ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ

Tasos Trattonikolas, BS.c, MS.c

Social Worker

Prison Guard

Administrator of the European

Programs of Cyprus Prison Department

Τρίτη Συνάντηση

19/11/2014 - Ξενοδοχείο Σεμέλη, Λευκωσία

Διαπροσωπικές Δεξιότητες Επικοινωνίας σε νέους

που βρίσκονται σε κίνδυνο και σε Περιβάλλον Συμμορίας

Ice breaking….

ενεργητική άσκηση μέσα στην ομάδα

Να είσαστε σε θέση να διευκολύνεται την

διαδικασία διερεύνησης τρόπων

αποτελεσματικής παρέμβασης και

επικοινωνίας μεταξύ επαγγελματιών και

εξυπηρετουμένων σε περιβάλλον σχετικό με

την νεανική παραβατικότητα και συμμορίες.

Μαθησιακά αποτελέσματα

Επικοινωνία είναι η διαδικασία δημιουργίας,

μετάδοσης-ανταλλαγής, ερμηνείας και αξιοποίησης

μηνυμάτων και πληροφοριών αλλά και διαδικασία

μετάδοσης δεδομένων.

Ορισμός και διαδικασία

της επικοινωνίας

Αποτελεί τρόπο προσέγγισης των άλλων ανθρώπων μέσα από μια

διαδικασία αποστολής-μετάδοσης ιδεών, γεγονότων, σκέψεων,

συναισθημάτων και αξιών, διαδικασία που δημιουργεί μια σημαντική

νοερή γέφυρα μεταξύ των ατόμων ώστε να μπορούν να μοιράζονται

γνώσεις και συναισθήματα, ξεπερνώντας έτσι διαχωριστικά εμπόδια

που υπάρχουν ανάμεσά τους (διαφωνίες, παρεξηγήσεις κ.α.).

Ορισμός και διαδικασία

της επικοινωνίας

•Ιδέα

•Μετάδοση

•Αποκωδικοποίηση

•Ανατροφοδότηση/επαναπληροφόρηση

Τα στάδια της επικοινωνίας

Συχνά όμως παρεμποδίζεται και γίνεται αναποτελεσματική

λόγω των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ πομπού και δέκτη

στα εξής επίπεδα:

•Ατομικής υποδομής

•Ιεραρχίας

•Ψυχολογικής φόρτισης τη στιγμή εκπομπής του μηνύματος

•Ερμηνείας λέξεων/φράσεων

•Συναισθηματικών αντιδράσεων

Διαδικασία επικοινωνίας

Και προβλήματα

Ποιο είναι το κίνητρο της ανθρώπινης συμπεριφοράς;

Σύμφωνα με τον ανθρωπιστή ψυχολόγο Abraham Maslow:οι δράσεις μας ωθούνται από κίνητρα με σκοπό να ικανοποιηθούνσυγκεκριμένες ανάγκες.οι άνθρωποι κινητοποιούνται πρωτίστως στην ικανοποίηση των πλέονβασικών αναγκών προτού προχωρήσουν στην ικανοποίηση άλλων πιοσύνθετων αναγκών.

Ποιο είναι το κίνητρο της ανθρώπινης

συμπεριφοράς: Η ιεράρχηση

των ανθρώπινων αναγκών κατά τον Maslow (1954)

• Βιολογικές/Φυσιολογικές ανάγκες.

• Ανάγκες ασφάλειας

• Ανάγκη να ανήκουμε και να αγαπούμε

Η πυραμίδα του Maslow (1954) Ιεράρχηση Αναγκών

Ανάγκες Αυτοεκτίμησης

Ανάγκες Αυτοπραγμάτωσης

«Αυτοπραγμάτωση: Η πραγματοποίηση των πνευματικών, ψυχικών και

σωματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου και η αίσθηση της πληρότητας

(εσωτερικής ισορροπίας) που αυτή συνεπάγεται / η ανάγκη του ατόμου

να φθάσει στο ιδανικό.

Η πυραμίδα του Maslow(1954) Ιεράρχηση Αναγκών

Η πυραμίδα του Maslow

• Διαχωριστείτε σε ομάδες των πέντε ατόμων, Πιο

είναι το ενδιαφέρον αυτής της προσέγγισης σε

σχέση με τις συμμορίες και τους νέους που

βρίσκονται σε κίνδυνο;

• Ανατροφοδότηση από τις ομάδες και ομαδική

συζήτηση

Εργασία 1….

λήψη αποφάσεων.

εδραιώσουμε τα όριά μας.

«εσωτερική ηθική» και ως «δεοντολογική πυξίδα» τα οποία

είναι απαραίτητα για την λήψη μια καλής απόφασης.

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Ο Daniel Goleman, (1995) ορίζει την Συναισθηματική

Νοημοσύνη ως μια ικανότητα/δεξιότητα η οποία προσφέρει

στο άτομο τη δυνατότητα να κατανοεί, να αναγνωρίζει και να

χρησιμοποιεί πληροφορίες συναισθηματικής φύσεως (οι

οποίες αναφέρονται στον εαυτό του ή στους άλλους) με τέτοιο

τρόπο ώστε να οδηγείται σε αποτελεσματική ή και εξαιρετική

επίδοση.

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Ορισμός…

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ικανότητες αυτές κατατάσσονται σε

δύο μεγάλες κατηγορίες:

την προσωπική ικανότητα (Αυτοεπίγνωση -Self-awareness,

Αυτορρύθμιση -Self-management, Κίνητρα συμπεριφοράς)

την κοινωνική ικανότητα (Ενσυναίσθηση – Empathy,

Κοινωνική Επίγνωση -Social-awareness)

Συναισθηματική

Νοημοσύνη

Η επιτυχία της θεωρίας του, έγκειται στο γεγονός ότι δίνεται

έμφαση σε ικανότητες συναισθηματικής νοημοσύνης για τις

οποίες υπάρχει δυνατότητα εκμάθησης και βελτίωσης

Συναισθηματική

Νοημοσύνη

• Ανεκτικότητα/αντοχή στο Άγχος: αντέχω τις αγχωτικές καταστάσεις

Ανεξαρτησία: είμαι αυτόνομος στις σκέψεις και στις πράξεις μου.

• Κατανόηση: κατανοώ και νοιάζομαι για τους άλλους, δείχνοντας ενδιαφέρον

• Αυτοσεβασμός: κατανοώ, αποδέχομαι και σέβομαι τον εαυτό μου.

• Αισιοδοξία: κρατάω θετική στάση ακόμα και σε δύσκολες στιγμές.

• Έλεγχος επιθυμίας: μπορώ να αντισταθώ σε μια επιθυμία όταν το επιλέξω.

• Επίλυση Προβλημάτων: μπορώ να αναγνωρίσω προβλήματα και τις λύσεις.

• Κοινωνική Ευθύνη: είμαι υπεύθυνο μέλος της κοινωνίας, ενδιαφέρομαι

• Δυναμισμός: εκφράζομαι, ζητώ ότι χρειάζομαι, υπερασπίζομαι δικαιώματά μου

• Προσαρμοστικότητα: προσαρμόζω σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορά

• Διαπροσωπική Σχέση: δημιουργώ/διατηρώ καλές διαπροσωπικές σχέσεις

• Συναισθηματική Αυτοεπίγνωση: Ξέρω τι αισθάνομαι και γιατί το αισθάνομαι.

• Ευτυχία: νιώθω καλά με ότι κάνω, χαλαρώνω και απολαμβάνω τη ζωή μου

• Αξιολόγηση της Πραγματικότητας: εναρμονίζομαι με μια κατάσταση άμεσα

Αυτοπραγμάτωση: μπορώ να φτάσω τις δυνατότητες μου

Δεξιότητες Συναισθηματικής

Νοημοσύνης του Goleman

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρόγραμμα που εφάρμοσε ο καθηγητής

Richard Boyatzis στο Case Western Reserve University των ΗΠΑ για

τη βελτίωση των συναισθηματικών ικανοτήτων των φοιτητών ΜΒΑ,

όπου με συγκεκριμένες δραστηριότητες στόχευσε στη βελτίωση των

ικανοτήτων Συναισθηματικής Νοημοσύνης του συστήματος του

Goleman.

