«Υγειονομική κρίση»και κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Ο φόβος και οι απαγορεύσειςεξαπλώνονται πιο γρήγορα από τον κορονοϊό

8/4/2020

- 2 -

Η χρήση των όρων επιδημία (επί+δήμος) και πανδημία (παν+δήμος) παραπέμπει σε ένα φυσικό (βιολογικό) γεγονός, σε ένα φυσικό φαινόμενο από το οποίο κινδυνεύει ένα μέρος της ανθρωπότητας ή ολόκληρη η ανθρωπότητα και απαιτούνται ειδικά έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπισή του. Πρόκειται για όρους δηλαδή που αντλούνται από το βιο-ιατρικό λεξιλόγιο και εμφανίζονται ως η περιγραφή-επεξήγηση μιας «αντικειμενικής επιστημονικής διάγνωσης», απογυμνωμένης από τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές συνδηλώσεις της, ενώ κατά βάση ανακοινώνουν την «ανάγκη» λήψης «έκτακτων μέτρων». Την ίδια στιγμή, τα ερωτήματα που αναπόφευκτα προκύπτουν σχετικά με την πρόκληση και τη διασπορά ιογενών λοιμώξεων στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο και σχετικά με τη διαχείρισή τους από τα κράτη και τους κάθε είδους ειδικούς, μένουν εσκεμμένα στην αφάνεια1.

Γιατί είναι το σύγχρονο βιομηχανοποιημένο αγροτο-κτηνοτροφικό σύστημα παραγωγής της τροφής παγκοσμίως αυτό που δημιουργεί τις προϋποθέσεις και ευθύνεται τόσο για δηλητηριάσεις και επιμολύνσεις (χημικά λιπάσματα, ζιζανιοκτόνα, γενετικά τροποποιημένοι σπόροι και οργανισμοί) όσο και για την πρόκληση νέων ιογενών (αλλά και βακτηριακών) λοιμώξεων. Από ιούς που ενώ μπορεί να υπάρχουν χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια χωρίς να έχουν μεταδοθεί στον άνθρωπο, πλέον μεταφέρονται, εξελίσσονται ή μεταλλάσσονται λόγω της μαζικής συγκέντρωσης πτηνών και ζώων στα σύγχρονα εκτροφεία-σφαγεία πουλερικών, χοίρων, βοοειδών κ.α. σε συνδυασμό με τις τροφές που τους δίνονται. Μικροβιολογικά υποστρώματα και ενδεχομενικότητες που ενεργοποιούνται από αυτού του είδους τις «επαφές». Οι σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις παραγωγής και οι σχέσεις παραγωγής ιογενών λοιμώξεων είναι σύμφυτες2. Όλα εξελίσσονται στο πλαίσιο σχέσεων του κεφαλαιο-κρατικού συστήματος, που δεν είναι άλλες από σχέσεις εκμετάλλευσης, καταπίεσης, διαχωρισμών και ιεράρχησης. Τόσο στις ανθρώπινες κοινωνίες όσο και μεταξύ των ανθρώπων και των υπόλοιπων ειδών.

1  Οι ιοί βρίσκονται στο όριο της άβιας και έμβιας μορφής ζωής, διότι δεν φέρουν σχεδόν κανένα χαρακτηριστικό τηςζωής παρά μόνο της αναπαραγωγής και πιο συγκεκριμένα της αντιγραφής ως τρόπο αναπαραγωγής τους. Είναι σανένα «πρόγραμμα» με μία βασική εντολή, να αναπαράγονται όταν βρίσκουν τις κατάλληλες συνθήκες. Ένα βασικόχαρακτηριστικό που αφορά στην μετάδοσή τους είναι ότι όσο πιο γρήγορα αναπαράγονται (δηλ. προκαλούν ισχυράσυμπτώματα) στον ξενιστή (στον άνθρωπο εν προκειμένω) τόσο λιγότερο εξαπλώνονται από τον ένα ξενιστή στονάλλο καθώς δεν επαρκεί ο χρόνος (λόγω απομόνωσης ή και θανάτου) για τη μετάδοσή τους. Ενώ όσο αναπαράγονταιστον οργανισμό του ξενιστή (χωρίς συμπτώματα) τόσο περισσότερο και πιο γρήγορα μεταδίδονται σε περισσότερουςξενιστές. Ο συγκεκριμένος ιός (κορονοϊός SARS-CoV-2) έχει ιδιαίτερα μεγάλη εξάπλωση γι’ αυτό και η λοίμωξη πουπροκαλεί (COVID-19) φαίνεται πως έχει ήπια συμπτώματα παρότι προκαλεί υπό προϋποθέσεις και θανάτους (σεανθρώπους με υποκείμενα νοσήματα καθώς και μεγάλης ηλικίας). Όπως αντίστοιχα η κοινή γρίπη, η οποία σύμφωναμε την ετήσια επιδημιολογική έκθεση για την Ελλάδα την περίοδο 2018-2019 (https://eody.gov.gr/epidimiologi-ka-statistika-dedomena/etisies-epidimiologikes-ektheseis/) επέφερε 1071 θανάτους ενώ τα κρούσματα τονφετινό Φεβρουάριο έφτασαν τις 300.000. Και φυσικά τα παραπάνω νούμερα δεν συγκρίνονται με αυτά της περιόδου2014-2015, όπου οι εκτιμώμενοι θάνατοι από το υποστέλεχος (H3N2) που εμφανίστηκε εκείνο το χειμώνα στηνΕλλάδα ανήλθαν σε 4.161.

Οι συγκεκριμένοι RNA-ιοί (κορονοϊοί, κοινής γρίπης κ.α.) μεταλλάσσονται συνεχώς ενώ εμφανίζονται κάθε χρόνο και διαφορετικοί υπότυποι τους στον πληθυσμό. Και πάλι αποκαλυπτική είναι η παραπάνω έκθεση όσον αφορά τα εμβόλια που διατίθενται καθώς επί λέξη αναφέρει: «Η αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου ποικίλει κάθε χρόνο, κυρίως ανάλογα με την αντιγονική ομοιότητα των στελεχών γρίπης που περιέχει το εμβόλιο με τα στελέχη που κυκλοφορούν τη χρονιά εκείνη στην κοινότητα». Για την χρονική περίοδο του 2018-2019 αν και το εμβόλιο ήταν  συμβατό  με  το  υποστέλεχος  του  ιού  (H3N2)  που εμφανίστηκε,  η  αποτελεσματικότητά  του  εκτιμήθηκε  στο ποσοστό του 42%. Επίσης, κάθε χρόνο υπάρχει επιδημία τους χειμερινούς μήνες του ιού της γρίπης με εκατομμύρια ασθενείς και δεκάδες χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως. Άρα θα έπρεπε κάθε χρόνο,  για να γλυτώσουμε έστω και ένα παραπάνω θάνατο από τις  ιώσεις (όπως ανέφερε σε διάγγελμά του ο πρωθυπουργός μας) να μπαίνουμε σε καραντίνα με όλα τα σχετικά απαγορευτικά μέτρα «έκτακτης ανάγκης».

2  Είναι πολύ κατατοπιστικά τα όσα αναφέρουν στην πρόσφατη μπροσούρα τους (26.02.20) "Social Contagion: Mi-crobiological Class War” (Κοινωνική μόλυνση: Μικροβιολογικός ταξικός πόλεμος) οι CHUANG, που μεταφράστηκεαπό τους Φίλους και Φίλες της συνάντησης από Αθήνα και Θεσσαλονίκη και δημοσιεύτηκε στο site της κατάληψηςΥΦΑΝΕΤ:https://yfanet.espivblogs.net/files/2020/03/CORONAVIRUS-mobile.pdf

Οι σχετικές θέσεις  των CHUANG βασίζονται στην έρευνα-μελέτη  του αριστερού βιολόγου Robert G. Wallace,  του οποίου το βιβλίο “Big Farms Make Big Flu” (2016) αναφέρεται λεπτομερώς στη σύνδεση μεταξύ καπιταλιστικών αγροεπιχειρήσεων  (καλλιέργειας  και  κτηνοτροφίας)  και  βιολογικής αιτιολογίας  των πρόσφατων  επιδημιών,  που εκτείνονται από τον SARS και τη «γρίπη των πτηνών» μέχρι τη «νόσο των αφρικανικών χοίρων» και τον Έμπολα.

