78123205 6 Farmako Alkaloid

88
KLASIFIKASI ALKALOID KLASIFIKASI ALKALOID

Transcript of 78123205 6 Farmako Alkaloid

Page 1: 78123205 6 Farmako Alkaloid

KLASIFIKASI ALKALOIDKLASIFIKASI ALKALOID

Page 2: 78123205 6 Farmako Alkaloid

1. LKALOID PIRIDINA-PIPERIDINA

Dibagi dalam 4 sub golongan :

• Turunan piperidin (mis : Piperis nigri Fructus)

• Turunan α-propil piperidin (mis : Conii Fructus)

• Turunan asam nikotinat (mis : Areca Semen)

• Turunan piridin dan pirolidin (mis : Nikotina tobacum Folium)

Piridin Piperidin

RUMUS INTI ALKALOID PIRIDINA-PIPERIDINA

inditen

N N

H

Page 3: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID PIRIDINA-PIPERIDINAPIRIDINA-PIPERIDINA

1. Nikotina

T. Asal : Nikotina tobacum

Suku : Solanaceae

Kegunaan : Antiparasit & antitetanus

insektisida

Simplisia : Nicotinnae Folium

inditen

Page 4: 78123205 6 Farmako Alkaloid

2. Pelletierine,isopelletierine,pseudopelletierine

T. Asal : Punica granatum

Suku : Punicaceae

Kegunaan : Taenifuga

Simplisia : Granati Cortex &

Granati Fructus

3. Arekolin, Arekaidin,Guasina,Guvakelina

T. Asal : Areca catechu

Suku : Palmae

Kegunaan : Anthelmentika hewan, stimulansia,

taenisida

Simplisia : Arecae Semen

inditen

Page 5: 78123205 6 Farmako Alkaloid

4. Lobelina

T. Asal : Lobelina inflata

Suku : Lobeliaceae

Kegunaan : Ekspektoran pada asma

Simplisia : Lobeliae Herba

5. Koniina

T. Asal : Conium maculatum

Suku : Umbelliferae

Kegunaan : Antispasmodik, sedatif, antiasma

Simplisia : Conii Fructus

inditen

Page 6: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Lobelia Lobelia

• Lobelia BHP, BP 1988 (Lobelia Herb, Indian Tobacco) herba kering (aerial) Lobelia inflata fam Campanulaceae herbal annual yg terdpt di AS bag timur & Kanada

• Sejarah : lobelia telah digunakan sejak lama o/ bangsa Indian Amerika utara Cutler (1813) merekomen u/ asma & diperkenalkan ke profesi kedokteran Inggris o/ Reece th 1829

Page 7: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Lobelia Lobelia

• Alkaloid : 0,24-0,4 % lobelin (alkaloid utama), lobelidin, lobelanin, lobelanidin & isolobelanin inti piperidin

• Kultur akar L. inflata ditransformasi o/ Agrobacterium rhizogens lobelin dgn kadar yg sama pd tanaman pot

• Penggunaan : spasme pd asma & bronkitis kronis, selain itu lobelin juga terdpt pd preparat2 anti smoking

Page 8: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Indian Lobelia Indian Lobelia

• Herba kering L. nicotianaefolia, herba biennial/ perenial yg tumbuh pd 700-220m dpl di India

• Perbedaan : batang & daun > American lobelia; pd serbuk perbedaan pd trikom & rasio palisade

• Alkaloid : 0,8 % yg dihitung sbg lobelin

Page 9: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Pomegaranate Pomegaranate

• Asal : Punica granatum (delima) famili Punicaceae

• Simplisia : batang, kulit buah & biji • Alkaloid : 0,5-0,9 % (batang) alkaloid cair

yg atsiri terutama pelletierine & pseudopelletierine serta tanin (22 % adstringen pd pengobatan diare)

• Penggunaan : peletierin tannat BP 1948 aanthelmintik terutama u/ cacing pita

Page 10: 78123205 6 Farmako Alkaloid

LYCOPODIUMLYCOPODIUM

• Asal : spora clubmoss Lycopodium clavatum famili Lycopodiaceae, filum Pteridophyta

