1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το αντικείμενο το οποίο θα μελετήσω και θα κατασκευάσω ανήκει

την τεχνολογική ενότητα «Μεταφορές – Επικοινωνίες» και είναι το

ραδιόφωνο.

Κύριος στόχος μου είναι να πληροφορηθώ όσα περισσότερα

μπορώ για το ραδιόφωνο, ένα επικοινωνιακό μέσο με διεθνή σημασία που

παίζει σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση. Εκτός του ότι ενημερώνει χωρίς

να επιβάλλεται, συνοδεύει, συντροφεύει, ψυχαγωγεί και βοηθά στην

απόδραση, στην εκτόνωση και στη φυγή τους ακροατές.

Γενικά ανήκει στα μέσα επικοινωνίας που κάνουν τον κόσμο μας

«πιο μικρό», πιο προσιτό και ευκολότερα προσβάσιμο.

Μέσα από αυτήν την εργασία θα φανεί η σημασία όλων των μέσων

επικοινωνίας και ειδικότερα του ραδιοφώνου, θα αναδειχτεί η αξία τους και

ο σημαντικότατος ρόλος που παίζουν στη ζωή μας και στην ανάπτυξη της

τεχνολογίας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τη μητέρα μου, τη φίλη μου τη

Φωτεινή, που με βοήθησαν για την κατασκευή του ομοιώματος, εκείνους

που με ενθάρρυναν και την κα Καλύβα που μου έδειξε απέραντη

εμπιστοσύνη.

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σελ.

Κεφάλαιο 1ο: Ανάλυση της Τεχνολογικής ενότητας «Μεταφορές - Επικοινωνίες» ... 3

Κεφάλαιο 2ο: Γενική περιγραφή του ραδιοφώνου ................................................... 12

Κεφάλαιο 3ο: Επιστημονικά στοιχεία – Νόμοι και θεωρίες που συνδέονται

με το ραδιόφωνο .............................................................................16

Κεφάλαιο 4ο: Η ιστορική εξέλιξη του ραδιοφώνου ..................................................22

Κεφάλαιο 5ο: Επίδραση του ραδιοφώνου στην κοινωνία ........................................30

Κεφάλαιο 6ο: Τεχνικά – κατασκευαστικά σχέδια ραδιοφώνου .................................34

Κεφάλαιο 7ο: Διαδικασία που ακολούθησα για τη μελέτη και την κατασκευή

του ομοιώματος ................................................................................38

Κεφάλαιο 8ο: Κατάλογος εργαλείων και υλικών που χρησιμοποίησα

για την κατασκευή του ραδιοφώνου ..................................................42

Κεφάλαιο 9ο: Υπολογισμός του κόστους κατασκευής του ραδιοφώνου ...................44

Κεφάλαιο 10ο: Βιβλιογραφία και πηγές πληροφόρησης ............................................46

3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

Ανάλυση της τεχνολογικής ενότητας

«Μεταφορές – Επικοινωνίες»

4

Α) Μεταφορά ονομάζουμε γενικά την μετακίνηση επιβατών και

διακίνηση φορτίων από έναν τόπο σε άλλον, έναντι κάποιας αμοιβής που

ονομάζεται εισιτήριο ή κόμιστρο ή ναύλος αντίστοιχα. Συνεπώς οι

μεταφορές στην προκειμένη περίπτωση αποτελούν εμπορικές πράξεις. Η

μετακίνηση επιβατών ή η διακίνηση φορτίων από τόπο σε τόπο γίνεται με

τα μέσα μεταφοράς. Μέσο μεταφοράς αποτελεί οποιοδήποτε τεχνολογικό

επίτευγμα που χρησιμοποιείται για την προαναφερθείσα μετακίνηση.

Οι μεταφορές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

α) ΧερσαίεςΣτην κατηγορία αυτή, η μεταφορά ανθρώπων και προϊόντων γίνεται

κυρίως με αυτοκίνητα και τρένα. Το αυτοκίνητο είναι το πιο συνηθισμένο

μέσο καθημερινής μετακίνησης. Είναι βασικό εργαλείο στη ζωή του

ανθρώπου, είναι είδος πρώτης ανάγκης και εξελίσσεται με γρήγορους

ρυθμούς.

Επίσης στα χερσαία μέσα μεταφοράς συμπεριλαμβάνονται το

λεωφορείο, το φορτηγό, το ποδήλατο, μηχανές μεγάλου κυβισμού, ο

ανελκυστήρας αλλά και διάφοροι τύποι τρακτέρ, ανυψωτικών

μηχανημάτων, αυτοκίνητα-ψυγεία για ειδικές μεταφορές.

β) ΘαλάσσιεςΟ άνθρωπος από τα πολύ παλιά χρόνια είχε ξεκινήσει τις

μεταφορές μέσω του νερού. Τα πρώτα πλωτά μέσα ήταν κυρίως ξύλινες

βάρκες που κινούνταν με κουπιά ή πανιά. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν τα

ιστιοφόρα, τα οποία εξελίχθηκαν και επέτρεψαν στους θαλασσοπόρους

της Ευρώπης να κάνουν μεγάλα ταξίδια εξερευνήσεων στην Αμερική, την

Αφρική και την Ασία. Όταν ανακαλύφθηκε η ατμομηχανή

χρησιμοποιήθηκαν ατμοκίνητα πλοία.

Σήμερα τα περισσότερα πλοία χρησιμοποιούν σύγχρονο

ηλεκτρονικό εξοπλισμό και εξυπηρετούν πολλά μέρη από το διεθνές

εμπόριο.

5

γ) ΕναέριεςΣτις μέρες μας τα αεροσκάφη είναι τα γρηγορότερα μέσα μεταφορά,

αφού κινούνται ανεξάρτητα από τη διαμόρφωση του εδάφους.

Μεταφέρουν κυρίως επιβάτες αλλά και εμπορεύματα μεγάλης και μικρής

αξίας.

Τα είδη των αεροσκαφών είναι:

Αεροπλάνα – Ελικόπτερα – Αερόστατα

Επίσης με τις αερομεταφορές εξυπηρετούνται και άλλες

δραστηριότητες, όπως:

1) Φωτογράφηση διαφόρων περιοχών.

2) Έλεγχος αυτοκινητόδρομων.

3) Ψεκασμός καλλιεργειών.

