2.8. Τα τουριστικάαγαθ^^

Η ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών των μελών μιας σύγχρονης κοινωνίας προϋποθέτει την παραγωγή όσο το δυνα-τό περισσότερων τουριστικών προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά μπορεί να έχουν τη μορφή υλικών προϊόντων, δηλαδή αγαθών, όπως είναι για παράδειγμα τα φαγητά και ποτά που καταναλώνουν οι τουρίστες ή άυλων προϊόντων, δηλαδή υπηρεσιών, όπως είναι για παράδειγμα η διαμονή σε ξενοδοχείο και η ψυχαγωγία των τουριστών (Διάγραμμα 2.12.). Στα άυλα τουριστικά προϊόντα περιλαμβάνονται και διάφορες καταστάσεις ή μορφές ενέργειας, όπως είναι για παράδειγμα το ηλε-κτρικό φως, ο κλιματισμός, η κεντρική θέρμανση, η τηλεφωνική επι-κοινωνία κλπ., που είναι εντελώς απαραίτητες για την παραγωγή υπηρεσιών φιλοξενίας.

Πολλά από τα προϊόντα που χρειάζεται ο άνθρωπος για να ικα-νοποιήσει τις τουριστικές του ανάγκες ή επιθυμίες βρίσκονται ελεύ-θερα στη φύση, όπως το φως και η θερμότητα του ήλιου, το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα, η δροσιά κλπ. Τα προϊόντα αυτά χαρακτη-ρίζονται συνήθως σαν ελεύθερα προϊόντα και δεν αποτελούν αντικεί-μενο μελέτης και ανάλυσης της τουριστικής οικονομίας και γενικότε-ρα της οικονομικής επιστήμης.

Σε αντίθεση με όσα εκτέθηκαν πιο πάνω, η τουριστική οικονομία ασχολείται με τη μελέτη και ανάλυση των υλικών και άυλων τουριστι-κών προϊόντων, δηλαδή των τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών, που είναι αποτέλεσμα της παραγωγικής προσπάθειας των ανθρώπων και που χρησιμεύουν για την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών τους. Τα προϊόντα αυτά χαρακτηρίζονται, όπως είναι γνω-στό, και σαν οικονομικά προϊόντα, το κυριότερο δε χαρακτηριστικό τους είναι ότι σε σχέση με τις τουριστικές ανάγκες ή επιθυμίες που ικανοποιούν, βρίσκονται σε περιορισμένες ποσότητες, δηλαδή σε ανεπάρκεια.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ειπωθεί ότι τα άυλα τουριστικά προϊόντα παρουσιάζουν την εξής ιδιομορφία σε σχέση με τα υλικά τουριστικά προϊόντα: η χρήση των περισσότερων γίνεται αποκλειστι-κά και μόνο στον τόπο της παραγωγής τους από αυτούς που έχουν την ανάγκη τους ή την επιθυμία να τα αποκτήσουν, δηλαδή τους τουρί-στες. Τέτοιου είδους προϊόντα είναι για παράδειγμα οι υπηρεσίες φιλοξενίας που παράγουν τα τουριστικά καταλύματα σε συγκεκριμέ-

1 3 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Αιάγραμμα 2.12.: Οι βασικές διακρίσεις τουριστικών προϊόντων

ΥΛΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ)

• ΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΟΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΝ ΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΤΑ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ ΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ ΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ κλπ.

ΑΥΛΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ)

Η ΔΙΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΑ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ Η ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΑ ΜΕΣΑ Η ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ κλπ.

a

Πηγή: Ηγουμενάκης, Νίκος Γ., "Τουριστική Οικονομία", Τόμος Α', Έκδοση Β', Εκ-δόσεις Interbooks, Αθήνα, 1997, σελ. 90.

νο τουριστικό προορισμό, καθώς επίσης οι υπηρεσίες σίτησης που παράγουν τα εστιατόρια ή οι υπηρεσίες ψυχαγωγίας που παράγουν οι όπερες, τα θέατρα κλπ. στον ίδιο πάντα τουριστικό προορισμό.

