415 ανάπτυξη παραγράφων με αναλογία 2011

415. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ

1. ΕισαγωγικάΟρισμένες φορές ο συγγραφέας, θέλοντας να διευκρινίσει περισσότερο τα λεγόμενά

του, χρησιμοποιεί παραδείγματα από άλλους χώρους, φαινομενικά άσχετους με το θέμα του αλλά πιο οικείους στον αναγνώστη-δέκτη. Τέτοιοι χώροι είναι συνήθως εκείνος της φύσης και των φυσικών στοιχείων ή εκείνος της καθημερινής ζωής. Με τον τρόπο αυτόν προβάλλεται μια ομοιότητα ανάμεσα στα δύο αντικείμενα ή φαινόμενα, μέσω της οποίας φωτίζεται η σκέψη του ομιλητή-συγγραφέα.

Στη μέθοδο ανάπτυξης με αναλογία υπάρχουν, επομένως και σύμφωνα με τα προηγούμενα, δύο σκέλη:

α) το περιγραφόμενο αντικείμενο και β) το αντικείμενο προς το οποίο παρουσιάζει ομοιότητες ή αναλογίες το

περιγραφόμενο.Στη δομή μιας τέτοιας παραγράφου αναλογίας εντοπίζουμε: α) τη θεματική περίοδο, στην οποία συνήθως διατυπώνεται η αναλογία.β) το μεταφορικό μέρος της αναλογίας, που συνήθως προηγείται.γ) το κυριολεκτικό μέρος της αναλογίας, που ακολουθεί, για να συνδεθεί με αυτό η

μεταφορική εικόνα.δ) την περίοδο-κατακλείδα, η οποία σε αυτό το είδος παραγράφων είναι ουσιαστική και

δεν μπορεί να απουσιάζει.Ενδιαφέρον σε τέτοιες παραγράφους παρουσιάζουν και:ε) οι μεταβατικές λέξεις ή φράσεις, με τις οποίες γίνεται η μετάβαση από το μεταφορικό

στο κυριολεκτικό μέρος της αναλογίας.

Ας δούμε το πρώτο παράδειγμα. Παράδειγμα 1 ο :Άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο, υποστηρίζει ο θυμόσοφος λαός μας. Κι έχει

απόλυτο δίκαιο. Όπως το ξύλο που δεν έχει υποστεί την επεξεργασία από το τσεκούρι του ξυλοκόπου ή από τα μηχανήματα της βιομηχανίας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καμιά σχεδόν ανθρώπινη δραστηριότητα, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο ο άνθρωπος που δεν έχει περάσει από το εργαστήρι που ονομάζεται σχολείο είναι μονοκόμματος, άξεστος και δύστροπος στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Το σχολείο θα τον εκλεπτύνει και θα τον εμπλουτίσει με εκείνα τα γνωρίσματα που θα τον καταστήσουν ένα χρήσιμο μέλος για την κοινωνία. Επομένως, διαπιστώνουμε ότι ευσταθεί το περιεχόμενο της σοφής παροιμίας του λαού μας.

Διακρίνουμε, επομένως, στην παράγραφο αυτήν:

1 μιχαηλίδης αντώνης

415 ανάπτυξη παραγράφων με αναλογία 2011

α) την παροιμία, που καταλαμβάνει τη θέση της θεματικής περιόδου (Άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο.).

β) το μεταφορικό μέρος της αναλογίας, το οποίο αναλώνεται στην περιγραφή των ιδιοτήτων του απελέκητου ξύλου (το ξύλο που δεν έχει υποστεί την επεξεργασία από το τσεκούρι του ξυλοκόπου ή από τα μηχανήματα της βιομηχανίας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καμιά σχεδόν ανθρώπινη δραστηριότητα).