δ) Διαστημικές: είναι τα διαστημόπλοια, οχήματα που μεταφέρουν

ανθρώπους και συσκευές στο διάστημα. Είδη διαστημοπλοίων είναι οι

δορυφόροι και τα διαστημικά λεωφορεία. Στις διαστημικές μεταφορές

ανήκουν και οι πύραυλοι που είναι κινητήριες μηχανές που μεταφέρουν

καύσιμα. Σήμερα οι πύραυλοι μπορούν να βάλουν σε διαστημική τροχιά

δορυφόρους αλλά και επανδρωμένα διαστημόπλοια εκατοντάδων τόνων.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Ο άνθρωπος, από τα πολύ παλιά χρόνια ένιωσε την ανάγκη να

χρησιμοποιήσει κάποιο μέσο μεταφοράς για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες

του. Έτσι επινόησε την κατασκευή μιας άμαξας (κάρου), την οποία έσερνε

με τα χέρια, με άλογα, με βόδια, με μουλάρια ή με γαϊδούρια.

Ήταν ένα πολύ διαδεδομένο μέσο μεταφοράς, ανθρώπων και

προϊόντων και πολύ εξυπηρετικό. Η βιομηχανία των αμαξών, η

αμαξοπηγία, εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα σ’ όλη την Ευρώπη. Έφτιαχναν

χιλίων ειδών άμαξες, με δύο ρόδες, με τέσσερις, για μεταφορές, σούστες,

αραμπάδες και άλλα. Προχωρώντας όμως η τεχνολογία τη θέση της

άμαξας πήρε το αυτοκίνητο, με την τελειοποιημένη του πια μηχανή, που

εξυπηρετούσε και ακόμη εξυπηρετεί τον άνθρωπο.

6

7

Στην τεχνολογία των μεταφορών παρατηρούνται τα εξής:

Όπως η βιομηχανία ακολουθεί νομοτελειακά την εξέλιξη στις

μεγάλες παραγωγικές μονάδες, έτσι και η οργάνωση των μεταφορών

γίνεται όλο και σε μεγαλύτερη βάση και μπαίνουν στο μεταφορικό

κύκλωμα όλο και μεγαλύτερες μεταφορικές μονάδες. Έτσι, ενώ πριν από

το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιούνταν συνήθως το φορτηγό

αυτοκίνητο του ενός τόνου, σήμερα χρησιμοποιούνται τα φορτηγά 20-25

τόνων κατά μέσο όρο. Το ίδιο συνέβη και με τους σιδηροδρόμους, που

ξεπερνούν σήμερα τους 10.000 τόνους και με τα φορτηγά πλοία, που

φτάνουν τους 150.000 και τους 200.000 τόνους.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Οι μεταφορές καταναλώνουν μεγάλο μέρος της συνολικής

παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας. Επίσης αντιστοιχούν σε σημαντικό

μέρος της συνολικής εκπομπής CO2 συμβάλλοντας στο φαινόμενο του

θερμοκηπίου και την παρατηρούμενη άνοδο της θερμοκρασίας στον

πλανήτη.

Τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς χρησιμοποιούν ως ενέργεια:

α) μυϊκή (π.χ. ποδήλατο),

β) αιολική (π.χ. ιστιοφόρο),

γ) θερμική από την κατανάλωση καυσίμου (π.χ. αεροπλάνο) και

δ) ηλεκτρική (τραμ, ηλεκτρικός, μετρό).

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΣΗΜΕΡΑ

Οι μεταφορικές δραστηριότητες αποτελούν σήμερα τομέα και

παράγοντα ανάπτυξης μιας εθνικής οικονομίας. Είναι αυτονόητο ότι ένα

προϊόν, όσο πολυδάπανη και αν είναι η παραγωγή του, είναι αδύνατον να

αποκτήσει κάποια αξία, αν δε μεταφερθεί ως τον καταναλωτή ή αν δε

μεταφερθεί ο καταναλωτής κοντά στο αγαθό. Από εδώ πηγάζει και η

τεράστια σημασία του κλάδου των μεταφορών. Είναι η βάση της

ανταλλαγής και κυκλοφορίας των αγαθών και χωρίς αυτές δεν υπάρχει

οικονομική ζωή.

8

9

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Πιστεύω ότι στον τομέα των μεταφορών δεν αναμένονται,

μελλοντικά, σημαντικές εξελίξεις, παρά την συνεχιζόμενη αύξηση της

μεταφοράς προσώπων και αγαθών.

Είναι πιθανόν να υπάρξουν επιπτώσεις λόγω αυτής της αύξησης

όπως: Μεγαλύτερη συμφόρηση, απώλεια χρόνου, πίεση για την

κατασκευή περισσοτέρων υποδομών, αύξηση θορύβου, πολλά

περιβαλλοντικά προβλήματα.

Κατά συνέπεια, λόγω της αύξησης των μεταφορών υπάρχει ανάγκη

για ένα πιο αποτελεσματικό και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα.

Φυσικά απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις, στο μέλλον, εάν

πραγματικά θέλουμε, ο τομέας των μεταφορών να βελτιωθεί με απώτερο

σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση του ανθρώπου.

Β) Επικοινωνία είναι η αμοιβαία επαφή (πνευματική, ψυχική, υλική)

μεταξύ ατόμων ή ομάδων. Επίσης είναι η διαδικασία μεταφοράς και

ανταλλαγής ιδεών και μηνυμάτων. Οι άνθρωποι για να επικοινωνούν

μεταχειρίστηκαν πάρα πολλά μέσα: τις κινήσεις, το λόγο, την εικόνα και τη

γραφή. Έτσι κατάφεραν να επικοινωνούν μεταξύ τους και να ανταλλάσουν

πληροφορίες.

Όλες οι μορφές επικοινωνίας αποτελούνται από ένα πομπό, ένα

δέκτη και το μήνυμα που μεταβιβάζεται.

Επίσης είναι απαραίτητος ένας κώδικας επικοινωνίας και το μέσο

που προσφέρει σήμερα η τεχνολογία.

Όταν οι άνθρωποι είναι πολλοί ή οι αποστάσεις είναι μεγάλες, τότε

υπάρχει ανάγκη των τεχνολογικών μέσων όπως π.χ. μεγάφωνα,

τηλέφωνα, για να υπάρξει δυνατότητα επικοινωνίας.

Γενικά η επικοινωνία είναι μια από τις βασικές ανάγκες για την

επιβίωση του ανθρώπου. Είναι απαραίτητη για την αναπαραγωγή του, την

εύρεση τροφής, την ασφάλεια του κ.τ.λ.

10

ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Τα μέσα επικοινωνίας που είναι δεμένα με την καθημερινή μας ζωή

είναι:

Τα βιβλία – οι εφημερίδες (καθημερινές ή εβδομαδιαίες) – τα

περιοδικά – η φωτογραφία – ο κινηματογράφος – ο τηλέγραφος – το

τηλέφωνο – το ραδιόφωνο – η τηλεόραση – η διαφήμιση – ο ηλεκτρονικός

υπολογιστής.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας στις επικοινωνίες άνοιξε νέους

ορίζοντες για εύκολη, γρήγορη και οικονομική συνεννόηση μεταξύ των

ανθρώπων.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Τα πολύ παλιά χρόνια έβαζαν ανθρώπους σε μεγάλες αποστάσεις

και ο ένας φώναζε στον άλλο το μήνυμα που ήθελαν να μεταδώσουν.

