Υποστηρικτικό σλικό για τημ Έκθεση –Έκυραση Α Λσκείοσ...
33
Υποστηρικτικό σλικό για τημ Έκθεση –Έκυραση Α Λσκείοσ Επιμέλεια:ΗρώΜίτα,υιλόλογοςκH Η παράγραφοσ Παξάγξαθνο είλαη ην ζεκαηηθά απηνηειέο ηκήκα ηνπ γξαπηνχ πεδνχ ιφγνπ, ην νπνίν δηαζέηεη λνεκαηηθή ελφηεηα θαη είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλν κε ην ζπλνιηθφ θείκελν. Ο ξόινο ηεο παξαγξάθνπ Με ηε ρξήζε ηεο παξαγξάθνπ, επηδηψθεηαη ε απνηειεζκαηηθή κεηαβίβαζε επαξθψλ πιεξνθνξηψλ, πνπ θσηίδνπλ κηα πιεπξά ηνπ επξχηεξνπ πξνβιεκαηηζκνχ ελφο ζέκαηνο. Η παξάγξαθνο απνηειεί κηθξνγξαθία ηεο έθζεζεο ηφζν δνκηθά φζν θαη ιεηηνπξγηθά. Γνκηθά Παξάγξαθνο Έθζεζε (δνθίκην) Θεκαηηθή πξόηαζε - πεξίνδνο Πξόινγνο Λεπηνκέξεηεο (ζρόιηα) Αλάπηπμε Πεξίνδνο θαηαθιείδα Δπίινγνο Λεηηνπξγηθά Όπσο ε έθζεζε, έηζη θαη ε παξάγξαθνο πξνζεγγίδεη κηα πηπρή ελφο πξνβιήκαηνο - θαηλνκέλνπ, ην αλαπηχζζεη δηεμνδηθά θαη πξνζθέξεη, θαηαιεθηηθά, έγθπξν θαη ρξήζηκν πιεξνθνξηαθφ πιηθφ ζηνλ αλαγλψζηε. Δηδηθφηεξα: Η παξάγξαθνο δελ έρεη ηελ απηνηέιεηα ηεο δνθηκηαθήο έθζεζεο γηαηί εμαξηάηαη λνεκαηηθά απφ ηελ πξνεγνχκελε θαη πξνεηνηκάδεη ηελ επφκελε. Οη παξάγξαθνη δηαθξίλνληαη κεηαμχ ηνπο κνξθηθά θαη λνεκαηηθά: Μνξθηθά Ο πξψηνο ζηίρνο δε βξίζθεηαη ζην ίδην χςνο κε ηνπο άιινπο ζηίρνπο, ε πξψηε ιέμε γξάθεηαη πην κέζα απφ ηηο πξψηεο ιέμεηο ησλ ζηίρσλ. Ννεκαηηθά Πνιιέο παξάγξαθνη καδί, νξγαλσκέλεο ινγηθά γχξσ απφ έλα λνεκαηηθφ θέληξν, ζπλαπνηεινχλ ηελ έθζεζε. Έλα γξαπηφ θείκελν ρσξίο επηκειεκέλε παξαγξαθνπνίεζε πξνδηαζέηεη αξλεηηθά ηνλ αλαγλψζηε θαη ηνλ απσζεί αηζζεηηθά. Ο ρσξηζκφο κηαο έθζεζεο ζε παξαγξάθνπο είλαη κηα κνξθή ζηίμεο. Όπσο ην θεθαιαίν γξάκκα ζηελ αξρή ηεο πξφηαζεο δείρλεη φηη αξρίδεη κηα λέα λνεκαηηθή ελφηεηα, έηζη θαη ν ρσξηζκφο ηεο έθζεζεο ζε παξαγξάθνπο ελεκεξψλεη ηνλ αλαγλψζηε ζε κηα λέα θάζε ηνπ ζέκαηνο.
Transcript of Υποστηρικτικό σλικό για τημ Έκθεση –Έκυραση Α Λσκείοσ...
Υποστηρικτικό σλικό για τημ
Έκθεση –Έκυραση Α Λσκείοσ
Επιμέλεια:ΗρώΜίτα,υιλόλογοςκH Η παράγραφοσ
Παξάγξαθνο είλαη ην ζεκαηηθά απηνηειέο ηκήκα ηνπ γξαπηνχ πεδνχ ιφγνπ, ην νπνίν δηαζέηεη λνεκαηηθή ελφηεηα θαη είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλν κε ην ζπλνιηθφ θείκελν. Ο ξόινο ηεο παξαγξάθνπ Με ηε ρξήζε ηεο παξαγξάθνπ, επηδηψθεηαη ε απνηειεζκαηηθή κεηαβίβαζε επαξθψλ πιεξνθνξηψλ, πνπ θσηίδνπλ κηα πιεπξά ηνπ επξχηεξνπ πξνβιεκαηηζκνχ ελφο ζέκαηνο. Η παξάγξαθνο απνηειεί κηθξνγξαθία ηεο έθζεζεο ηφζν δνκηθά φζν θαη
ιεηηνπξγηθά.
Γνκηθά Παξάγξαθνο Έθζεζε (δνθίκην) Θεκαηηθή πξόηαζε - πεξίνδνο Πξόινγνο Λεπηνκέξεηεο (ζρόιηα) Αλάπηπμε Πεξίνδνο θαηαθιείδα Δπίινγνο Λεηηνπξγηθά Όπσο ε έθζεζε, έηζη θαη ε παξάγξαθνο πξνζεγγίδεη κηα πηπρή ελφο πξνβιήκαηνο - θαηλνκέλνπ, ην αλαπηχζζεη δηεμνδηθά θαη πξνζθέξεη, θαηαιεθηηθά, έγθπξν θαη ρξήζηκν πιεξνθνξηαθφ πιηθφ ζηνλ αλαγλψζηε. Δηδηθφηεξα: Η παξάγξαθνο δελ έρεη ηελ απηνηέιεηα ηεο δνθηκηαθήο έθζεζεο γηαηί εμαξηάηαη λνεκαηηθά απφ ηελ πξνεγνχκελε θαη πξνεηνηκάδεη ηελ επφκελε. Οη παξάγξαθνη δηαθξίλνληαη κεηαμχ ηνπο κνξθηθά θαη λνεκαηηθά: Μνξθηθά Ο πξψηνο ζηίρνο δε βξίζθεηαη ζην ίδην χςνο κε ηνπο άιινπο ζηίρνπο, ε πξψηε ιέμε γξάθεηαη πην κέζα απφ ηηο πξψηεο ιέμεηο ησλ ζηίρσλ. Ννεκαηηθά
Πνιιέο παξάγξαθνη καδί, νξγαλσκέλεο ινγηθά γχξσ απφ έλα λνεκαηηθφ θέληξν, ζπλαπνηεινχλ ηελ έθζεζε.
Έλα γξαπηφ θείκελν ρσξίο επηκειεκέλε παξαγξαθνπνίεζε πξνδηαζέηεη αξλεηηθά ηνλ αλαγλψζηε θαη ηνλ απσζεί αηζζεηηθά.
Ο ρσξηζκφο κηαο έθζεζεο ζε παξαγξάθνπο είλαη κηα κνξθή ζηίμεο. Όπσο ην θεθαιαίν γξάκκα ζηελ αξρή ηεο πξφηαζεο δείρλεη φηη αξρίδεη κηα λέα λνεκαηηθή ελφηεηα, έηζη θαη ν ρσξηζκφο ηεο έθζεζεο ζε παξαγξάθνπο ελεκεξψλεη ηνλ αλαγλψζηε ζε κηα λέα θάζε ηνπ ζέκαηνο.
Η έθηαζε κηα νινθιεξσκέλεο λνεκαηηθά θαη ιεηηνπξγηθήο παξαγξάθνπ ζα πξέπεη ζπκβαηηθά λα νξηνζεηείηαη κεηαμχ 8 - 15 ζηίρσλ. εμαίξεζε απνηειεί ε κεηαβαηηθή παξάγξαθνο, ε νπνία, επεηδή δελ έρεη αλαπηπμηαθφ ραξαθηήξα αιιά ζπλδεηηθφ, ζπγθξνηείηαη απφ ιηγφηεξνπ ζηίρνπο.
Όια ηα γξαπηά θείκελα ρσξίδνληαη ζε παξαγξάθνπο, γηαηί απηφ ππεξεηεί θαη ζεκαηνδνηεί ηελ νινθιήξσζε ελφο λνήκαηνο θαη ηε κεηάβαζε ζε κηα άιιε λνεκαηηθή ελφηεηα.
ΓΟΜΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ
Α. Θεκαηηθή πεξίνδνο Δίλαη ε πξφηαζε πνπ εθζέηεη ηελ ηδέα θαη αλαγγέιιεη ην πεξηερφκελν ηεο παξαγξάθνπ. Απνηειεί ηε βάζε (θεληξηθφ άμνλα) φπνπ νηθνδνκείηαη ε ππφινηπε παξάγξαθνο. Δίλαη ζπλήζσο ε πξψηε ή ε δεχηεξε πεξίνδνο ηεο παξαγξάθνπ. Σην γξάςηκν ην πξψην βήκα είλαη λα δηαιέμεηε ηη ζα πεξηιάβεηε ζηελ παξάγξαθφ ζαο θαη ηη ζα απνθιείζεηε. Πξέπεη λα δηαηππψζεηε κε ζαθήλεηα ηε ζεκαηηθή ζαο πξφηαζε, πνπ ζα πεξηνξίδεη θαη ζα θάλεη πην ζπγθεθξηκέλν ην ζέκα ζαο. Να εθθξάδεη κε ζαθήλεηα, αθξίβεηα θαη ζπληνκία ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. Μηα ηέηνηα πξφηαζε είλαη αζθαιήο νδεγφο ηφζν γηα ζαο φζν θαη γηα ηνλ αλαγλψζηε ζαο θαη δείρλεη ηη ζα πεξηιάβεη ε παξάγξαθφο ζαο. Σξόπνη έλαξμεο κηαο ζεκαηηθήο πξόηαζεο
«Λίγνη ζα δηαθσλήζνπλ κε ηελ άπνςε φηη...»
«Δίλαη γλσζηφ φηη...»
«Γελ ππάξρεη ακθηβνιία..»
«Δίλαη θνηλφο ηφπνο..»
«Θα ήηαλ πιάλε, αλ ππνζηήξηδε θαλείο φηη...»
«Δίλαη γεγνλφο φηη...»
«Δίλαη ζαθέο φηη...»
«Αλ επξχλνπκε ηελ παξαηήξεζή καο...»
«Κνηλνηoπία ηείλεη λα απνηειέζεη ε άπνςε...»
«Δίλαη επξχηαηα εδξαησκέλε ε άπνςε....»
«Γχζθνιν, αλ φρη αδχλαην, ζα ήηαλ λα αλαηεζεί θαλείο ζηελ άπνςε...»
«Διάρηζηνη ζα κπνξνχζαλ λα αξλεζνχλ φηη ..»
«Απνηειεί πξαγκαηηθφηεηα ην γεγνλφο φηη...»
«Καηά θνηλή νκνινγία...»
«Υπνζηεξίδεηαη ζπρλά φηη...»
«Λέγεηαη ζπρλά φηη...» πλδεηηθέο ιέμεηο - θξάζεηο πνπ ζπλδένπλ ηε ζεκαηηθή πξφηαζε κε ηηο ιεπηνκέξεηεο
«Δηδηθφηεξα...»
«Πξάγκαηη...»
«Πην ζπγθεθξηκέλα...»
«Αλαιπηηθφηεξα...»
«Γη΄ απηφ ινηπφλ...»
«Με άιια ιφγηα...»
«Φπζηθά...»
«Βέβαηα...»
«Αλαληίξξεηα...»
«Έηζη..»
«Οπσζδήπνηε...»
«Αξρηθά...»
«Σηελ πεξίπησζε απηή...»
«Απηφ ηζρχεη ζην κέηξν πνπ....»
«Δίλαη αιήζεηα φηη...»
«Η δηαπίζησζε απηή δελ απνηειεί
ιεθηηθή ππεξβνιή»
«Δθείλν πνπ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία...»
«Με αθεηεξία ηε ζέζε απηή...»
«Καηά ζπλέπεηα είλαη αλάγθε...»
«Σε κηα ηέηνηα πεξίπησζε....»
« «Σην πιαίζην απηφ θαηαλννχκε...»
«Με δεδνκέλα ηα παξαπάλσ δελ εθπιήζζεη ην γεγνλφο φηη...»
Β. Λεπηνκέξεηεο Οη άιιεο πξνηάζεηο πνπ αλαπηχζζνπλ επαξθψο ηελ ηδέα ηεο ζεκαηηθήο πξφηαζεο. Σηεξίδνπλ θαη ηεθκεξηψλνπλ ηε ζεκαηηθή πξφηαζε. Γηαζαθελίδνπλ, αηηηνινγνχλ, παξνπζηάδνπλ ηα απνηειέζκαηα, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε επαξθήο αλάπηπμε ηεο ηδέαο πνπ πξνβάιιεηαη ζηε ζεκαηηθή.
Γ. Καηαθιείδα Τν γεληθφ ζπκπέξαζκα πνπ νινθιεξψλεη φζα έρνπλ αλαιπζεί ζηηο ιεπηνκέξεηεο. Σπγρξφλσο, πξνεηνηκάδεη ηε κεηάβαζε ζηελ επφκελε παξάγξαθν. Η πξφηαζε θαηαθιείδα πξέπεη λα ζπκίδεη ζηνλ αλαγλψζηε ηελ θχξηα ηδέα ηεο παξαγξάθνπ. Παξαηεξήζεηο Η θαηαθιείδα πξφηαζε ή πεξίνδνο είλαη πξναηξεηηθή Γηα λα εθπιεξψζεη ην ξφιν ηεο, ρξεηάδεηαη λα είλαη ζχληνκε, πεξηεθηηθή θαη ζαθήο. Δλδεηθηηθνί ηξόπνη έλαξμεο ηεο πεξηόδνπ θαηαθιείδαο
«Αβίαζηα, ινηπφλ, ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα...»
«Σπλνςίδνληαο κπνξνχκε λα επηζεκάλνπκε...»
«Γίλεηαη, επνκέλεο, εχθνια αληηιεπηφ...»
«Δχθνια, ινηπφλ, κπνξεί ν θαζέλαο λα ζπκπεξαίλεη...»
«Απφ ηε κέρξη ηψξα απνδεηθηηθή δηαδηθαζία γίλεηαη θαλεξφ...»
«Δχθνια, ινηπφλ, νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα...»
«Σπκπεξαζκαηηθά, έρεη θαηαζηεί ζαθέο...» Παξάδεηγκα Αλαληίξξεηα, ε ηερλνινγία επέθεξε θνζκνγνληθέο αιιαγέο ζηνλ πνιηηηζκφ θαη απνηέιεζε επινγία γηα ηνλ άλζξσπν. (Θεκαηηθή πξόηαζε) Δίλαη αιήζεηα φηη κεηέηξεςε ηελ εξγαζία, ράξε ζηα κέζα πνπ εμαζθάιηζε, απφ επίκνρζε θαη επψδπλε ζε άθνπε θαη απιή δηαδηθαζία. Παξάιιεια, απνκάθξπλε ην θάζκα ηεο πείλαο απφ έλα κεγάιν ηκήκα ηεο αλζξσπφηεηαο θαη απάιιαμε ηνλ άλζξσπν απφ ηελ αζθπθηηθή θπξηαξρία ηεο θχζεο. Αμίδεη, επίζεο λα παξαηεξεζεί φηη κε ηε ζπλδξνκή ηεο ηερλνινγίαο αλάπηπμεο ηα πνιηηηζηηθά αγαζά απνηεινχλ πιένλ πιήγκα ησλ πεξηζζφηεξσλ αλζξψπσλ ηνπ πιαλήηε ησλ πεξηζζφηεξσλ αλζξψπσλ ηνπ πιαλήηε. (Λεπηνκέξεηεο) Αβίαζηα, ινηπφλ, ζπλάγεηαη ην ζπκπέξαζκα φηη ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, ρσξίο λα εμαληινχλ ηνλ πίλαθα ησλ πξνζθνξψλ ηεο ηερλνινγίαο πξνο ηνλ άλζξσπν, δηθαηψλνπλ ην ραξαθηεξηζκφ ηεο επινγίαο πνπ ηεο απνδίδεηαη.( Καηαθιείδα)
ΑΡΔΣΔ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ
Γηα λα δηαζθαιηζηεί «νινθιεξσκέλε» παξάγξαθνο πξέπεη λα ππάξρνπλ:
1.αθήο ζθνπόο
2.Δπαξθήο αλάπηπμε
3.Δλόηεηα: Δμαζθαιίδεηαη φηαλ νη ιεπηνκέξεηεο ηεο παξαγξάθνπ (πιεξνθνξίεο, παξαδείγκαηα, ζρφιηα, ηδέεο ... ) έρνπλ άκεζε ή έκκεζε ζπλάθεηα κε ην ζθνπφ ηεο ζεκαηηθήο πεξηφδνπ. Γη΄ απηφ ζε κηα παξάγξαθν αλαπηχζζεηαη έλα κφλν επηκέξνπο ζέκα, απηφ πνπ δειψλεηαη ζηε ζεκαηηθή πεξίνδν.
