1

Methodologies and work toolspeer education with young people

eu citizen

português englIsh espaÑol Ελληνικά

2

parceria/ partnership/ sociedad/ Εταιρική σχέση

projecto/ project/ proyecto/ Έργο

FinanciaMento/ Financing/ Financiacion/ Χρηματοδότηση

IsBn

edição/ edition/ edicion/ Έκδοση

Eu-Citizen: Erasmus+ 2018-1-PT02-KA205-005033

Março/ March/ Marzo/ Μάρτιος , 2020

978-989-95538-1-1

3

português

4

A AJPRA no âmbito do presente projeto, gostaria de agradecer a todos os colaboradores, voluntários e entidades que direta e indiretamente contribuíram para a execução do mesmo.Noutra perspetiva agradecer aos parceiros envolvi-dos, Fundacion Cidadania (JuanCarrillo) e Horama Thesprotias (Athanasios Bousis), bem como a todos os colaboradores das respetivas destas entidades.Em termos institucionais, a AJPRA agradece à Agên-cia Nacional Portuguesa do programa ERASMUS pela estreita colaboração e apoio sempre evidencia-dos. Por ultimo e não menos importante, a AJPRA gostaria de agradecer a todos os jovens que integra-ram o projeto e que fruto do seu empenho o conse-guiram tornar dinâmico, forte e intemporal!

agradeciMentos

5

educação entre pares, o que é?

estratégias

o papel do Facilitador

exeMplos

Métodos pedagógicos

swot

conclusão

14

24

4016

29

18

37

apresentação do projecto

contextualização no prograMa erasMus

quais as vantagens do traBalho de grupo

10

11

1206 Introdução

ind

ice

palavras-chave

entidades

07

08

6

introdução

O presente manual pretende apresentar méto-dos e estratégias para a educação entre pares. Resulta o projeto Eu-Citizen ao abrigo do pro-grama Erasmus+ com a referência: 2018-1-PT-02-KA205-005033. Numa primeira fase é feito um enquadramento institucional e operacional do projeto, pelo que posteriormente a área mais aprofundada é a educação entre pares. No final, após a apresentação de vários exemplos, é feita a avaliação do processo educativo através duma análise SWOT.A educação entre pares é um processo de ensino--aprendizagem em que os formandos atuam em ações e atividades com e para outros formandos, ou seja, os pares. Esse termo, veio do inglês peer educator e é utilizado quando uma pessoa fica responsável por desenvolver ações educativas voltadas para o grupo do qual faz parte.

As razões para se optar pela educação entre pa-res são muitas. A primeira delas, e mais óbvia, é que adolescentes e jovens conversam de “igual pra igual” com seus pares sobre diferentes assun-tos. Outro motivo importante é que eles e elas têm como base a própria comunidade em que vivem. Sendo assim, conhecem a realidade envolvente. Finalmente, um programa de educação entre pares faz parte de uma iniciativa mais ampla, envolven-do várias organizações, setores e, frequentemente, até mesmo órgãos da administração local, regio-nal e nacional. Quando se propõe um modelo de aprendizagem como este, a ideia é que serão os próprios forman-dos responsáveis tanto pela troca de informações quanto pela coordenação de atividades de discus-são e debate junto a seus pares.

7

educação entre pares

traBalho de grupo

Métodos pedagógicos

estratégias

ForMandos

educação ativa

processo educativo

palavras-chave

8

enti-

Fundacion ciudadanía

O principal objetivo da Fundação é a promoção de uma cidadania ativa e participativa. Fazendo de for-ma concertada direta ou programas educacionais, sociais, culturais, de investigação, de cooperação transfronteiriça com Portugal e América Latina. Par-tilha de experiências, conhecimento e networking são os princípios fundamentais que orientam a re-flexão e prática diária. De acordo com estas duas premissas, a Fundação está trabalhando ativamen-te para conseguir estabelecer uma série de parce-rias com outras organizações nacionais e interna-cionais, tanto do Terceiro Sector, como os sectores públicos e privados. Fundación Ciudadania desde a sua criação em 2005, tem vindo a acumular e a compartilhar conhecimento e experiência, especial-mente na promoção de capacidades empreendedo-ras, inovação social, valoriza a educação, a partici-pação cidadã e a construção da cidadania europeia. Estabeleceu-se como uma organização de referên-cia na Extremadura.

dades

9

ajpraAJPRA foi criada em 1995, com o objetivo de con-tribuir para o desenvolvimento da região Alentejo, através do trabalho com população jovem, desen-volvendo uma importante tarefa no âmbito da edu-cação, promovendo o estudo, a investigação e a formação. Um dos principais objetivos da AJPRA é a integração socioeducativa, distinguindo-se, so-bretudo, pela realização de programas formativos para jovens. AJPRA tem como objeto o desenvolvi-mento de atividades que contribuam para a forma-ção cívica dos cidadãos e a promoção dos direitos humanos e do desenvolvimento sustentável.

horaMa thesprotias

Horama Thesprotias é uma organização sem fins lucrativos. Os principais objetivos são: desenvolver iniciativas para a realização de eventos e outras atividades, conferências, seminários e programas educacionais; atividades de caracter social, etc., que ajudam a informar e promover a participação dos membros locais da sociedade nas atividades. O principal objetivo é aumentar a consciência sobre questões relacionadas com a integração europeia, as políticas nacionais e as políticas da UE para os assuntos sociais econômicos, ambientais, cultu-rais, problemas da juventude, questões de igualda-de e grupos vulneráveis com Deficiência. Aplicação das políticas nacionais a nível nacional, regional e local. Horama Thesprotias é uma organização com experiência no apoio de iniciativas de desenvolvi-mento local.

10

E, deste modo, a participação dos jovens no proje-to traduz-se numa oportunidade de se tornarem ci-dadãos ativos e participativos na sociedade, seja a nível local ou Europeu razão do projeto EU Citizen centra-se na questão da cidadania ativa europeia entre os jovens, a importância da necessidade destes serem empreendedores e proativos e con-tribuírem para a construção europeia mediante a educação e formação, ou seja mediante os con-textos de aprendizagem não formais.O objetivo do projeto EU Citizen é incentivar jovens entre os 15-24 anos que não trabalham nem estu-dam ou em risco de abandono escolar a retomar os seus percursos formativos, educativos e/ou profissionais com recurso a uma abordagem de ensino não formal e uma metodologia de inova-ção social. Sendo assim, o desenvolvimento deste projeto advém de uma necessidade, dar respostas e alternativas a este tipo de jovens. Os quais encontram-se, na maioria das vezes, em risco de exclusão e em vias de comprometer tanto o seu futuro profissional como o pessoal.

As prioridades prendem-se com os objetivos do nosso projeto, de incentivar os jovens que não tra-balham nem estudam ou que estejam em situação de risco de abandono escolar retomem os seus percursos formativos, educativos e/profissionais, através de uma abordagem de ensino não formal e uma metodologia de inovação social, de educação para o empreendedorismo e para o empreendedo-rismo social. Deste modo pretendemos motivar os jovens para a consciencialização da importância da educação e formação no seu percurso, da im-portância das capacidades e competências a to-dos os níveis, incluindo competências linguísticas, digitais e de empreendedorismo no seu futuro.

apresentaçãodo projeto

11

contextualização no prograMa

A inovação do projeto EU Citizen reside na aborda-gem de ensino não formal, numa metodologia de inovação social e na educação de pares entre os jovens. O projeto visa a criação de workshops te-máticos que irão proporcionar aos jovens contato com diferentes áreas desde a Comunicação, os Ob-jetivos do Desenvolvimento Sustentável, os meios de comunicação e a rádio, o vídeo e o cinema de animação, e as TIC - tecnologias de informação e comunicação e a comunicação. Os facilitadores e os tutores que acompanharão os jovens serão mais facilitadores das aprendizagens assim como os jovens entre eles também contribuirão para as aquisições de competências e aprendizagens. A participação e a frequência destes workshops permitem-lhes desenvolver competências sociais no âmbito da cidadania ativa, assim como da cria-tividade, do empreendedorismo, da capacidade de iniciativa, da responsabilidade social.

No final, será realizada uma apresentação para qual poderão ser constituídos grupos de trabalhos e/ou poderá ser individualmente, na qual os jovens apresentam as suas ideias, projetos profissionais e até pessoais. Esta apresentação final, será aber-ta a todos os envolvidos parceiros, stakeholders e entidades. Os workshops servirão para incentivar os jovens a retomar os seus processos formativos e educativos e a tornarem-se cidadãos participati-vos e ativos. A ideia será dar aos jovens poder de decisão, dotá-los de espírito empreendedor envol-vê-los em ações da comunidade e tendo sempre em consideração a construção de uma sociedade sustentável.

erasMus+

12

?quais as vantagens e a iMportância do traBalho de grupo

O trabalho de grupo é uma forma de organiza-ção das tarefas em equipa que deve ser estimu-lada desde cedo, a começar no contexto escolar e académico. Na verdade, saber trabalhar em gru-po, conhecendo as regras e retirando o melhor do que cada um faz, conduz a que se trabalhem com-petências que virão a ser essenciais mais tarde, numa carreira profissional a construir e até mesmo noutras áreas da sua vida.

É durante o percurso escolar e académico que este conceito de trabalho de grupo vai sendo implemen-tado e cada vez mais trabalhado. E, na verdade, o facto de ser algo implementado desde cedo nos jo-vens, faz com que se formem indivíduos capacita-dos para lidarem com as mais diversas situações no dia-a-dia de trabalho comum, ou seja, o trabalho de grupo acontece quando várias pessoas/alunos trabalham em conjunto para realizarem uma deter-minada tarefa, onde cada uma delas tem uma fun-ção, mas o objetivo é somente um.

13

Para além de agilizar a realização de tarefas, o tra-balho de grupo procura ainda valorizar cada um dos indivíduos neles presentes, estimular o de-senvolvimento das suas habilidades e ainda per-mitir uma troca de experiências e conhecimentos entre o próprio grupo – o que faz com que todos se sintam integrados. Vantagens associadas ao trabalho de grupo:

Surgem mais ideias para enriquecer o trabalho

Estimula-se a entreajuda

Ganha-se uma maior confiança entre todos

Há uma maior economia de tempo

Ajuda a desenvolver algumas competências essenciais: capacidade de comunicação, re-solução de conflitos, facilidades nos relaciona-mentos, atribuição de tarefas, assertividade e claro, empatia.

a)

B)

c)

d)

e)

Por outro lado, na perspetiva do individuo contri-buir para a coesão e bom funcionamento do grupo, ao mesmo deverá desenvolver esforços para que:

Seja paciente: converse, esclareça os assun-tos e tente conciliar as necessidades, para ali-viar de alguma forma os momentos de tensão no grupo

Melhore a comunicação: saber ouvir e falar na hora certa também é muito importante. Sempre que se sentir desconfortável com al-guma situação no grupo, converse e explique o que o está a incomodar e diga o que acha que pode mudar

Seja proactivo: esteja sempre disposto a aju-dar os seus colegas e a resolver os problemas que o grupo encontre

Aceite as ideias dos outros: Não se feche na sua “bolha de pensamentos”

Seja inovador e transmita confiança:  propo-nha soluções e alternativas para otimizar as tarefas do grupo e alcançar resultados me-lhores.Transmitir confiança motiva e move o grupo.

a)

B)

c)

d)

e)

14

educação entre pares:

o que é ?A educação entre pares refere-se a múltiplas es-tratégias no sistema de educação que ajudam os formandos. Não é um conceito novo. Muitas são as abordagens históricas que referem a sua exis-tência já na Grécia antiga. Porém nos últimos dois séculos teve o seu crescimento e consolidação em oposição ao método tradicional de ensino--aprendizagem unilateral professor-aluno. A edu-cação entre pares, ou seja, entre formandos e para formandos tenta, assim, fomentar a investigação, exploração e espírito crítico de cada um dos for-mandos.

A educação ente pares é o processo de forman-dos aprenderem de formandos formalmente ou informalmente permitindo a permuta de experiên-cias entre cada um dos intervenientes difundindo as aprendizagens no contexto das suas organiza-ções. Desta forma,fomentam-se as relações inter-pessoais e consequentemente o compromisso e a confiança. Faz parte duma estratégia de apren-dizagem ativa que já é utilizada em muitas orga-nizações de ensino, bem como em outro tipo de organizações.

15

A qualidade deste processo reflete-se nos contex-tos da vida ativa, não só pelos conteúdos apreendi-dos, mas também pelas competências adquiridas e exploradas sendo a aferição destas um processo de criação de confiança e entusiasmo.Em suma, com esta forma de apreensão e aplica-ção de novos processos e conceitos pretende-se o melhoramento de competências de comunicação, o incremento de confiança e autonomia e princi-palmente destacar a continuidade do processo da aprendizagem.Nas actividades de educação de pares, regra ge-ral, existe um grupo e um facilitador. De seguida apresentamos a forma como o facilitador deverá dinamizar o processo.

A educação entre pares vem demonstrando bons resultados nas mais diversas esferas do processo educativo. Para a educação entre pares, todos são importantes no processo de discussão e reflexão, pois todas as pessoas sabem algo que pode com-plementar o saber. Entre pares, o processo é todo educativo e participativo. Quanto maior a partici-pação de todos maior o conhecimento adquirido.Este processo permite uma aprendizagem mais profunda do que a tradicionalmente expositiva e informativa uma vez que a aprendizagem em con-junto (identificação de problemas, discussão e criação de soluções) permite uma apreensão mais duradoura. Assim, verifica-se um melhoramento das capacidades e consequentemente das avalia-ções. Por outro lado, o processo de aprendizagem ativa, a adoção de espírito critico, a participação e a discussão em grupo enfatiza o melhoramento das competências e da aprendizagem potenciali-zando o processo educativo ao longo da vida. Por conseguinte, e inerente a esta questão verificasse que entre os pares existe uma maior abertura e confiança para exprimir ideias e pensamentos que proporciona um maior conforto.

16

o papel do Facilitador

O facilitador é a pessoa que facilita as discussões e reflexões. Tem como atribuição proporcionar um ambiente de aprendizagem ativa, a partir de ativi-dades criativas, que façam sentido e que tenham continuidade. Para fomentar a participação, é ne-cessário que o facilitador:

Acredite que a diversidade é um valor positivo, que todas as pessoas são iguais em termos de direi-tos. Um grupo cresce com o desenvolvimento do potencial de seus participantes; é preciso valorizar e utilizar a experiência e o conhecimento de cada pessoa do grupo, respeitando as diferenças;

Assegure que o grupo deverá ser um lugar seguro para se discutir os tópicos e manifestar opiniões e ideias sem que haja julgamentos, críticas, discri-minação, desrespeito etc.

Encoraje essa mesma participação, utilizando uma ampla variedade de atividades de aprendiza-gem e apoiando uma multiplicidade de maneiras diferentes dessa mesma participação.

1

2

3

17

a)

B)

c)

d)

e)

F)

g)

h)

i)

j)

Moderação e condução da actividade

Dinamizar e incentivar a participação coletiva;

Estruturar o fluxo da informação;

Ter presente as competências gerais como: saber--saber, saber atuar e saber-ser;

Fomentar desafios;

Evitar os juízos de valor e fomentar os diversos pontos de vista

Valorização das experiências

Estabelecer compromissos, regras, metas e obje-tivos;

Capacidade de síntese para indicar os itens dis-cutidos, as reflexões que aconteceram e as ideias centrais às quais o grupo chegou.

Assegurar que que todos (as) tenham oportunida-de de se expressar.

O facilitador conduz processos coletivos para a constru-ção de novos conhecimentos e saberes por meio da re-flexão, da interrogação, da discussão e dos consensos. Para facilitar a reflexão coletiva, o educador de pares pre-cisa desenvolver em conjunto as seguintes habilidades e atribuições:

18

Recorrendo à síntese efetuada pelo IEFP (Instituto de Emprego e Formação Profissional em Portugal) apresentamos os diferentes métodos pedagógi-cos, e na mesma tabela a nossa reflexão sobre os diferentes métodos e a sua relação com a educa-ção entre pares, classificando de 1 a 3 a sua utili-zação, sendo que 1 é pouco recomendado e 3 mui-to recomendado. Não obstante a importância de todos os métodos no processo educativo de edu-cação entre pares, alguns, pelas suas característi-cas intrínsecas adequam-se de forma mais clara á educação entre pares.Os métodos de formação/pedagógicos figuram como vários meios pelos quais o conteúdo ou ma-terial é comunicado. Trata-se de uma grande variedade de métodos de formação. No processo formativo considera-se que poderá haver um método de formação princi-pal, mas tal não dispensa a utilização de outros métodos e técnicas complementares.

Pela diversificação de métodos de formação é possível manter os formandos interessados, ativar diferentes estilos de aprendizagem e melhorar a compreensão e a retenção. Se nos fixarmos ape-nas num método, tal como conferência ou expo-sição, a formação pode ser de valor limitado, uma vez que os indivíduos aprendem de diferentes maneiras.A utilização de um único método é cansativa e fastidiosa, porque exclui a possibilidade de as pes-soas serem sensibilizadas para outros métodos, através dos quais terão maior probabilidade de su-cesso na consecução dos objetivos de formação e que podem ativar interesses e estilos aprendiza-gem diferentes.

Métodos pedagógicos

19

Método técnica

vantagens

desvantagens

características

aplicação: educação

entre pares

Exposição/ Conferência

1 2

Demonstração

• É um modo eficiente de transmitir

grande quantidade de informação em

pouco tempo.

• Bom para a fase de aquisição e

reestruturação de conhecimentos.

• Serve para qualquer conteúdo.

• Permite o ensino a muita gente.

• Permite redundância e adaptação

• O docente mostra e repete a execução

com os alunos, que a reproduzem eles

próprios

• Transmite conhecimentos práticos.

• Permite e promove o esclarecimento

• Permite o treino psicomotor

• Aula centrada nas necessidades e

objetivos do docente

• Não fomenta o esforço de aquisição

individual de conhecimentos

• Não se adapta a públicos heterogéneos

• Pode suscitar desinteresse

• Dificulta o controlo da aprendizagem

individual

• Exige mais tempo

• Exige grupos reduzidos

• Necessita de material pedagógico

Permite a transferência da aprendizagem

por mera declaração e explicação do co-

nhecimento.

A conferência é o método de ensino uni-

direcional que conta com o conhecimen-

to do formador e na sua capacidade para

apresentar a informação. Quando a inte-

ração está disponível, permite reforço do

comportamento, questionamento espon-

tâneo, diálogo, e interação social com fe-

edback imediato.

Permite transferir competências de de-

sempenho /realização através da descri-

ção de procedimentos, tarefas, eventos,

processos, etc. O professor ensina de-

monstrando como se faz: Contextualiza,

divide em partes e pratica a execução.

20

Método técnica

vantagens

desvantagens

características

aplicação: educação

entre pares

Role Play

3 3

Discussão orientada

• Desenvolve competências

• Oportunidade de praticar o que é

apreendido.

• Os Participantes ganham insight

(visão interior) no seu próprio

comportamento

• Estimula o pensamento.

• Puxa o conhecimento e a experiência

de todos os membros do grupo.

• Ajuda os formandos a avaliar a sua

compreensão do material

• Alguns participantes são resistentes.

• Aplica-se a situações imaginárias.

• Requer um planeamento considerável

• Um participante pode dominar.

• Não há garantia de que todos irão

participar.

• Não dá para assegurar que todos

compreendem.

• Consumo de tempo.

• Ocasiona a saída do grupo fora do

percurso.

Envolve recriar uma situação relativa a

um problema do mundo real, na qual os

participantes representam vários pa-

péis. Promove uma compreensão das

posições de outras pessoas e das suas

atitudes, bem como dos procedimentos

que podem ser usados para diagnóstico e

solução de problemas. Os alunos podem

assumir o papel de um particular persona-

gem, organização, ocupação profissional,

etc..

Trata-se de uma discussão em dois senti-

dos entre formador e formandos. Suporta

ambientes de aprendizagem síncronos e

dialéticos através de fluxos espontâneos

e livres de troca de informação. Encoraja

a aprendizagem ativa e participada que

suporta a transferência de conhecimento

através do diálogo. Os formandos podem

discutir os materiais com mais profundi-

dade, partilhar pontos de vista e experiên-

cias, e responder a questões.

21

Método técnica

vantagens

desvantagens

características

aplicação: educação

entre pares

Simulação

3 3

Observação

• Promove elevados níveis de

motivação e participação

• Fornece feedback imediato

• Aproxima o ambiente do mundo real

• Gera interesse e entusiasmo

• É menos ameaçadora que outros

métodos

• Promove a partilha de ideias e de

observações

• Pode ter um custo alto

• Consumo de tempo

• Requer planeamento significativo

e excelentes competências de

facilitação

• Pode exigir mais do que um

facilitador

• O foco pode mudar facilmente da

aprendizagem para o entretenimento

• Os demonstradores podem não fazer

o trabalho adequado

• Requer facilitadores especializados

Representa réplica ou mímicas de even-

tos reais, refletindo a realidade e que

permitem observação contínua. Uma

simulação cria um modelo real de uma

situação catual ou ambiental.

Imagética é a visualização mental de ob-

jetos, eventos e exibições. Permite a visu-

alização interna de moagens relacionadas

com a informação a ser aprendida. Ajuda

a criar ou a recriar uma experiência na

mente dos formandos. Envolve todos os

sentidos: visual, cinestésico, áudio e táctil

22

Método técnica

vantagens

desvantagens

características

aplicação: educação

entre pares

Brainstorming

3 3

Estudos de caso

• Estimula o pensamento crítico e

dialético

• Desenvolve o conhecimento e a

experiência de todos os membros do

grupo

• Alarga as vias de compreensão de

uma situação

• Desenvolvimento de competências na

análise e solução de problemas

• Facilita o desenvolvimento de

competências para trabalho

em equipa, da comunicação e

de apresentação das próprias

descobertas

• Um participante pode manipular o

grupo

• Não há vias para assegurar que todos

compreendem

• Consumo de tempo

• Facilita a entrada do grupo fora do

percurso desejado

• Falta de realismo e de relevância para

o conjunto da organização

• Os formandos podem falhar no

encontro do aspeto mais crítico do

estudo de caso: a identificação do

problema subjacente

Brainstorming é um método válido e

eficaz de solução de problemas, no

qual o criticismo é dilatado e as vias de

compreensão duma situação são bem-

-vindas, onde a quantidade é desejada e a

associação e a melhoria são procuradas.

Ocorre geralmente em grupo e envolve a

criação de um vasto campo de ideias em

ordem a encontrar um método eficaz de

solução de um problema.

Uma estratégia de solução de um proble-

ma similar à simulação que trabalha pela

apresentação realística duma situação re-

quer que os formandos respondam e ex-

plorem soluções possíveis. Neste método,

os formandos são confrontados com um

real ou fictício cenário e devem aplicar no-

vos conhecimentos bem como experiên-

cias anteriores para analisar a situação e

desenvolver a solução.

