβάλουν επαρκώς τιςάχρηστες.εάνοιιστοίείναιτραυματισμένοικαιτοξινωμένοι,επουλώνονταιπολύαργά.Τοέντεροαποτελείτηνπηγήτωνπερισσότερων τοξινών πουφέρονται στο αίμα και τη λέμφομέσω των εντερικών τοιχωμάτων και κατόπιν εναποτίθενταιστουςιστούς.Όσοπιοκαθαρόείναιτοέντερο,τόσοπιοκα-θαρό θα είναι το αίμα και οι ιστοί, που τότε αναπλάθονταιευκολότερα.

Ηανάπλασητωνιστώνδενείναιεύκοληυπόθεσηκαιδενπρέπειναθεωρείται«γρήγορηλύση».δενπιστεύωότιυπάρχειοποιοσδήποτεπουείναισεθέσηνατακαταφέρειμέσασελι-γότεροαπόέναέτος.απαιτείταιχρόνοςγιανααναπληρωθείηενέργειατουοργανισμούαπότηλήψητωνκατάλληλωντρο-φών.ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει ότι «το καλό πράγμααργείναγίνει».αυτόςοκανόναςπρέπειναγραφείμεχρυσάγράμματα,αφούζούμεστηνεποχήτωνγρήγορωναυτοκινήτων,τηςταχυφαγίαςκαιτουγρήγορουκέρδους.

σύμφωναμετιςστατιστικέςτουΓενικούΛηξιαρχείουτηςαγγλίας,καμίαομάδαδενέχειπερισσότερουςθανάτουςοφει-λόμενους σε εντερικέςπαθήσεις απ’ ό,τι οι γιατροί.αυτά ταστατιστικάδείχνουνότιταποσοστάθανάτωνστουςγιατρούςείναιυψηλότερααπ’ό,τιστουςαγρότεςκαισεόλεςτιςυπό-λοιπεςομάδεςτουαγγλικούπληθυσμού.Υπάρχειμέθοδοςπρό-ληψηςαυτώντωνπαθήσεων;ασφαλώς!Η ιατρικήκοινότηταείναιυπέρμαχοςτηςέγκαιρηςδιάγνωσης,αλλάηαληθινήαπά-ντησηείναιηπρόληψη.Ότανείμαστενέοιακόμη,οφείλουμεναδιδαχτούμετησωστήφροντίδατουεντέρου.αυτόαπαιτείνακάνουμεαλλαγέςτόσοστοντρόποζωήςμας,όσοκαιστιςδιατροφικέςμαςσυνήθειες.

4 9

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

οιστατιστικέςτουληξιαρχείουθαπρέπειναμαςμεταδί-δουν κάποιο μήνυμα. Θα περιμένουμε, προσκολλημένοι στηρουτίνατηςκαθημερινότητάςμας,ελπίζονταςότιη«έγκαιρη»διάγνωσηθαμαςσώσει,αν υπαχθούμεκαι εμείςστα ζοφεράαποτελέσματατωνστατιστικών;πραγματικάπιστεύουμεπωςοιγιατροίθαμαςσώσουνενώείναιπασιφανέςότιδενείναικανσεθέσηνασώσουντουςεαυτούςτους;είναιώραναμάθουμετιμπορούμενακάνουμεγιαναβοηθήσουμεεμείςοιίδιοιτονεαυτόμας.

εΝα σύΝΤόμό μαθήμα για ΤήΝ αΝαΤόμια και Τή Φύσιόλόγια Τόύ εΝΤερόύ

δενείναιαναγκαίοναγίνουμεειδήμονεςστηνανατομίακαιτηφυσιολογίατουεντέρουπροκειμένουναμεριμνήσουμεγιατηνεντερικήμαςυγεία.Ωστόσο,γιανααποκτήσουμεπερισσότερηεπίγνωσηγιατηνεντερικήλειτουργία, επιβάλλεται ναγνωρί-ζουμε τα στοιχειώδη της ανατομίας (δομή) και φυσιολογίας(λειτουργία)του.