• Kandungan : fixed oil (50%) utamanya gliserida asam likopodium oleat, alkaloid tipe annotine : likopodin dilaporkan pd th 1881

• Penggunaan : dusting powder (pd pil, dll ) & medicated snuff

Page 11: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID TROPANALKALOID TROPAN

RUMUS INTI ALKALOID TROPAN

inditen

N-CH3

Page 12: 78123205 6 Farmako Alkaloid

tropane alkaloids

Page 13: 78123205 6 Farmako Alkaloid

• Seny disiklik yg dibentuk dari kondensasi prekursor pirolidin (ornitin) dgn 3 atom C dari asetat

• Banyak terdapat pada famili Solanaceae, Erythroxylaceae & Convolvulaceae, lainnya : Dioscoreaceae, Rhizoporaceae, Cruciferae & Euphorbiaceae

• Dikenal sbg bahan yg toksik

Page 14: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID TROPANTROPAN

1. Hiosiamin & Skopolamin

T. Asal : Datura stramonium

Suku : Solanaceae

Kegunaan : Antikolinergik,antispasmodik,sedatif

Simplisia : Stramonii Herba, Hyoscyami Folium

2. Kokain

T. Asal : Erythroxylon coca,Erythroxylon

truxillense,Erythroxylon novogranatense

Suku : Erythroxylaceae

Kegunaan : Analgetik,midriatik,stimulan otak anestetik lokal,antiemetik

Simplisia : Cocae Foliuminditen

Page 15: 78123205 6 Farmako Alkaloid

3. Atropin, Apotropin,Belladonina,Skopolamina,

Hiosiamin

T. Asal : Atropa belladona

Suku : Solanaceae

Kegunaan : Spasmolitik,antikoloinergik,anodina,antiasma dan midriatik

Simplisia : Belladona Folium dan Belladona Radix

Alkaloid-alkaloid Belladona juga

terdapat pada :

•Egyptian henbana

•Duboisia myoporoides

•Duboisia leichardtii

inditen

Page 16: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Stramonium LeafStramonium Leaf

• Asal : Datura stramonium & variasinya• Datura dhât (India) nama suatu racun• Kandungan : 0,2-0,45% alkaloid utama

hiosiamin & hiosin, sering juga terbentuk atropin dlm jumlah sedikit hasil rasemisasi hiosiamin

• Prepared Stramonium BP : serbuk halus dgn kandungan alkaloid diatur antara 0,23-0,27%

Page 17: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Penggunaan :Penggunaan :

• Atropin : stimulan SSP, depresan saraf akhir pada kelenjar sekretori & otot

• Hiosin : mengurangi efek atropin di SSP, aktiv sedatifnya motion sicknessHiosin HBr dgn papaverin obat pro operatif sebelum pembiusan

• Atropin & hiosin tetes mata dilatasi pupil

Page 18: 78123205 6 Farmako Alkaloid

DaturaDaturaJimsonweed

Jamestown weed

Source of scopolamine, used for motion sickness

Page 19: 78123205 6 Farmako Alkaloid
Page 20: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies lain :Spesies lain :

• Datura innoxia & Datura metel India, warna daun lebih coklat, tepi daun & trikom berbeda

• Kandungan alkaloid ± 0,5 %

Page 21: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Belladona Belladona

• Asal : Atropa belladona Linne atau Atropa acuminata Royle ex Lindley (famili Solanaceae)

• Atropos (Yunani) = teguh, tidak berubah : kaitannya dgn racun mati

• Belladona (Itali) Bella = cantik, donna = nyonya u/ “memperbesar” mata dilatasi pupil

Page 22: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Atropa belladonnaAtropa belladonna

• Deadly nightshade• Used to dilate pupils• Atropine blocks

transmission of acetylcholine

Page 23: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Belladona Belladona

Simplisia : • Belladona Herb BP (Belladona Leaf) daun

pd puncak waktu berbunga, mgd tdk kurang dari 0,3% total alkaloid yg dihitung sbg Hiosiamin