γ) το κυριολεκτικό μέρος της αναλογίας, το οποίο περιγράφει τα χαρακτηριστικά του αμόρφωτου ανθρώπου (ο άνθρωπος που δεν έχει περάσει από το εργαστήρι που ονομάζεται σχολείο είναι μονοκόμματος, άξεστος και δύστροπος στις διαπροσωπικές του σχέσεις).

δ) την περίοδο-κατακλείδα (Επομένως, διαπιστώνουμε ότι ευσταθεί το περιεχόμενο της σοφής παροιμίας του λαού μας.).

ε) τις μεταβατικές φράσεις, με τις οποίες συνδέονται τα δύο μέρη της αναλογίας (Όπως … ακριβώς με τον ίδιο τρόπο…).

Παράδειγμα 2 ο :Αποδεικνύεται διαρκώς η αλήθεια της γνώμης του αρχαίου φιλοσόφου, που συνέκρινε

την εκπαίδευση με ένα δέντρο. Οι ρίζες του δυσκολεύονται και προσπαθούν, ψάχνοντας αριστερά και δεξιά, να βρουν τη θρεπτική εκείνη δροσιά που θα του δώσει την ενέργεια και την τροφή, για να επιβιώσει και να υψώσει τα κλαδιά του ψηλά. Ακόμη κι όταν εμπόδια χωρίζουν τις ρίζες από τη φλέβα του νερού, όπως βράχοι ή απόσταση, η ανάγκη της επιβίωσης αποδεικνύεται ανίκητη και διαρρηγνύει τα πάντα. Αντίστοιχη με το δέντρο είναι και η φύση της εκπαίδευσης. Κρατά πολλά χρόνια και απαιτεί πολύμοχθη προσπάθεια, νύχτα και μέρα. Προκαλεί δυσκολίες, στενοχώριες, πίκρες και βάσανα. Όταν, όμως, ολοκληρώνεται, αποδίδει πλούσιους τους καρπούς της, ακριβώς όπως και το δέντρο. Οικονομική άνεση, κοινωνική καταξίωση και αίσθημα δικαίωσης δικαιολογούν στη σκέψη του καταπονημένου τις θυσίες και τις στερήσεις που υπέστη, μέχρι να φτάσει στο σημείο αυτό.

2. Ασκήσειςα) Να ελεγχθούν και να αναγνωριστούν ως προς τον τρόπο ανάπτυξης οι παράγραφοι

που ακολουθούν. Να δικαιολογηθεί το είδος ανάπτυξης των παραγράφων.(i) Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, ο διανοούμενος μοιάζει με το φάρο. Ο φάρος δείχνει την

πορεία που θα ακολουθήσουν τα πλοία. Τα «προειδοποιεί» ότι στη συγκεκριμένη περιοχή υπάρχουν επικίνδυνα σημεία που μπορεί να προκαλέσουν ναυτική τραγωδία. Με ανάλογο τρόπο ο διανοούμενος αποτελεί πνευματικό φάρο για τον απλό άνθρωπο. Ως φωτοδότης δείχνει στον καθένα μας το δρόμο της αρετής, το δρόμο των αξιών και των ιδανικών. Τους προειδοποιεί και τους διαφωτίζει για τους «σκοπέλους» της σύγχρονης ζωής, τον καταναλωτισμό, το ρατσισμό, το δίκαιο του ισχυροτέρου. Οι ομοιότητες που αποκαλύπτονται είναι απροσδόκητες αλλά αληθινές και κυρίως χρήσιμες.