Γηα λα επηηεπρζεί ε ελφηεηα ηεο παξαγξάθνπ πξέπεη:
λα θαηαλνείηαη ε θχξηα ηδέα ηεο ζεκαηηθήο πξφηαζεο.
λα αλαδεηνχληαη νη ιεπηνκέξεηεο εθείλεο πνπ έρνπλ ινγηθή ζπλάθεηα κε ην ζθνπφ ηεο ζεκαηηθήο πξφηαζεο θαη ηνλ ζηεξίδνπλ πεηζηηθά.
λα απνθιείνληαη φζεο ιεπηνκέξεηεο απνκαθξχλνληαη απφ ην θεληξηθφ δεηνχκελν –ζθνπφ ηεο παξαγξάθνπ ή είλαη αζήκαληεο.
4. Αιιεινπρία Ννεκάησλ Οη ιεπηνκέξεηεο κηαο παξαγξάθνπ πξέπεη λα ζπλδένληαη ινγηθά, ψζηε ε κηα λα απνξξέεη απφ ηελ άιιε. Με ηελ εμαζθάιηζε ινγηθήο αιιεινπρίαο ν αλαγλψζηεο θαηαλνεί ηελ πνξεία ηεο ζθέςεο θαη κπνξεί λα ειέγρεη ηελ νξζφηεηα ησλ ηδεψλ καο. Αληίζεηα, ε έιιεηςε ινγηθήο αιιεινπρίαο νδεγεί ζε ινγηθά ράζκαηα, αληηθάζεηο θαη απζαίξεηα ζπκπεξάζκαηα, πνπ δεκηψλνπλ ηελ παξάγξαθν. . Πώο θαηαηάζζνληαη νη ιεπηνκέξεηεο α. απφ ηα γλσζηά ζηα άγλσζηα, β. απφ ηα εχθνια ζηα δχζθνια, γ. απφ ηα ιηγφηεξν ζπνπδαία ζηα πεξηζζφηεξν ζεκαληηθά ή ην αληίζηξνθν, δ. κε ρξνλνινγηθή ζεηξά
5. πλνρή Δίλαη ε εθθξαζηηθή ζχλδεζε ησλ λνεκάησλ, δειαδή ε θαηάηαμε ησλ ιεπηνκεξεηψλ κε ηε ρξήζε θαηάιιεισλ ζπλδεηηθψλ ιέμεσλ ή θξάζεσλ, ψζηε λα είλαη εθηθηή ε παξαθνινχζεζε ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ ηνπ ζπγγξαθέα.
Σξόπνη πνπ εμαζθαιίδνπλ ζπλνρή ζηελ παξάγξαθν: Αλησλπκίεο: Η ρξήζε αλησλπκηψλ σο ζπλδεηηθψλ αξκψλ λνεκάησλ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πην θπζηθνχο ηξφπνπο ζχλδεζεο ιεπηνκεξεηψλ. Οη αλησλπκίεο αλαθέξνληαη ζε πξνζδηνξηδφκελα νπζηαζηηθά πξνεγνχκελσλ πξνηάζεσλ ή πεξηφδσλ. Μεηαβαηηθέο - δηαξζξσηηθέο ιέμεηο ή θξάζεηο: α) Λέμεηο πνπ δειψλνπλ ρξνληθή ζρέζε: ηαπηόρξνλα, ζπγρξόλσο, πξνεγνπκέλσο, ύζηεξα, έπεηηα, ζηε ζπλέρεηα, ακέζσο, ηέινο, θαηόπηλ, ελ ησ κεηαμύ, αξγόηεξα, ηώξα, πξηλ, ελώ, θαζώο, αθόηνπ ... β) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ πξφζεζε, νκνηφηεηα, αλαινγία, ζπκπιήξσζε: επηπιένλ, επίζεο, αθόκα, επηπξνζζέησο, παξάιιεια, εμάιινπ, εθηόο απ΄ απηό, ζπκπιεξσκαηηθά, θνληά ζ΄ απηό, αο ζεκεησζεί αθόκε όηη, δελ πξέπεη λα ιεζκνλνύκε αθόκε όηη, ζα απνηεινύζε παξάιεηςε αλ... γ) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ αληίζεζε - ελαληίσζε: σζηόζν, αληίζεηα, εληνύηνηο, παξόιν πνπ, αληίζηξνθα, απελαληίαο, κνιαηαύηα,άιισζηε, αθόκα θαη αλ, κνινλόηη, παξ΄ όια απηά, ζε αληίζεζε κ΄ απηό, Δε ζπκβαίλεη όκσοην ίδην θ.ι.π. δ) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ εηζάγνπλ επεμήγεζε: κε άιια ιόγηα, εηδηθόηεξα, απηό ζεκαίλεη όηη, δειαδή, ζπγθεθξηκέλα, ζαθέζηεξα, κηα δηεπθξίληζε ζην ζεκείν απηό είλαη απαξαίηεηε, γηα λα γίλεη πην ζαθέο, αθξηβέζηεξα... ε) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ ζπκπέξαζκα ή ζρέζε αηηίνπ - απνηειέζκαηνο: επνκέλσο, ζπλεπώο, ζπκπεξαζκαηηθά, άξα, επηινγηθά, θαηά ζπλέπεηα, όπσο πξνθύπηεη, αλαθεθαιαηώλνληαο γη΄ απηό ην ιόγν, απηό νθείιεηαη ζε, απηό έρεη σο απνηέιεζκα, γηα ηνπο παξαπάλσ ιόγνπο .... ζη) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ ηνπηθή ζεηξά ή ζρέζε: εδώ, εθεί, θνληά, καθξηά, ζην ζεκείν απηό, κέζα έμσ .... ε) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ έκθαζε ή βεβαηφηεηα:
πξάγκαηη, ηδηαίηεξα, μερσξηζηά, αμίδεη λα ηνληζηεί, ηδηαίηεξα ζεκαληηθό ζεσξείηαη, εθείλν πνπ πξνέρεη, είλαη αμηνπξόζεθην όηη, πξνπάλησλ, εηδηθά, πεξηζζόηεξν, ην θπξηόηεξν όκσο είλαη, αλαληίξξεηα, είλαη ζαθέο, είλαη γεγνλόο, νπσζδήπνηε, βέβαηα, θπζηθά .... ζ) Λέμεηο ή θξάζεηο πνπ δειψλνπλ δηάδεπμε: ή - ή, είηε - είηε, νύηε – νύηε Δπαλάιεςε ιέμεσλ - θιεηδηώλ: Πην ζπγθεθξηκέλα, επαλαιακβάλνπκε ιέμεηο - θιεηδηά απφ πξφηαζε ζε πξφηαζε π. ρ. ην αληηθείκελν κηαο πξφηαζεο γίλεηαη ππνθείκελν ηεο επφκελεο. Γελ είλαη απαξαίηεην ε ιέμε λα είλαη ε ίδηα. κπνξεί λα είλαη κηα ζπλψλπκε π.ρ. ζπλέπεηεο = απνηειέζκαηα πγγέλεηα - ζπλάθεηα ησλ λνεκάησλ: Πνιιέο θνξέο ηα λνήκαηα αλάκεζα ζε δχν πξνηάζεηο ζρεηίδνληαη ηφζν ζηελά κεηαμχ ηνπο, ψζηε λα θξίλεηαη πεξηηηή ε ηερλεηή κεηάβαζε κε δηαξζσηηθέο ιέμεηο ή θξάζεηο . νηάζεηο ζρεηίδνληαη ηφζν ζηελά κεηαμχ ηνπο, ψζηε λα θξίλεηαη πεξηηηή ε ηερλεηή κεηάβαζε κε δηαξζσηηθέο ιέμεηο ή θξάζεηο.
ΣΡΟΠΟΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΤ Γηα ηελ αλάπηπμε κηαο παξαγξάθνπ πξψηηζηα απαηηείηαη ε ζπγθέληξσζε επαξθνχο θαη έγθπξνπ πιηθνχ, κε ην νπνίν ζα ππνζηεξηρζεί πεηζηηθά ε ζεκαηηθή πεξίνδνο. Σηε δηαδηθαζία ηεο παξαγξαθνπνίεζεο δελ πξέπεη λα ππάξρεη απηνζρεδηαζκφο αιιά πξνζρεδηαζκφο, εμαζθάιηζε αμηφινγσλ ιεπηνκεξεηψλ θαη κέξηκλα γηα ηε δηάξζξσζε - δνκή ηνπο. Η θάζε ζεκαηηθή πεξίνδνο αλαπηχζζεηαη αλάινγα κε ηελ πξφζεζε ηνπ ζπληάθηε, ην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν γξάθεη. Δηδηθφηεξα ε αλάπηπμε κηαο παξαγξάθνπ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηνπο εμήο ηξφπνπο:
κε νξηζκό
κε δηαίξεζε
κε παξαδείγκαηα
κε ζύγθξηζε - αληίζεζε
κε αλαινγία
κε αηηηνιόγεζε
κε αίηην - απνηέιεζκα
κε ζπλδπαζκό κεζόδσλ
ΟΡΗΜΟ Οξηζκφο είλαη ν θαζνξηζκφο θαη ε έθζεζε ησλ θχξησλ γλσξηζκάησλ κηαο έλλνηαο. Η έλλνηα απηή θαηά θαλφλα παξνπζηάδεηαη ζηε ζεκαηηθή πεξίνδν ηεο παξαγξάθνπ θαη θαηφπηλ ζηηο ιεπηνκέξεηεο αλαιχνληαη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο. Ο νξηζκφο νξηνζεηεί πιήξσο θαη δηαθνξνπνηεί κηα έλλνηα απφ άιιεο ζπλαθείο. Οξίδσ ζεκαίλεη: αλαθαιχπησ κηα άιιε ιέμε, γεληθφηεξε θαη πην γλσζηή απφ ηελ νξηδφκελε, ε νπνία λα απνδίδεη ηα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαη ζηε ζπλέρεηα
γλσζηνπνηψ εθείλεο ηηο ιεπηνκέξεηεο πνπ ζα επηηξέςνπλ ηε δηάθξηζή ηεο απφ κηα άιιε (εηδνπνηφο δηαθνξά) π.ρ.: «Η νηθνγέλεηα πεξηγξάθεη ηνλ θνηλσληθφ ζεζκφ πνπ βαζηθή απνζηνιή έρεη, αλάκεζα ζε άιιεο λα πξνεηνηκάζεη νιφπιεπξα ην λέν άλζξσπν γηα ηελ πιήξε θαη αξκνληθή έληαμή ηνπ ζην θνηλσληθφ ζχλνιν. Ο νξηζκφο πξέπεη λ’ απαληά ζηελ ππνηηζέκελε εξψηεζε ηνπ αλαγλψζηε : «Τη ελλνείηε κε απηφ;» Έλαο νξηζκφο δελ κπνξεί λα πεξηέρεη ηελ νξηζηέα έλλνηα: π.ρ.: «Χπρξφ είλαη θαζεηί πνπ πξνθαιεί ην αίζζεκα ςχρνπο». Δίδε νξηζκώλ Οη νξηζκνί ηαμηλνκνχληαη κε δηάθνξνπο ηξφπνπο: Α. Αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ παξνπζηάδνπλ ηελ νξηζηέα έλλνηα Αλαιπηηθνί: Πεξηνξίδεηαη ζηε δήισζε ησλ γλσξηζκάησλ κηαο έλλνηαο, π.ρ.: «Ο άλζξσπνο είλαη ζειαζηηθφ δίπνδν». πλζεηηθνί ή Γελεηηθνί: Γειψλεηαη ν ηξφπνο θαηά ηνλ νπνίν ζπλδπαδφκελα ηα γλσξίζκαηα παξάγνπλ ηελ νξηζηέα έλλνηα, π.ρ.: «Πεξηθέξεηα είλαη ε γξακκή, πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ έλα ζεκείν, ην νπνίν θηλνχκελν κέλεη ζηελ ίδηα απφζηαζε απφ έλα άιιν ζεκείν, ην νπνίν θαιείηαη θέληξν». Β. Με θξηηήξην ηελ έθηαζή ηνπο: ύληνκνη: Δθηείλνληαη ζε κεξηθνχο ζηίρνπο, π.ρ.: «Γιψζζα είλαη θψδηθαο ζεκείσλ νξηζκέλεο κνξθήο, κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο γισζζηθήο θνηλφηεηαο». Δθηεηακέλνη: Δθηείλνληαη ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο παξαγξάθνπο, π.ρ.: «Σπλείδεζε είλαη ην ςπρηθφ θέληξν, απφ ην νπνίν αλαρσξνχλ θαη ζην νπνίν επηζηξέθνπλ φιεο νη ςπρηθέο ελέξγεηεο, αληηιήςεηο, ζθέςεηο, επηζπκίεο. απηφ πνπ δέρεηαη ηηο επηδξάζεηο ηνπ εμσηεξηθνχ θφζκνπ θαη ηηο κεηαθέξεη ζηε γιψζζα ηνπ, ηηο αθνκνηψλεη, ηηο δακάδεη,ηηο δηαηεξεί κε ηε κνξθή εληππψζεσλ, αλακλήζεσλ, έμεσλ. Με άιιεο ιέμεηο,ζπλείδεζε είλαη ην θέληξν ηνπ ςπρηθνχ καο ζχκπαληνο, ην «Δγψ καο». Γνκή νξηζκνύ Σε θάζε παξάγξαθν νξηζκνχ ππάξρνπλ θαηά θαλφλα: α) ε νξηζηέα έλλνηα (Ο.Δ) πξφθεηηαη γηα ηελ έλλνηα πνπ νξίδεηαη ζηελ παξάγξαθν θαη απηή δειψλεηαη ζπλήζσο ζηε ζεκαηηθή πεξίνδν, β) ε έλλνηα γέλνπο (Δ.Γ) πξφθεηηαη γηα ηελ επξχηεξε θαηεγνξία ελλνηψλ κε ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, ζηελ νπνία αλήθεη ε νξηζηέα έλλνηα θαη γ) ε εηδνπνηόο δηαθνξά (Δ.Γ) :πξφθεηηαη γηα ηα ζηνηρεία εθείλα, πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηελ νξηζηέα έλλνηα απφ θάζε άιιε πνπ αλήθεη ζην ίδην γέλνο ελλνηψλ.
ΓΗΑΗΡΔΖ Δίλαη ν ρσξηζκφο ελφο φινπ ζε κέξε. Δηδηθφηεξα κε ηε δηαίξεζε αλαιχνπκε έλα φιν (γέλνο) ζηα κέξε ηνπ (είδε) κε βάζε θάπνην νπζηψδεο γλψξηζκά ηνπο (δηαηξεηηθή βάζε). Ο ηξφπνο απηφο παξαγξαθνπνίεζεο καο απνθαιχπηεη ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία πνπ απαξηίδνπλ έλα αληηθείκελν ή κηα έλλνηα θαη καο βνεζά ζηελ ινθιήξσζε ηεο αθξηβνχο γλψζεο ησλ κεξψλ, αιιά θαη ζηε ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ ηδεψλ θαη ησλ γλψζεσλ καο κε βάζε ηηο νπζηαζηηθέο ζρέζεηο ηνπο. Ο ηξφπνο απηφο αλαπηχμεσο ησλ παξαγξάθσλ καο απνθαιχπηεη ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία απφ ηα νπνία απνηειείηαη έλα αληηθείκελν ή κία έλλνηα θαη καο βνεζάεη ζηελ πιεξέζηεξε θαηαλφεζή ηνπο γηαηί δηαζαθελίδεη ζπγρξφλσο θαη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Μηα έλλνηα κπνξεί λα δηαηξεζεί κε πεξηζζφηεξεο απφ κία δηαηξεηηθέο βάζεηο. Δπαξθήο είλαη ε παξάγξαθνο κε δηαίξεζε φηαλ: α) Η δηαηξεηηθή βάζε είλαη εληαία β) Η δηαίξεζε πεξηιακβάλεη φια ηα είδε γ) Δμαζθαιίδεηαη ζπλέρεηα ζηελ παξάζεζε ησλ εηδψλ. δ) Σρνιηάδνληαη φια ηα είδε πνπ δειψλνληαη ζηε ζεκαηηθή πξφηαζε ή πεξίνδν. Παξάδεηγκα Ο πνιηηηζκφο έρεη δχν φςεηο, ηελ πιηθή θαη ηελ πλεπκαηηθή. Η πξψηε απνβιέπεη ζηελ εμππεξέηεζε ησλ πιηθψλ αλαγθψλ ηνπ αλζξψπνπ θαη πεξηιακβάλεη φια ηα νξαηά επηηεχγκαηά ηνπ, απφ ηα αηειή παιαηνιηζηθά εξγαιεία κέρξη ηελ ηειεφξαζε θαη ηνπο ππνινγηζηέο. Η δεχηεξε έρεη ζηφρν λα ηθαλνπνηήζεη ηηο πλεπκαηηθέο αλεζπρίεο ηνπ αλζξψπνπ, λα απαληήζεη ζηα πξναηψληα εξσηήκαηά ηνπ γηα ηε δσή, ην ζάλαην, ηε θχζε, ηελ αιήζεηα, ηελ ειεπζεξία. Δθθξάδεηαη θαηά θχξην ιφγν κε ηε ζξεζθεία, ηελ επηζηήκε θαη ηελ ηέρλε.
ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ Σε θάπνηεο πεξηπηψζεηο ε αλάπηπμε θαη ε ηεθκεξίσζε ηεο ζεκαηηθήο πεξηφδνπ κηαο παξαγξάθνπ γίλεηαη κε ηε ρξήζε παξαδεηγκάησλ, ηα νπνία βέβαηα έρνπλ ζρέζε κε ην λνεκαηηθφ ππξήλα ηεο. Τφηε ζεσξνχκε φηη ν ηξφπνο αλάπηπμεο είλαη κε παξαδείγκαηα. Τα παξαδείγκαηα είλαη ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο πνπ δηαπηζηψλνπλ ην θχξνο ελφο θαλφλα, γλσκηθνχ, άπνςεο, ηδέαο... Τα παξαδείγκαηα αληινχληαη απφ ηελ θαζεκεξηλή δσή, ηελ πξνζσπηθή εκπεηξία, ηελ ηζηνξία θ. α.
ΤΓΚΡΗΖ - ΑΝΣΗΘΔΖ
Σηελ παξάγξαθν ηεο θαηεγνξίαο απηήο ε ζεκαηηθή πεξίνδνο πεξηέρεη ηνπιάρηζηνλ δχν αληηζεηηθά κεηαμχ ηνπο δεδνκέλα, γηα ηα νπνία ζα γίλεη ζρνιηαζκφο ζηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο παξαγξάθνπ. Δθεί ζα εληνπηζηνχλ ηπρφλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο (ή έλα κφλν απφ ηα δχν) θαη πηζαλφλ λα εμαρζεί θαη έλα αμηνινγηθφ ζπκπέξαζκα (π.ρ. ζηελ πεξίνδν θαηαθιείδα). Σξόπνη αλάπηπμεο ηεο ζύγθξηζεο αληίζεζεο Σηηο ιεπηνκέξεηεο - ζρφιηα ε παξάγξαθνο αλαπηχζζεηαη κε ζχγθξηζε - αληίζεζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κε δχν θπξίσο ηξφπνπο: παξνπζηάδνληαο φια ηα γλσξίζκαηα ελφο κέινπο θαη ζηε ζπλέρεηα φια ηα γλσξίζκαηα ηνπ άιινπ κέινπο θαηαγξάθνληαο ζεκείν πξνο ζεκείν ηηο νκνηφηεηεο θαη ηηο δηαθνξέο ησλ ζπγθξηλφκελσλ - αληηηηζέκελσλ κειψλ. Η πεξίνδνο θαηαθιείδα πεξηιακβάλεη ην ζπκπέξαζκα ηεο ζχγθξηζεο ε κηα γεληθή παξαηήξεζε θαη θξίζε. Σπλήζσο, ππάξρνπλ δηαξζξσηηθέο – ζπλδεηηθέο ιέμεηο πνπ καο θαζνδεγνχλ λα θαηεγνξηνπνηήζνπκε κηα παξάγξαθν ζην ελ ιφγσ είδνο. Γηα παξάδεηγκα, εκθαλίδνληαη αληηζεηηθνί ζύλδεζκνη: κα, αιιά, παξά, φκσο, σζηφζν, κφλν, άιιεο αληηζεηηθέο ιέμεηο: εληνχηνηο, κάιηζηα, κνιαηαχηα, αληίζεηα, έπεηηα (κε αληηζεηηθή θαη φρη ρξνληθή ζεκαζία), εμάιινπ θ.α.
ΑΝΑΛΟΓΗΑ Αλ ε ζεκαηηθή πεξίνδνο είλαη δηαηππσκέλε σο κεηαθνξά ή παξνκνίσζε, ηφηε ε παξάγξαθνο αλαπηχζζεηαη κε αλαινγία, δειαδή κε κηα εθηεηακέλε παξνκνίσζε. Με ηε κέζνδν ηεο αλαινγίαο βεβαηψλνπκε ηελ νκνηφηεηα αλάκεζα ζε δπν αληηθείκελα, θαηλφκελα θ.ιπ. αλφκνηα. π.ρ.: «Η εμάπισζε κηαο επηδεκηθήο αξξψζηηαο γίλεηαη φπσο θαη ε εμάπισζε κηαο ππξθαγηάο...» Σηε κέζνδν απηή έρνπκε δπν ζθέιε - κέξε. ην έλα κέξνο αλαθέξεηαη ζην πεξηγξαθφκελν αληηθείκελν, ελψ ην άιιν ζε έλα αληηθείκελν πην νηθείν πνπ παξνπζηάδεη αλαινγίεο - νκνηφηεηεο κε ην πεξηερφκελν. Μηα αλαινγία δε βαζίδεηαη πάληνηε ζηε ινγηθή, δελ νδεγεί, δειαδή ζε ινγηθά αδηάζεηζηα επηρεηξήκαηα.. Ζ δνκή ηεο παξαγξάθνπ κε αλαινγηθή αλάπηπμε:
Θεκαηηθή πεξίνδνο: Οξίδνληαη ηα κέξε ηεο αλαινγίαο.
ρόιηα - Λεπηνκέξεηεο: Πξνηάζζεηαη ην κέξνο ηεο αλαινγίαο πνπ είλαη απιφ θαη νηθείν. Αθνινπζεί ην κέξνο ηεο αλαινγίαο πνπ ζέινπκε λα δηαζαθελίζνπκε.
Καηαθιείδα: Σπκπεξαζκαηηθά εληνπίδεηαη ην θνηλφ ζηνηρείν πνπ ζπλδέεη ηα κέξε ηεο αλαινγίαο. Παξάδεηγκα Αλζξψπηλε ςπρή θαη ρσξάθη έρνπλ αλάγθε θαιιηέξγεηαο ρσξίο θαιιηέξγεηα ε ςπρή κνηάδεη κε άγνλν ρσξάθη. Μφλν ε επίδξαζε ηεο παηδείαο ζην ρσξάθη ηεο ςπρήο ζα ην γνληκνπνηήζεη θαη ζα ηθαλνπνηήζεη ηνλ θαιιηεξγεηή ηνπ: απνθάιπςε αξεηήο, πξνηεξεκάησλ, ηθαλνηήησλ. Έηζη θαη ην άγνλν ρσξάθη, κε ηελ θαηάιιειε θαιιηέξγεηα ζα γίλεη εχθνξν πξνο θαξπνθφξεζε ησλ ζπφξσλ ηνπ θπηνχ.
ΑΗΣΗΟΛΟΓΖΖ Πνιιέο θνξέο ε ζεκαηηθή πξφηαζε ή ε πεξίνδνο δηαηππψλεηαη θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα θαζίζηαηαη ε αλάγθε ηεο αηηηνιφγεζεο ηνπ ηζρπξηζκνχ - ζέζεο πνπ εθθξάδεη. Φξεζηκνπνηνχκε ινηπφλ ηε κέζνδν ηεο αηηηνιφγεζεο, φηαλ βεβαησζνχκε φηη ε ζεκαηηθή πεξίνδνο καο παξαθηλεί λα ξσηήζνπκε «γηαηί;» Γηα ηελ αλάπηπμε κηαο παξαγξάθνπ κε αηηηνιόγεζε ρξεζηκνπνηνχληαη:
αηηηνινγηθέο πξνηάζεηο πνπ εηζάγνληαη κε αηηηνινγηθνχο ζπλδέζκνπο (γηαηί, επεηδή, αθνχ)
ππνζεηηθνί ζπιινγηζκνί, πνπ δειψλνπλ ηνλ φξν ή ηελ πξνυπφζεζε κε ηελ νπνία γίλεηαη θάηη (αλ, εάλ, ζαλ, άκα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε) Δλδεηθηηθό ιεμηιόγην γηα ηελ αλάπηπμε παξαγξάθνπ κε ηε κέζνδν ηεο αηηηνιόγεζεο:
Ρήκαηα: απνδίδεηαη, επζχλεηαη, εξκελεχεηαη, αηηηνινγείηαη, πεγάδεη, θαηαινγίδεηαη, αλάγεηαη θ.ιπ.
Οπζηαζηηθά: αηηία, αίηην, ιφγνο, επζχλε, παξάγνληαο, ξίδα, θίλεηξν, εζηία, ειαηήξην. Παξάδεηγκα Η εγθιεκαηηθφηεηα δηνγθψλεηαη ζηελ επνρή καο. Η εκθάληζε, θαηλνκέλσλ, φπσο νη αλεπίηξεπηεο νηθνλνκηθέο αληζφηεηεο, ε θιηκάθσζε ηεο αλεξγίαο ησλ λέσλ αλζξψπσλ θαη ν απνθιεηζκφο κεγάισλ αλζξψπηλσλ ζπλφισλ απφ ηα νηθνλνκηθά αγαζά βξίζθνληαη πίζσ απφ ηελ αλεμέιεγθηε έμαξζε (ηεο δηαθζνξάο) θαη (ηεο λεαληθήο εγθιεκαηηθφηεηαο).
ΑΗΣΗΑ - ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ Αλαθέξνπκε ζηε ζεκαηηθή πεξίνδν ηελ αηηία θαη ηηο ζπλέπεηεο – απνηειέζκαηα ζηελ αλάπηπμε. Δίλαη θαιφ λα απνθεχγεηαη ε απιή παξάζεζε - απαξίζκεζε ησλ ζπλεπεηψλ.
αληίζεηα,πξνσζείηαη ε παξάγξαθνο, φηαλ ζρνιηάδνληαη επαξθψο ηα ζηνηρεία (απνηειέζκαηα) πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ αλάπηπμε ηεο παξαγξάθνπ. Παξάδεηγκα Τα απνηειέζκαηα ηεο δσξηθήο εηζβνιήο δελ άξγεζαλ λα θαλνχλ. Όπνπ εγθαηαζηάζεθαλ νη Γσξηείο, ζηακάηεζε θάζε πξφνδνο, ε ηέρλε νπηζζνδξφκεζε θαη νη άλζξσπνη μαλαγχξηζαλ ζηηο πξσηφγνλεο ζπλήζεηεο. Τα αγγεία ηψξα είλαη ρνληξνεηδή θαη κεγάια κε άηερλεο παξαζηάζεηο ή απιά γεσκεηξηθά ζρήκαηα ελ αληηζέζεη πξνο ηα θνκςά θξεηνκπθελατθά κε ηηο θπζηθφηαηεο παξαζηάζεηο. Η ζαιαζζνθξαηία πέξαζε ζηα ρέξηα ησλ Φνηλίθσλ. Αθνινχζεζαλ θχκαηα κεηαλαζηεχζεσλ πξνο ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο θαη ηα κηθξαζηαηηθά παξάιηα.
ΤΝΓΤΑΜΟ ΜΔΘΟΓΧΝ
Πνιιέο θνξέο ν ζηφρνο ηνπ ζπγγξαθέα επηθεληξψλεηαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε κεηάδνζε ησλ δηαλνεκάησλ ηνπ θαη ζηελ πιεξέζηεξε έθζεζε ηνπ απνδεηθηηθνχ πιηθνχ. Απηή ε πξνηεξαηφηεηα επηβάιιεη ην ζπλδπαζκφ δχν ή πεξηζζνηέξσλ κεζφδσλ παξαγξαθνπνίεζεο ησλ απνδεηθηηθψλ ζπιινγηζκψλ. Τα κέξε πνπ απαξηίδνπλ ηελ παξάγξαθν πνπ αλαπηχζζεηαη κε ζπλδπαζκφ κεζφδσλ δελ είλαη θαη΄ αλάγθε ηζφπνζα. Παξάδεηγκα Σηελ ηέρλε ππάξρνπλ δχν ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο νη άλζξσπνη πξνζπαζνχλ λα δηαθξηζνχλ. Σηνλ πξψην, ν θαιιηηέρλεο εθαξκφδνληαο πξνζεθηηθά φ,ηη νη άιινη έρνπλ θαηαζηήζεη κηκείηαη ηα έξγα ηνπο ή επηιέγεη θαη ζπλζέηεη ηηο πνηθίιεο νκνξθηέο ηνπο ζηνλ άιιν, αλάινγα ηελ ππεξνρή ζηελ πξσηαξρηθή ηεο, πεγή, ηε θχζε. Σηνλ πξψην δηακνξθψλεη έλα ζηηι βαζηζκέλν ζηε κειέηε έξγσλ θαη παξάγεη είηε κηκεηηθή είηε εθιεθηηθή ηέρλε. ζην δεχηεξν κε ηελ άκεζε παξαηήξεζε ηεο θχζεο, αλαθαιχπηεη αμίεο πνπ ππάξρνπλ ζ΄ απηή, θαη πνηέ πξηλ δελ έρνπλ κνξθνπνηεζεί. Έηζη δεκηνπξγεί έλα ζηηι πξσηφηππν. Τα απνηειέζκαηα ηνπ πξψηνπ ηξφπνπ, θαζψο επαλαιακβάλνπλ απηφ κε ην νπνίν έρεη θηφιαο εμνηθεησζεί ην κάηη, αλαγλσξίδνληαη θαη κεηξηνχληαη ακέζσο. Αληίζεηα, νη θαηαθηήζεηο ηνπ θαιιηηέρλε ζ΄ έλα θαηλνχξγην δξφκν πξέπεη αλαγθαία λα είλαη αξγέο, γηαηί ιίγνη είλαη ηθαλνί λα θξίλνπλ φ,ηη παξεθθιίλεη απφ ηε ζπλεζηζκέλε πνξεία, ή πξνηθηζκέλνη λα εθηηκνχλ ηηο πξσηφηππεο ιχζεηο. Η παξάγξαθνο αλαπηχρζεθε κε δηαίξεζε, αίηηα - απνηειέζκαηα θαη αληίζεζε.