2.9. Οι σημαντικότερες διακρίσεις τουριστικών υπηρεσιών

Τα τουριστικά προϊόντα είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία άυ-λα, δηλαδή υπηρεσίες. Τα ταξίδια και η διαμονή των ανθρώπων σε

Κεφάλαιο 2: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 1 3 1

τουριστικούς προορισμούς συνεπάγονται τη ζήτηση ευρείας κλίμα-κας τουριστικών υπηρεσιών, οι κυριότερες από τις οποίες είναι αυτές του διαγράμματος 2.13. που αναλύονται συνοπτικά αμέσως πιο κάτω:

Διάγραμμα 2.13.: Οι σημαντικότερες διακρίσεις τουριστικών υπηρεσιών

(α) Υπηρεσίες μεταφορών: αυτές παρέχονται στους τουρίστες, προκειμένου αυτοί να μετακινηθούν από τον τόπο της μόνιμης διαμονής τους στον τουριστικό προορισμό ή στους τουριστικούς προορισμούς της επιλογής τους, καθώς επίσης κατά τη διάρκεια της πρόσκαιρης βραχυχρόνιας διαμονής τους σε αυτούς. Οι ση-μαντικότερες διακρίσεις στις υπηρεσίες μεταφορών είναι αυτές που παρέχονται εκ μέρους δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μιας χώρας και βέ-βαια με διάφορους τρόπους, δηλαδή με διάφορα μεταφορικά μέσα. Από αυτές πιο ταχύρυθμα αναπτύχθηκαν οι εναέριες μετα-φορές μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, που σήμερα αδιαφιλο-νίκητα αποτελούν το κυριότερο μεταφορικό μέσο που χρησιμο-ποιούν οι τουρίστες κατά τις μετακινήσεις τους από τους τόπους της μόνιμης διαμονής τους στους τουριστικούς προορισμούς της επιλογής τους και αντίστροφα. Αντίθετα, οι θαλάσσιες μεταφο-ρές έχουν πάψει πια να παίζουν σημαντικό ρόλο στις μεταφορές τουριστών, ιδιαίτερα δε σε ό,τι αφορά στις μεσαίες και μεγάλες

1 3 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

αποστάσεις. Δεν μπορούμε όμως να πούμε ότι το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση των θαλάσσιων μεταφορών στις μικρές απο-στάσεις ή των κρουαζιερών που, όπως είναι γνωστό, παρουσιά-ζουν ολοένα και μεγαλύτερη ζήτηση. Οι σιδηροδρομικές μεταφο-ρές, που κάποτε έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο στις μετακινήσεις των τουριστών, σήμερα παρέχουν σε αυτούς τις υπηρεσίες τους συνήθως σε μικρές και μεσαίες αποστάσεις τόσο για να ταξιδέ-ψουν στους τουριστικούς τους προορισμούς όσο και για να μετα-κινηθούν εντός και εκτός αυτών κατά τη διάρκεια της πρόσκερης βραχυχρόνιας διαμονής τους σε αυτούς. Σε ό,τι τώρα αφορά στις οδικές μεταφορές με πούλμαν και αστικά λεωφορεία, οι υπηρε-σίες τους παρέχονται σε μεσαίες και μικρές αποστάσεις και εξυ-πηρετούν τουρίστες όχι μόνο όταν ταξιδεύουν από τους τόπους της μόνιμης διαμονής τους στους τουριστικούς τους προορι-σμούς, αλλά και όταν βρίσκονται σε αυτούς, ενώ σε πολλές δια-δρομές αποτελούν εναλλακτικό μεταφορικό μέσο των σιδηροδρο-μικών μεταφορών. Στις οδικές μεταφορές ιδιαίτερα εντυπωσιακή υπήρξε αυτή της χρησιμοποίησης ιδιωτικής χρήσης αυτοκινήτων για τουριστικές μετακινήσεις ατόμων, η οποία υποκατάστησε σε μεγάλο βαθμό τα δημόσια οδικά και σιδηροδρομικά μεταφορικά μέσα. Ας σημειωθεί ότι σε πολλές χώρες έχει πια γίνει το κύριο μέσο τουριστικής μετακίνησης. Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να υπενθυμιθεί ότι οι υπηρεσίες μεταφορών είναι αλληλένδετες με τον τουρισμό. Κοντολογίς είναι αναπόσπαστο μέρος του8,