(ii) Θα το μαντεύετε βέβαια το επιμύθιο αυτής της ιστορίας. Πόσες φορές δε θ’ ακούσετε να παρομοιάζουν το σήκωμα μερικών ανθρώπων χωρίς αξία –χωρίς αληθινά φτερά, χωρίς εσωτερική

2 μιχαηλίδης αντώνης

415 ανάπτυξη παραγράφων με αναλογία 2011

δύναμη– με το πέταγμα ενός κουρελόχαρτου, που ένα ευνοϊκό αεράκι μπόρεσε να το ανεβάσει για λίγες στιγμές μεσούρανα, μες στο φως και τη δόξα ενός ηλιοβασιλέματος. Αλλά όπως, μόλις πάψει να φυσά το αγεράκι το κουρελόχαρτο στον τσίγκο, στο δρόμο, στη σκόνη, στη λάσπη, έτσι πέφτει κι ο ψευτοανεβασμένος άνθρωπος, μόλις του λείψει η εξωτερική δύναμη, η προστασία που τον σήκωσε απ’ τα χαμηλά. Κι όπως μας γελά το κουρελόχαρτο πως είναι ένα ζωντανό κι άσπρο πουλί, με μακριές δυνατές φτερούγες, έτσι μας γελά, όταν βρίσκεται στο ύψος του κι ο ανάξιος άνθρωπος πως κάτι είναι. Ύστερα, με το άδοξο πέσιμό του βλέπουμε πως δεν ήταν τίποτα και πως τόσον καιρό μας γελούσε.

(iii) Όταν έφυγα από την πρώτη συνέντευξη που έδωσα καθώς αναζητούσα δουλειά, συνειδητοποίησα ότι, όταν δίνεις συνέντευξη, για να σε προσλάβουν σε μια δουλειά, είναι σαν να παίζεις ρόλο σε ένα θεατρικό έργο. Πριν από τη συνέντευξη γνωρίζεις το ρόλο που περιμένεις να παίξεις: γραμματέας, πωλητής ή προγραμματιστής υπολογιστών για παράδειγμα. Προετοιμάζεσαι για τη συνέντευξη επαναλαμβάνοντας τις δεξιότητες και τις γνώσεις που χρειάζεσαι, για να παίξεις καλά το νέο σου ρόλο. Αφού κάνεις πρόβα, μπαίνεις στη συνέντευξη. Βρίσκεσαι πάνω στη σκηνή. Πρέπει να παρουσιάσεις σε αυτόν που σε ρωτά πόσο πειστικά μπορείς να παίξεις το ρόλο. Όπως ο ηθοποιός πρέπει να ξεπεράσει το τρακ της σκηνής, για να παίξει καλά το ρόλο του, το ίδιο πρέπει να κάνεις και στη συνέντευξη: Πρέπει να ξεπεράσεις τη νευρικότητά σου, για να δείξεις ότι μπορείς να κάνεις πολύ καλά τη δουλειά στην οποία είναι πιθανό να σε προσλάβουν.

(iv) Ο τρόπος λειτουργίας της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας είναι ανάλογος με εκείνον μιας μηχανής. Η λειτουργία μιας πολυσύνθετης μηχανής είναι αποτέλεσμα της διαδοχικής και αρμονικής μετάδοσης της κίνησης από μοχλό σε μοχλό, από γρανάζι σε γρανάζι. Οποιαδήποτε βλάβη ή διαφοροποίηση της λειτουργίας κάποιου τμήματος επηρεάζει αμέσως τον τρόπο λειτουργίας ολόκληρου του συστήματος. Ανάλογα λειτουργεί στην εποχή μας και το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Η αλληλεξάρτηση των οικονομιών είναι παράγοντας που συντελεί στην ομαλή λειτουργία της παγκόσμιας κοινότητας. Η οικονομική δύναμη του ενός ενεργοποιεί την τεχνογνωσία του άλλου, ενώ η γνώση είναι αποτέλεσμα της διεπιστημονικής προσέγγισης και της συσσώρευσης της πανανθρώπινης εμπειρίας. Επίσης, η συντήρηση μιας χώρας έχει ανάγκη από τα προϊόντα της άλλης, ενώ τα τοπικά οικονομικά προβλήματα επηρεάζουν αργά ή γρήγορα ολόκληρο τον κόσμο.

Αντώνης Μιχαηλίδης Φιλόλογος

3 μιχαηλίδης αντώνης