Καβάγιας Αντώνης

Βασισμένο σε μικρές αληθινές ιστορίεςΒασισμένο σε μικρές αληθινές ιστορίες

Ο εκτελεστήςΟ εκτελεστήςΟ εκτελεστής

Ο.Π.Λ.Α.Ο.Π.Λ.Α.τηςτης

O Εκτελεστής της Ο.Π.Λ.Α.

Εμμ. Μπενάκη 36, ΑθήναΤηλ: 210 3832117 & 210 3845128Fax: 210 3832527info@lexitipon.grwww.lexitipon.gr

Ηλεκτρονική σελιδοποίηση & επιμέλεια εξωφύλλου: Ζωή Ιωαννίδου

ISBN: 978-960-9493-79-6

© Copyright: Αντώνιος Καβάγιας Διονυσίου Αιγινήτου 37 11528, Αθήνα Τηλ.: 210 7773588

Πρώτη Έκδοση: Αθήνα 1996Δεύτερη Έκδοση: Αθήνα 2011

Απαγορεύεται η με κάθε τρόπο μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος βιβλίου, χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα.

Καβάγιας Αντώνης

O Εκτελεστής της Ο.Π.Λ.Α.Βασισμένο σε μικρές αληθινές ιστορίες

Κάθε τυχόν ομοιότητα ή συνωνυμία με υπαρκτά πρόσωπα είναι απλή σύμπτωση.

Στο τέλος του βιβλίου, υπάρχει πλήρης ιστορικός κατάλογος για τα υπαρκτά πρόσωπα και γεγονότα.

Αφιερώνεται στην ιερή μνήμη του παππού μου,

γιατρού Αντώνη Καβάγια, ιδρυτικού μέλους

της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατικής Ένωσης».

9

Πρόλογος

H πρώτη έκδοση του «Εκτελεστή»Τέλη του 1995, μετά από προτροπές φίλων, προσκόμισα το

δακτυλογραφημένο κείμενο σε γνωστούς εκδοτικούς οίκους. Κα-νένας από αυτούς δεν δέχθηκε να το εκδώσει, κυρίως, για οικονο-μικούς λόγους. Έτσι κατέληξα στην αυτοέκδοση η οποία έπασχε τόσο σε εμφάνιση όσο και σε σύνταξη. Παρά ταύτα η έκδοση εκείνη (1996) είχε μια ικανοποιητική κίνηση.

Η γνωριμία με τον Ρένο ΑποστολίδηΆνοιξη του 1996 γνώρισα το Ρένο, όταν τυχαία κάθισα δίπλα

του. Είμαστε και οι δυο καλεσμένοι στα εγκαίνια λειτουργίας ενός πλοίου της ακτοπλοΐας. Μονολογούσε τι ζήταγε αυτός σε τέτοιες εκδηλώσεις καθώς μπροστά του μετακινούνταν συνεχώς ένα πλή-θος ανθρώπων που έκανε θόρυβο σαν μελίσσι. Του είπα ότι και εγώ είχα την ίδια απορία και έτσι πιάσαμε κουβέντα. Η συζήτηση γρήγορα στράφηκε στην πολιτική και κατέληξε στον εμφύλιο πό-λεμο. Του ανέφερα ότι είχα διαβάσει το «Πυραμίδα 67», ένα από τα πρώτα βιβλία που γράφτηκαν γι’ αυτή την περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και το οποίο με είχε γοητεύσει. Ενθουσιάστηκε. Τότε άδραξα την ευκαιρία και του είπα ότι και εγώ είχα γράψει ένα μυθιστόρημα που αναφερόταν σε αυτή την περίοδο. Μου είπε να του το στείλω άμεσα, πράγμα το οποίο και έκανα.

Μετά από ένα μήνα περίπου, έλαβα μια επιστολή και ένα βιβλίο του ως δώρο, «Ιστορίες από τις Νότιες Ακτές».

