ΑΡΡΙΑΝΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΗ

Η μάχη του Γρανικού Έντυπο 1

Κείμενο, Κεφ.15,6-8

Θέμα: «Στιγμιότυπα της μάχης». Η γενναιότητα του Αλεξάνδρου

Δομή του κειμένου

1η ενότητα: ( Ἔνθα δή…..Μιθριδάτην) (1 η διδακτική ώρα)

Θεματικά κέντρα

α)Το σπασμένο δόρυ του Αλεξάνδρου, το περιστατικό με τον Αρέτη και η σωτήρια επέμβαση του Δημάρατου.( Ἔνθα δή….δόρυ).Βλέπε σημειώσεις σελ. 30 του σχολικού βιβλίου.

β)Ο θάνατος του Μιθριδάτη, γαμπρού του Δαρείου.(Και ὅς ἀναλαβών…. Μιθριδάτην).

Βλέπε σημειώσεις σελ. 30 του σχολικού βιβλίου.

2η ενότητα (Ἐν δε τούτῳ……..Ἀλέξανδρον) (2η

διδακτική ώρα)

Θεματικά κέντρα

α) Η «αριστεία» του Αλεξάνδρου. Τα στιγμιότυπα της μάχης με πρωταγωνιστή τον Αλέξανδρο, ο οποίος «καταβάλλει» τον σατράπη Ροισάκη (Ἐν δε τούτῳ …..ἐς το στέρνον)

β) Η επίθεση του σατράπη Σπιθριδάτη και η σωτήρια επέμβαση του Κλείτου. Οι υπόλοιποι ιππείς ενώνονται με τον Αλέξανδρο.(Σπιθριδάτης….. Ἀλέξανδρον). Σημείωση: Πρόσεξε πως ο Αρριανός στρέφει τους προβολείς του πάνω στον Αλέξανδρο, εκφράζοντας μ΄ αυτόν τον τρόπο την αντίληψη του ιστορικού για τη σημασία του ηγέτη στην εξέλιξη του ιστορικού γίγνεσθαι. Επίσης ο ιστορικός αφηγείται τη διεξαγωγή της μάχης με ακρίβεια, σαφήνεια ζωντάνια και παραστατικότητα, πράγμα που επιτυγχάνεται και με τη χρήση παροντικών χρόνων , όταν περιγράφει τις κινήσεις του Αλεξάνδρου (ξυντρίβεται, δίδωσιν, ἐξελαύνει, καταβάλλει, ἐπελαύνει παίει, ἀποκόπτει). Η ροή του λόγου είναι συνεχής και οι περίοδοι μικρές. Χρησιμοποιεί πολυσύνδετα(δίνουν έμφαση και ζωντάνια και διάρκεια στο λόγο) και αντιθέσεις ( τῶ ἡμίσει κεκλασμένου….οὐκ ἀφανῶς ἐμάχετο, καί τοῦ μέν κράνους….τήν δε πλήγήν). Η περιγραφή της μάχης θυμίζει ακατάβλητους ομηρικούς ήρωες.

Μορφοσυντακτική δομή

1η ενότητα ( Ἔνθα δή…..Μιθριδάτην) (Κ)

1η πρόταση ( Ἔνθα δή….ἐν τῆ μάχῃ)

Ρήμα ξυντρίβεταιΠοιος; Το δόρυ τῳ ἈλεξάδρῳΠότε; ἐν τῆ μάχῃ

2η πρόταση (ὁ δέ…..βασιλικῶν) (Κ)Ρήμα ἤτειΠοιος; ὁ δέΤι; δόρυ ἔτερονΑπό ποιον; ἈρέτηνΠου τι ήταν; ἀναβολέα τῶν βασιλικῶν(γεν. διαιρετική)

3η πρόταση (τῳ δέ…ἦν) (Κ)Ρήμα συντετριμμένον ἦνΠοιος το δόρυΠότε; Πονουμένῳ (τῶ δέ αὐτῶ Υ μετοχής)

