ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Οι παρνασσιστές, που ήταν περίπου είκοσι σε αριθμό, επιδίωκαν την πιστότητα, τη ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερπροβολή συναισθημάτων του ρομαντισμού. Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες. Η πιστότητα στα ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές και την επιμονή στην αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων, ειδικά των επιθέτων. Ως προς τη μορφή, οι παρνασσιστές επιδίωκαν την απόλυτη τελειότητα. Επεξεργάζονταν πολύ τους στίχους και πειθαρχούσαν απόλυτα στους μετρικούς κανόνες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ποιημάτων, που κατά τ' άλλα θεωρούνται ψυχρά.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Με τον όρο παρνασσισμός αναφερόμαστε στην ποιητική σχολή που αναπτύχθηκε στη Γαλλία, στα μέσα του 19ου αιώνα και ειδικά στη δεκαετία 1866 - 1876. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1866 από τους Κατούλ Μαντές και Ξαβιέ ντε Ρικάρ όταν εξέδωσαν το φιλολογικό περιοδικό Σύγχρονος Παρνασσός που αποτελούσε αναφορά στο ελληνικό βουνό Παρνασσός και την μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών. Αργότερα o Αλφόνς Λεμέρ εξέδωσε επ΄ αυτού την ομώνυμη ποιητική ανθολογία του.Ως λογοτεχνικό ρεύμα, ο παρνασσισμός αποτέλεσε μία αντίδραση στο κίνημα του ρομαντισμού και επανέφερε στην τέχνη στοιχεία του κλασικισμού, ενώ επηρεάστηκε σημαντικά από το έργο του Θεόφιλου Γκωτιέ Η τέχνη για την τέχνη.

Οι οπαδοί της σχολής αυτής λέγονταν "παρνασσιζιέν" εκ του γαλλικού όρου "Parnassisiens", στη δε ελληνική Παρνασσιστές, ή Παρνασσιακοί.

ΜΟΡΦΗ

Ο παρνασσισμός δίνει μεγάλη σημασία στην ακρίβεια της έκφρασης και στη λεπτομέρεια, αφού προσπαθεί να καλλιεργήσει μια απρόσωπη και αντικειμενική ποίηση εκφράζοντας το επιστημονικό πνεύμα της εποχής. Σε ότι αφορά την επεξεργασία του στίχου, σέβεται τους ρυθμικούς, μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες, καθώς και την ομοιοκαταληξία και γενικά ενδιαφέρεται υπερβολικά για την μορφή.

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

Αντλούσαν την έμπνευσή τους από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας. Στράφηκαν προς την κλασική (ελληνική και ρωμαϊκή) αρχαιότητα αλλά και προς τον ινδικό πολιτισμό.

ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ

Ανάμεσα στους εκπροσώπους της σχολής των παρνασσιστών συγκαταλέγονται οι Λεκόντ Ντελίλ, Πωλ Βερλαίν, Τεοντόρ ντε Μπανβίλ, Κατούλ Μεντές (Catulle Mendès) και Συλί Προυντόμ. Στην Ελλάδα, επιδράσεις του παρνασσισμού υπάρχουν σε ποιήματα του Κωστή Παλαμά (στα πρώτα του ποιήματα), του Γρυπάρη, του Μαλακάση, του Πορφύρα, του Μαβίλη και άλλων.

ΠΩΛ ΒΕΡΛΕΝ

ΑΚΟΥ, ΤΟ ΚΕΡΑΣ ΘΛΙΒΕΤΑΙ 

Άκου, το κέρας θλίβεται κατά τα δάση κι έχει τόσον καημό, που ορφάνιες θυμίζει κι έρχεται ως του βουνού τα πόδια να σωπάσει με τ' αγέρι που τρέχει και στενά γαβγίζει. Του λύκου κλαί' η ψυχή σε τούτη τη φωνή που βγαίνει (όπως κι ο ήλιος, που όλο χαμηλώνει) από μιαν αγωνία που μοιάζει ταπεινή και που μια σε μαγεύει, μια σε φαρμακώνει. Το παράπονο τούτο ως για να το χορταίνει, σε ξέφτια μακρουλά το χιόνι κατεβαίνει, με τον ήλιο που μέσα στο αίμα βασιλεύει. Στεναγμός χινοπώρου μοιάζει η ατμοσφαίρα: ω, τόσο είναι γλυκιά η μονότονη εσπέρα, που ο τόπος ο ήμερος τον ύπνο του γυρεύει.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, [ΣΑΝ ΤΩΝ ΦΑΙΑΚΩΝ ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ…]

 

Σαν των Φαιάκων το καράβι η Φαντασίαχωρίς να την βοηθάν πανιά και λαμνοκόποικυλάει...κι είναι στα βάθη της ψυχής μου τόποιπανάρχαιοι κι ασάλευτοι σαν την Ασία

Πεντάγνωμοι κι απόκοτοι σαν την Ευρώπησα μαύρη γη Αφρική με σφίγγει η απελπισίακρατώ μιαν άγρια μέσα μου Πολυνησίακαι πάντα ένα Κολόμβο παίρνω το κατόπι

Και τα τεράστια της ζωής και τα λιοπύριατων τροπικών τα γνώρισακαι με των πόλων τυλίχτηκα τα σάβανακαι χίλια μύρια

ταξίδια εμπρός μου ξάνοιξαν τον κόσμο όλοκαι τι είμαι; χόρτο ριζωμένο σ' ένα σβόλοαπάνω που ξεφεύγει κι απ' τα κλαδευτήρια.

ΜΑΒΙΛΗΣ-ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ

«Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες;Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαίαεδώθε». – «Έχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα,τρία αδέρφια, γιό, πατέρα Ολυμπιονίκες• να με αφήσετε πρέπει, Ελλανοδίκες,και εγώ να καμαρώσω μέσ' στα ωραίακορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέαπαλεύουν, θιαμαστές ψυχές αντρίκειες. Με τες άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια•στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζημε της αντρειάς τα αμάραντα προνόμια. Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζεισε αστραφτερό κατεβατό μαρμάρουύμνος χρυσός του αθάνατου Πινδάρου».

ΣΗΜΑΣΙΑ

Η ποιήση και ιδιαίτερα η Ελλήνική επανέρχεται σε μία ισσορροπία, μετά το ξέφρενο συναισθηματικό και πολύ συχνά αρρωστιμένο ξέσπασμα του ρομαντισμού. Είναι ένα ίδος νέοκλασσικισμού. Δεν είχε μεγάλη διάρκεια, ούτε συνέχεια στη χώρα μας. Δεν γνώρισε τη διάδωση του ρομαντισμού σε άλλες τέχνες.Ιδιαίτερη σημασία έχει η υοθέτιση της δημοτικής γλώσσας, καθώς και η επεξεργασία του στοίχου, όπου οι ρομαντικοί απέριπταν ή δεν φρόντιζαν, γι’αυτό.

ΤΕΛΟΣ

Μάθημα: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Έτος: 2012-13Τμήμα: Γ1Επιμέλεια: Μαρία Μπαρμπαγιάννη