• Kandungan : 0,3-0,6% alkaloid dgn kandungan utama Hiosiamin

• Belladona Root : 0,4-0,8% alkaloid dihitung sbg Hiosiamin

Page 24: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies lainSpesies lain

• Atropa acuminata Royle ex Lindley Indian Belladona (Himalaya) bunga kuning kecoklatan, daun hijau kecoklatan

• Atropa baetica Willk Spanyol & Maroko Utara bunga kuning & beri hitam yg beracun

Page 25: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Duboisia leafDuboisia leaf

• Asal : Duboisia myoporoides & Duboisia leichhardtii Australia sumber alkaloid tropan terbesar di dunia selama 50 th terakhir

• Alkaloid utama : hyosin (skopolamin) & hyosiamin D. myoporoides jenis utara & selatan beda perbandingan kadar hyosin & hyosiamin. Hibrid keduanya kadar alkaloid total tetap; bln Jan-Jun: hyosin , Jun-Sept : , hyosiamin kebalikannya

Page 26: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Duboisia leafDuboisia leaf

• Penyemprotan lar Cytokinin berulang hyosin

• Pe+an putrescine & spermidine pd kultur akar hyosin ,

• D. hopwodii mgd nikotin

Page 27: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Scopolia Scopolia

• Asal : Scopolia carniolica Eropa tengah & timur sumber alkaloid hyosiamin

• Alkaloid utama : hyosiamin & 6-hidroksi-hyosiamin S. lurida & S. tangutica disebut daturamin--anisodin atau hidroksi hyosin diproduksi secara komersial di China

• Akar belladona Jepang (S. japonica) rimpang kering Farmakope Jepang th 1961

Page 28: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies lain Spesies lain

• Przewalskia tangutica digunakan pd pengobatan tradisional Tibet

• Alkaloid utama : hyosiamin dalam akar (1,7-3,8 %), 6--hidroksi hyosiamin & hyosin dlm jumlah kecil

Page 29: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Mandrake Mandrake

• Asal : Mandragora officinarum Mediterania, tercatat dlm naskah Dioscorides, dikaitkan dgn folklore pemanenan akar harus dgn ritual tertentu

• Alkaloid utama : atropin, skepoletin (berfluoresensi)

• M. autumnalis daun & akar resmi dipakai di Perancis (1818-1885) & Spanyol

• Penggunaan : cari sendiri!!

Page 30: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Coca leafCoca leaf

• Asal : Erythroxylum coca (Bolivian coca atau Huanuco) & E. truxillense (Peruvian atau truxillo) koka Jawa, E. lucidum, E. monii, E. zeylanicum(Srilanka)

• Kandungan : daun mengandung 0,7-1,5 % alkaloid : kokain, sinamil kokain, -truksilin koka Bolivia & Peru kand utama kokain, koka Jawa kand utama sinamil kokain

• Penggunaan : anastesi lokal pd operasi mata, telinga, hidung & tenggorokan

Page 31: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Peruvian cocaPeruvian coca

Page 32: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID KUINOLINALKALOID KUINOLIN

RUMUS INTI ALKALOID KUINOLIN

inditen

N

Page 33: 78123205 6 Farmako Alkaloid

1. Kinina,Kuinidina,Sinkonin,Sinkonidina

T. Asal : Chinchona succirubra

Suku : Rubiaceae

Kegunaan : Malaria, tonikum

effervescent

Simplisia : Chinnae Cortex

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID KUINOLINKUINOLIN

Macam-macam Cinchona :

Cinchona merah (Cinchona succirubra)

