9. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ

Σύνοψη

Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει µια αναλυτική προσέγγιση των βασικών αρχών που διέπουν τον σχεδιασµό των

χώρων εργασίας. ∆ηλαδή των τρόπων και των µεθόδων που επιλέγονται για την αρχιτεκτονική επίλυση του

επαγγελµατικού χώρου των γραφειακών εγκαταστάσεων, από πλευράς προβολής και επικοινωνίας, δοµής και

λειτουργικότητας δηλαδή χωροοργάνωσης, εργονοµίας και ορθολογιστικής διάταξης του εργασιακού χώρου,

µορφής και αισθητικού αποτελέσµατος. Παράλληλα θα γίνει αναφορά στα παραστατικά µέσα, τα οποία

συµβάλλουν στη σχεδιαστική διαδικασία και θα παρουσιαστούν και θ’ αναλυθούν κριτικά παραδείγµατα

σχεδιασµού χώρων εργασίας µε ισχυρή κεντρική ιδέα και ευφάνταστη οργανωτική δοµή.

Προαπαιτούµενη γνώση

Ο αναγνώστης οφείλει να έχει εµπεδώσει τις γνώσεις του πρώτου µέρους (Kεφάλαια 1, 2, 3) αναφορικά µε την

Ιστορία, την Τυπολογία και τα Οργανωτικά Πρότυπα των γραφειακών χώρων, ώστε ν’ αντιληφθεί το εύρος των

δυνατοτήτων του αρχιτεκτονικού σχεδιασµού.

9.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η αρχιτεκτονική ως δηµιουργική, τεχνική και κατασκευαστική διαδικασία συντίθεται, πραγµατώνεται και

αποδίδεται στη βιωµατική χρήση και παρέµβαση. Πέρα από τις προθέσεις που κατευθύνουν κάθε επίλυση, το

έργο γίνεται αναγνώσιµο, κατανοητό, οικείο και εν τέλει βιώσιµο, όταν προβάλλει ξεκάθαρα η αρχιτεκτονική

σκέψη που του προσέδωσε συνθετική δοµή, καθότι «έργο του αρχιτέκτονα είναι να δηµιουργεί τόπους µε

νόηµα, οι οποίοι βοηθούν τον άνθρωπο να κατοικήσει»1. Ο χώρος εργασίας είναι ο τόπος της ένταξης των

εργαζοµένων και των εργοδοτών σ’ ένα πλαίσιο λειτουργικών κανόνων, ο τόπος των καθηµερινών δράσεων

και συναναστροφών, της προβολής και της επικοινωνίας, της αλληλεπίδρασης και της συγκέντρωσης. Είναι

εποµένως η «χρήση» η οποία µετατρέπει τον αρχιτεκτονικό χώρο σε βιωµένο χώρο και όχι σε χώρο που

απλώς προσφέρεται στη «θέαση». ∆εν αντιλαµβανόµαστε δηλαδή, το αρχιτεκτονικό έργο µόνον οπτικά, όπως

επισηµαίνει ο Benjamin (1978), µέσα από την παθητική ενατένιση, είτε ως εργαζόµενοι είτε ως επισκέπτες,

αλλά κυριολεκτικά ζώντας µέσα και έξω από τους επιµέρους χώρους που αυτό οριοθετεί2. Η αρχιτεκτονική

δεν αποτελεί αυτοσκοπό και αυτοεγκώµιo, όπως άλλες παραστατικές τέχνες οι οποίες αφορούν την θέαση και

αποσκοπούν στον εντυπωσιασµό και την παγίδευση του βλέµµατος. Ο χώρος ως υλοποιηµένη πρόθεση και

κατάθεση υπάρχει, αποκτά νόηµα και ολοκληρώνεται από τη στιγµή που κατοικείται. Οι άνθρωποι-χρήστες

επηρεάζουν τον χώρο αναδιαµορφώνοντάς τον και επηρεάζονται από αυτόν µε την κατοίκηση. ∆ηµιουργείται

δηλαδή µια σηµαντική και αµφίδροµη σχέση ανάµεσα στον χώρο και τους χρήστες του.3 Στην αρχιτεκτονική,

όπως και σε κάθε τέχνη, ο χρόνος αναζήτησης και σύλληψης της ιδέας του έργου, το πλέον µυστηριώδες και

δυσεξήγητο µέρος της διαδικασίας του σχεδιασµού, είναι καταλυτικός για τη µετέπειτα πορεία του, δηλαδή

µέχρι αυτό να ολοκληρωθεί και να πάρει την τελική του µορφή. Η διαδικασία αναζήτησης της κεντρικής

ιδέας, η οποία θα προσδώσει µορφή και νόηµα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό, είναι αναµφίβολα µια νοητική

διαδικασία που, όµως, δεν ακολουθεί µια γραµµική πορεία και ένα απολύτως ορθολογικό σχέδιο που

υπακούει σε αυστηρές κανονικότητες. ∆εν προσοµοιάζει µε τη µαθηµατική επίλυση ενός προβλήµατος,

παρόλο που θέτει στόχους, έχει περιορισµούς, αναλύει δεδοµένα, διενεργεί διευθετήσεις και προσδοκά

συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Η δηµιουργική αναλυτική και συνθετική σκέψη ακολουθεί µια δυναµική και

απρόβλεπτη πορεία µε άλµατα, ασυνέχειες, ανατροπές και αµφισβητήσεις των µέχρι τούδε κινήσεων και

παραδοχών.

9.2. ΚΕΝΤΡΙΚΗ Ι∆ΕΑ

1 Norberg-Schulz C., (2009). Φραγκόπουλος, Μ. (µτφρ.). Το Πνεύµα του Τόπου – Για µια Φαινοµενολογία της

Αρχιτεκτονικής. Αθήνα: Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., σελ. 7. 2 Benjamin W., (1978). ∆οκίµια για την Τέχνη. Αθήνα: Κάλβος, σελ. 35.

3 Heidegger M., (2006). Η Τέχνη και ο Χώρος. Αθήνα: Ίνδικτος, σελ. 41.

Η κεντρική ιδέα είναι ο πυρήνας της σύνθεσης και αποτελεί απόρροια του «σκέπτεσθαι». Ένα σηµείο

εκκίνησης το οποίο µετεωρίζεται µεταξύ λογικής και φαντασίας, κανόνων και έµπνευσης. Οι προϋποθέσεις

του έργου, οι προθέσεις και οι επιλογές του µελετητή, µέσα από τη µεθοδική αναλυτική θεώρηση και την

κριτική σκέψη, διαµορφώνουν µια δυναµική σχεδιαστική διαδικασία ικανή ν’ αναπτύξει ένα κανονιστικό

πλαίσιο αρχών. Η σκέψη και η αντίληψη επιστρατεύονται µαζί µε τα µεθοδολογικά εργαλεία, ώστε να

συλληφθεί η ιδέα που θα κατευθύνει τη συγκροτητική διαδικασία του σχεδιασµού. Μια σειρά από νοητικές

εικόνες-σκέψεις θ’ αποτελέσουν τα σηµεία αναφοράς, τα οποία θα µείνουν αναλλοίωτα στη συνθετική πορεία

και θα κατευθύνουν τις κινήσεις και τις επιλογές του µελετητή.

