ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ

1.1. Τα µόρια του CO2 και του Η2Ο ανήκουν : α. στα πρόδροµα µόρια β. στα δοµικά συστατικά των βιοµορίων γ. στα ενδιάµεσα συστατικά δ. σε καµία από τις παραπάνω κατηγορίες. 1.2. Τα διαλυµένα άλατα στο νερό που περιέχονται στον ανθρώπινο οργανισµό

συντελούν : α. στη ρύθµιση του pH β. στη ρύθµιση της ωσµωτικής πίεσης γ. στη µεταβίβαση νευρικών ερεθισµάτων δ. σε όλα τα παραπάνω. 1.3. Ο χαλκός : α. αποτελεί βασικό συστατικό των νευρικών κυττάρων β. περιέχεται κυρίως σε ορισµένα ένζυµα γ. αποτελεί συστατικό της αιµοσφαιρίνης δ. δεν περιέχεται καθόλου στον ανθρώπινο οργανισµό.

1.4. Να αντιστοιχίσετε αµφιµονοσήµαντα τους όρους στη στήλη Ι µε τις φράσεις στη

στήλη ΙΙ :

Ι ΙΙ

Α. DNA

Β. Πρωτεΐνη

Γ. Λιπίδιο

∆. Νουκλεϊνικό οξύ

Ε. Υδατάνθρακας

1. Ανήκει στους εστέρες

2. Περιέχει φώσφορο

3. Αζωτούχο βιοµόριο

4. Μπορεί να είναι DNA ή RNA

5. Βασική πηγή ενέργειας του οργανισµού

1.5. Να συµπληρώσετε ένα από τα γράµµατα Π, Ε, ∆ και Μ, ανάλογα µε το εάν η χηµική

ένωση ανήκει στα πρόδροµα µόρια, τα ενδιάµεσα µόρια, τα δοµικά συστατικά ή τα µακροµόρια :

Γλυκόζη .......................

Νουκλεϊνικό οξύ .......................

∆ιοξείδιο του άνθρακα .......................

Λιπαρό οξύ .......................

Αµµωνία .......................

Πρωτεΐνη .......................

Οξικό οξύ .....................

1.6. Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :

α. Τα τέσσερα στοιχεία που περιέχονται στον ανθρώπινο οργανισµό σε µεγαλύτερη

ποσότητα είναι το οξυγόνο, ο ..................., το ........................... και το .........................

β. Τα βιοµόρια δοµούνται από απλά µόρια τα οποία ονοµάζονται ..............................

µόρια, όπως το Η2Ο και ....................... Από τα µόρια αυτά σχηµατίζονται τα

ενδιάµεσα .................. , όπως ........................

γ. Οι χηµικοί δεσµοί στους οποίους οφείλεται η µεγάλη σταθερότητα των βιοµορίων

είναι κυρίως ο οµοιοπολικός, ο ετεροπολικός, αλλά και άλλοι δευτερεύοντες όπως ο

δεσµός ........................., οι δυνάµεις .................................... και οι .........................

αλληλεπιδράσεις.

δ. Οι ιδιότητες του νερού που σχετίζονται µε τους δεσµούς υδρογόνου είναι : η άριστη

........................... ικανότητά του, η µεγάλη επιφανειακή .......................... και η µεγάλη

........................................ του.

ε. Το 75% της ποσότητας του σιδήρου στον ανθρώπινο οργανισµό είναι συστατικό

της ................................. Το υπόλοιπο ποσοστό κατανέµεται σε άλλες ουσίες, όπως

τα ............................., οι ................................ και οι ...................................

στ. Το ιώδιο χρησιµεύει στη σύνθεση της ........................... και της ..............................

που είναι ορµόνες του θυρεοειδούς. Έλλειψη ιωδίου προκαλεί ..................................

1.7. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασµένες (Λ) :

α. Ο άνθρακας είναι το στοιχείο που περιέχεται σε µεγαλύτερο ποσοστό στον ανθρώπινο οργανισµό.

β. Το DNA και το RNA αποτελούν τις δύο κατηγορίες των νουκλεοτιδίων.

γ. Η µεγάλη θερµοχωρητικότητα του νερού οφείλεται στους δεσµούς υδρογόνου σε αυτό.

δ. Ο σίδηρος περιέχεται µόνο στην αιµοσφαιρίνη.

ε. Το κοβάλτιο είναι βασικό συστατικό της βιταµίνης Β12.

στ. Τα δοµικά συστατικά των πρωτεϊνών είναι τα νουκλεοτίδια.

ζ. Το ιώδιο χρησιµεύει στη σύνθεση ορµονών του θυρεοειδούς.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΑΜΙΝΟΞΕΑ 2.1. Ισοηλεκτρικό σηµείο ενός αµινοξέος ονοµάζεται το pH ενός διαλύµατος αυτού, στο

οποίο : α. περιέχεται ίσος αριθµός θετικών και αρνητικών ιόντων β. τα µόρια του αµινοξέος είναι ηλεκτρικά ουδέτερα γ. τα µισά µόρια εµφανίζουν θετικό φορτίο και τα άλλα µισά αρνητικό φορτίο δ. το αµινοξύ έχει τη µεγαλύτερη διαλυτότητα 2.2. Το αµινοξύ γλυκίνη βρίσκεται σε υδατικά του διαλύµατα µε µία ή περισσότερες από

τις µορφές : H3N+ - CH2 - COOH (I), H3N

+ - CH2 - COO (II) και H2N - CH2 - COO (III) i) Σε pH < pI βρίσκεται µε τη µορφή :

α. ΙΙΙ

β. Ι και ΙΙ

γ. ΙΙ και ΙΙΙ

δ. ΙΙ

ii) Η γλυκίνη βρίσκεται σε υδατικό της διάλυµα µόνο µε τη µορφή (ΙΙ) όταν το pH του διαλύµατος είναι :

α. µικρότερο από το pI της γλυκίνης β. µεγαλύτερο από το pI της γλυκίνης γ. ίσο µε το pI της γλυκίνης δ. σε οποιαδήποτε τιµή pH 2.3. Ένα διπεπτίδιο, σχετικής µοριακής µάζας Μ, αποτελείται από δύο αµινοξέα

σχετικών µοριακών µαζών Μ1 και Μ2 αντίστοιχα. Οι Μ, Μ1 και Μ2 συνδέονται µε τη σχέση :

α. Μ = Μ1 + Μ2 β. Μ = Μ1 + Μ2 + 18 γ. Μ + 18 = Μ1 + Μ2 δ. Μ1 + Μ2 < Μ 2.4. Τα διπεπτίδια : α. συµπεριφέρονται ως οξέα β. συµπεριφέρονται ως βάσεις γ. δεν αντιδρούν ούτε µε οξέα, ούτε µε βάσεις δ. έχουν αµφολυτικό χαρακτήρα. 2.5. Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α. Τα αµινοξέα Η2Ν - CH - COOH ανάλογα µε την πολικότητα της οµάδας R, |

R διακρίνονται σε αµινοξέα µε ...................... ή υδρόφοβες οµάδες, αµινοξέα µε

.................. αλλά όχι ιονιζόµενες οµάδες και αµινοξέα µε .................... και ..................

οµάδες.

β. Αµινοξέα όπως .......................... και ........................... τα οποία δεν µπορεί να

συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισµός, χαρακτηρίζονται ως ..............................

γ. Το αµινοξύ αλανίνη Η2Ν - CH(CH3) - COOH έχει pI = 6. Σε υδατικό του διάλυµα µε

pH = 5, το αµινοξύ αυτό βρίσκεται µε τις µορφές .................................... ................ και

........................................... σε κατάσταση ισορροπίας.

δ. Ο χηµικός δεσµός ο οποίος δηµιουργείται κατά την αντίδραση δύο µορίων

αµινοξέος ονοµάζεται ............................................................, ενώ το προϊόν της

αντίδρασης αυτής ονοµάζεται ....................................