I. Κάνοντας τον «αόρατο εχθρό» ορατό

- 3 -

Αντίστοιχα δεδομένα ισχύουν και για τη μετάδοση ιών από άγρια είδη3. Η επέκταση της ίδιας της βιομηχανικής παραγωγής «μπορεί να ωθήσει τα όλο και περισσότερο άγρια είδη που κεφαλαιοποιούνταιως τρόφιμα, βαθύτερα μέσα στα τελευταία πρωτογενή τοπία, φέρνοντας στην επιφάνεια μια ευρύτερηποικιλία δυνητικά πρωτοπανδημικών παθογόνων παραγόντων». Με άλλα λόγια, καθώς η συσσώρευση κεφαλαίου υπάγει νέα εδάφη, τα άγρια είδη εξωθούνται σε λιγότερο προσβάσιμες περιοχές όπου έρχονται σε επαφή με προηγουμένως απομονωμένα λοιμογόνα στελέχη, ενώ τα ίδια αυτά ζώα γίνονται στόχοι εμπορευματοποίησης καθώς «ακόμη και τα πιο άγρια είδη ζωής είναι προσδεμένα σε αγροκτηνοτροφικέςαξιακές αλυσίδες». Ομοίως, αυτή η επέκταση ωθεί τους ανθρώπους του πρόσφατα αστικοποιημένου και εκβιομηχανισμένου αγροτικού τοπίου πιο κοντά σε αυτά τα ζώα και αυτά τα περιβάλλοντα, κάτι το οποίο «μπορεί να εντείνει τη διεπαφή και τη διάχυση».

Σε συνέχεια, η ολοένα μεγαλύτερη, πυκνότερη και ταχύτερη κυκλοφορία κεφαλαίων, εμπορευμάτων, ανθρώπων και η αστικοποίηση (συγκεντροποίηση πάνω από 50% του παγκόσμιου πληθυσμού σε γιγαντουπόλεις) συνιστούν τις αιτίες της ταχείας μετάδοσης αυτών των λοιμώξεων. Εξίσου σημαντικός είναι ο τρόπος μετάδοσης κάθε είδους πληροφορίας (συνεπώς και της «επιδημίας» ως «βιολογικής μολυσματικής πληροφορίας») στο εσωτερικό ενός συστήματος απόλυτων διασυνδέσεων, όπου δεν υπάρχει διάκριση σε «εντός» και «εκτός» αλλά όλα εξελίσσονται εντός πολυπλόκαμων δικτύων που τα πάντα ρέουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η μεταδοτικότητα της «επιδημίας» και της «κρίσης» που αυτή προκαλεί οφείλεται ακριβώς στη φύση αυτού του πλανητικού συστήματος διασυνδέσεων, ροών και κοινωνικού ελέγχου. Με την ίδια ευκολία που κυκλοφορούν οι χρηματικές και εμπορευματικές ροές και διακινούνται-εφαρμόζονται οι τακτικές επιτήρησης, εκπειθάρχησης, καταστολής και αντιεξέγερσης, εξαπλώνονται και οι «μολυσματικές επιδημίες» (ιογενείς ή κοινωνικές-εξεγερσιακές) που το διατρέχουν και το αποσταθεροποιούν ταχύτατα. Οι σχέσεις κυκλοφορίας (του κεφαλαιο-κρατικού συστήματος κοινωνικής οργάνωσης) και η κοινωνική εξάπλωση των ιογενών λοιμώξεων είναι σύμφυτες.

Κι έπειτα αναλαμβάνουν τα κράτη και οι ειδικοί (από τον Π.Ο.Υ. και τους εθνικούς οργανισμούς υγείας μέχρι ερευνητικά κέντρα, επιδημιολόγους και λοιμωξιολόγους) τη διαχείριση των λεγόμενων «υγειονομικών κρίσεων». Όχι στο (ηθικό) πλαίσιο της «αξίας της ανθρώπινης ζωής» και της «προσπάθειας διάσωσής» της, όπως διαφημίζουν. Αλλά με γνώμονα την αντοχή (και όχι κατάρρευση) των «συστημάτων υγείας». Για την επιβεβαίωση του ρόλου του κράτους ως «προστάτη της κοινωνίας», στο πλαίσιο του καταστατικού μύθου του «κοινωνικού συμβολαίου» και των συνταγματικών του αποτυπώσεων. Όχι απλώς με κυριαρχικούς όρους «μονοπωλίου της βίας» (για τη «διασφάλιση» πάντα «της ασφάλειας και της ειρήνης των πολιτών») αλλά και με βιοπολιτικούς όρους «μονοπωλίου της ζωής», της οργάνωσής της σύμφωνα με τις νόρμες της αξιοποίησης και της απόδοσης και των τεχνικών διακυβέρνησής της που αφορούν στη διασφάλιση ή την εξαίρεσή της (για την υπεράσπιση της «υγείας του έθνους» και την ταξινόμηση των ζωών ανάλογα με το ποιες αξίζουν να βιωθούν και ποιες όχι). Η διαχείριση της ζωής και η διαχείριση «υγειονομικών» -και κάθε άλλου είδους- «κρίσεων» είναι σύμφυτες στα σύγχρονα συστήματα κρατικής -και όχι μόνο- εξουσίας.

Όπως και στο πρόσφατο παρελθόν (2012) με την περίπτωση των «οροθετικών γυναικών», τηρουμένων οπωσδήποτε των αναλογιών, το ατομικό και κοινωνικό ενδιαφέρον κινητοποιείται μόνο όταν η «δημόσια υγεία» εμφανίζεται να πλήττεται, αποκαλύπτοντας τις πραγματικές προτεραιότητες των κρατικών πολιτικών «υγιεινής και ασφάλειας» και κατ’ επέκταση τον πυρήνα της κυρίαρχης αντίληψης για την υγεία. Αυτό που προκρίνεται και μετράει είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της όποιας νόσου και όχι η διερεύνηση και ανάδειξη των δομικών αιτίων που την προκαλούν. Κάτι το οποίο καθορίζεται καταλυτικά και από τα συμφέροντα των φαρμακοβιομηχανιών που χρηματοδοτούν έρευνες, κατοχυρώνουν πατέντες ουσιών, εμβολίων, φαρμάκων και προωθούν τη λογική των φαρμακευτικών αγωγών για να θησαυρίζουν από το εμπόρευμα-υγεία.

3  Η αναφορά σε άγρια είδη αφορά στα μη εξημερωμένα είδη και όχι σε «ανέγγιχτα» είδη που διαβιούν σε «φυσικέςσυνθήκες».

II. Για την αποϊεροποίηση της ιατρικής, της επιστήμης, των ειδικών

- 4 -

Η διαδρομή της σύγχρονης ιατρικής -έχοντας προηγηθεί το «κυνήγι των μαγισσών» τον 16ο και 17ο αιώνα, σε μεγάλο βαθμό ενάντια σε θεραπεύτριες και μαίες4- είναι ανεξίτηλα στιγματισμένη από τις υγιεινιστικές πολιτικές, που κλήθηκε να σχεδιάσει και να υπηρετήσει ήδη από τον 19ο αιώνα και την ίδρυση των σύγχρονων εθνών-κρατών, για την «καταπολέμηση της μιαρότητας», η οποία υποτίθεται ότι πήγαζε από την ίδια την υπόσταση των κατώτερων τάξεων. Εκεί εντοπίζεται και η καταγωγική βάση των βιοπολιτικών όρων, κυρίαρχων λόγων και πρακτικών περί «δημόσιας υγείας» και «υγιεινής»5.

Η ιατρική μπορεί να παρουσιάζει μονοπωλιακά τον εαυτό της ως τον μόνο αρμόδιο να ορίζει τις έννοιες του «υγιούς» και του «αρρώστου», όμως, όπως και κάθε επιστημονικός κλάδος, είναι συνυφασμένη με το πολιτικό-οικονομικό-κοινωνικό σύστημα στο οποίο αναπτύσσεται. Η «φιλοσοφία», η μέθοδος, η έρευνα, η εφαρμογή, οι σκοποί τους αποτελούν πιστά αντίγραφα του «γενετικού» υλικού του. Οπότε αφού αποτελούν σάρκα από τη σάρκα του δεν θα ήταν δυνατόν να του επιτίθενται αλλά καθορίζονται από αυτό, το υπηρετούν, συνδιαλέγονται μαζί του, το εξελίσσουν, το αναδιατάσσουν.

