Αιρέσεις :

εσωτερική πληγή της Εκκλησίας

Ετυμολογικά η λέξη αίρεση προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα αἱρέομαι-οῦμαι, που σημαίνει επιλέγω, διαλέγω. Επομένως, αίρεση σημαίνει επιλογή και κομμάτιασμα, σημαίνει αποσπασματικότητα.

Στην Κ. Διαθήκη η λέξη αίρεση χρησιμοποιείται για να δηλώσει:

1. θρησκευτική μερίδα όπως των Φαρισαίων (Πράξ. 15,5 και 26,5), των Σαδουκκαίων (Πράξ. 5,17) αλλά και των ίδιων των Χρισταινών ως Ναζωραίων (Πράξ. 24,5 και 28,22),

2. ιδίως εκείνους που διέστρεφαν και νόθευαν τη χριστιανική διδασκαλία (Β΄ Πέτρ. 2,1 και Γαλ. 5,20).

Με αυτή την τελευταία έννοια επικράτησε η χρήση του όρου αίρεση μετέπειτα και στην εκκλησιαστική και πατερική γραμματεία.

Ετυμολογία και χρήση της λέξεως αίρεσηΕτυμολογία και χρήση της λέξεως αίρεση

Ορισμός του όρου αίρεσηΟρισμός του όρου αίρεση

Αίρεση είναι • κάθε πλανεμένη διδασκαλία, η οποία

παρεκκλίνει από τη γνήσια χριστιανική πίστη αλλά και

• κάθε χριστιανική κοινότητα που διαφωνεί με δογματική διδασκαλία της αληθινής Εκκλησίας και αποκόπτεται από την κοινωνία και την ενότητα με αυτήν.

Τα αίτια των αιρέσεωνΤα αίτια των αιρέσεων

1. Εγωισμός, απόλυτη εμπιστοσύνη στην

ανθρώπινη λογική.

2. Προσπάθεια να κατανοηθούν τα δόγματα με

τη χρήση της φιλοσοφίας.

3. Θρησκευτικός συγκρητισμός (Προσπάθεια

εισαγωγής παραδόσεων και αντιλήψεων από

άλλες θρησκείες).

Η Εκκλησία διατηρεί ανόθευτη την πίστη των Αποστόλων. Μερικές φορές οι χριστιανοί μετέφεραν μαζί τους

θρησκευτικές και πολιτιστικές εμπειρίες είτε από τον ιουδαϊκό είτε από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο.

α. Οι Χριστιανοί που προέρχονταν από τον Ιουδαϊσμό: Ήταν δύσκολο να δεχθούν ότι το Ευαγγέλιο αντικατέστησε το

Μωσαϊκό Νόμο. β. Οι Χριστιανοί που προέρχονταν από τον «Εθνικό Κόσμο»: 1. Ήταν δύσκολο να δεχθούν τη δημιουργία του κόσμου από

το μηδέν. 2. Ήταν δύσκολο να δεχθούν τη διδασκαλία για την είσοδο

του «κακού» στον κόσμο.

Το νόημα των αιρέσεωνΤο νόημα των αιρέσεων

α. Τριαδολογικές Αιρέσεις Αρνούνται την Αγία Τριάδα υποστηρίζοντας ότι Θεός είναι μόνο ο Πατέρας ενώ ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα είναι κατώτεροι Θεοί ή

απρόσωπες δυνάμεις. β. Χριστολογικές Αιρέσεις Αρνούνται τη Θεανθρωπινότητα του Χριστού υποστηρίζοντας άλλοτε ότι ο Χριστός δεν υπήρξε πραγματικός

Θεός και άλλοτε ότι δεν υπήρξε πραγματικός άνθρωπος.

Τι διδάσκει η Αγία Γραφή για το ΘεόΤι διδάσκει η Αγία Γραφή για το Θεό

• Ο Θεός είναι μία ουσία, αλλά τρία διαφορετικά πρόσωπα ή υποστάσεις.

• Τα τρία πρόσωπα είναι μεταξύ τους «ομοούσια»(μία θεία ουσία), ομότιμα και ισότιμα.

• Κάθε θείο πρόσωπο είναι διαφορετικό, μοναδικό, αλλά ολόκληρος και τέλειος Θεός.

• Ο Πατέρας είναι «ἀγέννητος». • Ο Υιός «γεννᾶται» αιώνια από τον Πατέρα.

• Το Αγ. Πνεύμα «ἐκπορεύεται» από τον Πατέρα.

