A R C A N A C E R E A L I A .

C e r e r i s B n c c l i i i i u e r e l i a i o n e s c o n s t a t i n G r a e c i a o l i m r u s t i c i s h o -

m i n i b u s c u r a e f u i s s e , i n d e e x p l i e a t u r e t e u r s p r e t a e s i n t a b h e r o i c i s

] ) o e t i s e t e u r i p s a r u s t i e i t a t e e a e r i n i o n i a r u i n p o s t e r i o r u m m o r e s p o l i -

t i o r e s o f î e n d e r i n t . l i i n c s i i i i u l e x p l i e a t u r , c u r i n d e a s e x t o f e r e s a e c u l o

u t r i u s ( j u e r e l i g i o n i s a r c a n a i n a g i s m a g i s i p i e n i i s e e r i c o e p t a s i n t , q u o d

i n E l e u s i n i a r u n i d e a r u m c u l t u n i a n i f e s t o v i d e m u s u s u v e n i s s e . a n t i q u i s -

s i n i u s q u i d e m i n ( V r e r e m l i y n i n u s , q u e m a n t e s a c r a E l e u s i n i a c u m

A t h e n i e n s i u m r e p u b l i c a i u n c t a c o n f e c t u i n e s s e r e c t e e x i s t i m a n t , n u l l a

v e l p a e n e n u l l a f e r t v e s t i g ï a b a e c l i i c a e r e l i g i o n i s . 1 a t L M s i s t r a t i d a r u i n

i m p e r i o , q u o d i n a g r i c o l i s m a x i m e n i t i t u r , I ï a c c l i i e t C e r e r i s s a c r a

a u g e r i e t n i i s e e r i , E l e u s i n i a e d e a e A t l i e n a s t r a n s f e r r i , I a c c h u s E l e u -

s i n a t r a d u e i c o e p t i s u n t . e t c u m l i i s t e n i p o r i b u s O n o m a c r i t o p r a e c i p u e

a u c t o r e s a c r a c a r m i n a i n O r p l i i c o r u m u s u m i . e . a d b a c c l i i c u m m o d m n

c o n f i c e r e n l u r , n o n n i i r u n i e s t v e l t u n i v e l p a u l l o p o s t e t i a m C e r e r i s

r e l i g i o n e m i n O r p l i i c o r u m c u l t u m a e p o e s i n e s s e t r a n s v e c t a m . t e s t i s

l i y m n u s i l l e C e r e r i s , q u e m s u b M u s a e i p e r s o n a t i n o m i n e L y c o m i d a r u m

g e n s O r p h i c a s a c r a c o l e n s f e r e b a t 2 ; t e s t i s p o e t a i l l e ( p i i s q u i s f u i t q u i

s u b O r p l i e i n o m i n e P r o s e r p i n a e C e r e r i s r j u e r e s i n d e a r a p t u v i r g i n i s

u s q u e a d f r u g e s p e r o r b e m t e r r a r u m s p a r , s a s e t s a c r a c o n s t i t u t a d e -

s c r i p s i t ? ; t e s t e s e t i a m l a m m i n a e i l l a e a u r e a e q u a r t o f e r e s a e c u l o a n t e

C l i r . s e p u l c r i s T l i u r i n i s i m p o s i t a e , c u m O r p h e o t e l e s t a e l i t t e r a s p r o -

1 NVGLOV A μ πεδίον (ν. 17 Odofredns Mnellerus ad mythologiam baccbicam recte videtur ret tnlisse. quod iam altère a. Chr. saeculo in hynino lectum esse papyrus nuper in Aegypto effossa docet, quam siguificavi in Laterculis Alexandrinis (Abh. d. Berl. Ak. 1904 p. 15). sed ibidem cum omnia haec Cereris sacra in Or-pheum niysteriorum prinium doctorem referantur , elncet quam late postea baec sacrorum mixtura patuer i t .

2 Paus. I , 7. etiam in papyro i lia Mnsaei praeter Orpbenm sunt partes. 3 M a n n . P a r 11 p. 7 J a c o b y ) : "cap ον'Ορφενς ô Οίάγρου και Καλλιόπης^·

νίο<^ς τ Τ]<^ν έ^αυτοϋ ποίηβιν εξ "ε &ηκε, Κόρης τε άρπαγην και Αήμητρος ζητηοιν και τον αυτόν "ργη&εντα βπόρον, ον εδίδαζε το των νποδεζαμένων τον καρπόν. idem carmeu respicit Orpb. Argon. 2(j Αήμητρός τε πλάνην καϊ Φερ-βεφόνης μέγα πέν&ος.

