3 Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και...

Π.3.2.3 Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και διδασκαλίας της

λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Α΄- Β΄ Δημοτικού

Θεματική ενότητα:

Από την προφορική στη γραπτή λογοτεχνία

Τίτλος:

«Ιστορίες με χρώματα»

ΚΥΡΔΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2013

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.2.3. Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και διδασκαλίας

A΄-Β΄ Δημοτικού «Ιστορίες με χρώματα»

Σελίδα 2 από 40

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δη-

μιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια

εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3

του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτεί-

ται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.3. Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και διδασκαλίας της λογοτεχνίας στην Πρω-

τοβάθμια εκπαίδευση

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

Υπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας λογοτεχνίας: Βασίλης Βασιλειάδης

ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

http://www.greeklanguage.gr

Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη

Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: [email protected]

http://www.greeklanguage.gr/

mailto:[email protected]






Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος

Ιστορίες με χρώματα

Δημιουργία σεναρίου

Καλλιόπη Κύρδη

Διδακτικό αντικείμενο

Νεοελληνική Λογοτεχνία / Γλώσσα

Τάξη

Α΄ και Β΄ Δημοτικού

Χρονολογία

2013

Διδακτική θεματική ενότητα

Από την προφορική στη γραπτή λογοτεχνία (Α΄ Τάξη), η οποία μπορεί να συνδυαστεί

με τις ενότητες «Παραμύθι (Β΄ Τάξη) και «Ποίηση και τραγούδι» (Β΄ Τάξη).

Διαθεματικό

Ναι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα

Ι. Φιλολογικής ζώνης

Λογοτεχνία

Νεοελληνική Γλώσσα

ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Μελέτη περιβάλλοντος

Αισθητική αγωγή (εικαστικά, μουσική, οπτικοακουστική έκφραση)

Πληροφορική,






Χρονική διάρκεια

Θα απαιτηθούν 10 διδακτικές ώρες (τουλάχιστον). Προτείνονται επεκτάσεις ώστε να

μπορεί να αξιοποιηθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Χώρος

I. Φυσικός χώρος

Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, βιβλιοθήκη σχολείου.

Εκτός σχολείου: Δημοτική / δημόσια / παιδική βιβλιοθήκη.

II. Εικονικός χώρος

Iστολόγιο σχολείου, ιστοσελίδα σχολείου (εφόσον υπάρχουν), υλικό σε ψηφιακή

μορφή του παρόντος προγράμματος (ψηφιακά παιχνίδια λογοτεχνίας).

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή

Για τον/τη μαθητή/-τρια: Είναι σημαντική η εξοικείωση με την εργασία σε ομάδες

(ομαδοσυνεργατική μέθοδος), καθώς και η πρόσβαση σε βιβλιοθήκη.

Για τον/τη δάσκαλο/-α: Απαιτούνται γνώσεις Τ.Π.Ε πρώτου επιπέδου, πρόσβα-

ση σε βιβλιοθήκη, και, προαιρετικά, χειρισμός απλών προγραμμάτων δημιουργίας

κόμικς και movie maker.

Για το σχολείο απαιτείται η συνεργασία με τη Διεύθυνση και τον εκπαιδευτικό

της Πληροφορικής, ώστε να διατίθεται το εργαστήριο Πληροφορικής για εφαρμογές

στο μάθημα της Λογοτεχνίας (αναζήτηση στο διαδίκτυο, αξιοποίηση των ψηφιακών

παιχνιδιών κ.α.). Συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς αισθητικής αγωγής, ώστε να

εναρμονίζουν τις θεματικές τους με την παρούσα θεματική. Πρέπει επίσης να υπάρχει

η δυνατότητα προβολής ppt και ταινιών μέσω διαδραστικού πίνακα ή βιντεοπροβο-

λέα ή dvd player.

Εφαρμογή στην τάξη

Το παρόν σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας, με δυνατότητες θεματικών προεκτά-

σεων. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής σε μεγαλύτερες τάξεις, με την κα-

τάλληλη προσαρμογή.






Το σενάριο αντλεί

---

Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σενάριο, με αφορμή τα χρώματα, επιδιώκει να δώσει στα παιδιά των πρώτων τά-

ξεων τη δυνατότητα να σκεφτούν διαδρομές ανάμεσα σε κλασικά (ευρωπαϊκά) παρα-

μύθια και εικονογραφημένα βιβλία της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας. Η σύντομη

διάρκεια (10 ώρες) δεν επιτρέπει τη σε βάθος ενασχόληση, προτείνονται όμως διαφο-

ρετικές πορείες, που μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικά ή ως συνέχεια η μια της

άλλης:

჻ Ένα χρώμα – ένα παραμύθι – μια σύγχρονη εικονογραφημένη ιστορία

჻ Με αφορμή το κόκκινο χρώμα

჻ Αφηγήσεις μ’ ένα κόκκινο καπέλο

჻ Από βιβλίο σε βιβλίο, μ’ ένα μπαλόνι.

Προτείνεται οι εισαγωγικές δραστηριότητες να υλοποιούνται με το σύνολο των

μαθητών (η τάξη λειτουργεί ως μία ενιαία ομάδα), και η εργασία να συνεχίζεται σε

ομάδες με τη συνεργασία του εκπαιδευτικού. Ακολουθείται η διερευνητική συμμετο-

χική μάθηση σε όλες τις φάσεις του σεναρίου. Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο ο συνε-

χής διάλογος και η ανταλλαγή απόψεων, διαδικασίες κατά τις οποίες ο εκπαιδευτικός

συμμετέχει ισότιμα, διαβάζοντας και αυτός τα προτεινόμενα βιβλία και συμμετέχο-

ντας στις δραστηριότητες.

Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων στο σχολείο και οι παιγνιώδεις δραστηριότητες

γύρω από αυτά ωθούν τα παιδιά να ανακαλύψουν διαδρομές και συγγένειες ανάμεσα

στα κείμενα, να αγαπήσουν το βιβλίο και να διαμορφώσουν δια βίου σχέση με τη






λογοτεχνία. Με αφορμή τα χρώματα, όπως εμφανίζονται στην πλοκή κλασικών και

λαϊκών παραμυθιών, σε αποσπάσματα που περιέχονται στο Ανθολόγιο και τα σχολι-

κά βιβλία για τη διδασκαλία της γλώσσας στις Α΄ και Β΄ Τάξεις, στα κείμενα κυρίως

εικονογραφημένων βιβλίων για παιδιά, σε ποιήματα/τραγούδια, καθώς και στην ει-

κονογράφηση, προτείνονται διαδρομές που εμπλέκουν διαφορετικά είδη λογοτεχνί-

ας, ώστε τα παιδιά να εξοικειωθούν με αυτά και να προσεγγίσουν διαισθητικά τις

διαφορές και τις συγγένειές τους.

Επειδή τα παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού δεν είναι ακόμη έμπειροι

αναγνώστες, επιλέχθηκε το θέμα «Ιστορίες με χρώματα»: τους δίνει τη δυνατότητα να

ακολουθήσουν ένα χαλαρό νήμα που ενώνει ιστορίες, βαδίζοντας από την προφορική

στη γραπτή λογοτεχνία. Το χρώμα μπορεί να είναι κεντρικό στοιχείο στην πλοκή,

μπορεί να δημιουργεί το «κλίμα» της αφήγησης, μπορεί να εισάγει σε φανταστικούς

κόσμους, μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό του ήρωα.

Παράλληλα, δίνει τη δυνατότητα για διαδρομές από την εικόνα στον λόγο κι

από τον λόγο στην εικόνα. Η κατασκευή νοήματος προκύπτει από τον συνδυασμό

εικονογράφησης και κειμένου αλλά και κινηματογραφικής εικόνας (πολυτροπικότη-

τα). Τα παιδιά διαβάζουν την εικονογράφηση και στη συνέχεια διατυπώνουν υποθέ-

σεις για την πλοκή. Η περιέργειά τους και το ενδιαφέρον τους εξάπτονται και προ-

σφεύγουν στη συνέχεια στην ανάγνωση του κειμένου (ή ακρόαση στα πρώτα στάδια

οργανωμένης επαφής με τον γραπτό λόγο), προκειμένου να επιβεβαιώσουν ή να α-

ναιρέσουν τις υποθέσεις τους. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι εικόνες μπορούν να ενι-

σχύσουν μια ιστορία, μπορούν να δώσουν τις ίδιες πληροφορίες με το κείμενο συμ-

βάλλοντας την κατανόηση του, μπορούν να επεκτείνουν τις πληροφορίες που περιέ-

χει το κείμενο, να προσφέρουν διαφορετικές οπτικές της πλοκής, να κάνουν ένα βι-

βλίο ελκυστικό και να δημιουργήσουν κίνητρα για όσους δυσκολεύονται να αρχί-

σουν την ανάγνωση ενός βιβλίου και να τη συνεχίσουν (Σπινκ 1990, 105-106).






Οι εικονογραφημένες ιστορίες διακρίνονται για τη συμπαγή και περιεκτική

αφήγηση. Συχνά κατορθώνουν να περικλείουν συναισθήματα σε αδρά περιγράμματα

από τα οποία λείπουν οι αισθαντικοί πλατειασμοί και σχηματοποιούν τις ιδέες τους

σε απλά γεγονότα ή απλοποιούν τα γεγονότα σε ζωγραφικά μοτίβα (Σιβροπούλου,

2003, 108).

Το θέμα αυτό δίνει επίσης τη δυνατότητα για διακειμενικές διαδρομές από τα

λογοτεχνικά κείμενα στα παραμύθια αφενός, στην ποίηση και το τραγούδι αφετέρου,

διδακτικά αντικείμενα τα οποία προτείνονται από το Πρόγραμμα Σπουδών για τη

διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και της Λογοτεχνίας στο Δημοτικό Σχολείο

(2011) για τη Β΄ Τάξη.

Από έρευνες έχει επισημανθεί η συμβολή του έμμετρου λόγου (τραγούδια, στί-

χοι, ταχταρίσματα, παιχνιδοτράγουδα, παραμυθοτράγουδα) στην κατάκτη-

ση/κατανόηση του γραπτού κώδικα.

Η επιλογή των προτεινόμενων βιβλίων και του συνοδευτικού υλικού στοχεύει

στην ανάδειξη της διακειμενικότητας, προκειμένου οι μαθητές να διαπιστώσουν διαι-

σθητικά ότι κάθε κείμενο που διαβάζουμε ανακαλεί άλλα κείμενα που έχουμε συνα-

ντήσει και διαλέγεται με αυτά. Κάθε νέα ανάγνωση φωτίζει διαφορετικά όσα έχουμε

ήδη διαβάσει για το θέμα και μας ωθεί σε νέες ερμηνείες. Αλλά και κάθε αναγνώστης

θα προσλάβει και θα ερμηνεύσει το κείμενο με τους δικούς του κώδικες, σύμφωνα με

τις εμπειρίες του, τις προηγούμενες αναγνώσεις του, το πολιτισμικό του περιβάλλον,

τον χρόνο της ανάγνωσης, τα ενδιαφέροντά του και τα προσωπικά του βιώματα

Παράλληλα, τα παιδιά θα αρχίσουν να διαπιστώνουν διαισθητικά ότι κάθε

συγγραφέας/δημιουργός βλέπει το ίδιο θέμα με τη προσωπική του οπτική, μεταφέ-

ροντας τις δικές του εμπειρίες και αναγνώσεις, τη δική του παιδική ηλικία, συνειδη-

τά ή ασυνείδητα και δημιουργεί με το δικό του ύφος. Μπορεί, επίσης, να επαναφέρει

θέματα που απασχόλησαν τη λογοτεχνία και τον παραμυθικό λόγο σε άλλους τόπους






και εποχές, κάτω από ένα νέο πρίσμα, π.χ. νέες αναγνώσεις των λαϊκών και κλασι-

κών παραμυθιών και ανατρεπτικές εκδοχές τους.

Ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι η λογοτεχνία είναι μια μορφή τέ-

χνης και ότι κάθε αναγνώστης, όσο μικρής ηλικίας κι αν είναι, αντιλαμβάνεται και

ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο το ίδιο κείμενο. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνά ότι κά-

θε μαθητής-αναγνώστης έχει το δικαίωμα να επιλέξει τι θα διαβάσει και πόσο∙ ότι

μπορεί κάποιος να μην ολοκληρώσει την ανάγνωση ενός βιβλίου. Ο εκπαιδευτικός

θα πρέπει να σέβεται τον ρυθμό κάθε μαθητή και να ενθαρρύνει τη συμμετοχή και

των πιο διστακτικών παιδιών. Οι δραστηριότητες που προτείνονται δεν έχουν αξιο-

λογικό χαρακτήρα, αλλά είναι αφορμή για να προκληθεί το ενδιαφέρον των παιδιών

να διαβάσουν. Όσο μεγαλύτερη είναι η πρόκληση του ενδιαφέροντος και η συναι-

σθηματική εμπλοκή με το κείμενο, όσο περισσότερο το παιδί νοιώθει απόλαυση από

την ανάγνωση, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες για τη διαμόρφωση μελ-

λοντικών «παθιασμένων» αναγνωστών.

Στις ίδιες αρχές στηρίζεται και η αξιοποίηση των παιχνιδιών και των χρονολο-

γίων των λέξεων, τα οποία δίνουν έμφαση στις διαδρομές ανάμεσα στα κείμενα και

τις λέξεις.

Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις πρότυπα, στάσεις ζωής

Με το σενάριο αυτό επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

να διαπιστώσουν αξίες που προβάλλονται μέσα από τα κείμενα

να έρθουν σε επαφή με το παρελθόν και τις αξίες άλλων εποχών μέσα από τα

παραμύθια

να εκφράζουν τα συναισθήματά τους

να διαπιστώσουν φοβίες τους και να κάνουν βήματα για το ξεπέρασμά τους






να αντιληφθούν την παραγωγή λόγου ως προϊόν συνεργασίας, ώστε να μπο-

ρέσουν στη συνέχεια να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των επικοινωνιακών

καταστάσεων.

Γνώσεις για τη γλώσσα/λογοτεχνία

Με το σενάριο αυτό επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

να διακρίνουν τον πεζό από τον ποιητικό λόγο

να αρχίσουν να διακρίνουν το παραμύθι από άλλα είδη λόγου

να ανακαλύψουν διαισθητικά τη διακειμενικότητα, καθώς οι αναγνώσεις γύρω

από το θέμα τους οδηγούν από το ένα βιβλίο / κείμενο στο άλλο

να διαπιστώσουν τις διαφορετικές οπτικές των συγγραφέων και τους διαφορε-

τικούς τρόπους διαπραγμάτευσης του ίδιου θέματος

να διακρίνουν τη χιουμοριστική ματιά

να ανιχνεύουν τα όρια φανταστικού και πραγματικού

να αναπτύσσουν και να αιτιολογούν την προσωπική τους άποψη για τα κείμε-

να που διαβάζουν

να κατανοούν και να αρχίσουν να διερευνούν τους συντελεστές στην παραγω-

γή των βιβλίων (συγγραφέας, εικονογράφος, εκδοτικός οίκος…) και τη διαδι-

κασία παραγωγής τους.

Γραμματισμοί

Επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες μετά το τέλος της διδασκαλίας να μπορούν:

να ξεχωρίσουν διαισθητικά είδη κειμένων που σχετίζονται με το παρόν σενά-

ριο (περιγραφή, αφήγηση, λεζάντες, ποιήματα κ.α.) και να τα χρησιμοποιούν

καίρια

να προσεγγίσουν την εικονογράφηση ως αφήγηση

να κατανοούν τη σχέση εικόνας και λόγου και τις διαφορετικές εκδοχές αυτής

της σχέσης (βλέπε σχετικά παραπάνω, στο «θεωρητικό πλαίσιο»)

να κατανοούν τα διαφορετικά σημειωτικά μέσα που χρησιμοποιούν τα






σύγχρονα πολυτροπικά κείμενα για την κατασκευή του νοήματος

να ασκηθούν ως ενεργοί ακροατές και να επαναφηγούνται τις ιστορίες που

ακούνε

να εξοικειωθούν με διαφορετικά είδη ανάγνωσης: ιδιωτική, συν-ανάγνωση,

δημόσια ανάγνωση

να μετουσιώνουν συναισθήματα και σκέψεις που τους προκαλεί μια λογοτε-

χνική ανάγνωση σε νέο κείμενο: πεζό, ποιητικό, ζωγραφικό, μουσικό, δραμα-

τικό.1

Διδακτικές πρακτικές

Προτείνεται η υλοποίηση του σεναρίου με τη μέθοδο project. Θεωρείται αναγκαία η

συμμετοχική διαδικασία και ο διάλογος. Επειδή στη λογοτεχνία κάθε αναγνώστης

κατανοεί και ερμηνεύει σύμφωνα με τους προσωπικούς του κώδικες τα κείμενα, οι

τοποθετήσεις των παιδιών απέναντι στα κείμενα δεν ταξινομούνται σε σωστές ή λά-

θος. Ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να αναδείξει τις διαφορετικές προσλήψεις του κάθε

κειμένου από τα παιδιά και να μην επιβάλει μια μοναδική άποψη και ερμηνεία. Προ-

τρέπει τα παιδιά να μοιραστούν τις σκέψεις τους και τα ενθαρρύνει στη διαφορετικό-

τητα των ανταποκρίσεών τους.

Στην Α΄ Τάξη, επειδή τα παιδιά δεν έχουν ακόμη μεγάλη αναγνωστική εμπειρί-

α, ο εκπαιδευτικός διαβάζει στην τάξη τις ιστορίες που επιλέγουν, ζωντανά (αποτελεί

το πρότυπο αναγνώστη για τα παιδιά). Πριν από την ανάγνωση, βλέπουν όλοι μαζί τις

εικόνες του βιβλίου, το εξώφυλλο, διαβάζουν τον τίτλο του και διατυπώνουν υποθέ-

σεις για το περιεχόμενό του.

1 Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας & της Λογοτεχνίας. Αθήνα, 2011.

Σ. 23

(ΕΣΠΑ 2007-13\Ε.Π. Ε&ΔΒΜ\Α.Π. 1-2-3 «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) – Νέο Πρόγραμμα

Σπουδών)






Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει τα παιδιά, ακόμα και αν δεν έχουν αρκετή ανα-

γνωστική εμπειρία, να δανείζονται βιβλία, να τα ξεφυλλίζουν, να διαβάζουν όσο

μπορούν.

Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Αφετηρία για την αξιοποίηση αυτού του σεναρίου είναι οι οδηγίες του

Νέου Προγράμματος Σπουδών για τη Λογοτεχνία (Συμπληρωματικά προς τα

ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών. Επιστημονικό Πεδίο: Γλώσσα – Λογοτεχνία)

Συγκεκριμένα, στην Α΄ Τάξη προβλέπεται:

α. το πέρασμα από τον προφορικό στο γραπτό λόγο, από την εικόνα στη γραπτή ανα-

παράσταση της εικόνας

β. η δυνατότητα εναλλαγής πολλών ειδών αφηγηματικών, πολυτροπικών και ποιητι-

κών κειμένων, ώστε να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για το βιβλίο και

την ανάγνωση.

Στη Β΄ Τάξη προτείνονται οι ενότητες «Παραμύθι», «Ποίηση και τραγούδι».

Άξονες για τις αναγνώσεις και τις δραστηριότητες γύρω από το θέμα «Ιστορίες με

χρώματα» είναι:

჻ Το χρώμα ως συνδετικό στοιχείο κειμένου και εικονογράφησης.

჻ Το χρώμα ως κεντρικό στοιχείο της μυθοπλασίας.

჻ Το χρώμα ως χαρακτηριστικό του ήρωα.

Στις προτάσεις που ακολουθούν περιλαμβάνονται βιβλία, κείμενα και ποιήματα

που αναφέρονται: α. σε ποικίλα χρώματα και β. στο κόκκινο χρώμα. Μπορεί, σύμφω-

να με τα ενδιαφέροντα της κάθε τάξης, να πραγματοποιηθούν αναγνωστικές διαδρο-

μές για κάθε χρώμα ξεχωριστά. Το κόκκινο έχει επιλεγεί ως παράδειγμα.

http://ebooks.edu.gr/info/newps/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20-%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1%20%E2%80%94%20%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C.pdf






Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Λογοτεχνία: Το σενάριο συνδέεται στην Α΄ Τάξη με τη γενική οδηγία για τη διδα-

σκαλίας της Λογοτεχνίας στο Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, τη μετάβαση από τον προ-

φορικό στον γραπτό λόγο. Στη Β΄ Τάξη με τις θεματικές ενότητες «Παραμύθι» και

«Ποίηση και τραγούδι». Επίσης συνδέεται με το σύνολο των στόχων των ΔΕΠΠΣ για

τη Λογοτεχνία στις Α΄ και Β΄ Τάξεις (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων

Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Δημοτικού-Γυμνασίου, σ. 17)

Γλώσσα: Το σενάριο μπορεί να συνδεθεί με κείμενα της Γλώσσας και κείμενα

από το Ανθολόγιο (βλ. λεπτομέρειες στη συνέχεια), Α΄ και Β΄ Τάξεων, συμβάλλοντας

–παράλληλα– στην εξοικείωση ων μαθητών με ποικίλα κειμενικά είδη. Επίσης, συν-

δέεται με στόχους του προγράμματος σπουδών (όπως, «Παρακολουθεί διάφορες

μορφές του προφορικού λόγου και συμμετέχει αναλόγως», «Διηγείται πραγματικά ή

φανταστικά γεγονότα. Περιγράφει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις. Εκφράζει

εντυπώσεις, σκέψεις, επιθυμίες, αισθήματα», «Αναγνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα

στην εικόνα ενός αντικειμένου και στη γραπτή απόδοσή του με λέξη», «Ακούει και

κατανοεί κείμενα που διαβάζει μεγαλόφωνα κάποιος άλλος. Αποδίδει το περιεχόμενο

του κειμένου που άκουσε ή διατυπώνει άποψη γι’ αυτό», «Επισημαίνει το συγγραφέα

και τον τίτλο των βιβλίων», «Γράφει τη συνέχεια μιας ιστορίας που διάβασε. Επινοεί

και γράφει μια φανταστική ιστορία».

Αισθητική αγωγή: σύνδεση με τα εικαστικά και τη θεατρική αγωγή.

Μελέτη περιβάλλοντος: συσχέτιση με το χρώμα στο φυσικό περιβάλλον.

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Επειδή οι μαθητές έχουν ακόμη μικρή εμπειρία, θεωρείται αναγκαία η καθοδήγηση

και η βοήθεια του εκπαιδευτικού της τάξης αλλά και του εκπαιδευτικού της Πληρο-

φορικής. Δεν είναι σκόπιμο να δοθούν στα παιδιά εργασίες για το σπίτι που στηρίζο-

νται στη χρήση Η/Υ, γιατί συνήθως υλοποιούνται από τους γονείς των παιδιών.

http://www.pi-schools.gr/programs/depps

http://www.pi-schools.gr/programs/depps






Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν απλές εφαρμογές των Η/Υ (επεξεργαστής κει-

μένων, ψηφιακά παιχνίδια, λογισμικά ζωγραφικής, άνοιγμα εικόνων από δοσμένους

ιστοτόπους με έργα τέχνης), προκειμένου να αποκτήσουν μια δημιουργική σχέση με

τον Η/Υ.

Επίσης, προτείνεται:

჻ να προβάλλονται στην τάξη κάποια από τα κείμενα-εικονογραφήσεις που βρί-

σκονται σε ηλεκτρονική μορφή (βλ. παρακάτω), να γίνεται ανάγνωσή τους και

να τα συζητούν στην τάξη

჻ να επιλέξουν τα παιδιά με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού έργα τέχνης σχετικά

με το θέμα, από τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που αναφέρονται παρακάτω, και

να τα συνδυάσουν με τα κείμενα

჻ να αξιοποιήσουν το υλικό του παρόντος προγράμματος (συνοδευτικό υλικό

χρονολογίων και τα ψηφιακά παιχνίδια 1ου επιπέδου δυσκολίας).2

Κείμενα

Τα σχολικά κείμενα:

Βιβλίο Γλώσσας της Β΄ Τάξης:

Ενότητα 12: «Πο πο. Κόσμος που περνά». Γεωργία Ανεζίνη-Λεράκη, Η τελευταία

επίσκεψη του Αϊ-Βασίλη. Αθήνα: εκδ. Κέδρος (βλ. περιγραφή του Αϊ-Βασίλη: «κόκκι-

να ρούχα, άσπρα γένια…»).

Ενότητα 18: «Ένα βιβλίο που σε ταξιδεύει». «Πατρίδα», ποίημα του Γιώργου Μαρί-

νου (βλ. αναφορά στο άσπρο και στο γαλάζιο χρώμα).