(β) Υπηρεσίες φιλοξενίας: αυτές παρέχονται στους τουρίστες κατά τη διάρκεια της πρόσκαιρης βραχυχρόνιας διαμονής τους στους τουριστικούς προορισμούς που επισκέπτονται. Η παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών φιλοξενίας είναι ζωτικής σημασίας αν όχι για όλους τους τουρίστες τουλάχιστον για τους περισσότε-ρους. Και λέμε για τους περισσότερους, γιατί ορισμένοι τουρί-στες φιλοξενούνται σε σπίτια φίλων ή συγγενών ή χρησιμοποιούν άλλα καταλύματα ή τέλος αυτοεξυπηρετούνται με ιδιόκτητα ή ενοικιασμένα αντίσκηνα, και τροχόσπιτα. Εξάλλου η αυξανόμε-νη δημοτικότητα των αυτοεξυπηρετούμενων διακοπών σε νοικια-ζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα και σπίτια μειώνει την εξάρτηση των τουριστών από ορισμένες τουριστικές υπηρεσίες κατά έναν τρόπο ανάλογα με αυτόν που το ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητο είναι ένα προτιμόμενο υποκατάστατο των κοινής ωφέλειας οδι-κών μεταφορικών μέσων για τη μετακίνηση των τουριστών από τους τόπους της μόνιμης διαμονής τους στους τουριστικούς τους

Κεφάλαιο 2: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 1 3 3

προορισμούς. Αυτό είχε σαν συνέπεια να μειωθεί αισθητά η ση-μασία τόσο των ξενοδοχείων όσο και των κοινής ωφέλειας οδικών μεταφορικών μέσων. Η ανάπτυξη όμως του μαζικού τουρισμού από τη μια πλευρά και από την άλλη η αύξηση της δημοτικότητας των τουριστικών πακέτων συνέβαλαν ώστε να αυξηθεί σημαντικά η σημασία τους στο διεθνή τουρισμό,

(γ) Υπηρεσίες σίτισης: αυτές παρέχονται στους τουρίστες από τα περισσότερα ξενοδοχεία των τουριστικών προορισμών κατά τη διάρκεια της πρόσκαιρης βραχυχρόνιας διαμονής τους σε αυ-τούς, καθώς επίσης από εστιατόρια όλων των τύπων και κατηγο-ριών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η ύπαρξη μονάδων εστίασης στους τουριστικούς προορισμούς, παρέχουν τη δυνατότητα στους τουρίστες να γευτούν όχι μόνο την εθνική κου-ζίνα της χώρας υποδοχής και φιλοξενίας τους αλλά και φαγητά απ' όλα σχεδόν τα μέρη του κόσμου, εξασφαλίζοντας έτσι γι' αυ-τούς μια ιδιάζουσα, θα μπορούσε να πει κανείς, ψυχαγωγία και τούτο γιατί αυτή βασίζεται στην απόλαυση και την ευχαρίστηση που προσφέρει λίγο-πολύ σε όλους η καλοφαγία.

(δ) Υπηρεσίες διασκέδασης: αυτές παρέχονται στους τουρίστες στα κέντρα διακοπών είτε από τα ξενοδοχεία στα οποία αυτοί διαμένουν είτε εκτός αυτών. Ο διασκεδαστικός τομέας περιλαμ-βάνει όλα τα μέσα διασκέδασης που προσφέρει ένας τουριστικός προορισμός στους επισκέπτες του και τα οποία στοιχειοθετούν έναν ξεχωριστό τρόπο ζωής: τη νυχτερινή ζωή, που προσφέρει ευχαρίστηση στους τουρίστες και κάνει τη ζωή τους στον τόπο του τουριστικού τους προορισμού ακόμα πιο ευχάριστη απ' ό,τι θα ήταν χωρίς αυτήν. Τέτοιου είδους μέσα διασκέδασης είναι για παράδειγμα τα νυκτερινά κέντρα, τα πιάνο μπαρ, τα καζίνο, τα καμπαρέ κλπ. Εκτός από τις πιο πάνω υπηρεσίες, υπάρχουν και άλλες που πα-ρέχονται στους ανθρώπους πριν την τουριστική τους μετακίνηση και κατά τη διάκρεια αυτής, όπως για παράδειγμα συμβουλές από ταξιδιωτικούς/τουριστικούς πράκτορες, αγορά συναλλάγματος από τράπεζες και όχι μόνο, ταξιδιωτική ασφάλιση από ασφαλι-στικές εταιρίες, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη από νοσηλευτικά ιδρύματα στους τουριστικούς προορισμούς που επισκέπτονται, καθώς επίσης ενοικιάσεις αυτοκινήτων και άλλων μεταφορικών μέσων, σκαφών αναψυχής κλπ. Επίσης θα πρέπει να ειπωθεί ότι οι τέσερις πιο πάνω σημαντικό-