23

Aprendizagem colaborativa

3 3

Jogos

• Dá enfoque às diferenças individuais

• Respeita a diversidade cultural

repercutindo as mudanças na

sociedade e no local de trabalho

• Produz bom nível de consecução,

relações positivas entre participantes

e ajustamento psicológico

• Promovem a aprendizagem ativa

• Fornecem feedback imediato

• Levanta o interesse

• Estimula a excitação

• Melhora a aprendizagem e a retenção

• Não é eficiente para transmitir grande

quantidade de informação em pouco

tempo

• Consumo de tempo

• Não enfatiza a competitividade

individual

• Consumo de tempo

• Pode conduzir à perda de controlo do

facilitador

• Algumas vezes dificulta a monitoria.

• Algum grau de risco

É uma forma de aprendizagem onde os

formandos partilham responsabilidades

e estão dependentes, uns dos outros, na

consecução duma tarefa específica. Con-

sistem de 3 a 6 pessoas, a quem é dada

um trabalho ou tarefa para completar

num curto período de tempo.

Uma actividade governada por regras vin-

culando uma situação competitiva. Po-

dem ser actividades desenhadas para si-

mular alguns aspetos de um negócio. Os

jogos de negócio podem não ser compe-

titivos, onde só um formando ou grupo de

formandos “ganha”.

Método técnica

vantagens

desvantagens

características

aplicação: educação

entre pares

24

o conjunto de estratégias apresentadas, são a sus-

tentação para que as sessões de educação entre pares

cuMpraM o seu oBjetivo de ForMa positiva. reFeriMos

desde já que não são instruMentos Fixos e que Funcio-

naM de ForMa isolada. pretende-se que a sua utilização

seja coMpleMentar e/ou siMultânea.

estra -tégias

25

estruturação

Estes tipos de atividades deverão ser estruturadas e programadas de modo a que sua veracidade e eficácia não sejam alvo de dúvida, isto é, não se deve perceber esta abordagem, como uma estrutura tradicional rígida (que também pode acontecer), mas sim numa es-truturação orientada para os objetivos pretendidos.

Ideias escritas

Quando o grupo não tem muita experiência em educação de pares dever-se-á elaborar uma espécie de guião com os principais passos e objetivos da sessão, de modo a que mesma decorra da forma que se pretende. À medida que a experiência evolui este mecanismo po-de-se prescindir e avançar para processos mais evoluídos.

usar uM sisteMa de recoMpensas

Pretende-se que em determinada actividade os intervenientes se-jam avaliados e valorizados por atingirem determinados objetivos. Nesta perspetiva pretende-se que o grupo evolua com a aportação individual e que desta forma todos se sintam incentivados, ou seja, numa perspetiva de ensino-aprendizagem por objetivos. O sistema de recompensas poderá refletir-se no sistema de avaliação de forma qualitativa ou quantitativa. O enfoque está em criar um estímulo ao formando na conquista dum objetivo.

26

enFatizar a conFidencialidade, reForço positivo e teMpo de resposta adequado.

A educação entre pares permite que exista um nível de confidencia-lidade entre os pares superior do que entre aluno e professor. E isso é um reforço positivo porque permite abertura e confiança. Logo, existe um tempo de resposta adequado entre os pares. A fluidez do processo agiliza-se uma vez que o diálogo/ discussão é menos formal e constrangedor do que entre formador- formando.

usar estratégias de grupo

Nada mais pertinente haveria a acrescentar neste ponto. No que diz respeito à educação de pares, as dinâmicas de grupo são a base fundamental de trabalho. Alguns exemplos estruturais: a) divisão do grupo em subgrupos, trabalho dos subgrupos e um porta-voz apre-senta o trabalho realizado; b) um subgrupo apresenta um tema e os restantes subgrupos analisam, discutem, criticam propõem; c) numa parte final, outro subgrupo responde a questões e apresenta justificações/soluções.

enFatizar a iMportância da aprendizageM ativa

Com o objetivo de evitar o fluxo unilateral de informação profes-sor- aluno, pretende-se uma aprendizagem ativa, incentivando e po-tencializado os indivíduos de forma a formularem as suas próprias perguntas, discutirem questões, explicarem pontos de vista, estimu-larem a aprendizagem cooperativa, estimularem o sentido critico, promoverem o debate, analisarem estudos de caso, etc. Em com-plemento é expectável que as competências de autonomia e todo o processo de ensino-aprendizagem saiam valorizados.

27

coMo gerar conheciMento

O processo de obtenção de conhecimento neste ponto pode ser abordado de duas formas. Um processo direcionado onde o facili-tador sustenta as falhas que possam ocorrer, soluciona os proble-mas e exemplifica soluções de forma direta, ou por outro lado, um processo não direcionado que implica a colocação de questões, hi-póteses, etc. de forma a condicionar as respostas para as soluções pretendidas. Em suma, uma abordagem fechada, ou uma outra que estimule a reflexão e pesquisa de respostas.

FeedBack (retorno/ aFerição)

A aferição dos resultados deverão constituir um retorno positivo sempre que assim se manifestem. Por outro lado, a não aprovação deverá promover um retorno corretivo explicando, demonstrando o que não está correto, de forma a se obter uma melhor solução.

perMitir aos ForMandos sereM proFessores

Esta é uma abordagem que permite inverter o processo do forma-lismo tradicional ensino-aprendizagem. O objetivo principal é expe-rimentar as diferentes sensações enquanto formando ou facilitador. Pressupõe um trabalho prévio em grupo que antecede a sessão.

28

parcerias coM outros grupos

selecionar estudantes

aprendizageM ativa

coMpleMentaridade interdisciplinar

As parcerias com outros grupos são bastante benéficas. Se por um lado, é uma abordagem fora dos procedimentos normais, permite o contacto com outras realidades. Um exemplo poderá ser a educa-ção entre pares de um grupo de estudantes de doutoramento com um grupo de estudantes de mestrado.

Selecionar formandos que queiram ser facilitadores. Evitar situações de fricção perguntando sempre quem se disponibiliza para, mas ter sempre o enfase numa escolha harmoniosa. O enfase deverá estar na forma como se faz e na obtenção de resultados. Nem sempre os formandos mais tecnicamente ou cientificamente dotados são os melhores difusores de informação.

O foco deverá estar nas actividades de aprendizagem ativa. Alguns bons exemplos são: Estudos de caso, Encenações/dramatizações, sessões de leitura, cenários de aprendizagem baseados em proble-mas, e todo um outro conjunto de exemplos que veremos em porme-nor mais adiante.

Deve-se notar que a maioria dos programas de educação de pares pretendem ser uma ferramenta complementar de ensino e não subs-tituir o sistema de ensino tradicional. A fusão dos sistemas poderá criar mais-valias no processo ensino-aprendizagem. É uma estratégia Win-win.

29

exeM -plos

o presente conjunto de exeMplos podeM ser adap-

tados e explorados de acordo coM os Métodos e

estratégias reFeridos anteriorMente. as ForMas de

aBordageM e as técnicas utilizadas são suFiciente-

Mente aBrangentes. o oBjetivo desta apresentação

de exeMplos, é ela por siM taMBéM, uMa ajuda de coMo

utilizar a educação de pares eM vários cenários.

30

No contexto de estudantes estrangeiros a frequentar uma instituição de ensino fora do seu país de origem e com uma língua distinta poderão criar-se actividades de educação entre pares para uma melhor apren-dizagem da língua do país de acolhimento, encarregando os grupos de estudantes estrangeiros a recolherem vocabulário sobre as tarefas domésticas, outro grupo como interagir com o sistema de transportes, um outro com as compras de supermercado, um outro sobre as activi-dades lúdicas, etc. Uma vez que estas actividades são transversais a todos, poder-se-ia agendar semanalmente uma sessão onde todos os grupos dinamizassem estas aprendizagens e as difundissem, tirando todos proveito do enriquecimento do vocabulário.

A permuta de conhecimento entre pares, mas de níveis diferentes é uma prática usual ao nível escolar. Neste exemplo pretende-se dina-mizar sessões de educação de pares em que se encontre o equilíbrio sobre os que conseguem ensinar e que por outro lado, um grupo de graduação inferior queira aprender. Neste caso a aprendizagem não seria tão só técnica e científica, mas também a aquisição de conheci-mentos a nível formal, institucional e comportamental.

aprender uMa língua estrangeira nuMa instituição de ensino estrangeira

perMutas de conheciMento: doutoraMento/ Mestrado

31

A criação de uma webpage é uma excelente forma de dinamizar a edu-cação entre pares. A escolha do software que se vai utilizar, o plano de comunicação (design), os conteúdos, a estruturação, a interoperabili-dade pretendida, etc. Neste exemplo o trabalho de grupo e em equipa é muito valorizado. De certa forma simula-se o funcionamento de uma empresa, e por analogia de desempenho experimentam-se todos os fatores que interagem com a dinâmica e dia-a-dia da organização. No fim, a criação do produto (webpage) é a prova materializada (positiva) da educação entre pares.

O treino de uma equipa de basquetebol é um exemplo perfeito de acti-vidades de educação de pares. As diversas posições que os jogadores ocupam e as respetivas especificações faz com que os grupos de jo-gadores especialistas nas suas áreas consigam transmitir essas mes-mas especificidades aos outros grupos de jogadores. Neste contexto todo o grupo trabalha para o grupo e cada um dos indivíduos ganha competências pela actividade do grupo.

atividade desportiva- BasqueteBol

criação de uMa weBpage

As actividades de questionário por grupo de formandos é uma forma excelente de fomentar a educação entre pares. Muitas vezes, os ques-tionários são utilizados de forma lúdica, mas no contexto, de educa-ção de pares podem ser utilizados, por exemplo, para conhecimento dum país estrangeiro. A dinâmica poderia ser fomentada, apresen-tando imagens, personalidades, músicas, etc. desse mesmo país e o grupo deverá em conjunto identificar os elementos apresentados. Da discussão das respostas até à apresentação das soluções estamos em processo de educação entre pares.

questionário

32

O desenvolvimento sustentável é uma das principais componentes dos dias de hoje no processo educativo, consequentemente na edu-cação entre pares. Neste exemplo apresenta-se uma dinâmica onde o facilitador apresenta todos os objetivos de desenvolvimento sustentá-vel, e o grupo consoante a sua sensibilidade escolhe quais são os que pretendem abordar/ dinamizar. Dessa escolha podem surgir produtos, como cartazes, vídeos, programas de rádio, dramatizações.

oBjetivos do desenvolviMento sustentável

A organização de eventos e as demais tarefas a realizar, são um exem-plo bastante claro de utilização de educação entre pares. Em forma de role-play (ver a descrição metodológica do processo no final do capítu-lo) o grupo poderá simular a organização de um concerto de música. Todas as tarefas inerentes (processuais, administrativas, logísticas, legais, marketing, financeiras, etc.) poderão ser dinamizadas ao abrigo da educação entre pares. Este tipo de exemplo em termos operacio-nais e estruturais assemelha-se à criação da webpage

organização de eventos

A conceção e argumentação de vários modelos de avaliação enqua-dram-se na perfeição nas temáticas de educação entre pares. Pode ser bastante produtivo solicitar a um grupo de educação de pares que crie um modelo de avaliação para determinada actividade. De certa forma, ao criarem instrumentos de avaliação para determinada activi-dade que estão a desenvolver estão a inverter o método tradicional de avaliação, e desde logo a inovarem em termos de processo educativo. Pode ser bastante interessante do ponto de vista de abordar as situa-ções de um outro ponto de vista.

avaliação de actividades

33

Atividade relativa ao contacto com outros membros da sociedade, como governos locais, ONG´s, empresas, clubes, associações, etc. Pretende-se assim fomentar a interação com outras realidades que não as usuais.

É uma ação espontânea, de debate após a assistência dum filme, duma peça de teatro, de ouvir uma música, da leitura dum livro, etc.

encontros

deBates a partir de expressão artística

Por oficina entende-se uma atividade semiestruturada, na qual, por meio de jogos, dinâmicas ou brincadeiras, espera-se que os (as) parti-cipantes reflitam e discutam sobre temas que lhes dizem respeito. No final da oficina, dever-se-á realizar a síntese e tudo o que foi registado deve ser lido, corrigido ou modificado pelo grupo.

oFicinas

Por meio de uma conversa informal, é possível realizar diferentes ações, como: conversar sobre um tema, levantar algumas questões, in-formar, discutir atitudes com uma pessoa ou um pequeno grupo. Essa é uma atividade simples e espontânea.

ações espontâneas entre pares

34

Após determinada actividade, poderá existir interesse em aprofundar e estudar determinada temática. Nesse caso pode-se formar um grupo de estudo e de discussão.

grupos de estudo e discussão - traBalho de aproFundaMento dos teMas

É um momento de sair da rotina. Pode ser um festival de arte e cultura, pode ser uma projeção de filme com debate, pode ser uma música, dança, apresentação de teatro, entre outras apresentações artísticas e culturais elaboradas pelo próprio grupo ou por um grupo convidado.

Produção de cartazes, panfletos, campanhas, faixas informativas, jor-nais, boletins, mensagens nas rádios, redes sociais, canais de vídeo, podcasts, outros meios audiovisuais, etc. São várias as possibilidades.

eventos

elaBoração e divulgação de Material inForMativo

35

Um incidente crítico é muito menor que um estudo de caso, mas a ideia subjacente é similar. Aos formandos será dado uma breve des-crição (de uma frase a um parágrafo) duma situação/problema e será pedido para sugerirem uma solução, o curso da ação, ou a causa do problema. Desde há muito tempo utilizada como instrumento de ava-liação de necessidades, a abordagem do incidente crítico toma esta designação duma situação (incidente) especialmente importante (crí-tica) que pode conduzir ou quebrar o sucesso de um desempenho. Por exemplo, recebe-se uma chamada de um cliente irado no final do dia, na qual é pressionado para alterar o montante devido numa fatura. O que deve fazer? As respostas certas ou erradas são determinadas a partir de recomendações. Para as respostas certas, há aplausos; para as respostas erradas, apresentam-se ações apropriadas.

Incidentes críticos

Da mesma maneira que se podem desenvolver ações espontâneas en-tre os jovens, podem (e devem) mobilizar os restantes intervenientes no processo educativo, por exemplo professores, pais, associações de estudantes, etc.

proposta de conteúdos e atividades

36

Exemplos de aplicação do método- role play• No role play simples, os formandos são questionados a assumir

as suas partes de representação com o mínimo de preparação e não lhes são dadas descrições escritas dos papéis que vão representar.

• No role play de troca de papéis, os participantes são convidados a mudar de papéis e de cadeiras. Podem desempenhar o papel de um co trabalhador ou de um cliente e revelar os sentimentos daquelas pessoas.

• No role play duplo, três pessoas trabalham juntas: dois deles re-presentam papéis e o terceiro observa. O observador pode entrar na ação quando se justifica.

• No role play de rotação, o formador pede aos participantes que o continuem. Esta substituição espontânea aumenta o número de participantes e reduz o embaraço provocado pelo facto de se estar na berlinda. Aumenta o número de pontos de vista e abor-dagens diferentes.

Depois de cada role play, os formadores devem questionar os for-mandos sobre o que sentiram durante a experiência e o que apren-deram. Se necessário, o formador pode atrair os intervenientes para o propósito de representarem papéis num cenário de trabalho. Estes métodos podem ser mesmo posteriormente melhorados, quando a responsabilidade pelo desenvolvimento das estratégias de aprendi-zagem é transferida dos formadores para os formandos. Para térmi-no deste capítulo, o exercício que se apraz desenvolver é para cada situação especifica encontrar métodos, estratégias e formas de de-senvolver a educação entre pares.

role play

37

swotDe forma a avaliarmos a educação entre pares como processo educativo, usamos como forma de avaliação uma análise SWOT. Pretende-se as-sim apresentar a síntese da análise a este proces-so educativo, não só apresentando as qualidades da mesma, mas também, por outro lado, apresen-tar os riscos que se podem correr.

Análise SWOT ou Análise FOFA (Forças, Oportu-nidades, Fraquezas e Ameaças em português) é uma técnica de planeamento estratégico utilizada para auxiliar pessoas ou organizações a identifi-car forças, fraquezas, oportunidades, e ameaças relacionadas com a operacionalidade e desenvol-vimento de actividades. Destina-se a especificar estratégias e riscos da operação, e identificar os fatores internos e externos que são favoráveis e desfavoráveis para alcançar o pretendido.Relativamente à educação entre pares apresenta--se a seguinte análise:

análise

38

• Disponibilidade temporal para a aprendizagem individual• Interação direta entre formandos fomenta a aprendizagem ativa• Fomentação do esprito critico• Confidencialidade• Confiança• Nível de conforto e abertura entre os pares• Discurso uniforme entre pares que potencia a confiança e aprendizagem

útil

or

igeM

inte

rn

ao

rig

eM e

xte

rn

a

prejudicial

• Alternativa financeira rentável • Versatilidade• Espírito de trabalho de equipa• Competências sociais e de comunicação• Maior produtividade em termos de aprendizagem reforçada

• Inexperiência dos aprendizes• Hesitação dos formandos• Desconfiança entre os aprendentes• Professores frustrados

• Fraca aplicabilidade em certos contextos• Despesas de educação (pais) não quero os meus filhos sendo ensinados por outros alunos mas sim por professores• Desperdício de tempo

39

análise

estratégica:

A ponderação de cada um dos itens serve de su-porte à elaboração de estratégias de modo à cor-reta execução do pretendido. A resolução dos problemas de inexperiência e hesitação dos for-mandos no processo de educação entre pares de-verá ser feita, através de treinamento e formação de forma a deixar de ser um ponto fraco. A per-ceção da existência que os professores frustrados usam esta metodologia deverá ser desconstruída, salientando que a preocupação faz sentido, embo-ra pelo contrário, arriscar esta operacionalização deixando os formandos responsáveis pelos pro-cessos de ensino-aprendizagem refletem um grau de confiança elevado.

a potencialização dos pontos For-

tes, e o aproveitaMento das oportu-

nidades é uMa das aBordagens pelas

quais FazeMos uMa análise swot. por

outro lado, MiniMizar os pontos Fra-

cos e desFazer ao MáxiMo as aMeaças,

tornando-as oportunidades é outro

dos instruMentos de análise da swot.

A preocupação de que esta metodologia substitui o ensino tradicional não se verifica, porque esta é utilizada de forma complementar, mas não obstan-te, esta deve ser uma preocupação presente.A fundamentação da versatilidade e aquisição de competências sociais e de comunicação são fa-tores suficientes que justificam que a utilização desta metodologia é praticamente útil para todas as actividades. Por outro lado, é aceitável que ou-tros tipos de metodologias sejam mais pertinentes para certas temáticas ou processos.Por fim, a educação entre pares, como trabalho de grupo Intra e entre, conjuga uma série de métodos e estratégias que se apresentam como uma das melhores soluções no processo educativo nos dias de hoje e com perspetivas futuras. A aprendizagem pode até ser adquirida unilateralmente, forma que como aqui vimos, não é per si a mais adequada, mas contudo, a inteligência dessa aprendizagem só se pode enriquecer coletivamente.

40

A educação entre pares pode ser uma excelente forma de ensino-aprendizagem. Se por um lado, as estruturas tradicionais de transmissão de conheci-mento são eficientes, esta nova abordagem é sem dúvida um complemento importante. Mais que isso pode ser uma ferramenta verdadeiramente integradora, uma vez que entre os pares a confian-ça é maior, o ambiente fica menos formal, e além disso as particularidades desta atividade não só permitem a transmissão de conhecimentos, como também tem uma função social, uma vez que po-tencializa a participação de elementos mais inse-guros, tímidos, segregados.O fomento desta atividade em contexto de forma-ção entre os jovens com dificuldades em frequen-tarem o ensino regular é bastante útil. Se tivermos em conta que cada um tem as suas próprias preo-cupações das mais variadas géneses, a educação entre pares pode servir de “quebra -gelo” para que todos interajam e participem.

Posteriormente, a atividade de educação entre pa-res, nas mais diversas fases, revelar-se-á na auto-confiança, na capacidade para..., na resolução de problemas, etc., ou seja, na preparação para o quo-tidiano social e laboral.Neste projeto em todas as atividades onde os jo-vens participaram sempre foi fomentada a cria-tividade, a confiança e liberdade. Por outro lado, em dose equivalente exigiu-se a responsabilidade, a ponderação, o refletir das consequências das ações, a avaliação e a perspetiva de melhoramen-to. Sendo este manual um dos produtos do projeto EU-Citizen pretendemos fornecer uma ferramenta que defina o que é a educação entre pares, abor-de a sua importância no contexto dos trabalhos em grupo, pondere os métodos pedagógicos mais pertinentes para o seu desenvolvimento, apresen-te estratégias para o sucesso das atividades e por fim uma avaliação estratégica de potencialidades e perspetivas futuras.

conclusão

41

englIsh

42

43

peer education, what is it?

strategies

the role oF the Facilitator

exaMples

pedagogical Methods

swot

conclusion

52

62

7854

67

56

75

presentation oF the project

contextualization in the erasMus prograM

what are the advantages oF group work

48

49

5044Introduction

keywords

entities

45

46

ind

ex

44

Introduction

This handbook aims to present methods and strategies for peer education. Results the project EU-Citizen under the Erasmus + program with re-frencia: 2018-1-PT02-KA205-005033. In the first stage it is made an institutional and operational framework of the project, whereby the further sub-sequent area is peer education. In the end, after the presentation of several examples, it is made evaluation of the educational process through a SWOT analysis.The peer education is a process of teaching and learning in which students work in actions and ac-tivities with and for other students, or peers. This term came from English peer educator and is used when a person is responsible for developing edu-cational actions for the group to which it belongs.

When it proposes a model of learning like this, the idea is to be the very trainees responsible for both the exchange of information and by coordinating discussion and debate activities with his peers. The reasons to opt for peer education are many. The first, and most obvious, is that teenagers and you-ng people talk of “equal to equal” with their peers on different subjects. Another important reason is that they and they are based on the community in which they live. Thus, They know the surrounding reality. Finally, a peer education program is part of a broader initiative involving several organizations, sectors and often even organs of local, regional and national authorities.

45

peer education

group work

pedagogical Methods

strategies

trainees

active education

educational process

keywords

46

enti-

Fundacion ciudadanía

The main objective of the Foundation is the promo-tion of active citizenship and participativa. Making direct concert or educational, social, cultural pro-grams, research, cross-border cooperation with Portugal and Latin America. Sharing experiences, knowledge and networking are the fundamental principles that guide the reflection and daily prac-tice. According to these two premises, the Foun-dation is actively working to be able to establish a series of partnerships with other national and inter-national organizations, both the Third Sector, as the public and private sectors. Ciudadania Foundation since its inception in 2005, has been accumulating and sharing knowledge and experience, especially in promoting entrepreneurial skills, social innova-tion, values education, citizen participation and the construction of European citizenship.

tIes

47

ajpraAJPRA was established in 1995, aiming to contri-bute to the development of the Alentejo region, through working with young people, developing an important task in education, promoting the study, re-search and training. One of the main goals is AJPRA the social and educational integration, distinguished mainly by conducting training programs for young people. AJPRA has as its object the deve-lopment of activities which contribute to the civic education of citizens and the promotion of human rights and sustainable development.

horaMa thesprotias

Horama Thesprotias is a non-profit organizationpro-fitable. The main objectives are to develop initiatives for events and other activities, conferences, semi-nars and educational programs; social character ac-tivities, etc., which help to inform and promote the participation of local members of society in the acti-vities. The main objective is to raise awareness on is-sues related to European integration, national and EU policies policies for economic social, environmental, cultural, youth issues, equity issues and vulnerable groups with Disabilities. Implementation of national policies at national, regional and local levels. Hora-ma Thesprotias is an organization with experience in supporting local development initiatives.