Η σύνθεση είναι η αναζήτηση µιας εσωτερικής τάξης η οποία θα αρθρώσει ετερότητες σ’ ένα

αρµονικό και ενιαίο όλον. Είναι µια επίπονη πορεία επίγνωσης κατά την οποία το αφηρηµένο αποκτά

υπόσταση και συγκεκριµενοποιείται, και τα µεµονωµένα µέρη συνδέονται και αποκτούν συνοχή και αρµονία.

Εικόνες και παραστάσεις άλλων συναφών, αλλά και µη συναφών, καλλιτεχνικών έργων, συγγενείς

αρχιτεκτονικοί τύποι, γλωσσικά σηµεία και ηχητικά σήµατα, δηλαδή αναγωγές σε άλλα αναπαραστατικά

συστήµατα όπως γλώσσα – εικόνα - ήχος, δίνουν τροφή στον αρχιτεκτονικό στοχασµό και ενεργοποιούν τη

φαντασία. Το σκίτσο, το σκαρίφηµα που κάνει, ακόµα και ασυνείδητα, ο µελετητής, επιστρατεύεται για ν’

αποτυπώσει τις διαδροµές του νου, τις αστραπές της σκέψης οι οποίες εµπεριέχουν σπέρµατα του

µελλοντικού έργου.

Σχεδιάζω ως χωρικός-µελετητής σηµαίνει ότι αντιµετωπίζω το αντικείµενο που σχεδιάζω στο

περιβάλλον. Στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό και ιδιαιτέρως στον σχεδιασµό που αφορά τον εσωτερικό χώρο

διαµορφώνεται µια εσωτερική νοµοτέλεια, σαν εσωτερικός σκελετός στον οποίο αρθρώνονται όλα τα

επιµέρους µορφολογικά και δοµικά χαρακτηριστικά. ∆ηµιουργείται µια αρµονία ανάµεσα στο αναγκαίο και

το περιττό. Ο χώρος µέσα στον οποίο ζούµε και κινούµαστε είναι στην ουσία ένας υποδοχέας τυχαίων και

απρόβλεπτων συµβάντων. Μέσα σ’ αυτήν την απροσδιοριστία και πολλαπλότητα του βιωµένου χώρου, ο

σχεδιαστής είναι υποχρεωµένος ν’ ασχοληθεί µ’ ένα µεγάλο µέρος των συνιστωσών του. Να καθορίσει και να

προδιαγράψει µια σειρά καταστάσεων, δράσεων και κινήσεων. Ποτέ ο σχεδιασµένος - κτισµένος χώρος δεν

µπορεί να περικλείσει το σύνολο δραστηριοτήτων και λειτουργιών στο σύνολό του, ενώ επιτρέπει µόνο σε

κάποιες λειτουργίες να λάβουν χώρα, την ίδια στιγµή αποτρέπει άλλες να συµβούν. Στην ουσία πρόκειται για

µια συγκεκριµένη και οριστική διευθέτηση, η οποία περιγράφει ένα πλαίσιο δράσεων και κινήσεων χωρίς να

µπορεί να αποκλείσει κάποιες άλλες οι οποίες ενδέχεται να συµβούν. Ο µελετητής µε το σχέδιο, µε τις

γραµµές, µε την οργάνωση των κενών και των γεµάτων παίρνει µια σειρά αποφάσεων. Αναζητά µια

εσωτερική τάξη. Αναζητά στην αναλυτική διαδικασία την απαρχή της κεντρικής ιδέας τον πυρήνα σκέψης,

και στη συνθετική διαδικασία την ξεκάθαρη κεντρική ιδέα, το «concept».

Κατά τη διαδικασία διατύπωσης και επεξεργασίας του σχεδιαστικού προβλήµατος υπεισέρχονται

τρεις σηµαντικοί παράγοντες, οι οποίοι αλληλεπιδρούν και καθορίζουν τον πυρήνα του αρχιτεκτονικού

στοχασµού δίνοντας ένα σύνολο απαντήσεων: ο εταιρικός τύπος, το κτίριο κι ο τόπος στον οποίο εντάσσεται,

καθώς και ο αρχιτέκτονας-δηµιουργός διαµορφώνουν τριγωνικές αµφίδροµες σχέσεις.

∆ιάγραµµα 9.1. Στο διάγραµµα αυτό αποτυπώνονται οι σχέσεις αλληλεπίδρασης µεταξύ του εταιρικού τύπου, του κτιρίου

και του µελετητή, οι οποίες διαµορφώνουν το πλαίσιο µέσα στο οποίο µορφοποιείται ο σχεδιασµός. Πηγή: Οι συγγραφείς

του κεφαλαίου.

H κεντρική ιδέα είναι το αποτέλεσµα της συνθετικής διαδικασίας. Αποτελεί ένα µονοπάτι

περιπλάνησης, πάντα απρόβλεπτο και ποτέ µονοσήµαντο, στο οποίο ο σχεδιαστής - δηµιουργός ανατρέχει,

πατάει και βασίζεται. Μια διαδροµή την οποία ακολουθεί καθόλη τη διάρκεια της σχεδιαστικής επίλυσης.

Μέσω αυτής της συνεπούς πορείας, το τελικό αποτέλεσµα της συνθετικής διαδικασίας αποκτά οντότητα και

σφαιρική συγκρότηση. Ο δηµιουργός είναι εκείνος ο οποίος, βασιζόµενος στη φιλοσοφία και τις πρωτότυπες

απόψεις του, στην αποθησαυρισµένη εµπειρία και σε «αρχιτεκτονικά δάνεια», ιεραρχεί τα ερωτήµατα

θέτοντας τις βάσεις της σχεδιαστικής διαδικασίας.

Η κεντρική ιδέα εποµένως, είναι η γενετήσια δύναµη της αρχικής δηµιουργίας. Πάνω σ’ αυτήν

προσαρµόζονται και αλληλεπιδρούν αρχές και ζητούµενα, µεταλλάσσοντας κι εξελίσσοντας τον πρωτογενή

χειρισµό.

Εικόνα 9.2.1. Ο πύργος BBK Headquarters στο Μπιλµπάο εντάσσεται στην απόληξη µιας γήινης λωρίδας που περιβάλλεται

από το υγρό στοιχείο. Λειτουργεί σαν Αρχιτεκτονική ∆ήλωση, σαν µια γλυπτική επισήµανση της Αρχής ή του Τέλους της

γραµµικής νησίδας. Πηγή: Zaha Hadid Architects.

Εικόνα 9.2.2. Ο πύργος BBK Headquarters στο Μπιλµπάο. Πηγή: Zaha Hadid Architects.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες και σχέδια από τον πύργο ΒΒΚ Ηeadquarters.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/bc300faff8/?raw=1

Η κεντρική ιδέα (concept) επηρεάζεται άµεσα από πολλούς σχεδιαστικούς παράγοντες καθώς και

εξωγενή δεδοµένα. Όλα αυτά τα στοιχεία, τα οποία επηρεάζουν και συγκροτούν το εκάστοτε project

οφείλουν να ικανοποιούνται µέσα στο πλαίσιο της µελέτης. Επηρεάζουν δραστικά τόσο την κεντρική ιδέα

όσο και τις αποφάσεις και τις προτεινόµενες λύσεις του συνθέτη-δηµιουργού.

