H. von Arnim - Stoicorum Veterum Fragmenta, volumen 1.pdf

192

Transcript of H. von Arnim - Stoicorum Veterum Fragmenta, volumen 1.pdf

  • STOICORVM VETERVM FRAGMENTA

    COLLEGIT

    IOANNES ARNIM

    VOLVMEN

    ZENONIS DISCIPVLI

    EDITIO STEREOTYPA EDITIONIS PRIMAE (MCMV)

    STVTGARDIAE AEDIBVS . G. TEVBNERI MCMLXIV

  • :112154~

    \ 350l S7A7

    ~o3(L v, I

    Alle Recbte, aacb die der 'Obenetzaag, dea auazagaweiaea Nacbdruclte uad der fotomechaaiecbea Wiedergabe, vorbebaJtea

    . G. Teubaer Verlagsgeeellecbaft mbH, Stuttgart 1964 Priated Germaay

    Druck: Jalia Beltz, Weiaheim a. d. .

  • Praefatio.

    Chrysippi Stoici fragmenta colligendi auctor mihi exstitit Usener, vir summe venerandus, anno 1886; idemque qua via ac ratione ar-dunm opus aggredi oporteret, docuit. Deinde casu accidit, ut ab Or-dine Philosophoruo1 Gottingensi praemium promitteretur, siquis Zeno-nis, Cleanthis, Chrysippi Stoicornm principnn et diRcipulorun reliquiaR ad res ethicas, politicas, divinas spectantes collegisset. Ego vero, cnm Zenonis et Cleanthis reliquias a W ellmanno et W achsmuthio ita vi-derem collectas, ut non multa iis adici possent, in Chrysippum, quem neglectum iacere videbam, omnem laborem coferre perrexi, nt solurn ethica, politica, theologica, sed onia eius fragmenta compJec-terer. Postea (.1enun1, cum haec Chrysippeorurn collectio ad finen aliquo modo perducta et ab Ordine Philosophorun Gottingensi praemio ornata esset, ita opus anplificn.vi, ut non solum Zenonem et Cleanthem, sed etiam minores Stoicos, qui ante Panaetium fuerunt, comprehen-derern. Atque hac re sumrnam quidem operam dedi, ne quil me fugeret, sed 1 potui omnes auctores, quos Chrysippi causa perle-geram, iterun pertractare. Itaque quae altero et tertio volumine pro-ponuntur Chrysippi et discipulorum fragmenta, a n1e accurata aucto-rum lectione collecta sunt; Zenonis autem et Cleanthis fragmentorum collectio, quae primo volnn1ine continetur, e:x: W ellmanni, W achs-muthii, Pearsoni (the fragments of Zeno and Cleanthes London 1891) libris ita repetita est, ut eam ad mei operis rationem niversam ac-commodarem et quatenus possem, sup>lerem et corrigerem. Quod hic profiteri aequum duxi, ut ~iris illis doctis debitam gratiam re-ferrem.

    ltaque Chrysippeae quidem philosophiae accuratam atque plenam maginem, quatenns potui, hoc opere adumbravi, Zenoni autern et Cle-anthi ea tantum adscripsi, quae in fontibus ipsis nominatim ad eos referuntur. Ita enim res se habet: eam Stoicae doctrinae formam, quae imperatorum R.omanorum aetate fuit, uberrimis testimoniis illustrare possumus eademque ex Chrysippi anctoritate tota pendet.

    1*

  • IV PRAEl-'ATTO

    Zeno et Cleanthes quid docueint, itn tantum enucleari potest, ut quae nominatim ad eos referuntur, et cum hac Chysippen philosophia et cum Posidonianis et cum Socraticis et Academicis Zenonis ante-cesso-ibus diJigente comparentur. Hunc igitur labore111 exo.ntlae

    eque volui neque otni, sed fundamento. tantum stnere, un]e illae quaestiones pro:ficiscerentur. Nam nagmentorum collectiones ita. in-stitui oportet, ut ad ipsam quasi substantiam traditionis facilis aditus paretur. Ea veo quae. non nisi subtili disquisitione ex: illa materia extrahi possnnt atque ea mo.xime quae sola coniectnra quawvis pobabili nituntu, ab eiusmodi collectione procnl habenda esse censeo. Qnae cum ita sint, :fiei potest, ut Zenois aut Cleanthis philo-sophiam ex sola fragm~ntorun lectione aliquis intellegat; potest :fieri, ut intellegat Chrysippum. Altero igitur et tertio volumine hoc pri-mum vo]umen illustrabitur.

    At.qne de 1atione illis a tne inita plura mihi e-unt p-aefanda, cun de totius opeis atione pauca etiam nonuero. Ordinem frag-mentorn ubique, etiam in minoribus philosophis ex doctrinae ratioe eonstitui, quae nisi ex altero et tertio volumine. intellegi non potest. Zenoni, Cleanthi, Chrysippo indices subieci, quibus ad singulos libros fragmenta libornm titulis insignita referuntu1. Eam rationem secu-tns sum, quia doctJinam philosophorum restituetibus maxime inser-

    vre volni. - Testimona quae ad vitam, mores, stilm philosopho-nnl pertinerent, nbique placitis et fragmentis praems. Dicta

    (fti, l), sicubi maio1 nume-us exstabat, post fragmenta collocavi. - Adnotationem critcam ita conformavi, ut lectiones ex

    vrorum doctorum coniectnris profectas sve a me ipso novatas signi-:ficarem. Praeterea ex fontium editionibus criticis eas lectionis varie-tates adseripsi, quae ad res in fragmentis tractatas aliquid facere .vi-derentur. ln Diogenis Laertii textu recensendo copiis usus sum ab Hermanno Die]s et Edgaro Martini benigne mihi commodatis. Ubi non suppetebat apparatus criticus ipse, quantnn potui, elaboravi, ut corruptelis textum pmgare:tn.

    Quae p i m v 1 u m i ne continentur Herilli, Dionysii .Metathe-Heni, Persaei, Splaeri fragmenta, peauca sunt neqne spera1i potest plura investigatum i. Nam brevis fuit eorum auctoritas; atque ta-Jinn1 scriptorum siqui ]ibis utuntur, nomina eorum, ut doctrinae speciem captent, prae se ferre solent. Plurn tenemus Aristonis Chii fragmenta, quamquam libros ab ipso conscriptos paeter epistulas fuisse nullos Panaetus et Sosicrates dixerunt. Sed de Astone Ceo

    Pnipatetico in eorum quae .. composni fragmentoum nullo cogita potest.. Ea partim ad doctrnam Chii pertinent, quae etiamsi nullus

  • PRA J~t

    eis liber exstitisset, ex Chrysippi libris illum impugnantibus cun1 Stoics tum adversariis Stoicorum nota esl!lc poterant, partim facet~ dcta sunt, item Chio, non Ceo tbueda. am v collcc-tionont, qua Stobaens vel vetustios florlcgii auctor usus cst, ad

    Ch petinere, et ipse Stobaeus testatur et Laertii vtL docet, a diulcct.icornn schismata cum arane;rt telis conamntu. Yi-) baurie potuit. Atque ex sc.holis et conmentais ctian1 similitn-dincs illae () ab nHis colligi potuerunt.

    altero et tertio volumine Chrysipi fragme.nta et lacitis Chrysippi, addito nomine philosophi, prodere11tur aut certa ra-tione ad ea refei possent, n1inutis denique typis, qae aliquo modo ad cognoscendam Chrysippi doctrinam utilia viderentur. Atque moneo lectores, Je ea omnia, quae hoc tertio locorun genere comple:ros sum, pro vers et propriis Chrysippi fragmentis a me vendi arbitrentnr; sed omnia cismodi esse puto, ut aliquam necessitudllen cum Chry-sippi doctrina habeant. Nam quis neget, ubi de ipso Cbrysippo foutcs nihil produt, etiam ea ad nos pertinere, quae alii philosophi ex Chry-sippi doctrina profecti eoque fundamento usi docuerunt. ltaque iis materiam utilen1 volui commodare, qui ex ipsis fragmentis Chrysippi et doctrinae testimoniis profecti, adhibitis etiam obscurioribus vesti-giis, de eius philosophia quaerere vellent. Eorum autem placitorum,

    uorum satis amplam testmoniorum copiam iam collectam haberem, quotiens plura etiam inveniebam testimonia, ea quae nihil novi con-tinercnt neque ulla re memorabilia viderentur consulto omisi. Qae vero ad philosophian Chrysippi accuratius cognoscendam utilia sunt, ea volui quidem omnia complecti; siqua omisi, invitus feci. Sed fieri non potuit, ut omnia unius placiti testimonia uno capite coniuncta traderentur, quia fontium loci saepe ad res diversissimas pertinent; quos discerpi et per singlR capita distribui vetabat sententiarum in ipo fonte conexns, quem servari opoiebat. Itaque quae de quoque placito testimonia hoc opere contineantur, non nisi ex indicibs sbiectis intellegi poterit.

    Praeter fragmenta apud alios scriptores servata libri ipsius Ch-

  • Vl

    sippi, quamquam mutili, ad nos pervenerunt per papyros. 1. In Herc. Vol. Coll. Alt. V 22 -- 25 misera frustula exstant alterius de provi-dentia libri. Septem columnae sunt eius libri extremae, cum sub-sciptione vv ~ , editae post eapolitanos a Gerckio in Fleck. annal. suppl. XIV p. 710. Quas cum in illo capite Vol. quod est de providentia (p. 322sq.) omiserim, hic ea propo-nere libet, quae aliquem fructum praebere possint. ln col. haec fere agnoscuntur: l ( )1( ) ' ( o.ftt1v of) 1.ft (' &.ft I ')~ ( , quae sententia etiam a Gellio fr. 1170 (Vol. p. 336) Chrysippo tribuitur. In col. disputasse videtur, omnia in. mundo necessario fieri 1} ) I .ft( )

    ' ( a) ~( ) . In col. m nihil intelligi po-test. In col. IV de cognominibus Iovis disputatur, ut apud auctorem

    l Jv cp. 7 et apnd Dionem in Olympica: ) ( 1)ij~ (l) () l (l) () a6Jg ( l z

    )J.ftf(. In col. V primm dicit, se iam finem huic libM im-. positurum esse: v . Deinde capita quae-

    dam disputationis enumerare incipit, qorum primum est: unam esse natura unumque mnndum: i ( pap.) v ~() 1 a() l l &v( )1v (i)

    v (J) (i1) () ()1 &() ti &() a (). Cf. Vol. . 530sq. In his verbis & significat ,ita ut nihil deesset", scil. ex materia, quia mundus ~ 1 vJ factus est. Quod moneo propter Gerckium, qui adnotat:

    & = &. - Ad deos sive daemones pertinere viden-tur, quae in col. VI leguntur: () &' v

    &:fJ, oil , ' ilg ( ) v( ) ( ) I , 1} (1)v iv. (l) ~ ! [ .... pap.] ()1 (.ft : )v r I ()'ij. Sequentia non certa ratione supplerj possunt. - In col. VII haec leguntur: ~a

    () (). ! i (), ()9 I () () () I ()fJJ.ft() [J.ft pap~], (l) ().ftv &ziv &() I ()vz l I 1, .ft() () (), (S.ft1 ! ( ) l I l i( . I ' v

    -. Scil. rationem, qua Juppiter per providentiam mundum gu-bernat, demonstrari oportet ex ea ratione, qua plantae a naturis, ani-malia ab animis sis reguntur (& 1).

    Deinde habemus 2. J , editum a Croenerto Herm. XXXVI 52sq., a me Vol. p. 96sq., qui quamquam nondum ita restitutus est, ut totus conexus sententiarum perspici possit, multa tamen insunt, quae optime intellegantur et de logica

  • VII

    Chrysippi ratione nova nos edoceant. Hic liber dubitari non potest, quin idem sit, de quo Valerius Maximus Vill 7,10 (Vol.ll n. 19 p. 10) haec proddit: ,Citerioris aetatis metas, sed non parvi tamen spati Chrysippi vivacitas flexit: nam octogesimo anno coeptum undequadra-gesimum exactissimae subtilitatis volumen reliquit." Patet enim haec non referri posse ad omnia Chrysippi scripta logica, quae trecenta et undecim fuisse catologus Laertanus testatur (V . li p. 8, 2 huius opers), sed certum aliquod sgnificatur opus logicum, quod undequadraginta fuit voluminum. Huus titulum non fuisse simpliciter, sed nos docet auctor catalogi Laertian, qui, postquam cetera scripta logica per quattuor locos disposita euumeravit, quintum locum addt: t

    a cf (J()i 'f() g ()iz ( a) t1(J l OV t1a ~t1g a (J {v. c., . Conspirat numerus librorum. Neque

    r hoc opus, quod ad solam logicam pertineret, inscriptum fuit, cuu etiam .- et v Chrysippi ~ exstarent, aed

    . lllud in catalogo omitti poterat, cum ex antecedentibus subintelligeretur. Itaque etiam titulus cum Valerio Maxmo conspirat. am ex plena tituli forma: a '., Va-lerius t, catalogus omisit. Accedit quod ea, quae Valerius de illo Chrysippi opere prodit, ex iis demum intelligi pos-sunt, quae catalogus Laertii docet. Collectae erant in hoc opere mi-nores quaestiunculae logicae, quae propter parvum ambitum separatis voluminibus edi non poterant; eaeque ad omnes logicae partes perti-nebant, unde factum est, ut tota collectio ad nullam e quattuor illis partibus referri posset. Per se intelligitur non uno tempore, sed per singula volumina hoc opus editum esse, quotiens quaestionun con-scriptarum summa modici voluminis ambitum aequaret. Inde factun est, ut undequadragesimum idemque ultimum volumen a sene philo-sopho paulo ante obitum conficeretur. Atque ea re uti potuit auctor V alerii, ut Chrysippi constantiam usque ad mortis limen in labore perseverantis illustraret. Huius igitur operis primum volumen nunc nobis restituit Croenerti industria.