Γιατί υιοθετούμε αυτή την

προσέγγιση

Τα αποτελέσματα από τέσσερις ομάδες φοιτητών πλήρους απασχόλησης

(full-time) το 1992, 1993, 1994 και 1995 έδειξαν στατιστικά σημαντική

βελτίωση κατά 71% των ικανοτήτων Διαχείρισης Εαυτού, 100% των

ικανοτήτων Κοινωνικής Επίγνωσης και 50% των ικανοτήτων Διαχείρισης

Σχέσεων. Επίσης στους φοιτητές μερικής απασχόλησης (part-time)

παρατηρήθηκε βελτίωση κατά 71% στις ικανότητες Διαχείρισης Εαυτού, 50%

των ικανοτήτων Κοινωνικής Επίγνωσης και 83% των ικανοτήτων Διαχείρισης

Σχέσεων.

Γιατί υιοθετούμε αυτή την

προσέγγιση

Η διαπροσωπική νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ατόμου να

αναλαμβάνεται και να ανταποκρίνεται στις διαθέσεις, τα συναισθήματα, το

χαρακτήρα, τα κίνητρα και τις προθέσεις των άλλων.

Όσοι έχουν ισχυρή διαπροσωπική νοημοσύνη έχουν καλή γνώση και

αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Αυτά τα άτομα είναι ειδικευμένα

στην αξιολόγηση τα συναισθήματα, τα κίνητρα, τις επιθυμίες και τις

προθέσεις των γύρω τους.

Διαπροσωπική νοημοσύνη

(Interpersonal Intelligence

Martin Luther King, Αριστοτέλης, και η Μητέρα Τερέζα είναι όλοι ιστορικά

παραδείγματα τα οποία είχαν υψηλή διαπροσωπική νοημοσύνη καθώς

ήταν σε θέση να αλληλεπιδράσουν και να κατανοήσουν εύκολα τους γύρω

τους.

Οι άνθρωποι με διαπροσωπική νοημοσύνη μπορούν να είναι σε θέση να

πάρουν στα χέρια τους την διάθεση, χαρακτηριστικά, συναισθήματα και τις

προθέσεις των γύρω τους.

Διαπροσωπική νοημοσύνη

(Interpersonal Intelligence

Καλός στην προφορική επικοινωνία

Ειδικευμένοι στην μη λεκτικής επικοινωνία

Δείτε τις καταστάσεις μέσα από διαφορετικές οπτικές

γωνίες

Δημιουργήστε θετικές σχέσεις με τους άλλους

Χαρακτηριστικά της

Διαπροσωπικής Νοημοσύνης

Daniel Goleman’s Emotional

Intelligence Competencies Model

Ο Goleman βλέπει τα σημερινά πρότυπα ανατροφής των παιδιών ως

προβληματικά. «Τα παιδιά είναι ακούσια θύματα της ραγδαίας αύξησης του

ανταγωνισμού. Οι γονείς τους πρέπει να εργάζονται περισσότερο και σκληρότερα

για να διατηρήσουν ένα καλό βιοτικό επίπεδο ενώ τα παιδιά έχουν ένα βεβαρημένο

πρόγραμμα. Υπάρχει ένα τεχνολογικό πείραμα με τον κόσμο της νεολαίας. Οι

σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας είναι πολύ φτωχές. Πολλοί λίγοι γονείς

έχουν την πολυτέλεια να μεγαλώσουν τα παιδία τους. Δεν υπάρχει χρόνος του

παιδιού με τους ενήλικες. Η ανατροφή είναι πολύ στείρα και οι γονείς ενδιαφέρονται

περισσότερο για να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν (μαθήματα) και δεν υπάρχει

ούτε χρόνος για ελεύθερο παιχνίδι. Η παιδική ηλικία έχει αποδυναμωθεί σε μεγάλο

βαθμό ιδίως σε εύπορες οικογένειες.

Εργασία 2

Συζήτηση……

• Παιχνίδια ρόλων

• Παρατήρηση

• Συζητήστε τους προβληματισμούς σας……..

Εργασία 3……

Η ηλικία και το «μέγεθος» των εμπλεκομένων;

Φύλο;

Φυλή και Θρησκεία;

Πολιτισμός;

Προβληματισμός σε σχέση με

τους ρόλους

Συναισθηματική

πειρατεία/amygdala hijack

Μια άλλη σημαντική πλευρά της Συναισθηματικής Νοημοσύνης είναι η έννοια τηςσυναισθηματικής φόρτισης-Εγκεφαλικής κρίσης (Amygdala Attack), γνωστή και ως«συναισθηματική πειρατεία» και αναφέρεται στο πότε κάποιος χάνει τον έλεγχο τωνσυναισθημάτων του και μπορεί να γίνει παράλογος, να ταραχθεί, να θυμώσει, κλπ.Συνεπώς, η συναισθηματική φόρτιση είναι το αντίθετο της ΣυναισθηματικήςΝοημοσύνης και συμβαίνει όταν αντιδρούμε ανεξέλεγκτα απέναντι στην πραγματικήαπειλή επειδή έχει προκληθεί μια πιο σημαντική συναισθηματική αντίδραση.

Η «αμυγδαλή» βρίσκεται το κέντρο του εγκεφάλου και ελέγχει τιςαντιδράσεις στο φόβο και την συναισθηματική φόρτιση και όταν το άτομονιώθει ότι απειλείται, αντιδρά όχι μόνο παράλογα αλλά καικαταστροφικά.

Η κρίση Amygdala Attack επηρεάζει τον εγκεφαλικό φλοιό, στοσκεπτόμενο μέρος του εγκεφάλου και όταν συμβαίνει αυτό, υπάρχειελάχιστη ή καθόλου ικανότητα του ατόμου να βασιστεί στον έξυπνοσυλλογισμό.

.

Συναισθηματική Φόρτιση /Κρίση -

Εγκεφαλική κρίση (Amygdala Attack)

Ο εγκέφαλός μας χρειάζεται οπωσδήποτε ένα σύστημα συναγερμούγια να μας ειδοποιεί για τους κινδύνους

Εξελεγκτικά αυτό το σύστημα συναγερμού είναι η αμυγδαλή ένα από τους αρχαιότερους εγκεφαλικούς σχηματισμούς στο κέντρο του εγκεφάλου. Η αμυγδαλή έχει σημαντικό ρόλο και είναι κεντρική λειτουργία στην γένεση του φόβου και στην αυτόματη διέγερση του εξελεγκτικού και ελεγκτικού μηχανισμού του φόβου.

Συναισθηματική Φόρτιση /Κρίση -

Εγκεφαλική κρίση (Amygdala Attack)

Amygdala Hijack

Τι σημαίνει αυτό;

Η Amygdala Hijack ουσιαστικά ισοδυναμεί με «φρικάρισα» ή σοβαρή

υπερβολή σε ένα γεγονός στη ζωή σας.

Παράδειγμα 1

Παράδειγμα 2

Αμυγδαλή και έφηβοι

• Είναι η περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν βιώνουμε συναίσθημα καιεκείνη που ευθύνεται για την αποκωδικοποίηση των συγκινήσεων. Είναι μίαπερίπλοκη μικρή νευρική δομή μέσα στον διάμεσο κροταφικό λοβό ο οποίος είναισημαντικός για το συναισθηματικό περιεχόμενο. Υπάρχουν δύο αμυγδαλές στηναριστερή και δεξιά πλευρά αντίστοιχα.