1 3 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

τερες κατηγορίες τουριστικών υπηρεσιών παρέχονται στους του-ρίστες είτε μεμονωμένα είτε συνδυασμένα από τους τουρ οπερέι-τορς υπό μορφή τουριστικού πακέτου ή πακέτου διακοπών. Και ακόμα ότι αυτοί που παρέχουν τις πιο πάνω τουριστικές, υπηρε-σίες συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς που συγκροτούν την τουρι-στική βιομηχανία, η οποία αδιαφιλονίκητα αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο και που ας σημειωθεί εξακο-λουθεί να αναπτύσσεται όχι πια με τους ίδιους ρυθμούς του πα-ρελθόντος αλλά οπωσδήποτε δυναμικά.

^ 1.10. Οι ιδιαιτερότητες των τουριστικών υπηρεσιών

Τα άυλα τουριστικά προϊόντα, δηλαδή οι τουριστικές υπηρεσίες, παρουσιάζουν σε σχέση με τα υλικά τουριστικά προϊόντα, δηλαδή τα τουριστικά αγαθά, ορισμένες ιδιαιτερότητες (Διάγραμμα 2.14.), οι οποίες και αναλύονται συνοπτικά αμέσως πιο κάτω:

Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι τουριστικές υπηρεσίες είναι από τη φύση τους άυλες, δεν μπορούν να δειγματιστούν ή εξεταστούν πριν αυτές αγοραστούν από τους πιθανούς τουρίστες. Το γεγονός αυτό αποτελεί αναμφίβολα την πιο κρίσιμη άποψη της εμπορικής συναλ-λαγής που πραγματοποιείται μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή μιας τουριστικής υπηρεσίας. Επίσης θα πρέπει να ειπωθεί ότι οι του-ριστικές υπηρεσίες παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα σε σχέση με τα τουριστικά αγαθά. Το γεγονός ότι ένας ταξιδιωτικός/τουριστι-κός πράκτορας για παράδειγμα δεν χρειάζεται να αγοράσει τα του-ριστικά προϊόντα που ζητά η πελατεία του πριν τα πουλήσει σε αυτήν, μειώνει την υπευθυνότητά του στις πωλήσεις που πραγματοποιεί και την αφοσίωσή του σε συγκεκριμένα επώνυμα τουριστικά προϊόντα. Αντί ενός συστήματος καταμερισμού, η τουριστική βιομηχανία έχει να κάνει με ένα σύστημα κρατήσεων, που στην πραγματικότητα δεν αποτελεί τίποτε άλλο από μια μέθοδο συνδυασμού της ζήτησης και της προσφοράς τουριστικών προϊόντων.

;Το άυλο των τουριστικών υπηρεσιών

Κεφάλαιο 2: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 1 3 5

Διάγραμμα 2.14.: Οι ιδιαιτερότητες των τουριστικών υπηρεσιών

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΤΟ ΑΥΛΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Η ΕΤΕΡΟΓΕΝΕΙΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Η ΕΠΟΧΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΤΟ ΑΔΙΑΧΩΡΙΣΤΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΉΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Η ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΤΟ ΥΨΗΛΟ ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Πηγή: Ηγουμενάκης, Νίκος Γ., "Τουριστικό Μάρκετινγκ", Εκδόσεις Interbooks, Α-θήνα, 1999, σελ. 82.

β, Η ετερογένεια των τουριστικών υπηρεσιών

Η ετερογένεια αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των του-ριστικών υπηρεσιών. Αν κάποιος αγοράσει ένα οποιοδήποτε τουρι-στικό αγαθό, οι μέθοδοι μαζικής παραγωγής που χρησιμοποιούνται σήμερα μπορούν αν εξασφαλίσουν την ομοιογένεια των αγαθών που παράγονται, δηλαδή την τυποποίησή τους. Αυτό όμως δεν συμβαίνει στην περίπτωση μιας υπηρεσίας. Παρ' όλο ότι η γενική ιδέα του του-

