Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών ۩ Τεύχος 22 ΑΠΡΙΛΗΣ 2009

ΠΑΤΡΑ 2Η οργανωτική επιτροπή του Θεσμού

(Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών –Αγώνες Ελληνικού Θεάτρου Σκιών), συ-νυπογράφει το παραπάνω βιογραφικόαφιέρωμα προς την αείμνηστη ΣοφούλαΚαλογερά - Θεοδωροπούλου (Συνέχεια στην 2η σελίδα)

Ο Πρόεδρος και το Δ.Σ. του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου σκιών

σας εύχεται

“ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ”

Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ: “ΓΛΩΣΣΑ Ε’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ”του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη

"Το Θέατρο Σκιώνστην Μακεδονία"

3ο Μέρος Του Θωμά Αγραφιώτη

(Σελίδα )

ΚΑΙΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΕ-

ΜΙΚΗ ΚΟΖΑΝΗ:ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΑΣΒΑΝΑΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1978

Η εφημερίδα

“ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ”“ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ”... Η ΤΕΧΝΗ ΑΝΟΙΚΕΙ

ΣΤΟ ΛΑΟ...

Η Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας οργανώνει κύκλο ομιλιών –συζητήσεων με θέμα «Σύγχρονες ανθρωπολογικές έρευνες

στη νησιωτική Ελλάδα».

Δευτέρα 27 ΑπριλίουΜαριγούλα Κριτσιώτη: Ο χορός, η «θέση»

και η «σειρά» στην περίπτωση της Καρπά-θου

Δευτέρα 11 ΜαϊουΠαρασκευάς Ποτηρόπουλος: Τοπία ταυτό-τητας στην Παλική Κεφαλλονιάς. Η μνήμη,

η εμπειρία και οι αναπαραστάσεις τουχώρου

Δευτέρα 18 ΜαϊουΣάββας Χατζηγεωργίου: Έθιμα και χοροί

στον κυπριακό γάμο

Δευτέρα 25 ΜαϊουΚωνσταντίνα Μπάδα: Μνημονικοί τόποι

και υλική μνήμη στη Λευκάδα

Για τη Σοφούλα!

Σελίδα 7

Σελίδα 11

ΠΑΤΡΑ 3ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ4ΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑ-ΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ ΔΙΕ-ΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ2009

ΠΑΤΡΑ 4Πρωτόγνωρη

καθυστέρηση κα-ταβολής χρηματι-κών βραβείων καιαμοιβών των«4ων ΑγώνωνΕλληνικού Θεά-τρου Σκιών»

Επιστολή οργα-νωτικής επιτρο-πής στο ΔήμαρχοΠατρέων ΑνδρέαΦούρα.

Την Κυριακή 5 ΑπρίληΤην Κυριακή 5 Απρίλητελέσθηκε το 40θήμερο μνημόσυνο της Σοφούλας,

Μουσείου Ελληνικών ΛαϊΜουσείου Ελληνικών Λαϊ--κών Οργάνωνκών Οργάνων (ΜΕΛΜΟΚΕ)(ΜΕΛΜΟΚΕ)

Πάτρα 1

Σελίδα 2

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Η Οργανωτική Επι-τροπή του Θεσμού ΦεστιβάλΘεάτρου Σκιών με αυτή την

επιστολή θέλει να εστιάσει τηνπροσοχή σας στο Θέμα των4ων Αγώνων Ελληνικού Θεά-τρου Σκιών που πραγματοποι-ήθηκαν τον Σεπτέμβριο του2008 στο Παλαιό ΑρσάκειοΠατρών με μεγάλη επιτυχία,όπως και εσείς θα διαπιστώ-σατε.

Το ζήτημα είναι ότι δενέχουν καταβληθεί ακόμη ταχρήματα τόσο για τους καλλι-τέχνες που απέσπασαν τα βρα-βεία του εν λόγω Θεσμού, όσοκαι για τους καλλιτέχνες πουσυμμετείχαν στην διοργάνωσημε τιμητικές παραστάσεις.

Όπως είναι φυσικό μια τέ-τοια καθυστέρηση (περίπου 6μηνών) δεν δυσφημεί μόνο τηνΔΕΠΑΠ αλλά και εσάς τονίδιο, κύριε Δήμαρχε, τους πα-ρευρισκόμενους βουλευτές κ.κ.Απόστολο Κατσιφάρα και ΝίκοΤσούκαλη τον αντιδήμαρχοΠολιτισμού κ. Αλέξη Σκαρμέα,την Πρόεδρο της ΔΕΠΑΠ καΕλένη Δάσιου, τον εκπρόσω-

πος του Νομάρχη Αχαΐας, -νομαρχιακό σύμβουλο κ. Γ. Αγ-γελόπουλος και τα μέλη τηςκριτικής και οργανωτικής επι-τροπής που στην ουσία απένει-μαν αντί για βραβεία,ακάλυπτες επιταγές.

Ακόμα, η καθυστέρησηαυτή, υπονομεύει τον Θεσμόαπέναντι στους ίδιους τους αν-θρώπους που τον στηρίζουν,οι οποίοι είναι Μέλη του Πα-νελληνίου Σωματείου ΘεάτρουΣκιών, θερμοί υποστηρικτέςκαι πολύτιμοι συνοδοιπόροιτου Θεσμού αυτού όλα τα χρό-νια της υλοποίησής του.

Τέλος, όλοι ξέρουμε ότι οικαλλιτέχνες της σκιάς ζουναπό και με την τέχνη τους καιγνωρίζοντας καλά την ευαι-σθησία σας πάνω στο θέμααυτό, παρακαλούμε για τιςδικές σας ενέργειες προκειμέ-νου να διευθετηθεί αυτό το ζή-τημα το συντομότερο δυνατόν.

Ευχαριστούμε εκ των προ-τέρων.

