Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα B΄ Γυμνασίου

Δειγματικό Εξεταστικό Δοκίμιο

Για την αξιολόγηση του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών B΄ Γυμνασίου με τη

χρήση εξεταστικού δοκιμίου προτείνεται όπως:

Για κάθε μέρος του μαθήματος (Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Αρχαία

Ελληνική Γραμματεία) διεξάγεται ξεχωριστό διαγώνισμα.

Το διαγώνισμα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας βαθμολογείται στην κλίμακα

του 100 και περιλαμβάνει ασκήσεις από τις ακόλουθες κατηγορίες:

ΔΟΜΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

Α. Oργάνωση, κατανόηση και ερμηνεία κειμένου 35-40 μον.

Β. Ορθογραφία 10 μον.

Γ. Λεξιλόγιο 10-15 μον.

Δ. Mορφοσυντακτικά φαινόμενα 35-40 μον.

Για κάθε μέρος προτείνεται η εξής οργάνωση των ασκήσεων:

Μέρος Α: 3-4 ασκήσεις βασισμένες σε κείμενο

Μέρος Β: 2 ασκήσεις

Μέρος Γ: 2-3 ασκήσεις

Μέρος Δ: 4-5 ασκήσεις (ισορροπημένης αξιολόγησης μορφολογικών και

συντακτικών φαινομένων)

Ειδικοί στόχοι (βασισμένοι στους διδακτικούς στόχους των δύο κεφαλαίων) που

επιδιώκεται να καλυφθούν είναι οι εξής:

1. Συμπλήρωση ελλειπτικών προτάσεων

2. Τύποι και πρόσωπα της προστακτικής

3. Υποκείμενο ρήματος

4. Το απαρέμφατο ως συμπλήρωμα απρόσωπου ρήματος (ή απρόσωπης έκφρασης)

5. Προθέσεις, επιρρήματα

6. Αντωνυμίες (α΄ και β΄ πρόσωπο προσωπικής αντωνυμίας, επαναληπτική/οριστική

αντωνυμία αὐτός, αὐτή, αὐτό)

7. Ορθογραφία –Τονισμός προπαραλήγουσας και παραλήγουσας

8. Η έννοια και τα χαρακτηριστικά του αποφθέγματος

Ως κατευθυντήριες γραμμές για την προετοιμασία των μαθητών θα μπορούσαν να

δοθούν οι ακόλουθες οδηγίες:

Πολύ καλή ανάγνωση όλων των αρχαιοελληνικών κειμένων των πιο πάνω

ενοτήτων (απαραίτητη για το λεξιλόγιο, την οργάνωση και κατανόηση του

κειμένου αλλά και τις ασκήσεις)

Βασικά χαρακτηριστικά του αποφθέγματος (προφορικότητα, καθολικότητα

αποδοχής, ελλειπτικός λόγος)

Προσεκτική μελέτη όλων των ασκήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στις ασκήσεις των

ρημάτων και των αντωνυμιών ἐγώ/σύ και αὐτός, αὐτή, αὐτό

Μελέτη για ορθογραφία: Κεφ. 1, Ενότητα 3 Ἐπὶ τὰ δεῖπνα … ταχέως (σ. 15) και Κεφ.

2, Ενότητα 1: Πρὸς τὸν λέγοντα … ἐποίησα; (σ. 30)

ΔΕΝ αποστηθίζουμε άκριτα

Το δειγματικό αυτό δοκίμιο δεν μπορεί να είναι δεσμευτικό για τους εκπαιδευτικούς,

καθώς αυτοί θα πρέπει να κινηθούν σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες του τμήματός τους,

ώστε να διαμορφώσουν το καταλληλότερο δοκίμιο αξιολόγησης για τους μαθητές τους.

Σε κάθε περίπτωση, το εξεταστικό δοκίμιο θα πρέπει να συνάδει με τις βασικές αρχές του

προγράμματος σπουδών της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και να ανταποκρίνεται στη

διδακτική πρακτική, όπως αυτή προτείνεται από το υποστηρικτικό υλικό του Περίπλου

και υλοποιείται στην τάξη.