P A R T E I .

pempticas ad Proserpinam aliosqne Eleusine cultos (leos inferos quasi mortuorum manilms commissas conscribere fabiilasquc Eleusinias novo eoque subrustico more versilms explicare coepissent. 1

Et iam in posteriorum Orpliicorum fragmeut is , quae quando con-scripta sint, dnbia est quaestio, milita insnnt ex Cereali eultu trans-lata, niillum autem vel mirabilius vel inagis viroruin doetorum contro-versiis temptatum quam Baubonis hoc sive elogium sive opprobriuin quod servavit Clemens Alexandrinus ex erndito satis seriptore ex-cerptnm in Protrept. 2 (p. 17 P o t t e r , ]». 15 ,27 Staehlin): ωκονν δε τηνικάδε την ΕλευβΙνα οί γηγενείς ' ονόματα αντοΐς Βανβω και zJvôav-λης και Τρίπτολεμος, έτι δε Εύμολπός τε και Εύβουλεύς (βουκόλος ύ Τριπτόλεμος ην, ποιμην δε 6 Εύμολπος , ΰυβώτης δε ο Εύβονλενς, αφ' ών το Ενμολπιδών και το Κηρύκων, το ίεροφαντικον δη τοντο }1ι)ήνη()ΐ γένος, ην&ηΰεν). και δη, ου γαρ άνήΰω μη ουχί ειπείν, ζενί-ΰαΰα η Βανβω την Αηώ όρέγει κυκεώνα αν τ η ' της δε άναινομενης λα-βείν και πιείν ουκ ε&ελονόης (πεν&ήρης γαρ ην), περιαλγης η Βανβω γενόμενη ώς νπεροραϋ-εΐΰα δη&εν, άναότέλλεται τα αιδοία παι επιδει-κνύει τι] d-εω ' η δε τέρπεται τη όψει η Αηω και μόλις ποτε δέχεται το ποτόν ή6&εΐ<3α τω ίϊεάματι. ταϋτ' εΰτι τα κρύφια των .Ά&ηναύων μυΰτή-ρια, ταντά το ι και Ορφεύς αναγράφει. παραΟ-ήΰομαι δέ 6οι αι τα του Ορφέως τα έπη, ΐν' έχης μάρτυρα της άναιΰχυντίας τον μνΰταγωγόν'

ώς είποϋόα πέπλους άνεόύρατο, δεϊζε δε πάντα ΰώματος ουδε πρέποντα τύπον παις ύ' ή εν ΐακχος χειρί τέ μιν ρίπταϋκε γ ελών Βαυβοϋς υπό κόλποις ' ή δ, έπε ι ούν μ είδη 6 ε &εά , μείδηό' ένϊ &νμώ,

Γ> δέζατο δ' αΐόλον άγγος, εν ώ κυκεών ένέκειτο. codex Ρ, in quo hic Clementis liber solo positns est, v idetur derivatus esse (u t Philonis <le opifleio Vindobonensis ) ex Caesareensis biblio-tliecae exemplo, quo quarto saeculo Eusebins u teba tur . tan ta est saepe in corruptissimis consensio. velut in y. 4 neglegenter praeceptum est μείδηβε in priore ex posteriore liemistichio. quod commnniter pecca-tuni in Ρ et Ensebio sanavit (1. I lerinannus, dum restitiii t :

η δ' επεί ουν ένόηΰε &εά, μεί^ηΰ' ένϊ &υμω. nain quod Lobeckius snaserat είδη6ε et si qua alia ab aliis prae Iler-

1 do liis cf. quae scripsi in libro Goniperzio obla to 1902 p. 1 sqq. (Orphischer Dcmeterhjjmnus). lammiriani postea ipse Neapoli vidi et contul i et paeno oinnia quae illic al i is flsus ut ex tant ia protuli initie ocula tus test is tueur , ne(jue m i n u s rat ioneni explicandi , quam displicnisse video G. M u r r a y o , viro doc t i s s imo, in J . E . H a i r i s o u ' s Proleg. to ihe Study of Gree/c Religion (Cambr . 1903) p . 669.

P A R T E Ι . ARCANA CEREALIA. 0

iiiiinni invento sordent. 1 lioe igitur vitiuin in aperto. sed apparet, qui lios versus vol explicaturi sint vol emendaturi, a t radi ta eos lectione non niultum aberrarre debere ut in loco satis antiquis testibus mu-nito. quare per se liaud placent quao nuper viro erudito ac sagaci A. Ludwieliio in menteni vénérant 2 :

ώς ειπονβα πέπλονς άνεΰνρατο ' δεΐζε δε πάντα ΰώματος ονδε πρέποντα τνπον- παις δ, η εν i 'άλλος — χειρί τ ε μιν ρίπταόκ' ' ε γ ε λ ω ν Βανβονς νπο κόλποι, ι) δ ' επεϊ ονν μιν ϊδεϋκε ίϊεά, μείδηΰ ' ενϊ &νμω,

Γ> δέκατο ό' α'ιόλον 'άγγος , εν ώ κνκεών εν εκείτο. (pli Λ ir doctus recto quidem proticiscitur al) Arnobio Y 2.~> sq. de J>au-bone eadeni referente , at «graviter errât eum coininuni auctore , non ipso Cleniente roinanuni seriptorein usmn esse opinatur. neque enim lioe uno loco, sed per totum caput et ultra Arnobius duce Cleniente ut i tur , quem saiie libéré et rhetorice amplificat et ad suuni arbitrium explicat. niliilo minus versio eius ac pedestris circuinscriptio valde utilis est nobis. nam tu m temporis (tertio saeculo exeunte) limita an-ti(piae roligionis vestigia etiam v igebant , unde vol obsoleta rectius ille < j uai 11 nos intellegere posset. sic igitur ille 1. c. p. 106, 10 lteif-ferscli. : c. 25 obstinatissime durât Ceres et rigoris indomiti pertinaciam retinet. quod cum saepim fieret neque ni lis quiret obsequiis ineluetabile proposition fatigari, vertit Baubo artes, et quam serio non quibat, alli-cere ludibriorum statuit exhilarare miraculis : partent illant corporis, per quam secus femineum et subolem prodere et nomen solet adquircre genetricum, longiore ab incuria libérât, facit sumere habitum puriorem et in speeiem levigari nondum duri atque hystriculi pusionis. redit ad deam tristem, et inter illa communia, quibus moris est frangere ac tem-perare maerores, retegit se ipsam atque omnia illa pudoris Joca revelatis monstrat inguinibus. utquc pubi adjigit oculos diva et inauditi specie solaminis paseitur : tum diffus!or facta per risum aspematam sumit atque ebibit potionem, et quod diu nequinit verecundia Baubonis expri-mere , propudiosi facinoris extorsit obscenitas. 26. calumniari nos im-probe si qui8 forte hominum suspicatur, libros sumat Threicii vatis, quos antiquitatis memoratis esse divinae, et inveniet nos niltil neque callide fingere 7ieque quo sint risui deum quaerere atque efficere sanctitates.