Ενότητα 19: «Τα μάθατε τα νέα;». «Οι πεταλούδες βοηθούν», από Το βάραθρο του

Επαμεινώνδα Γονατά. Αθήνα: εκδ. Στιγμή (βλ. οι πεταλούδες δίνουν χρώμα στα γυ-

μνά κοτσάνια).

2 Βλέπε σχετικά στον Οδηγό για τον εκπαιδευτικό του περιβάλλοντος «Εξερευνώ τις ιστορίες. Εργα-

λεία ανάγνωσης και διδασκαλίας της λογοτεχνίας για το Δημοτικό».

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-B105/714/4722

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-B105/714/4729,21338/


http://www.e-istories.gr/

http://www.e-istories.gr/






Ενότητα 22: «Πώς γίνεται, πώς παίζεται». «Τα χρωματιστά μολύβια», από το Ο αγέ-

ρας παίζει φλογέρα, της Γαλάτειας Σουρέλη. Αθήνα: εκδ. Πατάκη (βλ. τα χρωματιστά

μολύβια παίρνουν την πρωτοβουλία να ζωγραφίσουν μόνα τους περιβόλι, ουρανό,

θάλασσα…).

Ενότητα 23: «Για να γελάσουμε». «Λαθεύοντας ιστορίες» Τζάνι Ροντάρι, Παραμύθια

από το τηλέφωνο. Αθήνα: εκδ. Μεταίχμιο (παίζοντας με το παραμύθι της Κοκκινο-

σκουφίτσας).

Ενότητα 24: «Να σου πω τι έμαθα;». «Δεν μ’ ακούς;» Ποίημα της Μάρως Λοΐζου.

Ποίημα για το καλοκαίρι κατά το οποίο αναδεικνύεται το κίτρινο χρώμα.

Βιβλίο Γλώσσας της Α΄ Τάξης

Ενότητα 8: «Άνοιξη». «Γεια σου κότσυφα», Διασκευή λαϊκής παράδοσης.

Επικουρικά (για την υλοποίηση της δραστηριότητας «Φαντάσου χρώματα», βλ.

παρακάτω) τα ποιήματα:

Ενότητα 10: «Κοχύλι» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Ενότητα 10: «Τα τζιτζίκια», του Οδυσσέα Ελύτη («Τα ρω του έρωτα»).

Ενότητα 7: «Μια Κυριακή του Μάρτη», του Νίκου Γκάτσου.

Ενότητα 4: «Πουπουλένια σύννεφα» των Θωμά Μοσχόπουλου και Ξένιας Καλογε-

ροπούλου.

Ανθολόγιο

Βασίλης Ρώτας, «Ο παππούλης», σ. 24.

«Κοιμήσου νεραντζούλα μου», σ. 18.

Ζαχαρίας Παπαντωνίου, «Ο παπαγάλος», σ. 37.

Ντίνα Χατζηνικολάου, «Τα παιχνίδια του αγέρα», σ. 85.

Σημείωση: Στα τέσσερα αυτά ποιήματα, καθώς και στο ποίημα «Δεν μ’ ακούς»; της

Μάρως Λοϊζου (Βιβλίο Γλώσσας της Β΄ Τάξης, ενότητα 24) τα χρώματα ως επίθετα


http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-B105/714/4734,21343

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-B105/714/4735,21344/

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-A110/660/4237,19663/










περιγράφουν λέξεις του ποιήματος, δεν έχουν κεντρικό ρόλο. Προτείνεται παρακάτω,

στη Β΄ φάση, ενιαία δραστηριότητα.

Μάνος Κοντολέων, «Ο σπουργίτης και το ουράνιο τόξο», σ. 93. Βρίσκει τα χρώματα

του ουράνιου τόξου σε ένα λιβάδι γεμάτο λουλούδια.

Ε. Παλαιολόγου-Πετρώνδα, «Οι πεταλουδίτσες», σ. 97. Οι πολλών χρωμάτων πετα-

λούδες με τη συμβουλή της Ηλιαχτίδας κρύβονται στα ομοιόχρωμά τους λουλούδια.

«Ο Χριστός και τα πουλιά». Λαϊκός θρύλος, σ. 119. Πώς τα πουλιά απέκτησαν τα

χρώματά τους. Στα τρία αυτά κείμενα τα χρώματα έχουν τον κεντρικό ρόλο στην

πλοκή.

«Το γιασεμί, η ροδιά και η χαρουπιά». Λαϊκό παραμύθι, σσ. 80-83. Περιγραφή του

προσώπου της ηρωίδας με ζωντανά χρώματα.

Σοφία Γαβριηλίδου, «Ψέμα πρωταπριλιάτικο», σ. 42. Το πρωταπριλιάτικο ψέμα είναι

άσπρο και κοκκινίζει από ντροπή.

Κατερίνα Αναγνώστου, «Ο Αϊ-Βασίλης θα βρει τον δρόμο του», σ. 113. Ένα άσπρο

γατάκι με κόκκινη κορδέλα είναι το πρωτοχρονιάτικο δώρο σε ένα παιδί που βρίσκε-

ται αναγκαστικά μακριά από το σπίτι του.

Ζωή Κανάβα, «Ο Σαλίγκαρος βγαίνει αμαξάδα», σ. 154. Τα φώτα ενός σηματοδότη

της τροχαίας: στα κείμενα αυτά τα χρώματα έχουν σημαντικό ρόλο, χωρίς όμως να

πρωταγωνιστούν.

Γαλάτεια Σουρέλη, «Ασπρογάλανο πανί», σ. 122. Πώς οι νεράιδες έδωσαν χρώματα

στη σημαία της Ελλάδας.

Αντιγόνη Μεταξά, «Το λαγουδάκι της Λαμπρής», σ. 117. Λαγουδάκια και κόκκινα

αυγά.

«Γλωσσοδέτης», σ. 136. «Άσπρη πέτρα ξέξασπρη…».

«Αινίγματα», σ. 145. «Πράσινο παλάτι, κόκκινα λουλούδια …».

















Επικουρικά

Ε. Τριβιζάς, «Η πινεζοβροχή», Ανθολόγιο για τις Α΄ και Β΄ Τάξεις, σσ. 60-61. Σε

συνδυασμό με τα βιβλία που περιστρέφονται γύρω από χρωματιστά μπαλόνια (βλ.

παρακάτω).

Παράλληλα κείμενα

Σημείωση: Στις Α΄ και Β΄ Τάξεις, πολλά παιδιά δεν είναι ακόμα αρκετά έμπειροι α-

ναγνώστες. Τα πολυσέλιδα, με πυκνό κείμενο, βιβλία τα «τρομάζουν». Προτείνονται

στη συνέχεια εικονογραφημένα βιβλία, με λιτά κείμενα, αλλά ουσιαστικό περιεχόμε-

νο με ποικίλες προεκτάσεις, που προκαλούν σκέψεις και είναι ανοιχτά σε ερμηνείες,

ώστε να είναι προσιτά από όλους αλλά και να προκαλούν το ενδιαφέρον και των κά-

πως πιο έμπειρων αναγνωστών.

Από τα ποιήματα που προτείνονται, κάποια είναι γραμμένα για παιδιά και κά-

ποια όχι. Στόχος είναι η επαφή των μαθητών με την ποίηση, η αίσθηση του ρυθμού,

το άνοιγμα του νου σε εικόνες και όχι η ανάλυση. Αρκετά είναι μελοποιημένα, ώστε

μέσω της μουσικής τα παιδιά να αισθάνονται καλύτερα τον ρυθμό.

Τα λαϊκά και τα κλασικά παραμύθια είτε προτείνονται σε διασκευή για παιδιά,

είτε αυτούσια. Στη δεύτερη περίπτωση, καλό είναι να κάνει ο εκπαιδευτικός την ανά-

γνωσή τους και να συζητά με τα παιδιά τα πιο δύσκολα σημεία, λέξεις, συνήθειες που

σήμερα δεν υπάρχουν και μπορεί να τα ξενίσουν.

Τα βιβλία, τα κείμενα και τα ποιήματα που προτείνονται είναι ενδεικτικά. Ο

εκπαιδευτικός μπορεί να τα εμπλουτίσει ή να τα αντικαταστήσει με άλλα. Προτείνε-

ται αρκετά μεγάλος αριθμός κειμένων, ώστε, ανάλογα με τα ενδιαφέρονται των μα-

θητών, να μπορούν να επιλεγούν διαφορετικές αναγνωστικές διαδρομές. Προτάσεις

για διαφορετικές αναγνωστικές διαδρομές/δραστηριότητες υπάρχουν στη «Β΄ φάση

και Γ΄ φάση της διδακτικής πορείας» (βλ. παρακάτω).

Βιβλία, παραμύθια και ποιήματα






Αδερφοί Γκριμ, Η Κοκκινοσκουφίτσα. Εικονογράφηση: Πάολο Γκέτσι. Αθήνα: Νεφέ-

λη.

Το παραμύθι της «Κοκκινοσκουφίτσας», όπως το κατέγραψαν οι αδελφοί Γκριμ στις

αρχές του 19ου αιώνα.

Αδελφοί Γκριμ, Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι. Εικονογράφηση: Κουεντίν Γκρεμπάν.

Αθήνα: Μεταίχμιο, 2009.

Κλασικό παραμύθι με πρωταγωνίστρια ένα κορίτσι με δέρμα της άσπρο σαν το χιόνι,

τα χείλη κόκκινα σαν το αίμα και μαλλιά μαύρα σαν τον έβενο.

Hans Christian Andersen, Τα κόκκινα παπούτσια. Εικονογράφηση Μπάρμπαρα Μπα-

ζίλιαν. Αθήνα: Λιβάνης, 2003 (διασκευή).

Η Κάρεν βλέπει σε μια βιτρίνα ένα ζευγάρι κόκκινα παπούτσια χορού και από εκείνη

τη στιγμή το μόνο που σκέφτεται είναι το πώς θα τα αποκτήσει. Επιτέλους φτάνει η

μέρα που έχει καταφέρει να μαζέψει τα χρήματα για να τα αγοράσει. Τελικά, όμως,

θα μάθει να προσέχει τι εύχεται, γιατί υπάρχει περίπτωση να πραγματοποιηθεί με επι-

κίνδυνες συνέπειες.

«Άσπρη σαν το χαρτί, κόκκινη σαν το ρόδο», Παραμύθι από την Κρήτη στο Λαϊκά

Παραμύθια της Κρήτης, επιμ. Στ. Πυθαρούλιου, 185-196. Αθήνα: Εν πλω, 2003.

Ένα βασιλόπουλο αναζητά την κόρη που είναι Άσπρη σαν το χαρτί, κόκκινη σαν το

ρόδο και όπου τη βρίσκει τη σώζει, περνά από δοκιμασίες και στο τέλος την παντρεύ-

εται.

Ζωρζ Σαρή, Η κόκκινη κοτούλα: Λαϊκό παραμύθι. Εικονογράφηση Ντανιέλα Σταμα-

τιάδη. Αθήνα: Πατάκης, 2002.

Μια κοτούλα πολύ εργατική, που καταφέρνει από ένα σπυρί στάρι που βρίσκει να

φτιάξει ψωμί.

«Κοκκινολαίμης», λαϊκός θρύλος της Κρήτης.

http://www.520greeks.com/eshop/wp-content/uploads/MAKETA-KRHTHS-for-internet.pdf

http://www.520greeks.com/eshop/wp-content/uploads/MAKETA-KRHTHS-for-internet.pdf






Ένα πουλάκι απορούσε γιατί είχε το όνομα «κοκκινολαίμης», αλλά το χρώμα του ή-

ταν γκρίζο. Όταν βοήθησε τον Ιησού τραβώντας με το ράμφος του αγκάθια από το

ακάνθινο στεφάνι, τα φτερά του λαιμού του βάφτηκαν κόκκινα από μια σταγόνα αίμα

του Ιησού, χαρακτηριστικό που διατήρησαν οι απόγονοί του.

«Η καρακάξα». Λαϊκό παραμύθι. Από το Ελληνικά παραμύθια, Γ.Α. Μέγας. Αθήνα:

Κολλάρος – Εστία, 1999.

Η καρακάξα ζηλεύει τα περιστέρια που έχουν περισσότερη τροφή, και αποφασίζει να

ασπρίσει. Όμως η απάτη αυτή, παραλίγο να αποβεί μοιραία, αφού έπιασαν τα περι-

στέρια για να τα μαγειρέψουν, και μαζί την μασκαρεμένη καρακάξα.