ε. Ένα πεπτίδιο µπορεί να είναι µια ορµόνη που ........................ από κάποιο αδένα και

να ρυθµίζει κάποια λειτουργία. Για παράδειγµα, η ................................ είναι ένα

πεπτίδιο µε 32 αµινοξέα, που .................................. από τον ........................... αδένα

και ελαττώνει την περιεκτικότητα του .............................. σε .................................

2.6. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασµένες (Λ) :

α. Τα αµινοξέα, που αποτελούν συστατικά των πρωτεϊνών, απαντώνται στις µορφές D και L.

β. Τα αµινοξέα αντιδρούν τόσο µε ΚΟΗ, όσο και µε HCl.

γ. Σε ένα διπεπτίδιο περιέχονται δύο πεπτιδικοί δεσµοί.

δ. Τα αµινοξέα ιστιδίνη και αργινίνη είναι απαραίτητα για ορισµένους µόνον οργανισµούς.

ε. Ένα αµινοξύ µε νινυδρίνη δίνει ερυθρή χροιά. 2.7. Η πλήρης υδρόλυση ενός τριπεπτιδίου δίνει τα αµινοξέα γλυκίνη (Gly) και λυσίνη

(Lys). α. Χρησιµοποιώντας τα σύµβολα Gly, Lys να γράψετε τις πιθανές αλληλουχίες των αµινοξέων του τριπεπτιδίου. (6 µ.) β. Σε υδατικό διάλυµα των δύο παραπάνω αµινοξέων ρυθµίζουµε το pH στην τιµή 8. Στο διάλυµα αυτό διαβιβάζεται συνεχές ηλεκτρικό ρεύµα. Σε ποιο ηλεκτρόδιο (θετικό ή αρνητικό) θα κατευθυνθεί το κάθε αµινοξύ ;

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. ∆ίνονται : Gly pI = 6, Lys pI = 9,7 (4 µ.)

γ. Η λυσίνη έχει χηµικό τύπο : Η2Ν - CH - COOH |

CH2CH2CH2CH2NH2 Πώς χαρακτηρίζεται µε κριτήριο : i) την πολικότητα της πλευρικής οµάδας ; ii) τον αριθµό αµινοµάδων και καρβοξυλοµάδων ; iii) ότι δεν συντίθεται από τον ανθρώπινο οργανισµό ; (3 µ.)

(ΘΕΜΑ ΕΠΑΝ. 2007)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ 3.1. Η πρωτοταγής δοµή µιας πρωτεΐνης καθορίζεται από : α. το είδος των αµινοξέων που αποτελούν την πρωτεΐνη β. το είδος και την ποσότητα των αµινοξέων που αποτελούν την πρωτεΐνη γ. το είδος και την αλληλουχία των αµινοξέων που αποτελούν την πρωτεΐνη δ. τα προϊόντα υδρόλυσης της πρωτεΐνης 3.2. Στη διαµόρφωση των αναδιπλώσεων της δευτεροταγούς δοµής µιας πρωτεΐνης

συµβάλλουν : α. η α-έλικα και η β-πτυχωτή επιφάνεια β. οι δεσµοί υδρογόνου και οι ηλεκτροστατικές αλληλεπιδράσεις γ. η τριτοταγής δοµή δ. οι δισουλφιδικοί δεσµοί και οι δυνάµεις Van der Waals 3.3. Με τον όρο τριτοταγής δοµή µιας πρωτεΐνης εννοούµε : α. τη δοµή που προκύπτει από τη συνένωση δύο ή περισσότερων πρωτεϊνών β. την αναδίπλωση της πρωτεϊνικής αλυσίδας που συµβαίνει στις πρωτεΐνες που δεν

έχουν δευτεροταγή δοµή γ. την αναδίπλωση της - ήδη αναδιπλωµένης λόγω δευτεροταγούς δοµής -

πρωτεϊνικής αλυσίδας σε διάφορα σηµεία δ. το συνδυασµό πρωτοταγούς και δευτεροταγούς δοµής. 3.4. Από το συνδυασµό των τεσσάρων επιπέδων της δοµής µιας πρωτεΐνης αυτή

αποκτά ένα σχήµα στο χώρο που µπορεί να είναι : α. ευθύ ή αναδιπλωµένο β. ελικοειδές ή πτυχωτό γ. σφαιρικό ή ινώδες δ. κυκλικό ή τριγωνικό

3.5. Με τον όρο υδρόλυση µιας πρωτεΐνης εννοούµε : α. την καταστροφή της δευτεροταγούς δοµής της πρωτεΐνης β. τη διάσπαση ενός ή περισσοτέρων πεπτιδικών δεσµών γ. µία από τις αντιδράσεις για την ανίχνευση των πρωτεϊνών δ. την αλλαγή του τελικού σχήµατος µιας πρωτεΐνης.

3.6. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις στη στήλη Ι µε τις έννοιες στη στήλη ΙΙ :

Ι ΙΙ

Α. Ορµόνες

Β. Πρωτεΐνες µυικού ιστού

Γ. Ένζυµα

∆. Μεταφορικές πρωτεΐνες

Ε. Αποθηκευτικές πρωτεΐνες

1. Πρωτεάση 2. Γλυκαγόνη 3. Ακτίνη 4. Αιµοσφαιρίνη 5. Μυοσφαιρίνη 6. Ινσουλίνη 7. Ωαλβουµίνη 8. Μυοσίνη 9. Ριβονουκλεάση 10. Καζεΐνη

3.7. Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :

α. Οι πρωτεΐνες έχουν ένα άκρο µε µια ελεύθερη καρβοξυλοµάδα και ένα άκρο µε µια

ελεύθερη αµινοµάδα. Έτσι εµφανίζουν τόσο ............... όσο και .................................

χαρακτήρα. Είναι δηλαδή ...............

β. Σε ακραίες τιµές pH και σε υψηλές θερµοκρασίες καταστρέφονται οι δεσµοί που

ισχυροποιούν ..................... , ............................ και ................................. δοµή µιας

πρωτεΐνης. Αποτέλεσµα αυτού είναι τροποποίηση των παραπάνω δοµών, που

αλλιώς ονοµάζεται ................................. της πρωτεΐνης.

γ. Την αντίδραση διουρίας δίνουν .......................... , .......................... και γενικά όλες

οι ενώσεις που περιέχουν στο µόριό τους ..........................................

δ. Όλες οι πρωτεΐνες αποτελούνται από τα ίδια δοµικά συστατικά, τα .......................

Εν τούτοις διαφοροποιούνται ως προς το βιολογικό τους ρόλο. Αυτό οφείλεται στη

διαφορετική ............................. δοµή, η οποία επηρεάζει τελικά τη διαµόρφωση της

πρωτεΐνης στο χώρο.

ε. Στη δοµή .................... η πρωτεΐνη αναδιπλώνεται µε τη βοήθεια δεσµών ................

µεταξύ αµινοξέων της ίδιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας.

στ. Σε ότι αφορά το σχήµα τους, οι πρωτεΐνες διακρίνονται σε .............. και .................

3.8. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασµένες (Λ) : α. Η πρωτοταγής δοµή των πρωτεϊνών δεν επηρεάζει τη δευτεροταγή δοµή τους. β. Στην α-έλικα η πρωτεΐνη αναδιπλώνεται µε τη βοήθεια δεσµών υδρογόνου µεταξύ διαφορετικών πολυπεπτιδικών αλυσίδων του ίδιου µορίου. γ. Η µετουσίωση µιας πρωτεΐνης δεν επηρεάζει καθόλου τις ιδιότητές της, επειδή δεν µεταβάλλεται η πρωτοταγής δοµή της. δ. Μια πρωτεΐνη µπορεί να είναι ταυτόχρονα : σύνθετη πρωτεΐνη, σφαιρική πρωτεΐνη και µεταφορική πρωτεΐνη. ε. ∆εν είναι δυνατό να συνυπάρχουν σε µια πολυπεπτιδική αλυσίδα τόσο η δοµή α-έλικας, όσο και η δοµή β-πτυχωτής επιφάνειας.