4η πρόταση (ὁ δέ….ἐμάχετο)Ρήμα ἐμάχετοΠοιος; ὁ δεΠως; τῶ ἡμίσει (δοτ. οργάνου) τοῦ δόρατος(γεν. διαιρ.)Το οποίο τι είχε πάθει; ΚεκλασμένουΠως; οὐκ ἀφανῶς

5η πρόταση (καί τοῦτο…..ἐκέλευεν)Ρήμα ἐκέλευενΠοιος; Ενν. ὁ δε (Ἀρέτης)Τι; αἰτεῖνΑπό ποιον; ἄλλον (ενν. δόρυ)Πότε; ΔείξαςΤι δείξας; ΤοῦτοΣε ποιον; Ἀλεξάνδρῳ

6η πρόταση (Δημάρατος….δόρυ)Ρήμα δίδωσινΠοιος; Δημάρατος ἀνήρ ΚορίνθιοςΑπό ποιους; Τῶν ἐταίρων(γεν. διαιρ.) τῶν ἀμφ΄αὐτόνΤι δίνει; ΔόρυΣε ποιον; Αὐτῶ

7η πρόταση (Και ὅς…….πρό τῶν ἄλλων)Ρήμα ἐξελαύνειΠοιος; ὅς αὐτός

Που; Πρό τῶν ἂλλων ενν. το δόρυ

Πότε; ἀναλαβών ἰδών

Μιθριδάτην τον Δαρείου γαμβρόν

Τι να κάνει; Προϊππεύοντα και ἐπάγοντα τῶν ἱππέων

Που; πολύ πρό τῶν ἂλλων ἅμα οἷ(μαζί του)Πως; ὡσπερ ἐμβολον

8η πρόταση(και παίσας…..Μιθριδάτην)Ρήμα καταβάλλειΠοιος; Ενν. ὃςΤι; ΜιθριδάτηνΠότε; ΠαίσαςΠου; ἐς το πρόσωπονΠως; τῶ δόρατι

2η ενότητα (Ἐν δε τούτῳ……..Ἀλέξανδρον) (2η διδακτική ώρα) 1η πρόταση( Ἐν δε τούτῳ……..Ἀλεξάνδρῳ)

Ρήμα ἐπελαύνειΠοιος; ῬοισάκηςΕναντίον ποιου; Ἀλεξάνδρῳ Πότε; ἐν τούτῳ

2η πρόταση (παίει…τῃ κοπίδι)Ρήμα παίειΠοιος; Ενν. ῬοισάκηςΤι; την κεφαλήνΠοιου; ἈλεξάνδρουΠως; τῃ κοπίδι

3η πρόταση( και…ἀπέθραυσε)Ρήμα άπέθραυσεΠοιος; Ενν ῬοισάκηςΤι; τι τοῦ κράνους (γεν. διαιρετική)

4η πρόταση (την πληγήν…το κράος)Ρήμα ἒσχεΠοιος; Το κράνοςΤι; την πληγήν

5η πρόταση(Και καταβάλλει…στέρνον)Ρήμα καταβάλλειΠοιος ἈλέξανδροςΤι; τοῦτονΠότε; ΠαίσαςΠως; τῳ ξυστῳΠου; διά τοῦ θώρακος, ἐς το στέρνον

6η πρόταση(Σπιθριδάτης…κοπίδι)Ρήμα ἀνετέτατοΠοιος; ΣπιθριδάτηςΤι; την κοπίδαΕνάντια σε ποιον; ἐπ΄ Άλέξανδρον Που; ὄπισθεν

7η πρόταση(ὑποφθάσας…ὤμου)Ρήμα παίειΠοιος; ὁ Κλεῖτος ὁ ΔρωπίδουΤι; αὐτόνΠότε; ὑποφθάσαςΤι; αὐτόνΠου; κατά τοῦ ὤμου

8η πρόταση (και ἀποκόπτει……ξύν ταῆ κοπίδι)Ρήμα ἀποκόπτειΠοιος; Ενν. ὁ ΚλεῖτοςΤι; τον ὦμον τοῦ ΣπιθριδάτουΠως; ξύν τῆ κοπίδι