«Η Μερμήγκω», «Η Χαλκοσκουφίτσα», «Ο Κοκκινοσκουφάτος» στο Το κουντουνά-

κι, επιμ. Α. Στρουμπούλη. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο, 2013.

Τρία παραμύθια τα οποία στην αφήγηση μπλέκουν χρώματα. «Η Μερμήγκω» αγορά-

ζει μια κόκκινη κορδέλα που δένει στο κεφάλι της. βρίσκει γαμπρό, κι όταν αυτός

κινδυνεύει να πνιγεί σε μια κατσαρόλα, τον σώζει τραβώντας τον με την κόκκινη

κορδέλα της. «Η Χαλκοσκουφίτσα» είναι η ελληνική εκδοχή της Κοκκινοσκουφί-

τσας. «Ο Κοκκινοσκουφάτος», ένας αγρότης που φορά κόκκινη σκούφια, γίνεται α-

φορμή να πλάθουν υποθετικές ιστορίες για τη μελλοντική ζωή του, χωρίς να τον

γνωρίζουν, οι τρεις κόρες κι η γυναίκα του Γιάννου, που ήταν χαζούλες.

Αλέξης Κυριτσόπουλος, Το παραμύθι με τα χρώματα [χ.χ.]. Αθήνα: Κέδρος.

Σε μια μακρινή χώρα το ουράνιο τόξο γέμιζε τη ζωή των ανθρώπων με χρώματα.

Όμως κανένας δεν του έδινε σημασία. Έτσι κι αυτό, στενοχωρημένο έφυγε παίρνο-

ντας μαζί του όλα τα χρώματα. Η χώρα έγινε ασπρόμαυρη, οι άνθρωποι έχασαν τη

χαρά τους. Τέσσερα παιδιά ξεκινούν ένα ταξίδι για να βρουν το ουράνιο τόξο και να

το φέρουν πίσω. Ώσπου ένα από τα παιδιά πέφτει και οι υπόλοιποι την κοροϊδεύουν.

Τα μάγουλά της κοκκινίζουν από ντροπή και εμφανίζεται το ουράνιο τόξο, το οποίο

πείθεται από τα παιδιά να επιστρέψει.






Παυλίνα Παμπούδη, «Η πολύχρωμη ιστορία». Ιστορίες για γέλια και για χρώματα.

Αθήνα: Libro, 1999.

Αλέξης Κυριτσόπουλος, Βεγγαλικά. Ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα ποιήματα του

Νίκου Εγγονόπουλου. Αθήνα: Ίκαρος & Μουσείο Μπενάκη, 2012.

Η ιστορία του ποιητή που ήθελε να στέλνει αστέρια στον ουρανό. Το σύντομα κείμε-

να είναι εμπνευσμένα από το έργο του ποιητή και η εικονογράφηση έκρηξη χρωμά-

των από τα βεγγαλικά που έστελνε στον ουρανό ο ήρωας της ιστορίας (βραβείο ει-

κονογράφησης).

Ντέιβιντ Μακ Κι, Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας. Αθήνα: Πατάκης, 2008.

Ο Έλμερ είναι ένας πολύχρωμος χαρούμενος ελέφαντας που μαθαίνει στα παιδιά να

σέβονται τη διαφορετικότητα. Έχει όλα τα χρώματα εκτός από το ελεφαντί. Δεν μπο-

ρεί πουθενά να κρυφτεί, ξεχωρίζει κι όλοι τον γνωρίζουν με το όνομά του και τον κα-

λοχαιρετούν. Όταν βάφεται για να γίνει σαν τους άλλους κανείς πια δεν του μιλά με

το όνομά του. Όμως η βροχή θα τον ξεβάψει, θα τον ξανακάνει πολύχρωμο. Κι από

τότε, μια μέρα κάθε χρόνο όλοι οι ελέφαντες βάφονται παρδαλά και γιορτάζουν.

Κυκλοφορεί σειρά βιβλίων με τον Έλμερ που μπορούν εξίσου να αξιοποιηθούν

σε αυτό το σενάριο.

Λίζα Βάρβογλη, Έχασα το χρώμα μου και ψάχνω να το βρω. Εικονογράφηση: Σοφία

Τουλιάτου. Αθήνα: Καστανιώτης, 2002.

Ένας μικρός χαμαιλέων ζούσε στο δάσος. Οι συγκάτοικοι στο δάσος τον βρίσκουν

αλλόκοτο, έτσι όπως δεν έχει σταθερό χρώμα και παίρνει το δικό τους. Πιστεύουν ότι

έχει χάσει το χρώμα του. Μέχρι που συναντά έναν όμοιό του και μαθαίνει τι συμβαί-

νει και πόσο σημαντικό είναι να είσαι μοναδικός.

Isabel Minhós Martins, Όταν γεννήθηκα. Εικονογράφηση: Madalena Matoso. Αθήνα:

Καλειδοσκόπιο, 2013.

Το συναρπαστικό ταξίδι που κάνει κάθε μικρό παιδί καθώς αρχίζει να ανακαλύπτει

τον κόσμο μέσα από τις αισθήσεις. Αισθήσεις και χρώματα: «Όταν γεννήθηκα δεν

http://pampalaionero.wordpress.com/2010/04/30/%CF%80%CE%B1%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%B7-%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CF%87%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B7-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1






είχα ονειρευτεί τον ουρανό ούτε ήξερα τα χρώματα που αλλάζει και πως τα σύννεφα

είναι τόσο όμορφα….».

Κρόκετ Τζόνσον, Ο Χάρης και ο μοβ μαρκαδόρος. Αθήνα: Καστανιώτης, 2003.

Ο Χάρης αποφασίζει να βγει βόλτα στο φεγγαρόφωτο. Δεν είναι εμπόδιο το ότι είναι

νύχτα ασέληνη: με τον μοβ μαρκαδόρο του ζωγραφίζει το φεγγάρι αλλά τον τρόπο να

φτάσει μέχρι εκεί και να γυρίσει πάλι. Ο μοβ μαρκαδόρος του Χάρη σχεδιάζει όσα

φαντάζεται και επιθυμεί, δημιουργώντας ιστορίες. Υπάρχει σειρά βιβλίων με ήρωα

τον Χάρη και τον μαρκαδόρο του.

Χρήστος Μπουλώτης, Η επανάσταση των παλιών παιχνιδιών. Εικονογράφηση: Φω-

τεινή Στεφανίδη. Αθήνα: Καλέντης, 2013.

Όταν τα παλιά παιχνίδια ζωντανεύουν στο κιβώτιο όπου ήταν ξεχασμένα και ξεχύνο-

νται ασυγκράτητα στους δρόμους, τότε η πόλη αναστατώνεται Με αρχηγό τον αρ-

κούδο Τζον, και πρωτεργάτη μια κουρδιστή μαϊμού με κόκκινο σκουφί αρχίζουν δια-

δηλώσεις, περιπέτειες, κίνδυνοι, αγωνίες. Ένα βιβλίο με τα χρώματα των παιχνιδιών.

«Η πεταλούδα»: Ινδιάνικος μύθος

Πώς, κατά τη δημιουργία του κόσμου, οι πεταλούδες απόκτησαν τα χρώματά τους

αλλά έχασαν τη φωνή τους.

Κίτυ Κρόουθερ, Ο μαύρος κότσυφας και ο άσπρος γλάρος. Αθήνα: Σύγχρονοι ορίζο-

ντες, 2013.

Ο Ιάκωβος, ένας μαύρος κότσυφας, ταξιδεύοντας, γνωρίζει τον Τζίμη, τον άσπρο

γλάρο και τον ακολουθεί στο χωριό του. Οι γλάροι δεν τον αποδέχονται, λόγω του

διαφορετικού του χρώματος, όμως το γεγονός αίτιο δεν επηρεάζει τη φιλία τους. Ο

Ιάκωβος μαθαίνει στον Τζίμη πως τα βιβλία είναι για διάβασμα και για να ανάβει φω-

τιά. Του διαβάζει κάθε απόγευμα μια ιστορία, γεγονός που αλλάζει τη στάση των υ-

πόλοιπων γλάρων.

Λεμάν, Μπάρμπαρα. 2007. Το κόκκινο βιβλίο. Αθήνα: Μεταίχμιο.






Ένα βιβλίο χωρίς λόγια, που αφηγείται μόνο με εικόνες, ένα παιχνίδι πραγματικότη-

τας και φαντασίας με ανοιχτό τέλος: Ένα κορίτσι περπατά στη χιονισμένη πόλη, βρί-

σκει ένα κόκκινο βιβλίο που δείχνει ένα αγόρι να τρέχει στην αμμουδιά τροπικού νη-

σιού. Παράλληλα, το αγόρι βλέπει στο δικό του κόκκινο βιβλίο το κορίτσι στη χιονι-

σμένη πόλη… Το κορίτσι αγοράζει ένα μάτσο μπαλόνια και με αυτά πετάει μέχρι το

τροπικό νησί, παραμένοντας πάντα μέσα στο βιβλίο.

Πιερ Λορί, Το βιβλίο που πετάει. Εικονογράφηση: Ρεμπέκα Ντοτρεμέρ. Αθήνα: Με-

ταίχμιο, 2009.

Ένα μικρό κόκκινο βιβλίο πέφτει από τη σάκα της Μαριάννας. Μια κίσσα το αρπάζει,

το πηγαίνει στα παιδιά της κι όπως ο αέρας γυρίζει τις σελίδες του, μαθαίνουν την

ιστορία του Ίκαρου. Και το βιβλίο πετά, όπως κι ο Ίκαρος, καλώντας τα μικρά πουλιά

να πετάξουν μαζί του, καταλήγει σε ένα αερόστατο το οποίο ο άνεμος φέρνει πάνω

από τη Μαριάννα που αποκτά και πάλι το βιβλίο της.

Jean-Jacques Sempé, Ο Μαρσελέν που κοκκινίζει. Αθήνα: Σύγχρονοι Ορίζοντες,

2008.

Ο Μαρσελέν κοκκινίζει, όχι όμως από ντροπή, τότε έχει κανονικό χρώμα. Η ζωή του

είναι δύσκολη, από τα σχόλια που ακούει. Μέχρι που αποκτά έναν φίλο: εκείνος

φτερνίζεται χωρίς να είναι κρυωμένος. Τα δύο αγόρια που τα ένωσαν οι ιδιαιτερότη-

τές τους, θα χαθούν. H παιδική φιλία, ξαναζωντανεύει χρόνια μετά, ανέγγιχτη από

ό,τι φέρνει μαζί της η καθημερινότητα της ενήλικης ζωής.

Σημείωση: Εκτενή αποσπάσματα και δραστηριότητες βρίσκονται στο ψηφιακό παι-

χνίδι «Πινακοθήκη συναισθημάτων» (1ο επίπεδο).

Ουρσέλ Σέφλερ, Ο άνθρωπος με την κόκκινη μύτη. Εικονογράφηση: Τιμ Γιούτα. Α-

θήνα: Μίνωας, 2002.

Ένας ξένος με ασυνήθιστο καπέλο και κόκκινο κασκόλ παρουσιάζεται στην πόλη.

Έχει μια μεγάλη κατακόκκινη μύτη και όλοι τον φωνάζουνε «Ντομάτα». Είναι δια-

φορετικός και τους φοβίζει. Πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνος και τον κατηγορούν για






κλοπή. Ο Ντομάτας αναγκάζεται να το βάλει στα πόδια. Όταν καταλαβαίνουν το λά-

θος τους, του δίνουν δουλειά. Όμως η ευτυχία έρχεται στη ζωή του όταν του ζητούν

να προσέχει τα παιδιά στο ορφανοτροφείο.

Éric Battut, Ματού ο κόκκινος γάτος. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2001.

Το πολυβραβευμένο βιβλίο έχει ήρωα έναν κατακόκκινο γάτο που βρήκε ένα αυγό.

Αποφάσισε να το κλωσήσει για να φάει το πουλί. Κι όταν αυτό βγήκε από το αυγό,

αποφάσισε να το καλοθρέψει για να παχύνει. Κι ύστερα, όταν το πουλάκι έμαθε να

πετάει, αντί να φύγει μακριά, ξαναγύρισε στον Ματού. Από τότε έγιναν φίλοι κολλη-

τοί.

Κριστίνε Νέστλιvγκερ, Ο Ντίνος και το κόκκινο καπέλο. Εικονογράφηση Μπρούνο

Φεγκσάιντερ. Αθήνα: Άμμος, 2002.