1 3 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ριστικού πακέτου έχει συμβάλλει αποφασιστικά στην τυποποίηση του με το συνδυασμό των βασικών συστατικών του στοιχείων που είναι τα θέλγητρα ενός τουριστικού προορισμού, το μεταφορικό μέσο με το οποίο μετακινείται ο τουρίστας από τον τόπο της μόνιμης δια-μονής του στον τουριστικό προορισμό που επιθυμεί να επισκεφτεί, η διαμονή του σε κάποιο κατάλυμα με πρόγευμα ή ημιδιατροφή ή πλή-ρη διατροφή και το τράνσφερ, θα πρέπει να ειπωθεί ότι υπάρχουν και ορισμένα συστατικά στοιχεία του τουριστικού πακέτου, τα οποία ο τουρ οπερέιτορ αδυνατεί να ελέγξει. Ένα πακέτο διακοπών για πα-ράδειγμα στον ίδιο τουριστικό προορισμό και με τα ίδια ακριβώς συστατικά στοιχεία αλλά με διαφορετικές καιρικές συνθήκες αποτε-λεί στην πραγματικότητα ένα εντελώς διαφορετικό προϊόν. Γιατί κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι δεν είναι καθόλου το ίδιο να κάνει κάποιος διακοπές στο ίδιο τουριστικό προορισμό με ηλιόλου-στο και με βροχερό καιρό. Αλλά και κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει την άποψη ότι είναι στις δυνατότητες του τουρ οπερέιτορ να αποτρέ-ψει την κακοκαιρία σε έναν τουριστικό προορισμό, προκειμένου να ευχαριστήσει την πελατεία του. Το ίδιο όμως ισχύει και για εξυπηρέ-τηση που τυχαίνει η πελατεία ενός τουρ οπερέιτορ στο πλαίσιο της φιλοξενίας του σε ένα νέο κατάλυμα του τουριστικού προορισμού που επισκέπτεται. Συγκεκριμένα δεν μπορεί αυτός να ελέγξει μικρές δια-φοροποιήσεις στη συμπεριφορά του προσωπικού του καταλύματος απέναντι της πελατείας του, που κάθε άλλο παρά την ευχαριστεί. Παρ' όλα αυτά θα πρέπει να ειπωθεί ότι ενώ η εφαρμογή διαδικα-σιών καλού ποιοτικού ελέγχου μπορεί να μειώσει μεγάλες διαφορο-ποιήσεις στη συμπεριφορά του προσωπικού των καταλυμάτων γενι-κά, δεν μπορεί όμως σε καμιά περίπτωση να ξεπεράσει τα εγγενή στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών ανθρώπινα προβλήματα.

εποχικοτητα των τουριστικών υπηρεσιών

Η εποχικότητα των τουριστικών υπηρεσιών αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα τους, αφού συνήθως η διάθε-ση τους περιορίζεται χρονικά από μερικές εβδομάδες μέχρι μερικούς μήνες το χρόνο. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της εποχικό-τητας των τουριστικών υπηρεσιών που, όπως είναι γνωστό, συνδέεται άμεσα με τη συνήθεια ή προτίμηση των περισσότερων ανθρώπων να

Κεφάλαιο 2: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 1 3 7

κάνουν τις διακοπές τους κατά τους θερινούς μήνες, θα πρέπει να καθιερωθούν ισχυρά οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα, ώστε να παρακινούνται αυτοί να μην κάνουν τις διακοπές τους μόνο κατά τους θερινούς μήνες. Πέρα από αυτό όμως θα πρέπει να αλλάξουν και ορισμένοι βασικοί θεσμοί της οικονομικής και κοινωνικής συμ-βίωσης των ανθρώπων, ώστε να διευκολυνθεί η μετακίνησή τους, για τουριστικούς λόγους, και εκτός θερινών μηνών. Αν δεν ληφθούν τέ-τοιου είδους δραστικά μέτρα και κυρίως αν δεν γίνουν αποδεκτά από αυτούς για τους οποίους θα ληφθούν, τότε κάθε προσπάθεια προς την κατεύθυνση της άμβλυνσης του μειονεκτήματος των τουριστικών υ-πηρεσιών για το οποίο ο λόγος, δηλαδή της εποχικότητάς τους, πρέ-πει προκαταβολικά να θεωρείται αποτυχημένη.