48

The reason for the EU Citizen project focuses on the issue of active European citizenship among young people, the importance of the need for them to be enterprising and proactive and to contribute to the European construction through education and training, that is, through non-formal learning contexts.The aim of the EU Citizen project is to encourage young people aged 15-24 who do not work or stu-dy or are at risk of dropping out of school to resu-me their training, educational and / or professional paths using a non-formal teaching approach and methodology of social innovation. Therefore, the development of this project comes from a need to provide answers and alternatives to this type of young people. They are, most of the time, at risk of exclusion and in the process of compromising both their professional and personal future.

The priorities relate to the objectives of our project, to encourage young people who do not work or stu-dy or are at risk of dropping out of school resume their training, educational and / professional pa-ths, through a non-formal teaching approach and a methodology for social innovation, education for entrepreneurship and social entrepreneurship. In this way we aim to motivate young people to rai-se awareness of the importance of education and training in their path, of the importance of skills and competences at all levels, including language, digital and entrepreneurship skills in their future.And in this way, the participation of young people in the project translates into an opportunity to be-come active and participatory citizens in society, whether at local or European level.

presentation oF the project

49

contextualization in the

prograM

erasMus+

The innovation of EU-Citizen project lies in the non--formal educational approach, a social innovation methodology and peer education among young people. The project aims to create workshops that will provide young people with contact with diffe-rent areas from the communication, the Objectives of sustainable development, the media and radio, video and film animation, and ICT - information and communication and communication technologies. Facilitators and tutors who accompany young pe-ople are more facilitators of learning as well as young people between them will also contribute to the acquisition of skills and learning. Participation and frequency of these workshops allows them to develop social skills in framework of active citi-zenship and creativity, entrepreneurship, initiative, social responsibility.

In the end, a presentation will be held to which they can be set up working groups and / or may be indi-vidually, in which young people present their ideas, professional and even personal projects. This final presentation will be open to all partners, stakehol-ders and entities.The workshops will serve to encourage young pe-ople to resume their training and educational pro-cesses and to become active and participatory ci-tizens. The idea is to give young people the power of decision, providing them with the spirit involve them in entrepreneurial community actions and always having into account the construction of a sustainable society

50

?what are the advantages oF group work

Group work is a form of organization of the team on tasks that should be encouraged from an ear-ly age, starting in school and academic context. In fact, knowing how to work in groups, knowing the rules and taking the best of what each one does, leads to that work skills that will be essential later in a career building and even in other areas of your life.

It is during the school academic record and that this concept of group work is being implemented and increasingly worked. And, indeed, the fact that something implemented early in young peo-ple, makes them form capable individuals to deal with the different situations in day-to-day common work, or group work happens when several people / students work together to perform a certain task, where each has a role, but the goal is only one.

51

In addition to speeding up the realization of tasks, group work seeks to value each one of them in-dividuals present, stimulate the development of their skills and also allow an exchange of expe-rience and knowledge among the group itself - which makes everyone feel integrated.Advantages associated with the working group:

arise more ideas to enrich the work

It encourages mutual aid

Get up greater confidence among all

There is a greater time savings

Help to develop some key skills: communica-tion skills, conflict resolution, facilities in rela-tionships, task assignment, assertiveness and of course, empathy.

a)

B)

c)

d)

e)

On the other hand, the individual’s perspective con-tribute to the cohesion and smooth functioning of the group, the same shall endeavor to:

Be patient: Talk clarify the issues and try to re-concile the needs, to ease somehow the tense moments in the group

Improve communication: to listen and speak at the right time is also very important. Whe-never you feel uncomfortable with a situation in the group, talk and explain what’s bothering and say what you think you can change.

Be proactive: always willing to help their col-leagues and to solve the problems the group found.

Accept the ideas of others: Do not close in his “bubble thoughts”;

Be innovative and transmit confidence, pro-pose solutions and alternatives to optimize the group’s tasks and achieve better results. Convey confidence motivates and moves the group.

a)

B)

c)

d)

e)

52

peer education

what is it?The peer education refers to multiple strategies in the education system to help trainees. It is not a new concept. Many are the historical approaches that relate to its existence already in ancient Gre-ece. But in the last two centuries it had its grow-th and consolidation as opposed to the traditional method of unilateral teaching-learning teacher-stu-dent. The peer education, ie between trainees and trainees tries thus promoting research, exploration and critical spirit of each of the trainees.

Being peer education is the process of trainees learn formally or informally trainees allowing the exchange of experiences between the relevant ac-tors disseminating learning in the context of their organizations. Thus, foster up interpersonal rela-tionships and consequently the commitment and trust. It is part of an active learning strategy that already used in many educational organizations as well as other organizations

53

The quality of this process is reflected in the con-text of working life, not only for the contents seized, but also the skills acquired and exploited being the measurement of such a process of building confi-dence and enthusiasm.In short, with this form of seizure and application of new processes and concepts intended to impro-ve communication skills, increase confidence and autonomy and especially highlight the continuity of the learning process.In the peer education activities, in general, there is a group and a facilitator. Following is how the faci-litator should streamline the process.

The peer education has shown good results in va-rious spheres of the educational process. For peer education, they are all important in the discussion and reflection process, because all people know something that can complement the know. Peer, the process is all educational and participatory. The greater the participation of all added the ac-quired knowledge.This process allows for deeper learning than the traditional exhibition and informative as learning together (problem identification, discussion and creating solutions) allows a longer seizure. Thus, there is an improvement in capacity and conse-quently the evaluations.On the other hand, the process of active learning, the adoption of critical spirit, participation and group discussion emphasizes the improvement of skills and learning enhancing the educational process throughout life. Therefore, inherent to this question appeared that between the pairs there is a greater openness and confidence to express ide-as and thoughts that provides greater comfort.

54

the role oF the Facilitator

The facilitator is the person who facilitates the discussions and reflections. It has the task to pro-vide an active learning environment from creative activities that make sense and have continuity. To encourage participation, it is necessary that the fa-cilitator:

Believe that diversity is a positive value, that all pe-ople are equal in terms of rights. A group grows with the development of the potential of its parti-cipants; You need to enhance and utilize the expe-rience and knowledge of each person in the group, respecting differences

Ensure that the group should be a safe place to discuss the topics and express opinions and ideas without judgment, criticism, discrimination, disres-pect etc.

Encourage such interest, using a wide variety of learning activities and supporting a multitude of different ways of that participation.

1

2

3

55

a)

B)

c)

d)

e)

F)

g)

h)

i)

j)

Moderation and conduct of business

Stimulate and encourage collective participation;

Structure the flow of information;

Bear in mind the general competence as know-k-now, know nothing and know-being;

Foster challenges;

Avoid value judgments and promote the diverse views

Valuing experiences

Establish commitments, rules, goals and objecti-ves

Synthesis capacity to indicate the items discus-sed, the discussions that took place and the cen-tral ideas of which the group arrived.

Ensure that all (as) have opportunity to express themselves.

The facilitator conducts collective processes for the construction of new knowledge and learning through re-flection, questioning, discussion and consensus. To faci-litate collective reflection, peer educators need to jointly develop the following skills and attributes:

56

Using the synthesis made by the IEFP (Institute of Employment and Vocational Training in Portugal) presents the different teaching methods, and the same table our reflection on the different methods and its relationship with the peer education, ranking 1-3 your use, and 1 bit is recommended and highly recommended 3. Notwithstanding the importance of all methods in the educational process of peer education, some of their inherent characteristics lend themselves more clearly to education peer manner.Methods for training / teaching include various means by which content or material is communi-cated. This is a great variety of training methods. In the training process it is considered that there may be a main method of training, but this does not preclude use of other complementary methods and techniques.

The diversification of training methods can keep students interested, activate different learning styles and enhance understanding and retention. If we fix on only one method, such as conference or exhibition, training can be of limited value, since people learn in different ways.The use of a single method is tiring and tedious because it excludes the possibility of people being sensitized to other methods by which will have a greater likelihood of success in achieving training objectives and which can enable different interests and learning styles.

pedagogical Methods

57

Method technique

BeneFits

disadvantages

characteristics

application: peer education

Exhibition / Conference

1 2

Demonstration

• It is an efficient way to transmit large

amount of information in a short time

• Good for the acquisition phase and

restructuring knowledge

• Fits any content

• It allows teaching to many people

• Allows redundancy and adaptation

• The teacher shows and repeats exe-

cution with students, that reproduce

themselves

• Conveys practical knowledge

• It allows and promotes clarification

• Allows psychomotor training

• Class focused on the needs and

objectives of teaching

• It does not encourage the efforts of

individual knowledge acquisition

• It does not fit the heterogeneous

public

• May raise disinterest

• Hinders control of individual learning

• It requires more time

• Demands reduced groups

• Needs educational material

It allows the transfer of learning by mere

declaration and explanation of knowledge.

The conference is the one-way teaching

method that has the knowledge of the trai-

ner and the ability to present information.

When the interaction is available, it allows

reinforcement of behavior, spontaneous

questioning, dialogue and social interac-

tion with immediate feedback.

It allows you to transfer performance skills

/achievement by describing procedures,

tasks, events, processes, etc.

The teacher teaches demonstrating how:

contextualizes, divided into parts and prac-

tice execution.

58

Role Play

3 3

Discussion focused

• Develops skills

• Opportunity to practice what is

learned.

• Participants gain insight (insight) on

your own behavior

• Stimulates thinking

• Pulls the knowledge and experience of

all members of the group

• Help learners to assess their unders-

tanding of the material

• Some participants are tough

• Applies to imaginary situations

• It requires considerable planning

• A participant can dominate.

• There is no guarantee that everyone

• will participate

• You can not ensure that everyone

understands

• Time consumption

• It causes the output of the group

• outside the route

It involves recreating a situation on a real

world problem, in which the participants

represent various roles. Promotes an un-

derstanding of the positions of other pe-

ople and their attitudes and procedures

that can be used for diagnostics and trou-

bleshooting. Students can take the role of

a particular character, organization, occu-

pation, etc.

This is a discussion in both directions

between trainer and trainees. Supports

synchronous learning environments and

dialectical through spontaneous and free

flow of information exchange. Encourages

active and participatory learning that su-

pports the transfer of knowledge through

dialogue. Trainees can discuss the mate-

rial in more depth, to share views and ex-

periences and answer questions.

Method technique

BeneFits

disadvantages

characteristics

application: peer education

59

Simulation

3 3

Note

• Promote high levels of motivation and

participation

• It provides immediate feedback

• Near the real-world environment

• Generates interest and enthusiasm

• It is less threatening than other me-

thods

• Promotes the sharing of ideas and ob-

servations

• You can have a high cost.

• Time consumption

• It requires significant planning and

excellent skills of facilitation

• May require more than a facilitator

• The focus can easily shift from lear-

ning to entertainment

• Demonstrators can not do the proper

work

• It requires skilled facilitators

Is replica or mimics actual events, reflec-

ting the reality and allow continuous ob-

servation. A simulation creates a real mo-

del of a current or environmental situation.

Imagery is the mental visualization of ob-

jects, events, and exhibitions. It allows

the internal display mills related to the in-

formation to be learned. It helps to create

or recreate an experience in the minds of

trainees. It involves all the senses: visual,

kinesthetic, audio and touch

Method technique

BeneFits

disadvantages

characteristics

application: peer education

60

Brainstorming

3 3

Case studies

• Encourages critical thinking and

dialectical

• Develops the knowledge and

experience of all group members

• Extends the understanding of the

process of a situation

• Skills development in analyzing and

solving problems

• It facilitates the development of skills

for teamwork, communication and

presentation of own findings

• A participant can handle the group

• There is no way to ensure that

everyone understands

• Time consumption

• Facilitates group entry off the desired

path

• Lack of realism and relevance to the

organization as a whole

• Trainees may fail in meeting the most

critical aspect of the case study: iden-

tifying the underlying problem

Brainstorming is a valid and effective me-

thod of problem solving, in which the criti-

cism is dilated and the understanding pa-

thways of a situation are welcome, where

the amount is desired and the combination

and improvement are sought. It usually oc-

curs in groups and involves the creation of

a wide range of ideas in order to find an

effective method of solving a problem.

A solution strategy of a similar problem to

simulation that works for realistic presen-

tation of a situation requires that students

meet and explore possible solutions. In

this method, students are faced with a real

or fictional scenario and should apply new

knowledge and past experience to analyze

the situation and develop the solution.

Method technique

BeneFits

disadvantages

characteristics

application: peer education

61

Collaborative learning

3 3

Games

• Focuses on individual differences

• Respect cultural reflecting changes in

society and in the workplace

• It produces good level of

achievement, positive relationships

between participants and

psychological adjustment

• Promote active learning

• They provide immediate feedback

• Raises interest

• Stimulates excitation

• Improves learning and retention

• It is not efficient to transmit large

amount of information in a short time

• Time consumption

• No emphasizes individual competiti-

veness

• Time consumption

• Facilitator can lead to loss of control

• Sometimes difficult to monitoring

• Some degree of risk

It is a form of learning where students

share responsibility and are dependent on,

each other, the achievement of a specific

task. Consist of 3-6 people, who are given

a job or task to complete in a short period

of time.

An activity governed by rules linking a

competitive situation. Activities can be de-

signed to simulate some aspects of a bu-

siness. Business games can not be com-

petitive where only a student or group of

students “win”.

Method technique

BeneFits

disadvantages

characteristics

application: peer education

62

the set oF strategies presented are support For the peer

education sessions Meet its goal oF positively. Mentio-

ned already that are not Fixed and instruMents that

work in isolation. It is intended that its use is coMple-

Mentary and / or siMultaneously.

stra -tegies

63

organization

Such activities should be structured and programmed so that its ac-curacy and effectiveness is not in doubt target, that is, one should not perceive this approach as a rigid traditional structure (which can happen), but a targeted structuring for the intended purpose.

written ideas

When the group does not have much experience in peer education will it should draw up a kind of script with the main steps and objec-tives of the session, so that the same result from the way that you want. As the experiment progresses this mechanism can be omitted and the same progress to more advanced processes

use a reward systeM

It is intended that the players in certain activity are assessed and measured by achieving certain goals. In this perspective it is inten-ded that the group evolve with the individual contribution will and that this way everyone feels encouraged, ie, a teaching and learning perspective by objectives. The reward system may be reflected in the evaluation system of qualitatively or quantitatively. The focus is on creating a stimulus to forming the achievement of a goal.

64

to eMphasize conFidentiality, positive reinForceMent and adequate response

The peer education allows that there is a level of confidentiality be-tween the upper peers than between student and teacher. And that’s a positive reinforcement because it allows openness and trust. So there is an adequate response time among peers. The process flow speeds up as the dialogue / discussion is less formal and embarras-sing than forming between former-trainees

use group strategies

Nothing more relevant would be to add at this point. With regard to peer education, group dynamics are the fundamental basis of work. Some structural examples: a) division of the group into sub-groups, sub-groups work and a spokesperson presents the work done; b) a sub-group has a theme, and the other sub-groups analyze, discuss, criticize propose; c) in a final part, another sub-group and presents answers questions justifications / solutions.

eMphasize the iMportance oF active learning

In order to avoid the unilateral flow of information teacher- student is intended to active learning, encouraging and enhanced individu-als in order to formulate their own questions, discuss issues, explain viewpoints, stimulate cooperative learning, stimulate the critical sen-se, promote debate, analyze case studies, etc. In addition it is ex-pected that the powers of autonomy and all the teaching-learning process leave valued.

65

how to generate knowledge

The process of obtaining knowledge at this point can be approa-ched in two ways. A driven process where the facilitator supports the failures that might occur, solve problems and exemplifies solutions directly, or on the other hand, a process not directed that involves asking questions, hypotheses, etc. so as to condition the answers to the desired solutions. In short, a closed approach or another that encourages reflection and survey responses.

FeedBack (u / MeasureMent)

The evaluation of the results should provide a positive return whe-never they arise. On the other hand, no approval should promote a corrective return explaining, demonstrating what is wrong, in order to get a better solution.

allow students BecoMe teachers

This is an approach that allows reverse the process of traditional teaching-learning formalism. The main objective is to experience di-fferent sensations while forming or facilitator. Presupposes a prior group work before the session.

66

partnerships with other groups

select students

active learning

coMpleMentarity interdisciplinary

Partnerships with other groups are quite beneficial. On the one hand, an approach is outside the normal procedures allows contact with other situations. An example could be the peer education of a group of PhD students with a group of graduate students.

Select trainees who want to be facilitators. Avoid situations of fric-tion always asking who is available for, but always have the empha-sis on a harmonious choice. The emphasis should be in the way and is made in obtaining results. Not always the students more techni-cally or scientifically gifted are the best disseminating information.

The focus should be on active learning activities. Some good exam-ples are: Case studies, Role plays / drama, reading sessions, learning scenarios based on problems, and a whole other set of examples that we will see in detail later.

It should be noted that most peer education programs intended to be a complementary tool for teaching and not replace the traditio-nal education system. The merger of the systems can create capital gains in the teaching-learning process. It’s a win-win strategy.

67

exaM -ples

this set oF exaMples can Be adjusted and operated in

accordance with the aForeMentioned Methods and

strategies. the ForMs oF approach and the techni-

ques used are suFFiciently large. the purpose oF the

presentation oF exaMples, it is also a yes, a help using

peer education in various scenarios.

68

In the context of foreign students attending an educational institution outside their country of origin and with a distinct language can create up peer education activities for a better learning of the host language, charging groups of foreign students to collect vocabulary about hou-sehold chores, another group how to interact with the transport sys-tem, another with the grocery shopping, another on fun activities, etc. Since these activities are transversal to all power it would be weekly schedule a session where all groups dinamizassem this learning and difundissem, taking advantage of all enrichment of vocabulary.

The exchange of knowledge among peers, but at different levels is a common practice at the school level. In this example is intended to streamline peer education sessions in which it is the balance on tho-se who can teach and on the other hand, a group of lower graduation wants to learn. In this case learning would not only as technical and scientific, but also the acquisition of knowledge formal, institutional and behavioral level.

learning a Foreign language in a Foreign educational institution

exchanges oF knowledge: phd / Md

69

Creating a webpage is a great way to boost the peer education. The choice of software that will use the communication plan (design), the contents, the structure, the desired interoperability, etc. In this exam-ple the group and team work is highly valued. Somehow simulate the operation of a business, and performance analogy experience are all factors that interact with the dynamics and day-to-day organization. In the end, the creation of the product (webpage) is materialized test (positive) of the peer education.

The training of a basketball team is a perfect example of peer edu-cation activities. The various positions that players occupy and their specifications makes the expert groups players in their areas able to convey these same characteristics to other groups of players. In this context the whole group works for the group and each individual gains skills for the group’s activity.

sport activity BasketBall

creating a weBpage

Survey activities by group of students is a great way to promote peer education. Often questionnaires are used in a playful manner, but in the context of education pairs can be used, for example, knowledge of a foreign country. The dynamics could be fostered by presenting ima-ges, personalities, music, etc. that country and the group should jointly identify the elements presented. The discussion of the responses to the presentation of the solutions are in peer education process.

quiz

70

Sustainable development is a major component of today in the edu-cational process, hence the peer education. In this example presents itself a dynamic where the facilitator presents all the objectives of sustainable development, and the group depending on their sensitivity chooses wanted are the ones that aim to address / boost. This choice may arise products such as posters, videos, radio programs, drama.

oBjectives oF sustainaBle developMent

The organization of events and other tasks to do, are an example quite clear of using peer education. In the form of role-play (see the descrip-tion of the process by the end of the chapter) the group could simu-late the organization of a music concert. All the tasks of (procedural, administrative, logistical, legal, marketing, financial, etc.) may be stre-amlined under peer education. This kind of example in operational and structurally similar to the creation of the webpage

event organization

The design and discussion of various valuation models fit perfectly in--peer education issues. It can be quite productive ask a peer education group to create an evaluation model for a given activity. In a way, by creating assessment tools for particular activity they are developing are reversing the traditional method of evaluation, and immediately to innovate in terms of the educational process. It can be quite interesting from the point of view of addressing the situation from another point of view.

assessMent activities

71

Activity on the contact with other members of society, such as local governments, NGOs, companies, clubs, associations, etc. The aim is to foster interaction with other realities than the usual.

It is a spontaneous action, debate after the assistance of a film of a play, listening to music, reading a book, etc.

Meetings

discussion oF artistic expression FroM

For workshop is meant one semi-structured activity, in which, through games, dynamic or play, it is expected that (the) participants to reflect and discuss on issues that concern them. At the end of the workshop, it will be duty conduct synthesis and everything was recorded to be read, amended or modified by the group.

workshops

Through an informal conversation, you can perform different actions such as talking on a topic, raise some questions, inform, discuss attitu-des to one person or a small group. This is a simple and spontaneous activity.

spontaneous actions peer

72

After certain activity, there may be interest in deepening and study par-ticular subject. In this case we can form a group study and discussion.

study and discussion groups - deepening oF laBor issues

It is a time to get out of the routine. It can be a festival of art and cultu-re, can be a film projection with debate may be a song, dance, theater presentation, among other artistic and cultural presentations prepared by the group or by an invited group.

Production of posters, pamphlets, campaigns, informative tracks, newspapers, newsletters, messages on the radio, social networking, video channels, podcasts, other audio-visual media, etc. There are se-veral possibilities.

events

developMent and disseMination oF inForMation Materials

73

A critical incident is much smaller than a case study, but the idea is similar. The trainees will be given a brief description (of a sentence to a paragraph) of a problem situation and will be asked to suggest a solu-tion, the course of action, or the cause of the problem. For a long time used as a needs assessment tool, the critical incident approach takes this designation of a situation (incident) especially important (critical) that can lead or break the success of a performance. For example, you receive a call from an irate customer at the end of the day, in which it is pressed to change the amount due on an invoice. What should you do?. The right or wrong answers are determined from recommendations. To the right answers, trainers offer applause; for wrong answers, present appropriate actions and provide additional training.

critical incidents

Just as it can develop spontaneous actions among young people, can (and should) mobilize other actors in the educational process, eg tea-chers, parents, students associations, etc.

oFFering oF suBjects and activities.

74

• In simple role play, students are asked to take their share of re-presentation with minimal preparation and no they are given writ-ten descriptions of the roles they will represent.

• In the role play of role play, participants are asked to change roles and chairs. Can play the role of a co worker or a client and reveal the feelings of those people.

• In the double role play, three people work together: two of them represent roles and third notes. The observer can go into action when warranted.

• In the role play of rotation, the trainer asks the participants to continue. This spontaneous substitution increases the number of participants and reduces the embarrassment caused by the fact of being on the spot. Increase the number of views and dif-ferent approaches.