ΠΑΤΡΑ 4Η επιστολή της

Οργανωτικής Επι-τροπής των 4ων

Αγώνων ΘεατρουΣκιών

ΣΟΦΟΥΛΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑΣΟΦΟΥΛΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ- ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ- ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Κόρη του μεγάλου καλλιτέχνη

των σκιών Ντίνου Θεοδωρόπου-

λου, αγάπησε τον καραγκιόζη με

μεγάλο πάθος, αφού από μικρή

έζησε μέσα στη σκηνή με τον πα-

τέρα της πολλές εμπειρίες. Από 8

ετών ακολουθούσε τον πατέρα

της στις περιοδείες που έκανε ανά

την Ελλάδα δίνοντας παραστά-

σεις σε μόνιμες σκηνές. Είναι η

μοναδική Ελληνίδα καραγκιοζο-

παίχτρια στην Ελλάδα. Έπαιζε

σχεδόν πάντα τα έργα του πατέρα

της, είτε αυτούσια, είτε κάνοντας

μικρές προσαρμογές σε θέματα

της εκάστοτε καθημερινότητας.

Επίσης, χρησιμοποιούσε στις πα-

ραστάσεις της τις φιγούρες του

Ντίνου Θεοδωρόπουλου.

Γεννήθηκε το 1945. Από μικρή

αρίστευσε και πρώτευσε σε όλες

τις τάξεις του Δημοτικού – Γυμνα-

σίου και λυκείου και έλαβε πολλά

βραβεία μεταξύ των μαθητών των

Λυκείων των Πατρών σε διαγωνι-

σμούς.

Σπούδασε στην Αρσάκειο Παι-

δαγωγική Ακαδημία Πατρών όπου

εισήχθη πρώτη και έλαβε το πτυ-

χίο της δασκάλας.

Ασχολήθηκε σαν δημοσιογρά-

φος, σαν ομιλήτρια και σαν απαγ-

γέλτρια σε διαλέξεις, ενώ εξέδωσε

3 βιβλία.

Το 1972 παντρεύτηκε τον Γε-

ώργιο Φραγκόπουλο, πολιτικό μη-

χανικό – εργολάβο με τον οποίο

απέκτησε 6 παιδιά.

Πράγματι την αγάπη της για

τον καραγκιόζη μετέδωσε στα

Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση

του Πανελλήνιου Σωματείου

Θεάτρου Σκιών

Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77

Τεύχος 22 Απρίλης 2009

ΕΚΔΟΤΗΣ

Πάνος Β. Καπετανίδης

210 46 16 664

e-mail:

panoskap@mycosmos.gr

www.karagkiozis.com

ΠΑΤΡΑ 2

Το 4ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών

προτείνουμε να είναι αφιερωμένο στους καλλιτέ-

χνες από ανατολή….., με επιχείρημα να φωτίσει

γνωστές και άγνωστες πτυχές της «ταπεινής»,

αλλά σπουδαίας τέχνης του θεάτρου σκιών. Οι

ξένοι καλλιτέχνες θα συνομιλήσουν με καλλιτέ-

χνες από την Ελλάδα σε ένα γόνιμο διάλογο και

θα ανταλλάξουν εμπειρίες και τεχνικές της πα-

νάρχαιας αυτής τέχνης.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΠΟΥΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ

ΤΟΝ ΘΕΣΜΟΟ θεσμός του θεάτρου σκιών όπως εξελίσσεται

τα τελευταία χρόνια στην Πάτρα αφ’ ενός με τους

‘Αγώνες του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών’ και αφ’ ετέ-

ρου με το ΄Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών’ έχει

αναγορευθεί σε έναν από τους σημαντικότερους θε-

σμούς του είδους του στον Ελλαδικό χώρο.

Καταγράφει, ταξινομεί και αξιολογεί τις προτά-

σεις που παρουσιάζονται σήμερα στην Ελλάδα, ενώ

δημιουργεί μια βαθιά συνομιλία του Ελληνικού θεά-

τρου σκιών με τα αντίστοιχα δρώμενα ανά τον

κόσμο.

Στόχος του Θεσμού αναμφίβολα είναι η δημιουρ-

γία παράλληλων δράσεων που οφείλουν να: α) σχε-

τίζονται με τον χώρο της εκπαίδευσης και της διδα-

σκαλίας, αναδεικνύοντας και μεταλαμπαδεύοντας

την τέχνη του θεάτρου σκιών και β) συνδέσουν τη

ζώσα αυτή τέχνη του θεάτρου σκιών με τις παρα-

στατικές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία)

Σεμινάρια - ΕργαστήριαΠαράλληλα με το διεθνές φεστιβάλ θεάτρου

σκιών θα οργανωθούν και σεμινάρια-εργαστήρια

εφαρμογής, όπου επιλεγμένοι δημιουργοί θα εργα-

στούν με ομάδες παιδιών - οι ομάδες μπορεί να χω-

ριστούν και σε ηλικίες ανάλογα με τις συμμετοχές -

παιδιά της στα οποία έδωσε και

μουσική παιδεία.

Συνεχίζοντας το έργο του πα-

τέρα της μαζί με τα εγγόνια του

έφτιαξε στην Πάτρα και ίδρυσε το

μόνιμο Θεοδωροπούλειο Παιδικό

Θέατρο και Θέατρο Σκιών Πα-

τρών. Τη σκηνή εγκατέστησε στο

σπίτι του πατέρα της όπου και

έκανε παραστάσεις καραγκιόζη.

Δίδαξε σε διάφορα προγράμματα

και σεμινάρια επαγγελματικής κα-

τάρτισης. Ήταν μέλος του Πανελ-

λήνιου Σωματείου Θεάτρου

Σκιών.

Θερμή υποστηρίκτρια των

Αγώνων Ελληνικού Θεάτρου

Σκιών στους οποίους συμμετείχε

με παραστάσεις τις όλα τα χρόνια.

Στους 3ους Αγώνες Ελληνικού

Θεάτρου Σκιών βραβεύτηκε με το

Βραβείο Επίκαιρης Σάτυρας για

την παράσταση «Ο Καραγκιόζης

Μις Πολιτιστική Πρωτεύουσα –

Πάτρα 2006» ενώ στους

4ους Αγώνες Ελληνικού

Θεάτρου Σκιών η κριτική

επιτροπή της απένειμε «

εύφημον μνεία» ως τη

μοναδική γυναίκα Καρα-

γκιοζοπαίχτρια αλλά και

για τις μακροχρόνιες

προσπάθειές της για την

διατήρηση της παράδο-

σης του Καραγκιόζη

στην Πάτρα.