1 quod in Ρ an te correcfcorem fuisse vitletur wiGlAHicG (abuiulanti iota ut saepe ser iptuin) niliilo plus vale t quam HlCiNquod v. 2 pro HCN fuisse vi i letur . de bac o r thograph ia cf. Comment , in Theae te t . ed. Diels et Scliubart (Berl. 1905) p. x n i sq.

2 N. J a h r b . f. class. Phi lol . 141 (1890) p. 57.

6 1T. D I E L S . Ι Ά Κ ΐ Ε î .

ipso:s' namque in meclio ponemus versus, quos Calliopae fiJius ore edidit graeco et cantando per saecula generi publicavit huma no :

sic eif'ata simul vestem contraxit ah imo, obiecitque oculis formatas inguinibus res. quas cava sueeutiens Baubo manu—-nam puerilis ollis vultus erat.—plaudit contrectat auiiee. tum dea defigens augusti luminis orbes tristitias animi paulum mollita reponit : inde manu poclum sumit risuque sequenti perdueit totum cyceonis laeta liquorem.

E x Arnobii paraplirasi et versione primum elucet recto emonda-tum esse ένόηΰε, t u m , quod pluris est , nul lui 11 esse Iacclium, quein iam Lobeckius addubitaverat 1 et Liuhvicliius res t i tu to v. 2 παις ό ' ήεν ϊαλλος ( i n f a n s pudendis effectus ludibrium erat ) e inedio tollebat. nain Arnobius etsi haud recte sui saecnli nequi t ia abusus 2 pu t a t glabrum pu])ulum formatuni esse ex inguinibus J îaubonis, euni explieat in spe-ciem levigari nondum duri atque liystriculi pusionis, t amen recte omnino intellegit quod latine vert i t « nam puérilis ollis (seil. inguinibus) vultus erat. ergo ϊακχον sonare vidit ])udenduni muliebrc, quod nostrates t'n-gisse sane permirum est. Dionysiuin quidem maiorem tyrannuin Si-eiliae, qui in tragoediis suis obsoletis et abst rus is u t eba tu r vocabulis, τον χοΐρον dixissc constat ϊακχον. niiniruin in sermone sacro et re-condito άπο τοϋ Ιάχειν vel Ιακχεΐν vocabatnr δ χοίρος, ut a grunniendo in Testamcnto porcelli 31. Gnuin ius Corocotta inducitur . eiusniodi glossis quanto opere olim oiacnlorum poe tae , tum ditliyrainboruin delectati s i n t , in yulgus notuin es';, ipsi Orpliici poetae luxur iant liuius modi glossis sacris velnt IV. 252 Abel :

καί βέδν ννμφάων κατ αλείβεται, αγλαον νόωρ. ipse Clemens ex Epigene Περί της Ορψεως ποιήΰεως in tegrum glos sarium excerpsi t , quod operae pretium est hue atterre. 4 nam eiusdem

1 Aglaopliam. p. 826 coque suspectior rcdditur ille palpa tor la ceint H , qnem neque Arnobii inierpretatio admittit neque aliunde cognitum habemus.

2 Cass. Dio 48, 44 παιδίον τι των ψι&νρών οία ai γυναίκες γυμνά ώς πλη&ει ά&ύρουΰαι τρέφουΰιν cf. Bir t <le pueris n i iuut i s I n d . lect . aest . M a r p u r g . 1892.

3 Atheu . I I I 98 1) "Λ&ανιg δ εν ά Σικελικών τον αυτόν φηβι Jiovveiov και τον βοϋν γαροταν καλεΐν και τον χοιρον ϊακχον. de p u r p n r a t i poetae de l i ra -mentiw. quae praeivi t Euphor ion ibus , cf. Meineke Anal. Alexandr. p. 136.