After each role play, trainers should make a brief survey, questioning the students about what they felt during the experience and what they learned. If necessary, the trainer can attract co workers for the purpose of representing roles in a work setting or in a tranquil setting near the workplace. These methods can be even further improved when the responsibility for the development of learning strategies is transferred from trainers to trainees.To end this chapter, the exercise is pleased to develop for each spe-cific situation is to find methods, strategies and ways to develop peer education.

application exaMples oF the role play Method

75

swot

In order to evaluate peer education as an educatio-nal process, used as a form of evaluation a SWOT analysis. The aim is to present the synthesis of the analysis in this educational process, not only pre-senting the qualities of mesam, but on the other hand, present risks that can be run.SWOT analysis or SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats Portuguese) Is a tech-nique of strategic planning used to assist persons or organizations to identify strengths, weaknesses, opportunities and threats related to the operation and development activities. It is intended to speci-fy strategies and risks of the operation, and identi-fying the internal and external factors that are favo-rable and unfavorable to achieve the desired.With regard to peer education shows thefollowing analysis:

analysis

76

• Time availability for individual learning• Direct interaction between trainees learning promotes active• Fostering the critical spirit• Confidentiality• Confidence• Level of comfort and openness among peers• Uniform discourse among peers that enhances trust and learning

useFul

ind

igen

ou

sly

exte

rn

al

sou

rc

e

harMFul

• Profitable financial alternative• Versatility• Teamwork spirit• Social and communication skills• Higher productivity in terms of enhanced learning

• Inexperience of apprentices• Hesitation trainees• Distrust among learners.• Frustrated teachers

• Poor applicability in certain contexts• Education expenses (parents) do not want my children being taught by other students, but for teachers• Waste of time

77

strategic analysis:

The weighting of each item serves to support ma-nufacturing method strategies for the proper exe-cution of the intended. The resolution of inexperience and hesitation problems of learners in peer education process should be made, through training and training in order to cease to be a weak point. The perception of existence that frustrated teachers use this me-thodology should be deconstructed, noting that the concern makes sense, but on the contrary, this operation risking leaving the graduates in charge of teaching-learning processes reflect a high de-gree of confidence.

the potentiation oF the strengths

and take advantage oF opportunities

is one oF the approaches For which we

do a swot analysis. on the other hand,

MiniMize the weaknesses and undo the

Most threats, Making opportunities is

another oF the analytical tools oF

swot.

Concern that this approach replaces the traditional teaching is not true, because it is used in a com-plementary way, but nevertheless, this should be a present concern.The reasons for the versatility and acquisition of social and communication skills are sufficient re-asons that justify the use of this methodology is useful for practically all activities. On the other hand, it is acceptable that other methods are more appropriate for certain topics or processes.Finally, peer education, such as group work within and between, combines a number of methods and strategies that have as one of the best solutions in the educational process today and future pros-pects. Learning can even be acquired unilaterally, so that as we have seen, is not itself the most appropriate, but, however, the intelligence of this learning can only enrich collectively.

78

Peer education can be an excellent form of te-aching-learning. If, on the one hand, traditional knowledge transmission structures are efficient, this new approach is undoubtedly an important complement. More than that it can be a truly inte-grative tool, since trust is greater among peers, the environment becomes less formal, and in addition the particularities of this activity not only allow the transmission of knowledge, but also have a social function, a since it enhances the participation of more insecure, timid, segregated elements.The promotion of this activity in the context of trai-ning among young people with difficulties in atten-ding regular education is very useful. If we take into account that each one has their own concerns of the most varied genres, peer educa-tion can serve as an “icebreaker” for everyone to interact and participate.

Subsequently, in another phase, the activity of peer education, in the most diverse phases, will reveal itself in self-confidence, in the ability to ..., in sol-ving problems, etc., that is, in the preparation for the social daily life. and labor.In this project, in all activities where young people participated, creativity, trust and freedom were always fostered. On the other hand, in an equiva-lent dose, responsibility, consideration, reflection on the consequences of actions, evaluation and the prospect of improvement were required.Since this manual is one of the products of the EU--Citizen project, we intend to provide a tool that de-fines what peer education is, address its importan-ce in the context of group work, consider the most relevant pedagogical methods for its development, present strategies for the success of the activities and, finally, a strategic assessment of potential and future perspectives.

conclusion

79

espaÑol

80

Desde Fundación Ciudadanía queremos agradecer a nuestros compañeros de proyecto haber podido desarrollar esta iniciativa junto a ellos. Ha sido una magnífica oportunidad, en el contexto de los pro-gramas Erasmus+ de la Comisión Europea, que ha permitido a la juventud de Extremadura, Évora e Io-gumenitsa compartir una experiencia que sin duda dejará marca para el futuro. Por otro lado no pode-mos dejar de agradecer su colaboración y compro-miso al Instituto de la Juventud de Extremadura por su disposición desde el inicio, la implicación de sus técnicos; Carmen, Sara, José Antonio y María, y sin duda a su directora Sara Durán, que nos acompañó en el evento de Valencia de Alcántara. El evento de Valencia de Alcántara no hubiera sido un éxito sin la implicación, como parte del equipo EU Citizen, de los trabajadores del Albergue Ntra. Sra de Guadalu-pe, desde el magnífico equipo de cocina dispuesto a cualquier necesidad especial, a camareras y con-serjes. Igualmente debemos agradecer la colabo-ración del Ayuntamiento de Valencia de Alcántara, comenzando por su Alcalde, Alberto Piris, que nos acompañó en la presentación con compañeros del equipo de gobierno, así como la implicación del equipo de la oficina de turismo que permitió rea-lizar una visita monumental interesante, amena y con el esfuerzo añadido de la traducción a tres idio-mas. Finalmente agradecer el ánimo y el espíritu de trabajo a los participantes que han ido alimentando la misma esencia del proyecto y nos han ayudado a mejorar nuestras estrategias, definir nuevas nece-sidades y encontrar otras oportunidades. 

agradeciMientos

81

educación entre pares, ¿qué es?

estrategias

el rol del Facilitador

ejeMplos

Métodos pedagógicos

daFo

conclusión

90

100

11692

105

94

113

presentación del proyecto

contextualización en el prograMa erasMus

¿cuáles son las ventajas del traBajo grupal?

86

87

8882 Introducción

palaBras clave

entidades

83

84

ind

ice

82

Introducción

El presente manual pretende presentar métodos y estrategias para una educación entre pares. Es el resultado del proyecto EU-Citizen al amparo del programa Erasmus+ con referencia: 2018-1-PT-02-KA205-005033. En una primera fase se hizo el encuadre institucional y operativo del proyecto, para que posteriormente profundizar en el área de la educación entre pares. Finalmente, después de la presentación de varios ejemplos, es realizada la validación del proceso educativo a través de un análisis DAFO. La educación entre pares es un proceso de en-señanza-aprendizaje en el que los alumnos tra-bajan en acciones y actividades con y para otros alumnos, es decir, compañeros. Este término pro-viene del educador de pares en inglés y se usa cuando una persona es responsable de desar

rollar actividades educativas dirigidas al grupo del que forma parte.Cuando se propone un modelo de aprendizaje como este, la idea es que los propios alumnos serán responsables tanto del intercam-bio de información como de la coordinación de las actividades de discusión y debate con sus com-pañeros. Las razones para optar por la educación de pares son muchas. El primero, y más obvio, es que los adolescentes y los jóvenes hablan “en pie de igualdad” con sus compañeros en diferentes te-mas. Otra razón importante es que se basan en la comunidad en la que viven. Por lo tanto, conocen la realidad circundante. Finalmente, un programa de educación entre pares es parte de una iniciativa más amplia, que involucra a varias organizaciones, sectores y, a menudo, incluso organismos guber-namentales locales, regionales y nacionales.

83

educación entre pares

traBajo grupal

Métodos pedagógicos

estrategias

aprendices

educación activa

proceso educativo

palaBras clave

84

enti-

Fundacion ciudadanía

El principal objetivo de la Fundación es promover la ciudadanía activa y participativa. Realización de programas directos concertados o educativos, so-ciales, culturales, de investigación, de cooperación transfronteriza con Portugal y América Latina. Com-partir experiencias, conocimientos y networking son los principios fundamentales que orientan la reflexi-ón y la práctica diaria. Según estas dos premisas, la Fundación trabaja activamente para establecer una serie de alianzas con otros organismos naciona-les e internacionales, tanto del Tercer Sector, como del sector público y privado. Fundación Ciudada-nia desde su creación en 2005, ha ido acumulan-do y compartiendo conocimientos y experiencias, especialmente en la promoción de las habilidades emprendedoras, la innovación social, la educación en valores, la participación ciudadana y la construc-ción de la ciudadanía europea. Se ha consolidado como entidad de referencia en Extremadura.

dades

85

ajpraAJPRA fue creada en 1995, con el objetivo de con-tribuir al desarrollo de la región de Alentejo, a través del trabajo con los jóvenes, desarrollando una tarea importante en el ámbito de la educación, promovien-do el estudio, la investigación y la formación. Uno de los principales objetivos de AJPRA es la integra-ción socioeducativa, distinguiéndose, sobre todo, por la realización de programas de formación para jóvenes. AJPRA tiene como objetivo desarrollar ac-tividades que contribuyan a la educación cívica de los ciudadanos y la promoción de los derechos hu-manos y el desarrollo sostenible.

horaMa thesprotias

Horama Thesprotias es una organización sin fines de lucro. Los principales objetivos son: desarrollar iniciativas para la realización de eventos y otras acti-vidades, conferencias, seminarios y programas edu-cativos; actividades sociales, etc., que ayudan a in-formar y promover la participación de los miembros locales de la sociedad en las actividades. El objetivo principal es concienciar sobre temas relacionados con la integración europea, las políticas nacionales y las políticas de la UE para temas sociales, econó-micos, ambientales, culturales, temas de juventud, temas de igualdad y grupos vulnerables con disca-pacidades. Aplicación de políticas nacionales a ni-vel nacional, regional y local. Horama Thesprotias es una organización con experiencia en el apoyo a iniciativas de desarrollo local.

86

Y de esta manera, la participación de los jóvenes en el proyecto se traduce en una oportunidad para convertirse en ciudadanos activos y participa-tivos en la sociedad, ya sea a nivel local o euro-peo. El motivo del proyecto EU Citizen se centra en el tema de la ciudadanía europea activa entre los jóvenes, la importancia de la necesidad de que sean emprendedores y proactivos y contribuyan a la construcción europea a través de la educación y la formación, es decir, a través de contextos de aprendizaje no formal.El objetivo del proyecto EU Citizen es animar a los jóvenes de entre 15 y 24 años que no trabajan ni estudian o que están en riesgo de abandonar la escuela a que reanuden su trayectoria formativa, educativa y / o profesional utilizando un enfoque y una metodología de enseñanza no formal. de innovación social. Por tanto, el desarrollo de este proyecto surge de la necesidad de dar respuestas y alternativas a este tipo de jóvenes. Que están, la mayor parte del tiempo, en riesgo de exclusión y en proceso de comprometer su futuro tanto profe-sional como personal.

Las prioridades están relacionadas con los objeti-vos de nuestro proyecto, para animar a los jóvenes que no trabajan ni estudian o que están en ries-go de abandonar la escuela reanudar sus trayec-torias formativas, educativas y / profesionales, a través de un enfoque de enseñanza no formal. y una metodología para la innovación social, la edu-cación para el emprendimiento y el emprendimien-to social. De esta forma, pretendemos motivar a los jóvenes a concienciar sobre la importancia de la educación y la formación en su camino, de la importancia de las habilidades y competencias en todos los niveles, incluidas las habilidades lingüís-ticas, digitales y de emprendimiento en su futuro.

presentación del proyecto

87

contextualización en el prograMa

La innovación del proyecto EU Citizen reside en el abordaje de la educación desde una metodo-logía de innovación social en la educación entre pares de jóvenes. El proyecto busca la creación de workshops temáticos que proporcionarán a los jóvenes contacto con diferentes áreas desde la co-municación, los ODS, los medios de comunicación y de radio, video y cine de animación, así como de las tecnologías de la información y la comunicaci-ón. Los facilitadores y los tutores que acompaña-rán a los jóvenes serán más facilitadores de los aprendizajes, mientras los jóvenes también debe-rán contribuir a la adquisición de competencias y aprendizajes entre ellos mismos.

La participación y la frecuencia de estos workshops les permite desarrollar competencias sociales en el ámbito de la ciudadanía activa, así como de la creatividad, el emprendimiento, la capacidad de iniciativa y la responsabilidad social. Al final, será realizada una presentación para que puedan ser construidos grupos de trabajo en la cual los jóve-nes presenten sus ideas, proyectos profesionales e incluso personales. Esta presentación final será abierta a todos los involucrados en el proyecto, los grupos de interés y las entidades.Los workshops servirán para incentivar a los jóve-nes a retomar sus procesos formativos y educati-vos, y a convertirse en ciudadanos participativos y activos. La idea será dar a los jóvenes poder de decisión, dotarlos de espíritu emprendedor envol-viéndolos en la comunidad.

erasMus+

88

?cuáles son las ventajas y la iMportancia del traBajo de grupo

El trabajo de grupo es una forma de organización de tareas en equipo que debe ser estimulada des-de el inicio, comenzando en el contexto escolar y académico. En realidad, saber trabajar en grupo co-nociendo las reglas y aportando lo mejor que cada uno hace, conduce a que se trabajen competencias esenciales más tarde, en una carrera profesional o incluso en otras de su vida.

Es durante el desarrollo escolar y académico que este concepto de trabajo en grupo va siendo imple-mentado y cada vez más trabajado. Es en realidad algo que, implementado desde una edad temprana en los jóvenes, hace que se formen individuos ca-pacitados para liderar en multitud de situaciones en el día a día del trabajo, o sea, el trabajo en grupo surge cuando varias personas trabajan en conjun-to para realizar una determinada tarea, donde cada uno de ellos tiene una función y solo un objetivo común.

89

Para agilizar la realización de tareas, el trabajo en grupo busca además valorar a cada uno de los individuos, estimulando el desarrollo de sus habi-lidades y además permitiendo el intercambio de experiencias y conocimiento entre el propio gru-po, que lo hará que todos se sientan integrados. Ventajas asociadas al trabajo de grupos

Surgen más ideas para enriquecer el trabajo

Se estimula la ayuda mutua

Se gana una mayor confianza entre todos

Hay una mayor economía del tiempo

Ayuda a desarrollar algunas competencias esenciales: capacidad de comunicación, reso-lución de conflictos, facilita las relaciones, la atribución de tareas, asertividad, claridad y em-patía.

a)

B)

c)

d)

e)

Por otro lado, desde la perspectiva del individuo se contribuye a la cohesión y el buen funcionamiento del grupo, a la vez que deberá desarrollar esfuer-zos para que:

Sea paciente: converse, esclarezca los asun-tos, intente conciliar las necesidades para ali-viar de alguna forma los momentos de tensi-ón del grupo

Mejore la comunicación: saber escuchar y ha-blar en el momento adecuado también es muy importante. Siempre que se sienta incómodo en una situación del grupo conviene que lo ex-plique para buscar cambiar la situación.

Sea proactivo: esté siempre dispuesta a ayu-dar a sus compañeros y a resolver los proble-mas que el grupo encuentre

Acepte las ideas de los otros: no se cierre en su “bola de pensamientos”

Sea innovador y transmita confianza: propon-ga soluciones y alternativas para optimizar las tareas del grupo y alcanzar así mejores re-sultados. Transmitir confianza motiva y mue-ve al grupo.

a)

B)

c)

d)

e)

90

educación entre pares:

¿qué es?La educación entre pares se refiere a múltiples es-trategias en el sistema d educación que ayudan a los alumnos. No es un concepto nuevo. Muchas veces ha sido abordado a lo largo de la historia que son referidas en inicio a la Grecia antigua. Sin em-bargo, en los últimos dos siglos se produjo el cre-cimiento y consolidación em oposición al método tradicional de enseñanza y aprendizaje unilateral de profesor-alumno. La educación entre pares, o sea, entre alumnos y para alumnos intenta, así, fo-mentar la investigación, la exploración y el espíritu crítico de cada uno de ellos.

La educación entre pares es un proceso por el que los alumnos aprenden de alumnos formalmente o informalmente permiten un intercambio de expe-riencias entre cada uno de los participantes, di-fundiendo los aprendizajes en el contexto de sus organizaciones. De esta forma se fomentan las relaciones interpersonales y por consiguiente el compromiso y la confianza. Forma parte de una estrategia de aprendizaje activa que ya ha sido uti-lizada en muchas organizaciones de enseñanza, así como en otro tipo de organizaciones.

91

Las cualidades de este proceso se reflejan a lo largo de la vida, no solo por los contenidos apren-didos, sino también por las competencias adquiri-das y exploradas, siendo el medio de estos de pro-cesos para la creación de confianza y entusiasmo. En definitiva, con esta forma de asimilación y apli-cación de nuevos procesos y conceptos se preten-de la mejora de competencias de comunicación, el incremento de la confianza y la autonomía y prin-cipalmente destacar la continuidad del proceso de aprendizaje. En las actividades de educación entre pares, en re-gla general, existe un grupo y un facilitador. A con-tinuación, presentamos el modo en que el facilitar debe dinamizar el proceso.

La educación entre pares viene ofreciendo buenos resultados en las más diversas esferas del proce-so educativo. Para la educación entre pares, to-dos son importantes en el proceso de discusión y reflexión, ya que todas las personas saben algo que puede complementar el saber. Entre pares, el proceso es todo educativo y participativo. Cuanto mayor sea la participación de todos mayor será el conocimiento adquirido. Este proceso permite un aprendizaje más profun-do que de la manera tradicional de exposición de información, ya que es un aprendizaje en conjunto (identificación de problemas, discusión y creación de soluciones) permitiendo una asimilación más duradera. Así, se verifica una mejora de las capaci-dades y consecuentemente de las habilidades. Por otro lado, el proceso de aprendizaje activa, la adopción de espíritu crítico, la participación y la discusión en grupo, enfatizan la mejora de las competencias y del aprendizaje potencializando los procesos educativos a lo largo de la vida. Por consiguiente, es inherente a esta cuestión recono-cer que entre los pares existe una mayor apertura y confianza para exprimir sus ideas y pensamientos que proporcionan una mayor seguridad.

92

el rol del Facilitador

El facilitador es una persona que dinamiza las dis-cusiones y las reflexiones. Tiene como atribución promocionar un ambiente de aprendizaje activo a partir de las actividades creativas adecuadas y que tengan continuidad. Para fomentar la partici-pación es necesarios que el facilitados:

Crea que la diversidad es un valor positivo, que to-das las personas son iguales en términos de de-rechos. Un grupo crece con el desarrollo del po-tencial de sus participantes y es preciso ponerlo en valor y utilizar la experiencia y el conocimiento de cada persona del grupo respetando las diferen-cias.

Asegurarse de que el grupo sea un lugar seguro para discutir los temas y manifestar opiniones e ideas sin que haya juicios, críticas, discriminación, desprecio, etc.

Estimule esa participación, utilizando una varie-dad de actividades de aprendizaje y aportando una multiplicidad de maneras diferentes de participa-ción.

1

2

3

93

a)

B)

c)

d)

e)

F)

g)

h)

i)

j)

Moderar y conducir la actividad

Dinamizar e incentivar la participación colectiva

Estructurar el flujo de información

Tener presente las competencias generales como: saber-saber, saber actuar y saber ser.

Fomentar los desafíos

Evitar los juicios de valor y fomentar los diversos puntos de vista

Poner en valor las experiencias

Establecer compromisos, reglas, metas y objetivos

Capacidad de síntesis para indicar los ítems discu-tidos, las reflexiones que se produjeron y las ideas centrales a las que el grupo llegó

Asegurarse de que todas las personas participan-tes tengan la oportunidad de expresarse

El facilitador conduce los procesos colectivos para la construcción de nuevos conocimientos y saberes por medio de la reflexión, del cuestionamiento, de la discu-sión y de los consensos. Para facilitar la frelxió coletiva, el educador de pares precisa desarrollar en conjunto las siguientes habilidades y atribuciones:

94

Recorriendo la síntesis efectuada por el IEFP (Ins-tituto de Empleo y Formación Profesional en Por-tugal) presentamos los diferentes métodos pe-dagógicos, y en la misma tabla nuestra reflexión sobre los diferentes métodos y su relación con la educación entre pares, calisicando de 1 a 3 su si-tuación, siendo 1 el poco recomendado y 3 el muy recomendado. No obstante la importancia de to-dos los métodos en el proceso de aprendizaje de educación entre pares, algunos por sus caracterís-ticas intrínsecas se adecuan de forma más clara a la educación entre pares. Los métodos de formación/pedagógicos figuran como medios por los que el contenido del material es comunicado. Se trata de una gran variedad de métodos de formación. En el proceso formativo se considera que podrá haber un método de formación principal, aunque no elimina la posibilidad de utilizar otros métodos o técnicas complementarias.

Por la diversificación de los métodos de formación es posible mantener a los participantes interesa-dos, activar diferentes estilos de aprendizaje y me-jorar la comprensión y la retención. Si nos fijamos exclusivamente en un método, tales como la con-ferencia o la exposición, la formación puede ser de valor reducido, toda vez que los individuos apren-den de diferentes maneras. La utilización de un único método es cansado y fastidioso, porque excluye la posibilidad de que las personas sean sensibilizadas por otros métodos, a través de los cuales tengan mayor probabilidad de éxito en la consecución de los objetivos de for-mación y que puedan activas intereses y estilos de aprendizaje diferentes.

Métodos pedagógicos

95

Métodotécnica

ventajas

desventajas

características

aplicación: educación entre pares

Exposición / Conferencia

1 2

Demostración

• Es un modo eficiente para transmitir

una gran cantidad de información en

poco tiempo

• Bueno para la fase de adquisición y

estructuración de conocimientos

• Sirve para cualquier contenido

• Perite la enseñanza a mucha gente

• Permite la repetición y adaptación

• El docente muestra y repita una eje-

cución con los alumnos que reprodu-

cen ellos mismos

• Transmite conocimientos prácticos

• Permite y promueve las aclaraciones

• Permite el entrenamiento psicomotor

• Clase centrada en las necesidades y

objetivos del docente

• No fomenta el esfuerzo de adquisición

individual de conocimientos

• No se adapta a públicos heterogéneos.

• Puede suscitar desinterés

• Dificulta el control del aprendizaje

individual

• Exige más tiempo.

• Exige grupos reducidos.

• Necesita material pedagógico.

Permite la transferencia del aprendizaje

por mero discurso y explicación del co-

nocimiento. La conferencia es el método

de enseñanza unidireccional que cuenta

con el conocimiento del formador y de su

capacidad de presentar la información.

Cuando la interacción está disponible, per-

mite reforzar el comportamiento esponta-

neo, diálogo e interacción social con fee-

dback inmediato.

Permite transferir competencias de de-

sempeño-realización a través de la des-

cripción de procedimientos, tareas, even-

tos, procesos, etc. El profesor enseña

demostrando como se hace. Contextuali-

za, divide en partes y practica la ejecución.

96

Role Play

3 3

Discusión orientada

• Desarrolla competencias.

• Oportunidad de practicar lo que se ha

aprendido

• Los participantes amplían el

conocimiento de su propio

comportamiento

• Estimula el pensamiento

• Coge el conocimiento y la experiencia

de todos los miembros del grupo

• Ayuda a los participantes a poner a

prueba su comprensión del material

• Algunos participantes son reacios

• Se aplica en situaciones imaginarias

• Requiere un planteamiento

considerable

• Un participante puede dominar

• No hay garantía de que todos vayan a

participar

• No se puede asegurar que todos com-

prendan

• Consumo de tiempo

• Ocasiona la salida del grupo fuera del

itinerario

Implica recrear una situación relativa a un

problema del mundo real en el cual los par-

ticipantes representan varios papeles. Pro-

mueve una comprensión de las posiciones

de otras personas y de sus actitudes, así

como de los procedimientos que pueden

ser usados para el diagnóstico y solución

de problemas. Los alumnos pueden asu-

mir el papel de un personaje individual, or-

ganización, ocupación profesional, etc.