Cinchona kuning (Cinchona ledgeriana,Cinchona calisaya)

inditen

Page 34: 78123205 6 Farmako Alkaloid

2. Akronisina

T. Asal : Acronychia baneria

Suku : Rutaceae

Kegunaan : Antineoplastik/antitumor

Simplisia : Acronychina Cortex

3. Kamtoresina

T. Asal : Camptothaca acuminata

Suku : Nyrsaceae

Kegunaan : Leukemia limfoid

Simplisia : Camptotheca Fructus

inditen

Page 35: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID ISOKUINOLIN

RUMUS INTI ALKALOID ISOKUINOLIN

inditen

N

Page 36: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID ISOKUINOLIN

1. Papaverin

T. Asal : Papaver somniferum

Suku : Papaveraceae

Kegunaan : Analgetik,Narkotik,Antiperistaltik,Hipnotik

Simplisia : Papaver Semen,Papaver Fructus

inditen

Page 37: 78123205 6 Farmako Alkaloid

2. Tebain

T. Asal : Papaver bracteatum

Suku : Papaveraceae

Kegunaan : Narkotika

inditen

Page 38: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium Poppy• Asal : kapsul Papaver somniferum L. dgn

varitas & hibrida yg berbeda• P. somniferum var. glabrum Bross :

ditanam di Turki, bunga keunguan kadang putih, kapsul subglobuler, stigmata 10-12, biji putih-ungu tua

• P. somniferum var. album D.C. : ditanam di India, bunga & biji putih, kapsul bentuk telur dgn diameter 4-8 cm, di bawah stigma tidak berpori

Page 39: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium PoppyOpium Poppy

• P. somniferum var. nigrum D.C. : ditanam di Eropa u/ diambil bijinya (maw seed). Daun & calyx globrous, bunga violet & kapsul < & lebih globuler dari var. album

• P. somniferum var. setigerum D.C. : spesies liar yg tumbuh di Eropa selatan, peduncle & daun ditutupi dgn rambut sikat

• Kandungan utama kapsul masak 0,18 -0,28% morfin & kodein, selain itu narkotin, papaverin & tebain dlm jumlah kecil

Page 40: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium PoppyOpium Poppy• Opium mentah : lateks yg didapatkan dgn

melukai (menginsisi) kapsul yg belum masak, dikeringkan secara spontan atau buatan, kemudian dibuat menjadi massa yg tak beraturan yg disebut Indian opium satu2nya sumber bahan obat yg resmi

• BP : opium hanya digunakan sbg bahan baku sed galenik & tidak boleh diberikan secara langsung (mentah)

• Opium BP mgd tidak kurang dari 1% morfin & tdk kurang dari 2% kodein. Sedangkan tebain dibatasi hingga 3%

Page 41: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium Poppy : sejarahOpium Poppy : sejarah

• Opium telah dikenal sejak jaman Dioscorides opos : lateks kapsul & mekonion : ekstrak seluruh bagian tumbuhan

• Penggunaan menyebar dari Asia kecil ke Persia, India & China

Page 42: 78123205 6 Farmako Alkaloid
Page 43: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium PoppyOpium Poppy

• Opium 30 alkaloid yg dikombinasikan dgn asam mekonat (meconic acid), gula, garam, albumin, zat warna & air

• Alkaloid utama : gol fenantrena (morfin, kodein, tebain) & gol benzil isokuinolin (noskapin, narsein, papaverin)

• Alkaloid baru : 5’-O-demetilnarkotin

Page 44: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Opium Poppy : penggunaanOpium Poppy : penggunaan• Opium & morfin digunakan secara luas u/

menghilangkan nyeri, selain itu sbg hipnotik sel saraf sensoris di cerebrum

• Kodein : sedatif < morfin, penekan batuk• Morfin & kodein menurunkan metabolisme

pengobatan diabetes sebelum ditemukan insulin

• Me penyalahgunaan narkotik ganti dgn tebain yg non adiktif, dari tebain dpt dibuat kodein, nalokson & etorfin

• Spesies yg tumbuh di pegunungan Iran, Turki timur & transkaukasia (Uni Soviet)

Page 45: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies penghasil tebainSpesies penghasil tebain