το λεπτό έντεροΌτανητροφήφεύγειαπότοστόμαχοκατάτηδιαδικασίατηςπέψης, εισέρχεται σε έναν μακρύ, ελικοειδή σωλήνα γνωστόως «λεπτόέντερο».Ότανη τροφήφτάνειστολεπτόέντερο,οόγκοςτηςέχειμειωθείεξαιτίαςτηςμάσησηςκαιτωνπεπτι-κώνχυμών.ουσιαστικά,έχειμετατραπείσεμιαπυκνόρρευστημάζα,γνωστήως«χυμό».Μετηβοήθειατωνορμονικώνεκκρί-σεων, το λεπτό έντεροχωνεύει καιαφομοιώνει τις θρεπτικέςουσίες μέσω των τοιχωμάτων του. Το λεπτό έντερο είναι ηπεριοχή όπου περίπου 90 τοις εκατό των θρεπτικών ουσιώναπορροφώνταιστοαίμα.

5 0

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

Ηπέψητωνυδατανθράκωναρχίζειστοστόμα,όπουδια-σπώνταικατάτημάσηση,απόταένζυματουσάλιου.οιπρω-τεΐνες διασπώνται σε αμινοξέα στο στόμαχο, ενώ στο λεπτόέντεροηδιάσπασησυνεχίζεται.Όλεςοιτροφέςδιασπώνταισεέναμέγεθοςπουναεπιτρέπειτηναπορρόφησήτους.ασφαλώς,ορισμένοι παράγοντες, όπως οι ίνες, δεν διασπώνται και δεναπορροφώνται.αυτάταάπεπταστοιχεία,όπωςθαδιαπιστώ-σουμεστοκεφάλαιο2,διαδραματίζουνμείζοναρόλο.

Ότανοχυμόςσχηματιστείστοστόμαχοαπότηνανάμειξηκαιτηδιάσπασητωντροφών,οπυλωρικόςσφιγκτήραςανοίγεικαιεπιτρέπειτηνείσοδότουστοδωδεκαδάκτυλο,τηνανώτερημοίρατουλεπτούεντέρου.εκεί,αναμειγνύεται ξανάκαιδια-σπάται περαιτέρω προκειμένου να καταστεί κατάλληλος γιααπορρόφηση από τις λάχνες του λεπτού εντέρου. συγκεκρι-μένα, οι μύες της επιμήκους και της κυκλοτερούς στοιβάδαςτων εντερικών τοιχωμάτων επιτελούν τριών ειδών κινήσειςγια την επεξεργασία του χυμού.Η πρώτη κίνηση είναι έναςρυθμικός τεμαχισμός, όπου πολλοί παρακείμενοι κυκλοτερείςμύεςσυσπώνταιτεμαχίζονταςτηντροφήπουδιέρχεταιαπότοέντερο.οιμύεςαυτοίσυσπώνταιανάομάδες–ότανμιαομάδασυσπάται,ηάλληχαλαρώνει.καθώςαυτήημυϊκήδράσηεπα-ναλαμβάνεται,λαμβάνουνχώραπολλαπλέςσυμπιέσεις,12-16στολεπτό.Ωςσυνέπειααυτώντωνκινήσεων,οχυμόςαναμει-γνύεταιμεταπεπτικάυγρά.Τοδεύτεροείδοςκίνησηςείναιμιακυματοειδής,εκκρεμοειδήςσύσπαση.κατάτηνκίνησηαυτή,οχυμόςφέρεταιμπροςκαιπίσωανάλίγαεκατοστάκαιαναμει-γνύεταιεπαρκώς.Τοτρίτοείδοςκίνησηςείναιγνωστόωςπερι-σταλτισμός.πρόκειταιγιαμιαμεγάλη,κυματοειδήσύσπασηηοποίαπροκαλείταιαπότηρυθμικήκίνησητωνμυών.σεαντί-θεσημετιςεκκρεμοειδείςκινήσειςπουευνοούντηνανάμειξη,οπερισταλτισμόςπροωθείτοχυμόμέσαστολεπτόέντερο.