∆ιάγραµµα 9.2. Στο διάγραµµα αυτό διαφαίνεται ότι η κεντρική ιδέα είναι παράγωγο της αναλυτικής και συνθετικής

διαδικασίας. Πηγή: Οι συγγραφείς του κεφαλαίου.

Ο τόπος αποτελεί ένα βασικό κριτήριο της σχεδιαστικής µελέτης. Η θέση του κτιρίου – κελύφους

στον χώρο επηρεάζεται από το µακροκλίµα, το µεσοκλίµα και το µικροκλίµα της περιοχής. Ο

προσανατολισµός του κελύφους και η ένταξή του στο περιβάλλον αποτελεί κεντρικό στοιχείο της απαρχής

του σχεδιασµού. Η σχέση µε τον φυσικό φωτισµό και αερισµό, οι θέες και οι οπτικές φυγές µπορούν ν’

αποτελέσουν σηµαντικά στοιχεία της σύνθεσης του χώρου. Στοιχεία σηµαντικά, τα οποία επηρεάζουν έντονα

τόσο την ψυχολογική διάθεση των χρηστών (εργαζόµενοι, επισκέπτες) όσο και την οικονοµική-ενεργειακή

πλευρά της λειτουργίας του υπό διαµόρφωση χώρου. (∆ες κεφάλαιο 7).

Το κέλυφος (υπάρχον κτίριο – υφιστάµενος δοµικός οργανισµός) είναι εξίσου σηµαντικό στοιχείο της

σχεδιαστικής διαδικασίας. Οι αναλογίες και τα µεγέθη του χώρου υποδεικνύουν και ορίζουν σηµαντικά τον

τρόπο οργάνωσης των γραφειακών χώρων βάσει των αναγκών της εταιρείας καθώς και το ποσοστό κάλυψης.

Το ύψος, µήκος, πλάτος, αποτελούν χωρικές ποιότητες µέσα από τις οποίες επηρεάζονται οι πρώτες χαράξεις

και ιδέες του σχεδιασµού. Το αρχιτεκτονικό ύφος (στυλ) του κελύφους, οι υφιστάµενες φόρµες, µορφές και

υλικά επίσης συνιστούν στοιχείο σκέψης και αποφάσεων.

Ο χαρακτήρας της εταιρικής ταυτότητας, το είδος της εργασίας και οι ανάγκες των χρηστών είναι

παράµετροι οι οποίες εξωτερικεύονται από τις τελικές σχεδιαστικές επιλογές. Αποτελούν εξίσου σηµαντικό

σηµείο αναφοράς της σχεδιαστικής προσέγγισης και επηρεάζουν µε τη σειρά τους τις τελικές αποφάσεις του

δηµιουργού. Οι χώροι µιας εταιρείας δεν αποτελούν πλέον µόνον τον χώρο παραγωγής εργασίας, αλλά

αντικατοπτρίζουν την εταιρική ταυτότητα, την εσωτερική δοµή και ιεραρχία, το δίκτυο σχέσεων και

ισορροπιών, το ήθος και τη δυναµική της. Η ανάδειξη της βαρύτητας της ανθρωποκεντρικής διάστασης του

σχεδιασµού δίνει τη δυνατότητα να παραχθούν ισόρροποι εργασιακοί χώροι σύγχρονης δυναµικής ενώ

παράλληλα ο πρωτοποριακός σχεδιασµός του χώρου βελτιώνει την εταιρική εικόνα, εµπνέει τους

εργαζόµενους και εντυπωσιάζει τους επισκέπτες.

Εποµένως κατά τον σχεδιασµό ενός οργανισµού γραφείων θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη πολλές

παράµετροι και δεσµεύσεις, αλλά οι δύο κύριες στοχεύσεις του µελετητή δεν µπορεί παρά να είναι οι εξής:

Πρώτον, η διαµόρφωση ενός λειτουργικά άνετου και µορφικά ενδιαφέροντος περιβάλλοντος το οποίο θα

εξασφαλίζει καλές συνθήκες εργασίας στους εργαζόµενους, (παρόλο που λειτουργούν πλέον εναλλακτικά

σχήµατα εργασίας, ένας µεγάλος αριθµός εργαζοµένων περνά το ένα τρίτο του εικοσιτετραώρου του στον

χώρο εργασίας). ∆εύτερον, να εκφράζει το πνεύµα του χρήστη - ιδιοκτήτη και τον χαρακτήρα και το ύφος της

εταιρικής ταυτότητας επικοινωνώντας το επιτυχώς στους επισκέπτες, στους πελάτες και στους συνεργάτες.

Σε συνέχεια των παραπάνω, ένα σηµαντικό στοιχείο το οποίο επηρεάζει τις σχεδιαστικές αποφάσεις

του µελετητή είναι ο χρήστης του χώρου, ο οποίος µπορεί να είναι εργαζόµενος, πελάτης, επισκέπτης,

συνεργάτης. Η διαφορετικότητα των αναγκών των χρηστών και των απαιτήσεων τους αποτελούν παράγοντες

που απορρέουν από την ιδιότητά τους, τη σχέση τους µε την εταιρεία και τον χρόνο που δαπανούν στον

συγκεκριµένο χώρο. Τα στοιχεία αυτά, δια της αναλυτικής διαδικασίας, πρέπει να εκλογικευτούν ώστε να

ικανοποιηθούν τόσο λειτουργικά όσο και αισθητικά, µέσω των σχεδιαστικών αποφάσεων. Οι ψυχολογικές

και αισθητικές απαιτήσεις του εκάστοτε χρήστη είναι φανερό ότι πρέπει να αντιµετωπίζονται εκ παραλλήλου.

Σ’ αυτό το σηµείο αξίζει ν’ αναφερθεί πως, τόσο η ηλικία και το προφίλ των χρηστών, όσο και η φύση του

επαγγέλµατος επηρεάζουν ουσιαστικά τον σχεδιασµό του χώρου.

Παράλληλα η µορφή της χρήσης του εκάστοτε γραφειακού χώρου επηρεάζει σηµαντικά τις

σχεδιαστικές αποφάσεις του δηµιουργού. Σε άµεση σχέση µε την εταιρική ταυτότητα, η επιλογή του τρόπου

λειτουργίας ενός επαγγελµατικού - γραφειακού χώρου επηρεάζεται απόλυτα από το αντικείµενο εργασίας,

δηλαδή τη φύση του γραφειακού έργου που λαµβάνει χώρα. ∆ιαφορετικά αντιµετωπίζεται ο εργασιακός

χώρος σ’ ένα αρχιτεκτονικό γραφείο όπου η άµεση ανταλλαγή απόψεων και ιδεών είναι επιβεβληµένη µεταξύ

ενός συνόλου ανθρώπων, και διαφορετικά ο εργασιακός χώρος ενός επιστήµονα, για παράδειγµα ενός

γιατρού, όπου ο εργαζόµενος έχει άµεση επαφή και επικοινωνία µε τον εκάστοτε πελάτη σε προσωπικό

επίπεδο. (∆ες 1ο Μέρος, Κεφάλαια 1, 2, 3).

