Χριστιανική Γραμματεία ΙI

Ενότητα 1-Γ Β1-3: Δυτικοί θεολόγοι και εκκλησιαστικοί συγγραφείς

Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ.

Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών

Άδειες Χρήσης

• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

• Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

2

Χρηματοδότηση • Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια

του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

• Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού.

• Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

3

Σκοποί ενότητας

• Να αναλύσει τον βίο και τα έργα των δυτικών θεολόγων και εκκλησιαστικών συγγραφέων.

4

Περιεχόμενα ενότητας 1/3

• Εισαγωγή.

• Θέματα προς συζήτηση.

• Παπικά κείμενα.

• Δρακόντιος.

• Φουλγέντιος Ρούσπης.

• Ενώδιος (473-521).

5

Περιεχόμενα ενότητας 2/3

• Βοήθιος (480-525).

• Κασσιόδωρος (485-580).

• Βενέδικτος Νουρσίας (480-543).

• Διονύσιος ο μικρός (π.480-540) Dionusius Exiguus.

• Γρηγόριος ο Μέγας (540-604).

6

Περιεχόμενα ενότητας 3/3

• Μαρτίνος Βράγας (520-580).

• Λέανδρος Σεβίλλης (549-600).

• Ισίδωρος Σεβίλλης (560-636).

7

Εισαγωγή

• 4ος αι. εκχριστιανισμός Γότθων από τον αρειανό επίσκοπο Ουλφίλα, χρήση γοτθικής γλώσσας.

• Εισβολή βαρβάρων, τέλος αρχαίου κόσμου (600 μ.Χ.).

• 700 Οι Φράγκοι γίνονται Ορθόδοξοι.

• Φεουδαρχία.

• Στη Δύση εμφανίζονται αξιόλογοι θεολόγοι, πριν και μετά το σχίσμα.

8

Θέματα προς συζήτηση 1/2

• Επίσημα παπικά κείμενα.

• Θεολόγοι της Αφρικής.

• Θεολόγοι της Ιταλίας.

• Θεολόγοι της Γαλλίας.

9

Θέματα προς συζήτηση 2/2

• Θεολόγοι της Βρεττανίας.

• Καρολίνειοι Θεολόγοι.

• Προσχολαστικοί Θεολόγοι.

10

Παπικά κείμενα 1/2

• 385: Δεκρετάλιο πάπα Σιρίκιου στον επίσκοπο Τραγώνας Ιμέριο.

• 417-418: διαμόρφωση παπικών εγγράφων από πάπα Ζώσιμο.

• Collectio Dionysiana.

• Collectio Hadriana.

11

Παπικά κείμενα 2/2

• Collectio Isidoriana ή Ispana.

• Αρμονία αντιφατικών Κανόνων: 1142 Γρατιανός.

• Ψευδοϊσιδώρειες Διατάξεις : 850 Ρεμς (Μερκάτωρ μεταφραστής).

• Liber pontificalis: ως 1431.

12

Δρακόντιος

• 2ο μισό 5ου αιώνα.

• Γόνος συγκλητικής οικογένειας, νομικός.

• Εγκωμιασμός Ζήνωνα – δήμευση και φυλάκιση από Γουδαμούνδο.

• De laudibus Dei (3000 στίχοι): ύμνος στην αγαθότητα του Θεού για τη δημιουργία, την πρόνοια και την ενανθρώπιση του Λόγου.

13

Φουλγέντιος Ρούσπης 1/2

• 468-533, Καρχηδόνιος.

• Μοναχός, επίσκοπος Ρούσπης.

• Δυο φορές εξόριστος στη Σαρδηνία.

• Πέθανε το έτος καταστροφής του βασιλείου των Βανδάλων.

14

Φουλγέντιος Ρούσπης 2/2

• Ad Trasimundum regem: άπειρη η θεότητα του Υιού.

• Εκλαϊκευτής του Αυγουστίνου, αποκρούει τους «ημιπελαγιανούς».

• De veritate praedestinationis et gratiae.

• De fide.

15

Ενώδιος (473-521) 1/2

• Γαλάτης από την Αρελάτη-Ιταλία.

• Κληρικός μετά από διάλυση αρραβώνα.

• Επίσκοπος Παβίας.

• Πανηγυρικός προς Θαευδέριχο.

16

Ενώδιος (473-521) 2/2

• Δυο φορές στην Κων/πολη.

• Eucharisticum: αυτοβιογραφία.

• Δυο συλλογές ποιημάτων: χριστιανική έμπνευση με κοσμικά στοιχεία σε παγανιστικά θέματα.

17

Βοήθιος (480-525) 1/2

• Από οικογένεια ευγενών Ρώμης.

• Δυο φορές Ύπατος Θευδέριχου.

• Δυσμένεια – εξορία – φυλάκιση – δολοφονία.

• Trivium (γραμματική – ρητορική – λογική).

• Quadrivium (αριθμητική – αστρονομία- γεωμετρία - μουσική).

• Στα Λατινικά Πλάτων – Αριστοτέλης.

18

Βοήθιος (480-525) 2/2

• Ευταξία φύσης-αταξία ανθρώπινων. • De consolatione philosophiae: συνομιλία με

Φιλοσοφία. • De Trinitate. • Πραγματική υπόσταση ιδεών. • Φιλοσοφία: πρακτική (ηθική, πολιτική, οικονομική),

Θεωρητική (φυσική, ψυχολογία, Θεολογία). • Ψυχές: αρχικά πνευματικές, μεταπτωτικά νοητές,

επανέρχονται απελευθερωνόμενες από εγκόσμια.