Έχουμε λοιπόν (2) συστήματα που συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων στονεφηβικό εγκέφαλο:

• Το σύστημα κριτικής λογικής σκέψης (προμετωπιαίος φλοιός) που ωριμάζει αργά έωςτην πρώτη ενήλικο ζωή

• Το σύστημα κοινωνικής-συναισθηματικής δράσης (αμυγδαλές) που έχουν αναπτυχθείστην εφηβεία και βρίσκεται σε πλήρη δράση. Υπάρχει σαφώς μία έλλειψη ισορροπίαςμεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού (που ακόμη αναπτύσσεται) και του συστήματοςτων αμυγδαλών που λειτουργούν πλήρως στην εφηβεία. Έτσι, υπερτερεί καιπρωταγωνιστεί το συναίσθημα και η συγκίνηση, εις βάρος της κριτικής σκέψηςκαι των λογικών αποφάσεων, παρά το ότι οι έφηβοι είναι γνώστες του κινδύνου

Συναλλακτική ανάλυση

Transactional Analysis

Θεωρία επικοινωνίας του Καναδού ψυχίατρου Eric Berne (1961)

σύμφωνα με την οποία «κάθε επικοινωνιακό γεγονός μεταξύ των

ανθρώπων, είναι και μια συναλλαγή, δηλαδή ένα ερέθισμα και μια

απόκριση στο ερέθισμα αυτό»

Ειδικοί αναλυτές χρησιμοποιούν τις συναλλαγές πρακτικά στην

ψυχοθεραπεία, την εκπαίδευση, την παροχή συμβουλών και

οργανωτική συμβουλών, όχι μόνο στην Αμερική, αλλά και σε όλες τις

ηπείρους σε όλο τον κόσμο.

Συναλλακτική ανάλυση

Transactional Analysis

• Η συναλλακτική ανάλυση μπορεί να βοηθήσει να αναπτύξουμεκαλύτερα την επικοινωνία σε όλα τα κοινωνικά πλαίσια (ακόμα κιόσα σχετίζονται με συμμορίες).

• κάθε στιγμή επικοινωνίας με άλλους, εκδηλώνουμε τηνπροσωπικότητά μας μέσα από ένα συνδυασμό συμπεριφορών-σκέψεων-συναισθημάτων μέσα από τις δικές μας πλευρές τουάλλου μας εαυτού του ΓΟΝΕΑ, ΕΝΗΛΙΚΑ ή ΠΑΙΔΙΟΥ.

• Τα συναισθήματά μας τη στιγμή της επικοινωνίας καθορίζουν ποιαπλευρά θα χρησιμοποιήσουμε.

Συναλλακτική ανάλυση

Transactional Analysis

• Αναγνωρίζοντας τις διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας βοηθάει ναέχουμε καθαρή συναίσθηση για το από ποια πλευρά του εαυτού μας να«πλασάρουμε» τη συζήτηση. Το ιδανικό για την αποτελεσματικήεπικοινωνία μεταξύ αυτών που επικοινωνούν είναι να πλασάρουμεαποτελεσματικά την πλευρά του ΕΝΗΛΙΚΑ εαυτού μας.

• Υπάρχουν φορές που είναι αποτελεσματικότερο για την πλευρά του εαυτούτου ΓΟΝΕΑ να επικοινωνήσει με την πλευρά του εαυτού του ΠΑΙΔΙΟΥ ανμια κατάσταση χρειάζεται μια πιο αυταρχική ή προστατευτική προσέγγιση.

• Η Σ.Α. μας βοηθά να κατανοήσουμε τη δυναμική της σχέσης μας με κάποιονάλλο. Κατανοώντας τις διαφορετικές πλευρές του εαυτού μας,αναπτύσσουμε συναίσθηση του πότε να προσαρμόζουμε την πλευρά τουεαυτού μας για να προσεγγίσουμε τον άλλο και να κερδίσουμε το επιθυμητόαποτέλεσμα.

Συναλλακτική ανάλυση: οι 3

καταστάσεις του ΕΓΩ

Oι 3 κύριες καταστάσεις που χρησιμοποιούν οιάνθρωποι είναι :

• ΓΟΝΕΑΣ: η έμφυτη φωνή της δύναμης και επίκτητηαντίληψη της ζωής

• Η πλευρά του ΓΟΝΕΑ έχει 2 διαστάσεις:

• τον Προστατευτικό ή Αυταρχικό

• ΕΝΗΛΙΚΑΣ: η ικανότητά μας να καθορίσουμε εμείς τιςενέργειες μας, βάση των αποδεκτών στοιχείων καιπνευματική αντίληψη της ζωή μας.

• Η πλευρά του εαυτού του ΕΝΗΛΙΚΑ είναι η λογική,η ρεαλιστική μοναδική οντότητα.

• ΠΑΙΔΙ: η εσωτερική αντίδραση και τα συναισθήματαμας στα εξωτερικά γεγονότα (πχ όταν οθυμός/απελπισία κυριαρχεί στη λογική)

• Η πλευρά του ΠΑΙΔΙΟΥ έχει 2 διαστάσεις:

• το Πειθαρχημένο ή το Ελεύθερο Παιδί.

The 3 Ego States

• Γονιός :Κριτικός & Προστατευτικός Γονέας

• Κριτικάρει-εξουσιάζει, κατευθύνει-τιμωρεί ή φροντίζειπροστατεύει, υποστηρίζει σώζει

• Ενήλικας: σκέφτεται, ακούει, θυμάται, συλλέγει στοιχείατα αναλύει, τα επεξεργάζεται, εκτιμά τις πιθανότητεςσχεδιάζει και λαμβάνει αποφάσεις

• Παιδί: Αυθόρμητο & Προσαρμοσμένο Παιδί δραφυσικά-δημιουργικά, είναι αυθόρμητο ή είναιπροσαρμοσμένο, συμμορφωμένο ή επαναστατημένο

Οι 3 Κανόνες Επικοινωνίας στην

Συναλλακτική Ανάλυση

• Η συναλλακτική ανάλυση έχει 3 κανόνες επικοινωνίας τους οποίουςείναι σημαντικό να κατανοήσετε.

• 1ος κανόνας επικοινωνίας: προτείνει ότι όσο καιρό παραμένουνεναρμονισμένες οι διαδικασίες, η επικοινωνία μπορεί να συνεχίσειεπ’ αόριστον.

• 2ος κανόνας: επισημαίνει ότι όταν ολοκληρωθεί η επικοινωνία,προκύπτει μια διακοπή και ο ένας ή και τα δυο άτομα θα χρειαστείνα αλλάξει την πλευρά του εαυτού του ώστε να επαναπροσδιοριστείη επικοινωνία.

• 3ος κανόνας: καθορίζει το συμπεριφορικό αποτέλεσμα μιαςαπώτερης επικοινωνίας (δύο μηνύματα στέλνονται ταυτόχρονα: έναάμεσο/ξεκάθαρο και κοινωνικό και ένα έμμεσο και ψυχολογικό) σεψυχολογικό επίπεδο και όχι σε κοινωνικό (δηλ. αυτό που σκέφτεστεμετράει περισσότερο από το πώς μεταφέρετε ένα μήνυμα).

Transactional analysis

Transactional Analysts

Τα σχεδιάγραμμα μας δείχνουν τις καταστάσεις

του Εγώ οι οποίες εμπλέκονται σε συγκεκριμένες

συναλλαγές.

Συναλλακτική ανάλυση

(Transactional Analysis)

• Στην παιδική ζωή έχουμε ανάγκη όλα αυτά τα διαφορετικά ΕΓΩ που μας βοηθούν στην επιβίωσηκαι το να πάρουμε αυτό που χρειαζόμαστε.

• Στην ενήλικη ζωή όμως μόνο 3 από αυτά μας βοηθούν αποτελεσματικά στην επικοινωνία και γιαυτό τα λέμε ΟΚ ΕΓΩ και τα οποία είναι: το Φυσικό Παιδί, ο Ενήλικας και ο ΠροστατευτικόςΓονέας.

• Τα υπόλοιπα 3 ΕΓΩ δηλαδή ο Κριτικός Γονέας και το Προσαρμοσμένο παιδί μπορεί να μαςδημιουργούν προβλήματα με τους άλλους ανθρώπους ή και με τον εαυτό μας.