Στην επιστολή αυτή εκτός από τη θετική κριτική του, για το μυθιστόρημα μου, έκανε και μια σημαντική παρατήρηση. Κατά τη γνώμη του, επειδή στο μυθιστόρημα εμπλέκονταν πολλά πρό-σωπα, για να διαβαστεί εύκολα έπρεπε να αλλάξει η σειρά των κεφαλαίων. Η επιστολή κατέληγε με την ευχή να γίνει σύντομα μια σωστή επανέκδοση.

Οι εκδόσεις «Λεξίτυπον»Πέρασαν 15 χρόνια από εκείνη την αυτοέκδοση, κατά τη δι-

άρκεια των οποίων ο «Εκτελεστής» είχε μείνει «στο συρτάρι». Χάρη όμως στο Νίκο και τη Ζωή Ιωαννίδου που μου πρότειναν να επανεκδώσουν το μυθιστόρημα, σύμφωνα με τις υποδείξεις του αείμνηστου Ρένου Αποστολίδη και με ανάλογη φιλολογική επιμέλεια, ο «Εκτελεστής» ανασύρθηκε, ελπίζοντας πλέον σε κα-λύτερη τύχη. Για αυτή τους την προσφορά σε μένα θερμά τους ευχαριστώ.

Αντώνης Καβάγιας

Δεν είναι η θύμηση των σκοτωμένων φίλωνπου μου σκίζει τώρα τα σωθικά είναι ο θρήνος για τους χιλιάδες αγνώστουςπου αφήσανε στα ράμφη των πουλιώντα σβησμένα μάτια τουςπου σφίγγουνε στα παγωμένα χέρια τουςμια φούκτα κάλυκες κι αγκάθιατους αγνώστους περαστικούς διαβάτεςπου ποτέ δε μιλήσαμεπου μόνο κάποτε για λίγο κοιταχτήκαμεόταν μας έδωσαν τη φωτιά του τσιγάρου τουςστο βραδινό δρόμοτους χιλιάδες άγνωστους φίλουςπου έδωσαν τη ζωή τουςγια μένα.

«Ποιήματα», Τίτος Πατρίκιος

13

Τα πρόσωπα

ΣΩΤΗΡΗΣ (Ψευδώνυμο ΣΤΕΡΓΙΟΥ): 68 ετών. Εκτελεστής της ΟΠΛΑ στην Κατοχή. Πήρε μέρος στη μάχη των παραπηγμάτων στους Αμπελόκηπους (Μεσάνυχτα 21/12/45). Μετά την ήττα του «Δημοκρατικού Στρατού» διέφυγε στην Αλβανία, Παρέμεινε για πολλά χρόνια σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και τελικά με-ταφέρθηκε στην Τασκένδη. Στην Κατοχή ήταν φοιτητής της Νο-μικής.

ΙΣΜΗΝΗ: Φοιτήτρια της Νομικής ΕΠΟΝίτισα. Αρραβωνιαστικιά του Σωτήρη. Δολοφονήθηκε στη Γενική Ασφάλεια το 1950.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΛΑΖΑΡΟΣ: 78 ετών. Λοχίας του Τακτικού Στρατού. Παλιός μαχητής του ΕΛΑΣ. Θείος της Ισμήνης. Διέφυγε με τον Σωτήρη στην Αλβανία,

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ: Βάβα, μητέρα, πατέρας. Όλοι πέθα-ναν στη διάρκεια της Κατοχής.

Ο «ΑΝΘΡΩΠΟΣ ME TO MONOCLE». Μέλος του ΚΚΕ. Σκοτώθηκε στα «Δεκεμβριανά».

ΧΡΗΣΤΟΣ: 75 ετών. Αρχηγός κλιμακίου της ΟΠΛΑ στην Κατο-χή (στο ίδιο κλιμάκιο έδρασε και ο Σωτήρης), γνωστός του Άρη Βελουχιώτη. Μετά την ήττα διέφυγε στην Ανατολική Ευρώπη. Μόνιμα εγκατεστημένος στην Πράγα. Διατηρεί καλές σχέσεις με τα μέλη του Κ.Κ. Σοβιετικής Ένωσης. Έχει επαφές με νεοσύστα-τη επαναστατική οργάνωση στην Αθήνα.