Τόσο η αστική όσο και σοσιαλιστική οπτική για την επιστήμη (επιστημονικός σοσιαλισμός), αντλώντας από το (καρτεσιανό) ορθολογιστικό υπόδειγμα του διαφωτισμού, της προσδίδουν μια εγγενή αντικειμενικότητα (έξω από κάθε ιστορική και κοινωνική συνθήκη) και ουδετερότητα (πάνω από κάθε συμφέρον), η οποία παραπέμπει ευθέως στον ρόλο ενός σύγχρονου ιερατείου: «εγώ είμαι η αλήθεια», «εγώ είμαι η γνώση» (σε αντιστοιχία με τα θρησκευτικά ιερατεία του παρελθόντος, μυστικιστικούς φορείς της «θεϊκής αλήθειας»). Ειδικά η βιολογία6 και η ιατρική, οι οποίες εμφανίζονται ως οι επιστήμες της «αποκάλυψης» που διερευνούν και ερμηνεύουν τα «μυστήρια» της ζωής και παρουσιάζονται ως οι θεραπεύτριες που την προστατεύουν, την αποκαθιστούν και προσπαθούν να την επιμηκύνουν. Πάντα με «αγάπη για τον άνθρωπο» και ποτέ για την αναπαραγωγή των σχέσεων εκμετάλλευσης και εξουσίας.

Οι διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί υγείας, τα ερευνητικά κέντρα, οι εταιρείες διαγνωστικών μηχανημάτων, οι φαρμακοβιομηχανίες, τα κρατικά συστήματα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης, οι ιδιωτικές κλινικές, τα διαγνωστικά κέντρα, οι ασφαλιστικές εταιρείες, το ιατρικό κατεστημένο, τα δίκτυα χονδρικής και λιανικής πώλησης φαρμάκων, είναι από τους πλέον ισχυρούς κλάδους παγκοσμίως σε επίπεδο οικονομίας, θεσμών, προβολής, κοινωνικής αποδοχής. Όμως, η διόγκωση του τζίρου τους, η ενδυνάμωση της εξουσίας τους και η ενίσχυση της εικόνας τους, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, δεν θα ήταν εφικτή αν δεν συμβάδιζε με τον εξοβελισμό οποιασδήποτε διαφορετικής αντίληψης για το σώμα. Όπως αυτής περί ανοιχτής επικοινωνίας και διαρκούς συναλλαγής με το περιβάλλον, που ρευστοποιεί τη διάκριση και αυστηρή οριοθέτηση μεταξύ εαυτού και μη-εαυτού και συμπεριλαμβάνει εξίσου τις κοινωνικές συνθήκες ζωής. Σε αντίθεση με τα κλειστά αμυνόμενα συστήματα, που εικονοποιούν το σώμα ως πεδίο μάχης έναντι των «εχθρικών ιών», ως έθνος-κράτος με σύνορα και στρατούς απέναντι σε «επικίνδυνους» και «ανεπιθύμητους εισβολείς».

4  «Aν λάβουμε υπόψη μας το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έγινε το κυνήγι των μαγισσών, το φύλο και τηντάξη των κατηγορουμένων και τα αποτελέσματα του διωγμού, τότε θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι το κυνήγιτων μαγισσών στην Ευρώπη αποτέλεσε μια επίθεση ενάντια στην αντίσταση των γυναικών στην εξάπλωση τωνκαπιταλιστικών σχέσεων και ενάντια στη δύναμη που είχαν αποκτήσει λόγω της σεξουαλικότητάς τους, του ελέγχουπου είχαν πάνω στην αναπαραγωγή και της ικανότητάς τους να θεραπεύουν» (Silvia Federici, Ο ΚΑΛΙΜΠΑΝ ΚΑΙ ΗΜΑΓΙΣΣΑ - ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗ ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ)

5  «Δημόσια υγεία» σημαίνει πανοπτικός κρατικός έλεγχος της υγείας του «κοινωνικού σώματος» ως πληθυσμιακό μέγεθος  και  όχι  ενδιαφέρον  για  την  υγεία  κάθε  ξεχωριστού  ατόμου  από  ένα  πληθυσμιακό  σύνολο.  Σημαίνει πρωτόκολλα και κανονισμοί υγιεινής και ασφάλειας, κλινικές μελέτες και στατιστικές, μητρώα ασθενών, ταξινόμηση σε «υγιείς» και «αρρώστους», συστηματική παρακολούθηση και απογραφή της υγείας,  της νοσηρότητας και της θνητότητας ενός πληθυσμού. Στο πλαίσιο της βιοπολιτικής άσκησης της εξουσίας, που αναλαμβάνει με παραγωγικούς όρους τη διαχείριση της ζωής, τον πολλαπλασιασμό της (δημογραφικές πολιτικές) και την αποδοτικότητά της (από το σχολείο και την εργασία μέχρι την κατανάλωση, το σεξ και τη διασκέδαση), ασκώντας πάνω της σταθερή εποπτεία, ακριβείς ελέγχους και συνολικές ρυθμίσεις (κανονιστικά πλαίσια και νόρμες). Γι’ αυτό και καθημερινά στα κανάλια παρακολουθούμε κυβερνητικά στελέχη, ειδικούς και δημοσιογράφους να παραθέτουν στοιχεία, διαγράμματα και πίνακες κρουσμάτων, νοσούντων και αποθανόντων για να καταθέσουν τα πορίσματά τους αν πάμε καλά ή όχι με τις  διάφορες καμπύλες,  χωρίς  κανένα  ιδιαίτερο  ενδιαφέρον  για  την κατάσταση  των  ίδιων  των  νοσούντων ή  για εκείνους/ες που κατέληξαν.

6  Η βιολογία και η ιατρική, όπως και οι υπόλοιπες επιστήμες, δεν βρίσκονται εκτός του πεδίου της ιδεολογίας. Μην ξεχνάμε πως «έγκριτοι βιολόγοι», μέσω των «ερευνών» και «μελετών» τους στους τομείς της ανατομίας και της φυσιολογίας, διατύπωσαν τον 19ο αιώνα τη βιολογική θεωρία της κατωτερότητας των μη λευκών και μη αρρενωπώνσωμάτων, προσφέροντας το επιστημονικό υπόστρωμα φυσικοποίησης του φυλετικού ρατσισμού και του σεξισμού,όχι ως ένα σύστημα κοινωνικών σχέσεων διαχωρισμών, διακρίσεων, ιεράρχησης και εκμετάλλευσης αλλά ως ένα«αναπόφευκτο κοινωνικό γεγονός» βασισμένο σε ένα «φυσικό υπόστρωμα διαφορών-προϋποθέσεων»..

- 5 -

Τα όσα (περιγραμματικά) κατατίθενται δεν διατυπώνουν κάποιου είδους αδιαφορία για την ασθένεια, τη θεραπεία της, τη φροντίδα και την ανακούφιση των ασθενών, εμάς των ίδιων δηλαδή. Το αντίθετο, αφορούν σε μια πραγματική αγωνία και ένα βαθύ ενδιαφέρον για τα σώματά μας και τη ζωή, που σχετίζεται άρρηκτα με την αμφισβήτηση της «αυθεντίας» της επιστήμης, των επιστημόνων και κάθε είδους ειδικού. Σε τελική ανάλυση, η επίκληση της έκτακτης ανάγκης και η επιστημονική της πιστοποίηση αποσκοπούν στη βαθύτερη εξάρτησή μας από το κράτος και τους μηχανισμούς του.

Ή γιατί τα καθημερινά κρατικά διαγγέλματα μέσω των ΜΜΕ γίνονται από τον εκπρόσωπο του Εθνικού ΟργανισμούΔημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) Τσιόδρα και τον υφυπουργό πολιτικής προστασίας Χαρδαλιά. Με τον ένα να μιλάει ιατρικά-επιστημονικά και με εκκλήσεις και τον άλλο να δίνει οδηγίες και εντολές με δεικτικό-αυταρχικό ύφος απειλώνταςμε επιπλέον απαγορευτικά μέτρα αν δεν πειθαρχήσουμε, πάντα στο όνομα της διάσωσής μας. Και, βέβαια, για κάθενέα διεύρυνση των «έκτακτων μέτρων» η κάμερα και το μικρόφωνο στον πρωθυπουργό.

Ζούμε ένα πλανητικό καθεστώς μόνιμης έκτακτης ανάγκης που διαχέει τον φόβο, θέτει τις κοινωνίες σε κατάσταση διαρκούς συναγερμού, κυβερνά με έκτακτα διατάγματα, τρέφεται και αναπαράγεται από κάθε είδους «κρίσεις», τις οποίες διαχειρίζεται προς όφελός του, αναδεικνύοντας την ανάγκη του μεγάλου προστάτη, του Κράτους, με τους στρατούς, τις αστυνομίες, το επιστημονικό προσωπικό και τις υγειονομικές υπηρεσίες του απέναντι σε «ασύμμετρες απειλές», «εισβολείς», «αόρατους εχθρούς», «φυσικά φαινόμενα», «υγειονομικές βόμβες» και διαρκείς «έκτακτες συνθήκες».