• Πολλά από τα προβλήματά μας ξεκινούν όχι μόνο από την ακούσια μεταφορά μας από το έναΕΓΩ στο άλλο, αλλά και από τη χρήση των διαφορετικών ΕΓΩ που κουβαλούν αρχές καιπρότυπα συμπεριφοράς που δεν αρμόζουν σε μια περίσταση.

• Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τα διαφορετικά στοιχεία ΕΓΩ που έχουμε μέσα μας καιπώς μπορούμε να σταματήσουμε τη δράση κάποιου άλλου

• Το ποιο ΕΓΩ θα χρησιμοποιηθεί, εξαρτάται από τις συνθήκες τη δεδομένη στιγμή και το στόχο,(ανθρώπινη σχέση ή εργασιακά καθήκοντα). Μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα συνδυασμός και των 3καταστάσεων του ΕΓΩ ή να εμφανίζονται μια ή δυο καταστάσεις του ΕΓΩ σε βάρος των άλλωνδυο ή της μιας, περιορίζοντας στο ελάχιστο τη χρήση τους .

• Στον εργασιακό χώρο όταν ένας προϊστάμενος ή συνάδελφος ως ΓΟΝΕΑΣ ελέγχει και ασκείκριτική και εξουσία, (κριτικός γονέας) ή καθοδηγεί και φροντίζει τους άλλους (προστατευτικόςγονέας),οι άλλοι δεν αισθάνονται ότι έχουν τη δύναμη, την εξουσία και τις ευκαιρίες να αναπτύξουντις ικανότητές τους πχ στη λήψη αποφάσεων.

Συναλλακτική ανάλυση (Transactional

Analysis)

further material

http://www.youtube.com/watch?v=nKNyFSLJy6o

https://www.youtube.com/watch?v=YOqJ4sc9TAc

https://www.youtube.com/watch?v=58F2qYyAzME

The OK Corral Model

Υπαρξιακές θέσεις-

Στάσεις ζωής

Οι στάσεις ζωής όπως και η συμπεριφορά διαμορφώνονται από τηναντίληψη που έχει το άτομο για τον εαυτό του σε σχέση με τηναντίληψη που έχει για τους άλλους.

Οι στάσεις ζωής λοιπόν είναι 4:

1.Δεν είμαι ΟΚ –Είσαι ΟΚ (-,+)

2.Δεν είμαι ΟΚ-Δεν είσαι ΟΚ (-,-)

3.Είμαι ΟΚ-Δεν είσαι ΟΚ (+,-)

4.Είμαι ΟΚ-Είσαι ΟΚ (+,+)

Υπαρξιακές θέσεις-

Στάσεις ζωής (Ερμηνεία)

• Κάθε άνθρωπος από μικρή ηλικία, επηρεασμένος από τη στάση των γονιώντου και του στενού του οικογενειακού κύκλου απέναντί του, επιλέγει καιυιοθετεί μια από τις παραπάνω 3 πρώτες στάσεις ζωής.

• Η απόφαση για μια από τις στάσεις αυτές βασίζεται στο συναίσθημα(παρουσία ή έλλειψη χαδιού, φροντίδας και στοργής απ το περιβάλλον του)ενώ για την επιλογή της 4ης υπαρξιακής θέσης, το άτομο χρειάζεταιπερισσότερες πληροφορίες από όσες αρχικά είχε στη διάθεσή του όταναποφάσισε σα μικρό παιδί.

• Η 4η στάση ζωής ΕΙΜΑΙ ΟΚ-ΕΙΣΑΙ ΟΚ, περιλαμβάνει ρίσκο και υπομονήγιατί είναι μια πραγματική στάση απέναντι στη ζωή κι όχι απλά βασισμένηστα συναισθήματα όπως οι 3 πρώτες. Απ τη στιγμή που υιοθετεί κανείς μιααπό τις θέσεις αυτές, αυτές κυριαρχούν, συνήθως δεν τις αλλάζει, τιςδιατηρεί σε όλη τη ζωή του εκτός αν βιώσει κάτι έντονο ή σημαντικό που θατον κάνει να αλλάξει στάση ζωής.

Υπαρξιακές θέσεις-

Στάσεις ζωής (Ερμηνεία)

• Φυσικό είναι βέβαια οι άνθρωποι να συνδυάζουν όλες τις στάσειςζωής ανάλογα με το περιβάλλον, τους ανθρώπους πουσυναναστρέφονται ή τις διαμορφούμενες συνθήκες. Πχ είμαστε (+,+)με τους συναδέλφους μας και (-,+) με τον προϊστάμενο ή ένα άτομοαπό (+,+) να γίνει προσωρινά για ένα διάστημα (-,-) λόγω μιαςερωτικής απογοήτευσης ή όταν περίμενε μια προαγωγή πουδικαιούνταν και τελικά την πήρε άλλος.

• Συνήθως οι άνθρωποι μια μόνο στάση ζωής την εμφανίζουν πιοσυχνά από τις άλλες και αυτή είναι που τους χαρακτηρίζει ως άτομακαι ως προσωπικότητες ξεχωριστές.

Υπαρξιακές θέσεις-Στάσεις ζωής

(Ερμηνεία)

• Δεν είμαι ΟΚ-Είσαι ΟΚ: στάση προσαρμοσμένου παιδιού. Το μικρό παιδίνιώθει πως δε μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς τη βοήθεια των μεγάλων ενώ οιμεγάλοι μπορούν να κάνουν τα πάντα μόνοι τους. Όσοι έχουν αυτή τη τάσηέχουν αισθήματα κατωτερότητας, ανεπάρκειας, νιώθουν ανίσχυροι απέναντιστους άλλους, δεν αποδέχονται εύκολα τις θετικές αναγνωρίσεις στοπρόσωπό τους, υποτιμούν τον εαυτό τους στην εργασία και τις ικανότητεςτους, αποφεύγουν να ασχοληθούν με απαιτητικές δραστηριότητες και δελαμβάνουν αποφάσεις. Νιώθουν καταπίεση, φόβο, λύπη, είναιανικανοποίητα και δε μπορούν να απολαύσουν επιτυχία τους.

Υπαρξιακές θέσεις-Στάσεις ζωής

(Ερμηνεία)

• Δεν είμαι ΟΚ-Δεν είσαι ΟΚ: αν οι γονείς αρχίσουν να τιμωρούν αυστηράτο παιδί στα πρώτα του βήματα, κάνει ζημιές επειδή προσπαθεί νααυτονομηθεί κι αν το χάδι και η αναγνώριση σταματήσει ξαφνικά γιατί τοπαιδί μεγάλωσε, τότε το παιδί διαλέγει τη θέση της αυτοκαταστροφής. Όσοιέχουν αυτή τη στάση, δείχνουν συμπεριφορές εγκατάλειψης καιπαραίτησης, δεν εμπιστεύονται τους άλλους αλλά και τον εαυτό τους,σύγχυση, δεν έχουν στόχους , σπαταλούν άσκοπα χρόνο τους και συχνάέχουν κατάθλιψη. Αφού δεν είχαν χάδια και φροντίδα μικροί, πιστεύουν ότικανείς δεν υπάρχει να στηριχτούν πάνω του και δεν αφήνουν κανένα νατους βοηθήσει και οδηγεί το άτομο στην απομόνωση, το βιολογικό,επαγγελματικό, κοινωνικό θάνατο.