Papaver bracteatum

• Alkaloid utama : tebain

• Program PBB : Ayra II, ras dari Iran th 1974, mgd tebain 3,5 % dlm kapsul kering

Papaver orientale

• Alkaloid utama : oripavin yg dibentuk dari demetilasi cincin aromatis tebain

• Philipson et al (Planta Med, 1981, 43, 261) melaporkan alkaloid utama adalah

mekambridin (tipe berberin)

Page 46: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies penghasil tebainSpesies penghasil tebain

Papaver pseudo-orientale

• Dari 16 sampel Turki 13 sampel kandungan utamanya isotebain,

mekambridin & orientalidin, 2 sampel kandungan utamanya salutaridin & tebain

serta 1 sampel kandungan utamanya salutaridin

Page 47: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Serpentary Serpentary

• Asal : rimpang & akar kering Texan/Red river snake-root, Aristolochia reticulata famili

Aristolochiaceae, hutan2 di Texas, Lousiana, arkansas & Oklahoma

• Kandungan : as aristolokat (aristolochic acid) antitumor, pd hewan coba justru

menyebabkan tumor karena gagal ginjal

• Penggunaan : banyak terdpt dlm obat herbal China, th 1999 terdpt 2 kasus gagal ginjal di

Inggris akibat obat herbal tsb

Page 48: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Boldo leafBoldo leaf

• Asal : boldo leaves BP/EP Peumus boldus famili Monimiaceae

• Kandungan utama : alkaloid tipe aporfin dgn kandungan utama boldin

Page 49: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Hydrastis Hydrastis • Asal : rimpang kering Hydrastis canadensis famili Berberdiaceae, tanaman perenial kecil

yg terdpt di Kanada timur & AS timur

• Kandungan : alkaloid hidrastin, berberin & kanadin, simplisia komersial mgd 1,5-4,0%

hidrastin, 0,5-6,0% berberin, ekstrak akar aktif thd Mycobacterium tuberculosis

• Penggunaan : Eropa pendatang belajar dari Indian Cherokee hemoragi uterus, zat pahit

stomakik & katartik saluran urogenital; hidrastin HCl & hidrastinin HCl hemoragi

uterus

Page 50: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Calumba root Calumba root • Asal : cacahan kering Jateorhiza palmata (J.

columba) famili Menispermaceae, tanaman asli hutan di Mozambiq, Madagaskar &

negara Afrika lainnya. Nama berasal dari Colombo (Srilanka)

• Kandungan : alkaloid isokuinolin : palmatin, jatorizin, kolumbamin 2-3%, bisjatorizin (alkaloid dimer kuartener dari kopling o-

oksidasi jatorizin)

• Penggunaan : zat pahit tonik tanpa tanin, BHP anoreksia & flatulen dispepsia

Page 51: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Annona Annona • Asal : Annona squamosa famili Annonaceae,

obat tradisional Afrika, India & timur jauh

• Penggunaan : gangguan jantung alkaloid higenamin (higenamine) prekursor alkaloid

isokuinolin lainnya

Page 52: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Blood root Blood root • Asal : rimpang & akar kering Sanguinaria

canadensis famili Papaveraceae, herba perenial yg terdpt di Amerika utara

• Kandungan : alkaloid benzofenantridin sanguinarin, keleritrin (chelerythrine),

alokriptopin (allocryptopine), protopin & dihidrosanguilutin

• Penggunaan : digunakan secara luas di AS campuran sirup white pine. Sanguinarin &

kolkisin menyebabkan penggandaan kromosom dlm sel

Page 53: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID INDOL

RUMUS INTI ALKALOID INDOL

inditen

N

Page 54: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID INDOL

1. Reserpina

T. Asal : Rauwolfia serpentina

Suku : Apocynaceae

Kegunaan : Antihipertensi,Hipotensi

Simplisia : Rauwolfiae Radix

2. Vinblastina,Vinrosidina,Vinkristina,Vinleusina

T. Asal : Catharanthus roseus

Suku : Apocynaceae

Kegunaan : Antineoplastik,Leukimia

Simplisia : Catharanthi Herba

inditen

Page 55: 78123205 6 Farmako Alkaloid

3. Striknina,Brusina

T. Asal : Strychnos nux vomica,

Strychnos ignatii

Suku : Loganiaceae

Kegunaan : Stimulan SSP,Raticida (racun tikus)