Ο Ντίνος ο ασβός, ήθελε πολύ να έχει ένα κόκκινο καπέλο. Αλλά, την πρώτη κιόλας

φορά που το φόρεσε, το πήρε ένας δυνατός αέρας. Όταν το βρήκε, μετά από ψάξιμο

εφτά ημερών, σε ένα δέντρο, είχε γίνει φωλιά για πουλιά.

Jon Klassen, Αυτό δεν είναι το καπέλο μου. Καλαμάτα: Κόκκινο, 2013.

Ένα ψάρι μ’ ένα κλεμμένο κόκκινο καπέλο προσπαθεί να κρυφτεί. Πιστεύει πως κα-

νείς δεν το είδε. Το μεγάλο ψάρι όμως το ξέρει. Ανοιχτό το τέλος για προβληματι-

σμούς για το δίκαιο και τους νόμους της φύσης.

Jon Klassen, Θέλω πίσω το καπέλο μου. Καλαμάτα: Κόκκινο, 2012.

Μια αρκούδα έχασε το κόκκινο καπέλο της. Το έκλεψε κάποιος; Μπροστά της ο κλέ-

φτης, μα δεν τον βλέπει. Στην αρχή… Ανοιχτό το τέλος για προβληματισμούς για το

δίκαιο και τους νόμους της φύσης.

Birdie Black, Ένα δώρο για τον καθένα. Εικονογράφηση: Rosalind Beardshaw. Αθή-

να: Ίκαρος, 2012.

Πόσα δώρα μπορεί να φτιάξει κάποιος με ένα ρολό ύφασμα που είναι κόκκινο, ζεστό

και κατάλληλο για τα Χριστούγεννα; Μανδύα για την κόρη του βασιλιά, φεσάκι για






τον ασβό, γάντια για τη σκιουρίνα και άλλα πολλά μέχρι και το τελευταίο κομμάτι. Η

ιστορία αναφέρεται στην αξία του δώρου και τη χαρά να το προσφέρεις.

Benjamin Chaud, Αντίο Καλτσούλη. Καλαμάτα: Κόκκινο, 2011.

Ο ήρωας της ιστορίας αποφασίζει να αφήσει στο δάσος το παλιό του παιχνίδι. Όταν

το μετανιώνει, και το αναζητά, το νήμα από το κόκκινο πουλόβερ του που ξηλώνεται,

θα τον βοηθήσει.

Δημήτρης Μπασλάμ, Λέω να πετάξω... Εικονογράφηση: Γιώργος Κόφτης. Θεσσαλο-

νίκη: Επόμενος Σταθμός, 2011.

Πού πάνε τα μπαλόνια όταν φεύγουν από τα χέρια μας; Ένα ταξίδι, με πρωταγωνιστή

ένα κόκκινο μπαλόνι.

Φραντζέσκα Αλεξοπούλου-Πετράκη, Φίλοι φως φανάρι. Εικονογράφηση Μαρία

Τζαμπούρα. Αθήνα: Παπαδόπουλος, 2005.

Μια σχέση φιλίας αναπτύσσεται ανάμεσα σε ένα μικρό κορίτσι κι ένα μικρό αγόρι,

που ανταλλάσουν χαμόγελα και σιωπηρούς χαιρετισμούς –μια επικοινωνία χωρίς λό-

για– πίσω από τα τζάμια των σχολικών λεωφορείων τους, όταν σταματούν στο κόκκι-

νο φανάρι. Όταν έτυχε τα σχολεία τους να βρίσκονται την ίδια μέρα στο Μουσείο

Φυσικής Ιστορίας, τα παιδιά συναντήθηκαν. Εκεί η μικρή συνειδητοποίησε τότε ότι ο

φίλος της βρισκόταν σε μια τάξη κωφών παιδιών που επικοινωνούσαν στη νοηματική

γλώσσα. Αυτό δεν την εμπόδισε να τρέξει κοντά στον φίλο της, να τον αγκαλιάσει

και μαζί να παίξουν στις αίθουσες του μουσείου.

Ευγένιος Τριβιζάς, Ο Λούκουλος τρώει τις παπαρούνες. Αθήνα: Κέδρος. 1996.

Ο Λούκουλος, ένας άσπρος ελέφαντας τρώει ό,τι βρει. Περνώντας από ένα ξέφωτο

γεμάτο χιλιάδες παπαρούνες τις καταβροχθίζει και τότε αρχίζει το χρώμα του να αλ-

λάζει: γίνεται ροζ και στη συνέχεια παπαρουνί. Τον πιάνει τότε ένας κυνηγός ελεφά-

ντων και τον δίνει σε τσίρκο, όπου περνά ένα σωρό βάσανα.

Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

https://www.youtube.com/watch?v=Z5Ira9mqtt0






«Παπαρούνες». Ποίημα του Γ. Δροσίνη.

«Χιόνι». Ποίημα του Κ Καρυωτάκη.

«Nάτη η νύχτα που σιμώνει». Ποίημα του Γ. Ρίτσου.

«Στίχοι του γιου. VIII». Ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα.

Επικουρικά

Ιόλη Σηφακάκη, Τα… μαγικά και κατακόκκινα παπούτσια της Παυλίνας. Αθήνα: Με-

ταίχμιο, 2005.

Η αφρατούλα Παυλίνα καταφέρνει να παίξει τον πολυπόθητο ρόλο της Ιουλιέτας στη

χορευτική θεατρική παράσταση του σχολείου. Πιστεύει ότι θα τα καταφέρει επειδή

θα φορά τα κατακόκκινα παπούτσια χορού της γιαγιάς της. Όμως τα παπούτσια βρί-

σκονται στο στόμα του σκύλου της κι εκείνη παίζει τελικά με επιτυχία χωρίς αυτά.

Μπορεί να αξιοποιηθεί σε αντίστιξη με τα Κόκκινα παπούτσια, το κλασικό παραμύθι

του Χ. Κ. Άντερσεν.

Φυλλιώ Νικολούδη, Το χαρούμενο λιβάδι. Εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα. Αθήνα:

Ελληνικά Γράμματα, 2000.

Μέσα σ’ ένα λιβάδι γεμάτο άσπρες μαργαρίτες φύτρωσε μια κατακόκκινη παπαρού-

να. Οι μαργαρίτες τη θεώρησαν ξένη, παρείσακτη. Θέλησαν να τη διώξουν. Τελικά,

μετά από ψυχραιμότερη σκέψη, τη δέχτηκαν και το λιβάδι έγινε πλουσιότερο σε

χρώματα και ομορφιά. Μπορεί να αξιοποιηθεί σε συνδυασμό με τα ποιήματα για τις

παπαρούνες (βλ. συνοδευτικό υλικό), καθώς και στην αναγνωστική διαδρομή «Με

αφορμή τα χρώματα, η διαφορετικότητα».

Σημείωση: Το βιβλίο έχει εξαντληθεί, βρίσκεται όμως σε πολλές βιβλιοθήκες. Εκτε-

νές απόσπασμα υπάρχει στο βιβλίο Γλώσσας της Γ΄ Τάξης.

Χρήστος Μπουλώτης, Οι 12 Κοκκινοσκουφίτσες και ο κουρδιστός λύκος. Εικονογρά-

φηση Βασίλης Παπατσαρούχας. Αθήνα: Παπαδόπουλος, 2007.

Οι δώδεκα Κοκκινοσκουφίτσες είναι οι κόρες της Κοκκινοσκουφίτσας από το γνωστό

παραμύθι. Λαχταρούν να ζήσουν κι αυτές μια περιπέτεια στο δάσος με κακό λύκο,

http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=32&cat_id=2









όπως η μαμά τους. Όμως το δάσος είχε κοπεί από χρόνια, οι λύκοι έφυγαν και τα δώ-

δεκα κορίτσια αποφασίζουν να ζωγραφίσουν ένα δάσος. Παραγγέλνουν στην Κίνα

έναν λύκο κουρδιστό που είναι σαν αληθινός. Το παιχνίδι γυρνάει γρήγορα σε απρό-

βλεπτη περιπέτεια όταν φτάνει στο δάσος ένας πραγματικός άγριος λύκος. Μπορεί να

αξιοποιηθεί σε σχέση με την Κοκκινοσκουφίτσα, το κλασικό παραμύθι.

Γιολάντα Τσιαμπόκαλου, Πώς να καταβροχθίσετε ένα ουράνιο τόξο. Αθήνα: Καστα-

νιώτης, 2008.

Ο Γιώργος μαθαίνει από τον μπαμπά του έναν παλιό μύθο: στην άκρη κάθε ουράνιου

τόξου υπάρχει ένα τσουκάλι γεμάτο χρυσάφι κι αν καταφέρεις να φας το ουράνιο τό-

ξο, ο θησαυρός γίνεται δικός σου. Ψάχνοντας, λοιπόν, για το ουράνιο τόξο, ανα-

καλύπτει ένα στην κουζίνα: όλα τα πολύχρωμα φρούτα και τα λαχανικά που

υπάρχουν στο ψυγείο.

«Το κόκκινο μπαλόνι». Aπό το Ο μικρός Νικόλας: Το κόκκινο μπαλόνι και άλλες α-

νέκδοτες ιστορίες με έγχρωμα σκίτσα των Ρενέ Γκοσινί & Ζαν Ζακ Σενπέ, 115-125.

Αθήνα: Σύγχρονοι Ορίζοντες, 2009.

Πρέπει να προσέξουν πολύ να μην σκάσει το μπαλόνι που χαρίζουν στον Μικρό Νι-

κόλα: η μαμά του κι εκείνος με χίλιες προφυλάξεις το φέρνουν σπίτι. Όμως, με την

επέμβαση του μπαμπά το μπαλόνι σκάει. Μπορεί να αξιοποιηθεί στη αναγνωστική

διαδρομή για τα χρωματιστά μπαλόνια (βλ. παρακάτω).

Συνοδευτικό υλικό (σε ψηφιακή μορφή)

Φάκελος ψηφιακής μορφής με ποιήματα και τραγούδια για χρώματα. Μεταξύ

άλλων, περιέχονται:

«Παπαρούνα κόκκινη», παιδικό δημώδες τραγούδι. Από το Παπαρούνα κόκκινη: Λαϊ-

κά τραγουδάκια για παιδιά, επιμ. Ζ. Βαλάση. Αθήνα: Κέδρος, 2007 (Ερμηνεία Ορφέ-

ας Ζαφειρόπουλος, Αργυρώ Λογαρά).

http://www.mikrosanagnostis.gr/library/pageflip3/Default.html






Παυλίνα Παμπούδη, Η πολύχρωμη ιστορία. Ιστορίες για γέλια και για χρώματα. Αθή-

να: Libro, 1999.

«Στίχοι του γιου. VIII». Ποίημα του Γιώργου Κοτζιούλα με θέμα τα «μπαλόνια».

Ποιήματα του Γ. Ρίτσου, του Ο. Ελύτη, του Ν. Βρεττάκου.

Οι στίχοι των τραγουδιών για τα χρώματα από το έργο Λιλιπούπολη.

Φάκελος ψηφιακής μορφής με ποιήματα για σκέψη (βλ. το περιεχόμενο στη

σχετική δραστηριότητα παρακάτω).

Η ταινία «Το κόκκινο μπαλόνι».

Απόσπασμα από το βιβλίο Το ημερολόγιο του κόκκινου ήλιου.

Ψηφιακό γενεαλογικό δέντρο λέξεων :

Παρατήρηση: το «Γενεαλογικό δέντρο λέξεων» είναι δύσκολο για παιδιά μικρών τά-

ξεων. Μπορεί να το αξιοποιήσει ο εκπαιδευτικός επιλέγοντας κάποια εύκολα απο-

σπάσματα από τις εξής λέξεις:

• Άσπρος

• Παράδεισος

• Βιβλίο: το απόσπασμα από τα Διόδια της φαντασίας

• Το δέντρο: Χρωμοϊστορίες και το απόσπασμα από το Ο Χάρης και ο μοβ μαρκα-

δόρος

• Φως: την αναφορά στο ουράνιο τόξο.

Ψηφιακά «Παιχνίδια ηρώων» και «Παιχνίδια με λέξεις»

Πινακοθήκη συναισθημάτων και Συνταγές με συναίσθημα, 1ο επίπεδο

Περιπέτεια στον ουρανό: Ήλιος (με συνεχή υποστήριξη του εκπαιδευτικού)

Είσαι ο ήρωάς μου (με συνεχή υποστήριξη του εκπαιδευτικού και ως αφορμή

για ανάλογο παιχνίδι στην τάξη με τους «χρωματιστούς ήρωες»)

http://www.greek-language.gr/Resources/literature/education/words/index.html?wid=7&token=





http://www.e-istories.gr/games/feelings/index.html

http://www.e-istories.gr/games/recipes/index.html

http://www.e-istories.gr/games/skyadventure/index.html

http://www.e-istories.gr/games/myhero/index.html






Επίσης, αξιοποίηση των έργων τέχνης και των εικονογραφήσεων του ψηφια-

κού παιχνιδιού Πινακοθήκη των πέντε αισθήσεων.