Εκτός των προαναφερθέντων κριτηρίων που επηρεάζουν τη σχεδιαστική πολιτική και προσέγγιση του

εκάστοτε έργου και της βασικής ιδέας, υπάρχουν και στοιχεία οικονοµοτεχνικού περιεχοµένου τα οποία

επηρεάζουν τη σύλληψη της κεντρικής ιδέας.

Κυρίαρχο ρόλο διαδραµατίζει η ενεργειακή ταυτότητα και η ενεργειακή βιωσιµότητα του υπό

σχεδιασµό έργου. Οι απαιτήσεις και προδιαγραφές που τίθενται εξαρχής καθώς και οι επιλογές των υλικών,

τεχνολογικών και δοµικών στοιχείων, που ενδεχοµένως προτείνονται, ορίζουν κατά µεγάλο ποσοστό και την

αισθητική της βασικής ιδέας. Τα υλικά, τεχνολογικά και δοµικά στοιχεία καθώς και η επιλογή δηµιουργίας

ενός ενεργειακά αυτόνοµου κελύφους έχουν συγκεκριµένη αισθητική άποψη, το τελικό αποτέλεσµα της

οποίας αποτελεί µια συνεχή συνδυαστική και σχεδιαστική προσέγγιση του δηµιουργού. (∆ες Κεφάλαια 7,8).

Επίσης, ο προϋπολογισµός ενός έργου επίσης µπορεί και ενδέχεται να επηρεάζει τις τελικές

σχεδιαστικές επιλογές και προτάσεις. Το οικονοµικό ζήτηµα (budget) που τίθεται εξαρχής σε ένα έργο

αποτελεί σηµείο αναφοράς και δεσµευτικό παράγοντα για τον µελετητή του χώρου. Οι επιλογές αναφορικά

µε τα κατασκευαστικά ζητήµατα, τα υλικά, τα δοµικά στοιχεία και την επίπλωση επηρεάζονται από τα

οικονοµικά δεδοµένα. Μάλιστα, στην πρακτική της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο

αποτελεί η ευρηµατικότητα και φαντασία των δηµιουργών σε περιπτώσεις περιορισµένου budget, µε

εκπληκτικά παραδείγµατα αρχιτεκτονικών επιλύσεων και δηµιουργιών.

Τέλος, ένας επίσης σηµαντικός παράγοντας, που ενδέχεται να επηρεάσει τις τελικές προτάσεις, είναι

η συνεργασία µεταξύ των διαφορετικών ειδικοτήτων και µελετητών που εµπλέκονται στο εκάστοτε έργο.

Πολύ συχνά, αρχιτεκτονικές, κατασκευαστικές, µηχανολογικές αποφάσεις ενδέχεται να αλληλοεπηρεάζονται

και να αναδιαµορφώνονται µε κοινό στόχο και σκοπό τη δηµιουργία ενός ευχάριστου, λειτουργικού και

άνετου περιβάλλοντος το οποίο θα ικανοποιεί τις αισθητικές, ψυχολογικές και οργανικές απαιτήσεις, τόσο της

εταιρείας όσο και των χρηστών.

Εφόσον έχουν συζητηθεί και αναλυθεί όλες οι παραπάνω παράµετροι οι οποίες επηρεάζουν τη

σύλληψη του δηµιουργού, η κεντρική ιδέα συγκροτείται και αποσαφηνίζεται και εποµένως ο µελετητής

δηµιουργεί έναν πυρήνα σκέψης στον οποίο συγκεκριµενοποιεί σταδιακά τις ζητούµενες ποιότητες που

αφορούν την ψυχολογία, την αισθητική και τη λειτουργία.

Αναλυτικά ο σχεδιασµός στοχεύει σε µια ευέλικτη εσωτερική διαρρύθµιση, η οποία θα απαντά στις

παρούσες και τις µέλλουσες λειτουργικές ανάγκες και το οργανωτικό σχήµα της εταιρικής δοµής και αφορά

τα εξής:

• τον κατάλληλο εξοπλισµό- επίπλωση,

• την οµαλή ενσωµάτωση όλων των συγχρόνων δικτύων επικοινωνίας και ασφάλειας,

• τον επαρκή φυσικό και τεχνητό φωτισµό

• τον αερισµό,

• την ακουστική,

• την εξοικονόµηση ενέργειας,

• τα υλικά,

• το χρώµα.

Εποµένως ο σχεδιασµός, όσο κι αν δεν αποτελεί µια πλήρως εκλογικευµένη και µονοσήµαντη

διαδικασία, έρχεται να συγκροτήσει σε ένα ενιαίο όλον µια σειρά από χειρισµούς που απαντούν στα

ζητούµενα των ποιοτήτων του χώρου. Η πρωτοτυπία λύσεων και η ευφάνταστη δηµιουργική πλοήγηση σε

νέα µονοπάτια σχεδιασµού προφυλάσσει από την αναπαραγωγή τυποποιηµένων και στερεότυπων προτάσεων.

∆ηµιουργεί το γόνιµο έδαφος για νέους τρόπους συγκρότησης όλων των παραπάνω απαιτήσεων, ποιοτήτων

και χαρακτηριστικών σ’ ένα τελικό συνθετικό αποτέλεσµα στο οποίο µορφή, φόρµα, λειτουργία συνυπάρχουν

σε ένα αρµονικό χωρικό σύνολο.

Πίνακας 9.1. Στοιχεία τα οποία επηρεάζουν ιεραρχικά τη διαµόρφωση της κεντρικής ιδέας.

9.3. ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Στη συνέχεια σηµαντικό βήµα στη σύλληψη, δηµιουργία και υλοποίησή µιας αρχιτεκτονική ιδέας στον χώρο,

αποτελεί η µέθοδος αναπαράστασης, σχεδιασµού και παρουσίασης των συνθετικών αρχών σχεδιασµού. Τα

παραστατικά µέσα, που µπορεί να διαχειριστεί ο δηµιουργός, πολύ συχνά παγιώνουν µια καλύτερη εικόνα της

δηµιουργικής αναζήτησης και µεταφέρουν-κοινωνούν τις ιδέες και τις υπό σχεδιασµό χωρικές ποιότητες.

Ο δηµιουργός µέσα από το σκίτσο, τα σχέδια, τη µακέτα (πρόπλασµα) ή τρισδιάστατα µοντέλα σε

Η/Υ, µπορεί να αποσαφηνίσει ορθότερα τη βασική ιδέα και να ελέγξει και να ιεραρχήσει τις εκάστοτε

προτεινόµενες χωρικές προτάσεις.