5 1

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

αυτέςοιφυσιολογικές μυϊκές δραστηριότητες του λεπτούεντέρουσυνήθωςδενγίνονταιαντιληπτές,ανκαιορισμέναβα-κτήριαπουπαράγουντοξίνεςμπορείναπροκαλέσουνβίαιους,επώδυνουςσπασμούς.Θαήτανενοχλητικόναέχουμεεπίγνω-ση της φυσιολογικής μυϊκής δραστηριότητας που λαμβάνειχώρακατάτηνπεπτικήδιεργασία.Ωστόσο,τογεγονόςότιαυ-τέςοιώσειςδενπροσάγονταιστονεγκέφαλο,είναισυνήθωςκαιολόγοςπουμαςωθείναπιστεύουμεπωςτοέντερολειτουργείτέλεια,ενώενδέχεταιναεμφανίζειπροβλήματα.

Ότανοχυμόςεισέρχεταιστοδωδεκαδάκτυλοαπότοστό-μαχο,έχειεξαιρετικάόξινοph.περιέχειυδροχλωρικόοξύκαιένζυμα τα οποία διασπούν τα μεγαλύτερα μόρια πρωτεΐνηςπροκειμένουναευοδωθείπεραιτέρωηπέψηκαιηαπορρόφη-ση.οιεκκρίσειςτουλεπτούεντέρουπεριέχουνδιττανθρακικάάλατα, αλκαλικές ουσίες οι οποίες εξουδετερώνουν τα στο-μαχικάοξέα.στονπαγκρεατικόπόρο,οοποίοςεκβάλλειστοέντερομαζίμετονχοληδόχοπόρο,οχυμόςαναμειγνύεταιμετοπαγκρεατικόυγρόπροτούεισέλθειστοδωδεκαδάκτυλο.Τοπαγκρεατικόυγρόπεριέχειπολλάπεπτικάένζυμακαισυμβάλ-λει στην περαιτέρω διάσπαση πρωτεϊνών, υδατανθράκων καιλιπών. στο λεπτό έντερο, τα χολικά άλατα που παράγονταιστοήπαρκαικατόπινσυμπυκνώνονταικαιαποθηκεύονταιστηχοληδόχοκύστη,λειτουργούνσαναπορρυπαντικέςουσίεςπρο-κειμένουναγαλακτωματοποιηθούνταλίπηκαιναευοδωθείηαπορρόφησήτους.

περίπου 80 τοις εκατό των υγρών του οργανισμού απο-τελούνταιαπόλέμφοπλούσιασενάτριοκαιάλλαυγρά,εξαι-ρουμένουτουαίματος.Μερικάαπόαυτάταυγράμεταφέρουνθρεπτικές ουσίες και τοξικάαπόβλητα, όπωςακριβώς και τοαίμα.Ηκαθαρότητάτουςεξαρτάταιαπότηνκαθαρότητατουεντέρου.Ηζωήόλωντωνκυττάρωντουοργανισμούεξαρτάται

5 2

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

από την ποιότητα και την καθαρότητα του υγρού στο οποίοείναιεμβαπτισμένα.

Ηανατομίατουλεπτούεντέρουεπιτρέπειτηναπομύζησητων θρεπτικών ουσιών. Τα εντερικά τοιχώματα εμφανίζουντεράστια επιφάνεια, χάρη στις αναρίθμητες πτυχώσεις τους.Ηεσωτερικήεπιφάνειατουεντέρουενόςμέσουενηλίκουείναιπερίπου 20 τετραγωνικά μέτρα. Το εντερικό τοίχωμα φέρειλεπτέςπροεκβολέςπουμοιάζουνμεδάχτυλα,οιοποίεςκαλού-νται λάχνες και απαντούν σε όλο το εσωτερικό του εντέρου.οιλάχνεςπεριέχουναιμοφόρακαιλεμφικάτριχοειδήαγγεία.Ταμικροσκοπικάμοριακάτεμαχίδιατηςτροφήςαπομυζώνταιαπότιςλάχνεςκαιαπόεκείφέρονταιστααιμοφόρατριχοειδήαγγεία.απόεκείμεταφέρονταιστηνηπατικήπυλαίαφλέβακαικατόπινστοήπαρ,όπουδιασπώνταιπεραιτέρω.απότοήπαρ,ταχωνεμέναθρεπτικάσυστατικάπροωθούνταισταάλλακύτ-ταρα του οργανισμού, στηρίζοντας τις κυτταρικές διεργασίεςπουδιατηρούντοσώμαστηζωή.