ΘΑΝΑΣΗΣ: Οργανωμένος στο ΕAM, Εκτελεί αποστολές διαφυγής προς την «Ελεύθερη Ελλάδα» (1944).

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΛΕΓΡΑΙΝΑ: Κτηνοτρόφος, οργανωμένος στο ΕΑΜ (1944).

14

«ΣΩΚΡΑΤΗΣ»: Αντάρτης του ΕΛΑΣ από το χωριό Κακόσι (1944).

ΚΩΣΤΑΣ: Παλιός αλπινιστής, οργανωμένος στο ΕΑΜ. Κάτοικος Αράχωβας (1944).

«ΚΡΕΩΝ»: Υπεύθυνος ασφαλείας στο χωριό Αγόριανη (1944).

ΜΠΑΡΜΠΑ-ΘΟΔΩΡΟΣ: Διατηρεί καφενείο στην Αγόριανη (1944).

ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ.

ΚΥΡ-ΘΕΟΦΙΛΟΣ: Παππούς της Ισμήνης, Τυπογράφος. Πέθανε από συγκοπή καρδιάς μετά τη δολοφονία της Ισμήνης.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: 35 ετών. Μέλος της οργάνωσης «Εμπροσθοφυλακή του Κόκκινου Στρατού», ναυτικός.

ΓΚΕΟΡΓΚΙ Π: 60 ετών. Μέλος του Κ.Κ. Σοβιετικής Ένωσης. Δια-τηρεί επαφές με τον Χρήστο. Ζει στην Οδησσό.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ (ΚΟΥΚΗΣ): 32 ετών. Ανθυποπλοίαρχος. Φιλοσοβιε-τικός. Διατηρεί επαφές με μέλη της PLO και φιλοπαλαιστινίους Λιβανέζους. Φίλος του Απόστολου.

ΑΝΧΜΕΤ: Λιβανέζος φίλος του Δημήτρη. Κάνει λαθρεμπόριο όπλων.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΣΤΕΛΙΟΣ: Πλοίαρχος του Φ/Γ «ΕΛΠΙΣ». Φιλοαριστε-ρός. Κάνει διάφορες μικροεξυπηρετήσεις στο ΚΚΕ.

ΝΙΚΟΛΣΚΙ: 35 ετών. Πολωνός εργάτης που ζει στην Πράγα.

ΓΙΩΡΓΟΣ: 45 ετών. Οργανωμένος στο ΚΚΕ πριν το 1963. Ζει και εργάζεται στο Παρίσι ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Liberation» (είχε διαφύγει στη Γαλλία το 1968). Ο Χρήστος είναι πληροφοριοδότης του για τις Ανατολικές χώρες.

ALPHA: 40 ετών. Αρχηγός της οργάνωσης “Εμπροσθοφυλακή του Κόκκινου Στρατού”. Αναζητάει το «ηχηρό» κτύπημα στην Αθήνα.

ΜΠΑΡΛΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ: 77 ετών. Συνταξιούχος αστυνομικός. Στη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου εργαζόταν στην Ειδική Ασφάλεια.

ΛΑΜΠΡΙΔΗΣ: 40 ετών. Φυσικός, Απόφοιτος του Πανεπιστημίου Λομονόσωφ. Γεννήθηκε από Έλληνες γονείς στη Ρωσία. Φιλοσοβιε-

15

τικός. Αρχηγός ταξιδιωτικών γκρουπ που επισκέπτονται τη Σοβιετι-κή Ένωση. Γνωρίζεται με τον Γκεόργκι Π.

ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΕΜΑΣ: Παλιός μαχητής του ΕΛΑΝ. Κάνει λαθρε-μπόριο τσιγάρων στην Κεφαλονιά. Στη διάρκεια της Δικτατορίας φυγάδευσε διωκόμενους προς την Ιταλία.

ΠΕΤΡΟΣ, Ο ΤΙΜΟΝΙΕΡΗΣ ΤΟΥ Φ/Γ «ΕΛΠΙΣ»: σύνδεσμος του ΚΚΕ στη Μασσαλία (1968).

ΣΤΑΘΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ: Λοστρόμος στο Φ/Γ «ΕΛΠΙΣ». Καταδότης του καθεστώτος Παπαδόπουλου. Μετά τη μεταπολίτευση χάθη-καν τα ίχνη του.