Η οργανωτική επιτροπή του

Θεσμού (Διεθνές Φεστιβάλ Θεά-

τρου Σκιών – Αγώνες Ελληνικού

Θεάτρου Σκιών), συνυπογράφει

το παραπάνω βιογραφικό αφιέ-

ρωμα προς την αείμνηστη Σο-

φούλα Καλογερά -

Θεοδωροπούλου συντασσόμενο

από το μέλος της επιτροπής και

ερευνητή Θεάτρου Σκιών, Άρη

Μηλιώνη, ενώ παράλληλα προτί-

θεται να διοργανώσει τιμητική εκ-

δήλωση εις τη μνήμη της, στο

πλαίσιο των δράσεων του 4ου

Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου

Σκιών, που διοργανώνει η Αντιδη-

μαρχία Πολιτισμού Δήμου Πα-

τρέων και η ΔΕΠΑΠ.

Καλό σου ταξίδι Σοφία!

Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑ-

ΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ- ΑΓΩΝΕΣ ΕΛΛΗ-

ΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ

ΠΑΤΡΑ 3ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ 4ΟΥ ΔΙΕΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ 4ΟΥ ΔΙΕ--

ΘΝΟΥΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝΘΝΟΥΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ 2009ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ 2009

όπου οι συμμετέχοντες θα δουλέψουν και θα πειρα-

ματιστούν με διάφορα υλικά και μέσα όπως το φως

και τη σκιά, το σώμα τους, τη φωνή καθώς και με

ήχους που μπορούν να παραχθούν με διάφορους

τρόπους και πολλά άλλα στοιχεία.

Η όλη φιλοσοφία αυτού του πλαισίου εκδηλώ-

σεων έχει σαν στόχο την δημιουργική εμπλοκή των

νέων με το Θέατρο Σκιών, θεωρώντας ότι αυτή η

εμπλοκή αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την συνέ-

χιση και την εξέλιξη της τέχνης αυτής στο σύγχρονο

πολιτιστικό περιβάλλον.

Φωτογραφική συνομιλία

Προτείνεται η πραγματοποίηση έκθεσης φωτο-

γραφίας ως μια ανάγνωση του θεάτρου σκιών μέσω

της φωτογραφίας, ενεργοποιώντας με έντεχνο

τρόπο το παιχνίδι του άσπρου και του μαύρου.

Σε συνεργασία με το Ελληνικό κέντρο φωτογρα-

φίας, καθώς και με τοπικές αλλά και πανελλήνιες

ομάδες φωτογραφίας.

Η Οργανωτική Επιτροπή των «Αγώνων Ελληνι-

κού Θεάτρου Σκιών

2008» προτείνει στα

πλαίσια των Εκδηλώ-

σεων του 4ου Διεθνούς

Φεστιβάλ Θεάτρου

Σκιών, ως μια από τις

παράλληλες εκδηλώ-

σεις ανάδειξης της λαϊ-

κής αυτής τέχνης την

ακόλουθη πρόταση:

Την κατασκευή (κα-

τόπιν διαγωνισμού) και

τοποθέτηση μιας γλυ-

πτικής σύνθεσης με

αναφορά στον καρα-

γκιοζοπαίχτη Μίμαρο,

στην πλ. Υψηλών Αλω-

νίων με αναφορά

όπως: “ΕΔΩΕΔΩΠΑΙΧΤΗΚΕ ΤΟ 1890ΠΑΙΧΤΗΚΕ ΤΟ 1890ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΜΑΡΟΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΜΑΡΟΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑ--ΡΑΓΚΙΟΖΗΣ”ΡΑΓΚΙΟΖΗΣ” ή με

οποιαδήποτε άλλη

φράση που να αναφέ-

ρεται στο γεγονός.

Αυτή η ενέργεια κρίνει μείζονος σημασίας δεδο-

μένου ότι στην Πάτρα του 1890 δόθηκαν οι πρώτες

παραστάσεις του Ελληνικού Καραγκιόζη από τον με-

γάλο Μίμαρο, που προσάρμοσε στα ελληνικά δεδο-

μένα την Τέχνη των Σκιών. Σύμφωνα με τα

υπάρχοντα στοιχεία ο χώρος που στήθηκε η πρώτη

σκηνή ήταν στα Ψηλαλώνια, εκεί όπου βρίσκεται το

ηλιακό ρολόι τον ‘γκρεμό’ όπως τον έλεγαν τότε.

Η διαδικασία του διαγωνισμού για την κατασκευή

της γλυπτικής σύνθεσης πρέπει να γίνει έγκαιρα και

να απευθύνεται σε ειδικούς προς τούτο καλλιτέχνες:

εικαστικοί, γλύπτες κ.α.

Έκδοση Βιβλίου

1) Εικονογραφημένη σειρά βασισμένη στη ζωή

μεγάλων Καραγκιοζοπαιχτών

Πρόκειται για μια Πρωτότυπη Πανελλαδικά έκ-

δοση με μορφή κόμιξ όπου θα εξελιχτεί σε σειρές,

καλύπτοντας τη ζωή και το έργο των σπουδαίων

καλλιτεχνών αυτής της τέχνης. Μια σύγχρονη έκ-

δοση σε μορφή κόμιξ προσελκύει πιο εύκολα τις

νέες ηλικίες και αποτελεί ένα πολύτιμο εγχειρίδιο

στην εκπαίδευση.

ή

2) Θέμα: «Οι άνθρωποι του Καραγκιόζη»

Δεδομένου ότι υπάρχει αξιόλογο ανέκδοτο (ένα

πρώτο δείγμα συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των

4ων Αγώνων Ελληνικού Θεάτρου Σκιών) υλικό από

την προσφορά των πολύτιμων βοηθών του Καρα-

γκιοζοπαίχτη (Μουσικός, σκηνογράφος, βοηθός, ζω-

γράφος), θεωρούμε αναγκαία την έκδοση ενός

τέτοιου βιβλίου για μια βαθύτερη κατανόηση της τέ-

χνης αυτής).