    Item ipsius Chryspp liber v.ulgo creditur 3. Papyrs Letronni E(Jt v, denuo post Th. Bergkium a me editus Vol. p. 52 sq. Atque certum est hanc scriptonem ad Stocam eamque Chrysippi E(Jl v doctrinam aliquo modo pertinere. Sed ipsum Chry-sippi librum v nos tenere credi non potest. Nihil enim docetur, sed enuntiata negativa ex poetarum libris collecta ad examinandum proponuntur utrum sint necne. Itaque vi-

  • PRAEFATIU

    dentur haec vel in sun discipuli alicuius scipta esse, ut ille exer-citationis gr8tia sententias poetaum ex8minaet, vel quod prob8bilius videtur 8b ipso discipnlo scripta. Fortasse magister nihil nisi ipsos poetarum locos discipulo tadidit iussitque eum ratione syllogistic8 e:x8minare, num essent a . Atque p8rtim sunt, partim non sunt. Rem propositam ut recte peficeret, oportebat disci-pulum et ea quae de a:xiomatis et ea quae de syllogismis Chrysippus docuerat, cogta et perspecta habee. Sed ille valde indoctus fuisse videtur. am omia in suspenso reliquit, cum et propositio-nibus minoribus ( i Qt) et conclusionibus ( lQl)

    ombus adpingeret, postmodo alterum ex illis vocabulis, sive t sive , prout melius isnm esset deleturus. Talis scptio videretur 8 magistro poficisci potuisse, qui discipulum propio iudicio usnm aut

    l aut delere iuberet, nisi omnes fere illi syllogismi it8 c.onfor-mati essent, ut nihil concludi posset, si popositio minor affirmaretur. Hanc enim pleque formam habent: El Q QV" t

    QV. ov. q. Patet hac syllogismi forma nihil concludi potuisse, nisi negata secunda propositione. Tum enim

    a QV Qvtv v hic syllogismus V8dit: El Q, QV" a ijv QV" V lXQ Q eaque ratione discipulus eas poetarum sententias agnoscere poterat, qae non essent a . Affirmata autem altera propositione ~atet nihil omnino concludi potisse. - Pauci sunt S)'l-logismi a Q XQvdlov v hac forma usi: El Q cQV" ov Q ov QV: (1), 2, 12, 14, 15, 22. In his igitur scriptor id enmtiatum, quod ei ad exaJninandum erat propositum, ij posuit i vvi i. e. in propositione m8iore. Haec forma erat ex usu, u bi propositio

    nino ( Q1s) affirmari poterat. Negata enim nulla omnino evadit conclusio. Mi-um vero accdit, quod iis tantum locis hac forma usus est, quibus propositionem minorem negari oportebat. lt8que cum tanta appareat in tota scriptione scriptoris inscitia, 8 Chrysippo

    ce-te non profect8 est, acutissimo logicae auctore. Atque cnm tota ratio vitios8 sit, dubitari potest, num singula, quae in papyro exst8nt, e.rrata corrigere liceat. - Quae cnm ita sint, erunt fortasse qui om-nino hunc libellum in Chrysippeorum syllogen a me recipiendum f"uisse negent. His vero non assentior. Insunt enim in hoc libello, quamvis pauca pro amplitudine, vestigia Chrysippeae doctrin8e. Ad syllogisticam quidem doctrinam nihil lucr8mur, nisi quod Stoicorum est, lemm8tis condicion8libus plerumque uti; quae vero de axiomatis Chrysippus docuit, aliquomodo illustrantur. Sed de ipsa doctrina

  • disptare, non huius est loci. Hoc tantn ihi a

  • mihi praefanda esse sentio, ut quo quaeque iure ad Chrysippum rettu-. lerim quaeve fides iis habenda sit, intellegatur.

    De Plutarcho. Plutarchus cum duobus libris contra Stoicos conscriptis permulta

    Chrysippi fragmenta ita attulerit ut non solum propria philosophi verba sed etiam librorum titulos unde desumpta essent describeret, multa et nomine philosophi et titulo libri omisso, duplex quaestio oritur, altera num ipse. Plutarchus tot Chrysippi libros versaverit, altera, quae ex illa priore pendet, num ea quoque quae sine nomine passim afferuntur ad eundem Chrysippum referenda sint. Ac primin quidem pe1 se vix credibile est, tot Chrysippi lib1os ab ipso Plu-tarcho tanta diligentia et lectos esse et excerptos, ut discepantias quae inter locos diversorum librorum longe inter se remotos inter-cederent, posset animadve1tere. am quae difficillima fuit vel ipsis Stoicis Chrysippeorum lectio, eam alius disciplinae alumno tanto me-lius cessisse probabile non est. Ut igitur nostratium philosophorum doctrinas quidem norunt Cfuicunque liberalibus artibus eruditi sunt, libros quorundam, qui spinosa disserendi ratione utuntur, ne docti quidem, ita Chrysippus ex eis auctobus videtur fuisse qui a plurimis eruditorum omnino non legerentur neque ab ipsis philosophis nisi doctioribus. Huius rei documento sunt Ciceronis scripta philosophica, quae nullam ipsorum Chrysippi librorum notitiam produnt, documento sunt Senecae dialogi et epistulae, quibus cum assiduam recentiorum philosophorum lectionem redoleant, nllum vestigium inest studii dili-gentioris in Chrysippo collocati. Testis est Epictetus in Arriani Epi-cteteis ( 4, 6), eos Stoicorum alumnos qui multos Chrysippi libros legissent eosque qui sine praeceptore Chrysippum legere animo valc-rent, hac re exsultare solitos esse ta1nquam multum in sapienta pro-fecissent. Atque in scholis quidem Stoicorum eadem aetate discipulos explicandis Chrysippi verbis exercitatos esse, idem Epictetus saepius testatur, sed quid hoc ad Plutarchum? At ne hos quidem Chrysippi lectione studia inaugurasse arbitror, sed primum introductiones quas-dam arcessivisse (Epictet. diss. 16,34: EltJroa l() v ~

    ()l vivv cf. ibid. 17,40: av tJ a ltJa (( a a () .t:a v 'v()V ~zv

    .ft.v) quales et tnc permultas exstitisse credibile est et nos etiamnunc habemus Dioclis apud Diogenem et Arii Didymi apd Sto-baeum exempla. Sed de his quidem alio loco fusius erit disputandun. Plutarchum certe tam diu et tam diligenter Chrysippo operam de-disse, credi non potest. eque Galeni exemplo id tueri possis, quem

  • complura Chryeippi scripta ipsum legisse conetat. Nam inde a Ga-leni tempore talee libros, qualem ,de Hippocratis et Platonis placitis11 ille condidit, quibue toti adver8ariorum libri per singula enuntiata impugnarcntur, valde in more fuisse, etiam Alcxandri de fato, Orige-nis contra Celsum vel, si ad inferiora etiam tempora descendimus, Cyrilli contra Julianum uliisque patrum ecclesiae libris monstratu. At multo diligentiore et assidua magis lectione opus erat, ut talin conderentur, qualis Plutarchi de repugnantiis Stoicorum libellus exstat. Sed ipsam librorum Plutarcheorum formam examinemus, si forte inde quaestio dirimi possit. Ac primum quidem de ordine et conexu sen-tentiarum, postea de rebus a Plutarcho tractatis quaeremus. Quodsi proprio Marte Plutarchus cum Stoicis confligeret, aut omnia, quae ex Chrysippi libris excerpserat, certo quodam ordine digessisset aut sigulas repugnantias nullo ordine coacervare satis habuisset. Quae vero per librum de repugnantiis regnat ratio ut partim in ordinem res digerantur, partim inordinatae et incone::ae relinquantur, eam a sani scriptoris mente abhorrere iudicamus, qui quidem in tota libri con-formatione a se ipse pendeat. Quae libri forma ut accuratius intel-legeretur argumentum per c.apita esset enarrandum, sed exemplis rem ostendere sufficiet. Quae igitur inde a cp. 31 usque ad 40 cri-mina proferuntur, e::emplum praebent disputationis suo ordine apte decurrentis: nam E(Jl -'v his capitibus ita e::aminatur, ut tres illae divinitatis qualitates, Vv, &(Jv, a

    &(JtOV deinceps tractentur. Antecedunt autem theologiam ethica inde a cp. 11, quae tamen haud raro alienis interrumpuntur, ut cp. 23, 24 et cp. 28, 29. Nec non cp. 14, 16 quamquam ad ethica pertinent, filum interrumpunt; his enim Plato et Aristoteles a Chrysippi repre-hensionibus defenduntur, quo vinculo res alioqui diversas scriptor comprehendit. lam cum etiam cp. 24 et 29 eiusdem disputationis vestigia appareant, quam alio libro longius se persecutum esse ipse Plutarchus testatur 1040 D (& ~v ovv 6v ~(' &v iv

    & yy(' (J v), his autem omissis cetera v (J y.f}v bv E(Jl d( l COntneant, duos fontes a Plutarcho adhibitos esse suspicamur. eque enim ordinem, quem ipse instituerat, aliena. inserendo turbasse censendus est. Acce-dit quod, cum altero libro, qui ,de communibus notitis11 inscribitur, eadem fere ethica et theologica Stoicorum placita ita impugnentur, ut pleraque "repugnantiarum11 capita cum aliquo ,communium noti-tiarum" capite simili comparari possint, - eorum quae additamenta esse docui in altero libro nec vola nec vestigium e::stat. lam ad ipsas res a Plutarcho tractatas pergamus. Quo loco hoc statim mo-

  • XII

    nendum est, tot efutationes placitorum Stoiconm, et acumine et numero msgnes, non videri ab ipso Plutarcho proprio l\1arte com- positas esse. Num probabile est Plutarchum, hominem doctum et ssidua antiquorum lectione imbutum, quae a pristinis Stoicorum a.d-versaiis contra illos disputata. era.nt neglexisse? Utrum probabilius est acutissimas Ch-ysippi et Antipatri refutationes ea.sque maxime qnae ad verba magis illonm qua.m ad rem spectant, post conplna saecula inventa esse an ab ipsis illorum aequalibus et adversariis

    acerrinis? In libro de comm. not. cp. 27 extr. post longiorem dispu-tationem, qnae ad Stoicain (> i doctrinan pertinet, haec addit PJntarchus: a v lv (> (> l 8f1.ft, J) (> (>J. Qnid igitur'l nescitne ipse Plutarcbns qnem philosophum impugnet'! Fama.ne accepit, ad cniusnam philosophi

    (loctina.m spectent a.rgumenta. ab ipso excogitata? Patet, ni fallor, hoc modo non posse loqui nisi eum, qui argument. ab aliis tradita et accepta podit.

    Hinc ad aliam em eamque gra.vissimam facilis transitus. Sci-licet mirum est, quod praeter ipsum Chrysippum unius fere Antipa.t doctrina compluribus locis spectatur. am exceptis primis ,repugna.n-tiarum" capitibus ne Zeno quidem et Cleanthes respiciuntur, eorum

    q post Antipatrum fuerunt nulla. omnino mentio occurrit. Quod quale sit ut accuratius intellegatur, facit locus imprimis memoa.bilis de repugn. cp. 38, u bi Plnta.rchus verba Antipatri affert ex libro de diis, quibus omnes philosophos diis &.ft(>t1lv tribuisse testatur. Dein Pluta.rchus haec verba infert: v itJ

    (>' ' ~4l(> l '}'tt(> V(> a.ft(> .ft. Quibns verbis egregrium acumen inest, si ab aequale Antipatri contra Antipatrum et Chrysippum, nullnm fere si contra sectam Stoicorum dicta sunt. am Chrysippus carpi-tur, quod ea, quae nemini philosophorum placuisse ipsius discipulus prodat, docuerit, Antipater carpitur quod principem scholae suae auc-toren neglexerit. Tales igitur cavillationes cum personas, non rem spectent, ab aequalibus profectas esse consentaneum est.

    lam quod antea diximus, argumenta a. Plutarcho prolata non po-tuisse ex ipsius officina prodire, etiam singnlis exemplis probabimus. Conferendum igitur ,comm. notitiamm" cp. 35, quo de igne mundi semine agitur ( '(> t e 1} i

    ) cum Philonis personati de incorr. mundi cp. 19 p. 257,7 sq. Bern., ut intellegatur vetusto argumento Plutarchum uti; nam quae hoc capite continentu Peripatetico primi a. Chr. saeculi tribuenda esse, demonstravi in Wilamowitzii Quaestionum philologicarum tom. .