Σημείωση: Στον Οδηγό για τον εκπαιδευτικό προτείνεται η εξής δραστηριότητα σε

συνάρτηση με τα ψηφιακά παιχνίδια Πινακοθήκη συναισθημάτων και Συνταγολόγιο

συναισθημάτων: Τα παιδιά δίνουν χρώμα στα συναισθήματά τους, αντιστοιχίζουν κά-

θε συναίσθημα με ένα χρώμα. Αναζητούν στο διαδίκτυο έργα τέχνης που εκφράζουν

το κάθε συναίσθημα (δεν υπάρχουν σωστές και λάθος απαντήσεις). Βλ. παρακάτω

ενδεικτικές ιστοσελίδες με έργα τέχνης.

Ιστοσελίδες

Η ενότητα «Πένες και χρώματα» του Μικρού Αναγνώστη, ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ,

στην οποία συγγραφείς και εικονογράφοι απαντούν –μεταξύ άλλων– στην ερώτηση

«Ποιο είναι το αγαπημένο σας χρώμα και γιατί;».

Στο εκπαιδευτικό ιστολόγιο Schooliki4 για το Δημοτικό σχολείο. Μύθοι για το ουρά-

νιο τόξο, φωτογραφίες, πώς δημιουργείται. Χρειάζεται προσαρμογή στην ηλικία των

μαθητών.

Στοn ιστότοπο Atlas wiki πληροφορίες και εικόνες για το ουράνιο τόξο που συγκε-

ντρώθηκαν από τις Αλεξοπούλου Ειρήνη, Δρομπιλα Έλλη-Μαρία, Μαρτινίδου Ελένη

και Τσομπάνη Ευαγγελία. Πρόκειται για μύθους πολλών λαών, καθώς και για επι-

στημονικό υλικό. Προς πληροφόρηση του εκπαιδευτικού, ο οποίος μπορεί να προ-

σαρμόσει τα κείμενα και να τα αφηγηθεί στα παιδιά.

Στην ιστοσελίδα του εκπαιδευτικού Ανδρέα Κασέτα. Το χρώμα και η γλώσσα της

ποίησης. Περιέχει έργα σύγχρονης νεότερης και ελληνικής ποίησης. Ο εκπαιδευτικός

μπορεί επικουρικά να επιλέξει ποιητικές φράσεις για δραστηριότητες με τα παιδιά

(βλ. παρακάτω στις «Β΄ και Γ΄ φάσεις» της διδακτικής πορείας του σεναρίου). Επί-

σης, Το χρώμα διαθεματικά – διεπιστημονικά (υλικό για τον εκπαιδευτικό).

http://www.e-istories.gr/games/senses/index.html

http://www.mikrosanagnostis.gr/penes.asp

http://schooliki4.pblogs.gr/2012/09/to-oyranio-toxo.html:

http://atlaswikigr.wikifoundry.com/page/%CE%BC%CF%8D%CE%B8%CE%BF%CE%B9+%CF%83%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF+%CE%BC%CE%B5+%CF%84%CE%BF+%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%BF+%CF%84%CF%8C%CE%BE%CE%BF

http://users.sch.gr/kassetas/xCOLOR25poetry.htm

http://users.sch.gr/kassetas/xCOLOR25poetry.htm

http://users.sch.gr/kassetas/xColor.htm






Ενδεικτικές ηλεκτρονικές διευθύνσεις για αναζήτηση εικαστικών έργων για αξιοποί-

ηση σε συνάρτηση με τα κείμενα:

჻ Ευρετήριο έργων Εθνικής Πινακοθήκης

჻ Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας - Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα

჻ Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

჻ Έργα του Paul Klee

჻ Οι συλλογές του ΜΟΜΑ (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Νέα Υόρκη)

჻ Ηλεκτρονικό αρχείο με έργα Ελλήνων ζωγράφων

჻ Έργα τέχνης κατά θέμα - ευρετήριο

჻ Ευρετήριο κατά καλλιτέχνη, συλλογή, θέμα

჻ Πίνακες ιμπρεσιονισμού

჻ Πίνακες του Ρόθκο (αφηρημένος εξπρεσιονισμός). Τα έργα του είναι συνθέ-

σεις χρωμάτων.

჻ Πίνακες του Πόλοκ (αφηρημένος εξπρεσιονισμός) για αξιοποίηση σε συνάρ-

τηση με τα κείμενα. Ο Πόλοκ τοποθετούσε στο έδαφος τον καμβά και έσταζε

με χαοτικό τρόπο πάνω του τις μπογιές.

Ταινίες που μπορούν να παρακολουθήσουν παράλληλα με τις αναγν ώσεις

«Το κόκκινο μπαλόνι». 1956. Σκηνοθεσία: Αλμπέρ Λαμορίς. Διάρκεια: 34΄.

Η ιστορία για τη φιλία ανάμεσα σε ένα μικρό αγόρι και ένα μπαλόνι, με φόντο το

Παρίσι της δεκαετίας του 1950. Ένα αγόρι, καθώς τριγυρίζει στους δρόμους, βρίσκει

ένα κόκκινο μπαλόνι δεμένο σε έναν στύλο. Από εκείνη τη στιγμή το μπαλόνι ακο-

λουθεί το παιδί στους δρόμους του Παρισιού, προκαλώντας έκπληξη σε όλη τη γειτο-

νιά αλλά και τη και ζήλια των φίλων του. Με πρωτοποριακά οπτικά εφέ για την επο-

χή (Βραβείο Χρυσού Φοίνικα στις Κάννες, βραβείο σεναρίου Oscar).

Διδακτική πορεία/στάδια /φάσεις

Α΄ φάση

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=65

http://www.larissa-katsigras-gallery.gr/el/digitallibrary

http://www.mmca.org.gr/museumst/ie2/virtual_museum.php

http://www.paulklee.net/

http://www.moma.org/collection/browse_results.php?criteria=G%3AHI%3AE%3A1&page_number=1&template_id=6&sort_order=2

http://paletaart.wordpress.com/

http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Art_by_subject

https://www.google.com/culturalinstitute/project/art-project

https://www.google.gr/search?q=impressionist+paintings&hl=el&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=q8vxU9fcH6GA4gSC6YGQAQ&ved=0CBwQsAQ&biw=911&bih=405

https://www.google.gr/search?hl=el&tbm=isch&q=rothko&sa=X&ved=0ahUKEwj9oquUpvrXAhWD_aQKHWqECJUQhyYIJg

https://www.google.gr/search?q=impressionist+paintings&hl=el&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=q8vxU9fcH6GA4gSC6YGQAQ&ved=0CBwQsAQ&biw=911&bih=405#hl=el&q=pollock&revid=1605288211&tbm=isch&imgdii=






Ο εκπαιδευτικός διαβάζει τα ποιήματα «Το τραγούδι με τα χρώματα» της Π. Πα-

μπούδη και «Ποιο το χρώμα της αγάπης» του Λουδοβίκου των Ανωγείων (βλ. συνο-

δευτικό υλικό). Ακούνε τη μελοποίησή τους, συζητούν για τα αγαπημένα τους χρώ-

ματα και λένε αν θυμούνται κάποιο ποίημα ή τραγούδι ή παραμύθι ή ιστορία που να

μιλά για το κάθε χρώμα.

Χρωματίζουν ένα μεγάλο χαρτί του μέτρου με όλα τα χρώματα που άκουσαν

στο ποίημα. Καλό είναι να καλύπτει έναν τοίχο της τάξης: Είναι η βάση πάνω στην

οποία θα κολλούν στη συνέχεια χρωματιστούς ήρωες και αποσπάσματα από τις ανα-

γνώσεις τους. Διαβάζουν το βιβλίο Όταν γεννήθηκα και συζητούν για τις αισθήσεις.

Πώς αισθάνονται τα χρώματα; Πόσα χρώματα μπορούν να ονοματίσουν; Σκέφτονται

και συζητούν πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς χρώματα.

Διαβάζουν το «Παραμύθι με τα χρώματα» του Α. Κυριτσόπουλου και τα κείμε-

να α. «Ο σπουργίτης και το ουράνιο τόξο», του Μάνου Κοντολέων (Ανθολόγιο, σ.

93), β. «Τα χρωματιστά μολύβια» της Γαλάτειας Σουρέλη (Γλώσσα Β΄ Τάξης).

Επέκταση: Ο εκπαιδευτικός τους αφηγείται μύθους για το ουράνιο τόξο (για

πηγές βλ. παραπάνω στις Ιστοσελίδες).

Τα παιδιά συνθέτουν τη δική τους ιστορία για τα χρώματα και την εικονογρα-

φούν. Χρωματίζοντας τον κόσμο: Με αφορμή τα κείμενα «Οι πεταλούδες βοηθούν»

(Επαμεινώνδας Γονατάς βιβλίο Γλώσσας Β΄ Τάξης, Ενότητα 19), «Τα χρωματιστά

μολύβια», Σουρέλη (βιβλίο Γλώσσας Β΄ Τάξης, Ενότητα 22) και «Το παραμύθι με τα

χρώματα» (Αλ. Κυριτσόπουλος) τα παιδιά ετοιμάζουν μια δική τους αφήγηση για το

πώς απόκτησε ο κόσμος τα χρώματά του. Ο εκπαιδευτικός την καταγράφει.

Διαβάζουν το βιβλίο Ο Χάρης και ο μοβ μαρκαδόρος. Πώς είναι ένας μονόχρω-

μος κόσμος; Κάθε παιδί, παίρνοντας ιδέες από το βιβλίο αυτό, σχεδιάζει με ένα και

μόνο χρώμα μια δική του ιστορία, κατά το δυνατό μονοκοντυλιά. Τα παιδιά ανταλ-

λάσσουν τις ιστορίες τους και προσπαθούν να διαβάσουν το ένα την ιστορία του άλ-

λου. Κάθε παιδί δίνει τίτλο στην ιστορία που παίρνει στα χέρια του, περιλαμβάνοντας

http://www.dailymotion.com/video/x853rs_%CF%80oio-%CF%84o-%CF%87%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B1%CE%B3%CE%B1%CF%80%CE%B7%CF%83-%CE%BBo%CF%85%CE%B4o%CE%B2i%CE%BAo%CF%83_music






το όνομα του συμμαθητή του που τη συνέθεσε και το χρώμα που χρησιμοποίησε (π.χ.

η «Κατερίνα και το πράσινο καράβι της»).

Σημείωση: Προτείνεται, για όσο διάστημα γίνεται η επεξεργασία του σεναρίου

αυτού, κάθε μέρα, ο εκπαιδευτικός να αφιερώνει 5-10΄ και να διαβάζει με εκφραστικό

τρόπο στην τάξη ένα ποίημα μια ιστορία, ένα αυτοτελές απόσπασμα, ένα παραμύθι

πάνω στο θέμα. Στη συνέχεια οι ομάδες δανείζονται βιβλία σχετικά με το θέμα για να

τα διαβάσουν.

Β΄ φάση

Όποια παιδιά ή όποιες ομάδες θέλουν, αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν τα βιβλία

που διάβασαν στην τάξη με ποικίλους τρόπους: Αναγνώσεις αποσπασμάτων που τους

άρεσαν, αφίσα με θέμα το βιβλίο, παντομίμα, φανταστικές συνεντεύξεις από τους

ήρωες ή από τον συγγραφέα, κόμικς, φωτοϊστορία κ.ά.

Γ΄ φάση

Θεματικές διαδρομές

Στη συνέχεια προτείνονται μερικές θεματικές-διακειμενικές διαδρομές που μπορούν

να αναδείξουν διαφορετικές οπτικές του θέματος και νήματα που συνδέουν τα ποικί-

λα κείμενα που προτείνονται. Οι διαδρομές είναι ενδεικτικές.