Tέλος, η επιτροπή θεωρεί απαραίτητο να επα-

νέλθει στο θέμα της μόνιμης στέγης του Καραγκιόζη.

Ένα θέμα που είχε δρομολογηθεί (αποθήκες Κόλλα,

συστέγαση Κέντρου Θεάτρου Σκιών μαζί με Μου-

σείο Γελοιογραφίας) και εγκαταλείφθηκε.

Η σημασία και η ιστορία του Θεάτρου Σκιών για

την πόλη, η προσπάθεια καθιέρωσης και διεθνοποί-

ησης του θεσμού και επομένως η αποκόμιση πολλα-

πλασιαστικών οφελών για την πόλη, οδηγεί στην

προτεραιότητα Δημιουργίας Στέγης – Κέντρου Θεά-

τρου Σκιών. Οι προσπάθειες, σε άλλες πόλεις ιδιω-

τών, «συλλόγων» κλπ, αδυνατίζουν σταδιακά την

αναμφισβήτητη «πρωτοκαθεδρία» της πόλης με

αποτέλεσμα σταδιακά να χάνονται ευκαιρίες από-

κτησης σημαντικών συλλογών που θα εμπλούτιζαν

το μουσείο και την συγκέντρωση υλικού τεκμη-

ρίωσης

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ - ΟΜΑΔΑ ΥΛΟ-ΠΟΙΗΣΗΣ

1. Πάνος Καπετανίδης, Πρόεδρος του Πανελλή-νιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών - Καραγκιοζοπαίχτης

2. Άρης Μηλιώνης, Καθηγητής – Συγγραφέας –Ερευνητής Θεάτρου Σκιών

3. Νίκος Κανελλάκης, Μέλος του Δ.Σ. ΔΕΠΑΠ 4. Ξενοφών Παπαευθυμίου, Μουσειολόγος – Συ-

ντηρητής Έργων Τέχνης5. Αντώνης Σκιαθάς, Ποιητής – Μέλος του Δ.Σ.

ΔΕΠΑΠ 6. Τάκης Τριανταφύλλου, Χωροτάκτης – Πολεο-

δόμος 7. Αντώνης Βάος, Καθηγητής Εικαστικών

Παν/μίου Πατρ8. Μάρκελλος Μαυρομμάτης, Εικαστικός9. Γιάννα Παναγοπούλου, Υπάλληλος Π.Κ.Κ.

Δήμου Πατρέων10. Σέβη Μανδραγού, Υπάλληλος ΔΕΠΑΠ -

Θεατρολόγος

Στο κείμενο

για το «4ο Διεθνές»

έχω να κάνω τις παρακάτω

παρατηρήσεις:

α) Στο θέμα «Γλυπτική σύν-

θεση» αν και θεωρώ καλή ιδέα την εκτέ-

λεση από τον διεθνώς αναγνωρισμένο Πατρινό

γλύπτη Διονύση Γερολυμάτο, διαφωνώ με το να

προτείνουμε εμείς, ως οργανωτική Επιτροπή την

«απευθείας ανάθεση». Το οικονομικό είναι ένα

θέμα που πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί

για να μην κατηγορηθούμε τόσο εμείς όσο και ο

Δήμος, αν και το προϋπολογίζομενο ποσό δεν

είναι μεγάλο. Επίσης πιστεύω ότι η γλυπτική

είναι η τέχνη του τρισδιάστατου, ενώ η τέχνη του

θεάτρου σκιών του ΔΙΣΔΙΑΣΤΑΤΟΥ.

β) Αντί για την έκδοση «κόμιξ» αντιπροτείνω την έκδοση DVD που θα περιλαμβάνει

μια ολοκληρωμένη παράσταση και μια ιστορική αναδρομή υπό τύπου ντοκιμαντέρ πάνω στην

παγκόσμια ιστορία του θεάτρου σκιών, με το οποίο να εφοδιαστούν όλα τα σχολεία της Πάτρας και

με προσπάθεια να διανεμηθεί με την βοήθεια κάποιου χορηγού σε όλα τα σχολεία της χώρας.

Τέλος προτείνω στην οργανωτική επιτροπή να υιοθετηθεί η 29η Μαρτίου ως παγκόσμιαμέρα θεάτρου σκιών, και να τεθεί θέμα τόσο στους φιλοξενούμενους καλλιτέχνες από την ανα-

τολή, όσο και σε συμπόσιο με τους παραπάνω και τους Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες.

Η ημέρα αυτή, που είναι θεσμοθετιθένη από το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών, και συ-

μπεριλαμβάνεται στο νέο καταστατικό του Σωματείου, είναι τέσσερεις μέρες μετά από την επέτειο

της Εθνικής Παλιγγενεσίας, μια μέρα μετά την παγκόσμια μέρα του Θεάτρου και μια βδομάδα μετά

την Παγκόσμια Ημέρα Κουκλοθέατρου

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στα θέατρα σκιών της ΑΝΑΤΟΛΗΣ θεωρώ ότι πρέπει να συμπεριληφθεί και το

ο Πρόεδρος τη

ς Οργανωτικ

ής Επιτροπής

και Πρόεδ

ρος του Πανελ

λήνιου Σωματε’ιου

Θεάτρ

ου Σκιών Πάνος καπετα

νίδης

ΑΝΤΙΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Η επιστροφή του Χαρίλαουστην Αθήνα δεν άφησε τη συ-

μπρωτεύουσα χωρίς Καρα-

γκιόζη. Από τη δεκαετία του

1920 και εξής, ο καταγόμενος

από την Καλαμάτα Παναγιώτης

Λαμπρινός, μαθητής κι αυτός

του Μέμου Χριστοδούλου, δίνει

με τη σειρά του παραστάσεις

στην οδό Αγίας Σοφίας στο κέ-

ντρο της πόλης. Λίγο αργό-

τερα, δύο ακόμα μαθητές του

Μέμου, εγκαθίστανται και δρα-

στηριοποιούνται καλλιτεχνικά

στην περιοχή της Μακεδονίας.