3.9. Ένα δεκαπεπτίδιο υδρολύθηκε µε το ένζυµο Χ και αποµονώθηκαν τρία µικρότερα

πεπτίδια, των οποίων η αλληλουχία των αµινοξέων υπολογίστηκε ως ακολούθως : Lys - Asp - Tyr - Leu Ser - Val His - Lys - Gly - Ala Το ίδιο δεκαπεπτίδιο υδρολύθηκε µε το ένζυµο Ψ και αποµονώθηκαν τρία µικρότερα

πεπτίδια, των οποίων η αλληλουχία των αµινοξέων υπολογίστηκε ως ακολούθως : Gly - Ala Ser - Val - Lys - Asp Tyr - Leu - His - Lys Να κατασκευάσετε τον πεπτιδικό χάρτη των επικαλυπτόµενων θραυσµάτων και να

δώσετε την αλληλουχία των αµινοξέων του αρχικού πεπτιδίου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - ΕΝΖΥΜΑ 4.1. ∆ύο γνωστοί τρόποι για τη µείωση της ενέργειας ενεργοποίησης είναι : α. η χρήση συνενζύµων και αποενζύµων β. η χρήση καταλυτών και ενζύµων γ. η αύξηση της θερµοκρασίας και η αύξηση της ταχύτητας αντίδρασης δ. η αύξηση της θερµοκρασίας και η χρήση καταλυτών. 4.2. i) Από άποψη δοµής, τα ένζυµα είναι :

α. πρωτεΐνες β. καταλύτες

γ. υποστρώµατα δ. συνένζυµα

ii) Από άποψη βιολογικού ρόλου, τα ένζυµα είναι : α. πρωτεΐνες β. καταλύτες

γ. υποστρώµατα δ. συνένζυµα

4.3. Η σύνδεση ενζύµου - υποστρώµατος γίνεται : α. στο ενεργό κέντρο του συνενζύµου β. στο ενεργό κέντρο του υποστρώµατος γ. στο ενεργό κέντρο του ενζύµου δ. σε κάποιο σηµείο διαφορετικό από το ενεργό κέντρο του ενζύµου. 4.4. Κάθε ένζυµο παρουσιάζει την άριστη δράση του :

α. σε µια συγκεκριµένη τιµή pH β. σε ένα µεγάλο εύρος τιµών pH γ. σε ακραίες (όξινες ή βασικές) τιµές pH δ. σε όλη την κλίµακα του pH.

4.5. Το 1 Unit (µονάδα της ενζυµικής ενεργότητας) αντιστοιχεί : α. στην κατανάλωση 1µmol ενζύµου σε 1 min β. στη µετατροπή 1µmol υποστρώµατος σε 1 min γ. στη µετατροπή 1µg υποστρώµατος σε 1 s δ. στη µετατροπή 1µmol συνενζύµου σε 1 s 4.6. Κορεσµός του ενζύµου ονοµάζεται : α. η κατανάλωση της µεγαλύτερης ποσότητας του ενζύµου β. η κατάληψη των ενεργών κέντρων όλων των διαθέσιµων µορίων του ενζύµου από

συναγωνιστικό αναστολέα γ. η κατάληψη των ενεργών κέντρων όλων των διαθέσιµων µορίων του ενζύµου από

µη συναγωνιστικό αναστολέα δ. η κατάληψη των ενεργών κέντρων όλων των διαθέσιµων µορίων του ενζύµου από

µόρια υποστρώµατος. 4.7. Όταν η ταχύτητα της ενζυµικής αντίδρασης είναι η µισή της µέγιστης, τότε η σταθερά

Michaelis ισούται µε :

α. την Κm β. τη µισή συγκέντρωση υποστρώµατος γ. τη συγκέντρωση του υποστρώµατος

δ. την Vmax.

4.8. Η Vmax µας πληροφορεί για το : α. πόσα µόρια ενζύµου µετατρέπονται κάθε λεπτό από ένα µόριο υποστρώµατος β. πόσα µόρια υποστρώµατος µετατρέπονται κάθε λεπτό από ένα µόριο ενζύµου γ. πόσα µόρια συνενζύµου δεσµεύονται κάθε λεπτό από ένα µόριο ενζύµου δ. πόσα µόρια αναστολέα δεσµεύονται κάθε λεπτό από ένα µόριο ενζύµου

4.9. Ο συναγωνιστικός αναστολέας προσδένεται : α. στο ενεργό κέντρο του συνενζύµου β. στο αλλοστερικό κέντρο του ενζύµου γ. στο ενεργό κέντρο του ενζύµου δ. σε όλα τα παραπάνω.

4.10. Η έκταση της µη συναγωνιστικής αναστολής εξαρτάται από : α. τη συγκέντρωση του αναστολέα και τη συγγένεια του ενζύµου προς τον αναστολέα β. τη συγκέντρωση του αναστολέα και τη συγκέντρωση του υποστρώµατος γ. τη συγγένεια του ενζύµου προς το υπόστρωµα και προς τον αναστολέα δ. τη συγκέντρωση του υποστρώµατος και τη συγγένεια του ενζύµου προς το

υπόστρωµα 4.11. i) Κατά τη συναγωνιστική αναστολή :

α. Η Κm αυξάνεται ενώ η Vmax παραµένει σταθερή

β. Η Vmax µειώνεται ενώ η Κm παραµένει σταθερή

γ. Τόσο η Κm όσο και η Vmax µειώνονται

δ. Τόσο η Κm όσο και η Vmax παραµένουν σταθερές.

ii) Κατά τη µη συναγωνιστική αναστολή :

α. Η Κm µειώνεται ενώ η Vmax παραµένει σταθερή

β. Η Vmax µειώνεται ενώ η Κm παραµένει σταθερή

γ. Τόσο η Κm όσο και η Vmax µειώνονται

δ. Τόσο η Κm όσο και η Vmax παραµένουν σταθερές.

4.12. Οι αλλοστερικοί τροποποιητές είναι ενώσεις οι οποίες : α. ρυθµίζουν τη δράση ενός ενζύµου, δρώντας ως ενεργοποιητές β. ρυθµίζουν τη δράση ενός ενζύµου, δρώντας ως αναστολείς γ. ρυθµίζουν τη δράση ενός ενζύµου, δρώντας είτε ως ενεργοποιητές είτε ως

αναστολείς δ. ρυθµίζουν µε ανάδραση τη δράση ενός ενζύµου.

4.13. Σε κάθε περίπτωση ο αλλοστερικός τροποποιητής : α. έχει δοµή που µοιάζει µε τη δοµή του ενζύµου β. έχει δοµή που µοιάζει µε τη δοµή του υποστρώµατος γ. έχει δοµή που µοιάζει µε τη δοµή του συνενζύµου δ. δεν έχει καµία από τις παραπάνω δοµές.