Επειδή όμως, με τον τρόπο αυτό πολλές φορές το μήνυμα μεταδιδόταν

παραμορφωμένο και ήταν και πολύ κουραστικό, αντικαταστάθηκε με τον

ήχο τυμπάνου.

Με την πάροδο των χρόνων βρέθηκαν νέοι τρόποι αποστολής των

μηνυμάτων και κυρίως με την χρησιμοποίηση του ηλεκτρισμού, οι

επικοινωνίες άλλαξαν εντελώς.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας σε αυτόν τον τομέα υπήρξε ραγδαία. Η

εφεύρεση του τηλέγραφου από τον Μορς, του τηλεφώνου από τον Μπελ

και του ασυρμάτου από τον Μαρκόνι, προσέφεραν και συνεχίζουν να

προσφέρουν ανυπολόγιστες υπηρεσίες στους ανθρώπους.

Στη σημερινή εποχή, μεταξύ των πιο σύγχρονων τρόπων

επικοινωνίας, ο άνθρωπος μπορεί να διαλέξει το διαδίκτυο (INTERNET)

και τα πολυμέσα τα οποία καλύπτουν διαφόρους τομείς όπως ψυχαγωγία,

εκπαίδευση κ.ά.

Ο πλανήτης ετοιμάζεται να γίνει μια πόλη όπου οι άνθρωποι της θα

επικοινωνούν μεταξύ τους όσο συχνά θέλουν, καταργώντας τις

αποστάσεις.

11

12

13

14

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Η ραγδαία ανάπτυξη των επικοινωνιών με τη χρήση των

ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί και θα

απασχολήσει, σημαντικά, τον άνθρωπο στο μέλλον.

Ο συνδυασμός αυτής της τεχνολογίας με τις νέες τεχνολογίες

ραδιοφώνου και καλωδιακής τηλεόρασης, προβλέπεται να ανοίξουν

προοπτικές για νέες υπηρεσίες όπως: η τηλεκπαίδευση, η τηλεϊατρική, η

τηλεργασία, η τηλεδιάσκεψη, οι ηλεκτρονικές αγορές, κ.ά.

Το σημαντικό, όμως, είναι αυτή η εξέλιξη να μην ευνοεί μόνον τις

αναπτυγμένες περιφέρειες και συγκεκριμένες αστικές περιοχές αλλά να

υπάρξουν ευκαιρίες ανάπτυξης και των πιο απομακρυσμένων περιοχών,

έτσι ώστε να υπάρχει πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώση από όλες τις

περιοχές και τους ανθρώπους.

Γενικά, στο μέλλον, ο τομέας των επικοινωνιών πιστεύω ότι θα

εξελιχθεί σημαντικά. Τα πλεονεκτήματα και οι ευκαιρίες θα είναι πολλές,

το ίδιο όμως θα είναι οι αδυναμίες και οι απειλές.

15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

Γενική περιγραφή του ραδιοφώνου

ΟΡΙΣΜΟΣ

16

Ραδιόφωνο είναι μια συσκευή που λαμβάνει ηλεκτρομαγνητικά

σήματα που παρέχουν ακουστικές πληροφορίες, τις οποίες αναδεικνύει

και αποδίδει στο χώρο. Το κύματα αυτά αποκωδικοποιούνται από τη

συσκευή και μετατρέπονται σε ηλεκτρικό ρεύμα και στη συνέχεια σε ήχο,

που είναι και το τελικό αποτέλεσμα του ραδιοφώνου.

Το ραδιόφωνο είναι η συσκευή που λαμβάνει τις εκπομπές

ραδιοφωνικών σταθμών. Τα ραδιοφωνικά κύματα εκπέμπονται από τον

πομπό και φτάνουν στον δέκτη (δηλαδή το ραδιόφωνο).

Ραδιοφωνία, επίσης, θεωρείται και όλη η διαδικασία εκπομπής και

λήψης ραδιοκυμάτων.

ΕΙΔΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

Μπορούμε να διακρίνουμε τα ακόλουθα είδη ραδιοφώνου:

• Το αναλογικό ή συμβατικό ραδιόφωνο. Εδώ ο τρόπος

διαμόρφωσης του σήματος έχει ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό των

συχνοτήτων για χρήση από τα ΑΜ και τα FM, ενώ ανάλογα με το

σκοπό ορίζονται συγκεκριμένες περιοχές συχνοτήτων (π.χ. τα

εμπορικά ραδιόφωνα στην Ευρώπη και την Αμερική εκπέμπουν

στις συχνότητες FM 87.5-108). Άλλες περιοχές συχνοτήτων

χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους σκοπούς όπως π.χ. από την

Αστυνομία και την Πυροσβεστική.

♦ Το ραδιόφωνο με υπο-φέρον (subcarrier) αποτελεί

εξειδικευμένη χρήση της τεχνολογίας των ραδιοκυμάτων

διαμόρφωσης κατά συχνότητα (FM), κυρίως στις ΗΠΑ,

όπου με ειδικούς δέκτες είναι δυνατή η λήψη

περισσότερων του ενός σταθμών στην ίδια συχνότητα.

• Το ψηφιακό ραδιόφωνο, ή DAB, το οποίο λειτουργεί στην περιοχή

πολύ υψηλών συχνοτήτων (VHF) και διαθέτει πολλών ειδών

πρόσθετες διαδραστικές υπηρεσίες. Είναι αρκετά διαδεδομένο στη

Βρετανία, αλλά αναπτύσσεται αργά λόγω του υψηλού κόστους των

δεκτών.

17

• Το δορυφορικό ραδιόφωνο, το οποίο χρησιμοποιεί κανάλια στα

πλαίσια του προτύπου της δορυφορικής ψηφιακής τηλεόρασης

DVB, ούτως ώστε να μεταδίδεται μόνον ήχος.

• Το Διαδικτυακό ραδιόφωνο (ραδιόφωνο του Διαδικτύου, που

εκπέμπει αρχεία ροής (δηλαδή επιφορτώνεται το αρχείο σε

πραγματικό χρόνο, ο ήχος φορτώνεται εκείνη την στιγμή που

παίζει) και περιλαμβάνει και το Podcasting, που είναι η εμπορική

ονομασία της μεταφόρτωσης ηχογραφημένων εκπομπών.