ΜΙΡΕΪΓ: 48 ετών. Γαλλίδα δημοσιογράφος, φίλη του Γιώργου. Στην περίοδο της χούντας διατηρούσε επαφές με το ΠΑΚ.

ΜΠΕΡΝΑΡ: Δικηγόρος από τη Μασσαλία (1968).

ΜΑΡΙΟ: Γάλλος φίλος του Γιώργου από τη Μασσαλία, Πήρε μέ-ρος στα γεγονότα του Μάη του 1968. Δολοφονήθηκε στο Άμστερ-νταμ το 1971.

ΡΕΝE: Στρατιωτικός. Συμμετείχε στα γεγονότα του Μάη του 1968. Πέθανε σε νοσοκομείο του Παρισιού από οξύ έμφραγμα το 1972.

ΦΙΟΝΤΟΡ: Οδηγός ταξί στο Λένινγκραντ. Συνεργάζεται με τον Λαμπρίδη.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΚ: Πανεπιστημιακός. Μένει μόνιμα στη Σουη-δία. Διατηρεί επαφές με την εξωκοινοβουλευτική αριστερά (1970).

ΘΑΝΑΣΗΣ: Χουντικός που ζει και δρα στην Ιταλία (1970).

ΝΙΚΟΛΑΪ: Εργάζεται σε ξενοδοχείο του Λένινγκραντ. Συνεργάζε-ται με τον Λαμπρίδη.

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ ΣΜΥΡΝΩΦ: Επικεφαλής της Ασφάλειας στο Λένινγκραντ.

Χρόνος που διαδραματίζεται το έργο: Άνοιξη – Καλοκαίρι 1990

ΜΕΡΟΣ Α΄

19

(α) ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ

...Σε ορισμένο στάδιο της ανάπτυξής τους, οι παραγω-γικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε αντίθεση με τις υφιστάμενες σχέσεις ιδιοκτησίας, στους κόλπους των οποίων κινήθηκαν έως τότε. Από μορφές ανάπτυ-ξης των παραγωγικών δυνάμεων, που ήταν ως τότε, οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται τώρα σε δεσμά τους. Τότε ανοίγεται μια εποχή κοινωνικών επαναστάσεων...

«Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας» (Πρόλογος), Καρλ Μαρξ

21

1. ΑΓΡΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΤΑΣΚΕΝΔΗ

Όμως τη σκέψη του πρόσφυγα, τη σκέψη του αιχ-μαλώτου του ανθρώπου που κατάντησε κι αυτός πραμάτεια δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς.

«Τελευταίος σταθμός», Γιώργος Σεφέρης

Απόδειπνο. Στον ουρανό άρχισαν να συγκεντρώνονται σύννεφα. Μερικά κοράκια πέταξαν άτακτα, ψάχνοντας καταφύγιο. Ο άνεμος της στέπας παράσερνε στο διάβα του φύλλα, μάζες από ξεραμένα αγρωστώδη, που και που δημιουργούσε μικρούς στροβίλους σκόνης, που έσμιγαν αργότερα μεταξύ τους. Μυρωδιά από βρεγμένο χώμα γέ-μισε την ατμόσφαιρα. Ένα κορσάκ διάβηκε τρέχοντας μια παλιά ξύλινη αγροικία δέχθηκε τη πίεση του ανέμου και πετροβολήθηκε από το ψιλό χαλίκι, που σηκωνόταν από την επιφάνεια του χωματόδρομου καθώς αυτός διέ-σχισε τη μικρή πεδιάδα.Στο μικρό σκεπαστό πρόβολο διέκρινες ένα μεσήλικα

που είχε αφεθεί στη δίνη των καιρικών φαινομένων. Καθό-ταν σ’ ένα παλιό ξύλινο κάθισμα, που το στήριζε στα πίσω πόδια του, πάνω στον τοίχο από κορμούς σημύδας. Είχε κλειστά τα μάτια και τα σταυρωμένα χέρια του έκλειναν ένα βιβλίο «Ο ήλιος δεν θα σβήσει ποτέ» του Αϊμπέκ. Καμ-μία σκέψη δεν απασχολούσε το νου του. Μερικές φορές επεδίωκε να βρεθεί σε ανάλογη κατάσταση για χαλάρωση.

