Η Φιλική Εταιρεία

Το έμβλημα της Φιλικής Εταιρείας, https://el.wikipedia.org/wiki

Το πλαίσιο

• 1820-21: επαναστατικά κινήματα στη Ν. Ευρώπη: αμφισβήτηση συνεδρίου της Βιέννης

• Νότια μεσογειακή Ευρώπη:– Ισπανία 1820– Ιταλία 1820-21– Ελλάδα 1821:Το πρώτο εθνικό

κίνημα του 19ου αι. που κατέληξε στη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους.

Η Ελλάς ευγνωμονούσα, 1858. Λεπτομέρεια από τον πίνακα του Θ. ΒρυζάκηΠηγή: https://maccunion.wordpress.com

Το πλαίσιο ΙΙ• Λειτουργία επαναστατικών κινημάτων:• Δημιουργία μυστικών ενώσεων • Τεκτονικό πρότυπο

Η Φιλική Εταιρεία

• Τι ήταν; Μυστική οργάνωση• Πότε και πού; 1814 Οδησσός (Ρωσία)• Από ποιους; Νικόλαος Σκουφάς,

Αθανάσιος Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθος, Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος

• Στόχος: η προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία

Διονύσιος Τσόκος, «Ο όρκος των Φιλικών»(1849)Πηγή: www.tovima.gr

Εμπόδια

• Ο ελληνισμός: διάσπαρτος γεωγραφικά• Απαραίτητη η μυστικότητα:

– Οθωμανική διοίκηση– Απολυταρχικά καθεστώτα της Ευρώπης

• Δισταγμοί μέρους Ελλήνων αποτυχία σε προηγούμενα επαναστατικά κινήματα

• Έλληνες # ομοιογενής πληθυσμός, αλλά διαφορετικές κοινωνικές ομάδες => διαφορετικά συμφέροντα

Ευνοϊκές συνθήκες

• Σοβαρή κρίση Οθωμανικής αυτοκρατορίας• Διάδοση ιδεών γαλλικής επανάστασης

Έλληνες• Η δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους =

ώριμο αίτημα για τους πολλούς

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οργάνωση Φιλικής Εταιρείας

• Οργανωτικό πρότυπο: μυστικές εταιρείες Ευρώπης (π.χ. Καρμπονάροι)

• Υποψήφια μέλη: δοκιμή ένταξη στην οργάνωση όρκος πίστης και αφοσίωσης

• Παράβαση όρκου => θάνατος• Χρησιμοποιούν ψευδώνυμα

για τα μέλη• Επικοινωνούν με

κρυπτογραφικό αλφάβητο

Διονύσιος Τσόκος, «Ο όρκος των Φιλικών»(1849)Πηγή: www.tovima.gr

Ηγεσία

• Ηγεσία: μυστική αλλά διαρρέει ότι την αποτελούν ισχυρά πρόσωπα

• Ιωάννης Καποδίστριας (υπουργός εξωτερικών Ρωσίας): προτείνεται ως ηγέτης της Εταιρείας αρνείται (ανώριμες οι συνθήκες)

• Αλέξανδρος Υψηλάντης (ανώτερος αξιωματικός ρωσικού στρατού): Γενικός Επίτροπος της Αρχής

O Ιωάννης Καποδίστριας, πίνακας του Διονύσιου Τσόκουhttp://el.wikipedia.org

Αλέξανδρος Υψηλάντηςhttp://el.wikipedia.org

Σε ποιους απευθύνεται• 1817-18: πλούσιοι Έλληνες έμποροι

οικονομική υποστήριξη (δεν ανταποκρίνονται)

• Στρέφονται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, κυρίως:– Μικρέμποροι– Διανοούμενοι

• Γυναίκες γίνονται δεκτές κατ’ εξαίρεση

Peter von HessH Μπουμπουλίνα στο πλοίο «Αγαμέμνων»http://fr.wikipedia.org

Πιζάνιας, Π., επ. 2009. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ένα Ευρωπαϊκό Γεγονός. Αθήνα: Κέδρος, σ.35.

Κήρυξη επανάστασης: Ηγεμονίες• Παραδουνάβιες ηγεμονίες (Ρουμανία

σήμερα):– Δεν υπάρχει τουρκικός στρατός (συνθήκες με

Ρωσία)– Ρωσικός στρατός: κοντά => περιμένουν

υποστήριξη• Προσπάθεια εμπλοκής βαλκάνιων ηγετών • 24 Φεβρουαρίου 1821: ο Υψηλάντης περνά

τον ποταμό Προύθο και κηρύσσει την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας

• Κυκλοφορεί προκηρύξεις & συγκροτεί στράτευμα

Ιάσιο, Ρουμανία

Έκβαση

• Πλούσιοι Έλληνες Ηγεμονιών: – δεν υποστηρίζουν οικονομικά– Δεν στρατολογούνται

• Τσάρος: – αποκηρύσσει επανάσταση– επιτρέπει είσοδο τουρκικού στρατού στις Ηγεμονίες

• Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’: αφορίζει επαναστάτες• Οι Φιλικοί εκτελούν Βλαντιμηρέσκου ως

προδότη (τοπικός ηγέτης)

Αντίδραση και τέλος Υψηλάντη

• Συνεχίζει τον αγώνα• 17 Ιουνίου 1821: Δραγατσάνι:

κρίσιμη μάχη συμμετέχει ο Ιερός Λόχος (εθελοντές σπουδαστές) ήττα

• Υψηλάντης διαφεύγει στην Αυστρία συλλαμβάνεται

Peter von Hess,Ιερολοχίτες στη μάχη του ΔραγατσανίουΠηγή: ellinoistorin.gr

Ο επίλογος

• Γεωργάκης Ολύμπιος – Ιωάννης Φαρμάκης: ηγούνται ενός απομονωμένου τμήματος αγωνιστών

• Μονή Σέκκου: εγκλωβίζονται• Ολύμπιος: ανατινάζεται με συμπολεμιστές• Φαρμάκης: αιχμαλωτίζεται & αποκεφαλίζεται

Προτομή του Γεωργάκη Ολύμπιου στην Κατερίνηhttp://el.wikipedia.org

Καλό μεσημέρι

Φωτογραφία: https://www.flickr.com/photos/dotbenjamin/2765083201