4.14. Τα ένζυµα που είναι προϊόντα διαφορετικών γονιδίων, αλλά καταλύουν την ίδια ενζυµική αντίδραση, λέγονται : α. συνένζυµα β. αποένζυµα γ. ισοένζυµα δ. ολοένζυµα

4.15. Το ΑΤΡ εκτός από ενεργειακό νόµισµα του κυττάρου είναι και : α. συνένζυµο β. προσθετική οµάδα γ. ισοένζυµο δ. αποένζυµο

4.16. Οι βιταµίνες του συµπλέγµατος Β παράγουν : α. ένζυµα β. συνένζυµα γ. υποστρώµατα δ. προσθετικές οµάδες

4.17. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις στη στήλη Ι µε τις έννοιες ή τις φράσεις

στη στήλη ΙΙ :

Ι ΙΙ

Α. Κορεσµός

Β. Ρύθµιση µε ανάδραση

Γ. Συναγωνιστική αναστολή

∆. Μη συναγωνιστική αναστολή

1. Αναστολή λόγω πρόσδεσης χηµικού µορίου σε περιοχή διαφορετική από το ενεργό κέντρο 2. Αναστολή που συνεχίζεται και µετά την αποµάκρυνση του αναστολέα 3. Κατάληψη των ενεργών κέντρων από µεγάλη ποσότητα υποστρώµατος 4. Αναστολή λόγω κατάληψης θέσεων του ενεργού κέντρου από µόριο που δεν είναι στο υπόστρωµα 5. Αναστολή από το ίδιο το προϊόν της αντίδρασης

4.18. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις στη στήλη Ι µε τις έννοιες ή τις φράσεις

στη στήλη ΙΙ :

Ι ΙΙ

Α. Αλλοστερικό κέντρο

Β. Ενεργό κέντρο

Γ. Τυχαία θέση του ενζύµου

1. συνένζυµο

2. υπόστρωµα

3. µη συναγωνιστικός αναστολέας

4. προσθετική οµάδα

5. αλλοστερικός τροποποιητής

6. συναγωνιστικός αναστολέας

4.19 . Να συµπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :

α. Πολλά ένζυµα, προκειµένου να είναι δραστικά χρειάζονται και ένα πρόσθετο µη ………………… τµήµα στο µόριό τους. Το τµήµα αυτό, συνήθως είναι ένα µικρό οργανικό µόριο και ονοµάζεται ……………… . Το πρωτεϊνικό µέρος του ενζύµου ονοµάζεται …………………, ενώ το σύµπλοκο και των δύο λέγεται ………………… .

β. Σύµφωνα µε το µοντέλο ………………… ………………… το ενεργό κέντρο του ενζύµου έχει συµπληρωµατικό σχήµα ως προς το σχήµα του ………………… .

γ. Σύµφωνα µε το µοντέλο ………………… ………………… το ενεργό κέντρο του ενζύµου αποκτά συµπληρωµατικό σχήµα ως προς το σχήµα του ………………… µετά από την πρόσδεσή του σε αυτό. δ. ..………………… λέγονται οι ουσίες που µπορούν να προκαλέσουν µείωση της δράσης των ενζύµων. Η επίδραση των ………………………µπορεί να είναι µόνιµη ή ………………… . Στη δεύτερη περίπτωση η αναστολή διακρίνεται σε ………………… και σε ………………… . ε. Ο αλλοστερικός ………………… ενός ενζύµου, προσδένεται στο ………………… κέντρο του, το οποίο συνήθως βρίσκεται µακριά από το ………………… ………………… . στ. ………………… είναι χαλαρά δεµέν... στο µόριο του ενζύµου και γι' αυτό αποµακρύνονται εύκολα από αυτό. Αντίθετα, ………………… ………………… είναι ισχυρά δεµέν…. στο µόριο του ενζύµου και έτσι αποµακρύνονται δύσκολα από αυτό.

4.20. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασµένες (Λ) :

α. Η διαφορά µεταξύ της ενέργειας των αντιδρώντων και της ενέργειας των προϊόντων λέγεται ενέργεια ενεργοποίησης.

β. Τα συνένζυµα είναι µία κατηγορία ενζύµων τα οποία για να δράσουν χρειάζονται και ένα πρόσθετο, µη πρωτεϊνικό τµήµα.

γ. Σε µία ενζυµική αντίδραση, όταν η θερµοκρασία υπερβεί ένα ορισµένο επιτρεπτό όριο, προκαλείται αποδιάταξη της ενζυµικής πρωτεΐνης µε αποτέλεσµα το ένζυµο να χάνει το βιολογικό του ρόλο και έτσι η ταχύτητα της αντίδρασης να ελαττώνεται.

δ. Η ταχύτητα µιας ενζυµικής αντίδρασης, τις περισσότερες φορές, είναι ανάλογη της συγκέντρωσης του ενζύµου.

ε. Όσο µικρότερη είναι η τιµή της Km, τόσο µεγαλύτερη είναι η συγγένεια ενζύµου -

υποστρώµατος. στ. Αντιστρεπτή λέγεται η αναστολή στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το ένζυµο

επανακτά την ενεργότητά του όταν αφαιρεθεί ο αναστολέας. ζ. Ο µη συναγωνιστικός αναστολέας προσδένεται στο ενεργό κέντρο του ενζύµου και

εµποδίζει την πρόσδεση του υποστρώµατος. η. Το αλλοστερικό κέντρο του ενζύµου µπορεί να βρίσκεται µακριά από το ενεργό κέντρο

του ενζύµου. θ. Αλλοστερική µετάπτωση λέγεται το σύνολο των αντιδράσεων που προκαλούνται σαν

συνέπεια της δηµιουργίας του συµπλόκου ενζύµου - αλλοστερικού τροποποιητή. ι. Τα συνένζυµα, που αλλιώς λέγονται και προσθετικές οµάδες, είναι µικρά οργανικά

µόρια που είναι ισχυρά συνδεδεµένα πάνω στα ένζυµα. ια. Τα συνένζυµα συµµετέχουν στην κατάλυση και έτσι το µόριό τους υφίσταται χηµική

µεταβολή, επανέρχονται δε στην αρχική τους κατάσταση συµµετέχοντας σε µια δεύτερη αντίδραση.

ιβ. Όλες οι βιταµίνες είναι υδατοδιαλυτές εκτός από τη βιταµίνη D η οποία είναι λιποδιαλυτή.

ιγ. Στις χαµηλές συγκεντρώσεις υποστρώµατος, η ταχύτητα της ενζυµικής αντίδρασης είναι ανεξάρτητη από τη συγκέντρωση υποστρώµατος. Αντίθετα, στις υψηλές συγκεντρώσεις υποστρώµατος, η ταχύτητα είναι τόσο πιο µεγάλη όσο µεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση υποστρώµατος.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - ΝΟΥΚΛΕΪΝΙΚΑ ΟΞΕΑ 5.1. Κάθε νουκλεοτίδιο αποτελείται από :

α. µία αζωτούχο βάση, ένα σάκχαρο και µία φωσφορική οµάδα β. µία αζωτούχο βάση, ένα σάκχαρο και µία ή δυο φωσφορικές οµάδες γ. µία αζωτούχο βάση, ένα σάκχαρο και τρεις φωσφορικές οµάδες δ. µία αζωτούχο βάση, ένα σάκχαρο και µία έως τρεις φωσφορικές οµάδες.

5.2. Νουκλεοσίδιο ονοµάζεται :

α. η ένωση µίας αζωτούχου βάσης µε το σάκχαρο του DNA ή του RNA β. η ένωση µίας φωσφορικής οµάδας µε το σάκχαρο του DNA ή του RNA γ. η ένωση µίας φωσφορικής οµάδας µε την πεντόζη του DNA ή του RNA δ. η ένωση µίας αζωτούχου βάσης µε µία φωσφορική οµάδα του DNA ή του RNA.

5.3. Το µοντέλο της δοµής του DNA των Watson και Crick βασίστηκε :

α. στο σχηµατισµό εξειδικευµένων ζευγών βάσεων µεταξύ αδενίνης-θυµίνης και γουανίνης-κυτοσίνης µε δεσµούς υδρογόνου

β. στο σκελετό σακχάρου-φωσφορικού οξέος από τον οποίο προεξέχουν οι βάσεις γ. στις πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες, οι οποίες περιστρεφόµενες σχηµατίζουν µια

διπλή έλικα δ. στην κατεύθυνση 5΄ÕÕÕÕ 3΄ της µιας αλυσίδας και 3΄ ÕÕÕÕ 5΄ της συµπληρωµατικής της.

5.4. Το µόριο του DNA παρουσιάζεται αρνητικά φορτισµένο εξαιτίας :

α. των πουρινών β. των σακχάρων γ. των φωσφορικών οµάδων δ. των πυριµιδινών.

5.5. Το tRNA :

α. αποτελεί δοµικό συστατικό των ριβοσωµάτων β. µεταφέρει αµινοξέα από το κυτταρόπλασµα στα ριβοσώµατα γ. µεταφέρει γενετικές πληροφορίες από το DNA στα ριβοσώµατα δ. είναι γενετικό υλικό ορισµένων ιών.