23

2. ΣΟΥΝΙΟ (ΙΣΜΗΝΗ)

Σ’ όλα τα πιο καταραμένα κατατόπιαΣ’ όλες τις πιο βαρύθυμες γωνιέςΟ διαβατάρης ανταμώνει τρομαγμένοςστου παρελθόντος την αχλύ ντυμένες, γνώριμες, σκιές σαβανωμένες, που αχνοτρέμουν και στενάζουνκαθώς περνούνε δίπλα στον περαστικό, λευκοφόρες σκιές φίλων, που από χρόνιαη αγωνία, τους εξανάδωσε στη Γη και στα Ουράνια

«Χώρα Ονείρου», Έντγκαρ Άλαν Πόε

Ένα αχνό χαμόγελο διαγράφηκε στο πρόσωπό του. Σαν αστραπή πέρασε από το νου, φωτίζοντας το κενό της σκέ-ψης, η εικόνα από το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο.Αθάνατοι που λόγχιζαν τον αέρα, διαβρωμένοι βράχοι,

η θάλασσα που χτύπαγε με ορμή πάνω τους αφρίζοντας, ένας καταιγισμός σταγονιδίων νερού..., μια ιδανικά γλυ-κιά φωνή...

(1)Στα απόκρημνα μάρμαρα του Σουνίου που απ’ τα κύματα, δεν γλυτώνουν ποτέ, την πρώτη του Μάη ακούω το ξεψύχισμα των θαυμαστών μας ψιθύρων...

(1) Στίχοι του Μπάυρον από το «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χά-ρολντ» (Μετάφρ. Α.Κ.).

Καβάγιας Αντώνης

24

Ξάφνου η νοσταλγία πλημμύρισε το είναι του, ένας αναστεναγμός βγήκε από τα ερμητικά κλειστά του χείλη, στους κανθούς ανάβλυσε ένα δάκρυ... Πόσο νοστάλγησε την πατρίδα.

25

3. ΑΝΤΑΡΤΗΣ ΣTA ΒΟΥΝΑ – Η ΔΙΑΦΥΓΗ

Στα μακρινά, τ’ άγνωρα μονοπάτια χνάρια απ’ αγρίμια ανείδωτα θωρώ...

«Ρουσλάν και Λιουντμίλα», Αλεξάντρ Πούσκιν

Όμως η λέξη «πατρίδα» του θύμισε το τρέξιμο σαν αγριο-κάτσικο, ζιγκ-ζαγκ, να μειωθούν οι πιθανότητες να τον χτυ-πήσει ο όλμος, καθώς δύο ολμιδοβόλα έριχναν στα τυφλά, αλλά με σταθερή κατεύθυνση, προς την απότομη πλαγιά με τη χαμηλή βλάστηση και τα πολλά αποσαθρωμένα λιθάρια που σίγουρα το χειμώνα, με τις βροχές ή τους ανέμους, θα κατρακύλαγαν στους πρόποδες, σ’ εκείνο τον ξεροπόταμο.Μακριά ακούγονταν το αδιάκοπο κροτάλισμα από

πολυβόλα. «Όταν αντιμετωπίζεις πολυβόλα και εσύ δεν έχεις πυροβολικό καλύτερα να βρίσκεσαι σε μια ασφαλή απόσταση, περίπου στα 300 μέτρα...»Οδηγίες… από το θολωμένο του μυαλό πέρασε η ιδέα

να πετάξει το όπλο του, να ξαλαφρώσει, ήρθε, όμως, πάλι στο νου του εκείνη η καταραμένη λέξη της βάβας του «ριψάσπιδες». Ήταν καμιά εικοσαριά λέξεις της καθαρεύουσας μαζί με

μια αφθονία από λαϊκά γνωμικά και παροιμίες που έκαναν την ηλικιωμένη εκείνη γυναίκα να φαντάζει σαν ο καλύτε-ρος πανεπιστημιακός δάσκαλος για το Σωτήρη...