Το σκίτσο αποτελεί συχνά µια από τις πρώτες αποτυπώσεις της ιδέας. Η κίνηση του χεριού µεταφέρει

στο χαρτί τις πρώτες σχεδιαστικές έννοιες και ποιότητες, µε απλό ή σύνθετο τρόπο. Η διαδικασία αυτή

αποτελεί την απαρχή της δηµιουργίας, την πρώτη µετάφραση από τον δηµιουργό των ζητούµενων

σχεδιαστικών και χωρικών αξιών. Εποµένως, η πρώτη καταγραφή στο χαρτί της αρχικής σκέψης και

πρόθεσης του µελετητή, είναι σηµαντική και συχνά, αποτελεί προοίµιο του τελικού αποτελέσµατος. Επίσης

είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων ο τρόπος µετάβασης στα επόµενα στάδια του σχεδιασµού, καθώς µε την εξέλιξη

της µελέτης και την πορεία που θα ακολουθήσει, η σκέψη του δηµιουργού επηρεάζεται δραστικά και από τα

παραστατικά µέσα τα οποία θα επιλεγούν για τη σχεδιαστική αναπαράσταση. (Εικόνες 9.3.1., 9.3.2).

Εικόνα 9.3.1. Προοπτική απεικόνιση του Κτιρίου KCRW + Santa Monica College Media Technology Campus (2013).

Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects© .

Εικόνα 9.3.2. KCRW Αξονοµετρικές αναπαραστάσεις των τριών επιπέδων, Santa Monica College Media Technology

Campus (2013). Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects©.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες πληροφορίες για το Κτίριο KCRW + Santa Monica College Media

Technology Campus. http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/b5db3b50fa/?raw=1.

Ένα από τα επόµενα βήµατα σχεδιαστικής αναπαράστασης είναι ο σχεδιασµός (σχέδια) κατά τη

σύνταξη των οποίων συγκεκριµενοποιούνται ακόµα περισσότερο η µορφή, η λειτουργία, οι εν γένει

συνθετικές αρχές, καθώς εισάγονται επιµέρους επιλύσεις και κατασκευαστικά ζητήµατα. Η χρήση χρώµατος,

υφών, και ενδελεχούς µελέτης σε λεπτοµέρειες και υποσύνολα του συνολικού έργου βοηθούν στους

συσχετισµούς των χώρων και λειτουργιών τόσο σε επίπεδο οργάνωσης, όσο και στην αισθητική συνέχεια και

ολοκλήρωση. Παράλληλα, ο τρισδιάστατος σχεδιασµός και η κατασκευή προπλασµάτων µπορούν ακόµη

περισσότερο να αποδώσουν και να εµφανίσουν στον τρισδιάστατο χώρο τις έννοιες και ιδέες, την

πλαστικότητα των όγκων και µορφολογία, τις χωρικές ποιότητες, όπως το φυσικό - τεχνητό φως, τις φυγές

και προοπτικές, τις οπτικές συνέχειες - ασυνέχειες, τα υλικά, τις υφές. Η δυνατότητα να κινηθεί κανείς και να

βιώσει τον χώρο πολύ πριν αυτός οριστικοποιηθεί και κατασκευαστεί, αποτελεί σηµαντικό εργαλείο

βελτιστοποίησης της ιδέας και αποφυγής πιθανών σφαλµάτων που αφορούν τόσο σε λειτουργικά, όσο και σε

αισθητικά θέµατα. (Εικόνες 9.3.3, 9.3.4).

Εικόνα 9.3.3. Τρισδιάστατη απεικόνιση Flying Garden Tower-Gateway Gardens µέσω Η/Υ. Πηγή: Αρχιτεκτονικό

γραφείο © COOP HIMMELB(L)AU.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες και σχέδια από το Flying Garden Tower.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/436e16a1c9/?raw=1

Εικόνα 9.3.4. Office and Research Center Seibersdorf, Austria. Τρισδιάστατη µακέτα (1995). Πηγή: Αρχιτεκτονικό

γραφείο © COOP HIMMELB(L)AU.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες από τo Office and Research Center Seibersdorf. http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/a57ce9ee07/?raw=1

Σ’ αυτό το σηµείο αξίζει να σηµειωθεί η πιθανή επιρροή του εκάστοτε παραστατικού µέσου στην

ολοκλήρωση και αποσαφήνιση του σχεδιασµού, στην απόδοση και ίσως στη µεταβολή της κεντρικής ιδέας. Ο

καθένας από τους παραπάνω τρόπους αναπαράστασης επικουρεί διαφορετικά επίπεδα του σχεδιασµού και

αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της αρχιτεκτονικής σύνθεσης και δηµιουργίας. Τα παραστατικά µέσα

αλληλεπιδρούν µεταξύ τους και κυρίως αλληλοσυµπληρώνονται, καθώς συνιστούν χρήσιµα εργαλεία στα

χέρια του δηµιουργού. Αποτελούν βήµατα του ίδιου µονοπατιού που οδηγεί στην ολοκλήρωση και απόδοση

µιας ιδέας. Κοµµάτια µιας σφαιρικής θεώρησης και εποπτείας του πραγµατικού υπό µελέτη χώρου, τα οποία

µε τη σειρά τους επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσµα, αναδεικνύοντας τις εκάστοτε χωρικές ποιότητες σε µια

συνεχή διαδικασία ελέγχου και βελτίωσης.

9.4. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ

Στο παρακάτω υποκεφάλαιο, µέσα από µια σειρά παραδειγµάτων, θα καταδειχθεί ο τρόπος σύλληψης της

κεντρικής σχεδιαστικής ιδέας και πώς αυτή υλοποιείται και εκτυλίσσεται στον χώρο. Οι αρχιτεκτονικές

ποιότητες της σύνθεσης, τα δοµικά στοιχεία, τα υλικά, οι φόρµες και τα έπιπλα που εξοπλίζουν τον χώρο

ακολουθούν την κεντρική ιδέα υποστηρίζοντας και ενισχύοντας τη δυναµική του παραγόµενου νοήµατος από

τον δηµιουργό. Στοιχεία, όπως ο τόπος του έργου, το είδος και το αντικείµενο της εργασίας, το εταιρικό

προφίλ και η γενικότερη φιλοσοφία του σχεδιασµού, επηρεάζουν την αρχική ιδέα και παράλληλα

κατευθύνονται από αυτήν σε µια αµφίδροµη διαδικασία σκέψης που εµπλουτίζει τη διαδικασία της

σύλληψης.

Στη µελέτη που αφορά την εταιρεία BWM Garment Co, Ltd, στο Guangzhou της Κίνας, της

Εταιρείας Σχεδιασµού feeling Brand Design Co., Ltd – www.feelingdesign.cn (µελέτη 2013, κατασκευή

2014), κεντρική ιδέα των δηµιουργών είναι η διαµόρφωση ενός επαγγελµατικού χώρου στον οποίο κυριαρχεί

µια αίσθηση ρευστότητας, λιτότητας και µινιµαλιστικής έκφρασης. Η πλαστικότητα των επιφανειών

προκύπτει από την καµπύλωση των ακµών, τη γλυπτική επεξεργασία των µορφών και τις έντονες αναφορές

σε οργανικές φόρµες. Το σκούρο πάτωµα λειτουργεί αντιθετικά στην κυριαρχία του λευκού χρώµατος, ενώ

παράλληλα οι λευκές φόρµες εµπλουτίζονται µορφολογικά µε εστιακά σηµεία ξύλινης επένδυσης τα οποία

τονίζουν την πλαστικότητα του σχεδιασµένου περιβάλλοντος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συνεχής

περιµετρική διάταξη των θέσεων εργασίας που λειτουργεί σαν µία νησίδα δράσης, συνεργασίας και

παραγωγής έργου, ενώ άλλες, περισσότερο ιδιωτικές δράσεις, χωροθετούνται στα άκρα δηµιουργώντας την

αίσθηση της αποµόνωσης, όπως διευθυντικά γραφεία, αίθουσες συσκέψεων και βοηθητικοί χώροι. Έµφαση

δίνεται στις ένθετες επιφάνειες στην οροφή, οι οποίες φέρουν φωτισµό καθώς εντάσσονται απόλυτα στη

συνολική σχεδιαστική φιλοσοφία. (Εικόνες 9.4.1, 9.4.2, 9.4.3, 9.4.4).