5.6. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις που αναγράφονται στη στήλη Ι µε τις

έννοιες ή τις φράσεις που αναφέρονται στη στήλη ΙΙ (περισσεύει ένα στοιχείο της

στήλης ΙΙ) :

Ι ΙΙ

Α. ∆εοξυριβονουκλεοτίδιο

Β. Ριβονουκλεοτίδιο

Γ. D-ριβόζη

∆. Θυµίνη

1. Μονοµερές του DNA.

2. Πεντόζη του RNA.

3. Πεντόζη του DNA.

4. Μονοµερές του RNA.

5. Αζωτούχος βάση του DNA.

5.7. Να συµπληρώσετε µε τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις:

α. Η λειτουργία …………. είναι να µεταφέρει γενετικές πληροφορίες από το DNA………….......................

β. Ο ρόλος του tRNA είναι να µεταφέρει ………….. από το κυτταρόπλασµα στα ριβοσώµατα.

γ. Το DNA και το RNA είναι δύο µόρια πολυµερή των οποίων τα µονοµερή είναι ………………………………… και ………………………………………… αντίστοιχα.

δ. Οι αζωτούχες βάσεις του DNA είναι οι πουρίνες ………… και ………. και οι πυριµιδίνες ……….. και ………….

ε. Το σταθερό τµήµα της πολυνουκλεοτιδικής αλυσίδας αποτελείται από …………….. και ……………….. ………….

στ. Στον φωσφοδιεστερικό δεσµό …………. του 3ου ατόµου άνθρακα του σακχάρου του πρώτου νουκλεοτιδίου ενώνεται µε …………. ……… του 5ου

ατόµου άνθρακα του σακχάρου του δευτέρου νουκλεοτιδίου.

5.8. Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστό) ή µε Λ (λάθος) τις παρακάτω προτάσεις :

α. Οι βάσεις των νουκλεοτιδίων ανά τρεις ορίζουν ένα αµινοξύ. β. Μία από τις διαπιστώσεις των Watson και Crick ήταν ότι στο µόριο του DNA ο

σκελετός σακχάρου-φωσφορικού οξέος βρίσκεται στο εξωτερικό της διπλής έλικας και οι αζωτούχες βάσεις στο εσωτερικό της.

γ. Κάθε µόριο tRNA µπορεί και µεταφέρει δύο ή τρία διαφορετικά είδη αµινοξέων. δ. Στο µόριο του RNA οι βάσεις είναι η αδενίνη, η θυµίνη, η κυτοσίνη και η γουανίνη, ενώ

το σάκχαρο είναι η ριβόζη. ε. Όταν το νουκλεοτίδιο αδενοσίνη ενωθεί µε µία φωσφορική οµάδα δηµιουργείται η

µονοφωσφορική αδενοσίνη (ΑΜΡ). στ. Η αλληλουχία των βάσεων στην πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα γράφεται προς την

κατεύθυνση 5΄ ÕÕÕÕ 3΄. ζ. Οι δύο αλυσίδες του DNA είναι µεταξύ τους αντιπαράλληλες, δηλαδή η µία αλυσίδα

έχει κατεύθυνση 5΄ ÕÕÕÕ 3΄ ενώ η συµπληρωµατική της έχει κατεύθυνση 3΄ ÕÕÕÕ 5΄.

5.9. Ένα τµήµα DNA αποτελείται από 1000 αζωτούχες βάσεις, από τις οποίες οι 200 είναι γουανίνη. Να υπολογίσετε το % ποσοστό της θυµίνης που περιέχεται σε αυτό το τµήµα του DNA.

5.10. Σε ένα τµήµα DNA η γουανίνη εµφανίζεται σε ποσοστό 20%. Το τµήµα αυτό αποτελείται από 7.000 αζωτούχες βάσεις. Να υπολογίσετε τον αριθµό των υπολοίπων βάσεων του συγκεκριµένου αυτού τµήµατος του DNA.

5.11. Στο σχήµα που ακολουθεί απεικονίζεται η µοριακή δοµή δύο µονοµερών από τα οποία δοµείται το DNA :

α. Να γράψετε το όνοµα του µονοµερούς, β. Να γράψετε το όνοµα των µορίων που σηµειώνονται µε τα γράµµατα Χ, Υ και Ζ, γ. Με ποιο είδος δεσµών συνδέονται τα µόρια που δείχνουν τα βέλη 1 και 2 ;

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟ 7.1. Ποιο µόριο είναι η βραχυπρόθεσµη µορφή αποθήκευσης ενέργειας στους

ζωντανούς οργανισµούς :

α. Το FAD β. Το ΑΜΡ

γ. Το ΑDΡ δ. Το ΑΤΡ

7.2. Το ΑΤΡ αποτελείται από

α. αδενίνη, δεοξυριβόζη και τρεις φωσφορικές οµάδες β. αδενίνη, ριβόζη και τρεις φωσφορικές οµάδες γ. θυµίνη, ριβόζη και δύο φωσφορικές οµάδες δ. αδενίνη, ριβόζη και δύο φωσφορικές οµάδες.

7.3. Κατά την υδρόλυση του ΑΤΡ παράγεται ενέργεια και

α. NADH και FADH2

β. ΑΜΡ και H2O

γ. NADPH και FAD δ. ΑDΡ και Pi.

7.4. Για την πραγµατοποίηση των αναγωγικών αντιδράσεων του αναβολισµού, ως δότης

ηλεκτρονίων, χρησιµοποιείται :

α. το NADPH β. το FADH2

γ. το NADH δ. το FAD.

7.5. Τα κυριότερα συνένζυµα, που δρουν ως φορείς υδρογόνου και ηλεκτρονίων κατά τις

οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις, είναι α. τα NADPH, FAD και FADH2

β. τα NAD+, NADP+ και FAD γ. τα NADH, NAD+ και FADH2

δ. τα NAD+, NADPH, και FAD.

7.6. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις που αναγράφονται στη στήλη Ι µε τις

έννοιες ή τις φράσεις που αναφέρονται στη στήλη ΙΙ (θα περισσέψει ένα στοιχείο της

στήλης Ι) :

Ι ΙΙ

Α. ...... Οστά

Β. ...... Έντερο

Γ. ...... Νεφροί

∆. ...... Πνεύµονες

Ε. ...... Στόµαχος

Ζ. ...... Ενδοκρινείς αδένες

1. Απέκκριση

2. Ανταλλαγή αερίων

3. Στήριξη

4. Παραγωγή ορµονών

5. Απορρόφηση

7.7. Να συµπληρώσετε µε τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :

α. Τα δύο µέρη του µεταβολισµού είναι ……………. και ………………… .

β. Οι δοµικές µονάδες των µακροµορίων της τροφής, κατά το δεύτερο στάδιο της

διάσπασης των τροφών, αφού πρώτα αποικοδοµηθούν σε απλούστερες µονάδες

κατόπιν, οι περισσότερες, µετατρέπονται σε …………………….. .

γ. Τα συνένζυµα των οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων δρουν ως φορείς ……………..

και…………………. .

δ. Το µόριο του ΑΤΡ είναι πλούσιο σε ενέργεια εξαιτίας της …………………. µονάδας.

ε. Κατά …………………………….. ως δότης ηλεκτρονίων χρησιµοποιείται το NADΡH.

στ. Τα προϊόντα της υδρόλυσης του ΑΤΡ είναι …………… αδενοσίνη και ……………..

ιόν, ενώ συγχρόνως ελευθερώνονται µεγάλα ποσά ενέργειας.

ζ. Η υποδιαίρεση του κυττάρου σε διαφορετικούς χώρους ονοµάζεται ……………….......

η. Κατά ……………………………..……….. τα συνένζυµα NAD+

και FAD ανάγονται σε

NADH και FADH2 αντίστοιχα.

7.8. Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστό) ή µε Λ (λάθος) τις παρακάτω προτάσεις :

α. Η διάσπαση των µακροµορίων σε απλούστερες ενώσεις ονοµάζεται µεταβολισµός.