Χρωματιστά ποιήματα

Διαβάζουν τα ποιήματα με χρώματα που προτείνονται από τα σχολικά βιβλία και

στον σχετικό ψηφιακό φάκελο. Έπειτα, διαλέγουν στίχους, τους αντιγράφουν με

χρωματιστά γράμματα διαφόρων μεγεθών σε χαρτιά ή χαρτόνια και τους κρεμούν με

μανταλάκια από σπάγκο που έχουν δέσει διαγώνια στην αίθουσα. Διαβάζουν τους

στίχους αυτούς φωναχτά, ψιθυριστά, τραγουδιστά, αργά, γρήγορα… (την πρώτη φο-

ρά δίνει τις οδηγίες ο εκπαιδευτικός και στη συνέχεια κάποιο από τα παιδιά). Αντικα-






θιστούν τα χρώματα των ποιημάτων με άλλα χρώματα. Συζητούν τι αλλάζει, ποια νέα

εικόνα σχηματίζεται.

Φαντάσου χρώματα

Για κάθε ποίημα που διαβάζουν από τον ψηφιακό φάκελο Ποιήματα για σκέψη (βλέπε

στο συνοδευτικό υλικό) φαντάζονται χρώματα. Ο εκπαιδευτικός προτρέπει τα παιδιά

να ανοίξουν όλες τις αισθήσεις τους, ενώ διαβάζουν τους προτεινόμενους στίχους,

και να φανταστούν τα χρώματα των ποιημάτων. Κατόπιν συνθέτουν παραλλαγές ή

συνέχεια των ποιημάτων αυτών και εικονογραφούν με τα χρώματα που φαντάστηκαν.

Τα προτεινόμενα ποιήματα είναι: «Κοχύλι» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα,

«Τα τζιτζίκια», του Οδυσσέα Ελύτη, «Μια Κυριακή του Μάρτη», του Νίκου Γκά-

τσου. «Πουπουλένια σύννεφα» των Θωμά Μοσχόπουλου & Ξένιας Καλογεροπούλου

(και τα τέσσερα από το βιβλίο Γλώσσας της Α΄ Τάξης), δύο αποσπάσματα από ποιή-

ματα του Ο. Ελύτη, καθώς και το «Παπαρούνα», του Βασίλη Ρώτα. Επιπροσθέτως,

μπορούν στη δραστηριότητα αυτή να αξιοποιήσουν τα βιβλία Βεγγαλικά και Όταν

γεννήθηκα.

Από τους ήρωες των παραμυθιών στις εικονογραφημένες ιστορίες

Για παράδειγμα, η Κοκκινοσκουφίτσα, το ελληνικό λαϊκό παραμύθι «Η Χαλκοσκου-

φίτσα», το απόσπασμα του Τζ. Ροντάρι από το βιβλίο Γλώσσας της Β΄ τάξης (Ενότη-

τα 23: «Λαθεύοντας ιστορίες»).

Παραμύθια και ιστορίες σε χρώμα κόκκινο

Η θεματική διαδρομή ξεκινά με τα στιχάκια που σήμαιναν την έναρξη ή το τέλος ενός

παραμυθιού και περιέχουν τη λέξη κόκκινο:

«Παραμύθι μύθι-μύθι

το κουκί και το ρεβύθι

που μαλώναν οι αγγέλοι

για ένα ψάρι, για ένα χέλι

για ένα κόκκινο τσεμπέρι...»






«Κόκκινη κλωστή δεμένη

στην ανέμη γυρισμένη

δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει

παραμύθι ν’ αρχινίσει.»

«Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί

από πάνω κόκκινα κι από κάτω κόσκινα.»

«Ήμουνα κι εγώ εκεί, μ’ ένα κόκκινο βρακί.»

Διαβάζουν την Κοκκινοσκουφίτσα, και στη συνέχεια το Αντίο Καλτσούλη. Σκέ-

φτονται σε τι μοιάζουν οι δύο ιστορίες, σε τι διαφέρουν. Δημιουργούν μια μικρή ι-

στορία όπου οι δύο ήρωες συναντιούνται στο δάσος. Επίσης μπορούν να διαβάσουν

παραλλαγές της Κοκκινοσκουφίτσας, όπως το Οι 12 Κοκκινοσκουφίτσες και ο κουρδι-

στός λύκος.

Διαβάζουν βιβλία με ήρωες που έχουν χαρακτηριστικό τους το κόκκινο: τον

Μαρσελέν, τον άνθρωπο με την κόκκινη μύτη, τον Λούκουλο που τρώει παπαρούνες,

τον Ματού: Σε ποιες περιπτώσεις κάποιος κοκκινίζει; Οι ήρωες αυτών των ιστοριών;

Αλλάζουν το κόκκινο χρώμα με ένα άλλο. Πόσο διαφορετικές θα ήταν οι ιστορίες;

Οι ιστορίες των κόκκινων καπέλων

Αφού διαβάσουν τα βιβλία με τα κόκκινα καπέλα και παρατηρήσουν τις εικονογρα-

φήσεις τους (Ο Ντίνος και το κόκκινο καπέλο, Αυτό δεν είναι το καπέλο μου, Θέλω

πίσω το καπέλο μου, Η Κοκκινοσκουφίτσα, αλλά και το Ένα δώρο για τον καθένα και

Η επανάσταση των παλιών παιχνιδιών), συζητούν για τον ρόλο τους στις ιστορίες αυ-

τές. Έχουν κεντρικό ρόλο στην ιστορία τα καπέλα ή είναι κάτι που απλώς φορά ο

ήρωας; Αν είχε άλλο χρώμα το καπέλο, πόσο διαφορετική θα ήταν η ιστορία; Αν ένας

αέρας έπαιρνε όλα αυτά τα καπέλα μακριά; Δημιουργούν ομαδικά μια μικρή εικονο-

γραφημένη ιστορία με αυτόν τον τίτλο.






Τα παιδιά φτιάχνουν καπέλα διαφορετικών σχημάτων από κόκκινο χαρτόνι. Σε

χαρτί που το κόβουν σαν κορδέλα κάθε παιδί γράφει μια φράση από τα βιβλία των

κόκκινων καπέλων. Τέλος στερεώνουν την κορδέλα με τη φράση στο καπέλο τους.

Οι ιστορίες των κόκκινων βιβλίων

Το κόκκινο βιβλίο αφηγείται μια ιστορία χωρίς λόγια. Τα παιδιά καλούνται να την

ερμηνεύσουν και να σκεφτούν τι συνέβη στη συνέχεια. Ζωγραφίζουν τη συνέχεια

όπως την φαντάστηκαν. Διαβάζουν Το βιβλίο που πετάει. Παρατηρούν την εικονο-

γράφηση. Σε τι μοιάζουν οι δυο ιστορίες;

Επέκταση: Με αφορμή τα δύο αυτά βιβλία και το βιβλίο Θέλω να πετάξω σκέφτονται

και περιγράφουν ένα ταξίδι.

Βλέπουν τον κόσμο κόκκινο

Κοιτούν μέσα από ένα διαφανές κόκκινο σελοφάν την εικονογράφηση ενός βιβλίου

και περιγράφουν αυτό που βλέπουν. Δημιουργούν τον δικό τους κόκκινο κόσμο, με

έμπνευση τα βιβλία που διάβασαν και χρησιμοποιώντας τους ήρωές τους και τα κόκ-

κινα αντικείμενα. Ζωγραφίζουν, βάζουν λεζάντες, κάνουν κόμικς.

Τα μπαλόνια:

Διαβάζουν τα βιβλία και το ποίημα με θέμα τα μπαλόνια. Βλέπουν την ταινία «Το

κόκκινο μπαλόνι». Με αφορμή αυτά τα κείμενα και την ταινία, γράφουν με μαρκαδό-

ρο φράσεις ή λέξεις πάνω σε μπαλόνια και στολίζουν την τάξη με αυτά.

Προέκταση: Τα παιδιά απαντούν στο ερώτημα «Πού πάνε τα μπαλόνια όταν χάνο-

νται;» και δημιουργούν μια δική τους ιστορία.

Δ΄ φάση

Στη φάση αυτή τα παιδιά παροτρύνονται να ανακαλύψουν σχέσεις ανάμεσα στα κεί-

μενα που διάβασαν μέσα από δραστηριότητες.

Παραδείγματα διακειμενικών δραστηριοτήτων






Διαβάζουν τις περιγραφές των προσώπων από τα παραμύθια: «Άσπρη σαν το χαρτί,

κόκκινη σαν το ρόδο» (Παραμύθι από την Κρήτη, Πυθα-ρούλιου), «Χιονάτη»

(Γκριμ) και «Το γιασεμί, η ροδιά και η χαρουπιά» (Λαϊκό παραμύθι, Ανθολόγιο, σσ.

80-83). Ετοιμάζουν αντίστοιχες περιγραφές για ήρωες άλλων βιβλίων και για φίλους

τους.

Προέκταση: Επιλέγουν εικονογραφήσεις προσώπων ή πορτρέτα από βιβλία τέχνης ή

το διαδίκτυο και κάνουν τις περιγραφές τους. Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, παί-

ζουν το ψηφιακό παιχνίδι των λογοτεχνικών ηρώων.

Οι πεταλούδες δίνουν χρώμα ή κρύβονται; Τα παιδιά διαβάζουν σε αντίστιξη τα κεί-

μενα «Οι πεταλούδες βοηθούν» (Επαμεινώνδας Γονατάς βιβλίο Γλώσσας Β΄ Τάξης,

Ενότητα 19) και «Οι πεταλουδίτσες» (Ε. Παλαιολόγου-Πετρώνδα, Ανθολόγιο, σ. 97).

Ακόμη, μπορούν να διαβάσουν τον ινδιάνικο μύθο «Η πεταλούδα». Επίσης, διαβά-

ζουν το απόσπασμα από το ποίημα «Πρωινό Άστρο» του Γιάννη Ρίτσου (βλ. συνο-

δευτικό υλικό). Συζητούν πάνω στα τρία κείμενα και σχεδιάζουν τις δικές τους πετα-

λούδες και τις κόβουν περιμετρικά. Με έμπνευση από τα κείμενα, κάθε παιδί γράφει

μια μικρή φράση στην πίσω πλευρά της πεταλούδας του (με τη βοήθεια του εκπαι-

δευτικού, αν δυσκολεύεται). Στη συνέχεια κάνουν ομαδικά ένα μόμπιλε που το κρε-

μούν στην τάξη.

Χαμαιλέων και Έλμερ: Οι δυο ήρωες συναντιούνται. Τα παιδιά ετοιμάζουν έναν διά-

λογο ανάμεσα στους δυο ήρωες που συζητούν για τα προβλήματά τους.

Προέκταση: Τι θα γινόταν αν ο Έλμερ αποκτούσε την ιδιότητα του χαμαιλέοντα να

προσαρμόζεται στο περιβάλλον; Τα παιδιά τον ζωγραφίζουν κοντά σε νερό, δίπλα

στους άλλους ελέφαντες, μέσα στο δάσος κ.ά.

Ο Ντίνος κι ο κοκκινολαίμης συναντιούνται: Ο Ντίνος με το κόκκινο καπέλο (της

Κριστίνε Νέστλιvγκερ) συναντά τον κοκκινολαίμη του παραμυθιού ή κάποιο από τα

πουλιά που απόκτησαν χρώματα (Ανθολόγιο) να έχει κάνει τη φωλιά του στο καπέλο.

http://www.matia.gr/7/78/7804/7804_1_3.html






Τα παιδιά ετοιμάζουν μια μικρή εικονογραφημένη ιστορία της συζήτησης των ηρώ-

ων.

Προέκταση: Ο Ντίνος συναντά τον Ματού, τον κόκκινο γάτο που κλώσησε ένα αυγό.

Τα παιδιά συζητούν για τις ομοιότητες ανάμεσα στις δυο ιστορίες και ετοιμάζουν μια

μικρή εικονογραφημένη ιστορία της συνάντησης των ηρώων. Την ίδια ιστορία μπο-

ρούν να παίξουν με δακτυλόκουκλες που κατασκευάζουν από χαρτί.

Μια αναγνωστική διαδρομή για παπαρούνες: Ο Λούκουλος τρώει τις παπαρούνες μα-

ζί με το ποίημα του Δροσίνη «Παπαρούνες», το δημώδες παιδικό τραγούδι «Παπα-

ρούνα κόκκινη» (συνοδευτικό υλικό) και το βιβλίο Το χαρούμενο λιβάδι.

Όσα πήρε ο άνεμος: Το βιβλίο που πετάει, το καπέλο του Ντίνου, τα μπαλόνια. Τα

παιδιά συζητούν για δικά τους πράγματα που πήρε ο αέρας. Διαλέγουν έναν από τους

λογοτεχνικούς τόπους των αφηγήσεων και τοποθετούν εκεί όσα πήρε ο άνεμος.

Επέκταση: Κάνουν προτάσεις για το πώς τα αντικείμενα αυτά θα βρουν το δρόμο της

επιστροφής.