Ωστόσο, ταμόρια του λίπους δεν εισέρχονταιπάνταστοαίμαμεαυτότοντρόπο.σεαντίθεσημεταμόριατηςπρωτεΐ-νηςκαιτωνυδατανθράκων,απορροφώνταικαιμέσωμιαςάλ-ληςδιαδικασίας.οτρόποςαπορρόφησήςτουςεξαρτάταιαπότοαναποτελούνταιαπόμακρέςήβραχείεςχημικέςαλυσίδες.οιλάχνεςαπομυζούνκαιταδύοείδηλίπους,αλλάταλιπαράοξέαπουαποτελούνταιαπόμακρύτερεςχημικέςαλυσίδεςδια-σπώνταισετριγλυκερίδιαταοποίακατόπιναπορροφώνταιστολεμφικόσύστημαμέσωτωνλαχνών,μετημορφήμικροσκοπι-κώνσταγονιδίωνπουκαλούνταιχυλομικρά.αυτάφέρονταιστολεμφικόσύστημαμέσωτουθωρακικούπόρου,απ’όπουεισέρ-χονται στο αίμα μέσω μιας μεγάλης φλέβας του λαιμού πουκαλείταιάνωκοίληφλέβα.Ταλιπαράοξέαπουαποτελούνται

5 3

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

απόμικρότερεςαλυσίδες,ταοποίααπαρτίζουντο10με20τοιςεκατόόλωντωνλιπών,φέρονταιαπευθείαςστηνπυλαίαφλέβα,παρακάμπτονταςτολεμφικόσύστημα.Τόσοταλιπαράοξέαμετιςμακρέςαλυσίδες,όσοκαιαυτάμετιςβραχείες,τελειώνουντοταξίδιτουςδιερχόμενααπότοήπαρ,όπουυφίστανταιαπο-κορεσμό (δηλαδή αναδιατάσσονται από μεταβολική άποψη)προκειμένουναμετατραπούνσεενέργεια.

στηντελικήμοίρατουεντέρου,πουκαλείταιειλεός,οχυ-μόςδιέρχεταιαπόλεμφογάγγλιαπουκαλούνταιπαϋέρειεςπλά-κες.οιπλάκεςαυτέςπήραντοόνοματουανατόμουοοποίοςτιςεντόπισε,τουελβετούJohannConradPeyer,οοποίοςέζησετον18οαιώνα.ουσιαστικά,αποτελούνλεμφικόιστόοοποίοςπεριέχει λεμφοκύτταρα που μάχονται και καταστρέφουν όσαεπιβλαβή βακτήρια κατάφεραν να εισχωρήσουν στο λεπτόέντερο.Τολεπτόέντεροέχειμήκος6με7μέτρακαιδιάμετρο2με3εκατοστά.Μετάτονειλεό,οοποίοςβρίσκεταιστοκάτωδεξιότμήματηςκοιλιακήςχώρας,τολεπτόέντερομεταπίπτειστοπαχύέντερο.

το παχύ έντεροΜέσασε8έως10ώρεςαπότηνκατανάλωσήτης,ητροφήδια-σπάταιδιερχόμενηαπότολεπτόέντερο.κατόπινεισέρχεταιστοπαχύέντεροόπουλαμβάνειχώραητελικήδιεργασίατηςπέψηςκαιτηςαπέκκρισης.

