1

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Άλλο η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και άλλο η σπατάλη του

Στη σημερινή εποχή κυριαρχεί μια διαστρέβλωση της έννοιας του ελεύθερου χρόνου. Επικρατεί όλο και

περισσότερο η άποψη ότι ο ελεύθερος χρόνος υπάρχει για να κάνει πιο αποδοτικό τον εργασιακό χρόνο. Ότι,

δηλαδή, οι άνθρωποι στον ελεύθερό τους χρόνο πρέπει, πρωτίστως, να φροντίζουν να ξεκουράζονται, ώστε την

επόμενη μέρα να είναι πιο αποδοτικοί στην εργασία τους. Μια τέτοια άποψη για τον ελεύθερο χρόνο είναι αυτή

που ουσιαστικά τον καταργεί, αφού του αφαιρεί κάθε ίχνος ελευθερίας και τον κάνει απόλυτα εξαρτημένο από τον

εργασιακό χρόνο. Όχι, ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι το διάλειμμα από την εργασία ούτε και το δυναμωτικό για να

αντέξει κάποιος τον μόχθο της εργασίας. Είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό. Εξίσου σημαντικό με την ίδια την

εργασία. Νοηματοδοτεί εκείνο το «ευ» στο «ευ ζην».

Οι περισσότεροι άνθρωποι σπαταλάνε τον ελεύθερό τους χρόνο είτε μένοντας πλήρως αδρανείς είτε κάνοντας

ό,τι ακριβώς προστάζει η «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου». Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια τείνει να χαθεί

ακόμα και το πρόσχημα του «κοινού τόπου συνάντησης», αφού τα γήπεδα, τα multiplex σινεμά, τα τεράστια

γυμναστήρια και τα μουσικά clubs αντικαθίστανται σιγά σιγά από το Home Entertainment: τα social media, τα

ηλεκτρονικά παιχνίδια, τις πλατφόρμες τύπου Netflix που προσφέρουν ένα είδος σπιτικού σινεμά, το youtube, τα

αθλητικά κανάλια που καλύπτουν όλα τα αθλητικά γεγονότα, τα reality shows μαζί με τα κουτσομπολίστικα πάνελ

της τηλεόρασης κ.λπ.

Σήμερα έχουμε τις οθόνες. Για παράδειγμα, τώρα τελευταία ακούμε πολλά παιδιά και νέους να κατονομάζουν

ως ενδιαφέροντά τους το να βλέπουν σήριαλ ή να παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή. Στην πραγματικότητα,

όμως, είναι απλά εξαρτημένοι καταναλωτές κονσερβοποιημένης διασκέδασης. Η απόδειξη είναι το γεγονός ότι,

όταν δεν καταναλώνουν, νιώθουν πλήξη και ο ελεύθερος χρόνος, αντί για απόλαυση, γίνεται μαρτύριο, όπως

ακριβώς νιώθει και ένας εξαρτημένος, από ουσίες, άνθρωπος.

Η αξιοποίηση, όμως, του ελεύθερου χρόνου είναι εξίσου σημαντικό συστατικό της ολοκλήρωσης της

προσωπικότητας ενός ανθρώπου. Το να αξιοποιεί, επομένως, κάποιος τον ελεύθερο χρόνο του έχει μεγάλη

διαφορά από το να τον ξοδεύει απλά.

Η ερώτηση κλειδί που μπορεί να διακρίνει αν ο ελεύθερος χρόνος μας είναι αξιοποιημένος ή απλά

σπαταλημένος είναι η εξής: «τι πραγματικά μου προσφέρει;». Το μυστικό είναι να μπορεί ο καθένας να αναγνωρίζει

τι είναι αυτό με το οποίο πραγματικά επιθυμεί να ασχολείται στον ελεύθερο χρόνο του και που, ταυτόχρονα, βοηθά

στην ολοκλήρωσή του ως προσωπικότητας. Και ολοκληρωμένη προσωπικότητα σημαίνει ελεύθερη

προσωπικότητα, που ευλογεί και διατηρεί τις ιδιαιτερότητες και τις διαφορετικότητές της και όχι αυτή που θέλει να

μαζικοποιηθεί.