Εικόνα 9.4.1. Στην κάτοψη των γραφείων BWM Garment Co, Ltd διακρίνεται ο διαχωρισµός της νησίδας εργασίας

από τις περιµετρικές, περισσότερο ιδιωτικές χρήσεις. Πηγή: feeling Brand Design Co., Ltd, www.feelingdesign.cn.

Εικόνα 9.4.2. Η αίθουσα συσκέψεων της εταιρείας BWM Garment Co, Ltd στην οποία κυριαρχεί το λευκό χρώµα,

εντάσσεται στη συνολική µινιµαλιστική αντίληψη του σχεδιασµού. Πηγή: feeling Brand Design Co., Ltd,

www.feelingdesign.cn. Φωτογραφία: He Yuansheng.

Εικόνα 9.4.3. Ατοµικό γραφείο (BWM Garment Co, Ltd) στο οποίο διαφαίνονται οι ξύλινες λεπτοµέρειες που

υπογραµµίζουν την παρουσία της καµπύλης µορφής. Πηγή: feeling Brand Design Co., Ltd, www.feelingdesign.cn.

Φωτογραφία: He Yuansheng.

Εικόνα 9.4.4. Ο χώρος υποδοχής – reception (BWM Garment Co, Ltd) µε τις έντονες γλυπτικές και οργανικές αναφορές,

χαρακτηρίζεται από την σύνθεση των καµπύλων επιφανειών που διαµορφώνουν το έπιπλο της υποδοχής και τον

διαχωριστικό τοίχο ο οποίος παρεµβάλλεται µεταξύ εισόδου και εργασιακού χώρου. Την αίσθηση ρευστότητας εντείνει η

φόρµα και το υλικό του φωτιστικού της υποδοχής. Πηγή: feeling Brand Design Co, Ltd, www.feelingdesign.cn.

Φωτογραφία: He Yuansheng.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες από τα γραφεία της εταιρείας BWM Garment Co, Ltd.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/3b34e9ba93/?raw=1

Ο γραφειακός χώρος CISE-Centro Internacional Santader Emprendimiento, έργο των Jacobo

Gomis and Angel Blanco Architects (2015), χαρακτηρίζεται επίσης έντονα από την έννοια της ροής και της

οπτικής και πραγµατικής σύνδεσης µεταξύ των διαφορετικών χρήσεων και λειτουργιών. Ο σχεδιασµός

βασισµένος στη δηµιουργία µιας «κεντρικής πλατείας» (The plaza) και ενός χώρου συνάντησης (Τhe

Amfitheater co-working), τοποθετεί τις επιµέρους χρήσεις περιµετρικά αυτών. Οι χώροι αυτοί, αποτελώντας

την καρδιά του CISE, µε καµπύλες και ρευστές φόρµες καλωσορίζουν τον χρήστη-επισκέπτη και ουσιαστικά

λειτουργούν ως κέντρο συνεργασιών, ανταλλαγής απόψεων και ιδεών. Χαρακτηριστικό στοιχείο του χώρου

είναι η µεταβλητότητα των γυάλινων αναδιπλούµενων διαχωριστικών και της επίπλωσης, ώστε ο χώρος να

µεταβάλλεται αναλόγως των εκάστοτε αναγκών, δηµιουργώντας παράλληλα το αίσθηµα ενός δηµόσιου ή

ενός ιδιωτικού χώρου. Η χρήση των συγκεκριµένων διάφανων διαχωριστικών επιτρέπει την εισχώρηση του

φωτός στον χώρο και παράλληλα δηµιουργεί ανεξάρτητους υποχώρους διασφαλίζοντας το αίσθηµα της

αποµόνωσης, όταν αυτό είναι επιθυµητό. Στον κεντρικό χώρο, «την πλατεία» και «το αµφιθέατρο», ελεύθερες

διατάξεις καθιστικών, επίπλων και λειτουργικών νησίδων, ανεξάρτητης εργασίας και συνεργασίας, εντείνουν

την αίσθηση της ρευστότητας και της ελευθερίας. Τέλος η αίσθηση της ροϊκότητας υπογραµµίζεται ακόµη

περισσότερο από την παρουσία της συνεχούς φωτεινής γραµµής στην οροφή, η οποία ακολουθεί τα καµπύλα

όρια του χώρου (Εικόνες 9.4.5, 9.4.6, 9.4.7, 9.4.8, 9.4.9).

Εικόνα 9.4.5. Κάτοψη του χώρου CISE. Κεντρικά διακρίνεται η «πλατεία» και ο χώρος του Αµφιθεάτρου. Γύρω τους

εξελίσσονται οι υπόλοιπες χρήσεις, ιδιωτικού ή δηµόσιου χαρακτήρα. Πηγή: Jacobo Gomis and Angel Blanco Architects.

Εικόνα 9.4.6. Γενική άποψη της «πλατείας» (CISE) µε ελεύθερες διατάξεις επίπλων και νησίδων συνεργασίας. Πηγή:

Jacobo Gomis and Angel Blanco Architects. Φωτογράφος: Javier Azurmendi.

Εικόνα 9.4.7. Γενική άποψη του Αµφιθεάτρου – Amphitheater co-working (CISE)- όπου η ελευθερία της διάταξης των

«θέσεων» αντικατοπτρίζει την ελευθερία στην ανταλλαγή απόψεων και ιδεών. Πηγή: Jacobo Gomis and Angel Blanco

Architects. Φωτογράφος: Javier Azurmendi.

Εικόνα 9.4.8. Γραφειακός χώρος CISE (2015). Η άµεση οπτική επαφή µε τον κεντρικό χώρο δηµιουργεί την εντύπωση

της ελευθερίας και παράλληλα τα µετακινούµενα γυάλινα διαχωριστικά µπορούν να αποτελέσουν µέσο αποµόνωσης για τις

θέσεις εργασίας (στο βάθος). Πηγή: Jacobo Gomis and Angel Blanco Architects. Φωτογράφος: Javier Azurmendi.

Εικόνα 9.4.9. Γραφειακός χώρος CISE (2015). Οι νησίδες αποµόνωσης στον κεντρικό χώρο αποτελούν σηµεία

συνεργασίας και αποµόνωσης, όταν αυτό είναι επιθυµητό. Πηγή: Jacobo Gomis and Angel Blanco Architects.