  • PRAI-;Jo'JO

    Conferenda porro en, quae Ciccro tertio de natura deorun (i. e. Clitomachus) cp. 26-40 contra providentiam Stoicorum deorum dis-put.t c is quae utroque libro Plutarchus e::hbet ,comm. notitia-run" cp. 31 - 3-! ,epugnantiarun" c. 30- 37. a cu unive~a pugnandi rntio cons1iat, tun siugula quaedan notari possunt, quae eundem ntriusque commentationis auctorem quasi digito monstrant. Velut in utroque Plutarchi libro ( de comn. not. cp. 33, de repugn. cp. 31) cum in stultiti. sumna secundum Stoicos miserin sit, onnes

    fee lomin~s stultos, n insnnos esse a providentin aliennn dronstrnt. ~ v { .ftol .. fl tl .i - - ll u t.ft i(> j} v l.. Of. Ciccronis verba cp. 32,79: ,Nam si stultitia - - - immortalibus dicitis" et cp. 28,71 ,Quid enim potius hominibus dedissent, si iis nocere vo-luissent ?" - - Porro conferatu Ciceronis cp. 36 de virtute non a

    dis data et de Iovis nominibus cum verbis Plutarchi dc repugn. cp. 31 EfEf! v ) .t etc. et comm. not. cp. 32 inde a verbis El &f!V1 nsque ad finem capitis.

    Plures etiam inter utrumque scriptorem similitudines possin ostendee; sel quae adhuc protulimus sufficiunt, ut ceteras quoque argumentationes non ab ipso Plutarcho inventas esse probetur. ,Re-

    pugnantiarun" cp. 10 Plutarchus iudicium fert de duobus Chrysippi libris, quibus f v.ft altero impugnavernt, altero defenderat;

    luio ! ttJ: fJov-ttl av.ft 1v fJ 1v.tt'f (> l iavov al 1 v 1v. ..(>. Quodsi ipsius Plutarchi hoc esse iudicium opnaris, cf. Cc. Acad. priora 11 27, 87 ,ipsum sibi respondentem inferiorem fuisse" et ibidem 24, 7 5.

    Multa quoque apud Ale::andrun inveniuntur cum in quaestioni-bus cetersque scriptis minoribus tum in commentaris quae cum Plu-tarcheis aliqnatenus conspirent, ut quaest. 14 a.ft'

    b &.ft l1' .ttol .ft {v1 .t cum loco supra memorato, quaest. 4 de fato cum ,repugn." cp. 46 et multa quae enumerare longum est. Cum vero Alexandrum ex Plutarcho hausisse et. pe se et propter rationen simitudinis cogi-tari nequeat, quae ad materiam magis quam ad foman argumenta-tionum pertinet, immo probabile sit pleraque antiquiorum Peripateti-corum et Academicon1n libis Alexandrum debere, haec quoqne suspicionem nostram confinnant. Unum etiam Galeni locum addere libet de Hippocr. et Plat. plac. IV p. 351 . En ipsa Galeni verba:

    l v f!~ i} iavo l (scil. ' Xi ) " { ../ !\ ' '" 1 f l 1 v :, . v1,

  • XIV PRAEI-'A'flO

    i; [.uv ', l ~~' l flava, h a lv i (Jfv vt. Ni fallor id quod Galenus se postea factur\m promittit, plane iden est quod fecit Plutarchns in libro de repugnantiis', quem exceptis prinis octo capitils ad Wium Chrysippum >etinere spra monui. eque facile adducor nt credam, hanc rem Galenum nullo praeter ipsum Chrysippum fonte adhibito tractaturum fuisse. Noverat sine dubio cum verba illa chartae mandabat, fontem ine:xhaustum, nnde agros suos irrigai posse sperabat. Sed fonten1 illnm non pnto fuisse quem nos legimus librn Pltachi, qippe qni de Stoicoum, non de Chrysippi repugnantiis inscripts sit et pauca tantum ex toto doctrinae orbe comprehendat ad Inoralem philosophiae partem plera-que spectantia. At Galeno eiusmodi fons circumspiciendus erat, qni

    natralem quoque philosophiae Chrysippeae partem impugnaret. Ne id quiden neglegen

  • \'

    torum pnrtem, mutatis videlicct Iutarchun1 exstant, ad antiquiorem scholae aetatem esse referenda. Nam quamquam per se fieri potut, ut Plutarchus quae ex fonte illo hn.userat, ex recentioribns fontibns ntque sua ipsins aec1un.1ium Stoicornm notita mplificaret, mlto tame11 probabilius est in omnibus eun a fonte illo pendere. eqe ennn ipsarom indoles atque naturn luic opinioni refragatur. Ne Diogenis quidem aut Antipatri multa videntur inesse, quamquam Antipater ali-quoties spectatnr, Panaetii, Hecatonis, Posidonii nullum vestigiun detegere potui. ltaqne non multum a vero aberrabit, qui omniR Pl tarchi de Stoicorum placi tis testimonia ad Chrysippean p h il s p h i a m r e t t u 1 e r i t.

    Atque eadem fere est eorum natura quae in aliis libris Plutarchus Stoicorum placita profert. Ita quae in libro (>~ lv{ 1v etc. a Pharnace Stoico de luna proferuntur, videntur Chry-sippea esse. Nam quod Aetius Plac. 25,5 Posidonium nominat

    nixtae ex igne et n.ere lunae auctorem, hoc nequn.quan illam opinione probat Posidonio antiquiorem non esse, cum praesertim ipse Aetius addat: ! '~ mr. Quae vero apud Plutarchum cp. 6 et 8 de partibus mundi in medium locum urgentbus disputan-tur, Chrysippi esse aliunde constat. Item in libro qui inscribitur ,~ " quae Stoica insunt Chrysippum redolent, cum ea quae cp. D-12 argumenta proferuntur, longiorem praebeant eius argumenti explicationem, quod ex ipso Chrysippo ( p v1v ) adfert idem Plutarchus de repugn. cp. 43. Haec igitur de Plutarchi Stoicis praefanda erant, quae quod ad paucn. moralis philosophiae capita maximam partem spectant valde dolen-dum est.

    Unum addam de fonte illo quem a Plutarcho adhibitum putamus. Nam cum eadem Chrysippi fragmenta, quibus in libro ,de repugn."

    Chrysppum secum pugnare ostenditur, in libro ,de comm. not." usur-pentur ut a sensu communi Stoicorum philosophiam abhorrere de-monstretur, uno quidem eodemque fonte in utroque libro Plutarchum usum esse suspicamur, hunc vero ita conf01matum fuisse, ut ecloguc e:: Chrysippi libris ante singuln.s refutationes separatm proponerentur.

  • XVIll PRAEFA'fiO

    lbrorum antiquiorum lectione pendeant, plura tanen quae cassa sint veteris doctrinae memoria. Sed ne Hla quidem quae ad priorum tem-: porum exemplaria effingit, iis comparanda sunt, si fidem spectes snceritatemque, quae acerrimi illi Stoae adversarii, Plutarchus, Galenus,

    Alexande nobis suppeditant. Illi eni1n et Chrysippum maxime im-pugnaverunt et genuinam illius memoriam sive ipsis verbis afferendis sive placitis enarrandis propagaverunt, Seneca vero et iis auctoribus se addixit, qui inde a Panaetio Stoicam austeritatem mitiorem reddere et orationis ornamentis condire conabantur, et non tam illorum doc-trinam enarrare quam ipse illorum copiis adiutus philosophai voluit. Sunt tamen multa, quae sine excusatione profere, cnm suae aetatis palato non conveniant, Seneca vereatur atque ea potissimum nos au-cupati sumus. Facile enim plerumque intelligitur, cum aliena mutua-tur, neque ei, qui ut Chrysippi vestigia detegat Senecam percurrit, magnopere verendum est, ne Chrysippo adscribat, quae ipsius Senecae sunt. Multo magis cavendum est, ne Posidoniana vel Hecatonea re-cipiamus, quorum pe1multa fuerunt, qnae al similitudinem veteris rationis efficta essent. Hi enim philosophi, cum in paucis ethicorum locis maximeque in eo qui de officiis est nova excolerent, Posidonius etiam in psychologia, in astronomia, in meteoro.logia, longe plurima tamen Stoae veteris placita defenderunt, partim veteres syllogismos

    epetendo, partim similes eorum excudenlo. Ea igitur, quae a mediae Stoae auctoribus ex suae aetatis ingenio proprio :Marte excogitata sunt, facile plerumque a nobis vitari poterant, ea vero quae ad vete-rum exempla haud pauca effinxerunt, ab iis quae ab ipsis tradita acceperunt rao :fit ut discemi possint. Itaque multa ex iis auctori-bus, qui a Posidonio pendent, ex Seneca, ex Cleomede, ex Achillis lsagoge in Chrysippeorum syllogen recepi, non quo integram illius doctrinam prodant, sed quod capita a Chrysippo accepta suis iuventis Posidonium excoluisse pesuasum habebam. Nam si eis reliquiis Chrysippi vellemus contenti esse, quae vel nomine adscripto poduntur vel ex ipsius libris diligenter e:x:scripta vel epitonata esse pro-bari possunt, multa quae ad accuratiorem eius cognitionem usui esse possunt, neglecta iacerent . . Immo ea quoque recipienda sunt, quae Chrysippea alienis permixta produnt, dummodo memoria teneamus, dubiam esse fidem eorum et auctoritaten. Ac fortasse exsistent, qui meis excerptis usi aliena quaeque a Chrysippeis secemere valeant. eque enim fieri potest, ut is, qui tantae latitudinis provinciam solus administret, in singulis ad e:x:actissimam normam omnia absolvat. Haec igitur de iis monita sunto, quae e Senecae, Cleomedis, Achillis libris excerpsi.

  • PREFATIO XIX

    De Phlloe Alexadrlno. Diversa ab his et tamen sinilia Bunt Philonis Alexandrini Stoica,

    quorum permagnun nunerun recepi. Philo enin in ea re Senecae similis est, quod ipse quoque n Posidonio et ceteris nediae Stoae auctoribus nec non ab Antiocho pendet, ut, si hoc spectes, quae de illo di::imus, ad Philonem quoque pertineant. Cum vero ad sapietis et insipientis personas Philoneorum maxima pars spectet, quem locun a vetere magis quam a media Stoa excultun essc constat, raro fit ut dubitemus. Alia tamen eaqe Philoneorun proprin exsistit dfficultas, quod scriptor, nitore et nnplitudnen orationis singulnri diligentia captans, reforidat obsoleta et inusitata Stoicorum vocabula. Ude fit ut in Philoneis nd rem magis quam ad verba attendendum sit, quae plerumque a genuino squalore sensim deflectuntur. Hoc quo-que monendum est, sne]>issime hunc nuctorem in uuo eodemque enun-tiato sua nlienis permiscere. Cun vcro tam manifesta sit Stoicorum placitorum a propriis Philonis cogitatis discrepantia:, ut quivis medio-criter rei peritus facile ea discernat, ne monere quidem lectoem 1) in singulis necessarium du::mus.

    De Clcerone. Pergo ad Ciceronen cuius in philosophicis auctoritatem in ,Epi-cureis e::aminavit Usener. ln hoc igitur maiore etiam cautione opus est, cum ad ipsam Posidonii et Panaetii aetatem prope accedat ideo-que a mediae quam vocant Stoae auctoribus totus fere in Stoicis pendeat. Aliud etiam accedit quod difficultatem augeat. Nam cum Academici aetatis Ciceronianae (Philonem dico et Antiochum) ipsi quoque a Stoicis tam multa mutuati sint, ut e:: horum libris Stoico-rum placitorun cognitonem Cicero haurire potuerit, fieri potest, ut pmum Cicero Acadenico libro usus esse vdeatur, deinde Academi-cum illum mediae Stoae auctore usum esse ostendamus, hunc deni-que Chrysippo aliquatenus usum esse appareat. Quo fit ut lubrica via et saepe praerupta per tot medios gradus a Cicerone nd psum Chrysippum ascendatur. Neque enim facile discerni potest, quibus in rebus a pristino e::emplari primum nediae Stoae auctor, deinde Aca-demicus, deinde ipse Cicero defle::erit. E::emplum praebet primus

    1) Excerpeeram olim haec Philonea ex editione Mangeyana; poetquam nova editio, a Leopoldo Cohn ct Paulo Wendland curata prodiit, cum hac omnia ex-cerpta contuli. Sed in eo peccavi, quod editionem ubique W endlandianam di::i, cuius primuw et quartum volumen a Leop. Cohn, alterum et tertium a W end-landio editum est. Cuius eoris veniam peto ab eo viro docto, coius laudi in-

    vitA obtrect.vi.