σεαντίθεσημετολεπτόέντερο,όπουπαρατηρείταιελάχι-στηβακτηριακήδραστηριότηταυπόφυσιολογικέςσυνθήκες,τοπαχύ έντερο βρίθει από εσμούς δισεκατομμυρίων μικρο-ορ-γανισμών.Ηβακτηριακήδραστηριότηταστοπαχύέντεροδια-δραματίζειμείζοναρόλοστηδιατροφήκαιτηνπέψη.Ταφιλικάβακτήριασυνθέτουνμερικάπολύτιμαθρεπτικάσυστατικάόπως

5 4

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

ηβιταμίνηκκαιορισμένεςβιταμίνεςτουσυμπλέγματοςΒ,χω-νεύονταςμέρητουεντερικούπεριεχομένου.αυτότομέροςτηςπεπτικήςλειτουργίαςδενείναιπλήρωςκατανοητόκαιερευνά-ται.οιπρωτεΐνεςπουέχουναπομείνειδιασπώνταιαπόταβα-κτήριασεαπλούστερεςουσίες.Υπάρχουνπολλάπαραπροϊόντααυτήςτηςβακτηριακήςδραστηριότητας,όπωςηινδόλη,ησκα-τόλη,τοθειϊκόυδρογόνο,ταλιπαράοξέα,τααέριαμεθανίουκαιτοδιοξείδιοτουάνθρακα.ορισμένεςαπόαυτέςείναιιδιαί-τερατοξικέςκαιδύσοσμες–εξουκαιοιοσμέςπουσυνοδεύουντακόπρανα.

Τοπαχύέντεροδιακρίνεταισεμέρηπουκαλούνταιτυφλόέντερο,ανιόνκόλον,εγκάρσιοκόλον,κατιόνκόλον,σιγμοειδέςκόλον και απευθυσμένο. στην εικόνα απεικονίζεται ένα υγιέςπαχύέντεροπουλειτουργείφυσιολογικά.Τοτυφλόέντεροείναιέναςθύλακοςπουβρίσκεταιστοκάτωδεξιότμήματηςκοιλιακής

Υγιές παχύ έντερο που λειτουργεί φυσιολογικά.

5 5

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

χώρας.απότοτυφλόέντερο,τοπαχύέντεροφέρεταιπροςταεπάνωκαιμεταπίπτειστοανιόνκόλον,μέχριναεμφανίσειτηνπρώτητουκαμπήπροςτααριστερά.Λόγωτηςγειτνίασήςτηςμετοήπαρ,αυτήηκαμπήκαλείταιηπατικήκαμπή.απόεκεί,τοπαχύέντεροφέρεταικατάπλάτοςτηςκοιλιακήςχώρας,κάτωαπότοστόμαχο,μέχριςότουσχηματίσειτηδεύτερηκαμπήτου,πουκαλείταισπληνικήκαμπή,λόγωτηςγειτνίασήςτηςμετηβάσητουσπλήνα.αυτότοτμήματουπαχέοςεντέρου,πουκα-λείταιεγκάρσιοκόλον,είναιτομοναδικόόργανοπουδιασχίζειτοσώμααπόδεξιάπροςτααριστερά.εάντοπαχύέντεροείναιυγιές, το εγκάρσιο κόλονσχηματίζει μια μικρήανοδική γωνίακαθώςδιασχίζειτοσώμακοντάστησπληνικήκαμπή.

