ΕΛΠ21-Κεφάλαιο-Β5-1

8/19/2019 ΕΛΠ21-Κεφάλαιο-Β5-1

1/14

ΜΕΡΟΣ Α’: ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ

1.1ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ (104)

Πρόλογος

Θεόκριτος :

Δημιουργός της ο!κο"ικ#ς $ο%&'&ς , φημισμένος ήδη στην

Αρχαιότητα, ενέπνευσε τις Εκλογές Βιργιλίου.

Πιθανότατα καταγόταν από τις υρακο!σες "χ#ρος δρ$σης αρκετ#ν

ειδυλλί%ν& και συνδεόταν με το νησί της '% "γίνεται λόγος στην

ποίησή του για χλ%ρίδα αυτής της περιοχής&.

Έζησε στην ακμή της ελληνστκής ε!ο"ής "περ. ())*+) π.-.&.

ρονολογικές ενδεί/εις οι αναφορές στο έργο του στη δυναστεία

Πτολεμαί%ν Αιγ!πτου και στον 0έρ%να τ%ν υρακουσ#ν.

Σ#γ"ρονος Καλλμ$"ο%, διακρίνονται κοινές ποιητικές προτιμήσεις

στο έργο τους, και Αρ$το%, λίγο μεγαλ!τερος Απολλ%νίου 1οδίου.

2


2/14

3.2.2 Ο ΟΡΟΣ Ο*ΚΟΛΙΚΟ+

&' Τ σημα(νε )ο%κολκός*

την ποίηση του Θεόκρτο% αναφέρονται οι όροι4 56ουκολική

7ο!σα8, 56ουκολική αοιδή8, 56ουκολιαστής8 "τραγουδιστής

6ουκολικο! τραγουδιο!&, 56ουκολι$σδομαι8 "τραγουδ# 6ουκολικό

τραγο!δι&. 9ίνεται λόγος για τραγο!δι, όχι για γραπτή ποίηση:

+ ο%κόλος ; 6οσκός 6οδι#ν "πρ6λ. ποιμήν, αιπόλος, κτλπ.&, αν#τερος

στην ιεραρχία τ%ν 6οσκ#ν, ιερ$ρχηση που μ$λλον δέχεται ο


3/14

γ0 α!ό τη Σ%ρακο#σα, από τα αγροτικ$ τραγο!δια, με τα οποία ντόπιοι

τίμησαν την Bρτεμη μετ$ την αποκατ$σταση της ειρήνης χ$ρη σA αυτήν

!στερα από μία εμφ!λια διαμ$χη.

Ε$%'&ς: Λατνκ-ς !ηγ-ς αναφέρουν %ς αφετηρία της 6ουκολικής

ποίησης !μνους προς τιμήν θε#ν "Απόλλ%να, Διον!σου, Π$να κ.α&.

Από τους νεότερους μελετητές, ο 2346378347 "2EF(& ερευν$ τη σχέση

με λαGκ$ 6ουκολικ$ λατρευτικ$ τραγο!δια Bρτεμης και Διον!σου,

9:;3


4/14

O .ο%κολκή !ο(ηση είναι επική ποίηση, καθ#ς κατ$ κανόνα γρ$φτηκε σε

1ακτ%λκό εB$μετρο@ το λεγόμενο ηρ,κό μ-τροC

Dα λογοτεχνικ$ ήδη στην Αρχαιότητα διακρίνονταν με 6$ση το

μέτρο τους κι όχι το περιεχόμενο.