4 Strom. Y 675/6 Po t t . κερκίαι καμπυλόχρωβ ι τοις άρότροις μηνύεο&αι, ΰτήμοοι δε τοις ανλαξι, μίτον ôè το βπέρμα άλληγορεΐα&αι. και δάκρυα ζΐιος τον δμβρον δηλοϋν, Μοίρας δε αύ τα μέρη της βελήνης, τριακάδα και πεντεκαι-δεκάτην και νονμηνιαν ' διο καί λευκοα τόλους αύτάς καλεΐν τον 'Ορφέα φωτυς

P A R T E I . ARC ΑΧ A C E R E A L I A . 7

esse far inae oinnes istas voces atque ϊακχον neminein latet . a tqui χοΐρον in vulgar i sennone naturam muliebrem signitîcare cum aliunde 1

notum est tuni ex Acliarnensium iocis. ergo duplici metapliora usus Orphicus Baubonis inguina (non solum ipsam niulieris na tu ram )porcum primum, tum iacchum nuncupat , quod Arnobius,nisi e contextu versnnm d iv inave ra t , ex lexicis, qualia tum ferebantur, facile liaurire potuit .

Idem recte intel lexi t quae continuantur χειρί τε μιν ρίπταΰχε dicta esse de Baubone pa lpante ac quasi ventilante sua inguina. ergo hoc quoque recte expressum :

quas cavâ succutiens Baubo manu . . . plaudit contrectat amice.

de vitio metrico , quod inesse que run tu r , nolo loqui uberius , quia non niemn esse sentie delinire, quid concessmn fueri t rbetori Afr icano in re metrica , quoniam in nniversuin cons ta t , quanta licentia tum Yulgares poetae (velut epigrammatmn a Bneelielero collectornm) et cliristiani sint grassat i . a t onmino quaer i tur , nuni mera subsit negle-gent ia . nain qui sacras velarier et coronarier pinos consulto dixit Y. 7 (p. 1 7 9 , 2 4 ) , ut prosam o rna re t , et qui in proximo versa ollis ad Enn i i , Lucret i i , Vergilii exemplum posuit, ne ille etiam illuc delabi po tu i t , u t correptis iambis cava et manu nescio quo ]>acto antiqui-ta tem imitari sibi v ideretur . 2 π tu t es t , de sensu interpretat ionis Ar-nobianae nulla est controversia, unde iam graecis paulo magis impli-cat is verbis lux h au scio an affulserit. nihil enim mutandmn , modo intel legas poetam istum vulgarem vulgariter interposuisse explicandi grat ia χειρί τε μιν ρίπταΰκε in ter ea quae ar te inter se nexa sunt

παις d' r εν ϊακχος ... γελών Βανβοϋς νπο κόλποις.

sub sinu seilicet apparen t Baubonis inguina retecta tamquam pneri os idque ut par est (lioc inest in particula τε) plaudit et contrectat nut r icmn more. :î ergo totiun f ragmentmn, unam I ïermanni emcnda-

ovGccg μέρη. πάλιν αν&ιον μεν το έαρ δια την cpvGiv, άργίδα δε την νύκτα δια την άνάπαυαιν, και Γοργόνιον δε την ΰεληνην δια το εν avTfj πρόοωπον, 'Αφρο-δ ίτ ην δε τον καιρόν, κα& ον δει οπείρειν, λέγεοϋ'αι παρά τω θεολογώ. Cfr . P ro t r . 2 , 2 2 : της Θέμιδος τα άπόρρητα βνμβολα ... , κτεις γυναικείος, ο έβτιν ευφημως και μυοτικώς ειπείν μόριο ν γυναικείο ν.

1 vel π t χοιρ ίναι conchulae a s imi l i tudine par t i s nmliebr is nomen acceperunt (cl'. O. .Talin lier. d. sache. G es. d. Wiss. 1853 p. 18; t ab . V 6), tum a porcellis is t is n ia te r iae s imi l i t ud ine porcellana vasa vocata sun t .

2 de s imi l ibus Ausouii arehaismis egi t Léo Gott. gel. Anz. 1896 p. 791 e t Sku tsch in l ibro Γέρας F i ck io oblato p. 143.

3 Buechelerus , qui vehementer probut et Clementis et Arnobii lias v ind ic ias , ainieissime mihi sugger i t Persi i notam illain aviam, quae cunis ex imi t puernui et tune manibus quatit (2,35). i l laque et iam notioi· est Hector As tyanac ta pa lpans : επεϊ κναε -πηλέ τε χεροίν (Ζ 474).

8 I I . D I E L S . P A R T E I .

tionem si excipias, sic ut traditum est liabeto in tegrum et in temera tum: cbç είπονΰα πέπλους άνεύύρατο, δεΐζε δε πάντα ΰώματος ούδε πρέποντα τύπον ' παις δ1 ή εν ϊακχος ( χει ρί τέ μι ν ρίπταβκε ) γελών Βαυβοϋς νπο κόλποι ς. η δ επεί ούν ενόηόε ïhà . μείδ^ΰ' ένϊ ίϊυμω, δέκατο ό' αϊόλον άγγος, εν ώ κνκεών ενέκειτο.

< 1 ικκΐ sic latine verto brevius, opinor, a t aper t ius quam Arnobins : sic effata palam sublata veste pudenda eorporis ostendit. namque os puerile ferebant inguina, quae tremulos Baubo crispante cachinnos edebant. haec visa deae risum peperere. tum dextra calicem p rendit, quem cinnus adimplet.