Φωτογράφος: Javier Azurmendi.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες και σχέδια από τον χώρο CISE.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/230863e4d9/?raw=1.

Στους γραφειακούς χώρους της εταιρείας Pallotta TeamWorks (2002), Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive

Wilkinson Architects, σ’ ένα τυπικό βιοµηχανικό κέλυφος εισάγονται κοντέινερς σε οριζόντιες και

κατακόρυφες διατάξεις, οι οποίες οργανώνουν και δοµούν τον αχανή εσωτερικό βιοµηχανικό χώρο

δηµιουργώντας κλειστές περιοχές εργασίας, σε συνθήκες µερικής ή ολικής, οπτικής και ηχητικής

αποµόνωσης. Η ιδέα της χρήσης «readymade» αντικειµένων όπως τα κοντέινερς, στη συνολική οργάνωση

του εσωτερικού χώρου, δίνει µια ιδιαίτερη ατµόσφαιρα που παραπέµπει σε εφήµερες και ευµετάβλητες

κατασκευές, διαφοροποιώντας παράλληλα τους χώρους κίνησης από τους χώρους στάσης και εργασίας. Οι

λέξεις κλειδιά που σηµατοδοτούν την κεντρική ιδέα είναι ο βιοµηχανικός χαρακτήρας και τα σκληρά υλικά

τα οποία συνδέονται µε την ταυτότητα του κελύφους και το χρώµα το οποίο εξυπηρετεί λειτουργίες

σήµανσης των διαφορετικών χρήσεων (Εικόνες 9.4.10, 9.4.11, 9.4.12, 9.4.13, 9.4.14, 9.4.15).

Εικόνα 9.4.10. Κατόψεις των Γραφείων Pallotta Teamworks (2002). Κάτω: Κάτοψη ισογείου. Πάνω: κάτοψη επιπέδου

ηµιώροφου. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects ©.

Εικόνα 9.4.11. Τοµές των Γραφείων Pallotta Teamworks (2002). Κάτω: Κάτοψη στο επίπεδο του εδάφους. Πάνω:

κάτοψη επιπέδου ηµιώροφου. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects ©.

Εικόνα 9.4.12. ∆ηµιουργία χώρου διπλής ταυτότητας στα γραφεία Pallotta Teamworks (2002). Ο γραφειακός χώρος

αποτελεί κλειστό κέλυφος µε κλιµακούµενο βαθµό ιδιωτικότητας. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects

©. Φωτογραφία: Benny Chan – Fotoworks.

Εικόνα 9.4.13. Η κατακόρυφη διάταξη των κοντέινερς (Pallotta Teamworks) δηµιουργεί ανεξάρτητους υποχώρους

εργασίας σε τρία επίπεδα. Το βιοµηχανικό κέλυφος παραµένει ένας ενιαίος χώρος όπου η χωροθέτηση των κοντέινερς

δηµιουργεί καθ’ ύψος και κατά πλάτος δοµικές εντάσεις. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects

©.Φωτογραφία: Benny Chan - Fotoworks

Εικόνα 9.4.14. Το βασικό στοιχείο (κοντέινερ) της αρχιτεκτονικής σύνθεσης (Pallotta Teamworks) παρά την ανελαστική

µορφή του και το συµβολισµό του, συνδυάζεται µε διακοσµητικά αντικείµενα και το νερό, µε ευφάνταστη σχεδιαστική

αντιµετώπιση. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects ©. Φωτογραφία: Benny Chan – Fotoworks.

Εικόνα 9.4.15. Συνολική άποψη του εσωτερικού χώρου της εταιρείας Pallotta TeamWorks, όπου διακρίνεται η

κλιµάκωση των όγκων. Πηγή: Αρχιτεκτονικό γραφείο Clive Wilkinson Architects ©. Φωτογραφία: Benny Chan -

Fotoworks

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες από τα γραφεία της εταιρείας Pallotta TeamWorks.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/0627796050/?raw=1

Στον Πύργο City Life της Zaha Hadid στο Μιλάνο (2004) παρατηρείται ένας οµοιογενής γλυπτικός

χειρισµός του κελύφους. Ο εσωτερικός χώρος ακολουθεί την ίδια φιλοσοφία του εξωτερικού κελύφους,

δηλαδή ενός ροϊκού παλλόµενου σχεδιασµού ο οποίος ενοποιεί όλες τις επιµέρους επιφάνειες (τοίχους –

οροφές - δάπεδα) σε µια συνεχή επιφάνεια, η οποία ελίσσεται και πτυχώνεται στο χώρο. Τη λευκή συνεχή

απόδοση της φόρµας διακόπτει η χρήση κάποιων υλικών και χρωµάτων που δρουν ως επισηµάνσεις ενός

συµβολικού νοήµατος. Οι χρήσεις και λειτουργίες σηµατοδοτούνται και βασίζονται σ’ αυτόν τον χειρισµό. Η

οργανική µαύρη γραµµή οδηγεί τις κινήσεις του χρήστη, επισηµαίνει τις διαδροµές και η ξύλινη επένδυση

οριοθετεί τις περιοχές εργασίας και γενικότερα υποδεικνύει τις διακριτές λειτουργίες. Παράλληλα, τα

οργανικά φωτεινά φατνώµατα της οροφής έρχονται να εντείνουν την κινητικότητα και την πλαστικότητα σε

ένα άλλο επίπεδο στον εσωτερικό χώρο. (Εικόνες 9.4.16, 9.4.17, 9.4.18, 9.4.19).

Εικόνα 9.4.16. Η µαύρη γραµµή στο πάτωµα, στον Πύργο CityLife στο Μιλάνο, ρέει προς την υποδοχή και οδηγεί τον

επισκέπτη. Πηγή: Zaha Hadid Architects, φωτογραφία: Iwan Baan.

Εικόνα 9.4.17. Άποψη του εσωτερικού χώρου της υποδοχής. Πηγή: Zaha Hadid Architects, φωτογραφία: Iwan

Baan.

Εικόνα 9.4.18. Συνολική άποψη του εσωτερικού χώρου όπου διακρίνεται η κίνηση των επιφανειών και του φωτός στον

χώρο. Πηγή: Zaha Hadid Architects, φωτογραφία: Iwan Baan.

Εικόνα 9.4.19. Οι όψεις του Πύργου CityLife ακολουθούν τη λογική της ροϊκής αντιµετώπισης όπου η λευκή

επιφάνεια, οι ξύλινες επενδύσεις και τα υαλοστάσια ελίσσονται κάτω από την ίδια σχεδιαστική φιλοσοφία. Πηγή:

Zaha Hadid Architects, φωτογραφία: Iwan Baan.

Στοιχεία του έργου. Περισσότερες φωτογραφίες και σχέδια από τον Πύργο CityLife στο Μιλάνο.

http://repfiles.kallipos.gr:8080/f/89373999e0/?raw=1

Βιβλιογραφία

Θεµατική βιβλιογραφία

Arnheim R., (2003), Ποταµιάνος Ι. (µτφρ.). Η ∆υναµική της Αρχιτεκτονικής Μορφής. Θεσσαλονίκη:

University Studio Press.