Υπαρξιακές θέσεις-Στάσεις ζωής

(Ερμηνεία)

• Είμαι ΟΚ-Δεν είσαι ΟΚ: αυτή η στάση ζωής προκύπτει από τον κριτικό γονέα τουΕΓΩ του ατόμου και την παίρνει συνήθως το παιδί που έχει κακοποιηθεί καιβασανιστεί πολύ. Η ανακούφιση και το υποκατάστατο του χαδιού βρίσκεται στηναπομόνωση μετά το ξύλο. Πρόκειται για εγκληματική υπαρξιακή θέση. Τα άτομα αυτάδέχονται τον εαυτό τους όπως είναι ή ακόμα και τον υπερεκτιμούν αλλά δε δέχονταιτους άλλους ανθρώπους τους οποίους υποτιμούν, τους αποδίδουν ευθύνες, φέρονταιεπιθετικά, αναζητούν κοινωνική καταξίωση και συνήθως περιτριγυρίζονται από άτομαανεπαρκή –δουλοπρεπή (το επιλέγουν και το καταφέρνουν). Στην εργασία είναιανταγωνιστικοί, δύσκολα επιδοκιμάζουν τους άλλους δεν κάνουν ισότιμες φιλίες,επιδιώκουν να αναρριχηθούν σε υψηλά ιεραρχικά αξιώματα με οποιοδήποτεκόστος(πατούν επί πτωμάτων). Νιώθουν περιφρόνηση, θυμό, αυταρχικότητα,υπεροψία

Υπαρξιακές θέσεις-Στάσεις ζωής

(Ερμηνεία)

• Είμαι ΟΚ-Είσαι ΟΚ: η πιο ενδεδειγμένη στάση ζωής για τον εργασιακό,οικογενειακό, κοινωνικό χώρο. Το άτομο νιώθει καλά και οκ με τον εαυτό του, και τουςάλλους και αυτή η συμπεριφορά προέρχεται συνήθως απ το συνδυασμό τωναποτελεσματικών καταστάσεων του ΕΓΩ δηλαδή του προστατευτικού γονέα, τουενήλικα, και του αυθόρμητου παιδιού. Χρειάζεται όμως σκληρή προσπάθεια νακαλλιεργηθεί αυτή η αίσθηση του οκ γιατί είναι η μόνη συνειδητά επιλεγμένη ενώ οιάλλες βασίζονται αποκλειστικά στα παιδικά συναισθήματα του ατόμου. Τα άτομα μεαυτή τη στάση ζωής είναι αισιόδοξα, χρησιμοποιούν εποικοδομητικά το χρόνο τους,ασχολούνται με πράγματα που θέλουν να κάνουν, δέχονται τον εαυτό τους χωρίςπαρερμηνείες πχ υπερεκτίμηση, ενώ σέβονται τους άλλους και στην εργασία, είναισυνεργάσιμοι, μοιράζουν αρμοδιότητες δεν είναι αυταρχικοί και ακούνε με προσοχήτις απόψεις των άλλων ακόμα κι αν διαφωνούν .είναι η πιο επιθυμητή καιενδεδειγμένη στάση ζωής για τον εργασιακό χώρο γιατί παρουσιάζει την υγιήαποδοχή του εαυτού μας και των άλλων και είναι η πιο ώριμη ψυχολογικά σε σχέσημε τις άλλες και η πιο αποτελεσματική.

Επικοινωνία και οργάνωση του

χρόνου

• Σύμφωνα με τη Σ.Α. υπάρχουν 6 τρόποι που οι άνθρωποι οργανώνουν το χρόνο τουςκι αυτό έχει σχέση τόσο με την ανάγκη αναγνώρισης όσο και με τον τρόπο που ταάτομα ζητούν την αναγνώριση (πχ κάποιοι μπορεί να αφιερώνουν ώρες/μέρες για ναεξασφαλίσουν την αναγνώριση των άλλων). Επίσης έχει σχέση με τον τρόπο πουεισπράττουμε την αναγνώριση ότι Επικοινωνία και οργάνωση του χρόνου αν ήμαστανπαιδιά:

• Οικειότητα: η αυθεντική/αυθόρμητη προσοχή που δίνουμε και δεχόμαστε από τουςάλλους (τρυφερότητα, στοργή, ενσυναίσθηση). Μπορεί να μας τρομάζει γιατί περιέχειτο ρίσκο της απόρριψης των άλλων

• Κοινοτυπίες: συναλλαγές με ασήμαντο σκοπό και περιεχόμενο πχ συζητήσειςγενικόλογες «περί ανέμων και υδάτων» περί αθλητικών, αυτοκίνητων, πολιτικής καιγενικώς κουτσομπολιά (επιφανειακή αναγνώριση με ευχάριστο τρόπο)

Επικοινωνία και οργάνωση του

χρόνου

• Απόσυρση: αφορά την ψυχολογική ή φυσική απομόνωση των ατόμων (πχονειροπόληση κλεισμένοι στο δωμάτιο), μοναχικές επιλογές του ατόμουστον κόσμο της φαντασίας που προσφέρει ασφάλεια γιατί δεν έχει κίνδυνοαπόρριψης

• Τελετουργίες: παγιωμένες, στερεοτύπες, παραδοσιακές καιεπαναλαμβανόμενες μορφές συμπεριφοράς με απλές και παράλληλεςσυναλλαγές με το ελάχιστο της κοινωνικής αναγνώρισης .εξασφαλίζουν τηνεπιβίωση γιατί συντηρούν τα άτομα μέσα στις κοινωνικές ομάδες

• Δραστηριότητες: σαφείς πράξεις και ενέργειες που παράγουν έργο μεσυγκεκριμένους στόχους και αφορούν σε όλα όσα έχει το άτομο να κάνει ήπρέπει να κάνει (εργασία, παιχνίδι, σπορ, χόμπι)και είναι αυτά που φέρνουντο άτομο σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον και τη πραγματικότητα.

• Ψυχολογικά παιχνίδια

Ψυχολογικά παιχνίδια και

Ρόλοι

• Αποσκοπούν στο να υποστηρίξουν το σενάριο της ζωής μας που εδραιώθηκε μέσαμας σε μια κρυφή υποσυνείδητη μορφή από την εποχή που ήμασταν παιδιά

• Όπως κάθε μορφή παιχνιδιού, έχουν κανόνες όπου ο καθένας γνωρίζει το ρόλο του

• Είναι υστερόβουλες αλληλοαναγνωρίσεις των ατόμων με αρνητικό ψυχολογικό σκοπόχωρίς ευθύτητα αλλά με ύπουλο τρόπο με αποτέλεσμα τη σύγχυση

• Είναι καθημερινές συναλλαγές απ τις οποίες οι άνθρωποι βγαίνουν κρατώντας ωςτρόπαιο ένα αρνητικό συναίσθημα και με προδιαγεγραμμένο τέλος το οποίο τοάτομο γνωρίζει από πριν αλλά δε μπορεί να αντισταθεί στο να το βιώσει.

Ψυχολογικά παιχνίδια και

Ρόλοι

• Μέσα από τα ψυχολογικά παιχνίδια το άτομο μαζεύει κουπόνια, είτε θετικά(χρυσά) αλλά συνήθως αρνητικά-μπλόφες(καφέ) τα οποία είναι αρνητικάσυναισθήματα που τα άτομα δυσκολεύονται να αποβάλλουν και να πετάξουνκαι τα οποία μπορούν να δικαιολογήσουν μια αυτοκαταστροφική πράξη (μιααπόλυση, ένα διαζύγιο, μια κατάθλιψη) και η συσσώρευσή τους δημιουργεί μια μάζασυναισθημάτων που τους δικαιολογεί, επιτρέποντάς τους να δρουν χωρίς ενοχές

• Κάθε ψυχολογικό παιχνίδι για να στηθεί απαιτεί διάφορους ρόλους που πρέπειτα άτομα να αναλάβουν (του αλάθητου ανθρώπου, του καταπιεστικού, τουαυταρχικού, του υποχωρητικού, του απολογητικού ή του πιο πονηρού).

.

Τρίγωνο του δράματος του Karpman/The

Karpman drama triangleα

Τα τόξα του νοητού τριγώνου φανερώνουν τη δυνατότητα αλλαγής από τον ένα ρόλο στονάλλο. Κάθε άτομο που συμμετέχει στο ψυχολογικό παιχνίδι, μπορεί να περάσει απ’ ολουςτους ρόλους μέχρι το τέλος του παιχνιδιού.Χρειάζονται τουλάχιστον 2 άτομα για μια τέτοια κατάσταση, αν και πολλές φορές το ίδιοάτομο μόνο του αναλαμβάνει και τους 3 ρόλους.Το τρίγωνο είναι αναποδογυρισμένο και βασίζεται στο ρόλο του θύματος. Αν δε βρεθεί θύμα,δεν υπάρχει ψυχολογικό παιχνίδι. Κάποιος πρέπει να δεχτεί να γίνει το θύμα για να έχουνλόγο ύπαρξης και οι υπόλοιποι ρόλοι.Το θύμα βρίσκεται εύκολα αφού ανάμεσά μας υπάρχουν πολλοί άνθρωποι πουδε νιώθουν οκ!!!