18/10/2020

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β’ ΓΕΛ ΚΑΙ ΕΠΑΛ

ΧΡΥΣΟΥΔΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ /

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΗ

2

Καταλήγουμε, λοιπόν, στο ότι είναι πραγματικά κρίμα να μην αξιοποιούμε σωστά τον ελεύθερό μας χρόνο, αν

αναλογιστούμε ότι ιστορικά οι εργαζόμενοι έχουν δώσει αιματηρές μάχες για να τον αυξήσουν αξιολογώντας τον

ως βασική προϋπόθεση της βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου. Χρειάζεται από όλους μας μια επαναξιολόγηση

του τι σημαίνει ελεύθερος χρόνος. Στην αρχή θα χρειαστεί να κλείσουμε τα αυτιά και τα μάτια μας, για λίγο. Να

κλείσουμε τα αυτιά μας στις Σειρήνες της βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου. Μετά να κλείσουμε και τα μάτια

μας για να κοιτάξουμε μέσα μας.

Δημήτρης Τσιριγώτης, https://www.alfavita.gr/

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά σε 60-70 λέξεις το περιεχόμενο της δεύτερης και τρίτης παραγράφου του

κειμένου.

15 Μονάδες

Α2. Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια της «βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου», την οποία συναντήσατε στο

κείμενο; (50-60 λέξεις)

15 Μονάδες

ΘΕΜΑ Β

Β1. Πώς οργανώνεται ο λόγος στη 2η παράγραφο του κειμένου; Να απαντήσετε, τεκμηριώνοντας την επιλογή σας

με κειμενικές αναφορές.

10 Μονάδες

Β2. Ποιο είδος σύνταξης επέλεξε ο συγγραφέας στην παρακάτω περίοδο λόγου και για ποιον λόγο έκανε την

επιλογή αυτή; Αφού τη μετατρέψετε στην αντίθετή της, να σημειώσετε τις αλλαγές που παρατηρείτε στο ύφος και

στο νόημα (Διευκρίνιση: Η περίοδος είναι ελαφρά διασκευασμένη για τις ανάγκες του ερωτήματος).

Μια ελεύθερη προσωπικότητα ευλογεί και διατηρεί τις ιδιαιτερότητες και τις διαφορετικότητές της.

10 Μονάδες

Β3. Να γράψετε ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις του κειμένου με την έντονη

γραφή:

δηλαδή

όμως

επομένως

6 Μονάδες

3

Β4. Να αντικατασταθούν οι παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες, νοηματικά ισοδύναμές τους.

- Όχι, ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι το διάλειμμα από την εργασία ούτε και το δυναμωτικό για να αντέξει κάποιος

τον μόχθο της εργασίας.

- Η απόδειξη είναι το γεγονός ότι όταν δεν καταναλώνουν νιώθουν πλήξη.

- Καταλήγουμε, λοιπόν, στο ότι είναι πραγματικά κρίμα να μην αξιοποιούμε σωστά τον ελεύθερό μας χρόνο, αν

αναλογιστούμε ότι ιστορικά οι εργαζόμενοι έχουν δώσει αιματηρές μάχες για να τον αυξήσουν αξιολογώντας τον

ως βασική προϋπόθεση της βελτίωσης του βιοτικού τους επιπέδου.

4 Μονάδες

ΘΕΜΑ Γ

Διαβάζοντας το παραπάνω κείμενο, έχετε προβληματιστεί όσον αφορά τη λανθασμένη αξιοποίηση του ελεύθερου

χρόνου στη σημερινή εποχή. Αξιοποιώντας, λοιπόν, και στοιχεία του κειμένου, αποφασίζετε να συντάξετε ένα

άρθρο για τη σχολική σας εφημερίδα, στο οποίο θα αναφέρεστε στα αίτια για τα οποία οι νέοι φαίνεται να

«σπαταλούν», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, τον ελεύθερο χρόνο τους (300-350 λέξεις).