Ένα σύστημα διακυβέρνησης που συνδυάζει την ουσία του ολοκληρωτισμού με τις διαδικασίες της δημοκρατικής διαχείρισης και τα προσχήματά της, το οποίο έχει επιβάλλει και διαρκώς επεκτείνει μια μόνιμη «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» από την έναρξη της «αντι»τρομοκρατικής σταυροφορίας μετά την επίθεση στου δίδυμους πύργους και το πεντάγωνο στις ΗΠΑ την 11η Σεπτέμβρη 2001 (Patriot Act, στρατιωτικές επεμβάσεις, κολαστήρια διεθνούς προβολής τύπου Γκουαντάναμο, επίσημη επαναφορά των «εξαφανίσεων» και των βασανιστηρίων, συμφωνία του Παλέρμο το 2003 για άμεση εναρμόνιση όλων των αντιτρομοκρατικών νομοθεσιών των επιμέρους κρατών κ.α.)

Το διακύβευμα δεν είναι πλέον τόσο η διατήρηση της τάξης όσο η διαχείριση της αταξίας (μέσα από διαρκή μέτρα επιβολής της Τάξης), δεν είναι η αντιμετώπιση κάποιας κρίσης αλλά η διαχείριση των κρίσεων, τις οποίες το σύστημα έχει ανάγκη για την επιβεβαίωση-μεσολάβηση-επιβολή του. Καταστατικό κομμάτι αυτής της διαχείρισης είναι η ανάδειξη «έκρυθμων συνθηκών» και απανταχού παρόντων «κινδύνων» από καθημερινά «πολεμικά ανακοινωθέντα» δημοσιογράφων, κυβερνητικών στελεχών, κρατικών αξιωματούχων, επιστημόνων και κάθε είδους ειδικών. Είναι η ισχυροποίηση της ανάθεσης με συγκεντροποίηση των αποφάσεων σε «στρατηγούς» αποτελεσματικούς στη μάχη, σε «καπετάνιους» ικανούς να μας βγάζουν από τις φουρτούνες, σε «πιλότους» που ξέρουν να πλοηγούν το σκάφος. Είναι η διακυβέρνηση με διατάγματα, η ανάδειξη της εκτελεστικής εξουσίας σε κυρίαρχο πυλώνα άσκησης της κρατικής πολιτικής, με παράλληλη υποστολή του καταστατικού αστικοδημοκρατικού μύθου περί διάκρισης των εξουσιών (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική). Είναι η ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της καταστολής, η διάχυση του φόβου, οι κάθε είδους περιφράξεις, η διαστολή του ορισμού του εγκλήματος, η περιθωριοποίηση και ποινική αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνικών κομματιών, το μόνιμο «καθεστώς εξαίρεσης» των μεταναστ(ρι)ών, η καταγραφή-παρακολούθηση-καταστολή του εκάστοτε «εσωτερικού εχθρού».

Από την «κρίση των συνόρων» στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στον Έβρο με την καταστολή των μεταναστ(ρι)ών και τα πλάνα για φυλάκισή τους σε κλειστά κέντρα κράτησης και ξερονήσια υπό τον τίτλο «αντιμετώπιση ασύμμετρης απειλής - αποτροπή εισβολέων» μέχρι την απαγόρευση συναθροίσεων και κυκλοφορίας με την επιβολή του μέτρου της καραντίνας, υπό τον τίτλο «αντιμετώπιση της υγειονομικής απειλής διασποράς του COVID19», βιώνουμε διαδοχικές εντατικές εκδοχές-εφαρμογές αυτής της μόνιμης κατάστασης έκτακτης ανάγκης που προσπαθούν να επιβάλλουν οι κυρίαρχοι.

III. Καθεστώς μόνιμης έκτακτης ανάγκηςΌψεις του σύγχρονου ολοκληρωτισμού

- 6 -

Τα υγειονομικά μέτρα είναι μέτρα δημόσιας τάξης. Η απομόνωση των «μολυσμένων», των «στιγματισμένων», των «μιαρών», των «ανεπιθύμητων» αποτελεί ιστορικά κλασική πρακτική των εξουσιών: εξορία, καραντίνα, απομόνωση. Δεν είναι μόνο η μοίρα των λεπρών στη Σπιναλόγκα αλλά και τα μέτρα που πάρθηκαν για τη διαχείριση της επιδημίας χολέρας στον Πειραιά το 1854 -όπου τέσσερις γιατροί διορίστηκαν επικεφαλής της επιτήρησης σε ισάριθμες γειτονιές της πόλης- που δείχνουν ότι αυτό που αναδύεται ως κρατική διαχείριση αυτές τις μέρες δεν είναι κάτι πρωτοφανές αλλά συγκροτητικό του κράτους ως τέτοιου.

Στην παρούσα φάση, όμως, εφαρμόζεται πράγματι κάτι ποιοτικά διαφορετικό και καινούριο: η ευρεία απομόνωση όλων, η απαγόρευση της μεταξύ μας επαφής, αποκτά πλανητικές διαστάσεις. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν στις 2.4.2020, ο μισός πληθυσμός της γης (3,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι) βρίσκονται σε καθεστώς καραντίνας (μέγεθος το οποίο διαρκώς διευρύνεται). Ένα hi-tech κοινωνικό πανοπτικό που αντιστοιχίζεται με τη λογική των συστημάτων αυτομάτου ελέγχου μηχανών και ανθρώπων, παραγωγικών και κοινωνικών διαδικασιών, τα οποία υπόσχονται εγγυημένο τελικό αποτέλεσμα μέσα από τον έλεγχο κάθε επιμέρους βήματος, κάθε επιμέρους φάσης. Ο σύγχρονος κοινωνικός έλεγχος δεν φοράει μόνο τις στολές της αστυνομίας και του στρατού αλλά εξίσου αυτές της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η καραντίνα, η εντατικότερη επιτήρηση και οι ολοένα αυστηρότερες απαγορεύσεις στο κυνήγι του «αόρατου εχθρού» για τη διάλυση κάθε δικτύου διάδοσής του μοιάζουν με προσομοίωση άσκησης πάταξης του «εσωτερικού εχθρού» και των μεταδοτικών μηνυμάτων και πρακτικών του σε περιπτώσεις εξεγέρσεων.

Η επίκληση στην «κανονικότητα» και η επιστροφή σε αυτήν είναι μια απάτη. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης είναι η κανονικότητα του συστήματος και η εξαίρεση είναι ο κανόνας. Έχει, λοιπόν, σημασία να δούμε την «πανδημία» και την «καραντίνα» ως μηχανισμό κοινωνικού ελέγχου, επιτήρησης, καθυπόταξης και αντιεξέγερσης7. Ως μηχανισμό βαθέματος των κοινωνικών διαχωρισμών και της ταξικής εκμετάλλευσης. Ως διαδικασία στρατιωτικοποίησης της καθημερινής ζωής. Εξάλλου, σε καμία από τις λεγόμενες «κρίσεις» (τυφώνες, «ασύμμετρες απειλές», ιογενείς λοιμώξεις, κοινωνικές εξεγέρσεις) δεν αποφασίστηκαν «έκτακτα μέτρα» των οποίων ο πυρήνας αναιρέθηκε στη συνέχεια. Τι συμβαίνει άραγε με τις κοινωνικές εξεγέρσεις που ήταν σε εξέλιξη σε διάφορα σημεία του πλανήτη (Χιλή, Ισημερινός, Χονγκ Κονγκ και αλλού) πριν την έναρξη της πανδημίας και της καραντίνας;

Η ανάδυση «κρίσεων» μπορεί να φέρνει στην επιφάνεια τις συστημικές αντιφάσεις και να προκαλεί κοινωνικούς τριγμούς ή ταραχές αλλά η διαχείρισή τους ενδυναμώνει τα κράτη, τόσο σε επίπεδο μηχανισμού (διοικητικού, αστυνομικού, υγειονομικού) όσο και στο επίπεδο παρουσίασης της αναγκαιότητάς τους για την αντιμετώπιση ζητημάτων, ιδιαίτερα μεγάλης κλίμακας. Όπως έχει γίνει ήδη σαφές, στις λεγόμενες «υγειονομικές κρίσεις» το ζήτημα των κρατών δεν είναι να διασώσουν τους πληθυσμούς τους από τις πανδημίες αλλά να μην κατηγορηθούν ότι τους εγκατέλειψαν, να μην φανεί ότι δεν μπορούν να εγγυηθούν την Τάξη. Στην παρούσα περίπτωση -ακολουθώντας παρεμφερείς, διαφορετικές ή συνδυαστικές μεθόδους- προσπαθούν (άλλα με μεγαλύτερη επιτυχία και άλλα με μικρότερη) να διαχειριστούν όσο πιο ομαλά και αναίμακτα γίνεται τη διασπορά της λοίμωξης μέσω της καμπύλης των κρουσμάτων.