  • R~

    liber de legibus, qui cum ex Antiocho, Stoicorum in plurimis vin-dice, maximam partem exscriptus sit ( vide manifesta ~tiochi vestiga 37. 38 impressa maximeque haec verba 38 ,his omnibus haec quae dixi probantur" ad totam quae praecessit disputationem relata) cum Stoicorum de lege et iure placitis accuratissime si rem ipsam spectes conspirat. Inesse tamen in singulis maximeque in verbis quae a Stoicis aliena sint, probabile est. Iam quonam Stoico auctore An-tiochus usus sit, nemo tam audax erit, qui ipso Antiocbi libro desti-tutus extricare conetur. Nam quod res cum Chrysippi de eisdem pla-citis fragmentis conspirant, nihil fee pobat. Potuit sane Antiochus, ut saepe fecit, ipso Chrysippo uti, potuit eorUJn qni post illum fue-unt librum aliquem arcessere. Sed utut haec es se habet, recte~ me fecisse arbitror quod in Chrysippeorum collectionem pleraqe huius libri argumenta receperim. am quae paucis fortasse additamentis aucta, in paucis etiam deflexa, maximam partem Chrysippi esse cer-tissimm sit, ea non par erat apud me desideari. - De fontibus usculanarum disputationum libri tertii et qarti in varias opiniones viri docti discesserunt. De Chrysippo cogitatum est, de Posi-donio, de Antiocho, de Philone. Neque huius loci est, meam de tot8 quaestione sententiam aperire. Sunt tamen in hac quaestione, quae cum nostro opere tam arte cohaereant, ut fieri non possit, quin rem paucis perstringamus. Ac primum quidem videamus de li bro tertio. Ubi Hirzelius magnam dedit operam, ut Posidonium a Cicerone non adhibitum esse demonstraret. Cuius rei mihi quidem certa vestigia exstare videntur. Hirzelius vero totum librum, ut ceteros quoque,

    i Philoni tribuit. Quod quomodo vir ille doctus persuadere sibi potuerit, non posset intelligi, nisi omnino in ea esset sententia, sin-gulos totos libros ex singulis fere auctoribus esse derivatos. Nam si ex uno auctore totus liber descriptus esset, quomodo explicaretur, quod tres quaestiones inter se diversae a Cicerone per hunc librum ita permiscentur, ut quam quoque capite tractet, ipse interdum nescire videatur? Primam dico, num in sapientem cadat aegritudo, alteram de natura et causis perturbationum, tertiam de optima consolandi ratione. Ac primum quidem ita quaestio instituitur, ut de sapiente ab aegritudine remoto actum iri iure tuo exspectes. Hoc enim 12 ad disputandum proponitur, idemque 14-21 Stoicis eisque, ut ego quidem puto, Chrysippeis conclusiunculis disceptatur. Dein 22 initio dicit: ,Haec sic dicuntur a Stoicis concldunturque contortius. Sed latius aliquanto dicenda sunt et diffusius." Promittit igitur se de eadem quaestione i. e. de sapiente ab aegritudine remoto latins disputaturum esse. Sed nequaquam sequentia ad hoc promissum ac-

  • R-;F

    commodata sunt; immo sapientis plane videtur oblivisci. Cf. 2:J erba extrema, quibus disputatio de natura et causis affectuum indu-citur, non ut aegritudinem a sapiente alienam esse probctur, sed ut ,medendi facultas reperiatur. Itaque secundam quam nos diximus quaestionem incohare videtur, ut tertiae . e. consolatoriae pro funda-mento sit. Tamen ubi 24, 25 de affectu generaliter deque singulis speciebus definitiones edidit, Stoicas quidem, sed nec Chrysippeas nec Poidonianas, in altera parte 25 et in 26. 27 primam rursus quaestionem tractat. 1) pparet autem quae hic declamantur magis quam disputantur cum definitionibus antecedentium paragraphorum nullo sententiae vinculo coniuncta esse, ut cuiis manifestum sit, haec a Cicerone addita esse, quo fontem, qui de prima illa quaestione nihil continebat, ad illam accommodaret. Quod magis etiam eo confir-matur, quod inde a 28 prima quaestio plane neglegitur neque latiora illa, quae 22 promiserat, usquam inveniuntur. Tandem 80 dicit: ,Sed nescio quo pacto ab eo quod erat a te propositum aberravit oratio. Tu enim de sapiente quaesieras etc.11 os quoque nescimus, quod ipse ullius vel nescit vel se nescire simulat, possumns tamen suspicari, inde hunc longum errorem ortum esse, quod fontem nactus est a re primitus proposita alienum. In iis vero quae intercedunt ( 28-79), altera et tertia quaestio ita inter se permiscentur, ut tum illam tum hanc tractare videatur. Atque per se quidem valde pro-babile est, ntramque quaestionem in uno eodemque fonte tractatam esse; nam Chrysippus quoque, priusquam medicinam perturbationibus admoveret, de causis eorum et natura agendum esse putavit. Sed oportebat altera absoluta alteram incohari, non, ut Cicero facit, utram-que simul tractari. Haec igitur, quae apud Ciceronem regnat, utrius-que quaestionis permixtio ex fontium diversorum usu videtur expli-canda esse. Accedunt alia. Unde enim tu hoc factum putas, quod adumbratis 28 Epicuri et Cyrenaicorum de aegritudinis causa sen-tentiis primum quidem de Cyrenaica sf\ntentia disputat ( 29-81), dein his verbis: ,sed est iisdem de rebus quod dici possit subtilius, si prius Epicuri sententiam viderimus, ad Epicurum transit, cuius sententiam 32-51 impugnat, 52 denique ad Cyrenaicos reverti-

    tr. Quodsi re vera non nisi explicata ante Epicuri sententia de Cyrenaicis iudicium ferre poterat, cur non statim postquam sententiam utramque breviter adumbravit, ad Epicurum properat? Itaque hic

    1) 2 Sed cetera alias, nunc aegritudinem, ei poseumue, depellam1s. ld enim eit propositum, quandoquidem cam tu videri tibi in eapientem cadere tlixisti, quod ego nullo modo exietimo e. q. s.

  • R~

    quoque duplicem fontem agnoscere mihi videor. Omnis denique dubitatio tolletur, si disputationem quae de Cyrenaicis est di~igentius examinaves. Nam cum 52 verbis ,omnia videri subita maiora" concesserit, in necopinato multum inesse momenti ad augen-dam aegritudinem, 56 contrarium sentit, cum de necopinatis dicat: ,non id efficiunt, ut ea quae accidunt maiora videantur; quia re-centia sunt maiora videntur, non quia repentina." Haec igitur cum ad versis frontibus inter se pugnent, non possunt ad unum fontem revocari. Unde fit, ut complures fontes Ciceroni praesto fuisse in-tellegatur.

    Sed missam faciamus nunc eam quae de fontibus est quaestionem cum multo sit intricatior, quam ut hic absolvi queat. Accedamus ad locum 28, 29, qui utrum Posidonii sit an Chrysippi a multis est dubitatum. Relata enim Cyrenaicorum sententia qui ,,non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato et necopinato malo", haec verba adduntur: ,Est id quidem non mediocre ad aegritu-dinem augendam; videntur enim omnia repentina graviora. : hoc et illa iure laudantur: Ego cum genui tum moriturum scivi etc. Haec igitur praemeditatio futurorum malorum lenit eorum adventum, quae venientia longe ante videris." Dein The.sei apud Euripidem in eandem sententiam dicta Cicero in latinum convertit additque ab Anaxagora magistro Euripidem hoc accepisse, quem dixisse ferant: ,Sciebam me genuisse mortalem." Cum hac igitur disputatione locus confertur Galeni de Hippocr. et Plat. plac. p. 392 . simillimus (Vol. ill n. 482). Atque in eo cardo rei vertitur, Posidonione an Chrysippo Galenus sua debeat. Hoc enim enucieato de Ciceronis quoque fonte constaret. lam si verba Galeni in libris tradita totumque loci conexum perpenderis, non poteris ea non ad Posidonium revocare, cum et in antecedentibus Galenus di:xerit Posidonii contra Chrysippum argumenta se prolaturm esse, et ipsum illud vocabulum ('vv ( quod apud Ciceronem , praemeditandi" voce redditur) Posidonii esse testetur

    (: ('vtv : p 1v etc.), et in sequen-tibus (p. 394) ita ad Chrysippum pergat (:~ ('1 :('V('), ut antecedentia diversi auctoris i. e. Posidonii fuisse appareat. Sed du bitationes n10tae sunt de verbis traditis a Bakio, qui (Posid. rell. p. 204), ubi de ('v vocabulo agitur, Chrysippi nomen pro Posidonii rescribere iussit. Causas non attulit vir doctus neque pos-sunt afferri, nam verba illa ad Posidonii doctrinam non minus apta sunt quam ad Chrysippi. Hoc quoque Bakianae coniecturae refragatur, quod aliam verborum traditorum mutationem necessariam reddit; nam,

    bi in sequentibus ad Chrysippum oratio pergit, pro :~ (J1

  • R-:1-'

    cum Muollero scibenlU111 csset Xf!. Neque dubs h mntn-tionibus res nbsolutn esset, sed p. 392, 13 nnte verbn t r grnvis la cuna statuenda esset. Vide gtur quanto ea rnto Bakinna praestet, quu et p. 393, 3 Posidoni nomen et p. 394, 9 verbn: ! (!~ reti -nentur, in uno donique loco p. 3D2, 13 corruptelae sedes ngnosctnr. m tt de ceteris prnein1ictnm ort, hc semper laerebimns. - Sed iam do ro quoque agendum est. Cum igitur ChryRippus novam de anima et de nffectibus doctrnam proposuisset, id tamen oge-rat, ut cum Zenone scholae principe se consentire probnret. ltaque ot generales nffectus definitones, qune a Zenone excusae erant, in suo libro defendt, et hanc acgrtudinis defintionem: (!t~ (!v~, ipsam quoque Zenoneam (ut probant Gale11i verb1 p. 391: 0(!0~ OtJo~ ~ v, r1(! V ! l

    l (} ~m~ l(!i l (! vv yyi) probaverat. Sed praeter veteres defintiones, qubus in honorem Zenons patrocnabatur, ipse suas excudere solebat, ad suam doctrinam dlgcntius e:x:pressas. Ipse igtur putavit, non omnis mali opnionem esse aegritudnem, sed magni mnli vel, quod iden est, mali quod angore dignum videretur ( i' lt vi.ff ). Haec

    gitur definitionis forma et apud Didymum (Stob. p. 90, 14 W.) et apud Andronicum (Kreuttner p. 12, 1) et apud Ciceronem (Tusculan. IV 7, 14, nam de 11,25 postea videbimus) occurrit. Chrysippeam esse Posidonii apud Galenum refutatones probant. Cf. p. 392, 1:

    it ii'] 1.ft a , (J .ft a f!vv, a a y v :\ ' ~ ., ' ~ . ' ' , 'f- ' ' v.1v .1v, v v~ v ':>, 'fj V lij.{)' i , . Apparet v illud et ~ non nisi ad Chrysippum refei posse. Cf. etiam p. 360 et 370 maximeque haec Posidonii verba contra Chrysippun pugnantis: El ya i.f1~ i .{)' b .ftij ! v iu ~1.f1 E(Jl ll l ' .{)'ij. -Apparet igitr smplcorem illam definitionem ( v) non esse propriam Chrysippi, ab ipso inventm, sel Zenonis. Unde efficitr id agere Posidonium, t Zenonis definitionem a Chrysippi doctrina abhoere comprobet. lllud enim ,i", quod definitioni additum sit, non esse ad Chrysippi placita accommo-datum. Signficari hoc additamento res, dum recentes sint, nffectum movere, nbi inveteraverint vel nullum vel valde exiguun1. Hoc autem non posse explicari ab eo, qui ipsam opnionem affectum putet: opi-nionem enim ipso temporis decursu, nisi nlia accedant, non mutari.