Το τρίγωνο του δράματος του

Karpman/The Karpman drama triangle

• Είναι ένα ψυχολογικό και κοινωνικό μοντέλο Συναλλακτικής Ανάλυσης πουπαρουσιάστηκε από τον Καθηγητή Ψυχιατρικής Stephen Karpman το 1968 με σκοπόνα αναγνωρίσει τους φαύλους ρόλους που συνήθως παίζονται από τα μέλη μιαςομάδας με αρνητικά αποτελέσματα τόσο για τους ίδιους όσο και για το επαγγελματικότους περιβάλλον.

• Το μοντέλο λειτουργεί με 3 αλληλένδετους και αλληλεξαρτώμενους ψυχολογικούςρόλους που οι άνθρωποι συνήθως παίζουν (υποσυνείδητα) σε μια κατάσταση, μεσυνέπειες την αποδυνάμωση και την ανισορροπία των σχέσεων.

• Το Θύμα: το άτομο που οι άλλοι του συμπεριφέρονται σαν θύμα, η πουαποδέχεται τον ρόλο του θύματος

• Ο Διώκτης: το άτομο που πιέζει, καταναγκάζει η διώκει το θύμα

• Ο Σωτήρας: το άτομο που παρεμβαίνει από μια υποθετική επιθυμία ναβοηθήσει την κατάσταση η το θύμα

Το τρίγωνο του δράματος του

Karpman/The Karpman drama triangle

• Το σενάριο

• Το κεντρικό νόημα

• Ο ρόλος του “ Ήρωα”

Περιγραφή των ρόλων

• Διώκτης - "εσύ φταις για όλα“

• Βάζει αυστηρά όρια χωρίς να είναι αναγκαίο, κατηγορεί, βρίσκει λάθη, έχει κριτική στάση, γίνεταιαντιπαθητικός, κρυφή αίσθηση ανεπάρκειας

• Καταπιέζει το θύμα

• Παρακινείται από τον θυμό, άκαμπτος, εξουσιαστικός, ηγείται με απειλές και διαταγές

• Κριτικός Γονέας

• Μπορεί να είναι είτε θορυβώδεις είτε ήσυχος "νταής"

• Για να βγει από το τρίγωνο, πρέπει να μετακινηθεί από την κατηγορηματική θέση που έχει

• Θύμα - "είμαι ταλαίπωρος"

• Αισθάνεται θύμα, αβοήθητος, αδύναμος, ντροπιασμένος

• Χρειάζεται έναν σωτήρα που να διαιωνίζει τα αρνητικά του συναισθήματα

• Εάν παραμείνει στην θέση του θύματος, δεν παίρνει αποφάσεις, δε λύνει προβλήματα, δεναπολαμβάνει

• Κάνει λιγότερα από το 50% γενικά

• Δεν αντιδρά, δεν παίρνει θέση, υπερβολικά ευαίσθητος

• Συμμορφώνεται και παίζει τον ρόλο του ανίκανου

• Για να βγει από το τρίγωνο του δράματος πρέπει να μετακινηθεί από την ευάλωτη θέση που έχει

Περιγραφή των ρόλων

• Σωτήρας - "άσε με να σε βοηθήσω"

• Πάντα προσπαθεί να βοηθήσει άλλους ανθρώπους. Σώζει ενώ στην πραγματικότηταδεν το θέλει

• Αισθάνεται ενοχές εάν δεν σώσει και κρατάει το θύμα εξαρτημένο

• Αναμένει να αποτύχει όταν προσπαθεί να σώσει

• Βοηθητικός Γονέας

• Κουρασμένος, "αίσθηση καψίματος«, κρυφός θυμός, "μαρτυρικός"

• Για να βγει από το τρίγωνο του δράματος πρέπει να μετακινηθεί από τηνσυμπονετική θέση που έχει

Ένα χαρακτηριστικό

παράδειγμα!

• Διάλογος τριμελούς οικογένειας:

• Παιδί (ως διώκτης της μητέρας του): «Γιατί μου πήρες μπλε πουκάμισο,αφού ξέρεις ότι το μισώ αυτό το χρώμα;»

• Μητέρα (ως θύμα): «Αμάν πια, ότι και να κάνω δεν ευχαριστιέσαι μετίποτα!»

• Πατέρας (ως σωτηρας της μητέρας και διώκτης του παιδιού): «Μη μιλάς έτσιστη μητέρα σου! Αχάριστε! Να πας στο δωμάτιό σου για τιμωρία..»

• Παιδί (ως θύμα): «Από τη μια μου λέτε να είμαι ειλικρινής και τώρα που αυτόκάνω, με τιμωρείτε;»

• Μητέρα (ως σωτηρας της όλης κατάστασης): «Μη μιλάς έτσι στον πατέρασου, δεν αξίζει να τσακωθούμε για ένα πουκάμισο..»

• Μητέρα (ως διώκτης του πατέρα): «κι εσύ δεν έπρεπε να μιλήσεις έτσιαπότομα στο παιδί, το στεναχώρησες..»

• Πατέρας (ως θύμα): «εγώ απλά προσπάθησα να σε υποστηρίξω. Γιατί ταβάζεις τώρα μαζί μου;είναι άδικο εκ μέρους σου..»

• Παιδί (ως σωτήρας): «ελάτε τώρα, δώστε ένα τέλος ..μας κούρασε όλουςαυτή η κατάσταση..»

Το σενάριο της ζωής

• Το σενάριο της ζωής είναι ένα πρόγραμμα ζωής καθόλου ικανοποιητικό πουδημιουργήθηκε στην παιδική ηλικία και που σε βασικές γραμμές καθοδηγείτη συμπεριφορά του ατόμου και στη ενήλικη ζωή του. Συνήθως μοιάζει μεκάποιο παραμύθι και όπως όλα τα παραμύθια έχει κι αυτό αρχή, μέση καιτέλος όπου το τέλος μπορεί να είναι ευχάριστο, τραγικό ή αδιάφορο.

• Τα σενάρια της ζωής δεν είναι ποτέ ικανοποιητικά ακόμα κι αν έχουνευχάριστο τέλος γιατί είναι βασισμένα σε αποφάσεις που πάρθηκαν μεελλιπείς παιδικές πληροφορίες. Οι αποφάσεις αυτές είχαν σκοπό ναπροστατεύσουν το μικρό παιδί με τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Επειδήόμως πάρθηκαν από το προσαρμοσμένο παιδί, δεν είναι ενήλικεςαποφάσεις κι έτσι λίγη σχέση έχουν με την πραγματικότητα της ενήλικηςζωής.

• προκειμένου να υποστηριχτούν οι σεναριακές αποφάσεις, το άτομο παίζειψυχολογικά παιχνίδια τα οποία παίρνουν μέρος οι χαρακτήρες πουαπαιτούνται για να αυξήσει τη συλλογή των αρνητικών συναισθημάτων.

Το σενάριο της ζωής

• Ο κύριος σκοπός της ΣΑ είναι να εντοπίσει τις σεναριακές αποφάσεις και διεγείρονταςτον Ενήλικο και το Φυσικό παιδί, του ΕΓΩ του ατόμου, να βοηθήσει στη αλλαγήαποφάσεων έτσι ώστε η παρούσα συμπεριφορά να είναι αυτόνομη και όχι βασισμένησε κάποιο σενάριο. Η αντιμετώπιση συγκρούσεων και διαμαχών δεν είναι εύκοληυπόθεση, για πολλούς ανθρώπους οι οποίοι πρέπει να διαπραγματευτούν άλλουςανθρώπους, νιώθουν φόβο, ή δέος για τη δύναμη των άλλων, καταπιέζουν τασυναισθήματα και τις ανάγκες τους, αποφεύγουν να διεκδικήσουν αυτά πουδικαιολογούνται και φθείρονται από ακούσιο θυμό.