Simplisia : Strychni Semen

4. Kurare

T. Asal : Strychnos erevauxii,Chondodenron tomentosum

Suku : Loganiaceae

Kegunaan : Paralisa pada otot polos

Simplisia : Strychnos Cortex

inditen

Page 56: 78123205 6 Farmako Alkaloid

5. Ergot

T. Asal : Claviceps purpurea

Suku : Hypoceraceae

Kegunaan : Oksitoksik,Vasodilatasi

Simplisia : Secale Cornutum

6. Fisostigmin

T. Asal : Phisostigma venenosum

Suku : Leguminoceae

Kegunaan : Pengobatan glaukoma,

Salep antikolinesterase

Simplisia : Phisostigmae Semen

inditen

Page 57: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID IMIDAZOL

RUMUS INTI ALKALOID IMIDAZOL

inditen

N

N

Page 58: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID IMIDAZOL

1. Piokarpin

T. Asal : Pilocarpus jaborandi, Pilocarpus

microphyllus, Policarpus pinnatifolius

Suku : Rutaceae

Kegunaan : Kolinergik pada mata

(galukoma)/Conjuntiva

Simplisia : Jaborandi Folium

inditen

Page 59: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Jaborandi leaf & Pilocarpine :

1. Maranham jaborandi Pilocarpus microphyllus

2. Pernambuco jaborandi P. jaborandi Holmes

3. Paraguay jaborandi P. pennatifolius Lemaire

4. Ceara jaborandi P. trachylophus Holmes

Page 60: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Daun Jaborandi & pilokarpinDaun Jaborandi & pilokarpin

• Kandungan : • Alkaloid 0,7-0,8% pilokarpin, isopilokarpin,

pilosin & isopilosin • Minyak atsiri ± 0,5% 22 jenis tdd

monoterpen (limonen, sabien, -pinen), seskuiterpen (karyofilen) dlm P. jaborandi tak ada, serta 2-undekanon atau 2-tridekanon

Page 61: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Daun Jaborandi & pilokarpinDaun Jaborandi & pilokarpin

Penggunaan :• Bentuk garam (pilokarpin HCl & Nitrat BP)

kontraksi pupil mata antagonis atropin. Pd pengobatan awal glaukoma me irigasi mata & me tekanan intraokuler

• Studi di AS thd 207 pasien kanker yg mendpt radiasi di leher & kepala pilokarpin mengurangi efek samping mulut kering