  • XXIV R~

    Hic eorum exemplo UBUS est Posidonius, qui longa malorum praeme-ditatione vim affectuum deminuunt. eque enim id meditatione effi-ciunt illi, ut mala non iam mala videantur, scd ut propter longae cogitationis consuetudinem minore vi animum percellant. Hoc etiam Chrysippum alio loco concessisse Posidonius ostendit, de causa vero buius rei nibil Certi protulisse ( s i rp ()V ct, a

    .ft, cxv {v, -g l ()g- ()V()l etc.). Iam igitur reputa, quaeso, utri philosopho verba illa apud Galenum p. 392, de quibus ambigimus, aptiora sint, Chrysippo an Posidonjo. Apparet ni fallor a et ~.ft (his enim verbis illo loco Galenus utitur) non potuisse a Chrysippo cau!as afferri, quibus affectus minuerentur. Consuet1do enim et exercitatio valent ad perferendam melius miseiam, non valent ad mutandam opinionem. Itaque nunc puto locum illum Posidonianum esse neque quidquam mutandum, nisi quod p. 392, 13 pro scribendum est

    a . Atque iniuria in fragmentorum collectionem Vol. n. 482 illum locum me recepisse et in adnotatione Bakianae coniecturae me -adsensum esse fateor. Iam ad Ciceronem redeamus, apud quem quae . Cyrenaicorum sententiae adduntur 28 sq. propter Galenei loci simili~ tudinem ipsa quoque Posidonio tribuenda ~unt. Nam quamquam Hirzelio concedendum est, ex eorundem locorum poeticornm usu per se non posse eiusdem fontis usum demonstrari, bic tamen plures loci utrimque ita coniuncti inveniuntur, ut ad eandem ren spectent. -Atque supra iam monui, mirum videri, quod de Cyrenaicorum sen-tentia duo bus locis agitur. Iam patet inde boc factum esse quod Cicero locum e Posidonio arreptum loco haud idoneo inseruit.

    Iam in alium locum inquirendum est, nbi iterm Posidonius et Chrysippus de possessione litigant, 24, 25 affectuum de:finitiones. Atque hoc quidem longiore disputatione non eget, sed per se in-telligitur, errasse eos, qui definitiones illas ad Posidonium referrent; adversis enim frontibus cum doctrina Posidoniana pugnant. Magis videntur ad Chrysippi placitum accommodatae esse. am quod pro-prium est earum, ,magni'' illud, ( quod ,boni" vel ,mali'' notionibus additur) a Chrysippo usurpatum esse, nostra disputatio probabile red-didit. Tamen ex ipso Chrysippo baec non possunt esse descripta. am quod causam afl'ectus in opinione esse eundemque boni aut mali opinione ci tari statuitur, alienum est ab eius sententia., qui a.ffe~tum ipsum opinionem esse docuit. Ac ne forte tibi :fingas ipsum Cice-ronem indiligenter Graecum exemplum expressisse cf. Didymi de:fini-tionem apud Stobaeum 7 p. 90, 14 vv ' l v1} ,g

    t.ft , ' iJg ~tV ()1v V ()lv,

  • I'RAJ-:tO \"

    l ' & tlvllista. ~.,al hic ,('Jt~", quod ad Jv apud vetere auctore pertinebat, cum voce ,rv'' coniunctum est. Sed .hoc leve. Gravin est, quod opinio illa qualem Ohryippu aegri-tudinem descriperat, causa affectus inducitur. Deprehendimus hic Stoicum quendam recentiorem, qui inter Zenonem et Chrysippun

    quai medium ferire voluit, utriusque definitiones inter se coniungendo. ldem igitur ad Ciceronis fontem pertinet, qui uu et Chrysippo,

    ed non accurate eum expreit. Metu quiden et aegritndo opiniones magni mali esse dicuntur; sed hoc e neglegentir magis Ciceroni, qnarn ex diversorum fontium usu esse explicandum videtur. Ea qnoque re a Chrysippo Tullianae definitiones discrepant, quod ,(J~" illul plane neglegitur; nam quod ad aegritudinis definitionem (,opinio magni mali praesentis'l) potea additur: ,et quiden recen opinio tali mali ut in eo rectum videatur esse angi'', a fonte Tullii hoc additamentum aliennm esse certum est, siquidem in fonte affectus non opiniones esse, sed opinionibus citari dicebantur; qua re illud udditamentum excluditur. am opinio, quae causa fuit ipsius affectus, ,recens" dici non poterat. Cur autem Cicero ea addideit, facile intelliges, si con-tuleris 62sq., quibus haec definitionis pars pro fundamento est. Dla enim, ut prima 62 verba comprobant, cum antecedentibu non co-haerent, cum opinioni illi ( scil. ad officium pertinere, rem aegre ferre) non efficiendae sed a ngendae perturbationis vis tribuatur. Confer etiam 28 haec verba: ,Atque hoc quidem perspicuun est, tum aegri-tudinem exsistere, cnm quid ita visum sit, ut magnum quoddam ma-lum adesse et urgere videatur." Haec enim ad illas definitiones vo-lnptatis et cupiditatis 24, 25 accomodata sunt, et ex eodem fonte petita esse videntnr, additumenti illius nullum praebent vestigium. Habemus igitur auctorem, qui i. magnitudine mali opinati plumum momenti posuit einsdemque vestigia aliis quoque huius libri locis de-prehendimus. ldem necopinata et subta maiora videri putavit, quod in his tempus deficeret de magnitudine recte iudicandi ( cf. 52 ,quod quanta sint, quae accidunt, considerandi spatium non datur~. Quod vero vel praemeditatione vel simplici temporis decursu perturbatio minuitur, hoc inde explicavit, quod cogitatione diuturna, sive atecedat sive insequatur, ad verum de magnitudine mali iudicium homines perveniant. Cf. 5~, 59 ubi haec verba maxine sunt memorabilia: ,,intellecto eo quod rem continet, malum quod opinatum sit maximum, nequaquam esse tantum, ut vitam beatarn possit evertere.'' Patet hanc doctrinam Posidonianae quam supra adunbravimus esse contra-riam. Is enim consuetudinem et e:xercitationem causas attulerat per-turbationis praemeditatione mitigatae. Hic vero patronus exstitit

  • XXVI PRAEFATIO

    Chrysippi, dum in ipsa opinionis mutatione causam nesse docet. Ea vero quae 55 dicuntur: ,feriunt enim fortasse gravius; non id effi-ciunt, ut ea quae accidant maiora videantur'' cum Posidonii doc.tria accurate concinunt, qui in magnitudine mali opinati, ut e Galeno

    cognitun habemus, nihil momenti posuit, multum in consueto vel in-sueto. Magnitudinis enim opinione non mutata homines paulatim

    nalis assuescere indicavit. Sed verbis illis quae e 58 supra ex-scripsimus etiam notam impressam esse puto certi cuiusdam auctoris. am cum idem sit sine dubio, cui Stoicas definitiones 24, 25 Tul-lius debet, tamen . vitam beatam non omnibus malis carere, sed mino-rum quorundam malorim participem esse docet. ls igitur fuit, qui vitam beatam a beatissjma distingueret. Iam cum initio cap. 25 Anti-ochus laudetur de re leviore quidem per se, sed cum antecedentibus tam arte coniuncta, ut divelli nullo modo queat, nec non in sequen-tibus paragraphis eiusdem scriptoris vestigia cernantur ( cf. 61: ,causa aegritudinis; est enim nulla alia nisi opinio et iudicium magni prae-sentis atque urgentis mali"), Antiochum fuisse Ciceronis fontem pro certo labeo. Iam optime explicatur, cur in magnitudine mali opinati tantum momenti ponatur et ex compluribus Chrysippi definitionibus eae deligantur quae ,magni" notionem contineant. Antiochus enim nequaquam is erat, qui, praeter vitium nulla. mala esse ratus, ita aegritudinem posset sanare, ut mali opinionem maerentis animo totam evelleret; immo parva esse, quae maxima visa sint, haec est ad illius placita aptissima consolandi ratio. - eque ex his intellectis ad nostram Chrysippeorum collectionem multun utilitatis redundat; tamen fieri non poterat, quin in fontes libri tertii inquireremus, ut intellege-retur ab Antiocho Ciceronem ea accepisse, quae in hoc libro ad Chry-sippi doctrinam proxime accedunt.

    Pauciora sunt quae de libro quarto Tusculanarum disputa-turus sim. Aegre fero quod iterum cum Hizelio, cui permulta me debere confiteor, litigandum est. eque enim persuasit mihi vir doc-tissimus, ex uno fonte, quae hoc libro continentur, posse derivari. Immo quod 10 Pythagorae et Platonis de anima rationem se >rohare simulat, sequentibus v.ero capitibus definitiones profert Stoicor, ex Chrysippea philosophia arcessitas, quae cum illa ratione aperte pugnent, certissiinm duco fontium diversitatis indicium. eque dis-putatio illa, qua Peripateticorum mediocritates impugnantur ( 38 sq.), eum decent philosophum, qui omnes affectus falsis opinionibus nasci {locuit. lmno hunc longe alia decebat disputandi ratio, ut scilicet opinionis mediocritatem non posse cogitari ostenderet: opinionem enin aut veram esse aut falsam, absurde cogitari de opinione vel nedio-

  • HAEt'ATIO XXVIJ

    cter vel nagnopere falsa. tq huius rationis7 quae illum defini-tionum auctorem unice decebat1 nullum exstat vestigium; immo a Zenonis definitionibus solis proficiscitur 1 ut motus animi nimis conci-tati semper modum excedere comprobet. ltnque definitiones et parti-tiones 11- 33 suum habent et propriun fonten7 qd ipee Cicero

    vdetr significare7 cum ,vela et crsun" sequentis disputationis listinguit a ,scrupulosis cotibus" antecodentiun capitu. Neque hoc mili persuasit Hirzelius 7 quod librum quartum cm tertio tum arte con-iunctum putat1 ut idem utriusque fons fuisse censendus sit. Nam in tertio libro mltus est de ,magnitudine11 boni vel nali opinati 1 sine

  • V PRAEFATIO

    hoc ma:rime arridet, ut epitomam . Stoicae perturbationm doctrinae in ipsius Tullii usun confectam sse sumam, quae ad Chrysippi ma-

    xim placita se adplicuerit. Nam praeter cetera haec quoqu verba Chrysippi nos admonent ( 33 in): ,Habes ea, quae de perturbationi-bus enucleate disputant Stoici: qua logica appllant, quia disserun-tur subtilius." Atqui Chrysippi tres primi d perturbationibus .libri hoc ipso nomin y comprehendebantur t a consolatorio

    (.f~(Jct~v vel .&) libro discernbantur. V alde igitur probabile est eum, qui Ciceroni commentariolum paravit, Chrysippi titlo hanc locutionem transtuliss.- Ut igitur paucis comprehendam, quae de hac Ciceronis dispntation iudico: non sine fructu est ad cognos-cendam Chrysippi doctrinam, ita tamen ut a noviciis additamentis cavendum sit.

    Veniamus ad. tertium librum ,de finibus bonorum et ma-lorum," quo Cicero Catonem inducit non solum eum locum qui d finibus e~t, sed totam fere moralem Stoicorum doctrinam pr capita

    enaantem. Nam quamquan concedendum est, deesse complurs lo-cos - e. gr. de perturbationibus non nisi in transcursu 35 agitur - tamen si libr aliquis ~ iovg pro font habendus esset (quae est Hirzelii opinio ), quae d singulis officiis fusius disputantur vix possent ad hunc librum refei. Ac mihi quidem Tullius ea Stoico-rum moralia placita videtur complecti voluisse, quae :finis i. e. summi boni constitutione penderent, in ipsa vero dieputatione non satis quod voluerat perfecisse, cum quaedam accuratius tractaret, quae cum illa nullam fer haberent necessitudinem, ut illa de coniunctione homi-num, de amore, de Cynicorum ratione, de amicitia, de iure placita. Hoc igitur optim explicatur, si fontem plura complexum esse poni-mus, quam quae ad Cicronis propositum prtinerent, ipsum vero Ciceronem in delectu rerum asse. Apparet autem eam fuiss illiu fontis indolm, ut certum quendam ordinem servaret, quem Cicero se-cutus est. am e:: fonte ordinem sententiarum se transtulisse ipse Cioero significat, quod Madvigius et Hirzelius animadverterunt. ld vero per S non satis apparet, num fons ill philosophi liber fuerit qui ipse in verum inquirret an doxographi qui aliorum scntentias in compendium redigeret. Quod :: iis ma:rime locis diiudicandum est, ubi complurium Stoioorum discrepantes sententiae respiciuntur, neo non e:: iis, quibus unum quendam et oertum auotorem e::primere vide-tur. prioris autem generis locis ma:rime memorabilis est t 68: ,Cynicorum autm rationm atqu vitam alii cadere in sapientm di-ount, siquis iusmodi forte casus inoiderit, ut id faoiendum sit: alii nullo modo." Vide soriptorem scholae dissensum doxographorum

  • PREFATIO .