Se trata de una discusión en dos senti-

dos entre el formador y los participantes.

Soporta ambientes de aprendizaje sin-

crónicos y dialécticos a través de flujos

espontáneos y libres de intercambiar in-

formación. Impulsa el aprendizaje activo y

participativo que soporta la transferencia

de conocimiento a través del diálogo.

Los participantes pueden discutir los ma-

teriales con más profundidad, compartir

puntos de vista y experiencias, y responder

a cuestiones.

Métodotécnica

ventajas

desventajas

características

aplicación: educación entre pares

97

Simulación

3 3

Observación

• Promueve elevados niveles de

motivación y participación

• Refuerza el feedback inmediato

• Acerca el ambiente del mundo real

• Genera interés y entusiasmo

• Es menos amenazadora que otros mé-

todos

• Promueve que se compartan ideas y

observaciones

• Puede tener un coste elevado

• Consumo de tiempo

• Requiere un planteamiento

significativo y excelentes

competencias de facilitación

• Puede exigir más de un facilitador

• El foco puede cambiar fácilmente del

aprendizaje al entretenimiento

• Los manifestantes pueden no hacer el

trabajo adecuado

• Requiere facilitadores especializados

Representa imitación o mímicas de even-

tos reales, reflejando la realidad y que

permite una observación continua. Una

simulación crea un modelo real de una si-

tuación actual o ambiental.

La imaginación es de visualización mental

de objetos, eventos y exhibiciones. Permi-

te la visualización interna de imágenes re-

lacionadas con la información que se está

aprendiendo. Ayuda a crear o a recrear una

experiencia en la mente de los participan-

tes. Implica todos los sentidos: visual, ci-

nestésico, auditivo y táctil.

Métodotécnica

ventajas

desventajas

características

aplicación: educación entre pares

98

Brainstorming

3 3

Estudios de caso

• Estimula el pensamiento crítico y

dialéctico

• Desarrollo el conocimiento y la

experiencia de todos los miembros

del grupo

• Amplía las vías de comprensión de

una situación

• Desarrollo de competencias y análisis

y solución de problemas

• Facilita el desarrollo de competencias

para el trabajo en equipo, de comuni-

cación y de presentación de los descu-

brimientos propios

• Un participante puede manipular al

grupo

• No hay vías para asegurar que todos

comprenden

• Consumo de tiempo

• Facilita la entrada del grupo fuera del

itinerario deseado.

• Falta de realismo y de relevancia para

el conjunto de la organización

• Los participantes pueden equivocarse

en la búsqueda del aspecto más críti-

co del estudio de caso: la identificaci-

ón del problema subyacente

Brainstorming es un método válido y efi-

caz de resolución de problemas en el cual

la crítica y la ampliación de vías compren-

sión de una situación son bienvenidas,

donde la cantidad es deseada y la asocia-

ción y la mejorías son el objetivo. Ocurre

generalmente en grupos e implica la crea-

ción de un vasto campo de ideas en la bús-

queda de un método eficaz de solución de

un problema.

Una estrategia de solución de un problema

similar a la simulación que trabaja por la

presentación realista de una situación re-

quiere que los participantes respondan y

exploren soluciones posibles. En este mé-

todo, los participantes son envueltos en un

escenario real o ficticio donde debe apli-

car los nuevos conocimientos, así como

las experiencias anteriores para analizar la

situación y desarrollar una solución.

Métodotécnica

ventajas

desventajas

características

aplicación: educación entre pares

99

Aprendizaje colaborativo

3 3

Juegos

• Da enfoque de las diferencias

individuales

• Respeta la diversidad cultural

repercutiendo los cambios en la

sociedad y en el espacio de trabajo.

• Produce un buen nivel de consecución

de relaciones positivas entre

participantes y ajuste pedagógico

• Promueven el aprendizaje activo

• Favorecen el feedback inmediato

• Aumenta el interés

• Estimula la activación

• Mejora el aprendizaje y la retención

• No es eficiente para transmitir gran

cantidad de información en poco

tiempo

• Consumo de tiempo.

• No enfatiza la competitividad

individual

• Consumo de tiempo

• Puede conducir a la pérdida de control

del facilitador

• Algunas veces dificulta el seguimiento

• Algún grado de riesgo

Es una forma de aprendizaje donde los

participantes comparten responsabilidad

y están pendientes unos de otros para la

finalización de una tarea específica. Los

grupos son de 3 a 6 personas a quienes es

dado un trabajo o una tarea para comple-

tar en un corto periodo de tiempo.

Una actividad dirigida por reglas vincula-

das a una situación competitiva. Pueden

ser actividades diseñadas para simular

algunos aspectos de una negociación.

Los juegos de negociación pueden no ser

competitivos, donde solo un participante o

grupo de ellos gana.

Métodotécnica

ventajas

desventajas

características

aplicación: educación entre pares

100

el conjunto de las estrategias presentadas son el sos-

teniMiento para que las sesiones de educación entre

pares cuMplan con su oBjetivo de ForMa positiva. re-

FeriMos desde ya que no son instruMentos Fijos o que

Funcionen de ForMa aislada. se pretende que su utiliza-

ción sea coMpleMentaria y siMultánea.

estra -tegias

101

estructuración

Este tipo de actividades deberán ser estructuradas y programadas de modo que su veracidad y eficacia no se ponga en duda, esto es, no se debe percibir este abordaje como una estructura tradicional rígida, que también puede ser, pero si con una estructura orientada a los objetivos marcados.

Ideas escritas

Cuando el grupo no tenga mucha experiencia en educación de pares de elaborarse una especia de guía con los principales pasos y obje-tivos de la sesión, de modo que la misma se desarrolle de la forma esperada. A medida que la experiencia evolucione, este mecanismo puede ser prescindible y acezarse hacia procesos más avanzados.

usar un sisteMa de recoMpensas

Se pretende que en determinadas actividades los participantes sean validados y valorados por alcanzar determinados objetivos. Desde esta perspectiva se pretende que el grupo crezca con la aportación individual y que de esta forma todos se sientan incentivados, o sea, una perspectiva de enseñanza aprendizaje por objetivos. El sistema de recompensas podrá reflejarse en el sistema de validación de for-ma cualitativa o cuantitativa. El enfoque está en estimular al partici-pante para la consecución de un objetivo.

102

enFatizar la cohesión del grupo, el Fuerzo positivo y el tieMpo de respuesta adecuado

La educación entre pares permite que exista un nivel de cohesión entre los pares superior que entre alumno y profesor. Y por ello es un refuerzo positivo porque permite el aumento de la confianza. Luego existe un tiempo de respuesta adecuado entre los pares. La fluidez del proceso se agiliza una vez que el diálogo y la discusión es me-nos formal y constreñido que entre un formador y un alumno.

usar estrategias de grupo

Nada más habría que añadir en este punto que lo que se dice sobre la educación de pares, las dinámicas de grupo son la base funda-mental del trabajo. Algunos ejemplos estructurales: a) división del grupo en subgrupos, trabajo de los subgrupos y un portavoz pre-senta el trabajo realizado; b) un subgrupo presenta un tema y los restantes subgrupos lo analizan, discuten, critican y proponen; c) en la parte final, otro subgrupo responde a las cuestiones y presenta justificaciones y soluciones.

enFatizar la iMportancia del aprendizaje activo

Con el objeto de evitar el flujo unilateral de información profesora--alumno, se pretende un aprendizaje activo, incentivándolo y poten-ciando a los individuos de forma que formulen sus propias pregun-tas, discutan cuestiones, expliquen puntos de vista, estimulen el aprendizaje cooperativo, estimulen el sentido crítico, promuevan el debate, analicen los estados de caso, etc. En conjunto es de esperar que las competencias de autonomía y todo el proceso de enseñanza aprendizaje sean valorados.

103

cóMo generar conociMiento

El proceso de obtención de conocimiento en este punto puede ser abordado de dos formas. Un proceso dirigido donde el facilitador cubre los errores que puedan surgir, soluciona los problemas y ejem-plifica soluciones de forma directa, o por otro lado, un proceso no dirigido que implica la colocación de cuestiones, hipótesis, etc, con la intención de condicional las respuestas para las soluciones espe-radas. En suma, un abordaje cerrado u otra que estimule la reflexión y la búsqueda de respuestas.

FeedBack (retorno/contraste)

El contraste de los resultados, deberá ser constituido por un retorno positivo siempre que se manifiesten así. Por otro lado, la no aproba-ción deberá promover un retorno de corrección explicativa, demos-trando qué es lo que no es correcto y el modo de obtener una mejor solución.

perMitir a los participantes ser los ForMadores

Este es un abordaje que permite invertir el proceso de enseñanza for-mal. El objetivo principal es experimentar las diferentes situaciones tanto desde la perspectiva del formando como desde la del facilita-dor. Presupone un trabajo previo en grupo que anteceda a la sesión.

104

asociación con otros grupos

seleccionar estudiantes

aprendizaje activo

coMpleMentariedad interdisciplinar

Las asociaciones con otros grupos son bastante beneficiosas. Si por un lado es un abordaje fuera de los procedimientos formales, permite el contacto con otras realidades. Un ejemplo podrá ser la educación entre pares de un grupo de estudiantes de doctorado con otro grupo de estudiantes de master.

Seleccionar los participantes que quieran ser facilitadores. Evitar situaciones de fricción preguntando siempre quien se ofrece, pero poner siempre el énfasis en una selección armoniosa. El énfasis de-berá estar en la forma en que se hace y no en la obtención de los resultados. No siempre los participantes más técnicamente o cientí-ficamente dotados son los mejores difusores de información.

El foco deberá estar en las actividades de aprendizaje activo. Algu-nos buenos ejemplos son, estudios de caso, Escenificación o drama-tización, sesiones de lectura, escenarios de aprendizaje basados en problemas, y todo un conjunto de ejemplos que veremos en desar-rollo más adelante.

Debe notarse que la mayoría de los programas de educación entre pares pretenden ser una herramienta complementaria a la enseñan-za y no sustituir al sistema de enseñanza tradicional. La fusión de los dos sistemas podrá crear más valor añadido al proceso de en-señanza y aprendizaje. Es una estrategia win-win.

105

ejeM -plos

el presente conjunto, de ejeMplos pueden ser adapta-

dos o exportados de acuerdo a los Métodos y estra-

tegias reFeridas anteriorMente. las ForMas de aBor-

daje y las técnicas utilizadas están suFicienteMente

entrelazadas. el oBjetivo de esta presentación de

ejeMplos es por si MisMo una ayuda soBre coMo uti-

lizar la educación entre pares en varios escenarios.

106

En el contexto de estudiantes extranjeros que frecuenten una instituci-ón de enseñanza fuera de su país y con una lengua distinta, podrán cre-ar actividades de educación entre pares para un mejor aprendizaje de la lengua del país de acogida, encargando a los grupos de estudiantes extranjeros a recoger vocabulario sobre tareas domésticas, otro grupo como interactuar con el sistema de transportes, oro como realizar la compra en un supermercado, otro sobre las actividades lúdicas, etc. Como estas actividades son transversales a todos, se pueden agendar semanalmente para una sesión donde todos los grupos dinamizasen estos aprendizajes y los difundiesen, aprovechando el enriquecimiento del vocabulario.

El intercambio de conocimiento entre pares, a niveles diferentes es una práctica usual en el nivel escolar. En este ejemplo se pretende dinami-zar sesiones de educación de pares en las que se encuentre un equili-brio sobre los que consiguen enseñar por un lado y un grupo de gradu-ados de inferior nivel que quieran aprender. En este caso el aprendizaje no será mas que una técnica científica, sino también una adquisición de conocimientos a nivel formal, institucional y conductual.

aprender una lengua extranjera en una institución de enseÑanza extranjera

IntercaMBio de conociMiento: doctorado-Master

107

La creación de una página web es una excelente forma de dinamizar la educación entre pares. La selección del software que se va a utili-zar, el plan de comunicación, los contenidos, la estructuración, la inter operatividad buscada, etc. En este ejemplo el trabajo de grupo y en equipo es muy positivo. De cierta forma se simula el funcionamiento de una empresa, y por analogía del desempeño se experimentan todos los factores que integran con la dinámica y el día a día de la organiza-ción. Finalmente, la creación del producto (webpage) es la prueba de la materialización positiva de la educación entre pares.

El entrenamiento de un equipo de baloncesto es un ejemplo perfecto de las actividades de la educación de pares. Las diversas posiciones que los jugadores ocupan y las respectivas especificaciones hace que los grupos de jugadores especialistas en sus áreas, consigan trasmi-tir esas mismas especificaciones a los otros grupos de jugadores. En este contexto todo el grupo trabaja para el grupo y cada uno de los individuos gana competencias por la actividad.

actividad deportiva – Baloncesto

creación de una página weB

Las actividades del cuestionario por grupos de participantes son una forma excelente de fomentar la educación entre pares. Muchas veces, los cuestionarios son utilizados de forma lúdica, pero en el contexto de la educación de pares pueden ser utilizados por ejemplo ara el co-nocimiento de un país extranjero. La dinámica podría ser fomentada presentando imágenes, personalidades, músicas, etc, de ese mismo país y el grupo deberá en conjunto identificar los elementos presen-tados. De la discusión de las respuestas hasta la presentación de las soluciones estamos en el proceso de educación entre pares.

cuestionario

108

El desarrollo sostenible es uno de los principales componentes de hoy en día en el proceso educativo, consecuente con la educación entre pares. En este ejemplo se presenta una dinámica donde el facilitador presenta todos los objetivos de desarrollo sostenible y el grupo con-forme a su sensibilidad escoge sobre cuales quiere trabajar. De esta selección pueden surgir productos como carteles, videos, programas de radio o dramatizaciones.

oBjetivos de desarrollo sosteniBle

La organización de eventos y las demás tareas a realizar, son un ejem-plo bastante claro de utilización de la educación entre pares. En forma de role-play (consultar la descripción del proceso al final del capítulo) el grupo podrá simular la organización de un concierto de música. To-das las tareas inherentes (procesos, administrativas, logísticas, lega-les, marketing, finanzas, etc) podrán ser dinamizadas al abrigo de la educación entre pares. Este tipo de ejemplo en términos operacionales y estructurales se asemeja a la creación de una página web.

organización de eventos

La concepción y argumentación de varios modelos de validación se encuadran en la perfección de las temáticas de la educación entre pa-res. Puede ser bastante productivo solicitar a un grupo de educación de pares que cree un modelo de validación para determinadas activi-dades que están desarrollando, están invirtiendo el método tradicional de validación y desde luego inovando en términos de procesos edu-cativos. Puede ser bastante interesante desde el punto de vista del abordaje de situaciones desde otro punto de vista.

validación de actividades

109

Actividad relativa al encuentro con otros miembros de la sociedad como gobiernos locales, ONG’s, empresas, clubes, asociaciones, etc. Se pretende así fomentar la interacción con otras realidades que no son usuales.

Es una acción espontánea de debate después de la asistencia al cine, una pieza de teatro, escuchar música, la lectura de un libro, etc.

encuentros

deBates a partir de una expresión artística

Por oficina se entiende una actividad semiestructurada en la cual por medio de juegos y dinámicas se espera que los participantes reflexio-nen o discutan sobre temas que a ellos les resultan importantes. Al final de la oficina, debe realizar una síntesis de todo lo que fue registra-do y debe ser leído, corregido y modificado por el grupo.

oFicinas

Por medio de una conversación informal es posible realiza diferentes acciones como: conversar sobre un tema, suscitar algunas cuestiones, informar, discutir actitudes con una persona o en un pequeño grupo. Esa es una actividad simple y espontánea.

acciones espontáneas entre pares

110

Trabajo de profundización en los temas después de determinada acti-vidad, podrá asistir interés en profundizar y estudiar determinadas te-máticas. En ese caso se puede formar un grupo de estudio y discusión.

grupos de estudio y discusión

Es un momento de salir de la rutina. Puede ser un festival de arte y cultura, puede ser la proyección de una película con debate, puede ser música, danza, obra de teatro, entre otras expresiones artísticas y cul-turales elaboradas por el propio grupo, o por un grupo invitado.

Producción de carteles, panfletos, campañas, pancartas informativas, periódicos, boletines, mensajes en radio, redes sociales, canales de vídeo, podcast, otros medios audiovisuales, etc. Son varias las posibi-lidades.

eventos

elaBoración y divulgación de Material inForMativo

111

Un incidente crítico es menor que un estudio de caso, pero la idea subyacente es similar. A los participantes se les dará una brece des-cripción de una situación o problema y se les pedirá una solución, una propuesta de acción o una causa del problema. Desde hace mucho tiempo utilizada como instrumento de validación de necesidades, el abordaje del incidente crítico toma esta designación de una situación especialmente importante que puede conducir a romper el éxito del de-sempeño. Por ejemplo, se recibe una llamada de un cliente enfadado al final del día que quiere modificar el montante debido de una factura. ¿Qué debe hacer? Las respuestas correctas o erradas son determina-das a partir de las recomendaciones. Para las respuestas acertadas se responde con aplausos, para las erradas se responde con acciones apropiadas.

Incidentes críticos

De la misma manera que se pueden desarrollar acciones espontáneas entre jóvenes, puede y deben movilizar los restantes intervinientes en el proceso educativo, por ejemplo los profesores, países, asociaciones de estudiantes, etc.

propuesta de contenidos y actividades

112

• En role-play simples, los participantes son preguntados y deben asumir su papel en la representación con el mínimo de preparaci-ón y no se les da ninguna descripción escrita de los papeles que van a representar.

• En el role-play de intercambio de papeles, los participantes son invitados a cambiar los papeles y las sillas. Pueden desempeñar el papel de uno como trabajadores o de un cliente y revelar los sentimientos de estas personas.

• En el role-play doble, tres personas trabajan juntas, dos de ellas representan papeles y un tercero observa. El observador puede entras en la acción cuando esta lo justifique.

• En el role-play de rotación, el formado pide a los participantes que lo sigan. Esta sustitución espontanea aumenta el número de participantes y reduce la vergüenza por el hecho de estar en el asiento caliente. Aumenta el número de puntos de vista y abor-dajes diferentes.

Después de cara role-play, los formadores deben hacer una breve re-cogida, preguntando a los participantes sobre qué sintieron durante la experiencia y lo que aprendieron. Si fuera necesario el formador puede buscar colaboradores para el propósito de representar pape-les en el escenario del trabajo o en un escenario tranquilo y próximo al local de trabajo. Estos métodos, pueden ser mejorados cuando la responsabilidad por el desarrollo de las estrategias de aprendizaje es transferido de los formadores a los participantes. Para finalizar este capítulo, el ejercicio que se desea desarrollar es para cada situación específica, encontrar métodos, estrategias y for-mas de desarrollas la educación entre pares.

ejeMplos de aplicación del Método role-play

113

daFoPara validad la educación entre pares como proce-so educativo, usamos como forma de estudio un análisis DAFO. Se pretende así presentar una sínte-sis de análisis de este proceso educativo, no solo presentar sus calidades, sino también por otro lado, presentar los riesgos que se pueden correr. El análisis DAFO, (debilidades, amenazas, fortale-zas y oportunidades) es una técnica de plantea-miento estratégico utilizada para ayudar a las per-sonas u organizaciones a identificar las fuerzas, las flaquezas, las oportunidades y las amenazas relacionadas con la operacionalización y el desar-rollo de actividades. Se destina a espeficicar es-trategias y riesgos de operación e identificar los factores internos y externos que son favorables o desfavorables para alcanzar lo pretendido. Relativamente a la educación entre pares, se pre-senta el siguiente análisis:

análisis

114

• Disponibilidad temporal para el aprendizaje individual• Interacción directa entre participantes fomenta el aprendizaje activo• Fomenta el espíritu crítico• Confidencialidad• Confianza• Nivel de seguridad y apertura entre los pares• Discurso uniforme entre pares que potencia la confianza y el aprendizaje

útil

or

igen

inte

rn

oo

rig

en e

xte

rn

o

perjudicial

• Alternativa financiera rentable• Versatilidad• Espíritu de trabajo en equipo• Competencias sociales y de comunicación • Mayor productividad en términos de aprendizaje reforzado

• Inexperiencia de los aprendices• Descontrol de los participantes• Desconfianza entre los participantes• Profesores frustrados

• Reducida aplicabilidad en ciertos contextos• Padres contrarios a que sus hijos sean enseñados por otros alumnos• Desperdicio de tiempo

115

análisis estratégico:

La ponderación de cada uno de los ítems sirve de soporte a la elaboración de estrategias de modo correcto para alcanzar la ejecución de lo preten-dido. La resolución de los problemas de inexperiencia y descontrol de los participantes en el proceso de educación entre pares deberá ser hecha a través de la práctica y la formación, para que así deje de ser un punto débil. La percepción de que los profe-sores estarán frustrado por usar esta metodología deberá ser desmontada, alentado que la preocu-pación no tiene sentido, y que por el contrario, ar-riesgar esta operacionalización apoyándose en los participantes más responsables en los procesos de enseñanza y aprendizaje, reflejan un grado de confianza elevado.

la potencialización de los puntos

Fuertes y el aprovechaMiento de las

oportunidades es una de los aBorda-

jes para los cuales hiciMos este aná-

lisis daFo. por otro lado, MiniMizar

los puntos déBiles y deshacer al Má-

xiMo las aMenazas, convirtiéndolas

en oportunidades es otro de los ins-

truMentos del análisis daFo.

116

La educación inter pares puede ser una excelente forma de enseñanza-aprendizaje. Si, por un lado, las estructuras de transmisión de conocimientos tradicionales son eficientes, este nuevo enfoque es sin duda un complemento importante. Más que eso, puede ser una herramienta verdaderamente integradora, ya que la confianza es mayor entre pares, el entorno se vuelve menos formal y, ade-más, las particularidades de esta actividad no solo permiten la transmisión del conocimiento, sino que también tienen una función social, un ya que mejora la participación de elementos más insegu-ros, tímidos y segregados. La promoción de esta actividad en el contexto de la capacitación entre jóvenes con dificultades para asistir a la educaci-ón regular es muy útil. Si tenemos en cuenta que cada uno tiene sus propias preocupaciones sobre los géneros más variados, la educación entre pa-res puede servir como un “rompehielos” para que todos interactúen y participen.