Page 62: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID STEROID

RUMUS INTI ALKALOID STEROID

inditen

Page 63: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID STEROID

1. Germidina,Germitrina

T. Asal : Veratrum viride

Suku : Liliaceae

Kegunaan : Hipotensi,Depresan Jantung,

Sedatif

Simplisia : Veratri Rhizoma2. Sevadina

T. Asal : Schoenecaulon officinalis

Suku : Liliaceae

Kegunaan : Insektisida

Simplisia : Sabidillae Semen

inditen

Page 64: 78123205 6 Farmako Alkaloid

3. Protoveratrin A dan B

T. Asal : Veratrum album

Suku : Liliaceae

Kegunaan : Hipotensi,Insektisida

Simplisia : Veratri Alba Rhizoma

4. Akonitina,Atisina

T. Asal : Aconitum napellus

Suku : Ranunculaceae

Kegunaan : Adstringensia

Simplisia : Aconiti Tuber Rhizoma

inditen

Page 65: 78123205 6 Farmako Alkaloid

5. Ajasin,Ajasinina,Ajaknina

T. Asal : Delphinia ajacis

Suku : Ranunculaceae

Kegunaan : Parasitisid,Emetik

Simplisia : Delphinii Ajacis Semen

6. Delphinina

T. Asal : Delphinium staphinium,

Delphiium staphisagria

Suku : Ranunculaceae

Kegunaan : Parasitisid

Simplisia : Staphisagriae Semeninditen

Page 66: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID LUPINAN

RUMUS INTI ALKALOID LUPINAN

inditen

N

Page 67: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID LUPINAN

1. Sparteina

T. Asal : Cytisus scoparius, Lupinus luteus

Suku : Leguminoceae

Kegunaan : Oksitoksik

Simplisia : Sitisus Folium

inditen

Page 68: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID AMIN

RUMUS INTI ALKALOID AMIN

Golongan ini tidak mengandung N heterosiklik, tapi merupakan turunan fenil amina dan senyawa asam amino fenil etil amina (tirosin)

inditen

Page 69: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID AMIN

1. Efedrina

T. Asal : Ephedra distrachya, Ephedra sinica,

Ephedra equisetina

Suku : Gnetaceae

Kegunaan : Bronkodilator

Simplisia : Ephedra Herba2. Kolkhisina

T. Asal : Colchicum autumnale

Suku : Liliaceae

Kegunaan : Antineoplastik

Simplisia : Colchici Semen

inditen

Page 70: 78123205 6 Farmako Alkaloid

3. d-Norpseudo Efedrin

T. Asal : Catha edalis

Suku : Celastraceae

Kegunaan : Stimulansia SSP

Simplisia : Khat Abyssina (Daun-daun segar)

4. Meskalin

T. Asal : Laphophora wiliamsii

Suku : Liliaceae

Kegunaan : Halusinasi,Euforia

Simplisia : Feyote

inditen

Page 71: 78123205 6 Farmako Alkaloid

ALKALOID PURIN

RUMUS INTI ALKALOID PURIN

inditen

N

Page 72: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SIMPLISIA YANG MENGANDUNG ALKALOID PURIN

1. kofeina

T. Asal : Coffea arabica,Coffea leberica

Suku : Rubiaceae

Simplisia : Coffea Semen

T. Asal : Cola nitida

Suku : Sterculiaceae

Simplisia : Colae Semen

T. Asal : Paullinia cupana

Suku : Sapindaceae

Simplisia : Guarana

inditen

Page 73: 78123205 6 Farmako Alkaloid

T. Asal : Ilex paragnariensis

Suku : Aquifoliaceae

Simplisia : Mate (teh paraguay)

T. Asal : Camelia sinensis

Suku : Theaceae

Simplisia : Theae Folium (daun teh)

Kegunaan : Stimulansia SSP

cameliainditen

Page 74: 78123205 6 Farmako Alkaloid

2. Teobromin

T. Asal : Teobroma cacao

Suku : Sterculiaceae

Kegunaan : Diuretik

Simplisia : Teobroma Semen

inditen

Page 75: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Cocoa seedCocoa seed• Cocoa seed (cocoa bean) Theobroma cacao,

famili Sterculiaceae; pohon 4-6 m yg tumbuh di Amerika selatan & tengah, India barat, Afrika barat (Nigeria & Ghana), Ceylon & Jawa

• Kandungan : • Teobromin, pd buah 0,9-3%, pd kulit ari 0,19-

2,98%• Kofein, pd biji 0,05-0,36% selain itu

minyak/mentega coklat• Biji segar mgd polifenol yg larut air (epikatekol,

leukoantosianin & antosianin) 5-10% yg terdekomposisi selama pemrosesan kompleks berwarna (cocoa red)

• Tanin terkondensasi & senyawa atsiri (84 jenis)

Page 76: 78123205 6 Farmako Alkaloid
Page 77: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Cocoa seedCocoa seed• Produksi :

Teobromin dari dekok kulit ari & saring. Tanin dipisahkan dgn PbAc, kelebihannya dibuang, keringkan. Residu diekstraksi dgn alkohol & dimurnikan dgn rekristalisasi dgn air