    more notantem, ipsum iudicio abstinentem. Alter locus e:stat fi7, ubi Chrysippum et Diogenem bonam famam propter utilitatem, e qui postea fuerint, cum Carneadem sustinere non possent, propter se

    ipam praepositam et un1endam putavisse narratur Priori opinioni additur apud Ciceronem: ,quibus ego vehementer assentior," qu

    aenionem num ex fonte transtulerit, ambigimus. Atqui attenden-dum est, nullam eius causam proferri, posteriorem vero ententian aliquanto diligentius adumbrari et argumentis illustrari. Mirum quo-que, quod statim priori sententiae nssensionis significatio adnectitur, posterior refutntione caret. Probabile igitur ipsum hic Ciceronell) assensum suun significasse, fotem notare dissension()n1 satis ha1>uisse. Item in tertio loco 17 ,In principiis autem naturalibus plerique Stoici non putant esse voluptatem ponendam," quae adnectitur assen-sionis significatio, eam a Cicerone profectam puto, cum causa assen-sionis: ,,ne si voluptatem natura posuisse in iis rebus videatur, quae primae appetuntur, multa turpia sequantur,' parum subtiliter adum-brata sit. Ubi vero cum certorum philosophorum placitis aliunde notis Ciceronis sententiae congruunt, tun1 Chrysippum, tum Diogenen, tum Antipatrum sequuntur, ut auctor ille delectum fecisse ex anti-quiorum placitis, non ipse sui ingenii viribus fretus in verum inquisi-visse videatur. Cum his indiciis etiam illud concinit, ctnod referendi magis quam disputandi forma multis locis conspicua est, quamquan Catonem utpote Stoicum disputatione potius uti decebat. Unde fontis auctorem item narravisse, non disputavisse probabile redditur. Quae omnia, cum Madvigii et Hirzelii disputationibus hic liber satis illustra-tus sit, breviter monere satis habeo. Puto igitur, ut tandem ad finen veniam, totam libri tertii conformationem non favere ei coniecture, qua e clari cuiusdam philosophi libro excerptus esse creditur. Nan si e. gr. ex Hecatone derivatus esset, aliquid saltem ex propriis Heca-tonis placitis conspicuum esset, cuius generis nihil protulit Hi1ozelius. Cum vero de Chrysippo, de Diogene, de Antipatro, de Panaetio, de Posidonio non posse cogitari ipse Hirzelius ita ut nihil contra lici possit demonstraverit, epitoma ex complurium philosophorum scriptis conflata hic quoque Tullium usum esse persuasun habeo. Sed utut haec res se habet - nam brevius quaestionem tractavimus quam ut omnes dubitationes profligarentur - quod ad nostrum >ropositun gravissimi momenti est, etiamsi de persona auctoris dubitetur, sat.is intelligitur: doctrinam Chrysippi totius disputationis quasi fundamen-tum esse, singula vero placita e Diogene quaedam et Antipatro ar-cessita. His igitur omissis ea tantum, quae aliis testimoniis Chrysippea esse constaret, in fragmentorum collectionem erant recipienda.

  • PRAE}'ATIO

    Iam de ceteris lbrs Tullians pauca habeo quae addam; nullius enim a viris doctis ipse Chrysippus auctor habetur. Ac ,de natura deorum" librum alterum cum ex Posidonio, tum ex bro quodam

    ~electas principum Stoicorum sententias continente conflatun esse, plane mibi persuasit Usener (Epicureorum praef. p. LXVIlsq.). Quae vero priori ,de divinatione" libro Posidonii insunt, eorun ma-gnam partem am in Chrysippi libris exstitsse probabile est. Ita enim Posidonus in hac doctrna videtur versatus esse, 1t quae a pri-

    orbus philosophis, a Chrysppo, a Diogene, ab Antipato de divnatone cun disputata tum collecta erant, conuncta proderet 11ais

    quan novis placits augeret. Inde magnus Posdoniani operis libro-un numerus explicatur, inde quae G ex praefatione sine (tubo Posidonii sumpta Tullius naat, inde frequens antiquiorum apud Cice-ronem memoria. Recepi autem in Chrysippeorum numerum locun quendam Origenis ( contra Celsum IV p. 569 Delarue) 11ropter simili-tudinem loci Tulliani 52, 120; non quo per se consensus ille Chry-

    sppeam originem probaret, sed quod Origenem saepe ad ipsum Chry-sippum in Stoicis se adplicuisse sciebam nec ion ipsa res, quae ipsam quasi summam doctrinae attingebat, Chrysippo digna videbatur.

    De Diogene Laertio et Arlo Didymo. Iuter ceteros fontes, quibus Stoicae doctrinae notitia ad nos per-

    veuit, Laertii in Zenonis vita enaatio et Didymi apud Stobaeum eo praecipuu1n sibi locum vindicant, quod altera totam moralem, altera etiam logicam et physicam philosophiae partem complectuntur, Laer-tius etiam frequenti Stoicorum auctorum librorumque nemoria insignis est. Cum vero ad generalem Stoicorum doctrinam cognoscendam ambo utlissimi sint, ad quosnam auctores sngula placta redeant, difficillimum est diiudicatu in Didyno, qui perpaucis pro amplitudine operis locis auctorum nomna addidit, neque multo facilius in Diogene, quamvis scateat nominum copia. lam cum nostrum sit extrcare, quaenam ex tanta placitorum multitudine ad Chrysippum probabiliter referantur, quaerendum est de utriusque fontis cun universa ndole ac natura, tum tempore et origine. Atque utrumque simul in iudi-cium vocari ipsa res postulat, cum tanta sit et generis et singularum rerum similitudo. Neque a ceterorum, qui hisce de rebus sententias tulerunt, virorum doctorum opinionibus exordium capere libet; statim ipsam rem aggredianur. Diogenes igitur absoluta 38 Zenonis disci }Julorum enumeratione ad placitorum enarrationem pergit non ipsius Zenonis, sed ut ipse dicit ovfJ &vv v rrv. Iam cum in fine primi capitis ad ceteros praeter Zenonem Stoicos transitum fac-

  • turus his Vrbis utatur: U { ; l~ r {4ttu, itJ ~ ea placita videtur tmctare voluisse, quae ounium Stoicorum essent commnnia. Praemittitnr aute 39- 41 ned. de partium pbiloso-pbiae nnmero et ordine disputatio,

  • XXXIV PRAEFATIO

    corum videtur communis fuisse, cum et apud Aetium occurrat (I 16, 1 ubi lemma excidit) et apud Didymum (fr. 19 Diels) et apud Philonem ( de mundi opificio p. 58. Miiller ). Quin etiam ad Peripateticos trans-n1igravit (Didymi fr. 5 Diels ). on igitur nisi casu fieri pott, ut ad unum Apollodorum praeter ceteros gravioresque auctores relegare-mur. Atque frequentes sunt huius generis loci, quibus qui nominan-tur placitorum n~que soli sunt neque potissimi auctores. Quales etiam 138 exstant mindi definitiones, laudato uno Posidonio f fJ 11t, cum ad verbum conspirent Chrysippi de-finitiones a Didymo servatae (fr. 31 Diels). Atque hoc quidem loco cum definitiones ad Posidonium relatae verbis ,,?} ro~ t 11~" alii definitioni adnectantur, si ceteris fontibus destituti essemus, Posidonii eas proprias fuisse profecto arbitraremur. on multum pro-; ficimus verbis 135, ubi ad definitionem superficiei (ij~ i..~) additur: . 8 t~ t t .l .' it. ./, .-D-' iJt.t , quamquam mirum est hanc -propriam Posidonii atque a communi Stoicorum opinione discrepantem ' sententiam referri ( cum praesertim merae definitiones et antecedant et sequantur) non referri generalem i. e. Chrysippeam doctrinam. Quod facile explicari potest, si Posidonii locum ex alio fonte insertum esse putamus.

    Tandem ad locum pervenio maxime memorabilem quemque praeter ceteros meae sententiae favere arbitror 138 extr. et 139. Docetur mundum providentia et ratione gubemari (.-D- 1:~

    t :.~ .l 6~ i t. l -D' -et - possumus addere - omnes omnium Stoicorum libri) quod quo-modo fiat accuratius exponitur. Comparatio igitur Stoicorum more instituitur inter mundum et hominem, qui quasi parvus mundus est. In homine enim anima per totum corpus viget, ita tamen ut ad di-versas corporis partes diverso et integritatis et intentionis gradu per-tineat: ' dJ s a b~ ' , ~ a t .

    ' 8 ~ v~, ~ a. ~v. Intercidit igitur sive Laertii sive librariorum culpa medius ille intentionis gradus, quem naturam nominabant et ipsum quoque in qbusdam humani corporis partibus, ut in crinibus et unguibus, inesse Stoici putabant. Iani eosdem gradus in deo quoque esse totum mundum permeante scripto ostendere instituit. lncipit igitur, inverso priore ordine, a princi-pali quae dicitur parte: v ?} .l 6, . .l lv .l ' ~ 8 .l-D-i. t ( ) . -D' ivt, ( v .v ) .l-D' ~ roti:E 1,W(JfJ.

    a &.i .l a v .l ( v~ a )

  • R1 xxxv

    vfiJv a s g yi)g g .f)-' ;. Cf. Vol. Il n. G34. Addidi uncs inclusa quae explendae sententiae causa necessaria dui. Sed haec nihil fere ad rem. Non solum addidi qua.edam, sed etiam omisi, quo loco crucis signum adpinxi. Omisi amplum laudationum acer-vum, qui ubi in libris editionibusque legitur planum et simplicem sententiae decursum miro modo perturbat. Quod cum ex iis qui diligenter Laertium legerint, neminem fugisse putem, pluribus pro-bare supersedeo. on tam certum habeo, de explicanda re idem sensisse omnes, quod ipse sentio. lpsam videlicet complatoris manum deprehendisse mihi videor; qui cum laudationes scriptorum margini adscriptas scribae tradidisset, ille alieno loco eas inseruit, unde ac-cidit ut pro al (! 4)- iyvt, quod ad ipsum aethera primitus referebatur, illud in textum reciperetur, quod nunc ad .f)-(!Q UtiQog referri videtur. Atqui :pparet non potuisse Stoicorum unversorum ( iyovt) de primo deo opinionem cum singulari illa Chrysippi locutone ( 'QQ aH-i~og) copnlari, sed cum iis fuisse coniungendam, quae de universis Stoicis antea relata erant. Neque ad sequentem infinitivum (!i subiectum esse potest .f)-(! l.f)-iQog, cum in sola principali parte mundi, ubi nulli crassiori materiae permixtus exstat, pura sit aetheris substantia. Ergo non purissima aetheris pars, sed ipse aether omnia permanat. - Hic igitur locus luculentissime probat, quam non arta necessitudo inter ipsam placitorum enarra-tionem atque scriptorum librorumque laudationes intercedat neque fieri potuisse, quod nonnullos viros doctos opinari video, ut tale com-pendium ex ipsis philosophorum libris conaarcinaretur. Atque nostro iure quod in hoc loco manifestum est, ad totam Laertianae enarratio-nis originem referem us.

    lam huic loco addam alium 156, 157 cui ipsi quoque multum tribuo:

    15G l l: g 157 l: vg ! 1 l (! , p 'g i g ! vijg t~ lg yit, (! i! ! 1g ft vg ! vig ya(! g l: vf ( t) ltft. l ivg !

    s l e1vvl:g 1jv .t. ftg l: ovv 1g v ' ! t l ii1 iQ g iv(!tg, a 4)-vv ii ft{!1} Q'g a~ v t 6-

    l: lva } li.ftaQ- . , ~g i(! l ag i g g.

    luxta posui, quae apud Laertiu deinceps posita sunt, quo faci-

  • XXXVI PRAEFATIO

    lius intellegatur, quae ratio inter haec duo eno.ationis capita inter-cedat. Quae enim in sinistra parte paginae collocavi, generalem Stoi-corum doctrinam ita ut nihil desideretur, absolvunt, quae in dextra parte, non solnm discrepantias singulorm a generali doctrina conti-nent, sed etiam eadem placita, quae illic sectae tribuuntur, ad singu-los auctores revocant. Nam ~g plane idem est quod '~, quia ignis artificiosus a calore non differt. Quodsi ex ipsis auctorum, qu~ nominatm afferuntur, libris compendium ex-cerptum esset, primum quidem de substantia animae et generalis doc-trina et singulorum opiniones adumbrarentur, deinde de immortalitate eoden1 ordine ageretur.

    Iam vero ceteras quoque physicae partis laudationes singillatim pertactare non necessarium duco, cm ea quae adhuc protulimus

    s:tis superque rem illustrent. eque mirum est alios exstare locos, ubi melius placita cum lau-

    dationibus in unum coaluerunt. Mirum potius esset, si multis locis compilatoris manus tam manifesto deprehenderetur.