Cφειλή αλλ$ και αντιπαρ$θεση με το παραδοσιακό έπος,

σ!μφ%να με αρχές @αλλιμ$χου, με τον οποίο συμφ%νο!σε ο


5/14

5'/'/ Ο ΟΡΟΣ ΕΙDGΛΛΙΟH

=η C Τ σημα(νε Ε1#λλο ,ς !οητκός όρος*

Από τη ρ%μαGκή εποχή καθιερ#νεται για όλα τα ποιήματα του


6/14


7/14

L' Πο-ς ε(να ο κατηγορ(ες ε1%λλ(,ν το% Θεόκρτο% κα τα

"αρακτηρστκ$ το%ς*

Το -ρ8ο το! Θεοκρ%το! 2ικρ%ετι 'ε:

&' )ο%κολκ$ ε1#λα

/' Αστκ$ ε1#λα

=' M%Fολογκ$ Ε1#λλα ή ε!#λλα

L' Α%λκ$@ εγκ,μαστκ$ ε1#λλα

5' Αολκ$ ε1#λλα

N' Σ#ργB

O' Ε!γρ$μματα

1) Ο*ΚΟΛΙΚΑ ΕΙ;*ΛΛΙΑ:

&= μόνο !οήματα της συλλογής γραμμένα σε 1ακτ%λκό εB$μετρο και

1,ρκή 1$λεκτο έχουν %ς ήρ%ες 6οσκο!ς ή γε%ργο!ς, και θέμα τους

τη =%ή της υπαίθρου. Qλα παραδίδονται με τίτλους που δεν γν%ρί=ουμε

αν έδ%σε ο ίδιος ο ποιητής.

5ρο8ρτικό το $ρ3το ει29""ιο Θ9ρ'ις # 72#+, αλλ$ όλα με

παρόμοια χαρακτηριστικ$. D#ο 1ακρτ$ μ-ρη !οήματος4

&' Δι$λογος μετα/! δ!ο 6οσκ#ν, #ρα μεσημ6ρινή, όταν η φ!ση

αναπα!εται. Πρόσκληση σε μουσικό διαγ%νισμό, συχνό στη6ουκολική ποίηση, ορισμός 6ρα6εί%ν "κατσίκα, τρ$γος, ένα

/!λινο 6αθ! ποτήρι, το οποίο περιγρ$φεται διε/οδικ$ και

συνιστ$ ένα αυτόνομο τραγο!δι&. @υριαρχεί ο ανθρ#πινος

κόσμος της καθημερινότητας, περιγραφή ευχ$ριστου φυσικο!

περι6$λλοντος.

/' C

θ$νατο του 6οσκο! Δ$φνη, επειδή αντιστ$θηκε στην Αφροδίτη.

H


8/14

Πρόκειται για .ο%κολκό Fρήνο "RSTUVWSX XSYZ[U&, 6ασικό

συστατικό της μεταγενέστερης 6ουκολικής ποίησης, στον οποίο

συμμετέχει όλη η φ!ση και οι 6ουκολικοί θεοί "Παν, Πρίαπος&.

το τέλος, γίνεται απονομή του 6ρα6είου και επιστροφή στη

6ουκολική πραγματικότητα.

Μοτ%ο: η συμμετοχή της φ!σης στη =%ή τ%ν ανθρ#π%ν

"RSU\ZU]^ _SXXS^`; !αFητκή !λ$νη&

Ε$"&


9/14

/' με λαGκότροπα στοιχεία "π.χ. επαναλήLεις ίδι%ν λέ/ε%ν,

ρεφραίν& στο δε!τερο.

Cι αντF-σες !αρ$γο%ν ένα 6ασικό συστατικό θεοκρίτειας

ποίησης, την !οκλ(α ";dSW]SU]V&. @$θε ποίημα έχει μια

/εχ%ριστή υπόσταση και σε κ$θε ίδιο ποίημα υπ$ρχουν μέσα

σημαντικές διαφορές σε ότι αφορ$ τον αφηγηματικό τρόπο και

την συναισθηματική ατμόσφαιρα.

Κ%ρ(αρ"η η !εργραEή της E#σης "και π$ν% στο ποτήρι&.