Καβάγιας Αντώνης

26

Προσπέρασε ένα πτώμα με το πόδι κομμένο από το ριζο-μήριο και δίχως καρπό, τα μάτια ολάνοικτα και απορρημένα κοίταγαν τον ουρανό, το στόμα ξυλιασμένο και στραβό...Οι όλμοι τίναζαν στον αέρα, με εκκωφαντικό θόρυβο,

κλαριά, φύλλα, πέτρες, που έπεφταν στη συνέχεια στο έδαφος με πάταγο...Πού και πού κάποιο βλήμα έσκαγε πάνω σε κάποιο

βράχο και τα φονικά θραύσματά του εκτινάσσονταν σε μεγάλη απόσταση. Ένα απ’ αυτά τον είχε χτυπήσει στην κνήμη, ευτυχώς χωρίς να σφηνωθεί στη σάρκα. Ένιωθε μόνο ένα έντονο τσούξιμο καθώς το αίμα κύλαγε αργά. Γρήγορα ξεπέρασε το βεληνεκές των όλμων και υπερβάλ-λοντας τις δυνάμεις του έφθασε στην κορυφή του λό-φου. Έριξε μια βιαστική ματιά πίσω. Διέκρινε μερικούς αντάρτες που έτρεχαν να σωθούν μέσα από την κοίτη ενός ξεροπόταμου. Την πλαγιά την σκέπαζαν καπνοί από τις εκρήξεις των όλμων. Τα πολυβόλα εξακολουθούσαν να κροταλίζουν. Διέκρινε τις λάμψεις που έβγαιναν από τις κάνες τους. Άρχισε να κατρακυλάει από την πίσω με-ριά του λόφου, κουτσαίνοντας πλέον. Είχε εντοπίσει ήδη το σημείο διαφυγής του. Θα πήγαινε αντίθετα προς την κοίτη του ξεροπόταμου, που χανόνταν στο βάθος. Ίσως, σκέφτηκε, οι στρατιώτες να κατευθύνονται προς τα κει καταδιώκοντας τους συντρόφους του. Δεν θα ρίσκαραν την άνοδο στο λόφο όπου θα ήταν τελείως ακάλυπτοι. Πίσω του άκουσε πέτρες να κατρακυλούν και ένα πο-δοβολητό. Γύρισε τρομαγμένα με προτεταμένο το όπλο. Μέσα σε σκόνη διέκρινε κι άλλους συντρόφους που είχαν ακολουθήσει την ίδια διαδρομή διαφυγής.

– Σωτήρη… εμείς είμαστε... Συνέχισε να τρέχεις... μη σταματάς...

27

O Εκτελεστής της Ο.Π.Λ.Α.

Ξεχώρισε, μέσα στα αγκομαχητά της, τη φωνή του κα-πετάν-Λάζαρου, ενός παλιού λοχία του τακτικού στρατού που είχε προσχωρήσει στις τάξεις τους. Κοντοστάθηκε για λίγο και έτσι τον έφθασαν. Ο καπετάν Λάζαρος ψέλλισε φουσκωμένος από το τρέξιμο και τα χρόνια που βαραί-ναν στην πλάτη του:

– Τελείωσαν όλα Σωτήρη. Μας πετσόκοψαν… Ίσως στεί-λουν και απόσπασμα στο χείμαρρο... Ελπίζω να γλυτώσουν όσοι πήγαν κατά κει... Προχωράμε. Δεν υπάρχουν επιζώ-ντες, ίσως μερικοί βαριά τραυματίες…Συνέχισαν το τρέξιμο με κατεύθυνση προς μια συστά-

δα δένδρων...Μέσα στο νου αναδύθηκαν τα παλιά τούρκικα σπίτια

στις όχθες του Αλιάκμονα με τα κιρκινέζια να πετάνε στα χαλάσματα… τα ωραία δάση οξυάς στη περιοχή του Βέρ-μιου... η μικρή Πρέσπα με τα βατράχια να κοάζουν συνε-χώς στο διάβα τους... τέλος η φυγή προς την Κορυτσά.