ΣΔΥΝΗΚΔ ΜΔΣΑΒΑΖ ΑΠΟ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ Δ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ
Η ζχλδεζε παξαγξάθσλ κηαο ελφηεηαο δελ είλαη απιή αζξνηζηηθή δηαδηθαζία είλαη αλάγθε ε επφκελε παξάγξαθνο λα είλαη ινγηθή ζπλέρεηα θαη απφξξνηα ηεο πξνεγνχκελεο, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε λνεκαηηθή αιιεινπρία. Η κεηάβαζε απφ κηα παξάγξαθν ζηελ άιιε λα πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ηξφπν θπζηθφ αιιά θαη αβίαζην θαη λ’ απνθεχγεηαη ε εμσηεξηθή θαη επηδεξκηθή ζχλδεζε. Φξεζηηθνί ηξφπνη κεηάβαζεο απφ κηα παξάγξαθν ζε άιιε είλαη :
Σξόπνη κεηάβαζεο από παξάγξαθν ζε παξάγξαθν
Με πξόηαζε – θαηαθιείδα Με ιέμεηο θιεηδηά Με εξώηεζε Με ζπλδεηηθή ιέμε ή θξάζε Α. ΜΔ ΣΖΝ ΚΑΣΑΛΛΖΛΖ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΠΡΟΣΑΖ-ΚΑΣΑΚΛΔΗΓΑ:
Σηελ πεξίπησζε απηή ε θαηαθιείδα πξφηαζε φρη κφλν ζπλνςίδεη ην πεξηερφκελν ηεο παξαγξάθνπ, ζηελ νπνία αλήθεη, αιιά θαη πξνεμαγγέιιεη ηελ επφκελε παξάγξαθν. Δίλαη επλφεην φηη ε επφκελε παξάγξαθνο αξρίδεη επαλαιακβάλνληαο ηελ θαηαθιείδα, ηελ ηειεπηαία ηδέα ηεο παξαγξάθνπ θαη πξνζζέηεη ηελ θχξηα ηδέα ηεο λέαο παξαγξάθνπ. Παξάδεηγκα Καζνξηζηηθφ , φρη φκσο θαη κνλαδηθφ , απφ ηελ άπνςε απηή, είλαη ην γεγνλφο φηη ζηελ επνρή καο ε δηάξθεηα ηεο θάζεο ηεο ελειηθίσζεο είλαη γηα ιφγνπο ζπνπδψλ θαη γεληθφηεξα εθπαίδεπζεο , παξαηεηακέλε φζν πνηέ άιινηε ζην παξειζφλ. Τν λεαξφ άηνκν παξακέλεη ζε κηα κεηέσξε θαηάζηαζε κεηαμχ αλειηθφηεηαο θαη ελειηθφηεηαο γηα πνιχ κεγαιχηεξν δηάζηεκα απ’ φ,ηη ζπλέβαηλε άιινηε. Σην παξειζφλ ππήξρε κηα ζαθήο δηαρσξηζηηθή γξακκή αλάκεζα ζηε θάζε ηεο θνηλσληθά αλεχζπλεο αλειηθφηεηαο θαη ηεο ππεχζπλεο ελειηθφηεηαο, ελψ ζήκεξα παξεκβάιιεηαη κηα πεξίνδνο, πνπ ζπλήζσο μεπεξλάεη ηε δεθαεηία , φπνπ ην άηνκν δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί αλεχζπλν, νχηε φκσο αλαιακβάλεη θαη ππεχζπλνπο θνηλσληθνχο ξφινπο. Τν ζηνηρείν απηφ πξέπεη λα ζπλδπαζηεί – θάηη πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ Διιάδα φζν ίζσο θακηά άιιε επξσπατθή ρψξα – κε ηελ ππεξπξνζηαηεπηηθόηεηα ηεο νηθνγέλεηαο απέλαληη ζην παηδί. Σν ππεξπξνζηαηεπόκελν λεαξφ άηνκν , καιζαθνπνηεκέλν θαη ζεκειηαθά αλίθαλν γηα απηνπεηζάξρεζε είλαη αλέηνηκν θαη απξνεηνίκαζην λα αληηκεησπίζεη ηηο αλαπφθεπθηεο , ζηε θάζε ηεο έληαμήο ηνπ ζηελ επξεία θνηλσλία, αληημνφηεηεο θαη αληηζηάζεηο, δεδνκέλνπ φηη ζηελ επξεία θνηλσλία ιεηηνπξγνχλ άιια θξηηήξηα απνδνρήο θαη δελ ππάξρεη ε απηνλφεηε θαη ρσξίο φξνπο απνδνρή ηεο νηθνγέλεηαο… Β. ΔΠΑΝΑΛΖΦΖ ΜΗΑ Ζ ΠΔΡΗΟΣΔΡΧΝ ΛΔΞΔΧΝ – ΚΛΔΗΓΗΧΝ ΑΠΟ ΣΖΝ ΠΡΟΖΓΟΤΜΔΝΖ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ: Παξάδεηγκα (…) Λέγνληαο πξφηππα ελλννχκε κηα ζρεκαηνπνηεκέλε εηθφλα κηαο ζεηξάο απφ αμίεο αξκνληθά ζπλδπαζκέλεο κεηαμχ ηνπο, πνπ εθθξάδνπλ επηδησθφκελνπο , απφ έλαλ άλζξσπν, ζηφρνπο. Σε θάζε θνηλσλία άιινηε άηππα θαη άιινηε ζπζηεκαηηθά πξνβάιινληαη δηάθνξα πξφηππα… Γίλεηαη ζαθέο φηη ε απνδνρή πξνηύπσλ απφ ηνπο λένπο αληαπνθξίλεηαη ζηελ αλάγθε ηνπο λα νξηνζεηήζνπλ ζηόρνπο δσήο θαη λα δψζνπλ δηεμφδνπο ζηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο…
Γ. ΜΔ ΣΖ ΥΡΖΖ ΔΡΧΣΖΖ (Ζ ΘΔΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟΣΑΖ ΣΑΤΣΗΕΔΣΑΗ ΜΔ ΣΖΝ ΔΡΧΣΖΖ) : Καιφ είλαη λα απνθεχγνληαη νη εξσηήζεηο θαη κάιηζηα νη θνηλφηνπεο ή ηνπιάρηζηνλ λα εγθαηαιείπεηαη ε θνξηηθή επαλάιεςή ηνπο. Παξάδεηγκα Απνηέιεζκα: πιεζσξηζκφο ζηελ θπθινθνξία «επηζηεκφλσλ» αλεξγία ζηηο θαηεγνξίεο ησλ ππαιιήισλ ηνπ «θνιιάξνπ», πιεγσκέλεο απφ ηελ «αδξάλεηα» ηεο θνηλσληθήο ζπλείδεζεο , εμέξγεζε ησλ αδηθνπκέλσλ. Σχλζεκα «θάησ ηα ηακπνχ» , «λα θαηαιπζνχλ νη ππάξρνπζεο θαη λα δεκηνπξγεζνχλ λέεο θνηλσληθέο δνκέο», «λα δνθηκαζηνχλ λέεο κνξθέο πνιηηηθνχ βίνπ», θ.ι.π. Πνύ θαη πόηε ζα απνξξνθεζνύλ νη «θηιόινγνη» θαη νη «λνκηθνί», νη «ζενιόγνη» θαη νη «θπζηθνί», νη «αξρηηέθηνλεο θαη νη «ηνπνγξάθνη» καο πνπ θαηά εθαηνληάδεο ξίρλνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο αλαδεηώληαο ηύρε; Οη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο λένπο απηνχο εγθαηέιεηςαλ ηα ρσξηά θαη ηελ «πξσηνγελή» παξαγσγηθή εξγαζία ησλ παηέξσλ ηνπο, πξνζπέξαζαλ ηελ πεξηνρή ηεο «δεπηεξνγελνχο» νηθνλνκίαο.
(Δ. Παπαλνύηζνο)
Γ. ΜΔ ΣΖ ΥΡΖΖ ΜΗΑ ΤΝΓΔΣΗΚΖ ΛΔΞΖ Ζ ΦΡΑΖ: 1) Γηα πξφζζεζε – ζπκπιήξσζε – νκνηφηεηα : Αθελφο …αθεηέξνπ… Δπίζεο … Παξάιιεια… Αθφκε … Δπηπιένλ … Δπηπξνζζέησο… Δθηφο απ’ απηφ Γελ πξέπεη λα ιεζκνλνχκε αθφκε φηη… Φξεηάδεηαη επίζεο λα ζεκεησζεί… Αμίδεη , επηπιένλ λ’ αλαθεξζνχκε… Όρη κφλν… αιιά θαη… Θα απνηεινχζε ζνβαξή παξάιεηςε λα κελ ηνλίζνπκε… 2) Γηα ρξνληθή ζχλδεζε : Ταπηφρξνλα… Σπγρξφλσο… Αξρηθά… Ύζηεξα… Αθφηνπ… Σηε ζπλέρεηα… Δλψ … Μεηά απφ απηφ…
3) Γηα αληίζεζε – ελαληίσζε : Καη φκσο… Δληνχηνηο… Απελαληίαο… Σε αληίζεζε… Μ’ απηφ… Δλψ… Ψζηφζν… Μνιαηαχηα… Αληίζεηα… Άιισζηε… Απφ ηελ άιιε πιεπξά… Σπκπιεξσκαηηθά φηαλ ζέινπκε: 1) Να απνδείμνπκε ηηο αηηίεο – παξάγνληεο ζε κηα παξάγξαθν, κπνξνχκε, ελδεηθηηθά λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο :
Σηε δηακφξθσζε (ηνπ αξλεηηθνχ απηνχ παξάγνληα) ζεκαληηθφηαην ξφιν δηαδξακαηίδεη ...
Τα βαζχηεξα αίηηα (ηεο θνηλσληθήο απηήο κάζηηγαο) πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ...
Τν θαηλφκελν απηφ ζπλδέεηαη άκεζα...
Απηφ πνπ θπξίσο επζχλεηαη γηα ηελ έμαξζε...
Τν πξφβιεκα απηφ αλάγεηαη ζε πνιιά θαη ζχλζεηα αίηηα...
Θα άμηδε φκσο λ’ αλαξσηεζεί θαλείο ζε πνηνπο ιφγνπο νθείιεηαη...
Γελ πξφθεηηαη , σζηφζν, λ’ αλαθαιχςνπκε ηα πξαγκαηηθά αίηηα ηνπ λνζεξνχ απηνχ θαηλνκέλνπ, αλ δελ ιάβνπκε ππφςε... 2) Να νξγαλψζνπκε παξαγξάθνπο, γηα λα θαηαδείμνπκε ηε ζεηηθή ή αξλεηηθή επίδξαζε ελφο παξάγνληα, ελδεηθηηθά κπνξνχκε λα μεθηλήζνπκε κε ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο :
Όια απηά έρνπλ σο απνηέιεζκα...
Τν ίδην (ζεηηθά ή αξλεηηθά) αληαλαθιά ε χπαξμε ηνπ παξάγνληα (απηνχ) ζηελ αηνκηθή θαη θνηλσληθή δσή...
Αλππνιφγηζηεο, φκσο, είλαη νη επηπηψζεηο...
Σηηο (ζεηηθέο ή αξλεηηθέο) επηπηψζεηο ζπγθαηαιέγνληαη...
Έλα άιιν ζχκπησκα, φρη ακειεηέν, είλαη θαη ηνχην... 3) Να πξνηείλνπκε ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ελφο ζεηηθνχ ή αξλεηηθνχ παξάγνληα, κπνξνχκε λα αμηνπνηήζνπκε ηνπο παξαθάησ ηξφπνπο έλαξμεο :
Τν λνζεξφ απηφ θαηλφκελν ζα αληηκεησπηζζεί ξηδηθά, αλ...
Δπηηαθηηθή πξνβάιιεη ε αλάγθε ηεο άκεζεο δξαζηεξηνπνίεζεο...
Απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο θξίλεηαη ε ζπκβνιή...
Σεκαληηθφο είλαη ν ξφινο πνπ κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη...
Ακεηάζεην ρξένο έρνπκε ...
Φσξίο φκσο ηελ εθδήισζε ηεο αηνκηθήο θαη ζπιινγηθήο πξνζπάζεηαο ε αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαζίζηαηαη δπζρεξήο... 4) Δλδεηθηηθέο ρξεζηηθέο θξάζεηο πνπ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο αξρή γεληθά ηεο παξαγξάθνπ, αιιά θαη σο κεηάβαζε κεηαμχ ησλ παξαγξάθσλ (ελαξθηηθέο – κεηαβαηηθέο θξάζεηο) :
Δίλαη πεξηηηφ λα ηνληζηεί ...
Δίλαη απαξαίηεην λα επηζεκαλζεί...
Ξερσξηζηφο ιφγνο, φκσο, πξέπεη λα γίλεη...
Δίλαη ρξήζηκν λα ηνληζηεί επίζεο...
Δίλαη θαλεξφ φηη...
Πξνρσξψληαο δηαπηζηψλνπκε φηη...
Διάρηζηνη ζα κπνξνχζαλ λα αξλεζνχλ φηη...
Πνιινί ζα ζπκθσλνχζαλ κε ηελ άπνςε...
Δπεθηείλνληαο ην ζπιινγηζκφ καο, ζα ιέγακε...
Πξνβάιιεη, φκσο, ζην ζεκείν απηφ κηα βαξπζήκαληε αληίξξεζε... Παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά δηδαγκέλα θείκελα ηνπ β ηεηξακήλνπ
Ο άνθρωποσ και το φόρεμα
Επιμζλεια: Ηρϊ Μίχα , φιλόλογοσ
Το φόρεμα (ανκρϊπινθ επινόθςθ και φροντίδα )ωσ προςταςία και ςτολιςμόσ αποτελειϊνει και
επιςφραγίηει το <πρόςωπό >μασ , το ςυμπλθρϊνει και το παρουςιάηει. Το πϊσ ντφνουμε το ςϊμα
μασ (από τθν κεφαλι ), με τι υλικά με ποιόν τρόπο , δεν είναι κακόλου αςιμαντο ι τυχαίο γεγονόσ
για τθν υπόςταςι μασ , τθ <δθμόςια> και τθν <ιδιωτικι>. Αποτελεί μζροσ του εαυτοφ μασ , τθν
προβολι του προσ τα ζξω , και εκφράηει τθν προςωπικι μασ υφι: το πϊσ κζλουμε να μασ βλζπουνε
οι άλλοι και τα δικά μασ μάτια. Γδφνετε ζναν άντρα(ςτο ιατρείο , τθν φυλακι)και αμζςωσ χάνει τθν
αυτοπεποίκθςθ, τθ δφναμθ, το γόθτρό του .Ζχει τθν εντφπωςθ ότι του αφαιρζςατε και κρατάτε ςτα
χζρια ςασ όχι απλϊσ το περίβλθμα , αλλά ζνα μεγάλο μζροσ από τθν ουςία του. Ότι τον
ακρωτθριάςατε. Φαντάηεςτε ότι μπορεί να επιβλθκεί, να ζχει ςυνείδθςθ του εαυτοφ του πλιρθ , να
αςκιςει τθν εξουςία, ι τθν αποςτολι του ζνασ αξιωματικόσ χωρίσ ςτολι, ζνασ παπάσ χωρίσ ράςο,
ζνασ δικαςτισ ντυμζνοσ όπωσ ο κατθγοροφμενοσ; Ο Carlyle,καρρϊ , προτείνει κάπου να κάνουμε
ζνα μικρό <νοερό> πείραμα γα να βεβαιωκοφμε πόςο αξίηουν οι μεγάλοι τιτλοφχοι τθσ κοινωνίασ ,
εκείνοι που θ ςφμβαςθ και ο εκιςμόσ τουσ ζχει υψϊςει ςε κζςεισ τθσ μεγαλοςφνθσ και ιςχφοσ ;
:υποκζςτε –λζει-ότι ςε μια soiree de gala τθσ όπερασ πζφτουν και εξαφανίηονται τα ροφχα πόλων
των κεατϊν .Μπορείτε να ξεχωρίςετε τον βαςιλζα από τον ταξικζτθ , τθν ςτρατθγίνα από τθ
ςιδερϊτρια τθσ ςκθνισ ;Μαηί με το φόρεμα πάει και ο κοινωνικόσ διαφοριςμόσ .Αποτζλεςμα : θ
πλιρθσ εξομοίωςθ , το αρικμθτικό πλικοσ .
Στισ αρχαίεσ κοινωνίεσ , τουσ λαοφσ τουσ πρωτόγονουσ όχι μόνο το επίςθμο φόρεμα (του φυλάρχου,
του ιερζα , του μάντθ)αλλά αι το κακθμερινό λογαριάηεται πολφ. εΠιςτεφεται ότι είναι μζροσ του
ανκρϊπου που το φορεί , ςυνζχεια , απόλθξι του. Ότι μετζχει ςτθν ουςία του, ζχει εμποτιςτεί από
αυτιν , όπωσ οι τρίχεσ του ςϊματοσ θ τα νφχια. Και για αυτό , εάν κατορκϊςει κανείσ να
προμθκευτεί ζςτω και ζνα κομματάκι από το ροφχο του εχκροφ ι του αγαπθμζνου του, μπορεί να
τον κάνει(με τθ δφναμθ τθσ μαγείασ )υποχείριό του .Ο πρωτόγονοσ (και με τθ νοοτροπία του
ςκζπτονται και ενεργοφν πάρα πολλοί, ακόμθ και μζςα ςτισ πιο εξελιγμζνεσ κοινωνίεσ )φοβάται και
<φυλάει >τα ροφχα του. Όπωσ και τθν απεικόνιςθ , το είδωλο του. Περιζχουν κατά κάποιο τρόπο ,
τθν υπόςταςι του, και όταν τα παραδίνει, ι του τα αρπάηουν , πιςτεφει ότι ζχει εκχωριςει ζνα
μζροσ του εαυτοφ του ςτθ διάκριςθ του άλλου και βρίςκεται πια κάτω από τον ζλεγχό του.
Όχι λοιπόν δεν κάνει, αλλά ίςα- ίςα το ράςο κάνει τον παπά .Όταν αλλάηετε το φόρεμά ςασ
,αιςκάνεςκε διαφορετικόσ .Βάηετε τα γιορτινά ςασ αι αμζςωσ διάκεςθ και ςυμπεριφορά γίνεται
πανθγυρικι .Ντφνεςτε ςτο χακί και ζνα σ άλλοσ τφποσ ανκρϊπου ςχθματίηεται μζςα ςασ : ο
ςτρατιϊτθσ .Τα μαφρα ροφχα δεν ταιριάηουν απλϊσ , ςυνκζτουν το πζνκοσ ςασ .Για να νιϊςετε τθν
εξοχι , το βουνό, τθ κάλαςςα , πρζπει να πετάξετε το ςυνθκιςμζνο και να βάλετε το εκδρομικό ςασ
κουςτοφμι. Με τθν ίδια αμφίεςθ δεν μπορείτε να ηιςετε διαφορετικζ καταςτάςεισ ηωισ .Στθν
ανάγκθ, μεταβάλλετε μια λεπτομζρεια (αναςθκϊνετε τα μανίκια ςασ , πετάτε το ςακάκι ι
ξεκουμπϊνετε το πουκάμιςό ςασ)και βρίςκετε τθν αντιςτοιχία του εςωτερικοφ με το εξωτερικό ςασ.