ο φθαρτό των τουριστικών υπηρεσιών

Ένα από τα κυριότερα μειονεκτήματα των τουριστικών υπηρεσιών είναι ότι υπόκεινται σε μεγάλη φθορά. Αν οποιοδήποτε αγαθό δεν πουληθεί σε μιαν ημέρα, μπορεί να πουληθεί αργότερα. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί και με μια υπηρεσία, όπως είναι για παράδειγμα η χρήση ενός δωματίου ξενοδοχείου ή μιας θέσης αεροπλάνου. Το γεγονός αυτό έχει μεγάλη σημασία για την τιμολόγηση των υπηρε-σιών που προσφέρουν τα ξενοδοχεία και οι αεροπορικές εταιρίες. Οι μεγάλες εκπτώσεις που γίνονται συνήθως στα δωμάτια των ξενοδο-χείων που παραμένουν αδιάθετα μετά τις 6 το βράδυ ή τα απούλητα εισιτήρια που προσφέρονται την τελευταία στιγμή από τις αεροπορι-κές εταιρίες για να συμπληρώσουν κενές θέσεις των αεροπλάνων τους, αντανακλούν την ανάγκη που αισθάνονται να "απαλλαγούν" από τα άυλα προϊόντα τους αυτά πριν η δυνατότητα διάθεσής τους χαθεί οριστικά. Το πρόβλημα αυτό γίνεται ακόμα πιο σύνθετο εξαι-τίας του γεγονότος ότι η τουριστική βιομηχανία πάσχει από μια δια-φοροποιημένη ως προς το χρόνο ζήτηση, με αποτέλεσμα η ζήτηση διακοπών να συγκεντρώνεται συχνά στην αιχμή της τουριστικής πε-ριόδου, ενώ στην περίπτωση το μονοήμερων και διήμερων ταξιδιών αναψυχής μάλον κατά τη διάρκεια των Σαββατοκύριακων και των αργιών παρά κατά τη διάρκεια των εργάσιμων ημερών της εβδομά-δας. Αλλά και όσοι ταξιδεύουν για επαγγελματικούς λόγους με αε-ροπλάνο, προτιμούν το ταξίδι τους να πραγματοποιείται τις ώρες της

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ημέρας που τους εξυπηρετούν. Το πρόβλημα της συγκέντρωσης της ζήτησης τουριστικών υπηρεσιών μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελε-σματικά έστω και μερικά με την εφαρμογή στρατηγικών και τακτικών τιμολόγησης και συγκεκριμένα με το να γίνονται ουσιαστικές εκπτώ-σεις στις κανονικές τιμές διάθεσής τους σε χρονικές περιόδους που η ζήτησή τους είναι μειωμένη.

ε. Το αδιαχώριστο των τουριστικών υπηρεσιών

Οι τουριστικές υπηρεσίες γενικά είναι σε μεγάλο βαθμό προσωποποι-ημένες, με την ένννοια ότι αυτές είναι το επίτευγμα της προσπάθειας του ατόμου που επιχειρεί να τις διαθέσει στους χρήστες κάτι που δεν μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνει και με τα τουριστικά αγαθά. Αν για παράδειγμα διαπιστώσουμε ότι ένα κατάστημα πουλά κάποιο αγαθό, που επιθυμούμε να αποκτήσουμε, σε χαμηλότερη τιμή από τα άλλα καταστήματα, το πιο πιθανό είναι να επισκεφτούμε το κατάστημα αυ-τό για να το αγοράσουμε. Σε περίπτωση που διαπιστώσουμε, όταν πια βρισκόμαστε στο μαγαζί αυτό, ότι ο πωλητής που μας εξυπηρετεί είναι ατημέλητος ή αδιάφορος, από μόνο του αυτό είναι μάλλον απίθανο να μας επηρεάσει αρνητικά και να μην αγοράσουμε το αγαθό που επιθυ-μούμε να αποκτήσουμε. Και αυτό βασικά γιατί τόσο το γεγονός ότι προσφέρεται στο μαγαζί που βρισκόμαστε φτηνότερα από οπουδήπο-τε αλλού όσο και η φήμη της μάρκας του έχουν ήδη προδιαθέσει θετικά τις ενέργειές μας για την απόκτησή του. Μεταφέροντας τώρα το ίδιο σενάριο σε ένα εστιατόριο που προσφέρονται υπηρεσίες σίτησης, θα διαπιστώσουμε ότι η αγοραστική μας συμπεριφορά θα είναι διαφορε-τική από εκείνη στο κατάστημα που πουλά αγαθά. Οποιαδήποτε και αν είναι η ποιότητα του φαγητού που παρασκευάζεται στο εστιατόριο για το οποίο ο λόγος, όσο ελκυστικός και αν είναι ο εσωτερικός διάκοσμος του, θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι κανένα από αυτά δεν είναι τόσο πολύ αναπόσπαστο μέρος του προϊόντος που προσφέρεται όσο το σέρβις, γι' αυτό και είναι απίθανο να θελήσουμε να αγοράσουμε υπη-ρεσίες σίτισης από ένα εστιατόριο με κατώτερης ποιότητας σέρβις. Με την ίδια λοιπόν έννοια ο τουρ οπερέιτορ ή ο ταξιδιωτικός/τουριστικός πράκτορας που μας πουλά το πακέτο των διακοπών, η αεροσυνοδός που εξυπηρετεί τις ανάγκες ή επιθυμίες μας κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας προς τον τουριστικό μας προορισμό, ο υπάλληλος του