• Μια καλή εναλλακτική για όλα αυτά είναι η εφαρμογή θετικής συμπεριφοράς, δηλαδήέκφρασης συναισθημάτων, απαίτησης λογικών αλλαγών, παροχή και λήψηειλικρινούς και τίμιας ανάδρασης. Τα άτομα με θετική συμπεριφορά δε φοβούνται ναζητήσουν πίσω αυτά που κάποιοι άλλοι τους στέρησαν με επιθετικό τρόπο και δενιώθουν άβολα να αρνηθούν τις παράλογες απαιτήσεις των άλλων. Η θετικότητα τουςβοηθά να αναπτύξουν τρόπους αντιμετώπισης καταστάσεων που προκαλούν άγχος.Τα θετικά άτομα έχουν ευθύτητα, αμεσότητα, ειλικρίνεια, εκφραστικότητα,αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό κερδίζουν το σεβασμό των άλλων, κάνουν τουςάλλους να νιώθουν πολύτιμοι, εκφράζουν τα συναισθήματα τους, προτείνουνεναλλακτικές λύσεις, προσπαθούν να έρθουν στη θέση του άλλου.

• Αντίθετα τα επιθετικά άτομα εξευτελίζουν και ταπεινώνουν τους άλλους, τουςπαρενοχλούν με παρατηρήσεις και νουθεσίες, αγώνες υπεροχής, θυμό, ανταλλαγήπυρών ή παθητική επιθετικότητα (το άτομο αδιαφορεί για τον άλλο και δεν του δείχνειτην επιθετικότητα που έχει γι αυτόν

Εργασία 4…

• Σκέψου μια κατάσταση όπου υπήρξες Σωτήρας, Θύμα ή Διώκτης/θύτης…ίσως και να έχεις γίνει και τα 3 αυτά σε

κάποια στιγμή στο ίδιο σενάριο και γράψε την χωρίς όνομα σε ένα χαρτάκι.. (επιλέγουμε τυχαία κάποια σενάρια

ατόμων προς συζήτηση κι ανάλογα την περίπτωση συζητάμε πάνω σε αυτά τα σενάρια απαντώντας σε

ερωτήματα όπως):

• Τι κάνουμε;

• Τι χρειάζεται να κάνουμε;

• Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για ποιόν;

• Για ποιόν αναλαμβάνουμε την ευθύνη;

• Επιτρέπω στο άλλο πρόσωπο να πάρει την ευθύνη για τον εαυτό του και τις πράξεις του;

• Ποιος έχει τη δύναμη? Πώς το ξέρω αυτό;

• Έχω συμφωνήσει σε περισσότερα από όσα θέλω να κάνω;

• Κάνω περισσότερη από τη μισή δουλειά;

• Έχω θετική και κατάλληλη δύναμη ;

• Τη χρησιμοποιώ για να ορίσω τα όριά μου και να πάω την ευθύνη για τον εαυτό μου και τις πράξεις μου;

• Τι όρια και περιορισμούς πρέπει να θέσω;

• Χρησιμοποιώ τη δύναμή μου για να φροντίσω τον εαυτό μου σωστά;

• Τι αισθάνομαι γι αυτή την κατάσταση

• Πώς θα ήθελα να αισθάνομαι;

• Τι πρέπει να κάνω για να είμαι σίγουρος/η ότι διαχειρίζομαι την κατάσταση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να

έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;

Η αφηγηματική προσέγγιση-τα εργαλεία της

• Η Αφηγηματική Ψυχοθεραπεία είναι εξέλιξη των Συστημικών Θεραπειών,διαμορφώθηκε από την ομάδα των ψυχοθεραπευτών Michael White και David Epstonκαι είναι ψυχοθεραπευτική πρακτική που αποφεύγει συνειδητά την ένταξη τηςπροσωπικότητας του ανθρώπου σε νόρμες και βοηθά τον ενδιαφερόμενο να συνδεθείμε τις αξίες του, τα αποθέματά του καθώς και με τους σημαντικούς άλλους της ζωήςκαι της ιστορίας του, δημιουργώντας τις συνθήκες για μια επαναδιήγηση τηςτρέχουσας ιστορίας του, της παρελθούσας ιστορίας του και των μελλοντικών τουδυνατοτήτων, μία επαναδιήγηση η οποία είναι θεραπευτική για τον ίδιο,δημιουργώντας κι εναλλακτικούς τρόπους συνομιλίας με το περιβάλλον του ατόμου.Η πρακτική της, δίνει έμφαση σε διαφορετικούς τρόπους συνομιλίας των ανθρώπωνκαι γι αυτό θεωρείται ιδανική για την εργασία με μεγαλύτερες συλλογικότητεςανθρώπων.

Η αφηγηματική προσέγγιση-τα εργαλεία της

• Η Αφηγηματική στην κοινοτική πρακτική: Βοηθά τις κοινότητες να συνδεθούν μετις αξίες τους, τα αποθέματά τους και τους τρόπους συζήτησης που αναδεικνύουν τουπάρχον δυναμικό τους για λύσεις και ανάπτυξη. Γι’ αυτό και σε πολλά μέρη τουκόσμου η Αφηγηματική Πρακτική έχει αξιοποιηθεί στη δουλειά με κοινότητες πουβιώνουν κρίσεις

• Η Αφηγηματική πρακτική στο σχολείο: συνδυάζει τις άμεσες και εστιασμένες σελύσεις παρεμβάσεις με πρακτικές κινητοποίησης επιμέρους ομάδων ή και τουσυνόλου της σχολικής κοινότητας (πρακτικές ανάλογες με αυτές που χρησιμοποιείγενικά στην κοινοτική πρακτική). Βοηθά έτσι τόσο στην επίλυση άμεσων καιδύσκολων προβλημάτων όσο και στην γενικότερη αλλαγή του κλίματος του σχολείουπρος μία κατεύθυνση πιο κοντά στις προτιμώμενες κατευθύνσεις ζωής των μελών τηςσχολικής κοινότητας.

Storying-Εξιστόρηση…

• Η βάση της εξιστόρησης, είναι η ικανότητα να ενθαρρύνεις τους άλλους(πελάτες), να πουν την ιστορία τους

• Η διαδικασία είναι καθαρτική γι αυτόν που εξιστορεί «teler», αλλά αντανακλάκαι στη φύση της σχέσης του πελάτη με τον επαγγελματία.

• Είναι δύσκολη η ισορροπία στο να ακούς την ιστορία κάποιου και του πόσαμοιράζεσαι από τον εαυτό σου

• Το να σου εξιστορεί κάποιος την ιστορία του ή να εξιστορείς τη δική σου,βασίζεται στην εμπιστοσύνη και το σεβασμό μεταξύ των εμπλεκομένων τηςδιαδικασίας

Storying-Εξιστόρηση…

• Η διαπραγμάτευση της εμπιστοσύνης είναι συχνά στην καρδιά τηςδιαδικασίας αποδοχής της παρουσίας των άλλων

• Μέσα από την καλλιέργεια των σχέσεων εμπιστοσύνης, ξεκινάμε νακαταλαβαίνουμε και να μαθαίνουμε για τους άλλους γιατί οι σχέσειςεμπιστοσύνης, είναι αναμφίβολα αποτέλεσμα μιας γεμάτης νόημα εμπειρίαςτου άλλου κι επομένως θεμελιώδης για να διαλύσει τους φόβους και τιςπροκαταλήψεις μας και την κριτική μας για εκείνους που είναι διαφορετικοίαπό εμάς.(Soni 2011)

Μοντέλα κατηγοριοποίησης των

ιστοριών (Roberts 1994)

• Αλληλένδετες ιστορίες

• Διακριτές/χωρισμένες

• Ελάχιστες/διακεκκομένες

• Σιωπηλές/κρυφές

• Άκαμπτες

• Εξελικτικές

Storying-Εξιστόρηση…

• http://www.youtube.com/watch?v=yHp38I9TVWg

• http://www.youtube.com/watch?v=ZNRrTIpb7to

• https://www.youtube.com/watch?v=fxpLcQpz7OI

The Triangle of Trust and RespectΤο Τρίγωνο της εμπιστοσύνης και σεβασμού

Εμπιστοσύνη και Σεβασμός

• Εμπιστοσύνη και σεβασμός είναι δυο έννοιες που έχουν βαθύτερα

νοήματα, όταν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στις σχέσεις.