Τμήματα από τα οποία αποτελείται το ραδιόφωνο

Το ραδιόφωνο αποτελείται από τα παρακάτω τμήματα:

Πηνίο Χάλκινο σύρμα για πηνία γαλβανιζέ διαμέτρου 0,16mm

Πυρήνας ξύλινος κύλινδρος διαμέτρου 2,5cm και

μήκους 12,5cmΔρομέας Σκληρό μεταλλικό έλασμα περίπου 12,5cm επί 1cmΒάση Ξύλινη με διαστάσεις 20cm επί 20cm επί 1cmΠυκνωτής Πυκνωτής μίκας 0,0002mFΚρυσταλλικόςφωρατής

Δίοδος γερμανίου 1Ν34Α

Κεραία Σύρμα από 1,5 έως 3 μέτρα μονωμένοΑκουστικά Ένα ζευγάρι ψηλής εμπέδησης 2000Ω. αν δε διατίθενται,

τότε χρησιμοποιήστε τα κοινά ακουστικά ραδιοφώνουΥπόλοιπαυλικά

Βίδες, κορκοδειλάκια, ροδέλες, καρφάκια, τρυπάνι,

κολλητήρι, γυαλόχαρτο, μονωτική ταινία

18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο

Επιστημονικά στοιχεία

Νόμοι θεωρίες που συνδέονται με το ραδιόφωνο

19

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

Μετάδοση ραδιοφωνικού προγράμματος

Ακούγοντας στο ραδιόφωνο μια εκπομπή, δε μπορούμε εύκολα να

φανταστούμε την διαδρομή που κάνει μέχρι να φτάσει σε εμάς. Το σήμα

φτάνει στα ραδιόφωνά μας μέσω του συστήματος ραδιομετάδοσης.

Ένα σύστημα ραδιομετάδοσης αποτελείται από:

• Τον πομπό

• Τον αναμεταδότη, ένα σύστημα λήψης και μετάδοσης σήματος. Ο

αναμεταδότης συλλαμβάνει το σήμα που του στέλνει ο πομπός ή ο

προηγούμενος αναμεταδότης, το ενισχύει και το στέλνει στον

επόμενο αναμεταδότη μέχρι να φτάσει το σήμα στον δέκτη

• τον δέκτη, η συσκευή που συλλαμβάνει το σήμα που στέλνουν ο

πομπός και ο αναμεταδότης και το μετατρέπει στο ηχητικό σήμα

που ακούμε από τα ραδιόφωνα μας.

• το μικρόφωνο

• το μεγάφωνο

• τα ακουστικά

Η μετάδοση του ραδιοφωνικού προγράμματος γίνεται μέσω μιας

ειδικής κατηγορίας κυμάτων που ονομάζονται ραδιοκύματα.

Ηλεκτρομαγνητικά κύματα με μήκη κύματος από 1cm έως 10m και

συχνότητας από 10Khz έως 100.000MHz. Χρησιμοποιούνται στα ραντάρ.

Το μικρόφωνο

Το μικρόφωνο είναι συσκευή που μετατρέπει τα ηχητικά κύματα σε

ηλεκτρικές ταλαντώσεις. Η χρησιμότητα του είναι μεγάλη γιατί

διαμορφώνει τα ηλεκτρικά σήματα που δέχεται, ανάλογα με την επίδραση

των ηχητικών κυμάτων. Οι διαμορφωμένες ηλεκτρικές ταλαντώσεις

20

μεταφέρονται μέσω σύρματος ή κεραίας και μπορούν να μετατραπούν

στον αρχικό ήχο.

Υπάρχουν διάφορα είδη μικροφώνων:

α) Μικρόφωνο άνθρακα. Το μικρόφωνο άνθρακα αποτελείται από ένα

μεταλλικό σώμα μέσα στο οποίο είναι τοποθετημένο ένα μικρό δοχείο, το

οποίο έχει μονωτικές ιδιότητες. Η λειτουργία του μικροφώνου αυτού έχει

σχέση με την μεταβολή της ηλεκτρικής αντίστασης των κόκκων του

άνθρακα, εξαιτίας της μεταβολής της πίεσης που ασκείται στο διάφραγμα

από τα ηχητικά κύματα.

β) Μικρόφωνο ταινίας. Το μικρόφωνο ταινίας αποτελείται από μια λεπτή

πτυχωτή ταινία, συνήθως από αλουμίνιο, η οποία μπορεί και πάλλεται

ελεύθερα μέσα στο ηλεκτρικό πεδίο που δημιουργεί ένας ισχυρός

μαγνήτης. Το μικρόφωνο αυτό έχει κατευθυνόμενη λήψη από δύο

αντίθετες κατευθύνσεις και χρησιμοποιείται για ταυτόχρονη εξυπηρέτηση

δύο ομιλητών, λόγω της καλής του απόκρισης.

γ) Δυναμικό μικρόφωνο. Το δυναμικό μικρόφωνο αποτελείται από έναν

ισχυρό μόνιμο μαγνήτη και ένα πηνίο τοποθετημένο ανάμεσα στους

πόλους του, ώστε να κινείται ελεύθερα. Η λειτουργία του βασίζεται στο

φαινόμενο της επαγωγής: όταν ηχητικά κύματα πέφτουν στο διάφραγμα,

το πηνίο πάλλεται στο πεδίο του μαγνήτη, τέμνονται οι μαγνητικές

γραμμές κι εμφανίζεται στα άκρα του πηνίου επαγωγική τάση.

Χρησιμοποιείται κυρίως σε μικροφωνικές εγκαταστάσεις που απαιτούν

ιδιαίτερη πιστότητα. Το μικρόφωνο πήρε την ονομασία του από τον

Ντέιβιντ Χιούζ, ο οποίος επινόησε μια διάταξη μεταφοράς ήχου που ήταν

τόσο ευαίσθητη, που τη θεωρούσε κάτι σαν «μικροσκόπιο ήχου» και την

ονόμασε «μικρόφωνο» (microphone).

δ) Πυκνωτικό μικρόφωνο. Η λειτουργία του στηρίζεται στις μεταβολές

χωρητικότητας ενός ενσωματωμένου πυκνωτή, σύμφωνα με τις μεταβολές

της πίεσης που προκαλούνται από τα ηχητικά κύματα. Είναι ο πλέον

σύγχρονος και αποδοτικός – από άποψη ποιότητας – τύπος μικροφώνου.

21

Το μεγάφωνο

Μεγάφωνο είναι η συσκευή που μετατρέπει ηλεκτρικές ταλαντώσεις

σε ήχο. Τα περισσότερα μεγάφωνα διαθέτουν ένα χάρτινο ή πλαστικό

κώνο συνδεδεμένο με ένα κινητό πηνίο. Τα ρεύματα που διαρρέουν το

πηνίο δημιουργούν μαγνητικά πεδία. Αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση μιας

δύναμης που έλκει και απωθεί διαδοχικά τον κώνο καθώς αντιστρέφεται η

φορά των πεδίων. Ο κώνος απωθεί και έλκει τον αέρα δημιουργώντας τα

ηχητικά κύματα που φτάνουν τα αυτιά μας.