Γλάροι, κοτσύφια, καρακάξες: Ο κότσυφας από το βιβλίο της Α΄ Τάξης (ενότητα «Ά-

νοιξη») συναντά τους ήρωες του βιβλίου Ο άσπρος γλάρος και ο μαύρος κότσυφας,

και την καρακάξα (Λαϊκό παραμύθι από τη συλλογή του Μέγα).

Ιστορίες ετερότητας: Τα παιδιά σκέφτονται ποιοι από τους ήρωες των ιστοριών που

διάβασαν είχαν κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έκανε τους άλλους γύρω τους

να τους αντιμετωπίζουν με επιφυλάξεις (Ο Μαρσελέν, Ο κότσυφας, ο χαμαιλέων, η

παπαρούνα στο χαρούμενο λιβάδι…). Συζητούν για τη διαφορετικότητα και τα στε-

ρεότυπα. Λένε για κάποιο δικό τους χαρακτηριστικό που τους κάνει να ξεχωρίζουν,

να είναι διαφορετικοί και γι’ αυτό σημαντικοί. Στόχος είναι να αναδειχθεί η διαφορε-

τικότητα σε θετικό χαρακτηριστικό που εμπλουτίζει την ομάδα.






Με αφορμή έναν στίχο: Ξεκινώντας από τον στίχο του Οδυσσέα Ελύτη «Όταν η μέρα

τεντωθεί από το κοτσάνι της κι ανοίξει όλα τα χρώματα πάνω στη γη» («Η γέννηση

της μέρας», Προσανατολισμοί), τα παιδιά συνθέτουν συνέχειες.

Τα δικά μας ποιήματα: Αξιοποιώντας τα ποιήματα που προτείνονται, τα παιδιά συν-

θέτουν δικούς τους στίχους, ως συνέχειες ή παραλλαγές. Συνθέτουν χαϊκού με θέμα

τα χρώματα. Για τα χαϊκού, βλέπε στο σενάριο «Όνειρα».

Τελικές δραστηριότητες

Τα παιδιά πετούν το ένα στο άλλο ένα κουβάρι κόκκινο, ξετυλίγοντάς το. Κάθε παιδί

που πιάνει το κουβάρι κρατάει το νήμα και λέει μια φράση, έναν ήρωα, ένα αντικεί-

μενο από τις ιστορίες με χρώματα. Συνεχίζοντας να κρατά το νήμα, πετά το κουβάρι

σε ένα άλλο παιδί, μέχρι να πιάσουν το νήμα και να μιλήσουν όλα τα παιδιά της τά-

ξης. Στο τέλος έχει σχηματιστεί το πλέγμα των ιστοριών.

Τα χρώματα συναντιούνται: Ο εκπαιδευτικός φέρνει στην τάξη ένα χρωματιστό αντι-

κείμενο από κάθε βιβλίο (π.χ. ένα κόκκινο καπέλο, ένα μπαλόνι, έναν μοβ μαρκαδό-

ρο…). Με αφόρμηση τα αντικείμενα αυτά, τα παιδιά δημιουργούν τη δική τους ιστο-

ρία των χρωμάτων.

Επιδαπέδιο παιχνίδι: Τα παιδιά ζωγραφίζουν τετράγωνα, όπως στο σκάκι, διαφορετι-

κών χρωμάτων, σε χαρτί ή πανί. Τα χρώματα πρέπει να αντιστοιχούν στα κείμενα που

έχουν διαβάσει. Αν, για παράδειγμα, δεν έχουν διαβάσει κείμενο με το μοβ χρώμα,

δεν πρέπει να υπάρχει μοβ τετράγωνο. Τα χρώματα μπορεί να επαναλαμβάνονται.

Ετοιμάζουν καρτέλες με σύντομα αποσπάσματα από τα βιβλία που διάβασαν, όσο

περισσότερες μπορούν για κάθε χρώμα. Σε κάθε απόσπασμα υπάρχει κενό στη θέση

που αναφέρεται το χρώμα. Π.χ. «Ο παπαγάλος. Τη … ζακέτα του φορεί και στο συ-

νέδριο των πουλιών πηγαίνει για να τους πει μια γνώμη φωτισμένη» (Ζ. Παπαντωνί-

ου). Τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες. Κάθε ομάδα με τη σειρά τραβά στην τύχη καρ-

τέλα και διαβάζει το απόσπασμα. Αν μαντέψει σωστά το χρώμα, το τοποθετεί στο

αντίστοιχο τετράγωνο και κερδίζει πόντο.






Ο εκπαιδευτικός φροντίζει να αναρτηθούν στο ιστολόγιο της τάξης ή του σχολείου οι

εργασίες των παιδιών σε συνεργασία μαζί τους. Όταν γεννήθηκα παιχνίδια συναι-

σθημάτων και αισθήσεων – έργα τέχνης μαζί με τα ποιήματα για σκέψη.

Αξιοποιώντας το διαδίκτυο: Κάθε ομάδα επιλέγει 4-5 έργα τέχνης χαρακτηριστικά

ενός χρώματος (διαφορετικού για κάθε ομάδα) από τις ανάλογες ιστοσελίδες (βλ. πα-

ραπάνω) και από το συνοδευτικό υλικό. Ο εκπαιδευτικός τα τοποθετεί σε ppt και τα

μοιράζει στις ομάδες, έτσι ώστε κάθε ομάδα να πάρει διαφορετικό από το αρχικό της

χρώμα. Κάθε ομάδα διαλέγει έναν ήρωα από τα βιβλία που διάβασε και, αξιοποιώ-

ντας τα χαρακτηριστικά του, φτιάχνει τη δική της χρωματιστή ιστορία βάσει των έρ-

γων που περιλαμβάνονται στο ppt της. Για παράδειγμα, τοποθετεί τον Έλμερ σε μια

σειρά έργων με κυρίαρχο το κίτρινο χρώμα, τον Χαμαιλέοντα σε ένα περιβάλλον με

κόκκινα χρώματα κοκ). Τέλος παρουσιάζουν στην τάξη ή και σε άλλες τάξεις την ι-

στορία τους.

ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ

—

Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Το σενάριο μπορεί να αξιοποιηθεί και σε μεγαλύτερες τάξεις, με επίκεντρο ήρωες

που σχετίζονται με κάποιο χρώμα ή την ετερότητα. Επίσης, μπορεί η τάξη, σύμφωνα

με το παράδειγμα του κόκκινου χρώματος, να επιλέξει διαδρομές σε άλλα χρώματα.

Σύμφωνα με το παράδειγμα του καπέλου, διαδρομές με αφορμή άλλα αντικείμενα,

π.χ. παπούτσια, ρούχα. Ακόμα διαδρομές που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά των

ηρώων, π.χ. χρώμα μαλλιών.






Η. ΚΡΙΤΙΚΗ

Δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί, εκτός από τις ώρες που θα πρέπει η τάξη να

βρίσκεται στο εργαστήριο Η/Υ του σχολείου. Δίνεται η δυνατότητα: α) επιλογής α-

νάμεσα στις προτεινόμενες αναγνωστικές διαδρομές και δραστηριότητες, ανάλογα με

τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών β) χρονικής επέκτασης. Επίσης, πρέπει να ση-

μειωθούν τα εξής:

1. Ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει διαβάσει τα βιβλία που θα αξιοποιηθούν

στη διάρκεια του σεναρίου, ώστε να συμμετέχει ισότιμα στις συζητήσεις.

2. Τα βιβλία που προτείνονται είναι ενδεικτικά. Επειδή μπορεί στο μέλλον να

εξαντληθούν οι συγκεκριμένες εκδόσεις, ο/η εκπαιδευτικός αντικαθιστά με

άλλα βιβλία, αρκεί να φωτίζονται οι διαφορετικές όψεις και οι διαστάσεις του

θέματος. Για τον ίδιο λόγο προτείνονται περισσότερα βιβλία από όσα ενδεχο-

μένως μπορεί να αξιοποιήσει σε σύντομο διάστημα στην τάξη, ώστε να έχει

τη δυνατότητα επιλογής.

3. Καλό είναι ο/η εκπαιδευτικός να συμμετέχει στις δραστηριότητες, ετοιμάζο-

ντας, για παράδειγμα, μια καρτέλα του παιχνιδιού, γράφοντας ένα «χρωματι-

στό» απόσπασμα και κολλώντας το στο χαρτί του μέτρου, δημιουργώντας έ-

ναν στίχο κ.ο.κ.

4. Το υλικό και οι προτάσεις που κατατίθενται στο σενάριο αυτό δίνουν τη δυ-

νατότητα για ενασχόληση με το θέμα για πολύ περισσότερες από 10 ώρες,

ώστε, αφενός να δίνεται η δυνατότητα προεκτάσεων, αφετέρου εκπαιδευτικός

και παιδιά να μπορούν να επιλέξουν τη διαδρομή των βιβλίων που τους ενδι-

αφέρει περισσότερο. Επιπλέον, το θέμα μπορεί να προσαρμοστεί σε διαφορε-

τικές τάξεις.

5. Μετά την Α΄ φάση που είναι βασική, δίνεται η δυνατότητα στον/την εκπαι-

δευτικό αφενός να επιλέξει ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των μαθητών, αφε-

τέρου να αξιοποιήσει στοιχεία του σεναρίου και σε άλλα επιστημονικά πεδία






(αισθητική αγωγή, μελέτη περιβάλλοντος, πληροφορική), καθώς και στην

ευέλικτη ζώνη.

6. Είναι σκόπιμο οι δραστηριότητες και οι αναγνώσεις να πραγματοποιούνται

κατά το δυνατόν σε χώρους βιβλιοθήκης. Αν υπάρχει παιδική βιβλιοθήκη ή

παιδικό τμήμα σε δημόσια/δημοτική βιβλιοθήκη στην περιοχή του σχολείου,

προτείνεται ο δανεισμός βιβλίων από εκεί.

Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αποστολίδου, Β. 1997. Κριτήρια επιλογής λογοτεχνικών βιβλίων για σχολική χρήση.

Αθήνα: ΕΚΕΒΙ.

Bettelheim, B. & K. Zelan. 2006. Μαθαίνοντας ανάγνωση. Η γοητεία του νοήματος για

το παιδί. Αθήνα: Καστανιώτης.

Γιαννικοπούλου, Α. 2008. Στη χώρα των χρωμάτων. Το σύγχρονο εικονογραφημένο

παιδικό βιβλίο. Αθήνα: Παπαδόπουλος

Δαμιανού, Δ. & Σ. Οικονομίδου. (Επιμ.). 2011. Αφηγήσεις που δεν τελειώνουν ποτέ…

Κειμενικές και εικονογραφικές διασκευές για παιδιά. Αθήνα: Παπαδόπουλος.

Καρπόζηλου, Μ.. 1994. Το Παιδί στη Χώρα των Βιβλίων: Συμβολή στη Μελέτη των

Παιδικών Αναγνωσμάτων. Αθήνα: Καστανιώτης.

Nodelman, P. 2007. Λέξεις για εικόνες. Επιμέλεια – εισαγωγή, Τ. Τσιλιμένη. Αθήνα:

Πατάκης.

Οικονομίδου, Σ. 2011. Χίλιες και μια ανατροπές. Η νεοτερικότητα στη λογοτεχνία για

μικρές ηλικίες. Αθήνα: Πατάκης.

Ποσλανιέκ, Κ. 1990. Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα. Αθήνα: Καστα-

νιώτης.

Propp, V. 1991. Μορφολογία του παραμυθιού. Αθήνα: Καρδαμίτσας.






Rodari, G. 2001. Γραμματική της φαντασίας. Εισαγωγή στην τέχνη να επινοείς ιστορί-

ες. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Ροντάρι, Τζ. 1990. Ασκήσεις φαντασίας. Αθήνα: Τέσσερα.

Σιβροπούλου, Ρ. 2003. Ταξίδι στον κόσμο των εικονογραφημένων μικρών ιστοριών.

Αθήνα: Μεταίχμιο.

Spink, J. 1989. Τα παιδιά ως αναγνώστες. Αθήνα: Καστανιώτης.

Hunt, P. (Επιμ.). 2006. Children’s Literature: Critical Concepts in Literary and Cul-

tural Studies. Λονδίνο & NY: Routledge.

Hunt, P. (Επιμ.). 2009. Κατανοώντας τη λογοτεχνία για παιδιά. Μετάφραση: Χρυσού-

λα Μητσοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο.

3 Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και...

Documents

Transcript of 3 Δημιουργία εργαλείων ανάγνωσης και...