Ως εξεταστέα ύλη για αυτό το εξεταστικό δοκίμιο ορίζονται τα εξής:

1. Περίπλους, Κεφ. 1 Το απόφθεγμα: Ενότητες 1, 2, 3, 4

2. Περίπλους, Kεφ. 2 Το ανέκδοτο και ο αισώπειος μύθος: Ενότητα 1

3

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Α. ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (40/100 μονάδες)

1. Ποια αποφθέγματα της πρώτης στήλης συνδέονται νοηματικά με αποφθέγματα

της δεύτερης στήλης; Γράψε τον σωστό αριθμό δίπλα από κάθε γράμμα. Δύο

αποφθέγματα της πρώτης στήλης περισσεύουν. (μον. 8/100)

Α - ___

Μέτρον ἄριστον.

1

Κακὸν φέρουσι καρπὸν οἱ κακοὶ φίλοι.

Β - ___

Χρόνου φείδου.

2

Μηδὲν ἄγαν.

Γ - ___

Εὐσέβειαν φυλάσσειν

3

Ἔχθρας διαλύειν.

Δ - ___

Μὴ κακοῖς ὁμίλει.

4

Πρεσβύτερον σέβου

E- ___

Ἔριν μίσει.

ΣΤ- ___

Τέκνα παιδεύειν.

2. Διάβασε προσεκτικά τα αποφθέγματα που ακολουθούν και απάντησε στις

ερωτήσεις.

α. Ποιες δύο διαφορετικές λειτουργίες των συνδέσμων μέν-δέ εντοπίζεις στο πιο

πάνω απόφθεγμα; Εξήγησέ τις. (μον. 6/100)

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

β. Ξαναγράψε τα αποφθέγματα συμπληρώνοντας ό,τι λείπει κάθε φορά. (μον. 4/100)

τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους: _____________________________________________

___________________________________________________________________________________

τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους: _________________________________________

___________________________________________________________________________________

Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν

θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ

ἐλευθέρους.

4

γ. Ποιο είναι το κοινό θέμα των δύο αποφθεγμάτων Α και Β; Ποια διαφορετική

οπτική για το θέμα αυτό εκφράζει το κάθε απόφθεγμα; (μον. 4/100)

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

_____

3. Να αποδείξεις την προφορική αφετηρία και την καθολική ισχύ των αποφθεγμάτων

με βάση τα αποφθέγματα της άσκησης Α1. (μον. 4/100)

____

____

____

_______________________________

_____

_____

4. Διάβασε προσεκτικά το κείμενο και απάντησε στα Αρχαία Ελληνικά τις

ακόλουθες ερωτήσεις. (μον. 6/100)

Θαλῆς ἀστρονομῶν καὶ ἄνω βλέπων ἔπεσεν εἰς φρέαρ.

Θρᾷττα δέ τις χαρίεσσα θεραπαινὶς ἔσκωπτε ὡς τὰ μὲν ἐν

οὐρανῷ προθυμεῖται γιγνώσκειν, τὰ δ’ ἔμπροσθεν αὐτοῦ

καὶ παρὰ πόδας λανθάνει αὐτόν.

α. Τίς ἔσκωπτε Θαλῆν;

β. Πόθεν ἐστὶ ἡ θεραπαινίς;

γ. Τί προθυμεῖται γιγνώσκειν Θαλῆς;

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

_____

Α. Δύναται τὸ πλουτεῖν καὶ φιλανθρώπους ποιεῖν.

Β. Περὶ χρημάτων μὴ σπούδαζε, ἀβεβαίου πράγματος.

5

δ. Τι εκφράζουν οι εμπρόθετοι προσδιορισμοί εἰς φρέαρ και ἐν οὐρανῷ και ποια

διαφορά παρατηρείς στη σημασία τους; (μον. 4/100)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

ε. Ποια είναι τα υποκείμενα των ρημάτων ἔπεσεν και ἔσκωπτε; (μον. 4/100)

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Β. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ (10/100 μονάδες)

1. Υπαγόρευση κειμένου. (μον. 4/100)

[Πολλοί σε ἐπαινοῦσι, ἔφη.]