Ευάγγελοσ Παπανοφτςοσ
Α. Να γραφεί θ περίλθψθ (25 μονάδεσ)
Β1.α)Ν γράψετε τα ςυνϊνυμα των παρακάτω λζξεων: αςιμαντο, υπόςταςθ, ςφμβαςθ, ζχει
εκχωριςει, πανθγυρικι. (2 μονάδεσ)
Β1.β)Να ςυμπλθρϊςετε τα κενά με μια από τισ παρακάτω λζξεισ(μία περιςςεφει) :
(διαφοροποίθςθ, ματαιοδοξία , ζκφραςθ ,αμφίεςθ, υφι, επιτιδευςθ, αυτοπεποίκθςθ )
Η εξωτερικι εμφάνιςθ αντικατοπτρίηει τθν…………………………….τθσ προςωπικότθτασ του ατόμου. Μια
εξεηθτθμζνθ……………………………..φανερϊνει……………………………..και………………….Μερικοί μάλιςτα
νεόπλουτοι επιλζγουν τθν ενδυματολογικι τουσ ………………………… με ςτόχο να επιδειχτεί θ
κοινωνικι …………………………….. (3 μονάδεσ)
Β2.Να αναπτφξετε ςε μια παράγραφο με αιτιολόγθςθ τθ φράςθ : <είναι δυνατι θ προςζγγιςθ του
εςωτερικοφ κόςμου ενόσ ανκρϊπου μζςω τθσ εξωτερικισ του εμφάνιςθσ>
(10 μονάδεσ)
Β3.Βρείτε δυο παραδείγματα ςυνυποδθλωτικισ χριςθσ τθσ γλϊςςασ .
(5 μονάδεσ)
Β4.Να γράψετε τουσ πλαγιότιτλουσ των παραγράφων.
(5 μονάδεσ)
Β5.Να βρείτε τθ δομι και τον τρόπο ανάπτυξθσ τθσ δεφτερθσ παραγράφου.
(10 μονάδεσ)
Γ.Οριςμζνοι νζοι ντφνονται προκλθτικά και εξεηθτθμζνα. Να επιχειριςεισ να ερμθνεφςεισ αυτι τθ
ςυμπεριφορά(300-400 λζξεισ )διερευνϊντασ τόςο εξωτερικοφσ (κοινωνικοφσ) παράγοντεσ όςο και
εςωτερικοφσ ( ςτθν προςωπικότθτα του ατόμου).(40 μονάδεσ)
Πώσ να μιλάτε ςτα παιδιά ςασ για θζματα που αφοροφν τον ζρωτα
Είναι πολφ ςθμαντικό για τουσ γονείσ να μιλοφν, να διαφωτίηουν και να επιμορφϊνουν τα παιδιά
τουσ για κζματα που αφοροφν τθν αγάπθ , τθν οικειότθτα και το ςεξ .Ο ρόλοσ των γονιϊν για τα
ευαίςκθτα αυτά κζματα είναι πρωταρχικόσ διότι μποροφν δθμιουργϊντασ τισ κατάλλθλεσ ςυνθήκεσ
να περάςουν προσ τα παιδιά τουσ τα ςωςτά μθνφματα που κα τα βοθκιςουν και κα τα
προςτατεφςουν για ολόκλθρθ τθ ηωι. Όμωσ είναι πράγματι γεγονόσ ότι πολλοί γονείσ δεν νιώθουν
άνετα να μιλοφν για τα κζματα αυτά και ζτςι αποφεφγουν ι αναβάλλουν μια τζτοια ςυηιτθςθ ε τα
παιδιά τουσ .
Κάκε χρόνο ζχει υπολογιςτεί ότι ςτισ ΗΠΑ, 3 εκατομμφρια ζφθβοι μολφνονται με ςεξουαλικϊσ
μεταδιδόμενεσ αςκζνειεσ .Επίςθσ κάκε χρόνο 1 εκατομμφριο κορίτςια μζνουν ζγκυοι. Τα παιδιά και
οι ζφθβοι χρειάηονται πλθροφόρθςθ και κακοδιγθςθ από τουσ γονείσ τουσ για να πάρουν τισ ορκζσ
αποφάςεισ ςχετικά με τθ ςεξουαλικι ςυμπεριφορά τουσ .Τα όςα βλζπουν και ακοφν ςτο ςφγχρονο
περιβάλλον που ηοφμε τουσ προκαλοφν ςφγχυςθ, υπερβολικζσ εντυπϊςεισ και ερεκιςμοφσ .
Η ςυηιτθςθ για κζματα ςχετικά με το ςεξ μπορεί να είναι δφςκολθ για τουσ γονείσ και τα παιδιά .Οι
γονείσ όμωσ πρζπει να ανταποκρίνονται ςτισ ανάγκεσ πλθροφόρθςθσ και περιζργειασ των παιδιϊν
τουσ .Ανάλογα με το επίπεδο αυτισ τθσ ανάγκθσ και ηιτθςθσ πρζπει να προςφζρουν όςθ
πλθροφόρθςθ χρειάηεται το παιδί τουσ .
Όταν οι γονείσ μιλοφν ςτα παιδιά τουσ για τα θζματα αυτά , τα βοθκοφν να πάρουν τισ αποφάςεισ
που είναι οι πιο κατάλλθλεσ για αυτά .Οι ζφθβοι ζχουν διαφορετικζσ αντιλιψεισ και ανάγκεσ
.Αντιλαμβάνονται και τοποκετοφν τον ζρωτα και το ςεξ μζςα ςτα πλαίςια των ςχζςεων των
ςυναντιςεων και των γνωριμιϊν. Μπορεί ακόμθ να χρειάηονται βοικεια διότι υπάρχει ςφγχυςη
μζςα τουσ για τθ ςεξουαλικι ςυμπεριφορά ςε μια ςχζςθ. Ενδιαφζροντα και ανθςυχίεσ ςχετικά με
τθν περίοδο , τθν αντιςφλλθψθ , τθν εγκυμοςφνθ και τισ ςεξουαλικϊσ μεταδιδόμενεσ αςκζνειεσ είναι
πολφ ςυχνζσ ςτθν εφθβικι θλικία .Αρκετοί ζφθβοι ζχουν και αγωνίεσ και εςωτερικζσ διαμάχεσ
ςχετικά με τθν οικογζνεια , τθν κρθςκεία και τισ άλλεσ πολιτιςμικζσ αξίεσ .
όταν οι γονείσ μιλάνε με τα παιδιά τουσ ι τουσ εφιβουσ τουσ, είναι ςε αρκετζσ περιπτϊςεισ
βοθκθτικό , να κάνουν τα ακόλουκα :
-να ενκαρρφνουν τα παιδιά να μιλοφν και να κάνουν ερωτιςεισ
-να επιδιϊκουν να διατθρείται μια ιςυχθ ατμόςφαιρα , χωρίσ διάκεςθ κριτικισ για να γίνεται μια
εποικοδομητική ςυηιτθςθ.
-πρζπει να χρθςιμοποιοφν λζξεισ κατανοθτζσ και εφκολεσ , να υπολογίηουν το επίπεδο γνϊςεων και
κατανόθςθσ του παιδιοφ τουσ .
-είναι καλό να διατθρείται εφκυμθ διάκεςθ και να διςτάηουν να μιλάνε και για τισ δικζσ τουσ
δυςκολίεσ να μιλοφν για τα κζματα αυτά
-να ςυςχετίηουν το ςεξ με τθν αγάπθ, τθν οικογζνεια , το αίςκθμα φροντίδασ και ςεβαςμοφ και για
το άτομο αλλά και για το ςφντροφο του
Είναι ςθμαντικό να τονίηεται ςτισ ςυηθτιςεισ θ ςθμαςία των ευκυνϊν που προκφπτουν από τισ
επιλογζσ και τισ αποφάςεισ
(οι πλθροφορίεσ και οδθγίεσ προζρχονται από το American academy of child and adolescent
psychiatry.)
Συμπεραςματικά κα κζλαμε να τονίςουμε ότι θ ανάπτυξθ ενόσ ανοιχτοφ , ειλικρινοφσ και ςυνεχοφσ
διαλόγου μεταξφ των γονιϊν και των παιδιϊν τουσ , για κζματα που αφοροφν τον ζρωτα, τθν
υπευκυνότθτα και τισ επιλογζσ μπορεί ν αποτελζςει μια ουςιαςτικι βοικεια για τα παιδιά και τουσ
νζουσ για να διαφωτιςτοφν και ενθμερωκοφν για τθν ςεξουαλικι επαφι με ζνα τρόπο υγιι και
κετικό .
Αςκιςεισ
Α. Να γράψετε τθν περίλθψθ του κειμζνου ςε 90-100 λζξεισ 25 μον
Β.1ποιοσ είναι ο ρόλοσ των παρακάτω λζξεων μζςα ςτο κείμενο;8 μον
Διότι
Όμωσ
Επίςθσ
Ανάλογα
Όταν
Ακόμθ
Συμπεραςματικά
Β2.Να βρεκοφν τα ςυνκετικά των παρακάτω λζξεων του κειμζνου;18 μον
Διαφωτίηουν , δθμιουργϊντασ , ζφθβοι, ςυμπεριφορά , περιζργειασ ,βοικεια , ατμόςφαιρα
ςφντροφο, υπευκυνότθτα , αφοροφν , προςτατεφουν, πλθροφόρθςθ, υπερβολικζσ, κατάλλθλεσ,
αςκζνειεσ , εφκυμθ, εφκυμθ , ςυνεχοφσ , ενθμερωκοφν
Β3.Να αντικαταςτακοφν οι παρακάτω λζξεισ του κειμζνου με ςυνϊνυμεσ
Συνκικεσ ςφγχρονο, ςφγχυςθ, νιϊκουν , κζματα, εποικοδομθτικι 6 μον
Β4 Στο κείμενο επιλζχκθκε θ αναφορικι –κυριολεκτικι λειτουργία τθσ γλϊςςασ 3 μον
Γ.Στο κείμενο τονίηεται θ ςθμαςία τθσ ςεξουαλικισ διαπαιδαγϊγθςθσ ςτα νζα παιδιά και τουσ
εφιβουσ .Σε μια εργαςία ςασ ςτα πλαίςια του μακιματοσ τθσ ζκκεςθσ αναλαμβάνετε να
παρουςιάςετε ςτθν τάξθ ςασ τθ ςθμαςία του ζρωτα ςτθ ηωι των εφιβων τουσ φορείσ που πρζπει
να αναλάβουν τθ ςεξουαλικι διαπαιδαγϊγθςθ-ενθμζρωςθ και με ποιον τρόπο μποροφν να το
πετφχουν αυτό(300 λζξεισ)
Κριτήριο αξιολόγηςησ :πρότυπα-είδωλα ζκθεςη Α΄ Λυκείου
Πρότυπα –είδωλα κυριαρχοφν ςτισ μζρεσ μασ ….και μασ αποξενϊνουν από τθν πραγματικι
ηωι.
Είναι γενικά πλζον παραδεκτό πόςο ςθμαντικι είναι θ λειτουργία των προτφπων ςτθ ηωι
μασ .Από τθν παιδικι μασ θλικία ςχεδόν τα πάντα κινοφνται βάςει προτφπων .Η
κοινωνικοποίθςθ ,θ μεταβίβαςθ τθσ κοινωνικισ κλθρονομιάσ από τθ μια γενιά ςτθν άλλθ , θ
ςυνακόλουκθ ταφτιςθ με το κοινωνικό ςφνολό και θ ζνταξθ ςε αυτό ςυντελείται ςτθ βάςθ
ςαφϊν και λανκάνοντων προτφπων ςυμπεριφοράσ .Ζτςι από τθν αρχι τθσ ηωισ μασ αλλά
και ςε όλθ τθ διάρκεια τθ , τα πρότυπα κυριαρχοφν .Μακαίνουμε να ηοφμε με αυτά και είναι
πανταχοφ παρόντα .Στθν κακθμερνι ηωι , ςτον χϊρο τθσ πολιτικισ, του κεάματοσ ,των
τεχνϊν ,του ακλθτιςμοφ. Ακλοφνται αντί για μασ ,δθμιουργοφν αντί για μασ ,και γενικά ηουν
αντι για μασ .Ο τρόποσ που επενεργοφν ςτθ ηωι μασ και τθν αλϊνουν ςτθν κυριολεξία , ίςωσ
να είναι και λίγο φποπτοσ , αν όχι πολφ φποπτοσ. Ο χϊροσ που ζχουμε ν αναςάνουμε είναι
ελάχιςτοσ αν όχι αςφυκτικόσ .πϊσ γίνεται αυτό;
Το ςθμερινό άτομο είναι αποκομμζνο από τθν περιοχι τθσ πολιτικισ , από τον χϊρο λιψθσ
αποφάςεων ,ηει μζςα ςε πραγμοποιθμζνεσ κοινωνικζσ και διαπροςωπικζσ ςχζςεισ και ςε
απολικωμζνουσ κεςμοφσ , είναι ςυχνά διαψευςμζνο πολιτικά κόμματα ,κάνει τισ
περιςςότερεσ φορζσ μια αλλοτριωτικι εργαςία και είναι βουτθγμζνο ςτθν ιδεολογία τθσ
κατανάλωςθσ άχρθςτων προïόντων , ςτθν λατρεία του αντικειμζνου ,που είναι πολλζσ
φορζσ άχρθςτο και εφιμερο. Ο χρόνοσ του ανκρϊπου είναι και αυτόσ προοριςμζνοσ για
προςωπικι κατανάλωςθ, είναι γεμάτοσ από ετοιμοπαράδοτεσ ςυνταγζσ τθσ κοινωνίασ τθσ
αφκονίασ: ραδιόφωνο, τθλεόραςθ, περιοδικά ποικίλθσ φλθσ ,κινθματογράφοσ
,επαγγελματικά ςπορ .Η μαηικι κουλτοφρα μεταβιβάηει ιδζεσ και πεποικιςεισ ςτα άτομα ,
υποςκάπτει θν ιδιωτικι ςφαίρα τθσ φπαρξισ τουσ χειραγωγϊντασ το ελεφκερο χρόνο τουσ
.Πατάει πάνω ςτθν άγνοια , ςτον ςτριμωγμζνο ελεφκερο χρόνο , ςτθν ζλλειψθ ουςιαςτικϊν
ενδιαφερόντων, ςτο άτομο που είναι αποκομμζνο από τον πραγματικό κόςμο και γίνεται
ζρμαιο τθσ κοινωνίασ τθσ κατανάλωςθσ .
Κάκε εποχι , κάκε πολιτιςμόσ , κάκε χϊρα ζχει τα δικά τθσ προβεβλθμζνα πρότυπα. Σε
εποχζσ που θ παγκοςμιοποίθςθ επιβάλλεται δια πυρόσ και ςιδιρου και δεν αφινει κανζνα
πολίτθ αμζτοχο ι αδιάφορο , τα πρότυπα του εφθςυχαςμοφ , του καταναλωτιςμοφ και τθσ
πακθτικισ αποδοχισ των όςων διαδραματίηονται γφρω μασ , προςπακοφν να
κυριαρχιςουν. Τα πρότυπα του πολζμου, τθσ επιβολισ , τθσ βίασ , τθσ καταπίεςθσ , τθσ
καταςτροφισ , απζναντι ςε αυτά τθσ ειρινθσ , τθσ δθμιουργίασ , του πολιτιςμοφ .Και
εμπλζκεται θ ανκρωπότθτα ςε μια δίνθ δίχωσ τζλοσ , με τθ βία να φζρνει βία και τον κφκλο
του αίματοσ που δε λζει να κλείςει.
Αςκιςεισ
Α. Να ςυντάξετε τθν περίλθψθ του παραπάνω κειμζνου 90-110 λζξεισ 25 μονάδεσ
Β1<από τθν παιδικι μασ θλικία ςχεδόν τα πάντα κινοφνται βάςει προτφπων>. Να
αναπτφξετε το νόθμα τθσ παραπάνω φράςθσ του κειμζνου ςε μια παράγραφο 70-90 λζξεων
12 μονάδεσ
Β2Να γράψετε τα αντϊνυμα των υπογραμμιςμζνων λζξεων του κειμζνου 8 μονάδεσ
Β3<πϊσ γίνεται αυτό;> για ποιο λόγο χρθςιμοποιεί το παραπάνω ερϊτθμα ο ςυγγραφζασ
του κειμζνου; 4 μονάδεσ
Β4.Να βρείτε τθ δομι τθσ πρϊτθσ παραγράφου και να επιςθμάνετε τον τρόπο με τον οποίο
αναπτφςςεται. 6 μονάδεσ
Β5.Να βρείτε 5 ςφνκετεσ λζξεισ του κειμζνου και να γράψετε 5 νζεσ ςφνκετεσ με το δεφτερο
ςυνκετικό τθσ κακεμιάσ .5 μονάδεσ
Γ. Να γράψετε ζνα άρκρο (300-400) που κα δθμοςιευτεί ςτθ ςχολικι εφθμερίδα ςχετικά με
τισ αρνθτικζσ επιδράςεισ των προτφπων –ειδϊλων ςτουσ νζουσ και τθ ςθμαςία των
αλθκινϊν προτφπων ςτισ μζρεσ μασ .40 μονάδεσ
Α ΚΕΙΜΕΝΟ
Πόηε είδαηε ηελ Κέηη Moο γηα ηειεπηαία θνξά; Αλ ληώζεηε θαιά κε ηνλ
εαπηό ζαο, αλ έρεηε ζπκθηιησζεί κε ηελ εκθάληζή ζαο, κάιινλ ην έρεηε μεράζεη, νη
θσηνγξαθίεο ησλ «ηδαληθώλ» κνληέισλ δελ ζαο αγγίδνπλ. Αλ πάιη δελ ζηακαηάηε
λα μεθπιιίδεηε πεξηνδηθά θαη λα παξαθνινπζείηε ζηελ ηειεόξαζε εηθόλεο
παζαξέιαο, ηόηε δελ απνθιείεηαη λα πάζρεηε από θαηάζιηςε. Γελ ρξεηάδεηαη λα
αλαξσηηέζηε ηη ζρέζε κπνξεί λα έρεη ε Κέηη Moο κε όια απηά, γηαηί δελ είλαη νύηε
ε πξώηε νύηε ε ηειεπηαία θνξά πνπ ηα κνληέια θαηεγνξνύληαη όηη βιάπηνπλ ηελ
ςπρηθή καο πγεία..