β. Ο βασικός τρόπος ανταλλαγής ενέργειας στα συστήµατα των οργανισµών είναι ο κύκλος ΑΤΡ-ΑDΡ.

γ. Το ΑΤΡ δε χρησιµοποιείται από τους οργανισµούς ως µακροπρόθεσµη µορφή αποθήκευσης ενέργειας.

δ. Το FAD µετατρέπεται σε FADH2 όταν δεσµεύσει δύο ιόντα υδρογόνου και δύο

ηλεκτρόνια από το υπόστρωµα που ανάγει.

ε. Στους αυτότροφους οργανισµούς, η ανηγµένη µορφή του NADPH σχηµατίζεται κυρίως κατά τη φωτοσύνθεση.

στ. Ο δρόµος των φωσφορικών πεντοζών είναι µια µεταβολική πορεία των ετερότροφων οργανισµών κατά την οποία σχηµατίζεται η ανηγµένη µορφή του NADPH.

ζ. Κατά τον καταβολισµό οι πρωτεΐνες υδρολύονται σε αµινοξέα και τα λίπη σε απλά σάκχαρα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 - ΣΑΚΧΑΡΑ 8.1. Τα σάκχαρα ονοµάζονται και υδατάνθρακες, διότι :

α. προκύπτουν κατά την αντίδραση µεταξύ νερού και άνθρακα β. έχουν το γενικό τύπο Cx(H2O)ψ

γ. αποτελούνται από άνθρακα και υδρογόνο δ. στη διαδικασία σχηµατισµού τους συµµετέχει πάντα το νερό.

8.2. Στο µόριο κάθε µονοσακχαρίτη περιέχονται :

α. µία υδροξυλοµάδα β. µία τουλάχιστον υδροξυλοµάδα γ. δύο τουλάχιστον υδροξυλοµάδες δ. υδροξυλοµάδα ή καρβοξυλοµάδα.

8.3. Η γλυκόζη, η φρουκτόζη και η γαλακτόζη ανήκουν :

α. στις αλδόζες β. στους µονοσακχαρίτες γ. στις κετόζες δ. στους ολιγοσακχαρίτες.

8.4. Ο µοριακός τύπος ενός δισακχαρίτη, µπορεί να είναι :

α. C6H12O6

β. C12H22O11

γ. C12H24O12

δ. C2H4O2

8.5. Ο αριθµός των γλυκοζιτικών δεσµών, που περιέχονται σε κάθε µόριο του

δισακχαρίτη σακχαρόζη (C12H22O11), είναι :

α. ένας β. δύο

γ. έξι δ. από ένας µέχρι έξι.

8.6. Κατά την υδρόλυση της ζάχαρης προκύπτει :

α. µόνο γλυκόζη β. µόνο φρουκτόζη γ. ισοµοριακό µίγµα γλυκόζης - φρουκτόζης δ. µίγµα γλυκόζης - φρουκτόζης µε τυχαία αναλογία.

8.7. Η αµυλοπηκτίνη είναι : α. το ένζυµο που βοηθάει την υδρόλυση του αµύλου β. δοµικό συστατικό των µορίων του αµύλου γ. ένα από τα προϊόντα υδρόλυσης του αµύλου δ. µία µορφή αµύλου.

8.8. Η κυτταρίνη στον ανθρώπινο οργανισµό : α. υδρολύεται προς γλυκόζη β. υδρολύεται προς γλυκόζη και φρουκτόζη γ. υδρολύεται προς φρουκτόζη δ. δεν υδρολύεται.

8.9. Να συµπληρώσετε µε τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις : α. Οι υδατάνθρακες διακρίνονται: α) σε …………………………. και β) σε µονοσακχαρίτες ή ………………………….

β. Κατά τη διάσπαση της σακχαρόζης προκύπτουν από κάθε µόριο αυτής δύο µόρια απλών σακχάρων. Για το λόγο αυτό η σακχαρόζη ανήκει ………………………………………..

γ. Οι µονοσακχαρίτες περιέχουν στο µόριό τους από ……………. έως ……………………. άτοµα άνθρακα.

δ. Μία κατηγορία µονοσακχαριτών, στην οποία ανήκει και η γλυκόζη, είναι αυτοί που περιέχουν στο µόριό τους ………….. άτοµα άνθρακα και ονοµάζονται ……………………

ε. Όταν στο µόριο ενός απλού σακχάρου περιέχεται ηµιακεταλικό …… …………….. , το σάκχαρο αυτό βρίσκεται σε …………….. µορφή.

στ. Τα απλά σάκχαρα αντιδρούν και µε ήπια οξειδωτικά µέσα, όπως το ………..…………… που είναι υδατικό διάλυµα ….……..... − NαOH ζ. O νέος χηµικός δεσµός, ο οποίος σχηµατίζεται κατά την πραγµατοποίηση της αντίδρασης 2C6H12O6 → C12H22O11 + H2O ονοµάζεται ……………………………….

η. Οι γλυκοζίτες υδρολύονται τελικά σε …………………………… … µε τη βοήθεια ……………………. ή ενζύµων τα οποία ονοµάζονται ………………………………. . θ. Το κάθε µόριο του καλαµοσακχάρου προέρχεται από τη συνένωση ενός µορίου …………………….. και ενός µορίου ………………….. µε απόσπαση …………………………………. . ι. Το γαλακτοσάκχαρο ή ………..............……..………………….. ανήκει στους …………………………. . και όταν υδρολύεται προκύπτει µίγµα ……………………. και ………………………. . ια. Τρεις πολυσακχαρίτες οι οποίοι προέρχονται από τη συνένωση πολλών µορίων…………………. είναι το άµυλο, ………………… και …………………………… . ιβ. Το άµυλο χρωµατίζεται …………………. µε την επίδραση σε αυτό υδατικού διαλύµατος που περιέχει Ι2 και ……………… Η χρώση αυτή εξαφανίζεται µε

………………………. . 8.10. Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστό) ή µε Λ (λάθος) τις παρακάτω προτάσεις :

α. Αν ένα σάκχαρο δεν είναι ολιγοσακχαρίτης, θα είναι πολυσακχαρίτης. β. Ένα από τα υδροξύλια που περιέχονται στο µόριο της γλυκόζης, χαρακτηρίζεται ως

ηµιακεταλικό. γ. Ένας γλυκοζίτης δεν µπορεί να είναι µονοσακχαρίτης. δ. Η γλυκόζη είναι άγευστη και αδιάλυτη στο νερό. ε. Οι γλυκοζιτάσες είναι τα ένζυµα µε τη βοήθεια των οποίων γίνεται η σύνθεση των

γλυκοζιτών από απλά σάκχαρα. στ. Η αµυλόζη είναι το ένζυµο που προκαλεί την υδρόλυση του αµύλου. ζ. Το µόριο της γλυκόζης αποτελεί τη δοµική µονάδα περισσότερων από ένα

πολυσακχαριτών. η. Η σακχαρόζη και η λακτόζη είναι ενώσεις ισοµερείς. θ. Αν στάξουµε µία σταγόνα διαλύµατος Ι2 - ΚΙ σε µία καθαρισµένη πατάτα, θα

εµφανισθεί κυανό χρώµα. ι. Η περίσσεια των υδατανθράκων στον ανθρώπινο οργανισµό αποθηκεύεται µε

µορφή λίπους γύρω από την κοιλιακή χώρα.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 - ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΣΑΚΧΑΡΩΝ 9.1. Κατά τη γλυκόλυση και για κάθε ένα µόριο γλυκόζης

α. καταναλώνονται δύο και παράγονται τέσσερα µόρια ΑΤΡ β. καταναλώνεται ένα και παράγονται δύο µόρια ΑΤΡ γ. καταναλώνονται δύο και παράγονται δύο µόρια ΑΤΡ δ. καταναλώνονται δύο και παράγεται ένα µόριο ΑΤΡ.