    Sed quaerendum est diligentius de duorum illorum fontium na-tura. Atque nomina quidem auctorum librorumque ab eo, qui haec tam sinistre consarcinavit, non ex ipsa philosophorum lectione petita esse iudico, sed ex collectione eclogarum, quales tunc temporis per-multae fuerunt. Eclogas philosophorum dogmaticorum ab Academicis in scholae disputationibus adhibitas esse et a Tullio in lib. de nat. deor. in usum vocatas probabile reddidit Useneri disputatio Epicureo-rum praef. p. LXVII, similes ab ipsis Stoicis esse adhibitas persuasum habeo. Nam eorum quoque usui provideri oportebat, qui cum mediam inter vulgi inscitiam et doctorum diligentiam viam sequerentur neque compendiorum exilitate contenti essent neque tot voluminum lectioni

    vacar~nt. Eiusmodi igitur hominibus apta erat Didymi epitome, quam ex ~usebii praep. evang. lib. XV cognitam habemus cuiusque quam-vis exilia frustula ad nos pervenerint, tota ratio etiam hodie agnosci-tur. Patet enim Didymum et universam sectae doctrinam et singulos auctores spectasse, cum in unoquoque placito a generali doctrina pro-fectus, quam ipsam quoque nonnunquam gravissimorum auctorum verbis propriis illustrabat, inde ad propria cuiusque philosophi placita et discrepantias descenderet, quae tum referendo tum excerpendo ad-umbrabat. Itaque hic quoque eclogarum libro videtur usus esse. eque repugnabo si quis Arium utpote philosophum ipsis veterum auctorun1 libris aliquatenus imbutum fuisse putaverit. Certissimum vero duco eclogas, quales in epitoma sua tradidit, iam ante eius aeta-tem exstitisse; quod non tam certis vestigiis qnam tota Posidonianae

  • XXXVII

    aetatil!l indole probatur. Notum est, ex fragmentja Posidonii multa pectare ad superiorum tempomm Stoicol!l, ad Zenonem, Chrysippum, Aritonem, Antipatmm; atque videtnr plerumque Posidoniul!l in libril!l

    a diiudicandia priomm philo8ophorum litibul!l exordium cepie, quippe qui non tam nova placita inveniendo, quam pristina prndenter deligendo atque nova ratione in nnum coniungendo laudem mereret. Eclecticul!l ille fuit non solum in alienis, sed etiam in Stoicis. Hanc igitnr aetatem, quae quasi l!lummam e superiornm saeculorum cogita-tionbus eficere sibi videbatur, apprime decet doxographica diligentia. Itaque quod de Academia contendit Usener, scil. non potuisse scho-lam sententiantm apparatu carere e dogmaticorum libris selectarum, hoc ad ipsam Stoam transfee non dubito. Non poterat profecto Posidonius cum discipulis eclectice philosophari, nisi manibus tene-bant gravisl!limas gravissimorum Stoicornm sententias, ex ipsorum libris congestas. Atque auctorum nomina quae in Didymi excerptis et in Laertianis apparent, hanc ipsam aetatem quasi commonstrant. Nam quamquam Antipater Tyrius nominatur, Posidonio ille quidem aliquanto minor natu, frequentissimum tamen per totam Laertii enar-rationem Posidonii nomen eminet, ut facile intellegatur, Chrysippum et Posidonium auctori summos fuisse Stoicorum. lndices igitu ta'" linm eclogarun exili compendio Laertius vel auctor eius inseruit, interdnm argumenta qnoque sententiarum et discrepantias philosopho-rnm ex eodem libro enotavit.

    Adhuc physicae tantum parti operam dedimus, iam ceterae qno-que partes sunt examinandae. ltaque paucis moneo, quas de 39-41 supra movimus dubitationes, eadem coniectura posse solvi, qna in physicis usi sumus. Nam perversa eorum, quae de Cleanthe et Ze-none Tarsensi narrantur, collocatio vix alia ratione poterit e::plicari, quam diversorum excerptorum coniunctione. Quod vero ad logica Dioclea attinet, facile intellegitur, eas qnae in hac parte occurrnnt scriptomm laudationes bene se habere et vacare iis offensionibus, quas in physica parte deteximus, praeter eas quae 54 profernntur de norma iudicii auctorum dissensiones. Hoc uno enim loco ridicnlum illud

    1- ' 1 invenitur. Puto igitur verba inde a ' 1 usque ad J &v pro scholio Laertii esse habenda in Dioclis contex-tnm inculcato. am per totnm Dioclis tractatum constanter pro illo legimus ~. Neque ullo loco praeter hnnc apud Dioclem Boethi dil!lensiones notantur, quarum in physica parte frequens memoria est. Accedit quod verba, quibus altera Chrysippi formula inducitur,

    {>~ "~ v, eorum similia sunt, qnae 138 exstant: i "1~ "" etc. et verba quibus Boethi

  • XXXVIII PRAEFATIO

    singulare de norma iudicii placitun sententiae communi adnectitur: a .ft~ eandem compilatoris nanum produnt, quae 149 scripsit: a ~ etc. Hunc autem in forma locutionis consensum eo graviorem esse arbitror, quo longius in ceteris Dioclis ratio a morali et physica parte distat. 1) Quae cum exemplum prae-beat probae et sanae scriptorum laudandorum consuetdinis, eo magis perspicua :fit ceterarum partium in hac quidem re pravitas.

    Iam ad partem moralem pergamus, cui ultimus disputationis locns ea de causa reservandus erat, quod propter artam necessitudinem, quae huic parti cum epitoma Didymi intercedit, hanc una cum illa trac-tari oportebat. Primum igitur quaeramus, num illa, quam in ceteris observavimus, auctores appellandi ratio ad hanc quoque partem perti-neat. eque multos locos tractare oportebit, si quidem suppetunt, quae omni dubitatione exempta sint. lnquiramus igitur in 102, .. cuius initio enumerantur bona, ma1a, indifferentia. Indifferentiun

    p duo genera distinguuntur. Ab altera parte stant ~, , , &~ etc. ab altera &&~, ~, ~, l. Huic enu-merationi statim auctores adnectuntur (&& - &: i

    iv~ t ~: -: fJ t}.ftf d~ ), deinde sequuntur haec verba: ~ a l &-tt&, &' & '

    { et duo huius placiti argumenta. Duae in hisce res animadvertendae sunt, altera quod verba: ~ a etc. nec non duae illae, quae subsequuntur, argumentationes cum mentione scripto-rum ita cohaerent, ut ex eodem utique fonte derivanda sint; altera quod verba ~ a l etc. praecedenti enumerationi non bene ad-nectuntur, utpote quae ad vitam, voluptatem, pulchritudinem etc. referenda sint, non ad mortem, dolorem, in:firmitatem, quae res e:::tremo loco enumeratae erant. Quod cum per se compilatoris negle-gentiam satis videatur comprobare, accedunt alia, quibus suspicio nostra magis etiam confirmetur. Nam quae hic de rebus productis vel prae-positis disputantur, ordinem sententiarum perturbant, cum 105 de-mum quid sit (>{ quid &(>i de:finiatur. Neque id leve ducendum est, quod quae extrema 103 nunc legitur iuvandi nocendique finitio, ubi legitur quo referatur non habet. Cum vero indi:fferentia hoc modo scriptor :finiverit: i ~ f>da

    , ad primam illam indifferentium enumerationem iuvandi nocendique :finitiones primitus pertinuisse patet, unde ef:ficitur, inde a

    a.ft& & usque ad ld &.ft omnia e::: -- altero

    1) Praeterea 6 post verba l ' ilv v malim abesse quod additur a 1~ -~, quia sequitur: IJJ~ v J.qi~ - l .-

    fvf; l J.vq~ l q.~.

  • PRAEI-'ATI XXXIX

    fonte illata esse, quo Laertius compendii exilitatem anlificare stude-bat. - Alterum addo locum, ubi laudationun copia u.ptum sententia-rum progressum turbavit 8!Jsqq. Agitur de virtute, cuius 89 med. hic finis proditur: J&.ftt v{v. Definitioni statim addnntur gravissima de virtute placita sciL propter se ipsam esse expetendam beatamque -vitam secum afferre. Sequitur causa, cur non omnes homines ad virtutem perveniant. Dein ad definiendam virtutis notionem scptor relabitur: Ji { t ( i & lf{ v

    lt). Nam sic fere lacuna, quae post lt1 in libris exstat videtur explenda esse. Sed plura etiam exciderunt aut coupta sunt sequentia verba, cum ne sic quidem oratio bene procedat. Sequitur porro distinctio inter .fta et 'v virtutes quae ex Hecatone ( p l ) pluribus illustratur, dein duo placita: q l ! et l (>, dein diversae de numero virtutum opiniones. Hunc igi-tur sententiarum ordinem ineptum esse per se patet. Nam duo illa de virtute placita (scil. l et ) ea quae de nu-mero et speciebus virttis disputantur inteumpunt. Puto igitur in priore fonte post ea quae de t1 dicuntur statim subsecnta esse haec ( 92 med.): a etc., quae vero interposita sunt ex compluribus alterius fontis pannis consuta esse. -Breviter tantum moneo quae in 111 ad Chrysippean de affectibus doctrinam pertinent (t l- a) ea de causa pro additamento esse habenda, quod de notione affectus iam in antecedente paragrapho rem absolverat; postquam quattuo affectuum genera enu-merata sunt ( .ft a & l i i, , , i.ftvt, 1), eorum statim definitiones sequi oporte-bat. - Unum etiam locum tractare nobis liceat 125sq. de mutua virtutum coniunctione. Notissimum igitur Stoicorum placitum a

    qa v.ftv t1 lon-giore argumentatione illustratur: media.e vero argumentationi trium nomina auctorum inseruntur. Qua.e agumentatio cum non sumnatim, sed explicate a Laertio prodatur contineatque notiones a commni Stoicorum usu alienas, dubitatio subnascitur, num re vera et Chry-sippus et Apollodorus et Hecato hac ipsa conclusione usi sint. Quam opinionem funditus tollere in animo est. am Hecatoni quidem tra-dita conclusionis forma aptissima est, cum a Panaetiana theoreticae et practicae virtutis distinctione proficiscatur, Chrysippo non item. Neque formula illa qua tota disputatio tenninatur: t1.ft

    i&t1 t l ad Chrysippeam senten-

  • XL PRAEFATIO

    tiam (a~ lc a~ (J:~) exacta est. Habes ig1tur exemplum, quanta in talibus apud Laertium cautio adhibenda sit. Nam ubi ad placitum argumentis illustratum complura auctorum nomina adduntur, non illa argumenta, sed ipsum tantum placitum ad omnes referen-dum est.

    Iam quoniam moralem partem eodem modo quo physicam a Laertio auctam et amplificatam esse perspeximus, de compendio illo, quem priorem fontem nominavimus, videndum est. Nam cum hoc quasi fundamentum sit totius enarrationis, cardo rei in eo verti-tur, ut de natura eius atque origle, quatenus fieri potest, ad liqui-dum res perducatur. iis enim, quae nullo nomine adscripto apud Laertium leguntur, quam multa ad Chrysippum referri possint, nobis gravissima est quaestio. Benevolentia ig1tur fortunae accidit, ut si-millimum huius compendium a Stobaeo in eclogis cp. 7, 5 searetur; tertii denique eiusdem generis compendii apud Sextum usus apparet. 1) Nam quae Sextus affert ita comparata sunt, ut quamvis : summa cum Didymeis Laertianisque similitudo conspicua sit, tamen neque e Didymo neque e Laertii fonte a Sexto derivari potuerint. Ea autem, ut accuratius describam, inter haec ta ethicorum com-pendia ratio intercedit, ut cum mira quadam in rebus ipsis affinitate varietas quaedam in minutiis et maxime in verbis coniuncta sit. Confer ig1tur, ut exemplis utar, Sextum. adv. math. 46 de generibus bono-rum cum Laertii 95 et Stobaei p. 70 . 8-20 Wachsmuth (Vol. ill n. 96. 97. 97 a), et Sextum adv. math. 59 de indifferentibus cum Laertii 104 et Stobaei p. 79 (Vol. n. 118. 11!J. 122). Nam totos locos hic e:xscribere non opus est. Cf. etiam Sextum adv. math. 22.,-27 cum Stobaei p. 69,17-70,7 W. et Laertii 94 (Vol. ill n. 74. 77. 76).- Cum vero accuratius rem examinaveris, patebit tibi non ad totas enarrationes, sed ad priorem tantum utriusque partem hanc similitudinem pertinere i. e. ad Laertii 85-116 et Stobaei p. 57-93. Nam reliqua eatenus quidem consentiunt, quod utrimque de sapiente et insipiente ag1tur, interioris vero inter utrumque scrip-torem necessitudinis nulla hic sunt vestigia. Quod qua ratione ex-plicandum sit, postea videbimus, nunc ad priorem partem animum ad-vertamus. Atque ordo quidem primo obtutu videtur diversissimus esse. Sed totum discrimen in eo positum est, quod Laertius a primo appetitu 1) et fine bonorum, Didymus a virtutibus initium capit. Si igitur, quae de fine bonorum p. 75-78 Didymus disputat, in primum

    1) Atque etiam Cicero in Tusculana.rum lib. IV doctrinam atfectuum, mor-borum, aegrotationum e tali compendio sumpsise videtur.