Caubonis igitur ludicrum subrustieum lux; f u i t , u t sublata veste in-guina i. e. totam snb sinu (νπο κόλπο ι.ς) s i tam partem ν en tri s pube tenus nudare t atqne concusso abdoniine et rugis eius varie distort is liumani oris aspectum daret circa umbilicum velut nasuni ridicule se rugantis . qua in re nondum exploratnin est, cuiusnam sexus specieni hoc ventris os prae se tnlisse dicatur ; qnippe verba haec παις ι]εν ϊακχος, masne an feniina repraesente tur , in dubio r e l i n q u n n t . d e fe-mina sane qnilibet primiun cogi te t , nisi Arnobii in terpreta t io inter-cédât.

A t quid t andem, inquies, in hac re ludicri Ί nonne Arnobins recte ( c. 27 p. 108, 2 2 ) : quidnam quaeso in spectu tali, quid in pu-dendis fuit verendisque Baubonis, quod feminei sexus deam et consimili formatam membre in admirationem converteret atque risum, quod obiectum lu mi ni conspectuique divino et oblivionein miseriarum daret et habitum in laetiorem repentina liilaritate traduceret ?

Haec si quis obiciat, ego lndi euiusdam commonefaciam , quam in l lelvet iae quodam vico olim se vidisse nar ra re memini viriim doetnm sane ac severum, sed plebeculae mores studiose rimantein. « Yersabar , i nqu i t , ante aliquot annos per fer iarum aes t ivarum otia in l le lve t iae oppidnlo regionis amoenitate conspicuo, verum popularibus magis quam externis hospitibus celebrato. ibi post cenam , cum pluviae exitum a rce ren t , unus ex adnlescent ibus, I le lvet ins n a t i o n e , qui p ic turae Monaci id temporis operam d a b a t , Turcum ventriosum , quod verna-euh* dicebant Bauchtiirke, acturum se esse professus est . <piod cum a iuniorilnis cum plansu acceptinn esse t , post a l iquantum morae ac praeparationis pone mensam coram spissa corona hospituni prodii t Turcus ille niirum in modum vest i tus . etenim inferiora corporis mensa obtegebantnr , superiora quae eminebant amplissiiuo panno viridi tamquam tiara (Turban dici solet) operta erant . a t inter u t rumque

P A R T E I . ARC ΑΧ A C E R E A L I A . 9

venter adulescentis ίιιnlns apparebat fuligine in oris liumani effigiem coloratus . in centro extabat umbilicus velut nasus , supra oeuli duo superciliis inagnis cireuindabantur, infra suberat ininianis r ic tus . iam proeax adulescens concinente musica latera niovere, ventrem erispare, abdominis rugas line illuc Hectere coepit, ut virgines Ilelvetiae — nam paucae quae aderant Britannieae ilico cum clamore aufngerant—cum senioribus A'iris matronisque popularibus ri su paene dirnnq>crentur ac siinima eius coctus liilaritas effieeretur. » sic milii auctor gravissimus nar rav i t , qui tamen cum ex eo quaererem, mini forte antiqui moris I l ehe t i i vestigia (ut lit) in ludicra versi superessent, nescire se fate-b a t u r , quae esset eius ioci origo, ac ne illud quidetn se scire, utruin is ex IJelvetiorum popularibus ludieris an ex artificuni Monacensium fescenninis sit pet i tus . u tut est , hoc elucet quai η nullo apparatu lio-mines simplices possint ad siuninam festivitatem commoveri. ipse 111e-mini paulo decentiore ludo mimicos subinde liomines mensibus sublatis inalum quoddam vel yulgare vel sinicum mappa involutnm sic agitare, ut ca])itis liuinani similitudine in varios modos inclinati omnium . qui spectabant , vultus in liilaritatem etfunderentur.

Non dubito, quin ei quibus popularium morum studium cordi est similia multa proferre possint. 1 nos intérim iugulum petimus. quae-ri tur eiiiin , num quod eius re i , quai η Orpliicus poeta obscuris ver-sibus signiticat, in ipsis Cereris sacris relictum sit vestigium . nam cum antiquissiinus ille quem tenemus liymnus Eleusiniis deabus in festo obi a tus ita eompositus s i t , ut mysticarum caerimoniarum sériés, quas singuli deinceps mystae per feriarum celebritatem i]>si vel pa-trabant vel patiebaiitur, in epicam de dearum fatis narrationem sol-A'eretur, consentaiieum est lîaubonis obscena ludicra non sine ipsius festi (Vrealis exemplo versibus celebrata esse, qua in re ïambes simi-litudinem viri docti diu at tulerunt , cuius personae naturam ex iam-borum religione Elensine et Pari culta explicandam esse omnes eon-sentiunt. etsi Eleusine Baubonis atticae mulieris nulla adliuc vestigia inventa sun t , quod facile intellegi potes t , in aliis regionibus minus perpolitis agreste illud numen plus auctoritatis retinuisse videtur, vel ut in ipsa insula Paro , cuius (Jerealia Arcbilocbi parentes induxisse videntur. illic enim extat votum Erasippae l'rasonis tiliae Ήρτ}, 1ή-μψρι &εΰμοφόρω και Κόρη καί Jd ΕνβονλεΙ καί Βανβοΐ erectum 2,

1 p rocul t amen habenda exenipla γυναικών vel per pe tn l an t i am vel per irani άναΰυραμένων , de qu ibus c f . O. J a b o 1. e. p. 9«>. ueque vero προβαοχάνιον est

nubonis ges tus , u t doctissinia virgo p u t a t J . E . Harr ison Prolegomena ]). 570. 2 Beehte l in Colli tzi i Dialeldinxchr. I I I 2,590 n. 5441.