9.2. Η εξοκινάση και η γλυκοκινάση συµµετέχουν

α. στη φωσφορυλίωση της γλυκόζης για το σχηµατισµό 6-φωσφορικής γλυκόζης β. στη φωσφορυλίωση της φρουκτόζης για το σχηµατισµό 6-φωσφορικής φρουκτόζης γ. στη φωσφορυλίωση της γλυκόζης για το σχηµατισµό 1,6-διφωσφορικής γλυκόζης δ. στη φωσφορυλίωση της φρουκτόζης για το σχηµατισµό 1,6-διφωσφορικής φρουκτόζης.

9.3. Η φωσφοφρουκτοκινάση

α. καταλύει τη µετατροπή της 6-φωσφορικής γλυκόζης σε 1,6-διφωσφορική φρουκτόζη β. καταλύει τη µετατροπή της 1,6-διφωσφορικής φρουκτόζης σε 6-φωσφορική φρουκτόζη γ. αναστέλλεται αλλοστερικά από υψηλές συγκεντρώσεις ΑΤP και ADP δ. διασπά τη γλυκόζη ανάλογα µε τις ενεργειακές ανάγκες του κυττάρου.

9.4. Η 1,6-διφωσφορική φρουκτόζη διασπάται σε

α. 1-φωσφορική φρουκτόζη και 6-φωσφορική φρουκτόζη β. 1-φωσφορική γλυκεριναλδεϋδη και 3-φωσφορική γλυκεριναλδεϋδη γ. φωσφορική διυδροξυακετόνη και 3-φωσφορική γλυκεριναλδεϋδη δ. διυδροξυακετόνη και φωσφορική διυδροξυακετόνη.

9.5. Το 1,3-διφωσφογλυκερινικό µετατρέπεται σε

α. 2-φωσφογλυκερινικό, το οποίο αφυδατώνεται σε φωσφοενολπυροσταφυλικό β. 1-φωσφογλυκερινικό µε ταυτόχρονο σχηµατισµό ενός µορίου ΑΤΡ γ. 3-φωσφογλυκερινικό µε ταυτόχρονο σχηµατισµό ενός µορίου ΑΤΡ δ. φωσφογλυκερινικό µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ.

9.6. Το τελικό προϊόν της γλυκόλυσης είναι

α. το πυροσταφυλικό γ. το ακετυλο-CoA β. το γαλακτικό ή η αιθανόλη δ. το διοξείδιο του άνθρακα

9.7. Κατά την αερόβια αποικοδόµηση της γλυκόζης το πυροσταφυλικό µετατρέπεται σε

α. γαλακτικό γ. ΝΑDH β. αιθανόλη δ. ακετυλο-CoA

9.8. Κατά τον αερόβιο µεταβολισµό το NADH επανοξειδώνεται σε NAD+

α. µε το µηχανισµό της γαλακτικής ζύµωσης β. µε το µηχανισµό της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης γ. µε το µηχανισµό της αλκοολικής ζύµωσης δ. είτε µε το µηχανισµό της γαλακτικής ζύµωσης είτε µε το µηχανισµό της αλκοολικής ζύµωσης.

9.9. Κατά την αλκοολική ζύµωση, από ένα µόριο γλυκόζης α. παράγεται ένα µόριο αιθανόλης µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ β. παράγονται δύο µόρια αιθανόλης µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ γ. παράγονται τέσσερα µόρια αιθανόλης µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ δ. παράγονται τέσσερα µόρια αιθανόλης µε ταυτόχρονο σχηµατισµό τεσσάρων

µορίων ΑΤΡ.

9.10. Κατά την γαλακτική ζύµωση, από ένα µόριο γλυκόζης α. παράγονται τέσσερα µόρια γαλακτικού µε ταυτόχρονο σχηµατισµό τεσσάρων

µορίων ΑΤΡ β. παράγονται τέσσερα µόρια γαλακτικού µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ γ. παράγονται δύο µόρια γαλακτικού µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ δ. παράγεται ένα µόριο γαλακτικού µε ταυτόχρονο σχηµατισµό δύο µορίων ΑΤΡ.

9.11. Η γαλακτική αφυδρογονάση είναι το ένζυµο που

α. καταλύει τη µετατροπή της αιθανόλης σε γαλακτικό β. καταλύει τη µετατροπή του γαλακτικού σε αιθανόλη γ. καταλύει τη µετατροπή του πυροσταφυλικού σε ακετυλο-CoA δ. καταλύει τη µετατροπή του πυροσταφυλικού σε γαλακτικό.

9.12. H γλυκόλυση και η γλυκονεογένεση

α. είναι αναβολικός και καταβολικός µηχανισµός αντίστοιχα β. είναι καταβολικός και αναβολικός µηχανισµός αντίστοιχα γ. είναι και οι δύο καταβολικοί µηχανισµοί δ. είναι και οι δύο αναβολικοί µηχανισµοί.

9.13. Η γλυκονεογένεση γίνεται κυρίως : α. στο αίµα β. στο µυικό ιστό

γ. στο ήπαρ δ. στον εγκέφαλο.

9.14. Το γλυκογόνο αποθηκεύεται α. στους σκελετικούς µυς και στο αίµα β. στον εγκέφαλο και στο ήπαρ γ. στον εγκέφαλο και στους σκελετικούς µυς δ. στους σκελετικούς µυς και στο ήπαρ.

9.15. H συνθετάση και η φωσφορυλάση του γλυκογόνου είναι τα ένζυµα που καταλύουν

αντίστοιχα α. την πρώτη και την τελευταία αντίδραση της γλυκονεογένεσης β. την πρώτη και την τελευταία αντίδραση της γλυκόλυσης γ. την τελευταία αντίδραση της γλυκόλυσης και την τελευταία αντίδραση της

γλυκονεογένεσης δ. τη σύνθεση και την αποικοδόµηση του γλυκογόνου.

9.16. Να αντιστοιχίσετε τους όρους ή τις φράσεις που αναγράφονται στη στήλη Ι µε τις

έννοιες ή τις φράσεις που αναφέρονται στη στήλη ΙΙ (περισσεύει ένα στοιχείο της

στήλης ΙΙ)

Ι ΙΙ

Α. Πυροσταφυλική αφυδρογονάση B. Φωσφοφρουκτοκινάση Γ. Γλυκοκινάση ∆. Γαλακτική αφυδρογονάση

1. Μετατροπή της γλυκόζης σε 6-φωσφορική

γλυκόζη 2. Μετατροπή πυροσταφυλικού σε ακετυλο-CoA 3. Μετατροπή της αιθανόλης σε γαλακτικό οξύ 4. Μετατροπή της 6-φωσφορικής φρουκτόζης σε

1,6-διφωσφορική φρουκτόζη 5. Μετατροπή του πυροσταφυλικού σε γαλακτικό

9.17. Να συµπληρώσετε µε τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις :

1. Η αλληλουχία των αντιδράσεων µε τις οποίες ……………….. µετατρέπεται σε πυροσταφυλικό οξύ µε ταυτόχρονη παραγωγή ΑΤΡ, λέγεται ……………….

2. Το ουσιώδες χαρακτηριστικό της …………….. είναι ότι µπορεί να προχωρεί και αναερόβια και ότι προµηθεύει το κύτταρο µε ………………

3. Η …………….. µετατρέπεται σε 6-φωσφορική γλυκόζη µε την καταλυτική δράση των ενζύµων …………………… και ……………………

4. Το ένζυµο φωσφοφρουκτοκινάση αναστέλλεται αλλοστερικά από υψηλές συγκεντρώσεις …………….. ενώ αντίθετα ενεργοποιείται από ………… και …………..

5. Η µοναδική οξειδοαναγωγική αντίδραση της γλυκόλυσης είναι η µετατροπή ……………………………….. σε ……………………………..

6. Το τελικό προϊόν της γλυκόλυσης είναι …………………….. 7. Από τη µετατροπή ενός µορίου γλυκόζης σε δύο µόρια ……………………….. το

κύτταρο κερδίζει δύο µόρια ……………, ενώ παράλληλα σχηµατίζονται και δύο µόρια …………….