Σχετικά με το ελληνικό κράτος, μεθοδεύει τις κινήσεις και την προπαγάνδα του για να βγει σε κάθε περίπτωση ενισχυμένο από την «υγειονομική κρίση». Ο χαμηλός αριθμός των «κρουσμάτων υψηλού κινδύνου» και το σπάσιμο της «αλυσίδας διασποράς» θα διαφημιστούν ως τρόπαιο της αποτελεσματικότητας των μέτρων απαγόρευσης. Στην αντίθετη περίπτωση, θα ζητήσουν να φανταστούμε τι θα γινόταν αν δεν είχαν ληφθεί τα συγκεκριμένα μέτρα και θα αποδώσουν την ευθύνη στην ανυπακοή των «ανεύθυνων».

Ναι, αλλά τι γίνεται με την αντιφατική (για το σύστημα) εικόνα της οικονομίας που παθαίνει καθίζηση από τα «έκτακτα μέτρα» των κρατών δρομολογώντας μια νέα φάση παγκόσμιας ύφεσης; Η πρόσφατη

7  Έχει επίσης σημασία στην επιβολήκαραντίνας ναδούμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε κράτους. Για παράδειγμα,το ελληνικό κράτος μαζί με το ιταλικό και το ισπανικό (που και τα τρία έχουν επιβάλει καραντίνα) έχουν μακρόχρονηεμπειρία στο καθεστώς εξαίρεσης των μεταναστ(ρι)ών, τις κατασταλτικές συνοριακές πολιτικές και την ομηρίατους σε στρατοπεδικά κέντρα κράτησης και «φιλοξενίας». Επιπλέον και τα τρία αυτά κράτη έχουν σοβαρό ιστορικόσε καραντίνες, άσυλα, εκτοπισμούς, καταστολή, απομόνωση και «αναμόρφωση» του «εσωτερικού εχθρού». Ενώτο ουγγρικό κράτος αποτελεί την πρώτη επίσημα ανακοινωμένη «δικτατορία» εντός ΕΕ, με εξουσιοδότηση τουπρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν (από πλειοψηφία 2/3 του ουγγρικού κοινοβουλίου) να κυβερνά επ’ αόριστο μεδιατάγματα λόγω «έκτακτης ανάγκης».

IV. Ενάντια στην καραντίνα

- 7 -

«οικονομική κρίση» που αναδύθηκε το 2007 έδειξε ότι η λεγόμενη «εκκαθάριση κεφαλαίων» είναι αναζωογονητική για το σύστημα και οδηγεί σε έναν νέο κύκλο (μικρότερων ή μεγαλύτερων) ρυθμών ανάπτυξης, ότι τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημιές κοινωνικοποιούνται, ότι η εκμετάλλευση εντείνεται με μειώσεις μισθών και συντάξεων και αναδιάρθρωση (πάντα προς το χειρότερο) των εργασιακών σχέσεων, των ασφαλιστικών συστημάτων και ολόκληρου του φάσματος κοινωνικής αναπαραγωγής, ότι μέσα στις ίδιες τις κρίσεις υπάρχουν κλάδοι του κεφαλαίου που χτυπιούνται και άλλοι των οποίων ο κύκλος εργασιών και η κερδοφορία εκτοξεύονται (στην παρούσα περίπτωση οι αλυσίδες τροφίμων, οι εταιρείες μεταφορών και courier, το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα συνδρομητικά κανάλια και ψηφιακές πλατφόρμες, οι φαρμακοβιομηχανίες, τα ερευνητικά ιατρικά κέντρα, οι υψηλές τεχνολογίες ελέγχου και διασταύρωσης κ.α.).

Εξάλλου, οι επιλογές των κρατών δεν είναι αδιάφορες προς την οικονομία στο όνομα του γενικού καλού αλλά ορίζουν το γενικό καλό ως διάσωση και εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας (δηλαδή της εκμετάλλευσης). Γι’ αυτό και ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του, με το οποίο ανακοίνωσε την απαγόρευση κυκλοφορίας, δήλωσε: «δεν θα καταρρεύσει το κράτος και ο παραγωγικός ιστός». Είναι, πράγματι, σωστή η φράση των κυβερνώντων ανά τον κόσμο, όπως κι εδώ: έχουμε πόλεμο. Όχι όμως με κάποιον «αόρατο εχθρό», πόλεμο κοινωνικό-ταξικό.

Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά στο ίντερνετ, στις τηλεοράσεις, στα ραδιόφωνα, για την «υπευθυνότητα που πρέπει να δείξουμε» για την επιβράδυνση της μετάδοσης του ιού. Και βέβαια, η επίκληση των εννοιών της ευθύνης και της υπευθυνότητας δεν αφορά σε τίποτα άλλο από την υπακοή στις υποδείξεις και στις διαταγές. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι η διεύρυνση των απαγορεύσεων εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της «ανευθυνότητάς» μας στις προηγούμενες εντολές και περιορισμούς. Κάτι σαν το «απαραίτητο» χαστούκι του πατέρα-αφέντη-προστάτη στο άτακτο παιδί. Στην αρχή γιατί έκανε κάτι που δεν έπρεπε να κάνει (πάντα σύμφωνα με την Αρχή που λέγεται πατέρας) και στη συνέχεια μια αλυσίδα απαγορεύσεων και διαταγών για κάθε διαμαρτυρία στην τιμωρία, για κάθε άρνηση στην καταστολή της επιθυμίας και στην περιστολή της ελευθερίας, για κάθε αποτυχία σωφρονισμού. Ένα είδος φυσικοποίησης και εκλογίκευσης του αυταρχισμού που κατορθώνεται με την ενστάλαξη της ενοχής και την αυτοπειθάρχηση. Στην περίπτωση του κορονοϊού η υπόδειξη είναι να ενσωματώσουμε και να αποδεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενοι/ες εν δυνάμει δολοφόνοι και γι’ αυτό θα πρέπει να ανταποκρινόμαστε οικειοθελώς στον αυτοπεριορισμό μας και την κοινωνική απόσταση-αποστασιοποίηση8. Διαφορετικά, πρόστιμα για τους παραβάτες, σκληρότερα απαγορευτικά μέτρα για όλες/όλους.

Μεγαλώνουμε σε ένα κοινωνικό σύστημα που μας μαθαίνουν από παιδιά να υπακούμε και να διδασκόμαστε από τις υποδείξεις της οικογένειας, των δασκάλων, των καθηγητών, των διευθυντών, των αξιωματικών του στρατού, των δημοσιογράφων, των επιστημόνων, των αφεντικών, των προϊσταμένων, των εθνοπατέρων, των κομματαρχών, των κυβερνητών, των κάθε είδους ειδικών. Μας μαθαίνουν να αποδεχόμαστε κανόνες, να εντασσόμαστε σε νόρμες, να ενσωματώνουμε συμβουλές και υποδείξεις, να είμαστε υπάκουοι/ες στις εντολές, τις διαταγές, τον νόμο, τους ένστολους φρουρούς της τάξης. Μας ενσταλάζουν τον φόβο, μας μαθαίνουν να εσωτερικεύουμε την ενοχή και την αποδοχή της τιμωρίας για κάθε παρέκκλιση. Μας μαθαίνουν ότι υπευθυνότητα είναι να αναθέτουμε τις αποφάσεις και τις υποθέσεις μας σε κάθε είδους αντιπροσώπους και ειδικούς και να ανταποκρινόμαστε στις υποδείξεις τους στο πλαίσιο της ιεραρχικής θεσμικής οργάνωσης της κοινωνίας. Μας μαθαίνουν να μην αναπτύσσουμε κριτική σκέψη και ενσυναίσθηση, να μην επεξεργαζόμαστε ούτε να εμβαθύνουμε σε ζητήματα αλλά να καταπίνουμε αμάσητο τον εκκωφαντικό πλουραλιστικό μονόλογο των κυρίαρχων, να μην αποκτούμε συλλογική οπτική των πραγμάτων, να νιώθουμε ανήμποροι/ες να παίρνουμε αποφάσεις πέρα από αυστηρά προσωπικά μας ζητήματα ή ακόμα χειρότερα να θεωρούμε ότι αυτό δεν είναι δική μας δουλειά αλλά εκείνων που ξέρουν

8  Καθοριστικό ρόλο στη διασπορά του φόβου και της ενοχής, στην κανονικοποίηση και αποδοχή των απαγορεύσεων, της  απομόνωσης  και  του  social distancing  παίζουν  τα MME  (τηλεοπτικά  και  ηλεκτρονικά)  με  τη  συνδρομή  και διάφορων διασημοτήτων της βιομηχανίας του θεάματος (ηθοποιοί, τραγουδιστές κ.α.). Σε συνθήκες καραντίνας και μπροστά σε ένα κοινό προσηλωμένο και βουβό όσο ποτέ, ο γνώριμος διαμεσολαβητικός και χειραγωγικός ρόλος των media απογειώνεται. Ο καθολικός κατακερματισμός των κοινωνικών σχέσεων και επαφών και η καθήλωση όλων μπροστά σε μια οθόνη υποδηλώνουν τον ρόλο του συνδετικού κρίκου που έχουν αναλάβει και επιτελούν: την ενοποίηση του  θρυμματισμένου κοινωνικού σώματος υπό τη διεύθυνση του κράτους.