22

Τα ακουστικά

Τα ακουστικά είναι μια ακόμη συσκευή που μετατρέπει την

ηλεκτρική ταλάντωση σε ήχο. Τα ακουστικά είναι χρήσιμα διότι δίνουν την

δυνατότητα να ακούει κανείς μουσική ή κάποια εκπομπή όποια ώρα της

ημέρας επιθυμεί χωρίς να παρενοχλεί όσους είναι γύρω του. Βασίζονται

στην ίδια αρχή με το μεγάφωνο και η χρήση τους προηγήθηκε της χρήσης

του μεγαφώνου.

Εξήγηση λειτουργίας του ραδιοφώνου

Η εξήγηση της λειτουργίας του ραδιοφώνου είναι αρκετά δύσκολη,

αφού για αυτήν απαιτούνται γνώσεις από όλα σχεδόν τα κεφάλαια της

φυσικής, όπως ηλεκτρισμός, ταλαντώσεις και συντονισμός, κύματα κ.τ.λ.

Θα επιχειρήσουμε όμως μια απλή όσο το δυνατό εξήγηση.

Το βασικό τμήμα του ραδιοφώνου μας είναι ένα κύκλωμα L-C,

δηλαδή ένας ηλεκτρομαγνητικός ταλαντωτής. Ο ταλαντωτής αυτός

ταλαντώνεται με κάποια συχνότητα που λέγεται ιδιοσυχνότητα.

Η ιδιοσυχνότητα αλλάζει, όταν μετακινούμε το δρομέα, αφού η

μετακίνηση του δρομέα αλλάζει τον αριθμό των σπειρών του πηνίου, άρα

και την αυτεπαγωγή του. Στην κεραία του ραδιοφώνου φθάνουν κύματα διαφόρων

συχνοτήτων από τους διάφορους σταθμούς της περιοχής μας. Έτσι το

κύκλωμα του ταλαντωτή εκτελεί εξαναγκασμένη ταλάντωση, με

αποτέλεσμα να έχουμε το φαινόμενο του συντονισμού. Δηλαδή ο

ταλαντωτής θα ταλαντώνεται επιλεκτικά με τη συχνότητα του σταθμού που

είναι ίση με την ιδιοσυχνότητά του. Μόνο η ενέργεια του σταθμού ττου έχει

συχνότητα ίση με τη συχνότητα του ταλαντωτή του ραδιοφώνου θα μπορεί

να απορροφηθεί από τον ταλαντωτή, θέτοντας τον σε εξαναγκασμένη

ταλάντωση. Η δίοδος θα κάνει αυτό που λέμε αποδιαμόρφωση του

σήματος, δηλαδή θα αποκόψει τις αρνητικές ημιπεριόδους, αφού

λειτουργεί ως ηλεκτρονική βαλβίδα, αφήνοντας το ρεύμα να περάσει μόνο

προς τη μία κατεύθυνση. Τα ακουστικά θα μετατρέψουν τις αργές

23

μεταβολές του ρεύματος, δηλαδή την περιβάλλουσα, σε αντίστοιχες

μηχανικές ταλαντώσεις, δηλαδή σε ήχο.

Επιλογή ραδιοφωνικού σταθμού

Στο ραδιόφωνο μπορούμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε ένα μεγάλο

αριθμό ραδιοφωνικών σταθμών ανάλογα με τι θέλουμε να ακούσουμε.

Πώς όμως γίνεται η επιλογή ενός ραδιοσταθμού; Γίνεται με την χρήση

μεταβλητών πυκνωτών, οι οποίοι, δρώντας ως «φίλτρο» επιτρέπουν την

διέλευση ορισμένων ραδιοφωνικών συχνοτήτων.

Τα σύγχρονα ραδιόφωνα διαθέτουν ένα μεταβλητό πυκνωτή -

φίλτρου, με την βοήθεια του οποίου γίνεται η επιλογή σταθμών. Το φίλτρο

αυτό συνοδεύεται από ένα σταθερής συχνότητας φίλτρο. Όταν στρέφουμε

το κουμπί του ραδιοφώνου μας, το μεταβλητό φίλτρο επιτρέπει την

διέλευση τη συχνότητας που έχουμε επιλέξει, απορρίπτοντας τις

υπόλοιπες που είναι ανεπιθύμητες.

24

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ

Το ραδιόφωνο που σήμερα μοιάζει ξεπερασμένο, μόλις δυο γενιές

πριν αποτελούσε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Στην ανάπτυξη του

ραδιοφώνου, ως συσκευής, συνέβαλε αποφασιστικά η τεχνολογία των

ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Έτσι, σήμερα, είναι δυνατή η κατασκευή

ιδιαίτερα μικρών ραδιοφωνικών δεκτών, τόσο μικρών, μάλιστα, ώστε να

ενσωματώνονται σε συσκευές όπως τα κινητά τηλέφωνα. Το ραδιόφωνο

παραμένει σημαντικός φορέας τόσο πληροφοριών όσο και μουσικής/

ακροαστικής διασκέδασης και η μόνη εναλλακτική λύση για τους

ανθρώπους που θέλουν να ενημερώνονται ή να διασκεδάζουν, κάνοντας

παράλληλα και κάποια άλλη εργασία, όπως, π.χ., να οδηγούν, να

διαβάζουν ή να γράφουν.

Απ’ ότι φαίνεται σύντομα θα περάσουμε σε ψηφιακή εκπομπή και

λήψη ραδιοφωνικών σημάτων, με νέα ραδιόφωνα. Ήδη στην Αγγλία

λειτουργούν κάποιοι σταθμοί και στην Αθήνα ήδη ο πρώτος ελληνικός. Τα

πρώτα ψηφιακά ραδιόφωνα άρχισαν να κάνουν δειλά την εμφάνισή τους

αλλά σύντομα μας βλέπω να αλλάζουμε τα παλιά μας για τα καινούργια...

25

26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο

Ιστορία του ραδιοφώνου

27

28

τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το ραδιόφωνο είναι ένα μέσο χρησιμοποιούμενο

σε ερασιτεχνική βάση και δεν είναι καθόλου ανεπτυγμένο ούτε

διαδεδομένο.

Σταθμός στην ιστορία του ραδιοφώνου αποτελεί η έμπνευση ενός

Αμερικανού, του Φρανκ Κόνραντ (Frank Conrad), ο οποίος εργαζόταν ως

μηχανικός και ερασιτεχνικά ασχολείτο με το ραδιόφωνο και τον αθλητισμό.