Μηα λέα κειέηε, πάλησο, έξρεηαη λα απνδείμεη όηη δελ θηαίλε νη δίκεηξεο
θαιινλέο, ην κπαιό καο θηαίεη γηα όια. Οη εξεπλεηέο δηαπίζησζαλ πσο νη γπλαίθεο
πνπ δίλνπλ ζεκαζία ζηηο δηαθεκίζεηο κε εμαηξεηηθά αδύλαηεο θαη όκνξθεο
γπλαίθεο, ληώζνπλ απνζηξνθή γηα ηηο δηθέο ηνπο «αηέιεηεο» θαη βπζίδνληαη ζηε
κειαγρνιία. Μάιηζηα, ε αξλεηηθή απηή επίδξαζε ηεο νκνξθηάο μεθηλά κόιηο έλα
κεηξία ιεπηά αθόηνπ ην βιέκκα θύγεη από ηε θσηνγξαθία. Όζν πην αλαζθαιήο
ληώζεη κηα γπλαίθα κε ηελ εηθόλα ηεο, ηόζν πην επάισηε είλαη! Τνπιάρηζηνλ απηό
ππνζηεξίδεη ε Λόξη Μηληδ, θαζεγήηξηα Ψπρνινγίαο ζην Παλεπηζηήκην Κνινύκπηα.
«Δίλαη έλαο θαύινο θύθινο. Οπζηαζηηθά νη γπλαίθεο πνπ ληξέπνληαη ήδε γηα ην
είδσιό ηνπο είλαη εθείλεο πνπ ζα ληώζνπλ απεηινύκελεο από θάηη ηόζν αζήκαλην,
όζν κηα θσηνγξαθία».
Β ΚΔΙΜΔΝΟ
Η κόδα έρεη θηάζεη ζην απνθνξύθσκα ηεο θαη έρεη κπεη νινθιεξσηηθά ζηε
δσή καο. Γπζηπρώο , όκσο, ε επηξξνή ηεο ζηηο κάδεο δελ είλαη θαζόινπ
επνηθνδνκεηηθή. Έρεη θπξηαξρήζεη ην εθήκεξν θαη ην παξάινγν .Οη κεγάινη νίθνη
κόδαο αζθνύλ επάλσ καο έλα είδνο ηπξαλληθήο επηβνιήο , ηελ νπνία επηηπγράλνπλ
κέζσ ηεο ηειεόξαζεο θαη ησλ άιισλ ΜΜΔ .Απηό ζηαδηαθά έρεη σο απνηέιεζκα
ηελ έιιεηςε θαιαηζζεζίαο θαη ηαπηόρξνλα ηζνπεδώλεη ηηο αηνκηθέο ηδηαηηεξόηεηεο
θαη ηηο πξνζσπηθέο πξνηηκήζεηο θάλνληαο ηνλ θαζέλα δέζκην ησλ ηάζεσλ πνπ
επηθξαηνύλ
Μέζσ επσλύκσλ πξνζώπσλ ,όπσο γη παξάδεηγκα εζνπνηώλ θαη
ηξαγνπδηζηώλ , εληζρύνληαη ακθηζβεηνύκελα πξόηππα ζπκπεξηθνξάο πνπ
απνδέθηεο έρνπλ ζπλήζσο ηνπο λένπο. Δπίζεο ,έλα άιιν κεηνλέθηεκα ηεο
ζύγρξνλεο κόδαο είλαη ε θεξδνζθνπία ζε βάξνο ηνπ θαηαλαισηηθνύ θνηλνύ. Γηα
παξάδεηγκα έλα ξνύρν πνπ αληηθεηκεληθά ε αμία ηνπ είλαη πνιύ ρακειή ,κπνξεί λα
πσιείηαη αθξηβά κόλν θαη κόλν γηα ην γεγνλόο όηη θνξηέηαη πνιύ θαη ζπκβαδίδεη κε
ηηο λέεο ηάζεηο .
Η επίδξαζε ηεο κόδαο ζην άηνκν ζπγθεθξηκέλα κπνξεί λα έρεη άζρεκεο
ζπλέπεηεο .Ο θαζέλαο πξνζπαζεί λα βξίζθεηαη κέζα ζην πιαίζην ησλ πξνζηαγώλ
ηεο κόδαο γηα λα κελ ζεσξεζεί νπηζζνδξνκηθόο είηε ζπκθσλεί κε απηέο είηε όρη.
Έηζη αζθείηαη πάλσ ηνπ έλαο είδνο ςπρνινγηθνύ εμαλδξαπνδηζκνύ πνπ ζπληειεί
άκεζα ζηελ απώιεηα απηνπεπνίζεζεο θαη ηνλ κηκεηηζκό κέρξη ηελ αιινηξίσζεο
ηεο ζπλείδεζεο ηνπ. Καηα απηόλ ηνλ ηξόπν ππνβηβάδεηαη ε απηνηέιεηα ηνπ θάζε
αηόκνπ θαη ππνβαζκίδεηαη ε θξίζε ηνπ.Έηζη θαηαιήγνπκε λα αλήθνπκε όινη ζε έλα
νκνηόκνξθν ζύλνιν αλζξώπσλ ,ζην νπνίν δελ δηαθέξεη ν έλαο από ηνλ άιιν
,έρνπκε όινη ηα ίδηα πξόηππα θαη θνηλνύο ζηόρνπο θαη νδεγνύκαζηε από ηελ
βηνκεραλνπνηεκέλε καδηθή θνπιηνύξα
ΕΡΩΣΗΕΙ
1 α ) Ποιοι παράγοντεσ ευκφνονται ςφμφωνα με το α κείμενο για τθν άςχθμθ
ψυχολογία οριςμζνων γυναικϊν ςχετικά με τθν εξωτερικι τουσ εμφάνιςθ ;
(μονάδεσ 10)
β)Με ποιόν τρόπο θ μόδα επθρεάηει το άτομο ςτο β κείμενο;
(μονάδεσ 10)
2 α) Να ςχολιάςετε τα ςθμεία ςτίξθσ ςτισ ακόλουκεσ φράςεισ:
«ηδαληθώλ» κνληέισλ
«αηέιεηεο»
Πόηε είδαηε ηελ Κέηη Μνο γηα ηειεπηαία θνξά;
<<Δίλαη έλαο θαύινο θύθινο .Οπζηαζηηθά νη γπλαίθεο πνπ ληξέπνληαη ήδε γηα ην
είδσιό ηνπο είλαη εθείλεο πνπ ζα ληώζνπλ απεηινύκελεο από θάηη ηόζν αζήκαλην,
όζν κηα θσηνγξαθία >>.
(κνλάδεο 10)
β) Να ζπγθξίλεηε ηε γιώζζα ησλ δύν θεηκέλσλ(ιεμηιόγην, ζρήκαηα ιόγνπ, ύθνο
,αλαθνξηθή θαη πνηεηηθή ιεηηνπξγία ηεο γιώζζαο)
(κνλάδεο 10)
3.ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΤ
Σε άξζξν πνπ ζα δεκνζηεπζεί ζε λεαληθό πεξηνδηθό λα εληνπίζεηε ηνπο ιόγνπο γηα
ηνπο νπνίνπο νη λένη επεξεάδνληαη από ηα αξλεηηθά πξνβαιιόκελα πξόηππα θαη
είδσια ηεο επνρήο θαη λα θαηαγξάςεηε ηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο κόδαο ζηε δσή
ηνπο .(400 ιέμεηο)
(κνλάδεο 60)
Δλδεηθηηθά ζρεδηαγξάκκαηα β ηεηξακήλνπ
Γηαθήκηζε
Βαζηθά ζηνηρεία ηεο επηθνηλωλίαο ηεο δηαθήκηζεο: Πνκπόο
Γέθηεο
Μήλπκα
Δπηθνηλσληαθό κέζν / θαλάιη
Δπηθνηλσληαθόο θώδηθαο / γιώζζα
Σθνπόο
Δίδε / κνξθέο δηαθεκηζηηθνύ κελύκαηνο: Τν δηαθεκηζηηθό κήλπκα είλαη δπλαηόλ λα ιάβεη ηηο
εμήο κνξθέο:
• Μήλπκα πνπ αλαπηύζζεηαη κε άκεζν ηξόπν (ρσξίο πξνιόγνπο θαη πεξηηηέο εμεγήζεηο).
• Αθεγεκαηηθό κήλπκα (ρξεζηκνπνηείηαη ε αθήγεζε κηαο ηζηνξίαο γηα ηελ επίδεημε ηνπ
πξντόληνο).
• Μήλπκα κνλνιόγνπ – δηαιόγνπ (κνλόινγνο – δηάινγνο κε ηε κνξθή καξηπξίαο θάπνηνπ εηδηθνύ
ή ελόο θαηαλαισηή).
• Μήλπκα πνπ επεμεγεί ηελ εηθόλα.
• Μήλπκα πνπ ζηεξίδεηαη ζε ηερλάζκαηα / επξήκαηα (ηδηαίηεξε ρξήζε ηεο γιώζζαο, θξάζεηο,
ρξήζε ηνπ ρηνύκνξ, ηεο ππεξβνιήο, ηεο έθπιεμεο, θηι.).
• Μήλπκα πνπ πξνζθέξεη επηρεηξήκαηα.
Μέζα / ηερληθέο ηεο δηαθήκηζεο: • Σπλεηξκό ηδεώλ.
• Αλαιπηηθή πεξηγξαθή θαη επίδεημε ησλ ηδηνηήησλ ηνπ πξντόληνο.
• Δπίθιεζε ζηελ απζεληία (ζ’ έλαλ εηδηθό, ζ’ έλαλ επηζηήκνλα, ζε έλα δεκνθηιέο πξόζσπν, θηι).
• Δπίθιεζε ζην ζπλαίζζεκα (θόβν, ελνρή, επζύλε, επραξίζηεζε, θηι).
• Δπίθιεζε ζηε ινγηθή (επηρεηξήκαηα ππέξ ηνπ πξντόληνο, ζνθηζηηθά ηερλάζκαηα).
• Λαλζάλνληα αμηνινγηθό ραξαθηεξηζκό (ιαλζάλνπζα αμηνιόγεζε πνπ ιεηηνπξγεί δεζκεπηηθά γηα
ην δέθηε, πρ. «Οη έμππλνη νδεγνύλ Fiat»).
Γιώζζα ηεο δηαθήκηζεο: Δπηθεθαιίδα
Κπξίσο θείκελν
Σύλζεκα / ζιόγθαλ
Μέξε ηνπ ιόγνπ
Γξακκαηηθνί ηύπνη (πξνζηαθηηθή, β΄ εληθό ή πιεζπληηθό πξόζσπν, ελεζηώηαο)
Σρήκαηα ιόγνπ
Σύληαμε
Λεθηηθόο πιεζωξηζκόο: πιενλαζκόο θαη επηηήδεπζε ζηε ρξήζε ησλ ιεθηηθώλ ζηνηρείσλ κε
απνηέιεζκα ηελ αθπξνιεμία θαη ηελ αζάθεηα. Πιενλαζκόο επηζέησλ, επηξξεκάησλ, παξαζεηηθώλ,
ρξήζε
1. Αίηηα αλάπηπμεο ηεο δηαθήκηζεο ζηηο ζύγρξνλεο θνηλωλίεο:
• Η αικαηώδεο ηερλνινγηθή θαη βηνκεραληθή αλάπηπμε νδήγεζε ζηελ αύμεζε ηεο παξαγσγήο θαη
ζηελ αλάγθε ηεο ππεξθαηαλάισζεο ησλ αγαζώλ.
• Τν νηθνλνκηθό θέξδνο πνπ απνθέξεη ε θαηαλάισζε έθαλε επηηαθηηθή ηελ πξνβνιή ησλ πιηθώλ
αγαζώλ ζην επξύ θνηλό.
• Ο νηθνλνκηθόο αληαγσληζκόο θαη ε πιεζώξα ησλ παξαγόκελσλ αγαζώλ έθαλε αλαγθαία ηελ
ρξήζε ηεο δηαθήκηζεο γηα ηελ γλσζηνπνίεζή ηνπο ζην θαηαλαισηηθό θνηλό.
• Τν πιήζνο ησλ νκνεηδώλ πξντόλησλ ζπκβάιεη ζηε δηάδνζε ηεο δηαθήκηζεο, ε νπνία θαηεπζύλεη
ηηο επηινγέο ηνπ θαηαλαισηηθνύ θνηλνύ.
• Η δηαθήκηζε απνηειεί κέζν γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο έκθπηεο αλάγθεο ηνπ αλζξώπνπ λα
πξνβάιεη ηηο απόςεηο ηνπ, ζην θνηλσληθό πεξίγπξν κε ζθνπό ηελ απνδνρή ηνπ ηειεπηαίνπ.
• Η αλάγθε ηνπ αηόκνπ λα πιεξνθνξείηαη θαη λα ελεκεξώλεηαη γηα ηα θνηλσληθά, πνιηηηθά,
νηθνλνκηθά δξώκελα ηθαλνπνηείηαη κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο δηαθήκηζεο.
2. Θεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο δηαθήκηζεο:
• Η δηαθήκηζε βειηηώλεη ηελ αμηνπνίεζε ησλ παξαγσγηθώλ ζπληειεζηώλ θάζε επηρείξεζεο, κε
απνηέιεζκα απηή λα παξέρεη ηε δπλαηόηεηα δηάζεζεο ηνπ
πξντόληνο, πνπ δηαθεκίδεηαη, ζε ζρεηηθά ρακειέο ηηκέο. Δπλνείηαη ην εκπόξην ηόζν ζε εζληθό, όζν
θαη ζε δηεζλέο επίπεδν.
• Σπκβάιιεη ζηελ πνηνηηθή βειηίσζε ησλ παξερνκέλσλ αγαζώλ ή ππεξεζηώλ, ιόγσ ηνπ
αληαγσληζκνύ, θαη ζηελ επηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ηεο ηερληθήο πξνόδνπ. Απμάλεη ηηο ζέζεηο
εξγαζίαο.
• Δπηρνξεγεί ηνλ Τύπν θαη ηα ππόινηπα κέζα ελεκέξσζεο. Βνεζά ην ξόιν ηνπο ζηε δηάδνζε ηνπ
πνιηηηζκνύ, ζηελ πξνζπάζεηα γηα πλεπκαηηθή θαη αηζζεηηθή αλαβάζκηζε.
• Μεηώλεη ην κέγηζην εύξνο ησλ δηαθπκάλζεσλ ζηελ νηθνλνκία θαη επελεξγεί ζηαζεξνπνηεηηθά
πάλσ ζηε δήηεζε.
• Ιθαλνπνηεί ηνλ θαηαλαισηή, ηνλ ελεκεξώλεη θαη ηνλ βνεζά λα θάλεη ηηο επηινγέο ηνπ,
εμνηθνλνκώληαο ρξόλν θαη θόπν. Τνλ επραξηζηεί ιόγσ ηνπ εύθνξνπ ςπρηθνύ θιίκαηνο πνπ
δεκηνπξγεί.
3. Αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ηεο δηαθήκηζεο:
• Απμάλεη ηελ ηηκή κνλάδαο ηνπ δηαθεκηδόκελνπ αγαζνύ.
• Σπκβάιεη ζηε δεκηνπξγία κνλνπσιηαθώλ θαηαζηάζεσλ.
• Δπηβάιιεη ζηνλ θαηαλαισηή πιαζκαηηθή δηαθνξνπνίεζε νκνεηδώλ πξντόλησλ, κε βάζε
επνπζηώδε ραξαθηεξηζηηθά.
• Γεκηνπξγεί εμάξηεζε ησλ θξαηηθώλ ή κε κέζσλ ελεκέξσζεο από ηνλ θιάδν ηεο δηαθήκηζεο.
• Γεκηνπξγεί ζηνπο ππνςήθηνπο αγνξαζηέο ςπρνινγηθέο θαηαζηάζεηο εμάξηεζεο θαη άγρνπο πνπ
εμππεξεηνύλ ηα ζπκθέξνληα ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δηαθεκίδνληαη.
• Πξνθαιεί ζην αγνξαζηηθό θνηλό άγρνο γηα ηελ απόθηεζε πεξηζζόηεξσλ πιηθώλ αγαζώλ απ’ όζα
ρξεηάδνληαη. Οη άλζξσπνη, έηζη, νδεγνύληαη ζηελ εληαηηθνπνίεζε ηεο εξγαζίαο ηνπο ή θαη ζηελ
απόθηεζε δεύηεξεο εξγαζίαο, ζπζηάδνληαο ηνλ ειεύζεξν ρξόλν ηνπο.