Ο Βασίλης Βελής στην Θεσσα-

λονίκη και ο Σπύρος Βωβός

στο Άργος Ορεστικό και την

Καστοριά. Την ίδια περίπου

εποχή, οι μαθητές του Χαρί-

λαου και του Λαμπρινού αρχί-

ζουν σιγά σιγά να

εξαπλώνονται σε ολόκληρη την

περιοχή της Μακεδονίας:

Ο Αθανάσιος Κατσάρας από

την Νέα Κρήνη της Θεσσαλονί-

κης, μαθητής του Μέμου και

κυρίως του Χαρίλαου, έπαιξε

στην Κεντρική-Δυτική Μακεδο-

νία (κυρίως σε Έδεσσα, Νά-

ουσα και Βέροια). Ο

Θεσσαλονικιός Γιάννης Σαμα-

ράς έδρασε επίσης στην Θεσ-

σαλονίκη μέχρι και τη δεκαετία

του 1970 ως μαθητής του Χα-

ρίλαου και κρατώντας το

«στυλ» παιξίματος του Μέμου.

Ο Πάνος Μαρτζουκάκης (μαθη-

τής του Μέμου και βοηθός του

Χαρίλαου), ο πατρινός Γιάννης

Μητσόπουλος, ο Μπάμπης

Μηλιώνης, ο Νάσος Φωτεινός

και ο επικαλούμενος «Πόντιος»

Κώστας Μεταλλίδης έπαιξαν

επίσης στην πόλη της Θεσσα-

λονίκης. Τέλος, ο Γιάννης Τρά-

γκας από την Ξάνθη

δραστηριοποιήθηκε στην ανα-

τολική Μακεδονία από το 1925

μέχρι το 1943, χρονιά κατά την

οποία τουφεκίστηκε στην

Δράμα από τους Βούλγαρους,

ενώ στην ανατολική Μακεδόνια

(κυρίως Σέρρες και Δράμα)

διακρίθηκε και ο Νικόλαος Ξυ-

διάς.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στη

συμπρωτεύουσα παρουσίασαν

κατά καιρούς τις παραστάσεις

τους σπουδαίοι νοτιοελλαδίτες

καραγκιοζοπαίχτες είτε κατά τη

διάρκεια της στρατιωτικής τους

θητείας είτε κατά τη διεξαγωγή

ειδικών εκδηλώσεων.

Στους καλλιτέχνες αυτούς

συγκαταλέγονται οι: Φρίξος,

Βασίλαρος Ανδρικόπουλος,

Ρήγας, Πέτρος Δώριζας, Σωτή-

ρης και Ευγένιος Σπαθάρης,

Γιάνναρος Μουρελάτος, Βάγ-

γος Κορφιάτης, Παναγιώτης

Μιχόπουλος, Ανέστης Βακάλο-

γλου (Ορέστης), Θανάσης

Σπυρόπουλος, Μάνθος Αθη-

ναίος, Νιόνιος Αλεξόπουλος,

Γιώργος και Χρήστος Χαρίδη-

μος και πολλοί άλλοι. Κατά τα

τελευταία έτη, το μόνιμο καλλι-

τεχνικό παρόν στην πόλη της

Θεσσαλονίκης δίνουν γνωστοί

καραγκιοζοπαίχτες, όπως ο Μι-

χάλης Χατζάκης (στη

Χ.Α.Ν.Θ.), ο Γιάννης Χατζής

και πολλοί ακόμα.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝΣΤΗΝ

ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗΚΟΖΑΝΗ:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΡΑΝΙΩΤΗΣΟι καραγκιοζοπαίχτες

της Θεσσαλονίκης και οι μαθη-

τές τους είχαν αναπτύξει

έντονη καλλιτεχνική δράση σε

ολόκληρη την Μακεδονία. Ειδι-

κότερα όμως, στην πόλη της

Κοζάνης δραστηριοποιούνταν

κάπως περισσότερο οι καρα-

γκιοζοπαίχτες της Θεσσαλίας

και όχι της ευρύτερης Μακεδο-

νίας, ίσως και εξαιτίας των ιδι-

αίτερων γεωγραφικών

δυσχερειών για την πρόσβαση

στην Κοζάνη από την Κεντρική

Μακεδονία. Για το καλλιτεχνικό

έργο των Θεσσαλών καραγκιο-

ζοπαιχτών στην πρωτεύουσα

της Δυτικής Μακεδονίας, διαθέ-

τουμε δύο πολύ σημαντικές

μαρτυρίες:

Η πρώτη μαρτυρία προ-

έρχεται από το βιβλίο του

Φώτη Βογιατζή «Το ΘέατροΣκιών στην Θεσσαλία», όπου

παρουσιάζονται δύο δημοσιεύ-

ματα της πολύ αξιόλογης κοζα-

νίτικης εφημερίδας «Ηχώ τηςΜακεδονίας», η οποία πρωτο-

εκδόθηκε το 1914 και συνέχισε

να κυκλοφορεί μέχρι το 1933.

Τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα

αντλούνται από το 1920 και

αναφέρονται στις παραστάσεις

Καραγκιόζη του καραγκιοζο-

παίχτη Γιώργαρου στην πόλη

της Κοζάνης. Ο Γιώργαρος,

κατά κόσμον Γεώργιος Κρα-

νιώτης, έδωσε τις περισσότε-

ρες παραστάσεις του στα

Τρίκαλα και την Καρδίτσα. Ως

μαθητής του ηπειρώτη καρα-

γκιοζοπαίχτη Βασίλη Τσιλιά

από την Πρέβεζα, ο Κρανιώτης

ήταν φορέας της ηπειρώτικης

παράδοσης του Καραγκιόζη,

ενώ θα πρέπει να αποκλειστεί

η εκδοχή του Βογιατζή ότι ήταν

μαθητής του καραγκιοζοπαίχτη

Αντώνη Μόλλα.