8. H πλήρης οξείδωση της γλυκόζης κατά την αερόβια αποικοδόµηση επιτυγχάνεται µε τη συµµετοχή του κύκλου ………………………….. και ………………… ………………..

9. Η έντονη µυική δραστηριότητα συνοδεύεται από το µηχανισµό της ………………… αποικοδόµησης της γλυκόζης, µε ταυτόχρονη συσσώρευση ………………………. στα µυικά κύτταρα.

10. Οι ζυµοµύκητες µετατρέπουν τη ……………….. µε τον αναερόβιο µηχανισµό σε ………………… Ο µηχανισµός αυτός λέγεται ……………. …………….

11. Τα βακτήρια τα οποία συµµετέχουν στην παραγωγή τυριού από γάλα, µετατρέπουν τη ……………….. µε τον αναερόβιο µηχανισµό σε ………………… Ο µηχανισµός αυτός λέγεται ……………. …………….

12. ………………………. είναι η αποθηκευτική µορφή της γλυκόζης στα θηλαστικά. Σε περιόδους όµως αυξηµένων µεταβολικών αναγκών, ο οργανισµός συνθέτει απευθείας τη γλυκόζη µε το µηχανισµό ……………………..

13. Τα µη υδατανθρακικά πρόδροµα για τη σύνθεση της γλυκόζης είναι ………………., ορισµένα αµινοξέα που λέγονται ………………… καθώς και ………………….

14. Τα βασικά ένζυµα για τις πορείες διάσπασης και σύνθεσης του γλυκογόνου είναι ……………………. και …………………….. αντίστοιχα.

9.18. Να χαρακτηρίσετε σωστές (Σ) ή λάθος (Λ) τις παρακάτω προτάσεις :

1. Γλυκόλυση λέγεται η αλληλουχία των αντιδράσεων µε τις οποίες η γλυκόζη µετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ µε ταυτόχρονη παραγωγή ΑΤΡ.

2. Οι ζυµώσεις είναι αντιδράσεις που πραγµατοποιούνται και εκτός των κυττάρων των ζωντανών οργανισµών µε την προϋπόθεση ότι υπάρχουν τα κατάλληλα ένζυµα.

3. To πρώτο στάδιο της γλυκόλυσης περιλαµβάνει τη φωσφορυλίωση της γλυκόζης προς 6-φωσφορική γλυκόζη που γίνεται µε τη δράση των ενζύµων γλυκοκινάση και εξοκινάση.

4. Η 1,6-διφωσφορική φρουκτόζη αναστέλλεται αλλοστερικά από υψηλές συγκεντρώσεις ΑΤΡ, ενώ αντίθετα ενεργοποιείται από ADP και AMΡ.

5. H αλληλουχία των αντιδράσεων της γλυκόλυσης είναι παρόµοια σε όλους τους οργανισµούς και σε όλα τα είδη των κυττάρων. Αυτό που αλλάζει είναι ο µεταβολισµός του πυροσταφυλικού, ο οποίος διακρίνεται σε αερόβιο και αναερόβιο.

6. Τα προϊόντα της γλυκόλυσης, κατά την αναερόβια µετατροπή, διοχετεύονται στον κύκλο του κιτρικού οξέος.

7. Στα σπονδυλωτά η αποικοδόµηση της γλυκόζης γίνεται µόνο µε τον αερόβιο µηχανισµό.

8. Ζυµώσεις λέγονται οι αναερόβιες µεταβολικές διεργασίες που γίνονται στους µικροοργανισµούς και συνοδεύονται από την παραγωγή ενέργειας µε τη µορφή ΑΤΡ.

9. Η µεταβολική πορεία σύνθεσης της γλυκόζης, η οποία ξεκινά έχοντας σαν πρόδροµες ενώσεις άλλους υδατάνθρακες, ονοµάζεται γλυκονεογένεση.

10. Η γλυκονεογένεση είναι ακριβώς η αντίστροφη πορεία της γλυκόλυσης. 9.23. Να συµπληρωθούν οι παρακάτω χηµικές εξισώσεις :

Πυροσταφυλικό + ………… + συνένζυµο Α → ……………… + CO2 + ………….…

Γλυκόζη + …………..…. + ………..… → Γαλακτικό + ………….… + ……..…

Γαλακτική Αφυδρογονάση

Πυροσταφυλικό +………..+ Η+ ………… + NAD+

Γλυκόζη + ……… + ……… + ……… → 2 Αιθανόλη + …….. + …….. + …..… 9.24. ∆ίνεται το παρακάτω διάγραµµα αποικοδόµησης της γλυκόζης :

α. Πώς ονοµάζονται οι διαδικασίες 1 και 2 ; β. Πώς ονοµάζεται η ένωση Α; γ. Κάτω από ποιες συνθήκες και σε ποιους οργανισµούς συµβαίνει η διαδικασία 2 ; δ. Σε ποιο από τα δύο στάδια της διαδικασίας 2 έχουµε επανοξείδωση του συνενζύµου

NADH ; ε. Ποια είναι η σηµασία της επανοξείδωσης του συνενζύµου NADH στο διάγραµµα

αποικοδόµησης της γλυκόζης που µελετάµε ; Μονάδες 4 + 2 + 6 + 3 + 5 (ΘΕΜΑ 2009)

στάδιο 1

Γλυκόζη Πυροσταφυλικό

οξύ Α Αιθανόλη

διαδικασία 1 διαδικασία 2

στάδιο 2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 - ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΚΙΤΡΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ 10.1. Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση : Οι αντιδράσεις του κύκλου του Krebs πραγµατοποιούνται

α. στο λεπτό έντερο β. στα µιτοχόνδρια γ. στα ριβοσώµατα δ. στον πυρήνα.

10.2. Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση : O κύκλος του Κrebs διαφέρει από τη γλυκόλυση διότι

α. γίνεται στο κυτταρόπλασµα και όχι στα µιτοχόνδρια β. έχει µικρότερη ενεργειακή απόδοση γ. τα ενδιάµεσα προϊόντα του αποτελούν δεξαµενή για βιοσυνθέσεις δ. ισχύουν όλα όσα αναφέρονται στα α,β και γ.

10.3. Αφού µελετήσετε µε προσοχή την ενότητα για την κυτταρική αναπνοή, να

συµπληρώσετε µε τις κατάλληλες λέξεις το κείµενο που ακολουθεί :

Το αρχικό στάδιο της διάσπασης της γλυκόζης είναι µια πορεία που ονοµάζεται

…………………., πραγµατοποιείται στο …………………… του κυττάρου και καταλήγει

στη παραγωγή δύο µορίων …………………… ………… από κάθε µόριο γλυκόζης.

Στους περισσότερους οργανισµούς, αυτό το προϊόν εισέρχεται στο δεύτερο στάδιο της

κυτταρικής αναπνοής, που είναι γνωστό ως …………….. …… …………... ................

Αυτός ο κύκλος συµβαίνει πάντοτε κάτω από ………………… συνθήκες σε ειδικά

οργανίδια που ονοµάζονται ……………………. .

10.4. Να χαρακτηρίσετε µε ένα Σ (σωστό) ή µε Λ (λάθος) καθεµιά από τις παρακάτω

προτάσεις.

α. Ο κύκλος του κιτρικού οξέος αρχίζει µε τη δηµιουργία ενός µορίου ηλεκτρικού οξέος.

β. Η οξείδωση ενός µορίου FADH2 αποδίδει 3 µόρια ΑΤΡ, ενώ η οξείδωση του NADH αποδίδει 2 µόρια.

γ. Πολλά προϊόντα του κύκλου του κιτρικού οξέος χρησιµεύουν για την ανανέωση του κυτταρικού υλικού, όπως για παράδειγµα σύνθεση αµινοξέων.

δ. Η οξειδωτική αποκαρβοξυλίωση του πυροσταφυλικού οξέος πραγµατοποιείται στο κυτταρόπλασµα.