Ο Κόνραντ τυχαία ΄΄βγήκε στον αέρα΄΄ με το ραδιόφωνο για να μεταδώσει

τα αποτελέσματα των αγώνων. Απέκτησε φανατικό κοινό. Ήταν τότε που

μεταδόθηκε και η πρώτη ραδιοφωνική διαφήμιση, ενός καταστήματος στη

γειτονιά του Κόνραντ. Την εκπομπή του Κόνραντ, που ουσιαστικά

θεωρείται ο πατέρας του ραδιοφώνου, πήρε η εταιρεία Westinghouse, την

υποστήριξε τεχνικά και την επαύξησε. Στις 20 Νοεμβρίου 1920

λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο Κ.D.Κ.Α., που λειτουργεί

ακόμη και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης

αρκετά εύχρηστος, ποιοτικός και φθηνός. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά

πολύ ευρύ κοινό. Στην πορεία εμφανίζεται και η σύσταση σχετικής

νομοθεσίας για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των

συχνοτήτων εκπομπής. Η εδραίωση, όμως, του ραδιοφώνου έρχεται μετά

το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο

σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην

Ευρώπη.

Κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου το ραδιόφωνο και ο

Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιατί το ραδιόφωνο

αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο. Η λήξη του Μεγάλου

Πολέμου φέρνει το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά

ένα μέσο κυρίως ψυχαγωγικό. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄40 με αρχές

της δεκαετίας του ΄50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την

τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του

ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει

κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις. Η λύση έρχεται

το ΄50-΄60 και την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock ΄n Roll. Η

κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά

ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο.

29

Τη δεκαετία του ΄60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό

ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και απορρίπτεται από τη

νεολαία της εποχής. Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο

το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από ένα μικρό πλοίο

έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η

30

ακροαματικότητά του είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το ΒΒC. Ακολουθεί

ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την Ευρώπη.

Μετά από αυτό ακολουθεί η απορρύθμιση (Deregulation) της

δεκαετίας του ΄70 και ουσιαστικά το ραδιόφωνο εισέρχεται στην τελευταία

φάση της ωριμότητάς του. Τις λυχνίες αντικαθιστούν τα μικρά τρανζίστορ.

Το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο συνδυάζονται σε μια συσκευή. Η

ραδιομετάδοση εμφανίζεται την περίοδο 1921-1922 σχεδόν συγχρόνως σε

όλα τα βιομηχανικά κράτη. Γεννιέται από τις αλλαγές της τεχνολογίας των

ραδιοεπικοινωνιών και από την ανάγκη των μεγάλων εταιρειών

ραδιοηλεκτρικού υλικού, που αύξησαν κατακόρυφα την παραγωγή τους

κατά τη διάρκεια του πολέμου, να ανοιχτούν προς την ιδιωτική αγορά,

ακόμη και αν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους ομίλους, στις ΗΠΑ

κυρίως, αντιλαμβάνονται με καθυστέρηση την σημασία της

ραδιομετάδοσης.

Στις αρχές του 1920 η μη επαγγελματική χρήση της ασύρματης

επικοινωνίας περιορίζεται σε μερικούς ερασιτέχνες, που επικοινωνούν

μεταξύ τους στα στενά περιθώρια που τους επιτρέπουν οι στρατιωτικές

αρχές, οι οποίες δεν δείχνουν να ανησυχούν από την ανάπτυξη ενός μη

ελεγχόμενου συστήματος διαπροσωπικής επικοινωνίας, ενώ παράλληλα

ενθουσιάζονται με την νέα τεχνική, καλλιεργώντας έτσι μια θετική εικόνα

του νέου μέσου. Λίγο πριν από τον πόλεμο, η ραδιοεπικοινωνία στρέφεται

προς το μοντέλο της ραδιομετάδοσης. Πριν από το 1914 δημιουργούνται

σε όλες τις χώρες πειραματικές ραδιοφωνικές εκπομπές. Στις ΗΠΑ

φοιτητές αρχίζουν να μεταδίδουν δελτία ειδήσεων και μουσικά

προγράμματα. Στο Βέλγιο αναμεταδίδουν μια συναυλία κλασικής

μουσικής. Ο εφευρέτης Λι Ντε Φορέ, προσεγγίζοντας ένα βιομηχανικό

σχέδιο, το οποίο δεν θα καταφέρει όμως να φέρει σε πέρας μόνος του,

οργανώνει το 1908 τη μετάδοση μιας συναυλίας από τον Πύργο του Άιφελ

και, το 1910, την αναμετάδοση μιας παράστασης με τον Καρούζο από τη

Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Αλλά ο Λι ντε Φορέ

παραγκωνίζεται από τις μεγάλες αμερικανικές βιομηχανικές εταιρείες, που

δεν θέλουν να τον ανταμείψουν για τις ευρεσιτεχνίες του, με αποτέλεσμα

αυτοί οι πειραματισμοί να μην έχουν συνέχεια. Στη Γαλλία οι μόνες

τακτικές εκπομπές είναι η ενημέρωση για την ώρα, που από το 1910

31

μεταδίδεται δύο φορές την ημέρα από τον Πύργο του Άιφελ, τα δελτία

καιρού και το χρηματιστήριο. Όλες αυτές οι εκπομπές διακόπτονται, όμως,

κατά τη διάρκεια του πολέμου από τις στρατιωτικές αρχές.

32

Το συμβατικό ραδιόφωνο περιλαμβάνει δύο κατηγορίες τρόπου

μετάδοσης τα ΑΜ (διαμόρφωση κατά πλάτος) και τα FΜ (διαμόρφωση

κατά συχνότητα). Στις συχνότητες αυτές χρησιμοποιούνται συγκεκριμένα

μήκη κύματος ανάλογα με το σκοπό (π.χ. οι κοινοί ραδιοσταθμοί

εκπέμπουν στις συχνότητες FΜ 88-108). Άλλες συχνότητες

χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς όπως π.χ. από την Αστυνομία και

την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Εκτός από το συμβατικό ραδιόφωνο

υπάρχει και το ραδιόφωνο του Διαδικτύου, που εκπέμπει «stream audio»

(δηλαδή επιφορτώνεται το αρχείο σε πραγματικό χρόνο, ο ήχος

φορτώνεται εκείνη την στιγμή που παίζει) και, τέλος, το Podcasting που

εκπέμπει μαγνητοφωνημένα.

33

Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια

εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά

χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με

ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το

1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας

τακτικά εκπομπή-εκπομπές. Ο πρώτος όμως εθνικός ραδιοφωνικός

σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις

25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ

το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την

ευθύνη λειτουργίας του σταθμού. Αμέσως μετά την απελευθέρωση

άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας που

υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ., καθώς και πολλοί στρατιωτικοί

σταθμοί, υπό τη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ). Από τα

τέλη της δεκαετίας του ΄70, αρχικά η μπάντα των μεσαίων και στη

συνέχεια η ζώνη των FΜ κατακλύζεται από εκατοντάδες ερασιτέχνες (οι

επονομαζόμενοι και «πειρατές»), που εκπέμπουν πολυποίκιλα

προγράμματα, αμφισβητώντας ανοιχτά το ραδιοφωνικό μονοπώλιο της

κρατικής ραδιοφωνίας. Ραδιοσταθμό κατασκεύασαν, επίσης, οι φοιτητές

του ΕΜΠ κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της

Χούντας το 1973.