    2) Ut etiam Hierocles in ea quae nuper reperta est ~.txt J'l&.

  • XLI

    locum tran~:osita e:sc finxeritt, cetcrac parteH plane eodem orline se excpnt. Nam Didym p. 58- 65 (de vrtutibus) re:pondent Laertii 11 89 med.-93, Ddymi p. 68- 74 (de bons) Laerti 94-101. Iam, omissa quam transpositam fiDimus de finibus disputatone, ad p. 79-8 Didymi pergimus ( de ndifferentibus et de aestimatione) quibus respondent Laertii 102-107. apud utrumque de officio agitur Did. p. 85-86, Laert. 107 extr.-110 in. Sequitur apud Didymum (interposits p. 86, 87 que apud Laertium desunt de

    appettu eiusque speciebus) de affectibus doctrna. p. 8~-93, quac apud Laertium 110 med.-114 tractatur. Terminantur haec apud utrumque morborum atque infirmita.tum a.nimi explica.tione. Appa.ret igitur n capite excepto, quod a. Laertio melius collocatur, eundem

    b utroque ordinem servari. lam vero, quod a.d res et verba a.ttinet, tum hic tunt ille plura prebet, quae omnia sngillatim pertra.ctare nolo. Ad nos enim ea. vel ma.xime quaestio pertinet, quomodo talis simlitudo, qualem modo depin:xmus, possit explica.ri. Atque vi:x a.lia. rato po-terit excogitari, qua.m ut sumamus, exstitisse a.liqua.ndo compendium moralis Stoicorum philosophia.e, quod cum scholarum usui destina.tum esset, iterum iterumqe pro a.etatis cuiusque usu reforma.retur; ea igitur quae commuia sunt Didymi et La.ertii ( quortm quaedam apd Tullium redeunt in tertio de finibus; cf. inprimis 53, 55, 56) ud pristinum illm librum pertinere, qta.e vero discrepa.nt vel in a.ltero tantum fonte inveniuntur, posterio a.etati deberi. Eum autem librum, qui quamvis muta.tns totis disciplina.e fundamenta. per complura. sae-cula pra.ebuit, magna. profecto auctorita.te floruisse intelligitur. lauJ cum Didymi a.pud Stobaeun in subscriptione totius ena.rra.tionis ha.ec verba. e:xstent: $l e1. ~l a(J v ~~ $ ~ a ~e1

    uit l a(J $ flE(!l t ~ fJ '~fJ 'y ' e1 ~tti etc. - qua.mvis ha.ec verba.

    obscriora. videa.ntur neque satis appareat, cur hos Chrysippi libros Didymus nominet, proba.bile tamen videtur, eum in fonte suo eorum mentioncm invenisse. Quodsi titulus ille: '~f ( cf. La.ert_ii Chrysippeorum librorum indicem Vol. p. 8, 30, in quo pri-mum locum inter moroles libros obtinet) a.ptissimts est tali libro, qua.lem Laertianae et Didymea.e enarra.tionis in parte priore funda-mentum fuisse suspica.ti sumus, proclivis est coniectura: hunc fuisse ipsum Chrysippi librum. Nam de a.ltero libro: ~l Jw, siquid video, non poterit cogita.ri, cum illud compendium ex partitio-nibus definitionibusque totum fere constitisse, a.tque ipsa. placita non nisi per hanc forma.m adumbrasse videatur. Atque mirum profecto

  • XLII PRAEFATIO

    esset, si einsmodi liber qui a gravssmo scholae auctore profectus, tironibns tamen destinatns erat, a successoribus scholae plane neglec-tus esset, mirum quoque si ab interpolationibus abstinuissent. Ita factum est ut Diogenis, Antipatri, Panaetii, Hecatonis apud Didy-mnm vestigia agnoscantur, ita porro quod a Schuchhardtio et Kreutt-nero demonstratum est, ut in definitionum collectionibus, virtutum maxime et affectuum, quas Didymus prodit, permixfi inveniantur di-versornm auctorum fetus.

    Plane alia est posterioris particulae apud utrumque indoles. Nam Didymi alteram partem ex pluribus libris excerptam esse cum eo probatur quod eaedem res compluribus locis repetuntur, tum eo quod nullo fere ordine neque continuo sententiarum filo singula placita deinceps collocantur. Ad ipsos vero philosophorum libros compilato-rem accessisse dno sunt quae fidem faciant. Ac primum quidem nul-lus apparet rerum e gravitate delectus, sed omissis saepe gravioribus placitis leviora multis verbis illustrantur. Accedit quod nonnulla capita sermone utuntur a compendii exilitate longe remoto, ut scriP:. torem magis quam magistrum audire tibi videaris. Neque e:xempla proferre opus est rei per se cuivis a.ttente legenti manifestae. lam cum ad ipsos libros philosophorum compilatorem accessisse contendo, non id dico ipsa ubique philosophorum verba integra nobis servata esse, sed mediam quandam teneri viam, ut, omissis multis vel bre-viatis nec non ex recta orationis forma in obliquam translatis, multa tamen ut in ipsis libris scripta erant reddantur. Quali etiam physica Didymi excerpta ratione utuntur. Hanc occasionem nactus dubita-

    tonem profligabo quae diu et me et alios ni fallor vexavit. Nam moralia Stoicorum quae e Didymo servavit Stobaeus, ab eiusdem auc-toris physicis excerptis mirum quantum discrepant, siquidem in phy-sicis doctissimam deprendimus singulorum auctorum librorumque me-moriam, in moralibus nullam fere librorum, scriptorum perraram. Itaque eiusdem libri particulas tam diversa ratione compositas fuisse credibile non est. Coniectura autem, qua ad Didymum haec quoque referuntur, videtur certissima esse. Puto igitr Stobaeum non totam et integram Didymi enarrationem descripsisse. eque enim . facile adducor, ut Didymum, quem ex eclogis physicis probum et doctum scriptorem cognitum habeo, credam in morali parte tam neglegenter versatum esse, ut gravissima quaeque huius loci placita vel omnino omitteret vel in transcursu breviter perstringeret, cum alia quae multo minoris momenti essent infinita fere verborum copia illustraret. Quodsi non plenum et illibatum Didymi opus tenemus, probabile est etiam auctorum nomina a Stobaeo demum omissa esse, quae in

  • RJ;- XLIII

    priore parte pauca, in postcriore plurimL fissc rbitror. m illud compendium sua propria ndolc nc natura n scriptorum lu.udationib alienum est, altera vero pnrs adeo non probo ct sinlici scntentiarum ordine decurrit, ut haec perturbatio vix possit cxcusn, nisi ipsam eclognrum formam n scriptorc servnto.m csse sumpseris.

    lam inter libros a Didymo excerptos ctinm Chrysippeos qosdam fuisse, cum per se probabilc est, tum co etiam probabilius redditur, quod saepius ad Chrysii fragmenta quae adscpto nominc leguntur, Wachsmuthii adnotatio nos relegat. Schuchhardtium quoque in hac quidem re mecum consentire video. Complures enim pagina.s ad Chry-sippum auctorem revocnt. Atque ille quidem locus, quo uno in altera parte Chrysippus nominatur, nihil probat, cum eodem modo quo ple-raeque apud Laertium laudationes haec quoque postea. inserta esse videatur: Cf. p. 98,19: (iv) ~v

    ~ & v [ }v &(Jv Q'

  • XLIV PRAEFA'IO

    De Aetio. Sponte hinc ad Aetii vicinam operam oratio nostra vagatur. At-

    que Stoica quae insunt iam ex V etustis qnae vocant Placitis ab Aetio translata esse, Dielsius probavit, neque video quid contra dici posl!lit. Idem a Posidoniana schola Theophrasteam placitorum congeriem cum reformatam tum noviciorum philosophornm memoria amplificatam esse probabile reddidit. Iam cum eclogarum qnoqne collectiones ad eandem aetatem atque scholam redire veri simile sit, utpote quae us-qne ad Posidonium et panllo infra descendere soleant ( qnod et Didymi epitomae physicae fragmenta et Laert~i laudationes argunnt) alterum genus ex altero pendere snspicamur. eque enim Placitorum condi-torem tot librorum lectioni ipsnm vacasse sed prompto magis et com-modo selectorum capitum thesauro usum esse credibile est. Atqne valde huic nostrae suspicioni su:ffragatur, quod obscnriorum quoque Stoicorum velut Sphaeri aliquoties in Placitis sententiae referuntur. Quis enim Sphaerum ab ipso Placitorum conditore lectum esse sibi persuadebit? Ac quamquam in ea Placitorum forma qnam nos legi-mus, vetusta mnlto exiliorem, longe plurimi loci ad generalem Stoi-corum doctrinam spectant, tamen qae interdum notantur singulorum dissensiones :fidem faciunt in V etustis Placitis frequentiorem fuisse singulorum memoriam. Eclogis igitur primum Placitorum conditorem usum esse suspicor.

    Iam quaerendum est, unde vel maxime opera nostra in Chrysippo posita pendet, qua ratione in generali Stoicorum doctrina referenda ille usus sit. Nam cum omnia quae ad universos Stoicos ab Aetio referuntur, non credibile sit omnium commnnia fuisse, ambigimus quid de hac generali doctrina iudicandum sit. Cum vero plerosque et gra- , vissimos scriptorem intellexisse consentaneum sit, quos potissimum gravissimos iudicaverit, dubitari potest. Hoc tamen constat tres tan-tum Stoicos exstitisse, qui tanta auctoritate florerent, ut quae ipsi docuissent ad Stoicos simpliciter referri possent, Zenonem, Chrysip-pum, Posidoninm. Itaque iterum Posidonius existit Chrysippi nostri aemnlus et haec quaestio evadit, ex Chrysippone magis an ex Posi-donio generalis Stoicorum doctrina in Placitis expressa sit. Atqne si is fuisset Placitorum conditor qui in compendii alicnius nsu sub-sisteret, ad limpidiores fontes non accederet, credi posset, ad Posidonii exemplar generalem doctrinam conformatam esse. Ea enim aetate fuit, qua Posidonins marima auctoritate floreret. Cnm vero, ut modo ostendimns, penitiore doctrina imbntus fuerit ( eclogarum enim the-sauro usus est) non possnm mihi persuadere ut generalem doctrinam

  • PRAEIosidunio, ceteris om-nibus dissentientibus, expressam esse credam, sed ut generalis doctrina statueretur consensum put desideratum esse saltem duorum ex tribus illis Stoae principibus. Hinc efficitur posse quidem in hac generali doc-

    tna latere quae Chrysippi non sint, sed Zenonis placita a Posidonio redintegrnta (saepe enim, ut aliunde constat, sectae auctori contra Chry-sippum Posidonius auxilium tulit ), plerumque tamen Chrysippea quo-que esse quae Stoicis simpliciter tribuantur. Confer igitur quae apud Laertium de sideribus Posidoniana referuntur: nusquam fere cum Aetio accurate congruere reperies. ltaque in collcctione hanc mihi legem imposui, ut Aetiana omnia reciperem, ita tamen ut in incer-torum numero collocarem, nisi alia testimonia suppetebant, quae Chry-sippeam originem vindicarent.

    Iam ad ea tempora eosque auctores accedan1us qui non iam ipsi Stoae, vivae etiam et vigenti, aequales fuerunt, sed abolitae vel semi-mortuae aliquam memoriam propagavernnt, dum placita eius vel ex vetnstioribus fontibus cognita referunt vel in suum usum convertunt. Quorum duo sunt genera, alternm scriptorum Christianornm tertii maxime et quarti saeculi, alterum eoplatonicornm, . quibus Aristo-telici quoque serioris aetatis toti pendent. Atque eos quidem aucto-res quos abundare Stoicornm placitorum memoria cognitum habebam, accurate tractavi, in aliis quae indices editionum suppeditabant, con-gerere satis habui.

    :: Aristoteli cis serioris aetatis constat longe utilissimum esse Simplicium, cuius in Categorias Aristotelis commentarius diligenter a me e::cussus largam Chrysippo nostro attulit fragmentornm messem. Quae Simplicius ex prioribus Categoriarum commentatoribus pleraque descripsisse videtur. llla enim, qua ipse fuit aetate, nullos fere Stoi-cornm libros reliquos fuisse ipse Simplicius testatur.

    Proclus quoque et Syrianus et Olympiodorus eoplatonici quae produnt, ad paucos fere moralis doctrino.e locos spectant ( v &