απότησπληνικήκαμπή,τοπαχύέντεροκατευθύνεταιπροςτακάτω,αποτελώνταςτοκατιόνκόλον,μέχριςότουμεταπέσειστο σιγμοειδές κόλον που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τοαπευθυσμένο.Τοσιγμοειδέςκόλονείναιηπεριοχήστηνοποίασυσσωρεύονται τα κόπραναπουπροορίζονται γιααφόδευση.Τοαπευθυσμένοείναιητελευταίαμοίρατουπαχέοςεντέρου,αφούαποτελείσυνέχειατουσιγμοειδούς,διαμορφώνονταςμιακαμπήστονπρωκτόπουμοιάζειμετοαγγλικόγράμμαS.οπρω-κτικόςσφιγκτήραςκλείνειτοπαχύέντεροκαιυπόκειταιστηνανθρώπινηβούληση,γεγονόςπουσημαίνειότιχαλαρώνειόπο-τε αισθανόμαστε ότι επιβάλλεται να αφοδεύσουμε. Το παχύέντεροέχειμήκοςενάμισιμέτροκαιδιάμετρο6εκατοστά.

επίσης,στοπαχύέντεροαπαντάηειλεοτυφλικήβαλβίδα,έναςσφιγκτήραςμυςτουπαχέοςεντέρουπουελέγχειτηροήτωντροφικώναποβλήτωναπότολεπτόπροςτοπαχύέντερο,οοποίοςβρίσκεταιστοσημείοόπουτολεπτόέντεροεκβάλλειστοτυφλόέντερο.εκείβρίσκεταιεπίσηςηέκφυσηπουκαλείταισκωληκοειδήςαπόφυση.Ησκωληκοειδήςαπόφυσηέχειμήκος

5 6

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

περίπου7εκατοστάκαιπολλέςφορέςπεριέρχεταισεφλεγμο-νώδηκατάσταση,ηοποίαείναιγνωστήωςσκωληκοειδίτιδα.

Το παχύ έντερο, σε αντίθεση με το λεπτό, φέρει ένανβλεννογόνο χιτώνα ο οποίος είναι ομαλός και χωρίς λάχνες.καλύπτεται από επιμήκεις και κυκλοτερούς μυς, παρόμοιουςμετουςαντίστοιχουςτουλεπτούεντέρου.Τοσχήματουπα-χέος εντέρου μοιάζει με μια σειρά βολβοειδών θυλάκων πουκαλούνταικολικέςκυψέλες.οιεπιμήκειςκαικυκλοτερείςμύεςσυσπώνταικάνονταςτοπαχύέντερονασχηματίζειπτυχέςσαντουακορντεόν.αυτότουεπιτρέπειναδιευρύνειτοναυλότουσεμεγάλοβαθμό.

Ηβλεννογόνοςμεμβράνητουαπευθυσμένουείναιτοποθε-τημένησεραβδώσεις,γι’αυτόμοιάζειμεφλάουτο.Όπωςσυμ-βαίνεικαιστολεπτόέντερο,τοπαχύέντεροεμφανίζειένδειααισθητηριακήςνεύρωσης.Άλλωστε,ημυϊκήτουδραστηριότηταδενγίνεταιαντιληπτή.εντούτοις,επειδήτοαπευθυσμένοφέ-ρειπερισσότερανεύρα,αντιλαμβανόμαστεπολύπιοάμεσατονπόνοπουσυνδέεταιμετιςαιμορροΐδεςκαιάλλεςδιαταραχέςτουορθού.

Μέσω της ειλεοτυφλικής βαλβίδας, ο χυμός φέρεται στοτυφλόέντεροαπότολεπτόέντερο.σεαυτότοστάδιο,οχυμόςαποτελείταιαπόάπεπτεςκαιαχώνευτεςουσίες,απόεκκρίσειςπροερχόμενεςαπότοήπαρ,τοπάγκρεαςκαιτολεπτόέντερο,καθώςκαινερό.Τομεγαλύτερομέροςτουνερούπουπεριέχε-ταιστοχυμόαπορροφάταιστο τυφλό έντερο.Έτσι, οόγκοςτουχυμούμειώνεταικαιδιαμορφώνεταιέναημιστέρεουλικό,τα κόπρανα.Τα τοιχώματα τουπαχέος εντέρου είναι επικα-λυμμέναμεπολυάριθμακύτταρα,ταοποίαεκκρίνουνβλέννα,παρέχονταςλίπανσηγιατηδιάβασητωνκοπράνων.