• Εμπιστοσύνη στην πραγματικότητα θα σήμαινε ότι ένα πρόσωπο θέτει την

πλήρη εμπιστοσύνη σε άλλο πρόσωπο.

• Σεβασμός είναι όρος που προσδιορίζει το αίσθημα που διακατέχει ένα

πρόσωπο ή οντότητα σε κάποιο άλλο μέσω υψηλής εκτίμησης. Ο

σεβασμός απαιτεί το άτομο να συγκεντρώνει αίσθηση δέους για το

πρόσωπο που αυτός/ αυτή σέβεται.

Ποια είναι τα απαραίτητα στοιχεία

προκειμένου να αναπτυχθεί μια

αποτελεσματική εμπιστοσύνη με τους άλλους;

αυτοπεποίθηση

Κατανόηση

Ανοικτές συζητήσεις

Φιλικότητα και θετικότητα

Υπομονή

Υπευθυνότητα

Δεσμεύσεις

Αποκαταστατική

Δικαιοσύνη/Restorative justice

Αποκαταστατική

Δικαιοσύνη/Restorative justice

Αποκαταστατική Δικαιοσύνη/Restorative

justice

• Η επανορθωτική δικαιοσύνη επιτρέπει τη συμμετοχή του θύματος στηδιαδικασία το οποίο αποκτά «αξία» ενώ ο δράστης αναλαμβάνει την ευθύνηκαθώς έρχεται αντιμέτωπος με την πράξη του.

• Τελικός στόχος είναι η αποκατάσταση των σχέσεων (αν είναι το επιθυμητόαποτέλεσμα), «απομακρύνοντας» τη βία από τη σχέση δράστη-θύματος.

• Για την κοινότητα η επιτυχία αντικατοπτρίζεται στο ότι η δικαιοσύνη έχειαποδοθεί, οι παραβάτες έχουν καταγγελθεί και είναι υπόλογοι και τοαίσθημα «επούλωσης»-αποκατάστασης των πληγών της κοινότητας έχειτεθεί.

Αποκαταστατική Δικαιοσύνη/Restorative

justice

• Από ψυχολογική άποψη η συγγνώμη είναι διαδικασία με θεραπευτική επίδραση για τοθύμα, το δράστη και την κοινότητα. Τα προγράμματα αποκαταστατικής δικαιοσύνηςαποσκοπούν στη βελτίωση της τραυματικής εμπειρίας του θύματος μέσα απόσυμμετοχικές μεθόδους, που χρησιμοποιούν, παρέχοντας τους την ευκαιρία ναλάβουν απαντήσεις σε ερωτήματα, όπως γιατί επελέγησαν ή θυματοποιήθηκαν,προωθώντας την αποκατάσταση των υλικών και συναισθηματικών ζημιών,μειώνοντας το φόβο έναντι του δράστη και αυξάνοντας τις αντιλήψεις της δίκαιηςδιαδικασίας συμμετοχής.

• Έρευνες δείχνουν ότι σε ότι αφορά τους ανήλικους ειδικά, υπάρχει μείωση τηςυποτροπής, του στιγματισμού για τον ίδιο και την οικογένεια του, τη συνειδητοποίησητης πράξης του και την ανάληψη των ευθυνών του. Πολλοί μελετητές κρίνουν τηπροσέγγιση των συνεδριών και των συμβουλίων ως την πλέον προηγμένη μορφήαποκατάστασης της δικαιοσύνης και τον καλύτερο τρόπο εφαρμογής των αρχών, πουτην διέπουν. Το θύμα εκφράζει την άποψή του, νιώθει ισχυρό από τη συζήτηση με τοδράστη και τη συμμετοχή του στη λήψη της απόφασης της ποινής. Εφαρμόζεταιακόμα και σε περιπτώσεις σεξουαλικών εγκλημάτων παρότι διχάζει τον επιστημονικόκόσμο ως προς την καταλληλότητα και την αποδοτικότητα των αποτελεσμάτων της

Αποκαταστατική

Δικαιοσύνη/Restorative justice

• Στην Αγγλία έρευνες έχουν δείξει ότι αυτή η διαδικασία καλύπτει τις ανάγκεςτων θυμάτων και ταυτόχρονα μειώνει τα ποσοστά υποτροπής.

• Μάλιστα χρηματοδοτώντας σχετικές έρευνες για 7 χρόνια, σε σοβαρέςπεριπτώσεις αδικημάτων: ληστείες, και βίαιες εγκληματικές πράξειςενηλίκων, βρέθηκε ότι η πλειοψηφία των θυμάτων επιλέγει να συμμετέχειπρόσωπο με πρόσωπο συναντήσεις με το θύτη όταν του προσφέρεται έναςεκπαιδευμένος διαμεσολαβητής. Το 85% των θυμάτων που συμμετείχανήταν ικανοποιημένοι από τη διαδικασία και μειώθηκαν τα ποσοστάυποτροπής προσφέροντας σημαντικά οικονομικά οφέλη. Κατά 27% υπήρξελιγότερο έγκλημα και 27% λιγότερα θύματα.

• Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως στα σχολεία, αντιμετωπίζονταιαποτελεσματικά το bullying αυξάνοντας την αυτοπεποίθηση τουπροσωπικού να διαχειριστεί το bullying, βελτίωσε τα ποσοστά σχολικήςαπόδοσης και παραμονής στο σχολείο. Φυσικά υπάρχει ευαισθητοποίησηεπαγγελματιών να συμμετέχουν στη διαδικασία ενώ ταυτόχρονα παρέχεταικατάλληλη εκπαίδευση σε διάφορα επίπεδα των ειδικών διαμεσολαβητώνκαι υπάρχει ειδικό μητρώο εκπαιδευτών και πιστοποιημένων οργανισμώνκαι τηρείται ειδικός κώδικας πρακτικής που πρέπει να ακολουθείται απόόλους.

Berne, Eric. Transactional Analysis in Psychotherapy. Grove Press, Inc., New York, 1961.

Childers T.L., Hardesty D.M., Kidwell B. (2008). Consumer Emotional Intelligence:

Conceptualization, measurement and the prediction of consumer decision making. Journal

of Consumer Research.

Bar-On, R. (2000). Emotional and social intelligence: Insights from the Emotional Quotient

Inventory. In R. Bar-On & J. D. A. Parker (Eds.). The handbook of emotional intelligence,

363-388.

Emotional Intelligence - Stop Amygdala Hijackings by Shel Horowitz

EUGangs project - Train the Trainers session , 7th – 11th July 2014, Birmingham - UK

Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam Books

LeDoux, J. (2007). The Amygdala. Current Biology, 17(20), R868-R874

Goleman, D. (1995). Η συναισθηματική νοημοσύνη: Γιατί το «EQ» είναι πιο σημαντικό από

το «IQ», Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

www.restorativejustice.org.uk

www.danielgoleman.info

www.psychometriclab.com

http://www.rjc.org.uk/resource/how-to-make-rj-inclusive/

Βιβλιογραφία

Κοινωνιοψυχολογικες

προσεγγίσεις/προοπτικές στα πλαίσια

που επηρεάζονται από συμμορίες

Στην επόμενη συνάντηση

θα ασχοληθούμε με…

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

ΣΑΣ

Tasos Trattonikolas, BS.c, MS.c

Social Worker

Prison Guard

Administrator of the European Programs of Cyprus Prison Department