Ο όρος ουσία ή φύση αποδίδει το κοινό, δείχνει την ενότητα, ενώ

η υπόσταση ή πρόσωπο αποδίδει το ίδιο, δείχνει τη διαφοροποίηση.

Τι λένε αυτά για το Θεό;Τι λένε αυτά για το Θεό;

• Ο Θεός δεν είναι μια απόλυτη μονάδα

• Ο Θεός είναι Τριάδα, τέλεια κοινωνία τριών προσώπων ισότιμων, το καθένα από τα οποία είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο.

• Ο Θεός είναι αγάπη.

Εικόνα της

Αγίας Τριάδας

Έργο του Andrei Rublev1360-1430

Πινακοθήκη Τρετιάκοφ, Μόσχα

Ο ΑρειανισμόςΟ Αρειανισμός

• Κάποιοι δεν δέχονταν την Τριαδικότητα του Θεού.

• Φοβούνταν ότι καταργείται η μονοθεΐα

• Έλεγαν ότι υπάρχει μία αρχή στη θεότητα (και όχι τρεις).

• Αυτοί ονομάστηκαν μοναρχιανοί.

• Ο σπουδαιότερος ήταν ο Άρειος.

• Ο Άρειος ... δίδασκε ότι ο Θεός αποτελούσε αιώνια και αδιαίρετη μονάδα.

• Επιθυμώντας να δημιουργήσει το σύμπαν, ο Θεός έκανε ένα Υιό από το τίποτα, προικισμένο με τον Λόγο Του. Ο Υιός, ως εκ τούτου, δεν ήταν ούτε συναΐδιος, ούτε ομοούσιος με τον Πατέρα, αλλά πλάσμα του Θεού...».

• Επέμεινε ότι ο Υιός και Λόγος του Πατρός, που εμφανίστηκε ως άνθρωπος, δεν ήταν της ίδιας ποιότητας Θεός, όπως ο Πατέρας, ότι ήταν ένας κατώτερος Θεός, ένας ενδιάμεσος μεταξύ του Πατέρα και των υπόλοιπων δημιουργημάτων, υπέκειτο δηλ. και αυτός στην κατηγορία του χρόνου, καθώς ήταν κάποια εποχή που δεν υπήρχε και τον δημιούργησε ο Θεός Πατέρας, για να τον χρησιμοποιήσει ως όργανο του, ώστε να δημιουργήσει όλα τα υπόλοιπα όντα της δημιουργίας.

• «ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὐκ ἦν...».

Διδασκαλία του Αρείου για τον Υιό του Θεού :Διδασκαλία του Αρείου για τον Υιό του Θεού :

• Αν όμως ο Χριστός δεν είναι Θεός τότε δεν έχει ενωθεί ο άνθρωπος με το Θεό επομένως δεν υπάρχει σωτηρία. «Εἰ κτίσμα ἦν ὁ Υἱός, ἔμενεν ὁ ἄνθρωπος οὐδὲν ἦττον θνητός, μὴ συναπτόμενος τῷ Θεῷ». (Μ. Αθανάσιος)

• Εἰ κτίσμα ὁ Υἱός, ἔτι καὶ νῦν λατρεύω τῇ κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα (Γρηγ. Θεολόγος).

• Γι αυτό η Εκκλησία δεν δέχεται αυτές τις αντιλήψεις.

• Οι μάρτυρες του Ιεχωβά σήμερα πιστεύουν τα ίδια.

Οι συνέπειες Οι συνέπειες της της ΑρειανικήςΑρειανικής αντίληψηςαντίληψης

στη Νίκαια της Βιθυνίας,

325 μ. Χ.

κήρυξεκήρυξε τοντον ΥιόΥιό τουτου ΘεούΘεού ""ὁμοούσιοὁμοούσιο""

μεμε τοντον ΠατέραΠατέρα «ἐκ (τῆς οὐσίας) τοῦ

Πατρός, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον

τῷ Πατρί…».

Η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος Η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος

Η αγία και

οικουμενική

πρώτη

σύνοδος των

318 θεοφόρων

πατέρων.

Τοιχογραφία από

την Μονή της

Παναγίας Σουμελά

στον Πόντο.

Ο θάνατος του Αρείου

Ο Άρειος είχε πείσει το βασιλιά

Κωνσταντίνο ότι πιστεύει ορθά.

Και ο βασιλιάς διέταξε τον

Αλέξανδρο να αφήσει τον Άρειο να

μετέχει της Θείας Κοινωνίας. Ο

Αλέξανδρος, λυπημένος,

«προσευχήθηκε στο Θεό» και

ζήτησε τη βοήθεια Του.