• Ωζεί ηα άηνκα ζηελ ππεξθαηαλάισζε θαη ηαπηίδεη ηελ έλλνηα ηεο επηπρίαο κε ηελ ρξήζε πιηθώλ
αγαζώλ. Ο άλζξσπνο έηζη, απνπξνζαλαηνιίδεηαη εζηθά θαη ηδενινγηθά, ράλεη ηηο εζσηεξηθέο
ζηαζεξέο ηνπ, εθβαξβαξώλεηαη, απαλζξσπνπνηείηαη.
• Γηαθπβεύεηαη ην πνιίηεπκα ηεο δεκνθξαηίαο, θαζώο ην θαηαλαισηηθό θνηλό εζηζκέλν ζηελ
πιύζε εγθεθάινπ πνπ πθίζηαηαη από ηε δηαθήκηζε, είλαη δπλαηόλ λα παξαζπξζεί ζε ιαζεκέλεο
θαη επηδήκηεο γηα ην θνηλό θαιό απνθάζεηο. Ακβιύλεηαη ε θξηηηθή ηνπ ηθαλόηεηα θαη γίλεηαη
έξκαην επηηήδεησλ δεκαγσγώλ.
4. Σξόπνη αληηκεηώπηζεο: Η δηαθήκηζε νθείιεη λα δηέπεηαη από ηελ:
• Αξρή ηεο αιήζεηαο: θάζε πιεξνθνξία ζρεηηθή κε ην πξντόλ πξέπεη λα αληαπνθξίλεηαη ζηελ
πξαγκαηηθόηεηα.
• Αξρή ηεο αληηθεηκεληθόηεηαο: ζηε δηαθήκηζε επηβάιιεηαη λα αλαθέξνληαη όιεο νη ηδηόηεηεο
ηνπ πξντόληνο, ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο.
• Αξρή ηνπ ζεκηηνύ αληαγωληζκνύ.
• Αξρή ηνπ ζεβαζκνύ ηωλ εζώλ θαη ηωλ εζίκωλ ηεο θνηλσλίαο κέζα ζηελ νπνία γίλεηαη ε
δηαθήκηζε.
Καηαλαιωηηζκόο
1. Πνηεο νη αηηίεο ηεο θαηαλαιωηηθήο καλίαο ηεο επνρήο καο;
Η αληζνκεξήο αλάπηπμε ηνπ ζύγρξνλνπ πνιηηηζκνύ, ε ηδηαίηεξε βαξύηεηα ζηελ ηθαλνπνίεζε
ησλ πιηθώλ αλαγθώλ ηνπ αλζξώπνπ. Τν πινθξαηηθό πλεύκα ηεο επνρήο έζηξεςε ηελ πξνζνρή ηνπ
αηόκνπ ζηνλ πιηθό επδαηκνληζκό κε ηελ ειπίδα λα απνθηήζεη θαη ηνλ ςπρηθό.
Οη δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο ησλ αλζξώπσλ ραξαθηεξίδνληαη από έληνλν αληαγσληζκό, ηάζε
πξνβνιήο. Ο πιηθόο πινύηνο απνηειεί θξηηήξην αμηνιόγεζεο ησλ αλζξώπσλ.
Η αλαζθάιεηα, ε αβεβαηόηεηα θαη ην άγρνο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ην ζεκεξηλό άλζξσπν ηνλ
νδεγνύλ ζηνλ θαηαλαισηηζκό.
Δμαηηίαο ηεο αδπλακίαο ησλ ζύγρξνλσλ θνηλσληώλ λα επηδείμνπλ ηελ πλεπκαηηθή ηνπο ηζρύ, ηε
δύλακε ηνπ ιόγνπ ηνπο ή ηελ εζηθή ηνπο δύλακε, θαηαιήγνπλ λα επηδεηθλύνπλ κόλν ηελ
νηθνλνκηθή επξσζηία.
Η έιιεηςε αλζξσπηζηηθήο παηδείαο πνπ ζα νμύλεη ηελ θξηηηθή ηθαλόηεηα ηνπ αγνξαζηηθνύ
θνηλνύ, θαη ζα ην νδεγήζεη ζηελ επηινγή ηνπ νπζηώδνπο από ην επνπζηώδεο.
Η ηάζε ηνπ αλζξώπνπ λα κηκείηαη, ηνλ νδεγεί ζηελ άθξηηε πηνζέηεζε ηξόπσλ δσήο μέλσλ πξνο
ηνλ ςπρηζκό ηνπ θαη ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ.
Η αληζνξξνπία ηεο παξαγσγήο ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο ηνπ θαηαλαισηηθνύ θνηλνύ, νδήγεζε
ζην ζρήκα ππεξπαξαγσγή – ππεξθαηαλάισζε. Η πεπνίζεζε πσο γηα λα απνθεύγνληαη νη
νηθνλνκηθέο θξίζεηο, πξέπεη λα εληζρύεηαη πεξηνξηζκέλα ε αγνξαζηηθή δύλακε ηνπ θνηλνύ, ώζηε
απηό λα έρεη ηε δπλαηόηεηα λα θαηαλαιώλεη όζν ην δπλαηόλ πεξηζζόηεξα παξαγόκελα αγαζά.
Ο θαηαιπηηθόο ξόινο ηεο δηαθήκηζεο: Μέζα από ηελ επηζηεκνληθή νξγάλσζε, ηε δεκηνπξγία
παζεηηθώλ δεθηώλ ησλ κελπκάησλ, ηε κπζνπνίεζε ησλ θαηαλαισηηθώλ αγαζώλ, ηε «πιύζε
εγθεθάινπ», πνπ ζπληειείηαη κε ηε ζπρλόηεηα θαη ηε ηαρύηεηα ησλ δηαθεκηζηηθώλ κελπκάησλ,
επηηπγράλεηαη ε ρεηξαγώγεζε ηνπ αηόκνπ θαη ε ππνδνύισζή ηνπ ζηα πιηθά αγαζά.
2. Πνηεο νη ζπλέπεηεο ηνπ ππεξθαηαλαιωηηζκνύ;
Η εζηθή θαη πλεπκαηηθή θαηάπησζε ησλ αλζξώπσλ, αθνύ ε αλαδήηεζε ηνπ πιηθνύ
επδαηκνληζκνύ γηα ηελ ππεξθάιπςε ησλ αλαγθώλ γίλεηαη απηνζθνπόο.
Σύκθσλα κε ηνλ Ν. Βξεηηάθν: «Η δσή ράλεη ην δξόκν κέζα ζηελ επηπρία, πεξηζζόηεξν απ’
όζν ην ράλεη κέζα ζηελ δπζηπρία, γηαηί ζηελ πξώηε πεξίπησζε δελ αληηζηέθεζαη, παξαδίλεζαη,
ελώ ην αληίζεην ζπκβαίλεη ζηε δεύηεξε, όπνπ δύζθνια ζ’ εγθαηαιείπεη όρη κόλν η’ όλεηξν αιιά
θαη ε ειπίδα».
Η έλδεηα ηεο πλεπκαηηθήο δσήο ηνπ αλζξώπνπ, αθνύ ζενπνηνύληαη ηα πιηθά αγαζά θαη
ππνβηβάδεηαη ν άλζξσπνο.
Όμπλζε ηνπ άγρνπο ηεο αλαζθάιεηαο θαη πξόθιεζε κεγαιύηεξσλ αδηεμόδσλ.
Καηάξγεζε ησλ αλζξώπηλσλ δεζκώλ εμαηηίαο ηνπ αληαγσληζκνύ.
Δληαηηθνπνίεζε ησλ ξπζκώλ δσήο, αύμεζε ηνπ αλζξώπηλνπ κόρζνπ, θαηαζηξαηήγεζε ηνπ
ειεύζεξνπ ρξόλνπ.
Αλάπηπμε νηθνλνκηθώλ θαηλνκέλσλ όπσο: ε αλεξγία, ε παξανηθνλνκία, ε αηζρξνθέξδεηα, ε
εθκεηάιιεπζε, ν πιεζσξηζκόο.
Σπρλά θαθή πνηόηεηα ησλ πξντόλησλ, ιόγσ αδπλακία ειέγρνπ απηώλ.
Δμάληιεζε θπζηθώλ πόξσλ ελέξγεηαο θαη πξόθιεζε δηαηαξαρώλ ζην πεξηβάιινλ (νηθνινγηθό
πξόβιεκα).
Γεληθά, ν ππεξθαηαλαισηηζκόο εληζρύεη ηελ ππνηέιεηα ηνπ αλζξώπνπ ηνλ κεηαηξέπεη ζ’ έλα
εμαξηεκέλν ππήθνν ηεο θαηαλαισηηθήο θνηλσλίαο, εμαξηεκέλν από αλάγθεο πιαζκαηηθέο.
4. Σξόπνη αληίζηαζεο ζηνλ ππεξθαηαλαιωηηζκό:
Απηάξθεηα, κέηξν, ηεξάξρεζε αλαγθώλ.
Αλζξσπηζηηθή παηδεία, αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ηθαλόηεηαο, θαιιηέξγεηα ησλ αμηώλ, ηδαληθώλ,
παξαδόζεσλ.
Επικοινωνιακά είδη
Γνθίκην θαη δηδαρή, εκεξνιόγην, επηζηνιή, δηάινγνο
Δίδνο Υαξαθηεξηζηηθά
• Γηδαρή
1. Λόγνο κε ζσθξνληζηηθή πξόζεζε,
αιιά θαη πξνζπάζεηα εύθνινπ θαη
άκεζνπ επεξεαζκνύ ηνπ αλαγλώζηε /
αθξναηή.
2. Δίλαη δηαθξηηηθό γλώξηζκα ηεο
εθθιεζηαζηηθήο ξεηνξηθήο.
• Δπηζηνιή
1. Γξαπηή επηθνηλσλία αλάκεζα ζε δύν
αλζξώπνπο πνπ βξίζθνληαη καθξηά ν
έλαο από ηνλ άιιν.
2. Αληηθαζηζηά ηε ζπλνκηιία, γη’ απηό
πξέπεη λα είλαη απιή, θπζηθή, ζαθήο,
εηιηθξηλήο, απζόξκεηε, γεκάηε
νηθεηόηεηα θαη επγέλεηα.
• Γηάινγνο
1. Αλήθεη θπξίσο ζην ινγνηερληθό είδνο.
2. Γηειεπθάλνληαη ζέκαηα δύζθνια θαη
αθαλζώδε. Η πνξεία πξνρσξεί από ηελ
ακθηβνιία ζηε βεβαηόηεηα θαη από ηελ
αζάθεηα ζηε ζαθήλεηα.
Γλώςςα Οξηζκόο: Πξνηνύ πξνρσξήζνπκε ζηελ αλάιπζε ηνπ ζέκαηόο καο είλαη αλαγθαίν λα
πξνζδηνξίζνπκε ηελ έλλνηα ηεο γιώζζαο. Με ηνλ όξν απηό ελλννύκε έλα θώδηθα επηθνηλωλίαο
γηα ηελ ακνηβαία θαηαλόεζε ηωλ αλζξώπωλ, κε ζπζηαηηθά ηνπ ζηνηρεία ηνπο θζόγγνπο γηα
ηνλ πξνθνξηθό ιόγν, πνπ πξνεγήζεθε, θαη ηα γξάκκαηα γηα ην γξαπηό. Βαζηθέο ιεηηνπξγίεο
ηεο γιώζζαο είλαη ε επικοινωνία, ε ονοματοθεσία, θαη ε έκυραση. Γηαθξίλεηαη ζε υσσική, ε νπνία
θαιύπηεη ηηο θαζεκεξηλέο αλάγθεο ηνπ αηόκνπ θαη ζε τετνητή, γηα ηελ θάιπςε θαζνξηζκέλσλ
αλαγθώλ, όπσο απηώλ ηεο επηζηήκεο, ηεο γισζζνινγίαο θαη ηεο ινγνηερλίαο.
Αίηηα θζνξάο ηεο Διιεληθήο γιώζζαο: Αρτικά νθείινπκε λα επηζεκάλνπκε ην ξόιν ηεο
ελνπνίεζεο ηνπ γήηλνπ ρώξνπ ζηε ζπξξίθλωζε θαη θζνξά ηεο ειιεληθήο γιώζζαο. Η
αλάπηπμε ησλ ζπζηεκάησλ επηθνηλσλίαο ζπλέβαιε ζηνλ εθκεδεληζκό ησλ απνζηάζεσλ θαη
δηακόξθσζε έλα πιέγκα αιιειεπίδξαζεο θαη αιιειεμάξηεζεο ησλ ρσξώλ ζε όινπο ηνπο ηνκείο
ησλ αλζξσπίλσλ δξαζηεξηνηήησλ. Η Διιάδα ιόγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηεο ζέζεο είλαη πεξηζζόηεξν
επάισηε ζηηο επηδξάζεηο απηέο, κε απνηέιεζκα ηελ εηζξνή ζην ειιεληθό ιεμηιόγην πιεζώξαο
μέλσλ ιέμεσλ πνπ απ’ ηελ κηα πιεπξά δελ είλαη δπλαηό λα αθνκνησζνύλ θπζηνινγηθά, ελώ από
ηελ άιιε δεκηνπξγνύλ γισζζηθό ράνο.. Παράλληλα ε ηζηνξία ηεο Διιάδνο είλαη γεκάηε από
πεξηόδνπο μελνθξαηίαο θαη θαηνρήο. Δίλαη εύινγν ινηπόλ πσο δέρηεθε επηξξνέο από ηνπο
θαηαθηεηέο ιανύο, κε ηελ δηαθνξά όκσο πσο θαηόξζσζε λα αληηδξάζεη θαη λα ελζσκαηώζεη ην
λέν ιεμηιόγην κε επηηπρία. Επίσης ε ηζηνξία ηεο ειιεληθήο γιώζζαο πινπηίδεηαη από έλα
ηδηόκνξθν θαη κνλαδηθό θαηλόκελν απηό ηεο δηγιωζζίαο, ηεο πάιεο αλάκεζα ζηελ
θαζαξεύνπζα θαη ηελ δεκνηηθή, πνπ είλαη γλωζηό ωο γιωζζηθό δήηεκα. Η καθξόρξνλε
δηακάρε αλάκεζα ζηηο δύν απηέο κνξθέο ηνπ γισζζηθνύ καο νξγάλνπ θαη ε επηθξάηεζε γηα έλα
κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα ηεο θαζαξεύνπζαο σο επίζεκεο γιώζζαο ηόζν ηνπ ειιεληθνύ θξάηνπο,
όζν θαη ηεο εθπαίδεπζεο, είραλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ πλεπκαηηθή νπηζζνδξόκεζε ηνπ ειιεληθνύ
ιανύ θαη ην γισζζηθό δηραζκό ηνπ απινύ πνιίηε, ν νπνίνο απ’ ηελ κηα πιεπξά κηινύζε ηελ
θπζηθή δεκνηηθή γιώζζα θαη απ’ ηελ άιιε, ήηαλ ππνρξεσκέλνο λα γξάθεη αιιά θαη λα
κνξθώλεηαη ζε κηα άιιε γιώζζα επίπιαζηε θαη ζπρλά αθαλζώδε. Προτωρώντας την ανάλσση τοσ
θέματός μας επηζεκαίλνπκε πσο ε αλάπηπμε ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερλνινγίαο ζηηο δπηηθέο
αλαπηπγκέλεο ρώξεο, γέλλεζε ηελ αλάγθε θαζηέξωζεο λέωλ όξωλ θαη ιέμεωλ γηα ηελ
πεξηγξαθή λεόπιαζηωλ ηδεώλ θαη επηηεπγκάηωλ. Οη όξνη απηνί εηζέβαιαλ ζηελ ειιεληθή
γιώζζα θαη ζπλέβαιαλ ζηελ κεραλνπνίεζή θαη ηππνπνίεζε απηήο. Άιισζηε ε
επηζηεκνληθνηερλνινγηθή αλάπηπμε ηεο επνρήο καο είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ εληαηηθνπνίεζε ησλ
ξπζκώλ ηεο δσήο ηνπ ζύγρξνλνπ αλζξώπνπ. Οη λένη επηδεηνύλ κηα γιώζζα πνπ ζα
αληαπνθξίλεηαη ζηηο αιιαγέο απηέο θαη ζα ζπλάδεη ησλ ηερληθώλ αλαθαιύςεσλ. Επιπλέον ε
αληηθαηάζηαζε ηεο αλάγλωζεο θαη ηεο γξαθήο, σο κέζσλ απόθηεζεο γλώζεσλ, από ηελ
θπξηαξρία ηεο εηθόλαο ζπλέηεηλε ζηελ απνκάθξπλζε ηνπ λένπ από ηελ επαθή κε ηνλ γξαπηό
ιόγν. Απηό έρεη σο ζπλέπεηα ηε γισζζηθή ζπκπύθλσζε, ηε βξαρπινγία, ηε γισζζηθή ζηεηξόηεηα
ηνπ λενέιιελα. Παξά ην γεγνλόο πσο ην βηβιίν απνηειεί ηε βαζηθόηεξε πεγή θαη ην
νπζηαζηηθόηεξν κέζν εθκάζεζεο ηνπ γισζζηθνύ νξγάλνπ, ζεκεηώλεηαη κηα θάκςε θαη
παξαηεξείηαη κηα αδηαθνξία ηνπ λένπ πξνο απηό. Στο σημείο αστό ουείλοσμε να παρατηρήσοσμε
πσο ε θαθνκεηαρείξηζε ηεο γιώζζαο καο από ηνπο εθπξνζώπνπο ηωλ κέζωλ καδηθήο
ελεκέξωζεο, έρεη επηηείλεη ην θαηλόκελν ηεο ιεμηπελίαο. Με δεδνκέλε ηελ επίδξαζε πνπ αζθνύλ
ζηε δηακόξθσζε ηνπ γισζζηθνύ αηζζεηεξίνπ ηνπ ιανύ καο, αληηιακβαλόκαζηε ην κέγεζνο ηεο
θαηαζηξνθήο πνπ πξνθαινύλ. Η θξίζε πνπ δηέξρεηαη ε γιώζζα εληάζζεηαη ζηα πιαίζηα κηαο
γεληθόηεξεο θξίζεο πνπ ραξαθηεξίδεη ηνλ πνιηηηζκό. Η απνκάθξπλζε από ηελ παξάδνζε θαη
ηδηαίηεξα ηελ αξραία ειιεληθή πξνάγεη ηελ γισζζηθή έλδεηα, αθνύ ε λέα ειιεληθή γιώζζα
απνηειεί ηελ θπζηθή ζπλέρεηα ηεο αξραίαο. Η θξίζε ησλ παξαδνζηαθώλ αμηώλ θαη ηδαληθώλ
επεξεάδεη ηελ νξζή αμηνιόγεζε ηεο γιώζζαο, ε νπνία ζπζηάδεηαη ζην βσκό ηεο πξννδνπιεμίαο.