Posteriormente, en otra fase, la actividad de edu-cación de pares, en las fases más diversas, se re-velará en la autoconfianza, en la capacidad de ..., en resolver problemas, etc., es decir, en la prepara-ción para la vida social diaria. y trabajo.En este proyecto, en todas las actividades donde participaron los jóvenes, siempre se fomentó la creatividad, la confianza y la libertad. Por otro lado, en una dosis equivalente, se requería responsabili-dad, consideración, reflexión sobre las consecuen-cias de las acciones, evaluación y la perspectiva de mejora.Dado que este manual es uno de los productos del proyecto Ciudadano de la UE, tenemos la intención de proporcionar una herramienta que defina qué es la educación entre pares, abordar su importan-cia en el contexto del trabajo grupal, considerar los métodos pedagógicos más relevantes para su de-sarrollo, presentar estrategias para el éxito de las actividades y, finalmente, una evaluación estratégi-ca de las perspectivas potenciales y futuras.

conclusión

117

Ελληνικά

118

We had the opportunity to participate in the Erasmus + EU Citizen / 2018-20202018- 1-PT-02-KA205-005033 program with the coordinator partner AJPRA from Portugal , the Spanish partner partner FUNDACION CIUDADANIA from Spain and of course our organization HORAMA THESPRO-TIAS.We are just before the closing of the program and we would like to say:• It was a well designed program and all its go-

als were fulfilled. Particularly important was the idea of peer to peer education and the Blending Action in Spain where 60 young people, aged 16 to 24 years old, had the chance to met and trai-ned with the

• trainer’s help from the 3 countries.• Knowledge and experience were exchanged

and good practices were presented from all the three organizations.

• Training tools were created useful for the ac-tions of the organizations.

• Mutual appreciation links were established be-tween the participants during the implementa-tion of the program.

• We met the regions of the three organizations and understood the social, cultural, environ-mental and economic elements of each.

Επιστολή Ευχαριστιών

119

First of all, we feel the need to thank the legal re-presentatives of the two cooperating organizationsAIRES MANUEL SANTOS CARVALHO, PRESIDENT of AJPRA andJUAN CARILLO MAGRO DIRECTOR OF FOUNDA-TION CIUDADANIAAs well as the National Agency in Portugal ,which gave us the opportunity to realizethis program. We believe we did not deny them.Special mention should be made to HUGO LO-PES,who was responible for the implementation of the program from AJPRA Coordinator partner.Excellent knowledge of the subject, high ability, coordination, communication and transmission of knowledge and information.In addition, his consistency and professionalism were the main reasons for the proper implementa-tion of all the actions of the program.We sincerely thank him.It would be a mistake not to mention the executives of the organizations.FOR AJPRA. CARMEN CAETANO and then CARLA SILVA, RODOLFO PIMENTA, YOANNA TORGAL, HE-LIO FERREIRA.By FUNDACION CIUDADANIA. Please forgive us if a name escapes us. Please let us know if this ha-ppens. It would be inequality not to thank the exe-cutives and volunteers of the organization

HORAMA THESPROTIAS who worked with the will, consistency and professionalism in the implemen-tation of the program.NTANIS GEORGE, MARIANNA MOYSIDI, ELLI BEZA, BOUSIS NIKOS, TSILOGIANNI PANAGIOTA, GIAN-NIMELOU ALEXANDRA, TZOURTZOU ALEXANDRA, PAPAYANNI MARGARITA.Also the 15 young people in our organization who participated in training, peer to peer & blending ac-tivities as well as the young people from the other two organizations for perfect cooperationFor HORAMA, EIRINI BOUSI has been a major con-tributor to the program’s integration and proper im-plementation.We hope to meet you either through another pro-gram or in privateSpecial mention to JULIO MARTI-NEZ for his contribution to the program and hospi-tality during blending.To the former LAURA GIL ALVAREZ and to the exe-cutives CARMEN MORENO NARANJO, ALEJAN-DRO ALMENARA SANCHEZ, ANA BELEN ROMERO GARCIA, JOSE ANTONIO GONZALEZ LAZARO, ISA-BEL REGO.

120

Εκπαίδευση από ομοτίμους τι είναι αυτό

Στρατηγικές

Ο ρόλος του διευκολυντή

Παραδείγματα

Παιδαγωγικές μέθοδοι

SWOT

Συμπέρασμα

129

139

156131

145

133

153

Παρουσίαση του έργου

Πλαίσιο στο πλαίσιο του προγράμματος ERASMUS

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της ομαδικής εργασίας

125

126

127121Εισαγωγή

Λέξεις-κλειδιά

Οντότητες

122

123

Ευρε

τήρι

ο

121

Εισαγωγή

Αυτό το εγχειρίδιο έχει ως στόχο να παρουσιάσει μεθόδους και στρατηγικές για την εκπαίδευση από ομοτίμους. Είναι αποτέλεσμα του προγράμματος Erasmus + με τίτλο EU Citizen και με κωδικό: 2018-1-PT02-KA205-005033. Στο πρώτο στάδιο γίνεται ένα θεσμικό και επιχειρησιακό πλάνο του έργου, ενώ στο επόμενο στάδιο ακολουθεί η εκπαίδευση των ομοτίμων. Στο τέλος, μετά την παρουσίαση αρκετών παραδειγμάτων, γίνεται αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσω SWOT ανάλυσης.Η εκπαίδευση από ομοτίμους είναι μια διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης στην οποία οι μαθητές εργάζονται σε ενέργειες και δραστηριότητες με άλλους μαθητές ή συνομηλίκους. Αυτός ο όρος προέρχεται από τον αγγλικό όρο ομότιμος εκπαιδευτής και χρησιμοποιείται όταν ένα άτομο είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δράσεων για την ομάδα στην οποία ανήκει.

Όταν προτείνεται ένα τέτοιο μοντέλο μάθησης, η ιδέα είναι να είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι να είναι υπεύθυνοι τόσο για την ανταλλαγή πληροφοριών όσο και για τον συντονισμό των συζητήσεων και των συζητήσεων με τους συνομηλίκους του. Οι λόγοι για να επιλέξουν την εκπαίδευση από ομοτίμους είναι πολλοί. Το πρώτο και πιο προφανές είναι ότι οι έφηβοι και οι νέοι μιλάνε ως¨ίσοι προς ίσοι¨ με τους συνομηλίκους τους σε διάφορα θέματα. Ένας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι βασίζονται στην κοινότητα στην οποία ζουν. Έτσι, ξέρουν την περιβάλλουσα πραγματικότητα. Τέλος, ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης από ομοτίμους αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας που περιλαμβάνει διάφορους οργανισμούς, τομείς και συχνά ακόμη και τοπικούς και περιφερειακούς φορείς. ακόμη και τοπικοί, περιφερειακοί φορείς, περιφερειακοί φορείς

122

Εκπαίδευση από ομοτίμους

Ομαδική εργασία

Παιδαγωγικές μέθοδοι

Στρατηγικές

Εκπαιδευόμενοι

Ενεργός εκπαίδευση

Εκπαιδευτική διαδικασία

Λέξεις κλειδιά

123

Οντότητες

Fundación ciudadanía

Ο κύριος στόχος του Ιδρύματος είναι η προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στην κοινωνία.Η πραγματοποίηση συναυλιών ή εκπαιδευτικών, κοινωνικών, πολιτιστικών προγραμμάτων, έρευνας, διασυνοριακής συνεργασίας με την Πορτογαλία και τη Λατινική Αμερική. Η ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων και δικτύωσης είναι οι θεμελιώδεις αρχές που καθοδηγούν τον προβληματισμό και την καθημερινή πρακτική. Σύμφωνα με αυτές τις δύο αξίες, το Ίδρυμα εργάζεται ενεργά για να μπορέσει να δημιουργήσει μια σειρά συνεργασιών με άλλους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, τόσο τον Τρίτο Τομέα, όσο και στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Το Ίδρυμα Ciudadania από την ίδρυσή του το 2005, συσσωρεύει και μοιράζεται γνώσεις και εμπειρίες, ιδίως στην προώθηση των επιχειρηματικών δεξιοτήτων, της κοινωνικής καινοτομίας, της αξίας της εκπαίδευσης, της συμμετοχής των πολιτών και της οικοδόμησης της ευρωπαϊκής ιθαγένειας.

124

ajpraΗ AJPRA ιδρύθηκε το 1995, με στόχο να συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής του Alentejo, μέσω της συνεργασίας με τους νέους, της ανάπτυξης ενός σημαντικού έργου στην εκπαίδευση, την προώθηση της μελέτης, της έρευνας και της κατάρτισης. Ένας από τους κύριους στόχους της AJPRA είναι η κοινωνική και εκπαιδευτική ένταξη, που πραγματοποιείται κυρίως με τη διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για νέους. Η AJPRA έχει ως αντικείμενο την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στην πολιτική εκπαίδευση των πολιτών και στην προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της βιώσιμης ανάπτυξης.

horaMa thesprotias

Το Όραμα Θεσπρωτίας είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Οι κύριοι στόχοι είναι η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες, συνέδρια, σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα, καθώς και δραστηριότητες κοινωνικού χαρακτήρα κ.λπ., οι οποίες συμβάλλουν στην ενημέρωση και την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στην κοινωνία. Ο κύριος στόχος είναι η ευαισθητοποίηση σε θέματα που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τις εθνικές και κοινοτικές πολιτικές για οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, θέματα νεολαίας, δικαιοσύνης και θέματα ευάλωτων ομάδων με αναπηρίες. Επίσης η εφαρμογή εθνικών πολιτικών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Το Όραμα Θεσπρωτίας είναι ένας οργανισμός με εμπειρία στη στήριξη τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών.

125

δεξιοτήτων, του ψηφιακού αλφαβητισμού και του πνεύματος επιχειρηματικότητας για το μέλλον τους. Έτσι, η συμμετοχή των νέων στο σχέδιο μεταφράζεται σε μια ευκαιρία να γίνουμε ενεργοί και συμμετοχικοί πολίτες στην κοινωνία, είτε σε τοπικό είτε σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το πρόγραμμα ΕU Citizen επικεντρώνεται στο θέμα της ενεργούς συμμετοχής των νέων στην ευρωπαϊκή ιθαγένεια, τη σημασία της ανάγκης να συμβάλλουν ενεργά στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ή από τα πλαίσια της μη τυπικής εκπαίδευσης.Ο στόχος του προγράμματος EU Citizen είναι να ενθαρρύνει τους νέους ηλικίας 15-24 ετών που δεν εργάζονται ούτε σπουδάζουν είτε κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το σχολείο να ξεκινήσουν μαθήματα κατάρτισης, εκπαιδευτικά και / ή Επαγγελματικά, μέσω μιας μη τυπικής εκπαιδευτικής προσέγγισης και μιας μεθοδολογίας κοινωνικής καινοτομίας. Έτσι, η ανάπτυξη αυτού του προγράμματος προέρχεται από την ίδια την ανάγκη των νέων, παρέχοντάς τους απαντήσεις και εναλλακτικές λύσεις, καθώς οι ίδιοι διατρέχουν κίνδυνο αποκλεισμού στη διαδικασία μελλοντικής εύρεσης εργασίας.

Οι προτεραιότητες σχετίζονται με τους στόχους του έργου μας, δηλαδή να ενθαρρύνουμε τους νέους που δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν ή βρίσκονται σε κίνδυνο να παρατήσουν το σχολείο να ξεκινήσουν μαθήματα κατάρτισης, εκπαιδευτικά και / ή Επαγγελματικά, μέσω μιας μη τυπικής εκπαιδευτικής προσέγγισης και μιας μεθοδολογίας κοινωνικής καινοτομίας, της επιχειρηματικής εκπαίδευσης και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Στόχος μας είναι να παρακινήσουμε τους νέους να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην πορεία της, τη σημασία των δεξιοτήτων και ικανοτήτων σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσικών

Παρουσίαση του προγράμματος

126

Τοποθέτηση στο πλαίσιο του προγράμματος

Η καινοτομία του προγράμματος EU Citizen έγκειται στην μη τυπική εκπαιδευτική προσέγγιση, στη μεθοδολογία κοινωνικής καινοτομίας και στην εκπαίδευση νέων από άλλους νέους. Το έργο στοχεύει στη δημιουργία εργαστηρίων που θα φέρουν τους νέους σε επαφή με διαφορετικούς τομείς από την επικοινωνία, τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, τα μέσα ενημέρωσης και το ραδιόφωνο, το βίντεο και το φιλμ κινουμένων σχεδίων και τέλος τις ΤΠΕ-Τεχνολογίες των Πληροφοριών και της Επικοινωνίας. Οι διευκολυντές και οι εκπαιδευτές που συνοδεύουν τους νέους είναι περισσότερο διευκολυντές της μάθησης καθώς οι νέοι μεταξύ τους θα συμβάλουν επίσης στην απόκτηση δεξιοτήτων και μάθησης.Η συμμετοχή και η συχνότητα αυτών των εργαστηρίων επιτρέπει στους νέους να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες μέσα στο

πλαίσιο ενεργούς συμμετοχής στα κοινά και δημιουργικότητας, επιχειρηματικότητας, πρωτοβουλίας, κοινωνικής ευθύνης. Στο τέλος, θα πραγματοποιηθεί μια παρουσίαση στην οποία θα μπορούν να δημιουργηθούν ομάδες εργασίας και / ή να είναι μεμονωμένες, στις οποίες οι νέοι θα παρουσιάσουν τις ιδέες τους, σε επαγγελματικά ακόμα και σε προσωπικά έργα. Αυτή η τελική παρουσίαση θα είναι ανοιχτή σε όλους τους εταίρους, τους φορείς και τις οντότητες. Τα εργαστήρια θα χρησιμεύσουν για να ενθαρρύνουν τους νέους να συνεχίσουν τις διαδικασίες εκπαίδευσης και κατάρτισης και να γίνουν ενεργοί και συμμετοχικοί πολίτες. Η ιδέα είναι να δοθεί στους νέους η εξουσία λήψης αποφάσεων, εμπλέκοντάς του σε δράσεις επιχειρηματικής κοινότητας και πάντα έχοντας υπόψη την οικοδόμηση μιας βιώσιμης κοινωνίας.

erasMus+

127

?Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και η σημασία της ομαδικής εργασίας

Η ομαδική εργασία είναι μια μορφή οργάνωσης της ομάδας, σχετικά με τις εργασίες που πρέπει να υλοποιηθούν και πρέπει να ενθαρρύνεται από νεαρή ηλικία, ξεκινώντας από το σχολικό και ακαδημαϊκό πλαίσιο. Στην πραγματικότητα, γνωρίζοντας πώς να εργάζεστε σε ομάδες, γνωρίζοντας τους κανόνες και λαμβάνοντας τα καλύτερα από όσα κάνει ο καθένας, οδηγεί σε εκείνες τις εργασιακές δεξιότητες που θα είναι απαραίτητες αργότερα στην επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας και ακόμη και σε άλλους τομείς της ζωής σας.

Είναι κατά τη διάρκεια του σχολείου ή της ακαδημαϊκής περιόδου, η έννοια της ομαδικής εργασίας εφαρμόζεται και όλο και περισσότερο. Και πράγματι, το γεγονός ότι κάτι που εφαρμόζεται νωρίς στους νέους, τους κάνει ικανούς να αντιμετωπίσουν τις διαφορετικές καταστάσεις στην καθημερινή κοινή εργασία. Η ομαδική εργασία είναι κατάλληλα όταν πολλοί άνθρωποι / σπουδαστές συνεργάζονται για να εκτελέσουν ένα συγκεκριμένο έργο, όπου ο καθένας έχει κάποιο ρόλο, αλλά ο στόχος είναι μόνο ένας.

128

Εκτός από την επιτάχυνση της πραγματοποίησης των καθηκόντων, η ομαδική εργασία επιδιώκει να εκτιμηθούν κάθε ένα από αυτά τα άτομα, να τονώσει την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους και επίσης να επιτρέψει την ανταλλαγή εμπειριών και γνώσεων μεταξύ της ίδιας της ομάδας - που κάνει τον καθένα να αισθάνεται ολοκληρωμένο.Πλεονεκτήματα που συνδέονται με την ομάδα εργασίας

• Μπορούν να προκύψουν περισσότερες ιδέες για να εμπλουτίσουν το έργo

• Ενθαρρύνετε η αμοιβαία ενίσχυση• Απόκτηση μεγαλύτερης εμπιστοσύνης

μεταξύ όλων• Υπάρχει μεγαλύτερη εξοικονόμηση χρόνου• Βοηθά την ανάπτυξη ορισμένων βασικών

δεξιοτήτων: επικοινωνιακές δεξιότητες, επίλυση συγκρούσεων, ενίσχυση των σχέσεων, ανάθεση εργασιών, αυτοπεποίθηση και ενσυναίσθηση.

Από την άλλη πλευρά, την πλευρά του ατόμου συμβάλλει στη συνοχή και την ομαλή λειτουργία της ομάδας, ενώ το άτομο θα προσπαθήσει να

• Είναι υπομονετικό: με συζήτηση θα διευκρινίσει τα θέματα και θα προσπαθήσει να συμφιλιώσει τις ανάγκες, να διευκολύνει κατά κάποιο τρόπο την τεταμένη στιγμές στην ομάδα

• Βελτιώσει την επικοινωνία: το να μπορεί να ακούει και να μιλά την σωστή στιγμή είναι επίσης πολύ σημαντικό. Κάθε φορά που αισθάνεστε άβολα με μια κατάσταση στην ομάδα, μιλά και εξηγεί τι τον ενοχλεί και πως νομίζει ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.

• Είναι ενεργό: πάντα πρόθυμοι να βοηθήσουν τους συναδέλφους τους και να λύσουν τα προβλήματα της ομάδας.

• Αποδεχθεί τις ιδέες των άλλων: να ανοίξει τους ορίζοντες του, ενστερνιζόμενο και άλλες απόψεις

• Να είναι καινοτόμο και μεταδίδει την εμπιστοσύνη, να προτείνει λύσεις και εναλλακτικές λύσεις για τη βελτιστοποίηση των καθηκόντων της ομάδας προκειμένου να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα. Να παρακινεί την ομάδα και να καλιεργεί την εμπιστοσύνη σε αυτήν.

129

ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ:

ΤΙ ΕΙΝΑΙΗ αλληλοδιδακτική εκπαίδευση αναφέρεται σε πολλαπλές στρατηγικές στο εκπαιδευτικό σύστημα για να βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους. Δεν είναι μια νέα έννοια. Πολλές είναι οι ιστορικές προσεγγίσεις που σχετίζονται με την ύπαρξή της στην αρχαία Ελλάδα. Αλλά τους δύο τελευταίους αιώνες αναπτύχθηκε σε αντίθεση με την παραδοσιακή μέθοδο μονομερούς διδασκαλίας μάθησης δασκάλου-φοιτητή. Η αλληλοδιδακτική εκπαίδευση, δηλαδή μεταξύ εκπαιδευομένων και εκπαιδευομένων, προσπαθεί να προωθήσει την έρευνα, την εξερεύνηση και το κριτικό πνεύμα του καθενός από τους εκπαιδευόμενους.

Η αλληλοδιδακτική εκπαίδευση είναι η διαδικασία των εκπαιδευομένων να εκπαιδεύουν τυπικά ή άτυπα άλλους εκπαιδευόμενους, κατά την οποία επιτρέπεται η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των σχετικών παραγόντων που διαδίδουν τη μάθηση. Έτσι, ενθαρρύνονται οι διαπροσωπικές σχέσεις και συνεπώς η δέσμευση και η εμπιστοσύνη. Είναι μια ενεργή στρατηγική μάθησης που χρησιμοποιείται ήδη σε πολλούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς αλλά και σε άλλους φορείς.

130

Η ποιότητα αυτής της διαδικασίας αντανακλάται στο πλαίσιο της εργασιακής ζωής, αλλά και οι δεξιότητες που αποκτήθηκαν κατά την διαδικασία εμπιστοσύνης και ενθουσιασμού.Εν ολίγοις, αυτή τη μορφή σύλληψης και εφαρμογής νέων διαδικασιών και εννοιών στοχεύει στη βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας, στην αύξηση της εμπιστοσύνης και της αυτονομίας και ιδιαίτερα στην ανάδειξη της συνέχειας της μαθησιακής διαδικασίας.Στις αλληλοδιδακτικές εκπαιδεύσεις, γενικά, υπάρχει μια ομάδα και ένας εκπαιδευτής/ συντονιστής. Ακολουθεί ο τρόπος με τον οποίο ο εκπαιδευτής πρέπει να εξορθολογήσει τη διαδικασία.

Η εκπαίδευση αυτή έχει δείξει καλά αποτελέσματα σε διάφορους τομείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες αυτής της εκπαίδευσης είναι η διαδικασία συζήτησης και προβληματισμού, επειδή όλοι γνωρίζουν κάτι που μπορεί να συμπληρώσει το τι γνωρίζουμε. Η διαδικασία είναι εκπαιδευτική και συμμετοχική. Η συμμετοχή όλων οδηγούν σ την αποκτηθείσα γνώση.Αυτή η διαδικασία επιτρέπει βαθύτερη μάθηση από την παραδοσιακή εκπαίδευση, καθώς η συμμετοχική μάθηση (εντοπισμός προβλημάτων, συζήτηση και δημιουργία λύσεων) επιτρέπει μια μακρύτερη σύλληψη της ιδέας. Συνεπώς, υπάρχει βελτίωση της ικανότητας και κατά συνέπεια βελτίωση της αξιολόγησης.Από την άλλη πλευρά, η διαδικασία της ενεργού μάθησης, η υιοθέτηση του κριτικού πνεύματος, η συμμετοχή και η ομαδική συζήτηση δίνουν έμφαση στη βελτίωση των δεξιοτήτων και της μάθησης που ενισχύουν την εκπαιδευτική διαδικασία καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής. Προκύπτει πως μεταξύ των ζευγαριών υπάρχει μεγαλύτερη ανοχή και εμπιστοσύνη και εκφράζονται ιδέες και σκέψεις με μεγαλύτερη άνεση.

131

Ο ρόλος του Εκπαιδευτή/ Συντονιστή

Ο εκπαιδευτής είναι το πρόσωπο που διευκολύνει τις συζητήσεις και τις σκέψεις. Έχει ως στόχο να προσφέρει ένα ενεργό μαθησιακό περιβάλλον με δημιουργικές δραστηριότητες που έχουν νόημα και συνέχεια. Για να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή, είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτής:

Να πιστεύει πως η ποικιλομορφία είναι μια θετική αξία, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι όσον αφορά τα δικαιώματα. Μια ομάδα αναπτύσσεται με την ανάπτυξη των δυνατοτήτων των συμμετεχόντων της. Θα πρέπει να βελτιώνει και να αξιοποιεί την εμπειρία και τις γνώσεις κάθε ατόμου στην ομάδα, σεβόμενος τις διαφορές.

Θα πρέπει να εξασφαλίσει πως η ομάδα πρέπει να είναι σε ένα ασφαλή χώρο για να συζητά τα θέματα και να εκφράζει απόψεις και ιδέες χωρίς κρίση, κριτική, διακρίσεις, έλλειψη σεβασμού κ.λπ.

Θα πρέπει να ενθαρρύνει, χρησιμοποιώντας μια μεγάλη ποικιλία μαθησιακών δραστηριοτήτων και υποστηρίζοντας πολλούς διαφορετικούς τρόπους συμμετοχών.

1

2

3

132

• Μετριοπάθεια και επιχειρηματικότητα.• Ενθάρρυνση της συλλογικής συμμετοχής.• Διάρθρωση της ροής των πληροφοριών.• Να έχει κατά νου την γενική αρμοδιότητα: το να

γνωρίζει και να μην γνωρίζει.• Να προωθεί τις προκλήσεις.• Να αποφεύγει τις κρίσεις αξιολόγησης και να

προάγει τις διαφορετικές απόψεις.• Να αξιολογεί τις εμπειρίες.• Να καθιερώνει κανόνες και στόχους.• Συγκεφαλαιωτική ικανότητα ώστε να αναφέρονται

τα θέματα που συζητήθηκαν, οι συζητήσεις που έγιναν και οι κεντρικές ιδέες τις οποίες ακολούθησε η ομάδα.