"Το Θέατρο Σκιών στην Μακεδονία"!3ο Μέρος

ΟΙ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Το πρώτο δημοσίευμα

για τις παραστάσεις του Γιώρ-

γαρου στην Κοζάνη χρονολο-

γείται στις 20-5-1920 με τον

τίτλο «Ο Κρανιώτης εν τη πόλει

μας»:

«Ο δαιμόνιος καραγκιοζο-

παίκτης ο πολύς Κρανιώτης

αφίκετο προ ημερών και εις το

εξοχικόν καφενείον του κ. Κα-

ραδήμου ήρξατο των παραστά-

σεων του αθάνατου

Καραγκιόζη. Και με την από-

κτηση του Καραγκιόζη η πόλις

μας απέκτησεν κέντρον ψυχα-

γωγίας και ευθυμίας. Κανείς ας

μη μείνει χωρίς να απολαύσει

τον κ. Κρανιώτην».

Το δεύτερο σχετικό δη-

μοσίευμα χρονολογείται ένα

μήνα αργότερα (21-6-1920) και

πάλι από την «Ηχώ της Μακε-

δονίας» με τον τίτλο «Προθυ-

μία αξιέπαινος»:

«Ο κ. Κρανιώτης, ο δαι-

μόνιος καραγκιοζοπαίκτης,

εδήλωσε εις το Διοικητικόν

Συμβούλιον των Προσκόπων

ότι προσφέρεται να δώσει μίαν

ευεργετικήν παράσταση υπέρ

των Προσκόπων.

Η επιτροπή ασμένως εδέχθη

την πρόταση του κ. Κρανιώτου

και καθορίσθη όπως η παρά-

στασις αυτή δοθεί την Τετάρτην

εσπέρας εορτήν του αγίου Ιω-

άννου.

Ο θερμουργός πατριώ-

της και αισθηματίας διά πάσαν

πρόοδον και παν ευγενές

έργον κ. Θωμάς Καραδήμας

ιδιοκτήτης και διευθυντής του

Καφενείου εις ο δίδονται αι πα-

ραστάσεις, προσεφέρθη αυτο-

βούλως όχι μόνον τα εκ της

παραστάσεως ποσοστά να χα-

ρίσει υπέρ των Προσκόπων

αλλά και εξ ιδίων του εξόδων

να παρασκευάσει παν ό,τι

απαιτείται δια τον ευπρεπισμόν

της παραστάσεως. Το Διοικητι-

κόν Συμβούλιον επιφυλάσσεται

επισήμως να εκφράσει εις αμ-

φοτέρους τας θερμοτάτας ευ-

χαριστίας του.

Δεν αμφιβάλομεν ότι η

παράστασις θα στεφθεί υπό

πλήρους επιτυχίας και ότι η

κοινωνία μας συνδυάζουσα την

ιερότητα του σκοπού με την

ψυχαγωγίαν την οποία θα πα-

ρουσιάσει ο κ. Κρανιώτης με

τον γάμον του ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ

θα σπεύσει αθρόα εις την ευ-

εργετικήν ταύτην παράστα-

σην».

Είναι σαφές από τα πα-

ραπάνω ότι ο καραγκιοζοπαί-

χτης Γιώργος Κρανιώτης

παρουσίαζε παραστάσεις στην

Κοζάνη για ολόκληρο το καλο-

καίρι του 1920 και σε καθημε-

ρινή βάση, σύμφωνα και με μια

σειρά επιπρόσθετων πληροφο-

ριών από άλλες θεσσαλικές

εφημερίδες που παραθέτει ο

Βογιατζής. Οι εγκωμιαστικοί

χαρακτηρισμοί για τον «δαιμό-

νιο» Κρανιώτη επιβεβαιώνουν

την καλλιτεχνική αξία αλλά και

το ήθος του, καθώς δίνει παρά-

σταση άνευ χρηματικής αμοι-

βής υπέρ των Προσκόπων.

Τέλος, σε ανύποπτο χρόνο μα-

θαίνουμε και ένα έργο από το

δραματολόγιο του Κρανιώτη

που δεν είναι άλλο από την

πασίγνωστη κωμωδία «Ο

γάμος του Καραγκιόζη».

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟΤΟ ΘΕΑΤΡΟΣΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΚΙΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕ--

ΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ

ΚΟΖΑΝΗ:ΚΟΖΑΝΗ:ΒΑΣΙΛΕΙΟΣΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΒΑΣΒΑΝΑΣΒΑΣΒΑΝΑΣΗ μεγάλη ανταπόκριση

του κοζανίτικου κοινού στο

θέαμα του Καραγκιόζη αποτυ-

πώνεται σε μια πολύτιμη μαρ-

τυρία του καραγκιοζοπαίχτη

Βασίλειου Βασβανά (από την

Τσαριτσάνη Ελασσόνας), με

την οποία αποδεικνύεται περί-

τρανα η έντονη καλλιτεχνική

δραστηριότητα των καραγκιο-

ζοπαιχτών της Θεσσαλίας στο

χώρο της Δυτικής Μακεδονίας.

Ο Βασβανάς ήταν μαθητής του

καραγκιοζοπαίχτη Αργύρη Πα-

παργύρη από τη Λάρισα, ο

οποίος με τη σειρά του ήταν

μαθητής του Μέμου. Σε συνέ-

ντευξή του στον Κώστα Τσί-

πηρα στα τέλη της δεκαετίας

του 1970, ο Βασβανάς διηγεί-

ται χαρακτηριστικά:

«Από τις πόλεις της Βό-

ρειας Ελλάδας, όπου κυρίως

έπαιξα, περισσότερο αγαπού-

σαν τον Καραγκιόζη στην Κο-

ζάνη. Εκείνοι οι άνθρωποι είναι

όλο γέλιο και δεν είναι τυχαίο

που “φτιάχνουν” ωραία καρνα-

βάλια».