Κεφάλαιο 2: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 1 3 9

ξενοδοχείου που μας καλωσορίζει κατά την άφιξη μας σε αυτό κλπ. αποτελούν όλοι τους χωρίς εξαίρεση στοιχεία των τουριστικών υπηρε-σιών που αγοράζουμε, η ικανότητά τους δε να συναλλάσσονται με ευπρέπεια μαζί μας τους κάνει να αποτελούν ουσιώδες μέρος τους.

nva άτομο όταν αποφασίσει για τουριστικούς λόγους να επισκεφτεί έναν τουριστικό προορισμό εκτός της χώρας στην οποία κατοικεί μόνιμα, τότε συνήθως αποφασίζει και αγοράζει περισσότερες από μια τουριστικές υπηρεσίες. Με άλλα λόγια αγοράζει ένα πακέτο υπη-ρεσιών, το οποίο μπορεί να είναι τυποποιημένο ή να φτιαχτεί κατά παραγγελία. Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα άτομο που θέλει να περάσει τις διακοπές του σε ένα θέρετρο του εξωτερικού. Κατά κα-νόνα επιλέγει τα θέλγητρα στο θέρετρο που αποφασίζει τελικά να επισκεφτεί μαζί με μια σειρά υπηρεσιών που συνήθως είναι το μετα-φορικό μέσο, η διαμονή σε κατάλυμα με πρόγευμα τουλάχιστον και το τράνσφερ και που όλα μαζί συνθέτουν το πακέτο των διακοπών στην απλούστερή του μορφή, στο οποίο αν θέλει μπορεί να προσθέσει οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία επιθυμεί. Όπως μπορεί να διαπιστω-θεί, υπάρχει μια αλληλεξάρτηση μεταξύ των διάφορων τουριστικών υπηρεσιών που προσφέρονται σε έναν τουριστικό προορισμό για την ικανοποίηση των τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών των ανθρώπων που τον επισκέπτονται. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι σχεδιάζεται ένα νέο παραθαλάσσιο θέρετρο. Η εκτίμηση της βασικής ικανότητάς του για φιλοξενία μπορεί να γίνει με βάση τον αριθμό των λουσμένων που θα μπορούσαν αν εξυπηρετηθούν στις οργανωμένες πλαζ σε ημερήσια βάση και ειδικότερα τις ώρες αιχμής. Με την εκτίμηση του αριθμού των λουσμένων αλλά και των μη λουσμένων επισκεπτών, καθώς επί-σης με βάση το χρόνο παραμονής τους στο θέρετρο είναι δυνατό να καθοριστεί η όπτιμουμ δυναμικότητα των καμπινών και άλλων εκγα-ταστάσεων στις οργανωμένες πλαζ, ο αριθμός των κλινών που χρειά-ζονται στα διάφορα καταλύματα, οι απαιτούμενες μονάδες εστίασης, οι χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων κλπ. Κάθε μεμονωμένος επισκέ-πτης στο θέρετρο για το οποίο ο λόγος αποτελεί ένα συστατικό στοι-χείο που σχετίζεται με άλλα συστατικά στοιχεία ακόμα και αν αυτά αποτελούν χωριστές ιδιοκτησίες, η τύχη των οποίων όχι μόνο συνδέ-εται αλλά και αλληλεξαρτάται.

αλληλεξάρτηση των τουριστικών υπηρεσιών

1 4 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