• Θα πρέπει να είναι σίγουρος πως όλοι έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν.

Ο εκπαιδευτής/ συντονιστής θα πρέπει να διεξάγει συλλογικές διαδικασίες για τη δημιουργία νέων γνώσεων και μάθησης μέσω προβληματισμών, αμφισβητήσεων, συζήτησης και συναίνεσης. Για να διευκολυνθεί ο συλλογικός προβληματισμός, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να αναπτύξουν από κοινού τις ακόλουθες δεξιότητες και χαρακτηριστικά:

133

Χρησιμοποιώντας τη σύνθεση του IEFP (Ινστιτούτο απασχόλησης και επαγγελματικής κατάρτισης στην Πορτογαλία) παρουσιάζονται οι διάφορες διδακτικές μέθοδοι ενώ στον ίδιο πίνακα παρουσιάζεται επίσης και ο προβληματισμό μας σχετικά με τις διάφορες μεθόδους και τη σχέση της με την εκπαίδευση από ομότιμους, με βαθμολόγηση 1-3 με βάση τη χρήση τους όπου το 1 σημαίνει συστήνεται και το 3 συστήνεται ιδιαίτερα. Παρά τη σημασία όλων των μεθόδων στην εκπαιδευτική διαδικασία της εκπαίδευσης από ομοτίμους, ορισμένα από τα εγγενή χαρακτηριστικά τους προσφέρονται περισσότερο στην εκπαίδευση από ομότιμο.Οι μέθοδοι κατάρτισης/διδασκαλίας περιλαμβάνουν διάφορα μέσα με τα οποία κοινοποιείται περιεχόμενο ή υλικό. Αυτή είναι μια μεγάλη ποικιλία μεθόδων κατάρτισης. Κατά τη διαδικασία κατάρτισης θεωρείται ότι μπορεί να υπάρχει μια βασική μέθοδος κατάρτισης, αλλά αυτό δεν αποκλείει τη χρήση άλλων συμπληρωματικών μεθόδων και τεχνικών.

Η διαφοροποίηση των μεθόδων κατάρτισης μπορεί να κρατήσει το ενδιαφέρον των εκπαιδευόμενων, να ενεργοποιήσει τις διαφορετικές μορφές εκμάθησης και να ενισχύσει την κατανόηση και τη διατήρηση. Αν εφαρμόσουμε μόνο μία μέθοδο, όπως συνέδριο ή έκθεση, η εκπαίδευση μπορεί να είναι περιορισμένης αξίας, αφού οι άνθρωποι μαθαίνουν με διαφορετικούς τρόπους.Η χρήση μιας ενιαίας μεθόδου είναι κουραστική, διότι αποκλείει τη δυνατότητα ευαισθητοποίησης των ανθρώπων σε άλλες μεθόδους με τις οποίες ενδεχομένως να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας στην επίτευξη των στόχων της κατάρτισης .

Μέθοδοι διδασκαλίας

134

Μέθοδος τεχνική

Οφέλη

Μειονεκτήματα

Χαρακτηριστικά

Εφαρμογή: εκπαίδευση

ομοτίμων

Έκθεση / συνέδριο

1 2

Επίδειξη

• Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη μετάδοση μεγάλου όγκου πληροφοριών σε σύντομο χρονικό διάστημα

• Καλό για τη φάση απόκτησης και την αναδιάρθρωση της γνώσης

• Ταιριάζει σε οποιοδήποτε περιεχόμενο.• Επιτρέπει τη διδασκαλία σε πολλούς

ανθρώπους• Επιτρέπει τον πλεονασμό και την

προσαρμογή

• Ο δάσκαλος παρουσιάζει και

επαναλαμβάνει την εκτέλεση με τους

σπουδαστές, οι οποίοι αναπαράγουν

• Μεταβιβάζει πρακτικές γνώσεις

• Επιτρέπει και προωθεί τη διευκρίνιση

• Επιτρέπει την ψυχοκινητική

εκπαίδευση

• Τάξη επικεντρώθηκε στις ανάγκες και

τους στόχους της διδασκαλίας

• Δεν ενθαρρύνει τις προσπάθειες της

ατομικής απόκτησης γνώσης

• Δεν ταιριάζει στο ετερογενές κοινό.

• Μπορεί να εγείρει αδιαφορία

• Εμποδίζει τον έλεγχο της ατομικής

μάθησης

• Απαιτεί περισσότερο χρόνο.

• Απαιτεί ολιγομελής ομάδες.

• Χρειάζεται εκπαιδευτικό υλικό

Επιτρέπει τη μεταφορά της μάθησης με

απλή δήλωση και επεξήγηση της γνώσης.

Το Συνέδριο είναι μονόδρομη μέθοδος

διδασκαλίας όπου ο εκπαιδευτής

που έχει τη γνώση παρουσιάζει τις

πληροφορίες. Όταν η αλληλεπίδραση

είναι διαθέσιμη, επιτρέπει την ενίσχυση

της συμπεριφοράς, αυθόρμητη

αμφισβήτηση, το διάλογο και την

κοινωνική αλληλεπίδραση με άμεση

ανάδραση.

Σας επιτρέπει να μεταφέρετε τις

δεξιότητες / τα επιτεύγματα της

απόδοσης περιγράφοντας τα καθήκοντα,

τα γεγονότα, τις διαδικασίες κλπ. Ο

δάσκαλος διδάσκει πώς παρουσιάζει

το πώς περιγράφει τα συμφραζόμενα,

διαιρείται σε μέρη και πρακτική

εκτέλεση.

135

Μέθοδος τεχνική

Οφέλη

Μειονεκτήματα

Χαρακτηριστικά

Εφαρμογή: εκπαίδευση

ομοτίμων

Παιχνίδι ρόλων

3 3

συζήτηση εστιασμένη

• αναπτύσσει δεξιότητες

• Ευκαιρία να εξασκήσετε ό,τι μάθατε.

• Οι συμμετέχοντες αποκτούν

διορατικότητα για τη συμπεριφορά

των άλλων

• Διεγείρει τη σκέψη

• Τραβά τη γνώση και την εμπειρία

όλων των μελών της ομάδας

• Βοηθάει τους εκπαιδευόμενους να

αξιολογήσουν την κατανόησή τους

για το υλικό

• Μερικοί συμμετέχοντες είναι

σκληροί.

• Ισχύει για φανταστικές καταστάσεις

• Απαιτεί σημαντικό σχεδιασμό

• Ένας συμμετέχων μπορεί να κυριαρχήσει

• Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι όλοι θα συμμετάσχουν

• Δεν μπορείς να διασφαλίσεις ότι όλοι καταλαβαίνουν

• Κατανάλωση χρόνου• Προκαλεί την έξοδο της ομάδας έξω

από τη διαδρομή

Περιλαμβάνει την αναδημιουργία μιας

κατάστασης σε ένα πραγματικό παγκόσμιο

πρόβλημα, στο οποίο οι συμμετέχοντες

αντιπροσωπεύουν διάφορους ρόλους.

Προωθεί την κατανόηση των θέσεων

των άλλων ανθρώπων, της στάση τους

και τις διαδικασίες που μπορούν να

χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση και την

αντιμετώπιση προβλημάτων. Οι μαθητές

μπορούν να αναλάβουν το ρόλο ενός

συγκεκριμένου χαρακτήρα, οργάνωση,

επάγγελμα, κλπ.

Αυτή είναι μια συζήτηση και στις δύο κατευθύνσεις μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενους. Υποστηρίζει σύγχρονα μαθησιακά περιβάλλοντα μέσω αυθόρμητης και ελεύθερης ροής ανταλλαγής πληροφοριών. Ενθαρρύνει την ενεργό και συμμετοχική μάθηση που στηρίζει τη μεταφορά της γνώσης μέσω του διαλόγου. Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να συζητήσουν για το υλικό σε μεγαλύτερο βάθος, να μοιραστούν απόψεις και εμπειρίες και να απαντήσουν σε ερωτήσεις.

136

Μέθοδος τεχνική

Οφέλη

Μειονεκτήματα

Χαρακτηριστικά

Εφαρμογή: εκπαίδευση

ομοτίμων

Προσομοίωση

3 3

Σημείωση

• Προώθηση υψηλών επιπέδων

κινήτρων και συμμετοχής

• Παρέχει άμεση ανάδραση

• Κοντά στο πραγματικό περιβάλλον

• Δημιουργεί ενδιαφέρον και

ενθουσιασμό

• Είναι λιγότερο απειλητικό από άλλες

μεθόδους

• Προωθεί την ανταλλαγή ιδεών και

παρατηρήσεων

• Μπορείτε να έχει ένα υψηλό κόστος.

• Κατανάλωση χρόνου

• Απαιτεί σημαντικό σχεδιασμό και

άριστες δεξιότητες διευκόλυνσης

• Μπορεί να απαιτήσει περισσότερο

από έναν Διαμεσολαβητή

• Η εστίαση μπορεί εύκολα να

μετατοπίσει από την εκμάθηση στην

ψυχαγωγία

• Οι αναγνώστες δεν μπορούν να

κάνουν την κατάλληλη δουλειά

• Απαιτεί ειδικευμένους

διαμεσολαβητές

Είναι ρεπλίκα ή μιμείται πραγματικά

γεγονότα, αντανακλώντας την

πραγματικότητα και να επιτρέψει τη

συνεχή παρατήρηση. Μια προσομοίωση

δημιουργεί ένα πραγματικό μοντέλο

μιας τρέχουσας ή περιβαλλοντικής

κατάστασης.

Είναι η νοητική απεικόνιση των

αντικειμένων, των γεγονότων και των

εκθέσεων. Επιτρέπει την εσωτερική

απεικόνιση των πληροφοριών που πρέπει

να μάθει. Βοηθά να δημιουργήσει ή να

αναδημιουργήσει μια εμπειρία στο μυαλό

των εκπαιδευομένων. Περιλαμβάνει

όλες τις αισθήσεις: οπτική, κιναισθητική,

ήχου και αφής

137

Μέθοδος τεχνική

Οφέλη

Μειονεκτήματα

Χαρακτηριστικά

Εφαρμογή: εκπαίδευση

ομοτίμων

Καταγραφή ιδεών

3 3

Περιπτωσιολογικές μελέτες

• Ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και τη

διαλεκτική

• Αναπτύσσει τη γνώση και την

εμπειρία όλων των μελών της

ομάδας

• Επεκτείνει την κατανόηση της

διαδικασίας μιας κατάστασης

• ανάπτυξη δεξιοτήτων στην ανάλυση

και επίλυση προβλημάτων

• Διευκολύνει την ανάπτυξη

δεξιοτήτων για ομαδική εργασία,

επικοινωνία και παρουσίαση των

ιδίων ευρημάτων

• Ένας συμμετέχων μπορεί να

χειριστεί την ομάδα

• Δεν υπάρχει τρόπος να

διασφαλίσουμε ότι όλοι

καταλαβαίνουν

• Κατανάλωση χρόνου

• Διευκολύνει την έξοδο της ομάδας

από την επιθυμητή διαδρομή

• Έλλειψη ρεαλισμού και συνάφειας με

την οργάνωση στο σύνολό της

• Οι εκπαιδευόμενοι μπορεί να

αποτύχουν στην εκπλήρωση

της πιο κρίσιμης πτυχής της

περιπτωσιολογικής μελέτης: τον

εντοπισμό του προβλήματος

Η καταγραφή ιδεών είναι μια έγκυρη

και αποτελεσματική μέθοδος επίλυσης

προβλημάτων, στην οποία η κριτική

σκέψη και η κατανόηση των μονοπατιών

μιας κατάστασης είναι ευπρόσδεκτη,

όπου το ποσό είναι επιθυμητό και ο

συνδυασμός και η βελτίωση ζητούνται.

Συνήθως συμβαίνει σε ομάδες και

περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ευρέος

φάσματος ιδεών, προκειμένου να βρεθεί

μια αποτελεσματική μέθοδος επίλυσης

ενός προβλήματος.

Μια στρατηγική λύση ενός παρόμοιου

προβλήματος με την προσομοίωση που

λειτουργεί για ρεαλιστική παρουσίαση

μιας κατάστασης προϋποθέτει ότι οι

μαθητές μπορούν να διερευνούν πιθανές

λύσεις. Σε αυτή τη μέθοδο, οι μαθητές

αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό ή

φανταστικό σενάριο και πρέπει να

εφαρμόσουν νέες γνώσεις και εμπειρία

για να αναλύσουν την κατάσταση και να

αναπτύξουν τη λύση.

138

Μέθοδος τεχνική

Οφέλη

Μειονεκτήματα

Χαρακτηριστικά

Εφαρμογή: εκπαίδευση

ομοτίμων

συνεργατική μάθηση

3 3

Περιπτωσιολογικές μελέτες

• Επικεντρώνεται στις μεμονωμένες διαφορές

• Σέβονται τις πολιτιστικές αλλαγές στην κοινωνία και στον χώρο εργασίας

• Παράγει καλό επίπεδο επιτεύγματος, θετικές σχέσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και ψυχολογική προσαρμογή

• Προώθηση της ενεργού μάθησης.

• Παρέχουν άμεση ανάδραση

• Αυξάνει το ενδιαφέρον

• Διεγείρει τη διέγερση

• Βελτιώνει την εκμάθηση και τη

διατήρηση

• Δεν είναι αποτελεσματική

η μετάδοση μεγάλου όγκου

πληροφοριών σε σύντομο χρονικό

διάστημα

• Κατανάλωση χρόνου.

• Δεν δίνει έμφαση στην ατομική

ανταγωνιστικότητα

• Κατανάλωση χρόνου

• Ο Διαμεσολαβητής μπορεί να

οδηγήσει σε απώλεια ελέγχου.

• Μερικές φορές είναι δύσκολη η

επιτήρηση

• Κάποιο βαθμό κινδύνου

Είναι μια μορφή μάθησης όπου οι μαθητές

μοιράζονται την ευθύνη και εξαρτώνται,

μεταξύ τους, από την επίτευξη ενός

συγκεκριμένου έργου. Αποτελούνται από

3-6 άτομα, τα οποία έχουν μια εργασία ή

ένα έργο για να ολοκληρωθεί σε σύντομο

χρονικό διάστημα.

Μια δραστηριότητα που διέπεται από

κανόνες που συνδέουν μια ανταγωνιστική

κατάσταση. Οι δραστηριότητες μπορούν

να σχεδιαστούν για την προσομοίωση

κάποιων πτυχών μιας επιχείρησης. Τα

επιχειρηματικά παιχνίδια δεν μπορούν

να είναι ανταγωνιστικά όπου μόνο

ένας φοιτητής ή μια ομάδα μαθητών

«κερδίζει».

139

Το σύνολο των στρατηγικών που παρουσιάζονται αφορά την

υποστήριξη της ομότιμης εκπαίδευσης προκειμένου να επιτευχθεί

ο στόχος. Αναφέρεται ήδη ότι δεν έχουν καθοριστεί τα εργαλεία

που λειτουργούν αυτόνομα. Προορίζεται ότι η χρήση τους είναι

συμπληρωματική ή/και ταυτόχρονη.

Στρατηγικές

140

Οργανισμός

Οι δραστηριότητες αυτές, θα πρέπει να είναι δομημένες και προγραμματισμένες έτσι ώστε η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητά τους να μην θέτουν αμφιβολίες για τον στόχο. Δηλαδή να μην αντιλαμβάνεται κανείς αυτή την προσέγγιση ως μια άκαμπτη παραδοσιακή δομή (κάτι που μπορεί να συμβεί), αλλά ως μια στοχευμένης δομημένη διαδικασία για τον επιδιωκόμενο σκοπό .

Γραπτές ιδέες

Όταν η ομάδα δεν έχει μεγάλη εμπειρία στην εκπαίδευση από ομότιμους, θα πρέπει να καταρτίσει ένα είδος σεναρίου για τα κύρια βήματα και τους στόχους, έτσι ώστε να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα από τον τρόπο που επιθυμούμε. Ανάλογα την πρόοδο, αυτός ο μηχανισμός μπορεί να παραλειφθεί και να συνεχίσει σε πιο προηγμένες διεργασίες.

Χρησιμοποιήστε ένα σύστημα ανταμοιβήςΣκοπός είναι οι παίκτες σε ορισμένες δραστηριότητες να αξιολογούνται και να μετρώνται με την επίτευξη ορισμένων στόχων. Υπό αυτό το πρίσμα, ο στόχος είναι να εξελιχθεί η ομάδα με την ατομική συμβολή του καθενός και με αυτόν τον τρόπο όλοι να ενθαρρύνονται, δηλαδή, μια προοπτική διδασκαλία και την εκμάθηση ανά στόχο. Το σύστημα ανταμοιβών μπορεί να αντανακλάται στο σύστημα ποιοτικής ή ποσοτικής αξιολόγησης. Η έμφαση δίνεται στην δημιουργία ενός κινήτρου για την επίτευξη ενός στόχου.

141

Δώστε έμφαση στην εμπιστευτικότητα, τη θετική ενίσχυση και τον επαρκή χρόνο απόκρισης

Η ομότιμη εκπαίδευση, επιτρέπει την ύπαρξη ενός επιπέδου εμπιστευτικότητας μεταξύ των ομότιμων, από ό, τι μεταξύ των μαθητών και καθηγητών. Αυτό είναι μια θετική ενίσχυση, διότι επιτρέπει την διαφάνεια και την εμπιστοσύνη. Έτσι, υπάρχει επαρκής χρόνος απόκρισης μεταξύ των συνομηλίκων. Η ροή της διαδικασίας επιταχύνει καθώς ο διάλογος/συζήτηση είναι λιγότερο τυπικός και ενοχλητικός από ότι με την ύπαρξη καθηγητή.

Χρήση στρατηγικών ομάδας

Τίποτα πιο σχετικό δεν θα πρέπει να προστεθεί σε αυτό το σημείο. Όσον αφορά την εκπαίδευση από ομότιμους, η δυναμική των ομάδων είναι η θεμελιώδης βάση της εργασίας. Ορισμένα διαρθρωτικά παραδείγματα: α) διαίρεση της ομάδας σε υπο--ομάδες, υποομάδες εργασίας και ένας εκπρόσωπος παρουσιάζει το έργο που έχει γίνει. β) μια υπο-ομάδα έχει ένα θέμα, και οι άλλες υπο-ομάδες αναλύουν, συζητούν, επικρίνουν ή προτείνουν. γ) σε ένα τελευταίο μέρος, μια άλλη υπο-ομάδα παρουσιάζει απαντήσεις ερωτήσεις αιτιολογήσεις/λύσεις.

142

Πώς να δημιουργήσετε τη γνώση

Η διαδικασία απόκτησης γνώσεων σε αυτό το σημείο μπορεί να προσεγγιστεί με δύο τρόπους. Μια καθοδηγούμενη διαδικασία όπου ο διαμεσολαβητής υποστηρίζει τις αποτυχίες που μπορεί να προκύψουν, επιλύει προβλήματα και δίνει χαρακτηριστικά παραδείγματα επίλυσης, ή από την άλλη πλευρά, μια διαδικασία που δεν κατευθύνεται και περιλαμβάνει ερωτήσεις, υποθέσεις, κλπ., έτσι ώστε να καταστήσει τις απαντήσεις ως επιθυμητές λύσεις. Με λίγα λόγια, μια κλειστή προσέγγιση ή μια άλλη που ενθαρρύνει τον προβληματισμός και τις απαντήσεις της έρευνας.

Ανατροφοδότηση (μέτρηση)

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων θα πρέπει να παρέχει θετική απόδοση κάθε φορά που προκύπτουν. Από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να εγκριθεί μια διορθωτική επιστροφή εξηγώντας και καταδεικνύοντας τα λάθη, προκειμένου να υπάρξει καλύτερη λύση.

Υπογραμμίζουν τη σημασία της ενεργού μάθησης

Προκειμένου να αποφευχθεί η μονομερής ροή πληροφοριών ο δάσκαλος-μαθητής αποσκοπεί στην ενεργητική μάθηση, την ενθάρρυνση και την ενίσχυση των ατόμων, προκειμένου να διατυπώσουν τις δικές τους ερωτήσεις, να συζητήσουν θέματα, να εξηγήσουν τις απόψεις, την τόνωση της συνεργατικής μάθησης και της κριτικής σκέψης, την προώθηση του διαλόγου, την ανάλυση των περιπτώσεων μελέτης κ.λπ. Επιπλέον, αναμένεται να αποτιμώνται οι εξουσίες αυτονομίας και όλης της διαδικασίας διδασκαλίας-εκμάθησης.

143

Συνεργασίες με άλλες ομάδες

Επιλέξτε μαθητές

Οι συνεργασίες με άλλες ομάδες είναι αρκετά ευεργετικές. Από τη μία πλευρά, μια προσέγγιση που είναι έξω από τις κανονικές διαδικασίες, επιτρέπει την επαφή με άλλες καταστάσεις. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η ομότιμη εκπαίδευση μιας ομάδας διδακτορικών φοιτητών με μια ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών.

Επιλέξτε εκπαιδευόμενους που θέλουν να είναι διαμεσολαβητές. Αποφύγετε καταστάσεις τριβής πάντα ρωτώντας ποιος είναι διαθέσιμος, αλλά πάντα έχουν την έμφαση σε μια αρμονική επιλογή. Θα πρέπει να δίνεται έμφαση για την επίτευξη αποτελεσμάτων Δεν είναι πάντα οι μαθητές πιο τεχνικά ή επιστημονικά χαρισματικοί για την καλύτερη διάδοση των πληροφοριών.

Επιτρέψτε στους μαθητές να γίνουν δάσκαλοιΑυτή είναι μια προσέγγιση που επιτρέπει την αντιστροφή της παραδοσιακής διαδικασίας διδασκαλίας. Ο κύριος στόχος είναι να βιώσουν διαφορετικές αισθήσεις κατά τη διαμόρφωση της διαδικασίας. Προϋποθέτει μια προηγούμενη ομάδα εργασίας πριν από τη σύνοδο.

144

ενεργός μάθηση

διεπιστημονική συμπληρωματικότητα

Το επίκεντρο θα πρέπει να είναι οι ενεργές μαθησιακές δραστηριότητες. Μερικά καλά παραδείγματα είναι: περιπτωσιολογικές μελέτες, παιχνίδι ρόλων / δραματοποίηση, αναγνωριστικές συνεδρίες, μαθησιακά σενάρια που βασίζονται σε προβλήματα, καθώς και ένα σορό άλλα παραδείγματα που θα δούμε λεπτομερώς αργότερα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα προγράμματα εκπαίδευσης από ομότιμους, προορίζονται να είναι ένα συμπληρωματικό εργαλείο για τη διδασκαλία και να μην αντικαταστήσει το παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα. Η συγχώνευση των συστημάτων μπορεί να δημιουργήσει κεφαλαιουχικά κέρδη στη διαδικασία διδασκαλίας-μάθησης. Είναι μια στρατηγική που κερδίζει.