V. Περί ατομικής ευθύνης, υπευθυνότητας και ανευθυνότητας

και το έχουν αναλάβει (δηλαδή κάποιων ειδικών κάθε φορά). Γι’ αυτό και η υπευθυνότητα στην οποία αναφέρονται δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την ανάλυση, την αξιολόγηση, τη συλλογική επεξεργασία και απόφαση χειραφετημένων, ενσυνείδητων, αυτοκαθοριζόμενων ατόμων, ομάδων, κοινοτήτων, πάνω στο αξιακό υπόβαθρο της ελευθερίας, της αμοιβαιότητας, της αυτοοργάνωσης, της αλληλεγγύης.

Η «ατομική ευθύνη» είναι επίσης από τα αγαπημένα λήμματα της (νεο)φιλελεύθερης γλώσσας και βασικό ιδεολόγημα του δόγματος του «κοινωνικού δαρβινισμού»: αυτοί/ες που έχουν «πετύχει» είναι γιατί το θέλησαν και το προσπάθησαν και αυτοί/ες που «αποτυγχάνουν» είναι γιατί δεν το επεδίωξαν (πάντα με τα συστημικά κριτήρια της ανέλιξης, της επίδειξης, της απόκτησης ισχύος, κύρους και πλούτου, στη βάση των προϋποθέσεων της ταξικής θέσης, του φύλου, της φυλής, της εθνικής καταγωγής, της ηλικίας, της αρτιμέλειας). Έτσι όπως όλοι είμαστε «ίσοι απέναντι στο νόμο», τώρα, όπως είπε ο πρωθυπουργός στο διάγγελμά του περί «απαγόρευσης των περιττών μετακινήσεων»9: «είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον κορονοϊό» (sic). Αναπόφευκτα μας έρχεται στο μυαλό η φράση του Ανατόλ Φρανς: «Φυσικά και είμαστε όλοι  ίσοι απέναντι στο  νόμο.  Απαγορεύεται  το  ίδιο,  τόσο στους πλούσιους όσο και στους φτωχούς,  να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες,  να ζητιανεύουν και να κλέβουν ψωμί». Και με τον κορονοϊό το ίδιο ισχύει.

Ο διττός χαρακτήρας της κρατικής και επιστημονικής προπαγάνδας περί «αναγκαιότητας» της καραντίνας για την προστασία όσων κατατάσσονται στις λεγόμενες «ευπαθείς ομάδες» (ηλικιωμένοι/ες, άνθρωποι με «υποκείμενα νοσήματα») αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην εξαίρεση μιας σειράς κοινωνικών ομάδων που δεν εντάσσονται στο «υγιές εθνικό σώμα»: μετανάστ(ρι)ες, φυλακισμένοι/ες, έγκλειστες/οι σε ψυχιατρεία, τοξικοεξαρτημένοι/ες, Ρομά, άστεγες/οι που δεν έχουν να «μείνουν σπίτι». Εξίσου δεν τους απασχολούν πρόσωπα με στρεσογόνα ψυχολογικά υποστρώματα ή ζητήματα και θηλυκά σώματα που κακοποιούνται, των οποίων οι συνθήκες καθημερινότητας επιδεινώνονται ραγδαία με την επιβολή καραντίνας. Αν συνεχίζοντας προσθέσουμε και την κατηγορία των εργαζομένων, όχι μόνο εκείνων που συνεχίζουν να εργάζονται αλλά και εκείνων που αντιμετωπίζουν τη ραγδαία επιδείνωση των εργασιακών δεδομένων τους, η λίστα δεν έχει τελειωμό (απολύσεις, αναστολή συμβάσεων με επίδομα κατώτερο του βασικού μισθού, υποχρεωτικές άδειες, εκ περιτροπής εργασία, τηλεργασία, εξοντωτικά ωράρια και ρυθμοί εργασίας σε διάφορους κλάδους όπως αλυσίδες τροφίμων, υγειονομικές υπηρεσίες, τηλεφωνικά κέντρα, εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου, courier κ.α.).

Από την άλλη, η κρατική καταστολή δεν έχει αναστείλει τη λειτουργία της αλλά λειτουργεί με περισσότερη άνεση λόγω της απαγόρευσης συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων μέσω της «απαγόρευσης συναθροίσεων». Δεν είναι τυχαία η εκκένωση του κτιρίου Γκίνη στο Πολυτεχνείο, στις 15/3, από μετανάστ(ρι)ες που διέμεναν εκεί το τελευταίο διάστημα και η μετατροπή των κέντρων «φιλοξενίας» σε κλειστά κέντρα κράτησης με περιορισμένες άδειες εισόδου-εξόδου και για συγκεκριμένους λόγους μέσα σε ένα κοινωνικό κενό αναστολής της αλληλεγγύης από τις πολιτικές απαγόρευσης. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, το χτύπημα αντιφασιστικής διαδήλωσης στο Ρέθυμνο και πάλι στις 15/3 (σε μια άδεια πόλη) και η σύλληψη δεκάδων διαδηλωτών που κρατήθηκαν για ώρες στοιβαγμένοι/ες στα υπόγεια της τοπικής αστυνομικής διεύθυνσης. Όπως δεν είναι τυχαίες, μέσα στο ίδιο περιβάλλον, η κατασταλτική επιχείρηση κατά τούρκων αγωνιστών στις 19/3 που κατηγορήθηκαν με βάση την «αντι»τρομοκρατική νομοθεσία και η επέμβαση με ΜΑΤ στην αυτοδιαχειριζόμενη ΒΙΟ.ΜΕ. για τη διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος στις 30/3. Ούτε οι εκδικητικές μεταγωγές κρατουμένων, όπως αυτές της Πόλας Ρούπα και του Νίκου Μαζιώτη (μέλη του Επαναστατικού Αγώνα), για την υπονόμευση του αγώνα των κρατουμένων για μέτρα προστασίας και αποσυμφόρηση των φυλακών απέναντι στην εξάπλωση του κορονοϊού. Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι ο λεγόμενος δημόσιος χώρος που έχει δεχτεί τις κυριότερες και σοβαρότερες απαγορεύσεις της καραντίνας έχει αποτελέσει το πεδίο εκδήλωσης των σημαντικότερων κινημάτων και εξεγέρσεων των τελευταίων ετών σε μια πληθώρα τόπων στον πλανήτη.

9  Κι έτσι ορίστηκαν οι πέντε «βασικές ανάγκες» για μετακίνηση σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες που είναι περιττές(ή στην καλύτερη όχι τόσο αναγκαίες). Εξαιρούνται βέβαια κυβερνητικά στελέχη, κρατικοί αξιωματούχοι, μπάτσοι,στρατιωτικοί (γιάννης κερνάει, γιάννης πίνει), γιατροί και υγειονομικό προσωπικό (αυτό έλειπε). Και βέβαια,επιτρέπεται ελεύθερα η μετακίνηση σε όποιον/α πάει να εργαστεί (μην ξεχνιόμαστε).