• Penggunaan : efek diuretik teobromin > kafein; efek thd SSP < kafein

• Identifikasi : • Murexide test• Teobromin + AgNO3 dlm HNO3 encer me ,

kafein tidak me• Sublimasi : teobromin 220oC; kafein 178-180oC

Page 78: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Spesies : variasi warna biji segar Cola acuminata putih-merah

crimson Cola astrophora putih-merah,

Cola alba putih Cola nitida (Cola vera) putih/merah

kemungkinan hibrid antara C. astrophora & C. alba

Kola seed (bissy/gooroo nuts) kotiledon Cola sp., famili Sterculiaceae; pohon yg tumbuh di Afrika

barat, India barat, Brazil & Jawa

Kola seed

Page 79: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Kola seedKola seed• Kandungan :

• Kofein, pd biji 1-2,5%, teobromin <<

• Senyawa tanoid (kolatin) 5-10% katekol & epikatekol, selama pemrosesan terjadi oksidasi & polimerisasi flobafen (kola red) yg tidak larut

Beda efek stimulan biji segar dgn biji kering

pembentukan kompleks kafein-katekin dlm biji

kering

Page 80: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Guarana Guarana

• Pata guarana (Brazilian cocoa) pasta kering biji Paulinia cupana, famili Sapindaceae; biji dipanen di lembah atas Amazon o/ suku Guaranis

Kandungan : Kafein 2,5-7 % & turunan

xantin lainnya Tanin ± 12 % & senyawa

lain yg mirip Cola & Cocoa

Page 81: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Guarana Guarana Penggunaan :

Serbuk dibuat minuman teh & kopi, di Barat

digunakan sbg penghilang capek,

pelangsing & obat diare Minyak lemak pd biji

efek pelepasan alkaloid secara lambat dgn

kadar tetap (steady state)

Page 82: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Coffea Coffea • Asal : biji masak Coffea arabica & genus Coffea

lainnya, famili Rubiaceae; pohon yg tumbuh di Afrika barat, India barat, Brazil & Jawa

• Spesies lain :

• Coffea canephora Robusta coffee

• Coffea liberica

Page 83: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Coffea Coffea Kandungan :

Kafein 1-2 %, tanin, asam klorogenat

(kafeotanat), lemak, gula & pentosan

Penggunaan : Dekok digunakan

sbg flavor pd Caffeine Iodide elixir

(BPC 1979)

Page 84: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Tea Tea • Asal : daun Camellia sinensis (Thea sinensis) famili

Theaceae; pohon yg tumbuh di India, Srilanka, Afrika utara, Maurutius, China & Jepang

Kandungan : Kafein 1-5 %; teobromin,

teofilin & minyak atsiri dlm jumlah kecil

Tanin 10-24 %, polifenol : epigalokatekin-3-galat

antioksidan kuat & penangkap radikal bebas

Page 85: 78123205 6 Farmako Alkaloid

MatMatéé leaf leaf • Asal : Maté (Yerba maté; Paraguay tea) rajangan

kering daun Ilex paraguensis ; famili Aquifoliaceae; semak yg tumbuh di Argentina, Paraguay & Brazil

Kandungan : Kafein 0,2-2 %; asam

klorogenat (kafeotanat) 10-16% & minyak atsiri <<

Page 86: 78123205 6 Farmako Alkaloid

Comfrey Comfrey • Asal : akar & semua bagian yg tumbuh di atas tanah

tumbuhan Symphytum officinale ; famili Boraginaceae

Kandungan : Akar mgd alantoin 0,6-0,8 %; yg dianggap sbg

produk degradasi asam urat Saponin dgn asam oleat C3 terglikosilasi

arabinosa-glukosa-glukosa Alkaloid pirolizidin hepatotoksik

Penggunaan : Alantoin menstimulasi regenerasi jaringan

luka luar & tukak lambung

Page 87: 78123205 6 Farmako Alkaloid
Page 88: 78123205 6 Farmako Alkaloid

SELESAI

ASSALAMU ALAIKUM WR.WB

inditen