40 Μονάδες

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Κλείτος Κύρου (1921-2006) υπήρξε μια ξεχωριστή ποιητική φωνή της πρώτης

μεταπολεμικής γενιάς. Το 1994 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για την τραγωδία του Σέλλεϋ “Οι

Τσέντσι”. Το 2005 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε για το σύνολο του ποιητικού του έργου το Βραβείο Ουράνη.

Ποιήματα του Κλείτου Κύρου έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, ρώσικα, πολωνικά, βουλγάρικα και

αραβικά.

Χρονοκύκλωμα

Τη μέρα που ανακαλύφτηκε ο χρόνος οι άνθρωποι

κούρδισαν τα ρολόγια κι άρχισαν να τον κυνηγούν.

Κι αποτιμήθηκε σε ψήγματα καταστροφής κι απόχτησε αξία

μυθικών πτηνών και χάθηκε απ’ τον κόσμο η άνεση κι ο δισταγμός

και κανένας δεν εξουσίαζε το προσκεφάλι του

και δεν υπήρχε έστω και λίγος χρόνος για χαρά ή για λύπηση.

Μόνο σαν τροχοπεδούσε ο Μέγας Χρονοκράτορας έτρεχες να

φωλιάσεις στη μασχάλη του να κλείσεις τα μάτια και να μεταμφιεστείς.

Κλείτος Κύρου, Εν όλω συγκομιδή

4

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις, με βάση το περιεχόμενο του

ποιήματος.

15 Μονάδες

α. Όταν οι άνθρωποι ανακάλυψαν τα ρολόγια, η καθημερινότητά τους μπορούσε να προγραμματιστεί ευκολότερα.

β. Ο ελεύθερος χρόνος των ανθρώπων έχει αποκτήσει πραγματική αξία.

γ. Ο άνθρωπος, πλέον, έχει την άνεση να μελετήσει καθετί που τον απασχολεί, πριν λάβει κάποια απόφαση.

δ. Λόγω των γρήγορων ρυθμών ζωής, τα συναισθήματα των ανθρώπων καταπιέζονται.

ε. Οι άνθρωποι, πλέον, έχουν τη δυνατότητα να ξεκουράζονται περισσότερο.

Α2. Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση του Κλείτου Κύρου, όσον αφορά το πώς κυλάει ο χρόνος, έτσι όπως αυτή

παρουσιάζεται μέσα από το ποίημά του; (50-60 λέξεις)

15 Μονάδες

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να εντοπίσετε στο ποίημα δύο μεταφορές και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους ως προς το νόημα και το

ύφος του ποιήματος.

10 Μονάδες

Β2. Για ποιον λόγο πιστεύετε ότι ο ποιητής επέλεξε να κλείσει το ποίημά του χρησιμοποιώντας β’ ενικό πρόσωπο,

ενώ σε όλο το υπόλοιπο ποίημα κυριαρχεί το γ’ ρηματικό πρόσωπο;

10 Μονάδες

Β3. Πώς αντιλαμβάνεστε τη συνεχή χρήση του συνδέσμου «και» στο ποίημα; Πώς εξυπηρετεί η επανάληψή του

τον σκοπό του ποιητή;

10 Μονάδες

ΘΕΜΑ Γ

Αξιοποιώντας το ποίημα που διαβάσατε, μπήκατε στη διαδικασία να σκεφτείτε πώς θα ήταν η καθημερινότητά σας

χωρίς τα ρολόγια. Βασιζόμενοι/-ες, λοιπόν, σε αυτό θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο θα διευκόλυνε τη ζωή σας και τις

σχέσεις σας με τους άλλους ανθρώπους ή όχι και γιατί; Να απαντήσετε σε ένα ενιαίο κείμενο 100-150 λέξεων.

40 Μονάδες