ΕΠΙΛΟΓΟΣΕΠΙΛΟΓΟΣΕίναι βέβαιο ότι η παρά-

θεση των παραπάνω δημοσι-

ευμάτων και πληροφοριών δεν

εξαντλεί τις πληροφορίες που

μπορούμε να αντλήσουμε για

τις παραστάσεις του Καρα-

γκιόζη στην Κοζάνη από την

Απελευθέρωση και μετά. Είναι

σαφώς απαραίτητη και μια εξο-

νυχιστική έρευνα στο αρχείο

των τοπικών εφημερίδων,

όπου είναι δυνατό να εντοπίσει

κανείς σημαντικές σχετικές

αναγγελίες, δημοσιεύσεις ή και

κριτικές για καραγκιοζοπαίχτες

που κατά καιρούς πέρασαν

από την πρωτεύουσα της Δυτι-

κής Μακεδονίας και ψυχαγώγησαν το κοινό της πόλης (σύμφωνα και με προφορικές μαρτυρίες),

είτε προπολεμικά (π.χ. με τον Ανδρέα Αγιομαυρίτη), είτε μεταπολεμικά (π.χ. με τον Δημήτρη

Μόλλα), είτε μετά τη Μεταπολίτευση (π.χ. με τους Ευγένιο Σπαθάρη, Γιάνναρο Μουρελάτο, Θα-

νάση Σπυρόπουλο και πολλούς ακόμα).

Πιστεύεται ότι το Θέατρο Σκιών οδηγήθηκε στην παρακμή με τη μετατροπή του Καραγκιόζη

από λαϊκό σε παιδικό θέαμα (κατά τη δεκαετία του 1950 και ειδικά μετά τη Μεταπολίτευση) και κυ-

ρίως με την προβολή του στην κρατική τηλεόραση μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Με

την αυγή της νέας χιλιετίας πάντως, ο Καραγκιόζης εξακολουθεί να δίνει το παρόν σε όλη την Ελ-

λάδα υπό αρκετά αντίξοες συνθήκες και μέσα σε έναν άνισο ανταγωνισμό με τα μέσα μαζικής επι-

κοινωνίας. Μέσα στα πλαίσια αυτά, το Θέατρο Σκιών συνεχίζει να δίνει το παρόν και στην πόλη

της Κοζάνης είτε με τους καλλιτέχνες που επισκέπτονται την πόλη μας από όλη την Ελλάδα, είτε με

τοπικούς θιάσους, όπως το «Θέατρο Σκιών Κοζάνης» (μέχρι το έτος 2006) και το νεοϊδρυθέν «Μα-

κεδονικό Θέατρο Σκιών» (από το 2007 και εξής).

ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Βογιατζής Φώτης, Το Θέατρο Σκιών στην Θεσσαλία, εκδ. Εκτυπωτική Καρδίτσας, Καρδίτσα 1995.

Καλονάρος Παναγιώτης, Η ιστορία του Καραγκιόζη από σημειώσεις του Πέτρου Π. Καλονάρου, εκδ. Ευκλείδη,

Αθήνα 1977.

Μόλλας Δημήτρης, Ο Καραγκιόζης μας- Ελληνικό Θέατρο Σκιών, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2002.

Πούχνερ Βάλτερ, Οι βαλκανικές διαστάσεις του Καραγκιόζη, εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1985.

Τσίπηρας Κώστας, Ο ήχος του Καραγκιόζη, εκδ. Νέα Σύνορα- Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2001.

Φωτιάδης Θανάσης, Καραγκιόζης ο πρόσφυγας: Ελληνικό Θέατρο Σκιών (εθνογραφική έρευνα), εκδ. Gutenberg,

Αθήνα 1977.

Χατζής Γιάννης, Το στοιχειό της Σαλονίκης, εκδ. 9,58 fm, Θεσσαλονίκη 2000.

Τα σημερινά σχολικά εγχειρίδια του μαθήματος της νεο-

ελληνικής Γλώσσας για το Δημοτικό Σχολείο συνεχίζουν

την αναφορά τους στον Καραγκιόζη με το τρίτο τεύχος της

Πέμπτης Δημοτικού και με ένα μικρό θεωρητικό κείμενο για

το Θέατρο Σκιών στα πλαίσια της ενότητας με τον τίτλο

«Κατασκευές». Το κείμενο αυτό είναι γραμμένο από την

ίδια τη συγγραφική ομάδα του βιβλίου και συνοδεύεται από

αναλυτικές οδηγίες για την κατασκευή φιγούρας και σκηνι-

κών στο Τετράδιο Εργασιών, όπου παρατίθενται τρεις φι-

γούρες του καραγκιοζοπαίχτη Ευγένιου Σπαθάρη (ο

Καραγκιόζης, η γυναίκα του Αγλαΐα και ο Νιόνιος από την

Ζάκυνθο). Το συγκεκριμένο πλήρες κείμενο παρατίθεται

παρακάτω και πιστεύουμε ότι ξεχωρίζει (παρά την έλλειψη

συνοχής που το διακρίνει) για τις αξιόπιστες πληροφορίες

του σχετικά με την τέχνη του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών:

«Δημιουργός του ελληνικού θεάτρου σκιών είναι ο Πα-

τρινός ψάλτης Μίμαρος, που γύρω στα 1900 έκανε τον Κα-

ραγκιόζη οικογενειακό θέατρο. Η τεχνική του Καραγκιόζη

βασίζεται σε φιγούρες, που τις κινεί ο καραγκιοζοπαίκτης

πίσω από έναν μπερντέ (μπερντές: η οθόνη στο θέατρο

σκιών). Όλες οι φιγούρες είναι φτιαγμένες με μεράκι από

ανθρώπους που αγαπούν πολύ τον Καραγκιόζη.

Πρωταγωνιστής του θεάτρου σκιών είναι ο Καραγκιόζης,

που στα τούρκικα σημαίνει μαυρομάτης. Ο Καραγκιόζης

είναι ο άνθρωπος που κλέβει επειδή πεινάει, δεν το κάνει

για να θησαυρίσει. Και τι κλέβει δηλαδή; Ένα καρβέλι

Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ: Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ: ΓΛΩΣΣΑ Ε’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥΓΛΩΣΣΑ Ε’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη- Εκπαιδευτικούτου Θωμά Αθ. Αγραφιώτη- Εκπαιδευτικού

ψωμί.