5 7

α σ Μ α θ ο υ Μ ε γ ι α τ η ν ε ν τ ε ρ ι κ η λ ε ι τ ο υ ρ γ ι α

Μετιςεπαναλαμβανόμενεςπερισταλτικέςκινήσεις,τακό-πραναωθούνταιπροςτοαπευθυσμένοκαιτονπρωκτό,καιαπόεκείαποβάλλονταιαπότονοργανισμό.Ηκίνησηαυτήενισχύε-ταιαπότηνπαρουσίατροφήςστοστόμαχο.οπερισταλτισμόςαδειάζειτοτυφλόέντερο,καθιστώνταςτοέτοιμοναπαραλάβεινέοχυμόαπότολεπτόέντερο.

Όταν τα κόπρανα φτάσουν στο απευθυσμένο, περιέχουνπερίπου65 τοις εκατό νερό και 27 τοις εκατό βακτήρια.Τουπόλοιπο8τοιςεκατόαποτελείταιαπότροφικάυπολείμματα,κυτταρίνη (ίνες), άπεπτα στοιχεία και νεκρά κύτταρα απορ-ριμμένααπότονοργανισμό.οχρόνοςπουαπαιτείταιγιατημετατροπήτουχυμούσεκόπρανακαιτηδιαβίβασητωνκοπρά-νων στο απευθυσμένο, εξαρτάται αφενός από την ποσότητατου κυτταρινούχου περιεχομένου της τροφής, αφετέρου απότονερόπουπεριέχειητροφή.Τακόπραναπουφέρουνπερισ-σότεροκυτταρινούχοπεριεχόμενοδιαβιβάζονταιπιογρήγορα,αφούπαρέχουνουσίεςπουευεργετούντουςεντερικούςμυς.Τοέντεροδυσκολεύεταιναπροωθήσεικόπραναμαλακά,πουδενπεριέχουν ίνες.επιπλέον, όσοπερισσότεροςχρόνοςαπαιτεί-ταιγιατηνπροώθησητωνκοπράνων,τόσοπερισσότερονερόαπορροφάται. αυτό σκληραίνει τα κόπρανα και δυσχεραίνειτηναφόδευση.

Ηπαράβλεψητηςανάγκηςγιααφόδευσηκαιηκατανάλω-σητροφώνμελίγεςήκαθόλουάπεπτεςίνες,προκαλείδυσκοι-λιότητα. Τα υπακτικά που προάγουν την αφόδευση συχνάαυξάνουν την ποσότητα των υγρών που συγκρατούνται στακόπρανα ή λιπαίνουν τα κόπρανα προωθώντας τη διάβασήτους.Άλλαείδηυπακτικώνείναιισχυράερεθιστικά.αυτάδιε-γείρουντονμυϊκόχιτώνατουεντέρουπροκειμένουνααποβά-λουντιςερεθιστικέςουσίες.εύκολαπροκαλείταιεξάρτησηαπό

5 8

η φ ρ ο ν τ ι δ α τ ο υ ε ν τ ε ρ ο υ

οποιοδήποτεαπόταπαραπάνωτρία είδηυπακτικώνφαρμά-κων,καισυνεπώςμόνιμηδιαταραχήτηςεντερικήςλειτουργίας.Ηυπέρμετρηλήψηυπακτικώνφαρμάκωνδημιουργείυδαρήκό-πραναήδιάρροια.Τοίδιοσυμβαίνειμετοστρες,τιςλοιμώξειςκαιτιςτοξικέςουσίεςπουδιεισδύουνστοέντερο.Ημέριμναγιατηνκαλήεντερικήλειτουργίαενισχύειτηφυσιολογικήλειτουρ-γίατωνπεπτικώνοργάνων.Έτσιεπέρχεταικανονική,ανώδυνηκαιτελεσφόραλειτουργία.Ότανηλειτουργίατουεντέρουδια-ταράσσεται,ελλοχεύουνκίνδυνοιγιαόλοτονοργανισμό.