- 8 -

VI. Θα λογαριαστούμε μετά ή μήπως να αρχίσουμε από τώρα;

Απέναντι στα όσα εξελίσσονται, προφανώς θα ήταν προτιμότερο και ζητούμενο να υπήρχαν περισσότερες μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης, περισσότεροι «αναπνευστήρες», περισσότερα «διαγνωστικά τεστ», περισσότερα νοσοκομεία, περισσότερες ΜΕΘ. Η επισήμανση για την εμπορευματοποίηση-ιδιωτικοποίηση της υγείας και για τα απαξιωμένα, συρρικνωμένα, ξεχαρβαλωμένα δημόσια συστήματα υγείας σε βάρος των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων στην περίοδο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού είναι σωστή. Δεν αρκεί, όμως, για την ερμηνεία της πραγματικότητας και τις συνολικότερες αιχμές που είναι σημαντικό να τεθούν, σχετικά με την επανοικειοποίηση του «δημόσιου χώρου», την κατάσταση και τις κινητοποιήσεις στις φυλακές, το σφράγισμα των κέντρων «υποδοχής» και «φιλοξενίας» μεταναστ(ρι)ών, τις διαμαρτυρίες και αντιδράσεις των εργαζομένων. Ούτε προφανώς μπορεί να αποτελεί πρόταγμα από αναρχικής σκοπιάς το «δημόσιο και δωρεάν σύστημα υγείας», δηλαδή ένα κρατικό (κεντρικής διαχείρισης) σύστημα δημόσιας υγείας αντί ενός εμπορευματοποιημένου-ιδιωτικοποιημένου συστήματος ή ενός μεικτού, που δεν είναι παρά το αντίστοιχο της «δημόσιας δωρεάν παιδείας» και σε προέκταση το αντίστοιχο του «εργατικού κράτους» και των «λαϊκών δημοκρατιών».

Να σπείρουμε τον ιό της ανυπακοής απέναντι στην πανδημία του φόβου και των απαγορεύσεων. Να σταθούμε στο πλάι όσων βιώσουν την ένταση της εκμετάλλευσης, την περαιτέρω υποτίμηση, την κατάσταση εξαίρεσης με τους πιο ακραίους όρους στο πετσί τους. Έτσι κι αλλιώς σε αυτές τις κοινωνικές κατηγορίες ανήκουμε κι εμείς. Η ελευθερία, η αλληλοβοήθεια και η συλλογική φροντίδα είναι θεραπευτικές. Η αντίσταση, η αυτοοργάνωση, η αλληλεγγύη συνεχίζουν να είναι τα όπλα μας.

- 9 -

ΣΥΝΟΨΙΣ ΤΩΝ ΕΜΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝΔιατάγματα: 1) Περί μέτρων προς πρόληψιν της διαδόσεως της χολέρας. – 2) Περί συστάσεως προσωρινής εν Πειραιεί υγεινομικής επιτροπής, και οδηγίαι περί τηςεκτελέσεως των χρεών αυτής. – 3) Περί συστάσεως υγειονομείου β΄ τάξεως εις Φάληρον. – 4) Περί ελαττώσεως της καθάρσεως των προελεύσεων του Πειραιώς. – 5) Περί προσθήκης μελών εις την υγειονομικήν επιτροπής Πειραιώς. – 6) Περί συστάσεως δυο κακουργιοδικείων κατά την περιφέρειαν των εν Αθήναις εφετών δια την γ΄ σύνοδον ε.ε. – Διακηρύξεις των Κυβερνήσεων της Αγγλίας και της Γαλλίας περί των υπ’ αυτών τηρηθησόμενων αρχών ως προς τας ουδέτερας δυνάμεις κατά την διάρκειαν του μετά της Ρωσίας πολέμου.

παράρτημα

ΔΙΑΤΑΓΜΑΠερί μέτρων προς πρόληψιν της διαδόσεωςτης χολέρας

ΟΘΩΝΕΛΕΩ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Θεωρούντες ότι εις Πειραιά ενέσκηψε το νόσημα της χολέρας.Προθέμενοι να προλάβωμεν την διάδοσιν αυτού, και έχοντες υπ’ όψιν τας επί του παρόντος υφιστάμενας ανάγκας.Λάβοντες υπ’ όψιν το εδ. Ε΄ του άρθρου 13 του υγειονομικού Νόμου.Επί τη προτάσει του Ημέτερου επί των Εσωτερικών Υπουργού απεφασίσαμεν και διατάττομεν.Α’. Απαγορεύεται η από Πειραιώς εις Αθήνας, καθώς και εις παν άλλο μέρος του Κράτους δια ξηράς μετάβασις 1) οικογενειών, 2) ανθρώπων πασχόντων οίον δήποτε

νόσημα, 3) των ερχόμενων οπωσδήποτε εις συνάφειαν μετά των νοσούντων εκ χολέρας, καθώς και των εισερχόμενων εις τα νοσοκομεία, 4) των στρατιωτικών εν γένει, εκτός όταν απέρχωνται χάριν υπηρεσίας, όποτε θέλουν ήσθαι εφωδιασμένοι με φύλλον πορείας δηλούν την εντελή κατάστασιν της υγείας του φέροντος αυτό, 5) απαγορεύεται η μετακόμισις στρωμνιών, προσκεφαλαίων και εν γένει παντός πράγματος ανήκοντος εις την αποσκευήν της κλινοστρωμνής.Β’. Επιτρέπεται μεν εις τους πλήρη υγείαν χαίροντας να εξέρχωνται του Πειραιώς απερχόμενοι δια ξηράς εις οιονδήποτε μέρος του Κράτους, αλλά προ της εξόδου οφείλουν να παρουσιάζονται εις την αστυνομίαν, όπου επί παρουσία του αστυνόμου θέλουν επισκέπτεσθαι παρ’ ενός των τεσσάρων προσωρινών δημόσιων ιατρών, και όταν βεβαιούται εγγράφως υπό τούτου η κατάστασις της εντελούς υγείας του προτιθέμενου ν’ αναχωρήση, η αστυνομία θέλει εκδίδει προς αυτόν την άδειαν της αναχωρήσεως· ούτος δε εφωδιασμένος και μετά δύο ταύτα έγγραφα δύναται να αναχωρή εκ Πειραιώς εντός μιας ώρας από της εκδόσεως

της αδείας· παρελθόντος δε του χρόνου τούτου η άδεια θεωρείται άκυρος. Εις την διάταξιν ταύτην υπόκεινται και οι ηνίοχοι παντός είδους αμάξης. Γ’. Απαγορεύεται η μετάβασις οικογενειών εξ Αθηνών και αλλαχόθεν εις Πειραιά προς τον σκοπόν του να διαμείνωσιν εκεί. Δ’. Απαγορεύεται επίσης η μετάβασις στρατιωτικών εν γένει από Αθηνών εις Πειραιά, εκτός όταν απέρχωνται χάριν υπηρεσίας οπότε θέλουν είσθαι εφωδιασμένοι με φύλλον πορείας δηλούν τον σκοπό αυτής.Ε’. Πας εξ Αθηνών προτιθέμενος να μεταβή εις Πειραιά οφείλει να εφοδιάζεται προηγουμένως με έγγραφον άδεια της Διευθύνσεως της Αστυνομίας, ήτις θέλει ισχύει δια την ημέραν, καθ’ ήν εξεδόθη· παρελθούσης δε ταύτης θεωρείται άκυρος. ΣΤ’. Η εκ Πειραιά εις Αθήνας και τ’ ανάπαλιν αναχώρησις συγχωρείται μόνον από της 6 ώρας π.μ. μέχρι της 8 μ.μ.Ζ’. Έκαστος μεταβαίνων από Πειραιώς εις Αθήνας και τ’ ανάπαλιν υποχρεούται προσκαλούμενος να επιδεικνύη το αποδεικτικόν του ιατρού και την άδειαν της αστυνομίας εις τους καθ’ οδόν αστυνομικούς υπαλλήλους. Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 7 Ιουλίου 1854.ΟΘΩΝ

Ρ.ΠΑΛΑΜΗΔΗΣΔΙΑΤΑΓΜΑΠερί συστάσεως προσωρινής εν Πειραιεί υγεινομικής επιτροπής

ΟΘΩΝΕΛΕΩ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προθέμενοι την καταστολήν και την εξάλειψιν του εις Πειραιά ενσκήψαντος νοσήματος.Λάβοντες υπ’ όψιν τον §. έ. του άρθρου 13 του υγειονομικού νόμου, επί τη προτάσει του Ημέτερου επί των Εσωτερικών Υπουργού απεφασίσαμεν και διατάττομεν.Α’. Συσταίνεται εν Πειραιεί προσωρινή υγειονομική επιτροπή συγκείμενη υπό των Κ.Κ. Γ. Πάκμωρος υπαστυνόμου Πειραιώς, όστις θέλει προεδρεύει αυτής, του υγειονόμου, του δημάρχου και του λιμενάρχου Πειραιώς, του στρατιωτικού ιατρού Κ. Οριγώνη, υπό τον πολιτών Λουκά Ράλλη και Τρίφωνος Μητσοπούλου, προς δε και του Ν. Μελετόπουλου, όστις θέλει αναπληροί εν απουσία τον έτερον τούτων. Β’. Το χρέος της επιτροπής είναι η επιτήρησις της ακριβούς εκτελέσεως των βληθέντων εις ενέργειαν υγιεινών μέτρων προς περιστολήν και εξάλειψιν του νοσήματος, και η πρότασις τοιούτων προς αυτόν τον σκοπόν κατά τας περαιτέρω οδηγίας, υπό του Υπουργείου των Εσωτερικών εκδοθησομένας.Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 8 Ιουλίου 1854.ΟΘΩΝ