Και ο Θεός «επενέβη». Το πρωί

της Κυριακής που ο Άρειος

επρόκειτο να λειτουργήσει, πήγε

για σωματική του ανάγκη, υπέστη

αιμορραγία και πέθανε. Ο Θεός

δεν επέτρεψε στον αιρεσιάρχη να

λειτουργήσει. Να βεβηλώσει την

Θ. Λειτουργία.

Εκκλησιαστική Ιστορία, Θεοδώρητος Κύρου, σελ. 21-22

Οι μεγαλύτερες αιρέσεις:Οι μεγαλύτερες αιρέσεις:

Ο ΑρειανισμόςΟ Αρειανισμός

Ο ΝεστοριανισμόςΟ Νεστοριανισμός

Ο ΜονοφυσιτισμόςΟ Μονοφυσιτισμός

Πάντα στην Εκκλησία μετράει το έλεος και η αγάπη του Θεού και πάντα γίνεται διαχωρισμός της αμαρτίας από τον αμαρτωλό.

• Με την αλήθεια της πίστης που μας παρέδωσε ο Χριστός, οι Απόστολοι και οι Πατέρες

• με στόχο την επιστροφή και τη σωτηρία τους.

Πώς αντιμετωπίζει η ΕκκλησίαΠώς αντιμετωπίζει η Εκκλησία τις αιρέσεις και τους αιρετικούς;τις αιρέσεις και τους αιρετικούς;

Η Εκκλησία «ἐν τῇ κοινωνίᾳ τῆς πίστεως καὶ ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης, ἀποδοκιμάζει (κατακρίνει) πρώτιστα οὐ τὸν αἱρετικόν ἀλλὰ τὴν αἵρεσιν, οὐ τὸν ἄνθρωπον ἀλλὰ τὴν πλάνην». Ιωαν. Χρυσόστ. PG 50, 700 -701

Η ανάμειξη της πολιτείαςΗ ανάμειξη της πολιτείας

ΓιαΓια νανα ειρηνεύσειειρηνεύσει ηη εκκλησίαεκκλησία

γιαγια τηντην αποκατάστασηαποκατάσταση τηςτης κοινωνικήςκοινωνικής τάξηςτάξης καικαι ηρεμίαςηρεμίας πουπου διασαλευότανδιασαλευόταν μεμε τιςτις θεολογικέςθεολογικές έριδεςέριδες..

Μια μακροπρόθεσμη συνέπειαΜια μακροπρόθεσμη συνέπεια

•• ΟΟ ΜονοφυσιτισμόςΜονοφυσιτισμός αναν καικαι καταδικάστηκεκαταδικάστηκε απόαπό τηντην Δ'Δ' ΟικουμενικήΟικουμενική ΣύνοδοΣύνοδο τηςτης ΧαλκηδόναςΧαλκηδόνας ((451451),), κυριάρχησεκυριάρχησε στιςστις ανατολικέςανατολικές επαρχίεςεπαρχίες τουτου ΒυζαντινούΒυζαντινού ΚράτουςΚράτους (Συρία,(Συρία, Παλαιστίνη,Παλαιστίνη, Αίγυπτος)Αίγυπτος)..

•• ΗΗ καταπίεσηκαταπίεση τωντων ΜονοφυσιτώνΜονοφυσιτών απόαπό τητη βυζαντινήβυζαντινή κυβέρνησηκυβέρνηση υπήρξευπήρξε έναςένας απόαπό τουςτους παράγοντεςπαράγοντες πουπου διευκόλυνανδιευκόλυναν αργότερααργότερα τιςτις αραβικέςαραβικές κατακτήσειςκατακτήσεις ((630630--650650)).. ΟιΟι ΜονοφυσίτεςΜονοφυσίτες αποδέχτηκαναποδέχτηκαν τηντην κυριαρχίακυριαρχία τωντων ΑράβωνΑράβων,, γιαγια νανα μπορέσουνμπορέσουν νανα απαλλαγούναπαλλαγούν απόαπό τητη σκληρήσκληρή στάσηστάση τηςτης κυβέρνησηςκυβέρνησης τηςτης ΚωνσταντινούποληςΚωνσταντινούπολης..

ΠροχαλκηδόνιεςΠροχαλκηδόνιες ΕκκλησίεςΕκκλησίες σήμερασήμερα

Αρμενική Εκκλησία Μαρωνίτες (Συρία) Κοπτική (Αίγυπτος) Αιθιοπική Εκκλησία