9η πρόταση (και ἐν τούτῳ….Ἀλέξανδρον)Ρήμα προσεγίγνοντοΠοιοι; Εν. οἱ ἱππεῖςΜε ποιον; Τοῖς ἀμφί ἈλέξανδρονΠότε; ἐν τούτῳ, ἐπεκβαίνοντεςΠοιοι; (ὅσοις προὐχώρει) αναφ. πρότασηΑπό ποιους; Τῶν ἱππέων(γεν. διαιρ.)Από πού; Κατά τον ποταμόν

ΑΣΚΗΣΕΙΣ Έντυπο 2

(για τον έλεγχο πραγμάτωσης των στόχων μας)

1. Να σημειώσετε τις σωστές ή λάθος απαντήσεις στις παρακάτω προτάσεις

Ο Αρέτης δεν πολεμούσε, γιατί είχε σπάσει το δόρυ του.

Ο Δημάρατος έδωσε το δόρυ του στον Αλέξανδρο.

Ο Μιθριδάτης προχωρούσε έφιππος μπροστά από τους άλλους και

σκοτώθηκε από τον Αλέξανδρο.

Ο Κλείτος έσωσε τον Αλέξανδρο, όταν κτύπησε το Σπιθριδάτη.

Ο Κλείτος πρόλαβε το Σπιθριδάτη, που είχε σηκώσει το σπαθί του κατά του

Αλεξάνδρου και του έκοψε τον ώμο.

2. Ποιοι από τους παρακάτω είναι Έλληνες και ποιοι Πέρσες; Αρέτης, Δημάρατος, Μιθριδάτης, Ροισάκης, Σπιθριδάτης, Κλείτος.

3.Γιατί ο Αρριανός εστιάζει σε περιστατικά της μάχης με πρωταγωνιστή τον Αλέξανδρο;

4.Προσέξτε την εναλλαγή παροντικών και παρελθοντικών χρόνων στην περιγραφή της μάχης. Τι παρατηρήσεις κάνετε;

5. αἰτεῖν: να γράψετε το β΄ ενικό όλων των εγκλίσεων στο χρόνο που βρίσκεται ο τύπος.

Oριστική Υποτακτική Ευκτική Προστακτική

6.Αφού επαναλάβετε τα δίπτωτα ρήματα (σελ. 59-61 του συντακτικού της αρχαίας ελλ. γλώσσας), να βρείτε τα αντικείμενα ( άμεσο και έμμεσο) στις παρακάτω φράσεις. Κῦρος ἔδωκεν τοῖς στρατιῶταις μισθόν Μετέσχον ἡμῖν τῶν μεγίστων κινδύνων Ὑμεῖς ἀκούσεσθαι ἐμοῦ τῆς ἀληθείας Αἰτεῖ τους Σπαρτιάτας στρατόν Ἐδίδασκεν τους μαθητάς την μουσικήν Οἱ τριάκοντα ἡμᾶς τῆς πόλεως ἀπεστέρουν

7.Να βρείτε τις λέξεις που σχετίζονται με τη γενναιότητα του Αλεξάνδρου και να γράψετε όσα ομόρριζα ξέρετε για καθεμιά απ΄ αυτές τις λέξεις.

Αρχικοί χρόνοι ενότητας: αἰτέω-ῶ, τάττω-ομαι

Ενεργητική φωνή Μέση φωνή

Ενεστώτας αἰτέω-ῶ τάττω τάττομαι Παρατατικός ἤτουν ἒττατον ἐταττόμην Μέλλοντας αἰτήσω τάξω τάξομαι(ταχθήσομαι)παθ. Μέλλ. Αόριστος ἢτησα ἒταξα ἐταξάμην(ἐτάχθην)παθ. Αόρ.

Παρακείμενος ἢτηκα τέταχα τέταγμαι Υπερσυντέλικος ἐτετάχειν ἐτετάγμην