145

ΠρότυπαΑυτό το σύνολο προτύπων μπορεί να προσαρμοστεί και να

λειτουργήσει σύμφωνα με τις προαναφερθείσες μεθόδους

και στρατηγικές. Οι μορφές προσέγγισης και οι τεχνικές

που χρησιμοποιούνται είναι αρκετά μεγάλες. Ο σκοπός της

παρουσίασης των παρακάτω προτύπων βοηθά στη χρήση

της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης σε διάφορα σενάρια.

146

Στο πλαίσιο των ξένων φοιτητών που φοιτούν σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα εκτός της χώρας προέλευσής τους και με διαφορετική γλώσσα μπορούν να δημιουργήσουν δραστηριότητες αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης για καλύτερη εκμάθηση της γλώσσας υποδοχής, αναθέτοντας στις ομάδες ξένων φοιτητών να συλλέξουν λεξιλόγιο για τις οικιακές εργασίες, για το σύστημα μεταφορών, για τα ψώνια, για δραστηριότητες διασκέδασης κλπ.

Η ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των συναδέλφων σε διαφορετικά επίπεδα είναι μια κοινή πρακτική σε επίπεδο σχολικής εκπαίδευσης. Αυτό το πρότυπο στοχεύει στην βελτιστοποίηση των εκπαιδευτικών συναντήσεων, όπου μια ομάδα μπορεί να εκπαιδεύσει μια άλλη ομάδα κατώτερου επιπέδου ακαδημαϊκής εκπαίδευσης. Στην περίπτωση αυτή, η εκμάθηση θα ήταν όχι μόνο τεχνική και επιστημονική αλλά θα έχει σκοπό την απόκτηση γνώσεων σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας σε ένα ξένο εκπαιδευτικό ίδρυμα

Ανταλλαγές γνώσεων PhD / MD (Μεταπτυχιακό/ Διδακτορικό)

147

Η δημιουργία μιας ιστοσελίδας είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ενισχυθεί η αλληλοδιδακτική εκπαίδευση. Η επιλογή του λογισμικού που θα χρησιμοποιηθεί για το επικοινωνιακό πλάνο, τα περιεχόμενα, τη δομή, την επιθυμητή διαλειτουργικότητα κλπ., αλλά και ομαδική δουλειά είναι πολύτιμα γι αυτό το πρότυπο. Η προσομοίωση της λειτουργίας της επιχείρησης και η ανάλογη απόδοση είναι παράγοντες που αλληλεπιδρούν με την σταδιακή οργάνωση. Στο τέλος, η δημιουργία του προϊόντος (ιστοσελίδας) υλοποιείται δοκιμαστικά στην αλληλοδιδακτική εκπαίδευση.

Η εκπαίδευση μιας ομάδας καλαθοσφαίρισης είναι ένα τέλειο παράδειγμα δραστηριοτήτων αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Οι διάφορες θέσεις που καταλαμβάνουν οι παίκτες και οι προδιαγραφές τους καθιστούν τους παίκτες των ομάδων δεξιοτέχνες στις θέσεις τους και παράλληλα ικανούς να μεταφέρουν αυτά τα ίδια χαρακτηριστικά σε άλλες ομάδες παικτών. Σε αυτό το πλαίσιο όλοι εργάζονται για την ομάδα και κάθε άτομο κερδίζει δεξιότητες για τη δραστηριότητα της ομάδας.

Δραστηριότητα της καλαθοσφαίρισης

Δημιουργία ιστοσελίδας

Οι δραστηριότητες έρευνας από ομάδες σπουδαστών είναι ένας πολύ καλός τρόπος για την προώθηση της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Συχνά τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιούνται με παιχνιδιάρικο τρόπο, αλλά στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών ζευγών μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για παράδειγμα, η εκμάθηση μιας ξένης χώρας. Η δυναμική θα μπορούσε να προωθηθεί με την παρουσίαση εικόνων, προσωπικοτήτων, μουσικής κλπ. της χώρας αυτής και η ομάδα θα πρέπει να προσδιορίσει από κοινού τα στοιχεία που παρουσιάζονται. Η συζήτηση των απαντήσεων κατά την παρουσίαση συντελούν στη διαδικασία αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης.

Κουίζ

148

Η οργάνωση εκδηλώσεων και άλλων εργασιών, είναι ένα παράδειγμα που είναι αρκετά σαφές για τη χρήση της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Με τη μορφή ρόλων (δείτε την περιγραφή της διαδικασίας στο τέλος του κεφαλαίου) η ομάδα θα μπορούσε να προσομοιώσει την οργάνωση μιας μουσικής συναυλίας. Όλα τα καθήκοντα της (διαδικαστικά, διοικητικά, υλικοτεχνικά, νομικά, εμπορικά, οικονομικά, κ.λπ.) μπορούν να εξομαλυνθούν στο πλαίσιο της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Αυτό το είδος προτύπου είναι λειτουργικά και δομικά παρόμοιο με αυτό της δημιουργία ιστοσελίδας.

Οργάνωση εκδηλώσεων

Ο σχεδιασμός και η συζήτηση των διαφόρων μοντέλων αξιολόγησης ταιριάζει απόλυτα με τα θέματα της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Μπορεί να αποτελέσει αρκετά παραγωγικό αν ζητηθεί από μια ομάδα εκπαίδευσης να δημιουργήσει ένα μοντέλο αξιολόγησης για μια δεδομένη δραστηριότητα. Κατά κάποιο τρόπο, δημιουργώντας εργαλεία αξιολόγησης για μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, αναπτύσσεται η παραδοσιακή μέθοδος αξιολόγησης και η καινοτομία από την πλευρά της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μπορεί να αποδειχθεί αρκετά ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Δραστηριότητες αξιολόγησης

149

Εννοείται μια ημιδομημένη δραστηριότητα κατά την οποία, μέσω παιχνιδιών, αναμένεται ότι οι συμμετέχοντες θα προβληματιστούν και θα συζητήσουν για θέματα που τους αφορούν. Στο τέλος του εργαστηρίου, όλα αυτά που καταγράφηκαν θα διαβαστούν, για να διορθωθούν ή να τροποποιηθούν από την ομάδα.

Εργαστήρια (workshops)

Μέσα από μια άτυπη συζήτηση, μπορείτε να εκτελέσετε διάφορες ενέργειες, όπως να μιλήσετε για ένα θέμα, να θέσετε κάποιες ερωτήσεις, να ενημερώσετε, να συζητήσετε τις στάσεις σε ένα άτομο ή σε μια μικρή ομάδα. Αυτή είναι μια απλή και αυθόρμητη δραστηριότητα.

Αυθόρμητες δράσεις

Η αειφόρος ανάπτυξη είναι μια σημαντική συνιστώσα σήμερα για την εκπαιδευτική διαδικασία, εξ’ ου και η αλληλοδιδακτική εκπαίδευση. Σε αυτό το παράδειγμα παρουσιάζεται μια δυναμική όπου παρουσιάζονται όλοι οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης και η ομάδα ανάλογα με την ευαισθησία που την διακατέχει, επιλέγει αυτούς που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση / ενίσχυση. Αυτή η επιλογή μπορεί να προκύψει από προϊόντα όπως αφίσες, βίντεο, ραδιοφωνικά προγράμματα, δράμα.

Στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης

150

Μετά από κάποια δραστηριότητα, μπορεί να υπάρχει ενδιαφέρον για εμβάθυνση και μελέτη συγκεκριμένου θέματος. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να διαμορφώσουμε μια ομαδική μελέτη και συζήτηση.

Ομάδες μελέτης και συζήτησης - εμβάθυνση των εργασιακών ζητημάτων

Είναι καιρός να βγούμε από τη ρουτίνα. Μπορεί να είναι ένα φεστιβάλ τέχνης και πολιτισμού, μπορεί να είναι μια κινηματογραφική προβολή με συζήτηση που μπορεί να γίνει για ένα τραγούδι, χορό, παρουσίαση θεάτρου και μεταξύ άλλων καλλιτεχνικών και πολιτιστικών παρουσιάσεων που μπορεί να προετοιμάσει η ομάδα ή μια προσκεκλημένη ομάδα.

Εκδηλώσεις

Αφορά τη δραστηριότητα για την επαφή με άλλα μέλη της κοινωνίας, όπως τοπικές κυβερνήσεις, ΜΚΟ, εταιρείες, σωματεία, ενώσεις κλπ. Σκοπός είναι να προωθηθεί η αλληλεπίδραση με άλλα μέλη της κοινωνίας από τη συνήθη.

Συνεδριάσεις (meetings)

Es una acción espontánea de debate después de la asistencia al cine, una pieza de teatro, escuchar música, la lectura de un libro, etc.

Συζήτηση της καλλιτεχνικής έκφρασης

151

Ένα κρίσιμο περιστατικό είναι πολύ μικρότερο από μια μελέτη περίπτωσης, αλλά η ιδέα είναι παρόμοια. Οι εκπαιδευόμενοι θα δώσουν μια σύντομη περιγραφή (μιας φράσης σε μια παράγραφο) μιας προβληματικής κατάστασης και θα κληθούν να προτείνουν μια λύση, τη πορεία δράσης ή την αιτία του προβλήματος. Για μεγάλο χρονικό διάστημα χρησιμοποιείται ως εργαλείο αξιολόγησης των αναγκών η προσέγγιση κρίσιμων περιστατικών και παίρνει αυτόν τον χαρακτηρισμό μιας κατάστασης (περιστατικού) ιδιαίτερα σημαντικής (κρίσιμης) που μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχία μιας απόδοσης ή στην αποτυχία της. Για παράδειγμα, λαμβάνετε μια κλήση από έναν απατεώνα πελάτη στο τέλος της ημέρας, ο οποίος σας πιέζει να αλλάξετε το οφειλόμενο ποσό σε ένα τιμολόγιο. Τι πρέπει να γίνει; Οι σωστές ή λανθασμένες απαντήσεις καθορίζονται από τις συστάσεις. Για τις σωστές απαντήσεις, υπάρχει χειροκρότημα. για λάθος απαντήσεις, παρουσιάζονται κατάλληλες ενέργειες.

Κρίσιμα περιστατικά

Ακριβώς όπως μπορούν να αναπτυχθούν αυθόρμητες ενέργειες μεταξύ των νέων, μπορεί (και πρέπει) να κινητοποιηθούν και άλλοι παράγοντες κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, π.χ. εκπαιδευτικοί, γονείς, φοιτητές κ.λπ.

Προσφορά θεμάτων και δραστηριοτήτων

Παραγωγή αφισών, φυλλαδίων, εκστρατειών, ενημερωτικών κομματιών, εφημερίδων, ενημερωτικών δελτίων, μηνυμάτων στο ραδιόφωνο, κοινωνικών δικτύων, βίντεο καναλιών, άλλων οπτικοακουστικών μέσων κλπ. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες.

Ανάπτυξη και διάδοση ενημερωτικού υλικού

152

• Σε απλό παιχνίδι ρόλων, οι μαθητές καλούνται να παρουσιάσουν με ελάχιστη προετοιμασία και δεν τους δίδονται γραπτές περιγραφές των ρόλων που θα εκπροσωπήσουν.

• Στο παιχνίδι ρόλων του ρόλου, οι συμμετέχοντες καλούνται να αλλάξουν ρόλους και καρέκλες. Μπορούν να παίξουν το ρόλο ενός συνεργάτη ή ενός πελάτη και να αποκαλύψουν τα συναισθήματα αυτών των ανθρώπων.

• Στο διπλό παιχνίδι ρόλων, τρία άτομα συνεργάζονται: δύο από αυτά αντιπροσωπεύουν ρόλους και ο τρίτος σημειώνει. Ο παρατηρητής μπορεί να πάρει μέρος.

• Στο παιχνίδι ρόλων περιστροφής, ο εκπαιδευτής ζητά από τους συμμετέχοντες να συνεχίσουν. Αυτή η αυθόρμητη κατάσταση αυξάνει τον αριθμό των συμμετεχόντων και μειώνει την αμηχανία που προκαλείται. Αυξήστε τον αριθμό των απόψεων και των διαφορετικών προσεγγίσεων.

Μετά από κάθε παιχνίδι ρόλων, οι εκπαιδευτές θα πρέπει να κάνουν μια σύντομη έρευνα, ρωτώντας τους μαθητές για το πως αισθάνθηκαν κατά την εμπειρία αυτή και τι έμαθαν. Εάν είναι απαραίτητο, ο εκπαιδευτής μπορεί να προσελκύσει συναδέλφους με σκοπό να εκπροσωπούν τους ρόλους σε εργασιακό περιβάλλον ή σε ήσυχο περιβάλλον κοντά στον εργασιακό χώρο. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο όταν η ευθύνη για την ανάπτυξη στρατηγικών μάθησης μεταφέρεται από εκπαιδευτές σε εκπαιδευόμενους.Κλείνοντας το κεφάλαιο, η άσκηση βοηθά στην ανάπτυξη και εξεύρεση μεθόδων, στρατηγικών και τρόπων ανάπτυξης της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης. Όλη αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά γίνεται από μόνη της η παρακίνηση για έρευνα και πειραματισμό.

Παραδείγματα εφαρμογής της μεθόδου αναπαραγωγής ρόλων

153

swotΠροκειμένου να αξιολογηθεί η εκπαίδευση από ομότιμους, ως εκπαιδευτική διαδικασία, χρησιμοποιείται η SWOT Ανάλυση ως μέσο αξιολόγησης. Στόχος είναι, να παρουσιάσει τη σύνθεση της ανάλυσης, σε αυτή την εκπαιδευτική διαδικασία, όχι μόνο παρουσιάζοντας τις ιδιότητες των ΜΜΕ, αλλά από την άλλη πλευρά, να παρουσιάσει και τους κινδύνους που μπορεί να υπάρξουν. Η Ανάλυση SWOT ή απλά SWOT (Πλεονεκτήματα, Αδυναμίες, Ευκαιρίες και Απειλές) είναι μια τεχνική του στρατηγικού σχεδιασμού, που χρησιμοποιείται για να βοηθήσει τα άτομα ή τις οργανώσεις στον εντοπισμό πλεονεκτημάτων, αδυναμιών, ευκαιριών και απειλών, που σχετίζονται με τις δραστηριότητες λειτουργίας και ανάπτυξης. Έχει ως στόχο να προσδιορίσει τις στρατηγικές και τους κινδύνους της λειτουργίας, καθώς και τους εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες που ευνοούν η δυσχεραίνουν την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.Όσον αφορά την εκπαίδευση από ομότιμους, παρουσιάζεται η ακόλουθη ανάλυση:

Ανάλυση

154

• Διαθεσιμότητα χρόνου για ατομική μάθηση

• Άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευομένων προωθώντας την ενεργό συμμετοχή

• Προώθηση της κριτικής σκέψης• Εμπιστευτικότητα• Εμπιστοσύνη / Αυτοπεποίθηση • Άνεσης και ανοικτότητα μεταξύ

των μερών • Ομοιόμορφος λόγος μεταξύ των

ομότιμων μερών που ενισχύει την εμπιστοσύνη και τη μάθηση

Χρήσιμο

εγχώ

ρια

εξω

τερι

κή π

ηγή

Επιβλαβείς

• επικερδής οικονομική εναλλακτική λύση

• Ευελιξία• πνεύμα ομαδικής εργασίας• κοινωνικές και επικοινωνιακές

δεξιότητες• Μεγαλύτερη παραγωγικότητα

από την άποψη της ενισχυμένης μάθησης

• Απειρία των εκπαιδευόμενων• Διστακτικότητα των

εκπαιδευόμενων • Δυσπιστία μεταξύ των

εκπαιδευομένων.• απογοητευμένοι καθηγητές

• Κακή εφαρμοσιμότητα σε ορισμένα πλαίσια

• έξοδα εκπαίδευσης (γονείς) δεν θέλουν τα παιδιά μου να διδάσκονται από άλλους μαθητές, αλλά από τους εκπαιδευτικούς

• Χάσιμο χρόνου

155

Στρατηγική ανάλυση:

Η στάθμιση του κάθε στοιχείου, χρησιμεύει για να υποστηρίξει την κατασκευή στρατηγικών μέθοδο για την ορθή εκτέλεση του σκοπού.Η επίλυση των προβλημάτων Απειρίας και Δισταγμού των εκπαιδευομένων στη διαδικασία εκπαίδευσης από ομότιμους, θα πρέπει να γίνει, μέσω της κατάρτισης προκειμένου να πάψει να είναι ένα αδύναμο σημείο. Η αντίληψη ότι οι απογοητευμένοι εκπαιδευτές χρησιμοποιούν αυτή τη μεθοδολογία, θα πρέπει να αποδημείτε, παρότι ως ένα βαθμό έχει νόημα, με το επιχείρημα ότι αφήνοντας τους αποφοίτους να είναι επιφορτισμένοι με τη μαθησιακές διαδικασίες αυτό αντικατοπτρίζει τον υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης προ αυτούς.

Η ενίσχυση των δυνατοτήτων και η

αξιοποίηση των ευκαιριών, είναι μια από

τις περιπτώσεις για τις οποίες κάνουμε

μια ανάλυση SWOT. Από την άλλη πλευρά,

η ελαχιστοποίηση των αδυναμιών και η

εξάλειψη των περισσότερων απειλών,

δημιουργώντας παράλληλά ευκαιρίες

είναι ένα ακόμη θετικό της ανάλυσης

SWOT.

Η υπόθεση ότι η προσέγγιση αυτή, αντικαθιστά την παραδοσιακή διδασκαλία δεν είναι αλήθεια, διότι χρησιμοποιείται συμπληρωματικά, αλλά παρ ‘ όλα αυτά, αυτό θα πρέπει να μας ανησυχεί.Οι λόγοι για την ευελιξία και την απόκτηση των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων είναι επαρκείς και δικαιολογούν τη χρήση αυτής της μεθοδολογίας για σχεδόν όλες τις δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά, είναι αποδεκτό ότι άλλες μέθοδοι είναι καταλληλότερες για ορισμένα θέματα ή διαδικασίες.Τέλος, η εκπαίδευση από ομοτίμους, όπως η ομαδική εργασία εντός και μεταξύ μελών της ομάδας, συνδυάζει μια σειρά από μεθόδους και στρατηγικές, αποτελώντας σήμερα μία από τις καλύτερες λύσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία, με προοπτικές για τη περεταίρω χρήση της στο μέλλον. Η μάθηση μπορεί ακόμη και να αποκτηθεί μονομερώς, παρότι μπορεί να μην είναι η καταλληλότερη, αλλά, ωστόσο, η νοημοσύνη αυτής της μάθησης μπορεί να εμπλουτιστεί μόνο συλλογικά.

156

Η εκπαίδευση από ομοτίμους μπορεί να είναι μια εξαιρετική μορφή διδασκαλίας-μάθησης. Εάν, αφενός, οι παραδοσιακές δομές μετάδοσης της γνώσης είναι αποτελεσματικές, αυτή η νέα προσέγγιση είναι αναμφίβολα ένα σημαντικό συμπλήρωμα. Πάνω από αυτό μπορεί να είναι ένα πραγματικά ολοκληρωτικό εργαλείο, καθώς η εμπιστοσύνη είναι μεγαλύτερη μεταξύ των συνομηλίκων, το περιβάλλον γίνεται λιγότερο επίσημο και επιπλέον οι ιδιαιτερότητες αυτής της δραστηριότητας όχι μόνο επιτρέπουν τη μετάδοση γνώσης αλλά και έχουν κοινωνική λειτουργία, δεδομένου ότι ενισχύει τη συμμετοχή πιο επισφαλών, δεινών, διακριτών στοιχείων. Η προώθηση αυτής της δραστηριότητας στο πλαίσιο της κατάρτισης των νέων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην παρακολούθηση της κανονικής εκπαίδευσης είναι πολύ χρήσιμη. Αν λάβουμε υπόψη ότι ο καθένας έχει τις δικές του ανησυχίες για τα πιο ποικίλα είδη, η εκπαίδευση από ομοτίμους μπορεί να χρησιμεύσει ως “παγοθραυστικό” για να αλληλεπιδράσουν και να συμμετάσχουν όλοι.

Στη συνέχεια, σε μια άλλη φάση, η δραστηριότητα της εκπαίδευσης των ομοτίμων, στις πιο διαφορετικές φάσεις, θα αποκαλυφθεί με αυτοπεποίθηση, ικανότητα ... στην επίλυση προβλημάτων κλπ., Δηλαδή στην προετοιμασία για την καθημερινή κοινωνική ζωή. και την εργασία. Σε αυτό το έργο, σε όλες τις δραστηριότητες όπου συμμετείχαν νέοι, δημιουργήθηκε πάντα η δημιουργικότητα, η εμπιστοσύνη και η ελευθερία. Από την άλλη πλευρά, σε ισοδύναμη δόση, απαιτήθηκε η ευθύνη, η εξέταση, ο προβληματισμός σχετικά με τις συνέπειες των ενεργειών, την αξιολόγηση και την προοπτική βελτίωσης. Δεδομένου ότι το παρόν εγχειρίδιο είναι ένα από τα προϊόντα του σχεδίου ΕΕ-Πολίτη, σκοπεύουμε να παρέχουμε ένα εργαλείο που καθορίζει ποια εκπαίδευση από ομότιμους, αντιμετωπίζει τη σημασία του στο πλαίσιο της ομαδικής εργασίας, εξετάζει τις πιο σχετικές παιδαγωγικές μεθόδους για την ανάπτυξή του, την επιτυχία των δραστηριοτήτων και, τέλος, μια στρατηγική αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των μελλοντικών προοπτικών.

Συμπέρασμα

157

BiBliograFia/ BiBliography/ BiBliograFía/ βιβλιογραφία

Erasmus+- Call 2018 ROUND 1 KA2- Cooperation for innovation and the exchange of good practices. EU-Citizen: 2018-1-PT02-KA205-005033

Opencollegeshttps://www.opencolleges.edu.au/

IEFP- Instituto de Emprego e formação Profissional- Portugalhttps://elearning.iefp.pt/

Top Peer to Peer Learning Tools for Studentshttps://edtechreview.in/trends-insights/insights/3723-top-peer-to-peer-learning-tools-for-students

15 easy peer teaching strategies to help studentshttps://www.prodigygame.com/blog/advantages-disadvantages-peer-teaching-strategies/

Metodologia de Educação entre pares - ADOLESCENTES E JOVENS PARA A EDUCAÇÃO ENTRE PARES - Saúde e Prevenção nas Escolashttps://hivhealthclearinghouse.unesco.org/sites/default/files/resources/bie_ministerio_da_educacao_metodologias_

da_educacao_entre_pares_po.pdf

Quais as vantagens e importância do trabalho de grupohttps://www.e-konomista.pt/trabalho-de-grupo/

158

parceria/ partnership/ sociedad/ Εταιρική σχέση

projecto/ project/ proyecto/ Έργο

FinanciaMento/ Financing/ Financiacion/ Χρηματοδότηση

IsBn

edição/ edition/ edicion/ Έκδοση

Eu-Citizen: Erasmus+ 2018-1-PT02-KA205-005033

Março/ March/ Marzo/ Μάρτιος , 2020

978-989-95538-1-1

159

Methodologies and work tools peer education with young people

eu citizen