Στα πλαίσια τη γενικής εκσυγχρονιστικής προσπάθειας και

προσαρμογής των δομών στις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής

Κοινότητας, την τελευταία εικοσαετία μόλις, εκσυγχρονίστηκε και ο θεσμός

της ραδιοφωνίας. Με το νόμο 1730/1987 ιδρύθηκε νομικό πρόσωπο

ιδιωτικού δικαίου για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση, που λειτουργεί με

τη μορφή ανώνυμης εταιρίας με έδρα την Αθήνα. Με την Υπουργική

απόφαση 14631/Ζ2/2691/29.5.87 καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις και οι

όροι ίδρυσης ραδιοσταθμών τοπικής ισχύος, από Δήμους και κοινότητες.

Τέλος με το προεδρικό διάταγμα 25/1988 έχουμε την «απελευθέρωση»

της ιδιωτικής ραδιοφωνίας, καθώς τέθηκαν οι όροι ίδρυσης τοπικών

ραδιοφωνικών σταθμών και από φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Σήμερα η

34

35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο

Επίδραση του ραδιοφώνου στην κοινωνία

36

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

α) Ραδιόφωνο και Κινηματογράφος

Το ραδιόφωνο και ο κινηματογράφος χάραξαν για λίγο κοινή πορεία

και είχαν ιδιαίτερη επιρροή στις μαζικές κοινωνίες κυρίως του

Μεσοπολέμου.

Το ραδιόφωνο είχε το πλεονέκτημα ότι μπορούσε να εισβάλλει σε

κάθε σπίτι και να ενημερώσει ή να ψυχαγωγήσει άμεσα τους ακροατές. Η

μεν ενημέρωση γινόταν με τις ειδήσεις της εποχής εκείνης, η δε

ψυχαγωγία με το ραδιοφωνικό θέατρο και τις σειρές που παρείχε.

Πολλές φορές το ραδιόφωνο έπαιζε σπουδαίο ρόλο σε γνωστές

κινηματογραφικές ταινίες, που κατέγραφαν τις τάσεις και τις κοινωνικές

αξίες της εποχής του.

Πρώτα ο Κ. Γαβράς ξεκινάει την ταινία του Betrayed (1988) με την

αληθινή δολοφονία του ραδιοφωνικού παρουσιαστή Άλαν Μπεργκ, ο

οποίος εμφανίζεται ως Μεσσίας των ραδιοκυμάτων, που προσπαθεί να

σώσει τους ακροατές του αλλά την προσωπική του ζωή. Σε μια από τις

εκπομπές του ζητάει από έναν ακροατή που έχει τηλεφωνήσει να μην

κατηγορεί τους Εβραίους για ό,τι κακώς κείμενο υπάρχει στις ΗΠΑ. Μετά

το τέλος της εκπομπής, ακροδεξιοί Αμερικανοί τον ακολουθούν κρυφά στο

σπίτι του και τον εκτελούν.

Την αρχή της ταινίας του Γαβρά Betrayed χρησιμοποιεί ο Όλιβερ

Στόουν για το τέλος της ταινίας του Talk Radio την ίδια χρονιά.

Συχνά στις ταινίες παρουσιάζονται ραδιοφωνικές εκπομπές με

τηλέφωνα ακροατών.

Σπουδαίο ρόλο παίζει το ραδιόφωνο και στην ταινία «Καλημέρα

Βιετνάμ» (1987) όπου ο Ρόμπιν Ουίλιαμς εμψύχωνε με rock ΄n roll τους

στρατιώτες, θυμίζοντάς τους ότι σημασία έχει αυτό που τους περιμένει

πίσω στο σπίτι τους και όχι εκείνος ο «βρώμικος» πόλεμος.

Τέλος η χρυσή εποχή του ραδιοφώνου παρουσιάζεται στις «Μέρες

Ραδιοφώνου» (1987) του Γούντι Άλεν. Στην ταινία αυτή, ο μικρός

πρωταγωνιστής που αφηγείται την ιστορία, αντιμετωπίζει με νοσταλγία τις

37

ημέρες εκείνες. Οι ήχοι του ραδιοφώνου διαμόρφωσαν στο μυαλό του τις

εικόνες της παιδικής του ηλικίας.

Με βάση τις παραπάνω ταινίες, το ραδιόφωνο δεν παρουσιάζεται

ως ένα κυρίαρχο μέσο, αλλά ως ένα μέσο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Πράγματι η εποχή κυριαρχίας του ραδιοφώνου που περιγράφεται στην

ταινία του Γούντι Άλεν έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Το ραδιόφωνο δεν είναι

το ΄΄υπεύθυνο για την κατάσταση στην κοινωνία μέσο΄΄ (όπως

παρουσιάζεται η τηλεόραση) αλλά χαρακτηρίζεται από την ένταση του

λόγου και της μουσικής που μεταδίδει, της αμεσότητας αλλά και της

υποβολής. Ο ακροατής πλάθει μόνος του τις εικόνες στο μυαλό του.

Ενίοτε γίνεται προκλητικό, γιατί βασίζεται στη δύναμη του αιχμηρού

λόγου. Και ίσως γίνει προσωπική υπόθεση ενός παρουσιαστή/

παραγωγού, τόσο, ώστε να του κοστίσει τη ζωή του.

β) Ραδιόφωνο και Θέατρο

Στις θεατρικές αίθουσες παρατηρείται όξυνση και των δυο

αισθήσεων, δηλαδή της όρασης και της ακοής του κοινού. Το οπτικό και

ακουστικό πεδίο του κοινού περιορίζεται αφενός στις κινήσεις των

ηθοποιών και αφετέρου στους διαλόγους και τη μουσική του έργου. Στο

ραδιόφωνο όμως έχουμε ένα «αόρατο» θέατρο. Εδώ το κοινό πρέπει να

χρησιμοποιήσει όσο το δυνατό πιο προσεκτικά την αίσθηση της ακοής. Το

αυτί λειτουργεί τώρα όπως λειτουργεί το μάτι στο κανονικό θέατρο ή στην

τηλεόραση, καθώς καλείται να κατανοήσει τον ήχο για να δημιουργήσει

μετά την εικόνα. Ο ήχος, αφού δεν μπορεί να σημασιοδοτηθεί από την

εικόνα, παρά μόνο από τους διαλόγους ή την αφήγηση των ηθοποιών,

καλεί τον ακροατή να δημιουργήσει μια εικόνα ήχων μέσω του

ακούσματος.

