ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ είναι η γεωγραφική μετακίνηση τωνανθρώπων από ένα τόπο σ’ ένα άλλο για μόνιμη ήπροσωρινή εγκατάσταση που γίνεται εκούσια ήακούσια (αναγκαστική) με βαθύτερα αίτια(τουλάχιστον στην εκούσια), για αλλαγή του τρόπουζωής και την αναζήτηση καλύτερης τύχης.

Μετανάστης είναι το άτομο που διαμένει γιατουλάχιστον έξι μήνες μακριά από τον συνήθη τόποκατοικίας του. Στην περίπτωση που βρίσκεται εντόςτων συνόρων της χώρας του λέγεται εσωτερικόςμετανάστης και στην περίπτωση που βρίσκεται εκτόςσυνόρων της χώρας του λέγεται εξωτερικός ή διεθνήςμετανάστης. Εμείς θα ασχοληθούμε με την εξωτερικήμετανάστευση.

• Τον 20ό αιώνα η Ελλάδα υπήρξε χώρααποστολής μεταναστών. Η εξωτερικήμετανάστευση των Ελλήνων παρουσιάζειπερισσότερες ομοιότητες με την πρόσφατηεισροή ξένων εργατών στη χώρα μας απόόσες θέλει μερίδα της ελληνικής κοινωνίας ναπαραδεχθεί· ενώ βέβαια δεν μπορεί ναερμηνευτεί με βάση τα ιδεολογήματα τηςσυνέχειας και της φυσικής ροπής του Έλληναπρος την αποδημία.

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

ΑΙΤΙΑ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

Τα κύρια αίτια μετανάστευσης ήταν (καιαναμφισβήτητα

είναι ακόμη) η φτώχεια και το ανήσυχο ελληνικόπνεύμα ,δηλαδή η αναζήτηση περιπέτειας κ εμπειριών.Κάποια δευτερεύοντα αίτια ήταν:• Άθλιες συνθήκες ζωής•Αναζήτηση ασφάλειας• Εξεύρεση τροφής• Κλιματολογικοί λόγοι• Πολιτικοί λόγοι

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣΣαφώς κάποιοι άνθρωποι ξεχώρισαν μέσα από αυτές τις δύσκολες

καταστάσεις και μάλιστα ήταν και αρκετοί στον αριθμό. Ορισμένοι απόαυτούς είναι:

• Νίκολας Νεγρεπόντε, μηχανικός λογισμικού, επιστήμονας υπολογιστών.Τζέφρι Ευγενίδης, συγγραφέας.Μαρία Κάλλας ,τραγουδίστρια όπερας.Βασίλης Πολυδούρης , συνθέτης.Νικ Καλάθης, μπασκετμπολίστας.Τζιμ Λόντος, παλαιστής.Μάικλ Δουκάκης, πολιτικός.Τζορτζ Στεφανόπουλος, πολιτικός, δημοσιογράφος.Σταύρος Κουτόβας, συνδικαλιστήςΕλία Καζάν, σκηνοθέτης, συγγραφέας.Τζένιφερ Άνιστον, ηθοποιός.Μαρία Μενούνος,ηθοποιός.Ζακ Γαλιφιανάκης,ηθοποιός.Τίνα Φέι, ηθοποιός/σεναριογράφος/κωμικός.Έλλη Παππά, ηθοποιός

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ

•Οι λόγοι της μαζικής μετανάστευσης προς την Αυστραλία

Η μετανάστευση στην Αυστραλία τις δεκαετίεςτου 1950 και 1960 γίνονταν κυρίως γιαοικονομικούς λόγους. Οι πρώτοι άνθρωποιμετανάστευαν σε γειτονικούς τόπους γιααναζήτηση τροφής και για λόγουςασφάλειας. Άλλοι άλλαζαν γεωγραφικήπεριοχή είτε προσωρινά, είτε μόνιμα γιααναζήτηση εργασίας.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑΌλοι σχεδόν οι Έλληνες μετανάστες στην Αυστραλία πριν το 1880 δοκίμασαν την