Ρ.ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ

ΟΔΗΓΙΑΙΠερί της εκτελέσεως των χρεών της προσωρινής υγειονομικής επιτροπής Πειραιώς

Τα χρέη κυρίως της επιτροπής ταύτης είναι να λαμβάνη όλα τ’ αναγκαία μέτρα εις περιορισμόν και εξάλειψιν της χολέρας και την βελτίωσιν της δημόσιας υγείας.Η επιτροπή αύτη θέλει συνεδριάζει καθ’εκάστην, άπαξ η και δις κατά τας παρουσιαζόμενας ανάγκας και κατά πρόσκλησιν του προέδρου.Όλα τ’ αποφασιζόμενα μέτρα παρά της επιτροπής θέλουν εκτελείσθαι αμέσως και άνευ αλληλογραφίας δια των αρμοδίων αρχών, αίτινες αντιπροσωπεύονται εις την επιτροπήν ταύτην.Εις την επιτροπήν υπάγονται και οι διορισθέντες ιατροί των τμημάτων και ο ανατόμος ιατρός· και οσάκις είναι χρεία η επιτροπή θέλει προσκαλεί αυτούς εις τα συνεδριάσεις της δια να λαμβάνη πληροφορίας παρ’ αυτών και να δίδει παραγγελίας εις αυτούς.Της επιτροπής χρέη είναι.α΄.) Η διαίρεσις της πόλεως του Πειραιώς εις τέσσαρα τμήματα και ο διορισμός εις έκαστον αυτών ενός των τεσσάρων ιατρών.β΄.) Η επιτήρησις εις τους ιατρούς και εις όλους τους υπαλλήλους τους επιφορτισμένους με χρέη της δημοσίου υγείας, ώστε να εκπληρώσι τα χρέη των ακριβώς.γ΄.) Η καθαριότης των πόλεων και των εν Πειραιεί ναυλοχούντων πλοίων. δ΄.) Η επιτήρησις εις τα τρόφιμα και ποτά ώστε να υπάρχωσιν εις καλή ποιότητα και εν αφθονία.ε΄.) Η αραίωσις των κατοίκων εις τα συνοικίας, όπου φαίνεται εμφωλεύον το μόλισμα, αλλ’ εις τρόπον ώστε να μη διασπείρωνται οι άνθρωποι ούτοι μακράν και εκθέτωσιν εις κίνδυνον τ’ άλλα μέρη της πόλεως. στ΄.) Η εκκαθάρσις των μεμολυσμένων οικιών, η βοήθεια των υπό χολέρας πασχόντων πτωχών και ο ενταφιασμός αυτών και η επιτήρησις και διοργάνωσις όλων των συστηθησόμενων υγειονομικών καταστημάτων εις Πειραιά. ζ΄.) Η πρότασις εις την Κυβέρνησιν μέτρων δυνάμενων να συντείνωσιν εις την βελτίωσιν της δημοσίου υγείας του Πειραιώς. η΄.) Να λαμβάνη παρά των ιατρών καθ’ εκάστην πίνακα όλων των παρατηθεισών υπ’ αυτών νόσων μ’ ακριβή σημείωσιν του ονόματος, της ηλικίας, της πατρίδος, του επαγγέλματος, της συνοικίας και του καιρού της εισβολής της νόσου και να διευθύνη αντίγραφον εις το υπουργείον δια του Νομάρχου.Οι πίνακες ούτοι θέλουν συντάττεσθαι παρά των τεσσάρων ιατρών των τμημάτων, του ανατόμου ιατρού και των άλλων ιατρών συνερχόμενων καθ’ εσπέραν ομού και συσκεπτόμενων μετ’ αλλήλων.θ΄.) Να λαμβάνη όσον ένεστιν ακριβείς πληροφορίας περί της υγείας του συμμαχικού στρατού εις τε την πόλιν και εν τοις νοσοκομείοις και να προσθέτη αυτάς εις τους μνησθέντας πίνακας.

Εν Αθήναις, την 8 Ιουλίου 1854.Ο επί των Εσωτερικών Υπουργός

Ρ. ΠΑΛΑΜΙΔΗΣ

- 10 -

ΔΙΑΤΑΓΜΑΠερί συστάσεως προσωρινής υγειονομείου β΄. τάξεως εις το Φάληρον.

ΟΘΩΝΕΛΕΩ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Έχοντες υπ’ όψιν την υφιστάμενην ανάγκην της δημόσιας υγείας και τα άρθρα 27 του Συντάγματος και 3 του από 25 Νοεμβρίου 1845 περί υγειονομικών αρχών Νόμου.Θεωρούντες, ότι απουσών ήδη των Βουλών, δεν είναι δυνατόν να καταρτισθή νόμος κατά την απαίτησιν του σημειωθέντος 27 άρθρου του Συντάγματος.Επί τη προτάσει του Ημέτερου επί των Εσωτερικών Υπουργού απεφασίσαμεν και διατάττομεν.Α’. Καθίσταται υγειονομείον β΄. τάξεως εις την θέσιν του Φαλήρου· ο δε καταρτισμός της υγειονομικής αρχής θέλει πραγματοποιηθή κατά τας εν ισχύι υγειονομικάς διατάξεις. Β’. Το υγειονομείον τούτο θέλει διαρκέσει εν όσω αι ανάγκαι της δημοσίας υγείας απαιτώσι την διατήρησίν του· θέλει δε καταργηθή δι’ Ημετέρου Διατάγματος, εκλειψάσης της ανάγκης ταύτης. Γ’ Επιτρέπομεν εις τον Ημέτερον επί των Εσωτερικών Υπουργόν να ζητήση εν καιρώ παρά των Βουλών την επικύρωσιν της παρούσης πράξεως.Εις τον Ημέτερο επί των Εσωτερικών Υπουργόν ανατίθεται η δημοσίευσις και εκτέλεσις του παρόντος Διατάγματος.

Εν Αθήναις, την 8 Ιουλίου 1854.ΟΘΩΝ

Ρ.ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ

ΔΙΑΤΑΓΜΑΠερί ελαττώσεως της καθάρσεως των προελεύσεων του Πειραιώς

ΟΘΩΝΕΛΕΩ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Επί τη προτάσει του Ημέτερου επί των Εσωτερικών Υπουργού. Λάβοντες υπ’ όψιν το εδάφ. 8 του άρθρου 13 του υγειονομικού Νόμου, απεφασίσαμεν και διατάττομεν.

Α’. Η κάθαρσις των προελεύσεων του Πειραιώς, τόπου ήδη επιχολέρου προσδιορίζεται εις ημέρας πέντε λογιζόμενου και του χρόνου του διάπλου, αλλά και κατά την ώραν της αναχωρήσεως του πλοίου εκ του λιμένος του Πειραιώς, θέλουν εξετάζεσθαι όλοι οι επιβάται και το πλήρωμα παρά του ιατρού του υγειονομείου, και όταν ευρεθώσιν υγιείς, τότε μόνον δίδεται η άδεια της αναχωρήσεως.Β’. Η κάθαρσις αύτη τελείται όπου υπάρχει δημόσιον ή δημοτικόν λοιμοκαθαρτήριον· επομένως κανέν πλοίο εκ του Πειραιώς δεν θέλει γίνεσθαι δεκτόν εις του λοιπούς του Κράτους λιμένας.Γ’. Κατά τα λοιπά ισχύουν οι ορισμοί του από 28 Ιουνίου ε.ε. Ημετέρου Διατάγματος.

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 8 Ιουλίου 1854.ΟΘΩΝ

Ρ.ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ

ΔΙΑΤΑΓΜΑΠερί προσθήκης με ων εις την υγειονομικήνεπιτροπήν Πειραιώς

ΟΘΩΝΕΛΕΩ ΘΕΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Επί τη προτάσει του Ημετέρου επι των Εσωτερικών Υπουργού απεφασίσαμεν και διατάττομεν.Εις την εν Πειραιεί συστηθείσαν προσωρινήν υγειονομικήν επιτροπήν προστίθενται ως μέλη και οι διορισθέντες προσωρινοί δημόσιοι ιατροί, ο αστυϊατρός, καθώς και οι δημοτικοί ιατροί.

Ο Ημέτερος επί των Εσωτερικών Υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το παρόν Διάταγμα.

Εν Αθήναις, την 9 Ιουλίου 1854.ΟΘΩΝ

Ρ.ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ

- 11 -

Φωτογραφία: το διάταγμα του 1854 από τον Όθωνα για την επιδημία χολέρας στον Πειραιά