Το θετικό, φυσικά, στο ραδιόφωνο είναι ότι αφήνει τη φαντασία του

ακροατή να απεικονίσει όπως αυτός θέλει τους ήρωες του έργου.

Φαντάζεται τη φυσιογνωμία των ηρώων, την ενδυμασία τους, όπως αυτός

επιθυμεί. Πολλές φορές οι λέξεις που εκφέρονται από τους ηθοποιούς

μέσω ραδιοφώνου, εισβάλλουν στον ιδιωτικό χώρο του ακροατή και τον

αναγκάζουν να εκτελέσει κάποιες λειτουργίες που θα εκτελούνταν επί

38

σκηνής. Εκείνος πλάθει με τη φαντασία του την εμφάνιση, τις κινήσεις

ενός ήρωα, στον ίδιο ή και μεγαλύτερο βαθμό από τον ηθοποιό που

υποδύεται το ρόλο. Κατασκευάζει μόνος του τα σκηνικά, συγχωνεύει στο

μυαλό του τη σκηνή με το κοινό, παίζει το έργο στο μυαλό του. Έτσι στο

ραδιοφωνικό θέατρο η ακοή μεταμορφώνεται σε όραση, αφήνοντας τη

φαντασία μας να παίξει το δικό της θέατρο με τα δικά της σκηνικά και τις

δικές της φυσιογνωμίες. Εδώ δεν γίνεται μια προσπάθεια υποβιβασμού

της αξίας του κανονικού θεάτρου, παρά μια μικρή προσπάθεια σύγκρισής

του με τη ραδιοφωνική του εκδοχή, η οποία θα μπορούσε να

χαρακτηριστεί ως παράγοντας εμπλουτισμού της θεατρικής τέχνης, καθώς

και ως μια μεταλλαγή του θεατρικού θεάματος σε θεατρικό ακρόαμα.

39

40

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ

Οι επιδράσεις του ραδιοφώνου στον άνθρωπο και κατ’ επέκταση

στην κοινωνία είναι σχεδόν εξ’ ολοκλήρου θετικές. Το ραδιόφωνο

«ενημερώνει» τους ακροατές του χωρίς να «επιβάλλεται» σ’ αυτούς,

ακόμα και στις πιο απομεμακρυσμένες περιοχές. Τους «συνοδεύει, τους

συντροφεύει και τους ψυχαγωγεί» άμεσα καθ’ όλη τη διάρκεια του

εικοσιτετραώρου. Τους βοηθά να «αποδράσουν» από τα προβλήματα που

τους απασχολούν και να νιώσουν καλύτερα. Καλλιεργεί την φαντασία

τους, γιατί λόγω της έλλειψης της εικόνας, τους κάνει να φαντάζονται και

να δημιουργούν μια εικόνα ήχων μέσω του ακούσματος.

Τέλος, είναι η μόνη εναλλακτική λύση για τους ανθρώπους που

θέλουν να ενημερώνονται ή να διασκεδάζουν, κάνοντας παράλληλα και

κάποια άλλη εργασία όπως π.χ. να οδηγούν, να διαβάζουν ή να γράφουν.

Η μόνη αρνητική επίπτωση είναι ότι σήμερα οι περισσότερες χώρες

έχουν τέτοιο πλήθος ραδιοφωνικών σταθμών που δεν χωράνε στην

προσφερόμενη περιοχή συχνοτήτων. Έτσι χρειάζονται άδειες για κάθε

συχνότητα. Αν λοιπόν λάβουμε υπ’ όψιν «τη δύναμη του μέσου» η

ελευθερία λόγου σε τέτοια κλίμακα μοιάζει επικίνδυνη, αν δεν ελέγχεται.

41

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο

Τεχνικά – κατασκευαστικά σχέδια ραδιοφώνου

42

43

44

45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7Ο

Διαδικασία που ακολούθησα για τη μελέτηκαι την κατασκευή του ομοιώματος

46

47

48

49

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8Ο

Κατάλογος εργαλείων και υλικώνπου χρησιμοποίησα για την κατασκευή

του ραδιοφώνου

50

Τα εργαλεία που χρησιμοποίησα για την κατασκευή του

ομοιώματος είναι:

1 μεταλλική κεραία, ακρυλικά χρώματα και πινέλα για να το χρωματίσω, 1

κόλλα ειδική για μακετόχαρτο (με την οποία κόλλησα τα μακετόχαρτα,

μεταξύ τους, το ηχείο και τα κουμπιά), 1 γυαλόχαρτο, 4 πινέζες και 1

ασημί μαρκαδόρο για να κάνω κάποιες λεπτομέρειες. Επιπλέον

χρησιμοποίησα:

• 2 μακετόχαρτα διαστάσεων 27cm x 16cm

• 2 μακετόχαρτα διαστάσεων 16cm x 10cm

• 2 μακετόχαρτα διαστάσεων 27cm x 10cm

• 1 μεταλλική σήτα διαστάσεων 80 x 80mm

• 1 διαφανές φύλλο 70 x 20mm

• 1 κόκκινο LED με τη βάση του

• 1 ξύλινο δίσκο διαμέτρου 40mm – πάχους 10mm

• 1 ξύλινο δίσκο διαμέτρου 30mm – πάχους 10mm

• 2 βίδες 3 x 16mm

• 4 ξυλόβιδες 3 x 12mm

• 1 διακόπτη

• 1 μαύρη μπόρνα

• 1 μεταλλικό κοπίδι

51

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9Ο

Υπολογισμός του κόστους κατασκευήςτου ομοιώματος

52

• 1 μακετόχαρτο 10 x 100cm Πάχους 2mm 4,39 €

• 1 σετ τέμπερες 5,49 €

• 1 μεταλλικό κοπίδι 0,85 €

• 1 κόλλα 2,69 €

• 1 μεταλλική σήτα διαστάσεων 80 x 80mm 1,10 €

• 1 πινέλο 1,40 €

15,92 €

Τα υπόλοιπα υλικά όπως:

1 ασημένιο μαρκαδόρο, 1 κόκκινο Led με τη βάση του, 1 ξύλινο δίσκο

διαμέτρου 40mm – πάχους 10mm, 1 ξύλινο δίσκο διαμέτρου 30mm –

πάχους 10mm, 2 βίδες 3 x 16mm, 4 ξυλόβιδες 3 x 12mm, 1 μαύρη

μπόρνα, 1 γυαλόχαρτο, 1 διακόπτη, 1 διαφανές φύλλο, 1 μεταλλική κεραία

δεν τα αγόρασα γιατί υπήρχαν στο σπίτι.

53

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10Ο

Βιβλιογραφία και πηγές πληροφόρησης

54

55