Ο Καραγκιόζης είναι μια φιγούρα μοναδική

που αγαπιέται από όλον τον κόσμο, και κυρίως

τα παιδιά, για την εξυπνάδα του, την καπατσο-

σύνη του και τα πολλά ευρήματα στις πράξεις

και στο λόγο του.

Πίσω από ένα φωτισμένο πανί ο καρα-

γκιοζοπαίκτης κινεί τις φιγούρες και δίνει ζωή

στις σκιές. Ο καραγκιοζοπαίκτης είναι ταυτό-

χρονα υποκριτής, ζωγράφος-δημιουργός των

φιγούρων που κατασκευάζει, σκηνογράφος και

σκηνοθέτης. Η αυθεντικότητα των χαρακτήρων

αλλά και η πηγαία έκφραση των συναισθημά-

των είναι ίσως τα στοιχεία που έκαναν το Θέα-

τρο Σκιών αγαπημένο θέαμα της νεοελληνικής

κοινωνίας.

Ο Καραγκιόζης, που παλιότερα παιζόταν σε

μικρούς χώρους ή σε καφενεία της Αθήνας και

της ελληνικής επαρχίας, είναι λαϊκό θέατρο. Σή-

μερα το θέατρο σκιών είναι ιδιαίτερα αγαπητό

στην ελληνική κοινωνία, και ιδίως στα παιδιά.

Δεν υπάρχει Έλληνας που να μη γνωρίζει τα

πρόσωπα του θεάτρου σκιών, ακόμα κι αν δεν

έχει δει ποτέ παράσταση. Σε πολλές περιοχές

της Ελλάδας οι καραγκιοζοπαίκτες εξακολου-

θούν με την τέχνη τους να ψυχαγωγούν το κοινό

που ενθουσιάζεται πολύ με τις ιστορίες του Κα-

ραγκιόζη».

Το ανωτέρω κείμενο διακρίνεται από μια

σειρά θετικών στοιχείων, όπως: α) Ακριβής

προσδιορισμός της ιστορικής διάστασης της τέ-

χνης του Καραγκιόζη με την αναφορά του Πα-

τρινού Μίμαρου ως θεμελιωτή του νεοελληνικού

Θεάτρου Σκιών. β) Περιγραφή της αισθητικής

διάστασης της τέχνης του Καραγκιόζη με ανα-

φορές στην κατασκευή της φιγούρας και την τε-

χνική των σκιών της πίσω από ένα φωτισμένο

πανί. γ) Ειδική αναφορά στο ρόλο του καραγκιο-

ζοπαίχτη ως κατασκευαστή και κυρίως ως εμ-

ψυχωτή των σκιών της κάθε φιγούρας. δ)

Ξεχωριστή αναφορά στην ιδιαιτέρως στενή, εν-

θουσιώδη και οικεία σχέση του Καραγκιόζη και

της παρέας του με το λαϊκό κοινό, με τον παιδό-

κοσμο και γενικότερα με την ελληνική κοινωνία.

ε) Σκιαγράφηση του ήθους του Καραγκιόζη:

Ο Καραγκιόζης, που στα τούρκικα μεταφρά-

ζεται ως Μαυρομάτης, προσδιορίζεται ως μια

μοναδική και αγαπημένη φιγούρα, ιδιαίτερα για

τα παιδιά. Θεωρείται έξυπνος, καπάτσος και ευ-

ρηματικός στα λόγια και τα έργα του. Εμμέσως

πλην σαφώς, παρομοιάζεται με τον ήρωα του

Ουγκώ, Γιάννη Αγιάννη, ο οποίος κλέβει ένα

καρβέλι ψωμί, επειδή πεινάει και για να ζήσει

(και σε καμία περίπτωση για να πλουτίσει). Οι

συγγραφείς, ωστόσο, θα μπορούσαν να αναφέ-

ρουν και την ερμηνεία του όρου «Μαυρομάτης»

(που σημαίνει σοφός), ενώ θα μπορούσαν να

κάνουν και μια ειδική αναφορά στην επαναστα-

τική διάσταση του ξυπόλυτου ήρωα.

Είναι αλήθεια ότι οι αναφορές για τον Καρα-

γκιόζη (στα σημερινά βιβλία της Γλώσσας για

την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση) επιμένουν κατά

κύριο λόγο στον κωμικό χαρακτήρα αυτού του

ήρωα, παραβλέποντας την έντονη επαναστα-

τική διάστασή του. Το κείμενο του βιβλίου της

Πέμπτης Τάξης πάντως θα μπορούσε (λόγω και

της γενικότερης αρτιότητάς του) να αποτελέσει

μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ανάδειξη

αυτής της επαναστατικότητας, κάτι που όμως

δεν αξιοποιείται με αποτέλεσμα να μην υπάρχει

καμία βελτίωση στο συγκεκριμένο ζήτημα σε

σχέση με τα αντίστοιχα εγχειρίδια της περιόδου

1982-2006. Στα παλιότερα βιβλία, ειδικότερα, εί-

χαμε μεν παρατηρήσει την ανάδειξη της κωμικό-

τητας και του αλτρουισμού του Καραγκιόζη,

αλλά προτείναμε και τη μεγαλύτερη προβολή

της επαναστατικότητας και της ηρωικής διάστα-

ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Αγραφιώτης Θωμάς, «Ο Καραγκιόζης στα εγχειρίδια “Η Γλώσσα μου” του Δημοτικού Σχολείου», ΜΑΚΕΔΝΟΝ, τεύχ.

15 (2006), σ. 67-77.

Αναστασοπούλου Αν.- Γαλανόπουλος Ιωάν.- Δρυς Ιωάν.- Ιορδανίδου Άν.- Κόττα Άν.- Χαλικιάς Π., Γλώσσα Ε΄ Δημο-

τικού, τρίτο τεύχος, εκδ. Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2008, σ. 17.

Αναστασοπούλου Αν.- Γαλανόπουλος Ιωάν.- Δρυς Ιωάν.- Ιορδανίδου Άν.- Κόττα Άν.- Χαλικιάς Π., Γλώσσα Ε΄ Δη-

μοτικού- Τετράδιο εργασιών, δεύτερο τεύχος, εκδ. Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2008, σ. 32-34.