Ching D.K. F., (1979). Architecture: Form, Space & Order. N. York: Van Nostrand Reinhold.

Norberg-Schulz C., (2009). Φραγκόπουλος, Μ. (µτφρ.). Το Πνεύµα του Τόπου – Για µια Φαινοµενολογία της

Αρχιτεκτονικής. Αθήνα: Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π.

Pierre Von Meiss, (1990). Elements of Architecture: From Form to Place. London: E &Fn Spon.

Scolari M., (1982), Ταµβάκη, Α. (µτφρ.). Τάσεις στη Σύγχρονη Αρχιτεκτονική. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυµα

Εθνικής Τράπεζας.

Shepheard P., (1994). What is Architecture? An Essay on Landscapes, Buildings, and Machines. Cambridge

Mass: MIT Press.

Βιτρούβιος, (1997), Λέφας, Π. (µτφρ). Περί Αρχιτεκτονικής. Αθήνα: Πλέθρον.

Μπίρης Τ., (1996). Αρχιτεκτονικής σηµάδια και διδάγµατα. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τράπεζας.

Μπίρης Τ., Μπίρης, ∆., (2011). Αρχιτεκτονική, Το Αµφίδροµο Πέρασµα ανάµεσα στην Εφαρµογή και τη

∆ιδασκαλία. Αθήνα: Παπασωτηρίου.

Παπαϊωάννου Τ., (2015). Σκέψεις για την Αρχιτεκτονική Σύνθεση. Αθήνα: Ίνδικτος.

Σχολή Αρχιτεκτόνων, Τοµέας αρχιτεκτονικού σχεδιασµού, (2002). Εισαγωγή στην Αρχιτεκτονική Σύνθεση Ι

2000-2001. Αθήνα: Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π.

Φατούρος ∆., (2006). Ένα συντακτικό της Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

∆ιαθεµατική βιβλιογραφία

Benjamin W., (1978). ∆οκίµια για την τέχνη. Αθήνα: Κάλβος.

Heidegger M., (2006). Η Τέχνη και ο Χώρος. Αθήνα: Ίνδικτος.

Γεωργιάδου Ζ., Ηλίας Π., (2009). Formulating an Idea: A Path for Design. Proceedings of the 7th

International Space Syntax Symposium, KTH School of Architecture, Stockholm, 8-11 June 2009.

Koch D., Markus L., Steen J., (edit.). http://www.sss7.org/Proceedings.html.

Κουρεµένος Κ., (επιµ), (µτφρ.), (1996). Αρχιτεκτονική, 38 Ορισµοί, Θέµατα χώρου και Τεχνών. Τεύχος 27,

Αθήνα.

Τερζόγλου Ν.,Ι., (2009). Ιδέες του Χώρου στον Εικοστό Αιώνα. Αθήνα: Νήσος.

Κριτήρια αξιολόγησης

Κριτήριο αξιολόγησης 1

Αναζητήστε τα µεθοδολογικά εργαλεία της Αρχιτεκτονικής σύνθεσης στους γραφειακούς χώρους της

εταιρείας Pallotta TeamWorks και τους τρόπους µε τους οποίους νοηµατοδοτείται ο χώρος και

πραγµατώνεται η κεντρική ιδέα του σχεδιασµού, µέσα από την επινόηση της δοµής, τη διαχείριση της

φόρµας, την χρήση των υλικών, την ένταξη του χρώµατος σε επίπεδο σήµανσης και συµβολισµού.

Απάντηση 1

Κεντρική ιδέα της συγκεκριµένης µελέτης για τα γραφεία της εταιρίας Pallotta TeamWorks (Αρχιτεκτονικό

γραφείο Clive Wilkinson Architects) είναι η χρήση ενός «readymade» αντικειµένου, όπως το κοντέινερ, σαν

ένα επαναλαµβανόµενο δοµικό, λειτουργικό και ταυτόχρονα διακοσµητικό µοτίβο το οποίο αναπτύσσεται σε

τρεις διαστάσεις µέσα στο κτιριακό κέλυφος. Ο αρχιτέκτονας εσωτερικών χώρων στη συγκεκριµένη

περίπτωση, εκµεταλλευόµενος το µεγάλο ύψος και τον βιοµηχανικό χαρακτήρα του κελύφους, δεν επινοεί

κάποιες µορφές εξαρχής για να εντάξει τις χρήσεις, αλλά συγκροτεί και συνθέτει τις δοµικές µονάδες των

κοντέινερς µε δηµιουργική λογική και ευφάνταστο τρόπο. Η όλη πρόταση συµπληρώνεται µε βοηθητικές

κατασκευές: πλατφόρµες έδρασης, στέγαστρα, σκάλες, ώστε ο χώρος να γίνει λειτουργικός, και παράλληλα

να σηµαίνεται µε επιγραφές και την επιλεκτική χρήση του χρώµατος. Εποµένως άλλες περιοχές είναι µπλε

και άλλες κίτρινες, αναλόγως των λειτουργιών που στεγάζουν (εικόνες 9.4.10, 9.4.13, 9.4.15) ώστε ο

εργαζόµενος και ο επισκέπτης να προσανατολίζονται στο χώρο.

Κριτήριο αξιολόγησης 2

Συγκρίνετε τις οµοιότητες και διαφορές στο επίπεδο κεντρικής ιδέας, αρχιτεκτονικών µορφολογικών

χειρισµών και σκηνογραφικού αποτελέσµατος στους γραφειακούς χώρους των παραδειγµάτων: Στο

αρχιτεκτονικό έργο BWM Garment Co, Ltd (feeling Brand Design Co., Ltd), και σε αυτό του Πύργου

CityLife (Ζaha Hadid Architects).

Απάντηση 2

Αν και οι δύο µελέτες παρουσιάζουν αρκετές οµοιότητες στο επίπεδο της πλαστικής αντιµετώπισης του

κελύφους, στη γενικευµένη χρήση του λευκού χρώµατος το οποίο διανθίζεται µε την παρουσία ξύλινων

φορµών και της ρέουσας λογικής των γραµµών των φωτιστικών σωµάτων, υπάρχουν και κάποιες

ιδιαιτερότητες σε κάθε έργο. Στο αρχιτεκτονικό έργο BWM Garment Co, Ltd, η καθετότητα των τοίχων

παρά την καµπύλωση των γωνιών παραµένει αµετάβλητη, ενώ στο CityLife η συνθετική λογική της

«οργανικής φόρµας» δηµιουργεί µια ολιστική πλαστική σύνθεση που παραπέµπει σε µια σπηλαιώδη

διαµόρφωση. Στο έργο BWM Garment Co, Ltd το έντονο σκούρο πάτωµα δηµιουργεί µια αντίθεση σε όλο

το χώρο (Εικόνα 9.4.4.), ενώ στο έργο της Ζaha Hadid η µαύρη γραµµή η οποία ελίσσεται στο λευκό

πάτωµα αποτελεί µια διαρκή «υπογράµµιση» της πορείας και καθοδηγεί τον επισκέπτη στο χώρο.