1 0 i r . n i κ ι , s . l ' A R T E r .

<1 ιιο<1 ad liane Iïaubonem pertinere nonio negavit . 1 quod olini lege-ba tur B A B O I . nunc correetum est postquain Y l i t teram su])ei' A in lapide scvipla reporta est. sed tieri potest . u t Βαβώ vulgar is t'uerit forma, nain βανβάν et βαβάν (de eoncubitu ) idem est et liane popu-larem matrimonii patronam eu m antiquissimis caeiimoniis coniunctani fuisse, quae ad a gros fecundandos valerent, et per se eredibile est et confmnatur eognatarum nationum ( ut al iénas sileam ) r i t ibus rusticis, vol ut e germanicis et slavieis moribus limita eiusmodi Mannliardtius noster eollegit et scite interpretatus est. 3 sed in hune quaerendi cam-puiii qui latissime patet nolo excurrere.

Lmnio explieare studeo et ampliftcare ea quae in Poetis Pliilosophis p. loi; ad Empedoclis fr. 15.') suee.ine.te signifîcaveram. Ilesycli. s. v. βανβώ : τι&ήνη Λήμητρος ' όημαίνει δε κ αϊ κοιλίαν, ώζ παρ' ΈμπεδοχλεΙ. ibi adnotaveram liaee : « nomen illustratur absonis Mis ftguris fnjlinis, quae in templo Cereris Prienensi lH9i) inventas sunt. eaput enim deest, venter cum inguine tamquani os ornatur. » de hae explicatione loannes •Sclirader, I'rienes reporter ac descriptor doctissimus, aliquid dubita-tionis movit 1 : « Der Kreis », inquit , « in dem die Urkldrung zii suchen •ist und, die Art trie solclie ungeheuerliclien Bildungen zustande kommen lionnten, trird durch diese S'telle sielier richtig bezeichnet; oh niait frei-lich die Beschreibung der Figuren als zntrejfend anerkennen iri/l, muss daliingestellt bleiben : der erste Eindruck ist der, dass der Kopf uninit-telbar auf die Beinc gesetzt ist, nieht dass Brust und Kopffehlen und der Bauch aïs (iesicht gestaltet sei. »

1 cf. O. Kern Baubo ( Pauty-Wissowa l i . E u e . ) . Crus ius ad Herond . p . 128. addo nunc in papyro illa Baubonem (v i t iose Βρανβώ voea tu r ) Metan i rae p a r t e s agere, ubi Demophoutis sors na r r a tu r .

2 Die te r ich Philolofj. 42, 4. βανβώ ν Herodeus etsi coliaeret cum verbo βανβάν, ililiî 1 tamen vinculi habet cum Baubonis p j r s o n a .

3 BaumkulttiH c. 5 p. 122 sqq. Mytliol. Forsrh. p . 2:38 sqq. (Cereris et I as ion is mat r imonium) .

4 in g rand i illo opere Prieur (Berl. 190 1) p. 103. ad usiim legent ium e figu-ra rum i l la rum inult i t iuline M. Liibke p ic tor Berol incnsis duas hic accn ra t iu s deli-ueav i t . ac n. 8615 respondet siniulacro lucis ope confecto 152 in l ibro Priene p . 161, at non idem exemplum del ineator expressi t , con t ra n. 8612 clar ior est i m a g o eiusdem exempli f. 15o illic exhibi t i . typos Pr ienenses e t iam F . AYinter r e d d i d i t in 8uo l ibro Typai d. fiij. Terrakott.cn ( Antike Terrak. III 2) p. 22H n. 1-5. quod ille ii g aras coniicas caricatas videre sibi visus e s t , a Schradero s a t i s e x l o c i , ubi inventae sunt p lur imae , sanc t i t a te r e f u t a t u m est . ce te rum m u l t a exempta VIusei Berolinensis ex code m pro typo expressa sun t , a t a l iud alii p r aes t a t ideo , quod tigulus in nonnul l i s mollem argil lam stilo accura t ius postea expol iv i t or isque li-neamenta a l t ius impressi t . — de Baubonis l iguris , quas olini (cf. Miller Mél. d. Ht. grecque p. 459) et nuper {Journ. of Hcll. Stud. XXV 128; agnovisse sibi v i d e b a n t u r , tacere ni al i m.

P A R T E Χ. A R C Λ N'A C K U E A U A . 1 1

Contra liane viri amicissimi dubitationem non redibo ad ca, quae supra de Baubone exposui, neque Einpedoclis illa glossa , unde pro-feetus erani , abutar. lioe enini esset principium petere. eeterum contra archaeologum oculis decet non glossis pugnare. suis eniia qnisque oeulis in eis exemplis , quae delineanda curavi , sine dubio intelleget non caput cruribus iinposituni esse, sed ventreni t'einineuni ipsa sexus na-

Mus. Berol. n. 8G15. Mus. Berol. n. 8612.