Παράλληλα ν πνιηηηθόο ιόγνο ραξαθηεξίδεηαη από θαηλόκελα ζπλζεκαηνινγίαο πνπ
θαηαθεξκαηίδνπλ ηελ ειιεληθή γιώζζα θαη εθθξάδνπλ ηελ αιινηξηωκέλε πνιηηηθή καο
ζπλείδεζε. Η «μύιηλε γιώζζα» πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαζνξίδεη ηελ πνιηηηθή-θνκκαηηθή
ηνπνζέηεζε ηνπ θαζελόο θαη εθκαπιίδεη όρη κόλν ηελ γισζζηθή αιιά θαη ηελ εζληθή ελόηεηα ηνπ
ειιεληθνύ ιανύ θαη πνιύ πεξηζζόηεξν ησλ λέσλ πνπ είλαη επεπεξέαζηνη θαη αδαείο σο πξνο ηελ
ρξήζε ηνπ ζεζαπξνύ ηεο γιώζζαο καο. Επιπλέον ε αιινηξίωζε ηωλ δηαπξνζωπηθώλ ζρέζεωλ
πεξηνξίδεη ηα πεξηζώξηα γηα δηάινγν θαη δεκηνπξγηθή πξνζέγγηζε θαη επηθνηλσλία ησλ αλζξώπσλ.
Ο θόβνο θαη ε αλαζθάιεηα έρνπλ αληηθαηαζηήζεη ηελ εκπηζηνζύλε θαη ηελ πίζηε ζηηο
αλζξώπηλεο ζρέζεηο. Επιπρόσθετα ην ζύγρξνλν εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα πξνάγεη ηελ εμεηδίθεπζε
θαη ηελ εθκάζεζε γλώζεσλ πνπ αθνξνύλ ηηο ζεηηθέο επηζηήκεο. Η άκβιπλζε ηεο ζεκαζίαο θαη
ηεο αμίαο ησλ γισζζηθώλ καζεκάησλ έρεη σο απόξξνηα ηελ αιινίσζε ηεο γιώζζαο θαη ηε
ζπξξίθλσζε ηνπ ιεμηινγίνπ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη λένη. Γε ζα ήηαλ άηνπν λα ζεκεηώζνπκε πσο ε
εληεηαικέλε από ηηο εμειίμεηο ηεο επνρήο ξνπή ζηηο ζεηηθέο επηζηήκεο, ζπκβάιιεη ζηελ
ζπληνκνγξάθεζε θαη ηελ θσδηθνπνίεζε ηνπ ιεμηινγίνπ ησλ λέσλ. Η νηθνγέλεηα απνηειεί ην
ρώξν εθείλν πνπ ν λένο ιακβάλεη ηηο πξώηεο ηνπ γλώζεηο θαη ηα πξώηα εξεζίζκαηα γηα ην γύξσ
ηνπ πεξηβάιινλ. Η εθκάζεζε ηεο γιώζζαο είλαη κία από ηηο βαζηθόηεξεο πξνζθνξέο ηεο
νηθνγελεηαθήο εζηίαο. Δπηζηεκνληθέο έξεπλεο θαη κειέηεο έρνπλ απνδείμεη πωο ε αλάπηπμε
ηνπ γιωζζηθνύ ππνβάζξνπ θαη ε πλεπκαηηθή αλέιημε ηνπ παηδηνύ είλαη αλάινγε κε ην
πλεπκαηηθό θαη κνξθωηηθό επίπεδν ηωλ γνλέωλ, κε ηηο ζπλζήθεο δηαβίωζεο, κε ηνλ αξηζκό
ηωλ κειώλ κηαο νηθνγέλεηαο. Δπνκέλσο ε νξζή ή ιαζεκέλε ρξήζε ηεο γιώζζαο από ην
νηθνγελεηαθό θαη ην επξύηεξν θηιηθό πεξηβάιινλ είλαη θαζνξηζηηθόο παξάγνληαο γηα ηε
δηακόξθσζε ηνπ γισζζηθνύ αηζζεηεξίνπ ηνπ παηδηνύ.Τέλος ραξαθηεξηζηηθό ηνπ Έιιελα
απνηειεί ε μελνκαλία θαη ν κηκεηηζκόο, γελεζηνπξγά αίηηα ηεο εηζβνιήο ρηιηάδσλ μέλσλ όξσλ
ζηελ ειιεληθή γιώζζα. Τα ζπκπιέγκαηα θαηωηεξόηεηαο πνπ δηαθξίλνπλ ζπρλά ηνλ Έιιελα
επζύλνληαη γηα ηελ άθξηηε θαη αιόγηζηε πηνζέηεζε από απηόλ ιέμεσλ αιιά θαη ηξόπσλ δσήο πνπ
δελ πξνζηδηάδνπλ κε ηα ειιεληθά δεδνκέλα, ηηο παξαδόζεηο θαη ηηο ζπλήζεηεο ηνπ ηόπνπ καο.
πλέπεηεο ηεο γιωζζηθήο έλδεηαο: Εμβαθύνοντας στο θέμα μας είλαη αλάγθε λα εληνπίζνπκε ηηο
ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ιεμηπελίαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηνπο ζύγρξνλνπο λένπο. Η γιώζζα
ραξαθηεξίδεη εζληθά έλα ιαό, ζπκβάιεη ζηε δηακόξθσζε ηεο εζληθήο ηνπ ηαπηόηεηαο. Με απηό ην
δεδνκέλν, ε εμαθάληζε ηεο γιώζζαο ζα κπνξνύζε λα ζεκαίλεη ηελ εμαθάληζε ηνπ ίδηνπ ηνπ
ιανύ, όπσο ραξαθηεξηζηηθά είρε επηζεκάλεη θαη ν Λέληλ. Επίσης ε εμαζιίσζε ηεο γιώζζαο
ζπληείλεη ζηε ραιάξωζε ηωλ δηαπξνζωπηθώλ ζρέζεωλ. Η γιώζζα απνηειεί θώδηθα θαη κέζν
επηθνηλσλίαο. Η παξαθζνξά θαη ζπξξίθλσζή ηεο βνεζά ζηελ απνκάθξπλζε ησλ αλζξώπσλ
κεηαμύ ηνπο, ακβιύλεη ηελ αλζξώπηλε επηθνηλσλία, αθνύ απνηειεί βαζηθό κέζν απηήο. Στο σημείο
αστό αο ζπκεζνύκε ηα ιόγηα ηνπ Σαξάληνπ Καξγάθνπ ζην έξγν ηνπ «Αιεμία»: «Λέμεηο πνπ
εθιείπνπλ από ην θαζεκεξηλό ιεμηιόγην, ζηγά – ζηγά εθιείπνπλ δηά παληόο. Χάλνληαη από ηε
κλήκε, ηε λόεζε, ηνλ ςπρηζκό καο. Δίλαη θνηλνηνπία όηη ε νληόηεηα κηαο έλλνηαο, ε ύπαξμε κηαο
έλλνηαο ή ελόο αηζζήκαηνο, νθείιεηαη ζηε ζεκαζηνινγηθή απόδνζε ηεο κε κηα ιέμε. Δάλ θνηλώο
δελ ππήξρε ε ιέμε ‘αιήζεηα’, δε ζα ππήξρε θαη ε έλλνηα ‘αιήζεηα’. Αθνινπζώληαο θαλείο απηή
ηε ζπιινγηζηηθή πνξεία, θζάλεη ζην ζπκπέξαζκα πσο κηα ιέμε πνπ παύεη λα ππάξρεη σο ιέμε,
παύεη λα ππάξρεη θαη σο έλλνηα, γεγνλόο, πνπ ινγηθά –ζ’ έλα ινγηθό θόζκν θαη ζε κηα ινγηθή
θνηλσλία- ζα έπξεπε λα πξνθαιέζεη παληθό, αλ αλαινγηζζεί θαλείο ηη κνξθή ζα πάξεη ε δσή ηνπ
αλζξώπνπ ζην κέιινλ, αλ ράλνληαλ νη ιέμεηο: αγάπε, ηηκή, αμηνπξέπεηα, αγλόηεηα, αιήζεηα.
Επιπλέον ε ππνβάζκηζε ηεο γιώζζαο νθείινπκε λα παξαηεξήζνπκε πσο πξνσζεί ηελ
νπηζζνδξόκεζε ηνπ πνιηηηζκνύ, ηωλ γξακκάηωλ θαη ηωλ ηερλώλ ελόο ιανύ. Δπλνεί ηε
κνλνδηάζηαηε, δνγκαηηθή ζθέςε, πνπ απνηειεί ηξνρνπέδε ζηε θαιιηηερληθή δεκηνπξγία, πνπ
ζηεξίδεηαη ζηελ πξσηνηππία.
Σξόπνη αληηκεηώπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο: Προτωρώντας στην ανάλσση τοσ θέματός μας,
πξωηίζηωο νθείινπκε λα παξαηεξήζνπκε πωο ην πξόβιεκα ηεο γιωζζηθήο έλδεηαο είλαη
πξόβιεκα εζληθό. Κάζε έιιελαο πνιίηεο έρεη ρξένο λα πξνζηαηεύεη ηελ εζληθή ηνπ γιώζζα,
δείρλνληαο ελδηαθέξνλ γη’ απηήλ θαη ηελ γισζζηθή ηνπ θιεξνλνκηά. Η θαζηέξωζε ηεο
αλζξωπηζηηθήο-θαζνιηθήο παηδείαο ζα ζπκβάιεη ζηελ νιόπιεπξε θαιιηέξγεηα, ηελ εζηθή θαη
πλεπκαηηθή εμύςσζε ησλ λέσλ. Με ηελ θαζηέξωζε ηεο δηδαζθαιίαο γιωζζηθώλ καζεκάηωλ
ζα επηηεπρζεί ε γλωξηκία κε ηελ νπζία ηεο γιώζζαο καο θαη ζα κεηαιακπαδεπηνύλ ζηνπο
λένπο ηα ηδεώδε ηνπ αξραίνπ ειιεληθνύ πλεύκαηνο θαη πνιηηηζκνύ. Γηα λα γίλεη όκσο απηό ζα
πξέπεη λα απνκαθξπλζνύκε από ηελ ζηείξα εθκάζεζε γξακκαηηθώλ θαη ζπληαθηηθώλ θαλόλσλ θαη
λα εκβαζύλνπκε ζηνλ ηδενινγηθό πινύην ησλ θεηκέλσλ ηεο αξραίαο ειιεληθήο γξακκαηείαο. Η
δηεμνδηθή θαη ειεύζεξε από πξνθαηαιήςεηο κειέηε ησλ λενειιήλσλ ζπγγξαθέσλ ζα θαηαζηήζεη
ηνπο καζεηέο ηθαλνύο αλαγλώζηεο ηεο ινγνηερλίαο καο θαη ζα ζέζεη ηα ζεκέιηα γηα ηελ
πξνζσπηθή ηνπο δεκηνπξγία. Επιπλέον ε ζεζκνζέηεζε θαλόλωλ δεκνζηνγξαθηθήο
δενληνινγίαο ζα πξνζηαηεύζεη ην θνηλό από ηελ θαηάρξεζε ηεο γιώζζαο καο. Η ύπαξμε
θαλόλσλ θαη λόκσλ ζα απνηξέςεη ηνπο επηηήδεηνπο εθείλνπο πνπ θαπειεύνληαη ηελ ειεπζεξία
ιόγνπ πνπ ηνπο παξέρεη ε δεκνθξαηία κε ζηόρν ηελ θαζηέξσζε κηαο αλαηκηθήο γιώζζαο πνπ ζα
νδεγήζεη ζε εξήκσζε ηνπ πλεύκαηνο θαη ηεο ςπρήο. Σην ζεκείν απηό είλαη απαξαίηεην λα
πξνζζέζνπκε ην ξόιν ηνπ αθξναηή θαη ηνπ ζεαηή ωο θξηηή ηωλ αθνπνκέλωλ θαη βιεπνκέλωλ.
Η θξηηηθή ζεώξεζε ηωλ κελπκάηωλ ησλ κέζσλ καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ε αθαηξεηηθή
αληηκεηώπηζε απηώλ, ζα βνεζήζεη ζηελ επηβίσζε θαη αθύπληζε ηνπ γισζζηθνύ καο νξγάλνπ.
Δπηζηξέθνληαο ζηελ παξάδνζε θαη ζηηο εγγελείο αμίεο ηνπ ειιεληθνύ ιανύ ζα
θαηνξζώζνπκε λα βξνύκε ηνλ «εαπηό καο», όπωο ραξαθηεξηζηηθά έιεγε ν εθέξεο. Θα
θαηαπνιεκήζνπκε έηζη ην πλεύκα ηνπ κηκεηηζκνύ θαη ηεο μελνκαλίαο πνπ καο θαηαηξύρεη θαη ζα
θαιιηεξγήζνπκε κηα γιώζζα εύξσζηε, πγηή θαη δηαρξνληθή. Κιείλνληαο ηελ αλάιπζή καο είλαη
αλάγθε λα ηνλίζνπκε ηνλ ξόιν ηωλ πνιηηηθώλ ζηελ εμπγίαλζε ηεο γιώζζαο καο. Η άξζξσζε
νξζνύ πνιηηηθνύ ιόγνπ, αδέζκεπηνπ από κηθξνθνκκαηηθέο ζθνπηκόηεηεο, ζα νδεγήζεη ζηελ
εκβάζπλζε ηεο πνιηηηθήο ζπλείδεζεο ηνπ λένπ, ζα απνθαηαζηήζεη ηελ ρακέλε εκπηζηνζύλε ζηηο
ζρέζεηο πνιίηε-θξάηνπο θαη ζα ελεξγνπνηήζεη ηελ αλαγέλλεζε ηεο ειιεληθήο γιώζζαο καο.
Δπίινγνο: Σσμπερασματικά νθείινπκε λα ζπκθσλήζνπκε κε ηελ άπνςε ηνπ Πιάησλα πσο «ε
ζηξέβιωζε ηεο γιώζζαο είλαη ζηξέβιωζε ηνπ ινγηθνύ». Απαηηείηαη αδηάιεηπηε αθύπληζε θαη
ελδειερήο αλάιπζε ηνπ γισζζηθνύ πξνβιήκαηνο πνπ καζηίδεη ηελ ειιεληθή θνηλσλία θαη θπξίσο
θξηηηθή ζεώξεζε ησλ θνηλσληθώλ δεδνκέλσλ. Έηζη ζα επηηεπρζεί αλαηνπνζέηεζε ηνπ αηόκνπ θαη
ηνπ θνηλσληθνύ ζπλόινπ απέλαληη ζηνπο κεραληζκνύο εθείλνπο πνπ κπνξνύλ λα ζώζνπλ ην
γόεηξν θαη ηελ αμία ηεο ειιεληθήο γιώζζαο.
Βιβλιογραφία: www.illaskos.gr www.scribd.com www.doukas.gr users.sch.gr 8Lyk-ioann.ioa.sch.gr Νεοελληνική Γλώςςα Β Λυκείου