___________________________________________________________________________________

2. Τόνισε τις λέξεις και δικαιολόγησε τον τόνο που έβαλες. (μον. 6/100)

μειρακιον: ________________________________________________________________

γραφειου: ________________________________________________________________

μαντειον: ________________________________________________________________

Γ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ (12/100 μονάδες)

1. Συνδύασε λέξεις που συνδέονται σημασιολογικά. Δύο λέξεις της δεύτερης στήλης

περισσεύουν. Δίπλα από κάθε γράμμα γράψε τον σωστό αριθμό. (μον. 3/100)

Α- ἔμπροσθεν 1 βασιλεύς

Β- ἄναξ 2 μειράκιον

Γ- ἑταῖρος 3 μέτριος

Δ- 4 παρὰ πόδας

Ε- 5 φίλος

2. Αντιστοίχισε τις λέξεις της πρώτης στήλης με την αντίθετή τους στη δεύτερη

στήλη (περισσεύουν δύο λέξεις της δεύτερης στήλης). Δίπλα από κάθε γράμμα

γράψε τον σωστό αριθμό. (μον. 5/100)

Α - νόσος 1 ἐλεύθερος

Β - δοῦλος 2 φιλία

Γ - ψόγος 3 δυστυχία

Δ - βραδέως 4 ὑγιεία

Ε - ἔχθρα 5 ἔπαινος

6 ταχέως

7 ὁμοίως

6

3. Γράψε μια νεοελληνική λέξη (απλή ή σύνθετη) που προέρχεται από τις ακόλουθες

αρχαιοελληνικές (μία για κάθε περίπτωση). (μον. 4/100)

γνῶθι: ____________________________________

παίδευε: ___________________________________

ἀστρονομῶν: ______________________________

ταχέως: ___________________________________

Δ. ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ (38 μονάδες)

1. Συμπλήρωσε τις ακόλουθες προτάσεις με τον κατάλληλο σύνδεσμο ή πρόθεση.

Κάποιες λέξεις θα χρησιμοποιηθούν περισσότερες από μία φορές. (μον. 10/100)

-____________ ἐστὶ τὸ Ποντικὸν μειράκιον; - _________ τοῦ Πόντου.

Πόλεμον _______________ τῶν βαρβάρων ἐποίησαν.

Ὁ κύων _____________ κρίσιν οὐκ ἔρχεται.

Ταχέως πορεύου _________ τὰς ἀτυχίας τῶν φίλων, _________ _______ τὰ δεῖπνα βραδέως.

Ὁ ἄναξ οὐ κρύπτει ____________________ σημαίνει.

Ἀπόλλων τοὺς _________ ὑγιεῖς ἐποίησε, τοὺς ___________ ἀσθενεῖς.

2. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας

(ἐγώ, σύ) ή της οριστικής/επαναληπτικής (αὐτός, αὐτή, αὐτό). (μον. 10/100)

___________ οὔτε σημαίνομεν οὔτε κρύπτομεν.

Τὰ τέκνα παιδεύομεν. Φιλοῦμεν γὰρ ___________.

___________ οὐ σέβεσθε τὸν διδάσκαλον.

Ὁ διδάσκαλος τοὺς νεανίας παιδεύει, ὅτι μαθηταὶ ___________ εἰσίν.

___________ ἐπαινεῖς Ἀθηναίους;

3. Μετάτρεψε το απαρέμφατο σε προστακτική και την προστακτική σε

απαρέμφατο. (μον. 8/100)

Ἔχθρας διαλύειν. _________________________________________________________

Ἀδικίαν μίσει. _________________________________________________________

Νόμοις πείθεσθαι. _________________________________________________________

Ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν. ______________________________________________________

4. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με το ρήμα στον σωστό τύπο. (μον. 10/100)

Ἀνάγκη ἐστὶ ____________________ (ἄρχω) σεαυτοῦ.

Δεῖ ____________________ (σέβομαι) τοὺς ἀνθρώπους.

Χρόνου ____________________ (φείδομαι), ὦ Θησεῦ!

Χρόνου ____________________ (φείδομαι), ὦ Ἀθηναῖοι!

Χρὴ ὁμόνοιαν ____________________ (ἔχω).

ἐπὶ κατὰ ἐκ πόθεν εἰς ἀλλὰ μὲν δὲ