τύχη τους στα χρυσωρυχεία, ενώ μερικοί δούλεψαν και στα ανθρακωρυχεία. Ηοικονομική αδυναμία των Ελλήνων μεταναστών εκείνης της εποχής, σεσυνδυασμό με την τάση που υπήρχε να αποκλείονται οι ξένοι (οι μη Αυστραλοί)από τα πιο σταθερά και επικερδή επαγγέλματα, οδήγησε τους Έλληνες ναστραφούν προς την απασχόληση σε μικρές εμπορικές επιχειρήσεις (συνήθωςψαράδικα, μανάβικα, εστιατόρια κλπ) και όχι προς την κτηνοτροφία ή τηνγεωργία, επαγγέλματα που επιτρέπουν το σχηματισμό σταθερών και βιώσιμωνοικισμών και παροικιών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε όλη την περίοδο πριν το 1880, μόνο δυο-τρείς Έλληνεςκατάφεραν να γίνουν αγρότες. Οι περισσότεροι στράφηκαν προς τις μικρέςεμπορικές επιχειρήσεις που προαναφέραμε. Οι επιχειρήσεις αυτές δεναπαιτούσαν μεγάλο κεφάλαιο, αλλά κυρίως εντατική και σκληρή προσωπικήεργασία. Επιπλέον, η ενασχόληση με τέτοιου είδους δραστηριότητες δενέφερνε τους Έλληνες σε σύγκρουση με τις οργανωμένες Αυστραλιανέςκοινωνικές τάξεις και συνδικαλιστικές και επαγγελματικές ομάδες. Ακόμη,δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη και επέκταση των επιχειρήσεωναυτών και, πιο σημαντικό, δημιουργούσε ευκαιρίες για απασχόληση άλλωνμεταναστών ή ακόμη και για προσέλκυση νέων μεταναστών.

Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και μέχρι το 1920. Στην περίοδο 1890-1920 ήτανπολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για τους Έλληνες καθώς και για μετανάστες απόάλλες Μεσογειακές χώρες να απασχοληθούν σε επαγγέλματα και βιομηχανίεςόπου λειτουργούσαν ισχυρά Αυστραλιανά συνδικάτα. Ο κύριος λόγος βέβαιατης δυσκολίας αυτής ήταν η σημαντική ανεργία των χρόνων εκείνων. Ταστοιχεία της απογραφής του 1921 αποκαλύπτουν ότι από τους οικονομικάενεργούς Έλληνες της Αυστραλίας τότε, περίπου 17.6% ήταν εργοδότες,περίπου 22.7% αυτοαπασχολούμενοι, περίπου 48.3% μισθωτοί εργάτες, καιπερίπου 11.4% άνεργοι. Οι περισσότεροι όμως μισθωτοί δούλευαν για τουςλίγους Έλληνες εργοδότες.

Η προπολεμική κρίση δεν άλλαξε την κατάσταση και τις ευκαιρίες απασχόλησηςτων Ελλήνων στην Αυστραλία. Σημαντική αλλαγή αρχίζει να παρατηρείται μετάτον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αυστραλιανή Κυβέρνησησυνειδητοποίησε την ανάγκη επάνδρωσης της αναπτυσσόμενης τότεβιομηχανίας της με εργατικό δυναμικό που δεν μπορούσε να στρατολογηθείαπό τον πληθυσμό εκείνης της εποχής, λόγω του μικρού του αριθμού. Ηπαρατήρηση αυτή οδήγησε στην απόφαση της ενίσχυσης της μετανάστευσηςπρος την Αυστραλία, πολιτική η οποία πήρε διάφορες μορφές, μέχρι και τηνεπιδότηση επίδοξων μεταναστών με κάλυψη των εξόδων μετακίνησής τους. Ηπολιτική αυτή όχι μόνο εξηγεί την αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος απότην Ελλάδα προς την Αυστραλία μετά το 1950, αλλά δικαιολογεί και την αλλαγήστα επαγγέλματα των Ελλήνων μεταναστών, πολλοί από τους οποίουςστράφηκαν τότε προς τη βιομηχανία.

Σήμερα, οι Έλληνες άνδρες ομογενείς πρώτης γενιάς απασχολούνταικύρια ως εργάτες (28.6%) και έμποροι (22.6%), ενώ οι γυναίκεςαπασχολούνται κύρια ως εργάτες (34.1%) ή χειριστές μηχανών(21.5%). Σε σύγκριση με το συνολικό πληθυσμό της Αυστραλίας, οιΈλληνες παρουσιάζουν σημαντική υστέρηση ως επαγγελματίες ήπαραεπαγγελματίες και σημαντική προπόρευση ως έμποροι,εργάτες, χειριστές μηχανών και οδηγοί.

Όσον αφορά στους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, οιπερισσότεροι Έλληνες (ανεξαρτήτως φύλου) απασχολούνται στονκατασκευαστικό τομέα (29.8%), με δεύτερο σημαντικότερο κλάδο τοχονδρικό και λιανικό εμπόριο (25.0%).