Αποτελεί το 1ακρτκό σκηνκό !$ν, στο ο!ο(ο κνο#ντα ο

1#ο ήρ,ες. O περιγραφή ενός ευχ$ριστου περι6$λλοντοςκαλείται R:ST8 UV:37T8 "; ευχ$ριστος τόπος&. A E#ση

σ%μμετ-"ε στην ανFρP!νη ζ,ή, έχει αναλογίες με τους

ανθρ#πους, τραγουδ$ με τους 6οσκο!ς και θρηνεί τον

ετοιμοθ$νατο Δ$φνη. Αυτό ισχ!ει για όλα τα 56ουκολικ$8

ποιήματα, αλλ$ και οι δ!ο τρόποι αποτελο!ν χαρακτηριστικό της

μεταθεοκρίτειας 6ουκολικής ποίησης.

Πίσ% από την αφέλεια τ%ν ηρ#%ν 6ρίσκεται ο λόγιος ποιητής

που τους αντιμετ%πί=ει με μια ε%1$κρτη ερ,νε(α. eπ$ρχει

δηλαδή μια α(σFηση α!οστασο!ο(ησης το% !οητή α!ό τα

1ημο%ργήματα το%. >ε αυτή τη 6$ση δια6$=ουμε τις λαGκές ή

αφελείς ρήσεις τ%ν ηρ#%ν του


10/14


11/14

Θ-μα Έρ,τας@ όπ%ς και στα 6ουκολικ$ ειδ!λλια, απουσι$=ει ο

τραγικός τόνος. DαEορ$ με AρPν1αC ο ) Α*ΛΙΚΑD ΕCΚEΜΙΑΣΤΙΚΑ ΕΙ;*ΛΛΙΑ:

Jγκ%μιαστικο! χαρακτήρα. Dο 2ο είναι εγκ#μιο του 0έρ%νος

τ%ν υρακουσ#ν, το 2Hο του Πτολεμαίου ?A iιλ$δελφου. ε

δακτυλικό ε/$μετρο και επική δι$λεκτο με αν$μει/η δ%ρικής.

F) ΤΕΣΣΕΡΑ (4) ΑΙΟΛΙΚΑ ΕΙ;*ΛΛΙΑ:

Dέσσερα "P& ποιήματα της συλλογής είναι γραμμένα σε αιολική

δι$λεκτο και στο αιολικό μέτρο τ%ν ποιητ#ν Αλκαίου και

απφο!ς. Dο +Eο 5αλακ$τα8;ρόκα απευθ!νεται στη γυναίκα του

φίλου του ποιητή, γιατρο! jικία, τα $λλα τρία "+F, (), (2&

επιγρ$φονται 5παιδικ$8, ερ%τικο! περιεχομένου. >ιλ$ σε αA

πρόσ%πο ο ερ%τευμένος για τον έρ%τα του.

B) Σ*ΡΙCAGΕΙ;ΟΣ Ο*ΚΟΛΙΚΟ* 5ΝΕ*ΣΤΟ* ΟΡCΑΝΟ*

Πρόκειται για τε"νο!α(γνον "; ποίημα γραμμένο με τρόπο,

#στε να αναπαρ$γεται η μορφή ενός αντικειμένου, π.χ. 6%μο!,

αυγο!&. Αυτό σε μορφή αυλο!.

H) ΕΙΚΟΣΙ ΤΕΣΣΕΡΑ (>4) Ε5ΙCΡΑΜΜΑΤΑ

22


12/14

την έκδοση του kVl εκδίδονται +P επιγρ$μματα με ποικίλο

περιεχόμενο4 6ουκολικό "τα πρ#τα &, αναθηματικ$, επιτ!μ6ια,

$λλα αναφέρονται σε αγ$λματα "π.χ. Ανακρέοντος, Jπιχ$ρμου,

Αρχιλόχου&. Dα περισσότερα, όχι όλα, σε δ%ρική δι$λεκτο και

ελεγειακό δίστιχο.