19

Κασσιόδωρος (485-580)

• Καλαβρία – Πρωθυπουργός Θευδέριχου.

• Μύηση των Γότθων στον ρωμαϊκό πολιτισμό.

• Λόγιος μοναχισμός– Μονή Vivarium.

• Μοναστικός Κανών (Βασίλειος).

• De origine actibusque Cetarum.

• Institutiones divinum et saecularum lectionum (2ο βιβλίο: artes et literae libarales).

20

Βενέδικτος Νουρσίας (480-543) 1/2

• Ρώμη – Άνιο (12 μονές, 12 μοναχοί).

• Κοινόβιο Cassinum & γυναικεία μονή.

• Κανών: κοινή προσευχή, παραγωγικά και εκπολιτιστικά έργα. Ελαφρότερος από αυτόν του Μ. Βασιλείου.

• 8ος αι.: επίσημος κανόνας στη Δύση δεσπόζει ως το 12ο αι.

21

Βενέδικτος Νουρσίας (480-543) 2/2

• Στοιχεία από Κασσιόδωρο και Ισίδωρο.

• «οικογενειακή» ζωή, μόνιμα μέλη.

• Ιεραποστολή – άλλα έργα.

22

Διονύσιος ο μικρός (π.480-540) Dionusius Exiguus 1/2

• Σκυθία – Ρώμη.

• Μεταφράσεις από τα ελληνικά στα λατινικά

• Συλλογή Κανόνων της Ανατολής.

• Collectio Dionysiana: Συλλογή 38 Δεκρεταλίων.

23

Διονύσιος ο μικρός (π.480-540) Dionusius Exiguus 2/2

• Αλεξανδρινός Πασχάλιος κύκλος (Κυρίλλου) 19 ετών (για 95 έτη ως το 531).

• Cyclus decem novennalis (532-626).

• Βάση χρονολόγησης η Θεία Γέννηση.

• Γέννηση Χριστού το 754 από κτίση Ρώμης), αλλά το 750/1 θάνατος Ηρώδη.

24

Γρηγόριος ο Μέγας (540-604) 1/2

• Ευγενής – Έπαρχος Ρώμης – μοναχός.

• Μοναχός στην Έπαυλη – Μονή, 6 μονές Σικελία.

• Αποκρισάριος πάπα Πελάγιου στην Κων/πολη, 6 έτη.

• 590 Πάπας – Αυτοτελές κράτος.

• Ιεραποστολή (Λογγοβάρδοι – Άγγλοι: Αυγουστίνος με 40 μοναχούς).

25

Γρηγόριος ο Μέγας (540-604) 2/2

• Λατερανό: από ανάκτορο σε μονή παπική κατοικία.

• «Servus servorum Dei» αντίθετο του «Οικουμενικός».

• Ευχές σε Αγιασματάριο, στο Αντιφώνιο όλοι οι ύμνοι: 8 ελληνικοί ήχοι μελωδία (Γρηγορινό άσμα).

• Λατινική Λειτουργία Προηγιασμένων, νόθο έργο.

26

Γρηγόριος ο Μέγας (540-604)

• Liber regulae pastoralis: ποιμαντικός κανονισμός.

• Dialogi: διηγήσεις μοναχικών ιστοριών.

• Moralia: έκθεση χριστιανικής Θεολογίας και Ηθικής με τη μορφή ερμηνείας του βιβλίου του Ιώβ. Πατερική βάση, μετριασμός απόλυτης σωτηριολογίας Αυγουστίνου.

• Πόλεμος κατά κακιών άσκηση αρετών.

27

Μαρτίνος Βράγας (520-580) 1/2

• Από την Πανονία, μόνασε στην Παλαιστίνη.

• Επίσκοπος Δούμιου Ισπανίας.

• 570: Μητροπολίτης Βράγας.

• Εκχριστιανισμός Σουηβού βασιλέα Μιρό.

28

Μαρτίνος Βράγας (520-580) 2/2

• Μετέφρασε τα Αποφθέγματα των Αιγυπτίων Πατέρων.

• Formula vitae honestae και άλλες ηθικές πραγματείες.

• Βάση ηθικού βίου: φρόνηση, ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη.

29

Λέανδρος Σεβίλλης (549-600)

• Από την Καρθαγένη.

• 584: Επίσκοπος Σεβίλλης.

• Μάρτυρας πρίγκιπας Ερμενεγίλδος (από αρειανό Γότθο πατέρα & μητέρα Ελληνίδα).

• Ορθόδοξος ο Ρεκαρέδος.

• 589: 3η Σύνοδος Τολέδο, αρχή κληρικολαϊκών συνελεύσεων ως το 711 (αραβική κατάληψη).

• Εισαγωγή filioque.

30

Ισίδωρος Σεβίλλης (560-636)

• 633: 4η Σύνοδος Τολέδο, λειτουργική ενοποίηση Ισπανίας.

• Etymologiae ή Origines: Σε 20 βιβλία όλο το περιεχόμενο των επιστημών και ελευθέρων τεχνών.

• Sententiae: Θεολογία, βάση Αυγουστίνος και Μ. Γρηγόριος.

• De viris illustribus: Συνεχίζει την προσπάθεια του Ιερώνυμου και Γενάδιου.

• Historia de regibus Gothorum, Wandalorum et Suevorum.

31

Τέλος Ενότητας