F i g . ι — B a u b o n u m Pr ienens ium (saec. IV) exempla duo.

tura conspicuuin. 1 quid enini esset caput înuliebriter ita desinens '? ergo venter sane agnoscitur, sed in liuinani capitis is forma ni mutât us. J

quid hoc sibi vult prodigium 1

1 maxime ins ignes bac pa r t e sunt fig. 149 et 151. 2 non caput, sed os in i l la adnota t ione dixeram qu ia pars ail versa t a n t u m ab

art if ice onuclea t ius expressa est . eeterum non hoc est controvers iae iugu lnm.

12 Π. DIELS. P A R T E R.

In remotissimam liane antiquissimamque partem rusticanae reli-gionis lucem niihi atterre videtur mira masculi inembri formatio, <|iiae per onmem antiquitateni valet, dico virilia aut in animalium ant in virorum specieni intégra vel ex parte t ransformata. 1 atque idem fere interesse puto inter virmn mentulatiini et ipsmn pliallum quod inter Ioveni fulmen gestanteni et ipsmn Κεραννόν. 2 atque ut fulinen primuin alatmn repraesentant, tum aquilae totam tigura.ni addunt , sic pliallum primum alis ornant, tum an i mal is corpore augent, deniquc hominis ca-pite et corpore adiunctis spirantem viventem vigentem fingunt. sic quod prisei illi liomines in virilitate divimim potensque inesse sentiunt, sui iuris esse volunt, sic eimi deuni pliallophoria pie venerantur, (juem ad rei rusticae incrementiini plurimum valere vident.

Similis Cereris religio: in agrorum ubertate, in animalium fecun-ditate, in matrimonii fertilitate oimiis spes agricolae. liaec a sua quis<pie dea expetit, line omnis votorum ratio vergitur. iam vero ut Bacelius maseulos adamat r i tus , ita Cereris d-εΰμοφόρον religio ad matronarum magis sensa et eogitata spectat. Eleusinius quidem ritus paene totns est matronalis. liinc igitur facile intellegi potest, eur priscis temporibus ab agrieolis peculiaris dea Concuba indigitata et sub uteri forma eulta sit. nain aut plane fallor aut sic res explicanda est. .Prienenses ζοιλίαν

i. e. βανβώ liuniano ore ex])ressam liunianisque eruribus incedentem iingebant . ut qui spectabant mentis venerationisque aciem in liane potissinium partem converterent et hoc maxime nunien sibi affore crederent.

Veri est similliinum Baubonem illani priniitus seorsum cultani, tune ut Ceraunum in Iovis dicionem , sic illani in Cereris nobilein coetuni receptam esse. Line ut magnae deae sive nutrix sive ancilla et alio et in Ioniam translata est. bine symbolis variis ut Eleusinii cultus faniula ornata est. nam apud Prienenses quidem creberrima est illa figura (piani n. 8015 (v. tab.) repraesenta t , puella in ventre capitato poma gestans velut uvam et mala. hoc exemplum plane re-spondet Priapo , qui nudato et ipse inguine humanam fecunditatem prodit simulque in sinu fructuum ubertatem exhibet. ;i gemella igitur

1 exeinpla abuiulant cf. 0 . J a b a i i diss. do fa.sciuatioue lier. d. sache. Ges. 1855. von ILilier Thera I I I 186 Inscr. Gr. X I I 3 Suppl . 1658. vide p rae te rea Kaibe l ium Xachr. d. Gotling. Ges. d. Uiss. 1901 ,49 .

2 Usener Keraunos in Mus. Elien. 60, i sqq. :i Cornu tus 27 (Priapus) εμφαίνει y à ρ το utytdog των αιδοίων την πλεονά-

ζονβαν εν τω &εω βπερματιχην δύναμιν. η δ' έν τοΐζ κόλποις αυτόν π αγκ αρ π ί α τ>)ν όαψίλειαν των έν ταΐς οίχείαις ωραΐξ έντος τον κόλπου φερομένων και άναδειχνν-μένων καρπών, cf, 0 . J a k n lier. d. s. Ges. V I I (1855) 237,

P A R T E I . A R C Α Χ A C E R E A L I A . 1 3

liuiiis frugifera dea Baubo, ut similis species canistri etiam in aliis mysteriorum et matrinionii caerimoniis adhibetur. alia figura in capite gestat ealatlmm , cuius exempli niliil ni si delineationem in musci serin ii.s superesse doleo. symbolum ipsuni in Eleusinio ri tu niliil expli-cationis indiget. nec magis tertiae, quam expressam videtis 8012 (su-pra) fax; quarta (fig. 1."»()) lyra insignis; quinta (cuius exemplum in privatis aedibus inventum) liydriam portât, omnes fore figurae comis in muliebrem moduin ornatis puellas, ut consentaneum est, non pueros repraesentari docent. varia liaec ininisteria etsi liaud dedecent sacri famulatus ancillas, cave tamen credas plures Baubones, si licet lioc iam nomine uti , per dies festos sanctis coctilms interfuisse, imino lyrae symbolum ad aliam nos ducit conieeturam. constat Cereris sacra ut similia mysteria cliorearum strepitu personari solita. 1 itaque fide indignum non est illani corporis nudationem , quam Orphicus ]>oeta significat et Prienensium vota repraesentant, pertinere ad mysticuni ([iiendain initiatarum mulieruni cliorum, «pu Baubone duce cordacem quendam ductare et bac ipsa lascivia fecunditateni et sibi et agris a deis exoptare assueverit.