Οι Ελληνες συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό της Αυστραλίας μεπερίπου ίδιο ποσοστό (60.9%) με το συνολικό πληθυσμό τηςΑυστραλίας (60.0%). Το ποσοστό ανεργίας των Ελλήνων πρώτηςγενιάς ανέρχεται στο 8.9%, ελαφρά μικρότερο από το συνολικόποσοστό ανεργίας στην Αυστραλία (9.2%).

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

• ΓερμανίαΚατά τη μεταπολεμική περίοδο ανασυγκρότησης των

ευρωπαϊκών κρατών σημειώνεται η μεγαλύτερηεργατική μετανάστευση στην ευρωπαϊκή ιστορία. ΣτηΔυτική Γερμανία μεταναστεύουν περίπου εξακόσιεςπενήντα χιλιάδες Έλληνες, που πηγαίνουν να εργαστούνως «φιλοξενούμενοι εργάτες» (‘Gastarbeiter’). Ηπαλιννόστηση από τη Δυτική Γερμανία, κυρίως από ταμέσα της δεκαετίας του’70, υπήρξε συντριπτικάμεγαλύτερη εκείνης από τις υπεραντλαντικές χώρες,αφού και η μετανάστευση προς αυτούς τους δυοδιαφορετικούς τόπους προορισμού είχε διαφορετικόχαρακτήρα .Ο Ελληνισμός στο σύνολό του έχεικατορθώσει πολλά και προσπαθεί για περισσότερα.Συνέβαλε και συμβάλλει στην πρόοδο της επιστήμης, τωνγραμμάτων και των τεχνών, καθώς και στην ανάπτυξηειρηνικών σχέσεων με άλλους λαούς και πολιτισμούς.

ΑΙΤΙΑΜικρός γεωργικός κλήρος, η αβεβαιότητα της γεωργικής παραγωγής, οι ελλείψεις στην υγεία

και την παιδεία, η ανασφάλεια και γενικότερα η έλλειψη στοιχειωδών ανέσεων καικρατικού ενδιαφέροντος, ήταν αυτά που εξαθλίωσαν τον ελληνικό λαό και τον οδήγησανστα ξένα, εκεί όπου μπορούσε να εργαστεί. Πιο συγκεκριμένα στη Γερμανία από τα 82εκατομμύρια του πληθυσμού, 15 και πλέον εκατομμύρια άνθρωποι έχουνμεταναστευτικές καταβολές. Κατά την περίοδο του μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματοςπερισσότεροι από 900.000 Έλληνες έφυγαν για τις βιομηχανικές χώρες της Δύσης. Στοτέλος του 1963 περίπου 200.000 βρίσκονταν στη Γερμανία, δουλεύοντας κυρίως στηβαριά

βιομηχανία. Το άγχος της ανασφάλειας, της καταπίεσης και του φόβου, ο πόθος ναμορφώσουν να παιδιά τους, το συνήθως υποθηκευμένο αγροτικό νοικοκυριό τους, ηέλλειψη κάθε κοινωνικής αρωγής, η ανεργία και υποαπασχόληση ανάγκαζαν τουςΈλληνες να ζητήσουν καταφύγιο στις Ευρωπαϊκές φάμπρικες .Είχαν την κρυφή ελπίδα ότιστη Γερμανία θα λύσουν το πρόβλημά τους. Ήταν η προσπάθεια να ξεφύγουν οριστικάαπό τα παρασκήνια της κοινωνίας τους και να διεκδικήσουν στην πράξη τα στοιχειώδηδικαιώματα που αναγνωρίζει θεωρητικά σε όλους τους ανθρώπους ο αιώνας μας.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

Οι περισσότεροι μετανάστες από το 1960 και μετάχρησιμοποιήθηκαν ως εργάτες μετά τηνελληνογερμανική συμφωνία που πραγματοποιήθηκετο έτος αυτό. Το έτος 1966 το ποσοστό των Ελλήνωνεργατών στην Γερμανία αγγίζει τo 15% . Για τρίαχρόνια (1964-1967) οι Έλληνες αποτελούν τοπολυπληθέστερο στοιχείο του εργατικού δυναμικούμετά την Ιταλία, στην περιοχή της δυτικής Γερμανίας(Bade, 1993). Για να καταφέρει κάποιος ναεγκατασταθεί στη Γερμανία χρειαζόταν την έγκρισητης γερμανικής επιτροπής, εκτός αν είχε κάποιονήδη εγκατεστημένο συγγενή ή γνωστό που θα τουεξασφάλιζε στέγη και εργασία

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Επιμέλεια: Σπύρος Μ.