F.1.? 5ΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ CΙΑ ΤΗ CΛEΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟ *@ΟΣ

N Τ γν,ρ(ζετε γα τη γλPσσα κα το #Eος το% Θεόκρτο%

O γλPσσα του


13/14

πολεμιστ#ν m στο ). Ετο$%'τε 'τοι,ε% $ο!

ε$"&6ε9ο! ό' ε%$ε 8ι τ& ο!κο"ικ# $ο%&'&.

Κ3ος: είδος καντ$δας, που τραγουδο!σαν οι συμποσιαστές να τριγυρνο!ν

κρατ#ντας λαμπ$δες στον δρόμο και να καταλήγουν τραγουδ#ντας στο σπίτι

μιας κοπέλας. Αν ο ερ%τευμένος κ%μαστής /ενυχτο!σε στην ε/#πορτα

αγαπημένης του τραγουδ#ντας, για να κ$μLει την αντίστασή της, το τραγο!δι

του ονομα=όταν !αρακλα%σ(F%ρον' το (

ο

ειδ!λλιο ο


14/14

=' >ια τ$ση ειρ%νείας απέναντι στο 6οσκό "πλακουτσομ!της, μήλα*

κατσίκα, μαυροτσο!καλο αντί=ηλος, απειλεί με αυτοκτονία*αναφέρεται

σε Lαρ$ αποδυναμ#νοντας την απελπισία του, πίστη σε δεισιδαιμονίες,

κοσκινομ$ντισσα, παί=ει το δε/ί του μ$τι&.

L' 9A μέρος4 απαρίθμηση με υπαινικτικό και λόγιο τρόπο διαφόρ%ν

μυθολογικ#ν $τυχ%ν ερ#τ%ν από τον ποιητή 6έ6αια κι όχι από τον

αμόρφ%το και αφελή 6οσκό.

DΡΑΣΤAΡΙΟΤAΤΑ /η C

1Fο ει29""ιο: Σ!ρκό'ιι # Α27ι/ο!'ι+ 2ι2ρτ%/ετι 'τ&

$το"εJκ# Α"εK2ρειD ότ 29ο 8!%κες $&8%ο! 'το $"τι τ&ς

Αρ'ιό&ς κι το! 5το"ε%ο! 8ι $ρκο"ο!6#'ο! το εορτ'ό $ρος

τι# το! L27& κι ',ο"ι/ο! 2ι=ορ. Τεκ&ρι3'τε το ότι ο Θεόκριτος

ε2ι=-ρετε 8ι τ& κ""ιτε,ικότ&τ+D τ& κ""ιτε,ικ# !$ό'τ'& το!

$οι&τικο9 "ό8ο!:

ΑΠΑHΤAΣA4 στο αA μέρος κυριαρχεί ο δι$λογος τ%ν δ!ο γυναικ#ν.

@ου6έντες καθημερινές για τις μικροαστικές τους οικογένειες. χόλια με

απλότητα. Cι κρίσεις τους για τα έργα τέχνης ενδεικτικ$ της χαμηλής τους

παιδείας4 6λέπουν μόνο =%ντ$νια και πλο!το παραστ$σε%ν. Ακατ$σχετη

φλυαρία σε δ%ρική δι$λεκτο.

Αντίθετα το τραγο!δι της αοιδο! ένας !μνος που εντ$σσεται στις 6ασικές

αρχές τις 6ουκολικής ποίησης4 θέμα ο έρ%τας του 6ουκόλου Bδ%νη, σε

φυσικό σκηνικό που περιγρ$φεται διε/οδικ$, γλ#σσα και !φος επιδεικν!ουν

τον πλο!το και την αφθονία τ%ν εκφραστικ#ν μέσ% του ποιητή "π.χ. σχήματα

λόγου, όπ%ς επαναλήLεις, πολλ$ θετικ$ επίθετα που δημιουργο!ν εικόνα

ομορφι$ς και αφθονίας&

2P

ΕΛΠ21-Κεφάλαιο-Β5-1

Documents

Transcript of ΕΛΠ21-Κεφάλαιο-Β5-1