Ne lioc qnidem loco tangam quae a]>ud alios populos similia in-veniuntur 2 , at facere non possum quin animaliuni psallentiuin cliorum comnieinorein , qui in pepli Lycosurensis limbo ab artifice saec. fere alterius a. Clir. fictus est. ex figuris in eodem l)es]»oinas fano in-ventis singularibus apparet ibi anti(piissimos illos animaliuni clioros in sacris adhibitos fuisse , quos olim in l>accbicis χώμοις personas equis, lnrcis, avibus, ranis assimilatas egisse constat. 4 ut igitnr figuli Lycosurae vota conficiebant, quae sacri muneris nieinoriani et saluta-reni vim quasi niiiltiplicabant, ita Prienenses (puxpie artifices e sa-cra ru ni cliorearum recordatione similemque in nsiini vota ista agrestia mulierculis religiosis fabricabautur. '

1 meinineris velim iacchici chori, cuius adunibra ta imago ex ta t in Ean i s . 2 cf. AVeinhold Z. Gesch. d. lieidn. Eitus (Abh. d. Berl. Ah. 1896) p. 29 sqq. 3 Conze Sitzungsb. d. Berl. Ak. 1904 p. 1135. ipsam imaginera pepli , qui in nui-

seo na t iona l i Atbeniensi ex ta t , habes ap. Cavvadian Fouilles de Lycosoura I A t h . 1893. 4 cf. Pe rd r i ze t Bull. d. corr. hell. X X I I I (1899) 635. 5 no pis tores quidem abhor ren t ab bis rel igionibus cf. Atben. XIV 647 A de

Tbesmopbor i i s Syracusanis (εφηβε ία γυναικεία a καλεΐΰ&αι κατά πάβαν την Σικελίαν μυλλούς καϊ περιφέρεΰ&αι ταΐς &εαΐς, de quorum nomine cf. Colnmba Archiv. Stor. Sic. N . S. x n i fasc. 3) , 647 π (χοιρ ίνα ι ) . cf. Lobeck Aglaoph. 1067. scilicet pem-matologia sacra , quam i 11 e subsannaba t , séria qnaest ione admodum d i g n a ; de germanic is rébus cf. Hofler Zeitschr. d. Ver. f . Volbl:. Berl . 1902, 431; 1904, 431; 1905, 319. Brevi te r t amen hoc raoueo πόπανα δωδεκόμφαλα ( Insc r . Gr. I I I 77,

ΡΑΠΤΕ I.

Haec si reete coniectura nostra enucleata sunt , facilins explicatur, quod ^Iajiiiesine ail .Maeaiulriun lîaubo cum Coscone et Tliettale tria (lem .Maenaduin cllicit, ipia sacra Iîacciiica (·&ιάβον§ ΙΙάκχοιυ) secunibmi Tln'biimiin rit uni ibi instituta esse sacerilotes Magnesii tinxerant. 1

siniul L I I N E iteruin elucet. ( | 1 I Î I I I I arto vineulo tuai Cereris et lîacclii nivstieae religiones inter se nexae fuerint .

Quodsi ex liinpeiloclis illo fragmento lioc certe constat lie in Si-cilia i|iiideni Baubonis iiiuiien iiiauditiiin fuisse, et oinnino eani iiisulani prae ceteris (Vreali cultii enituisse tôt ac tanta tenipla (leabus Eleu-siniis sacra ibi eruilerata confirmant, spes niilii ali<iuani<liu erat ctiam in Siciba vota inveniri posse similia I'rienensiluis. at cuin ante duos annos iiiusei I'anornntani lnpogaeuni opere liglino refertissiiiium emn otio et studio peripiiremn niliil ego inveiii. niliilo setius »ratiae niiiii agendae sunt nulle i|uoque promo condo illins tliesauri, pracsidio ai· decori archacologiae .Siculae, qui etiain aliditas suas opes liheralissinie in nieuin usuin reclusit et heneticiis niultis publicis privatisipie liospi-tis η 11 i 111 il ι H in aeternuni sibi ilevinxit.

Pringsheim /ur Gesch. il. deux. A'nlls Miinchen 1905, 103) vol πολνύιιφκλα v'Clem. Pro t r . 2 , 2 2 ) deabus Eleusiniis praeoipue oblatu viileri ex eadem sentiendi ant i -quitat.e , unile liaubonis ventrem explieare stiuliii. niniiniin Tel lur is non sol il m libéra (μαβτοί) i l ieuutur , sed etiain innbilicus. quare in Apollinis sacro Delpliieo, quod olini Telliiris fuisse constat , exta t vest igium ant iquiss imae religionis V&s ομφαλός, i temqne in Eleusinio templo ùu.cpcdôs in honore f u i t , quod quiilem non era t , eur viri ducti niirarentnr (cf. Pr ingsheim 1. c. p. G5), si origines maternae religionis late sparsas in ant iqua Graecia reputiissent. ompliali sacri eani explica-tioneiu, quani A. Dieterich Millier Erde (Leipz. 1905) p. 10(5 indicat neque tamen ipse lidenter conimendat , ut idem sit ac p h a l l u s , commémorasse sat is esto. nee cum Kohdeo consentie Psychés I2 132), qui e.x 9όλον forma e t religione umbili-cum cxplical .

1 O. Kern limer. May η. 215, 21 sqq.

Jierolini. H E R M A N N U S D I E L S .