Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών...

4
8 ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH 9 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην Ελλάδα Του Αντιπυράρχου Μιχαήλ Χάλαρη, Δρ Χημείας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία πραγματεύεται μία μελέτη για τη συνολική Εθνική Ισχύ- Αδυναμία στον τομέα της εκτίμησης Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) κινδύνων. Στη συνέχεια καταδεικνύεται πως ο συνδυασμός αυτών μπορεί να επιδράσει (θετικά- ουδέτερα- αρνητικά) στο γεωπολιτικό περιβάλλον της χώρας μας. Τελικά διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις αξόνων εθνικής πολιτικής. Το τελευταίο διάστημα, σε διεθνές επίπεδο, επανήλθαν στο προσκήνιο- μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001- οι «ασύμμετρες απειλές», με τη βασική έκφανσή τους τα όπλα μαζικής καταστροφής (Ο.Μ.Κ), σύμφωνα με τις Η.Π.Α ή τις χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές, πυρηνικές και εκρηκτικές {Χ.Β.Ρ.Π.(Ε)} απειλές σύμφωνα με ΕΕ, ΟΗΕ & ΝΑΤΟ. Ειδικότερα στις 15 Απριλίου 2013 έχουμε την βομβιστική επίθεση στην Βοστώνη με εικόνες που σόκαραν τον πλανήτη. Ακολούθως στις 18 Απριλίου δημοσιοποιείται η είδηση ότι ένας φάκελος με παραλήπτη τον αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα περιείχε τον βιολογικό παράγοντα ρικέτσια (rickettsiae: παράγοντες που είναι πολύ μεγαλύτεροι από τους ιούς, δρουν με παρόμοιο τρόπο και είναι άκρως τοξικοί), και στις 28 Απριλίου έχουμε σύλληψη ατόμου που εκτιμάται ότι είναι ο αποστολέας του φακέλου στον Λευκό Οίκο. Την ίδια χρονική περίοδο αναπτύσσεται από τη διεθνή κοινότητα ένας ατέρμονος διάλογος για το αν στη Συρία έγινε χρήση χημικών όπλων από τις εμπλεκόμενες πλευρές στη μεταξύ τους σύρραξη. Η επανεμφάνιση σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα των τριών (χημικών, βιολογικών και εκρηκτικών) εκ των τεσσάρων κατηγοριών Ο.Μ.Κ. ή των Χ.Β.Ρ.Π. (Ε) απειλών γεννάει αρκετά ερωτηματικά για το εάν πρόκειται για τυχαίο γεγονός ή αποτελεί ένα πολύ καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα, όπως οι λάτρεις των σεναρίων συνωμοσίας πιστεύουν και έχουν αρχίσει να ψάχνουν θεωρίες πίσω από τα περιστατικά αυτά. Στη σημερινή πραγματικότητα του διεθνούς περιβάλλοντος, ως σοβαρότερη απειλή θεωρείται πρώτιστα η Χημική και η Βιολογική, ενώ η Ραδιολογική αντιμετωπίζεται ως δευτερεύουσα. Η χρήση των ΟΜΚ ή των ΧΒΡΠ (Ε) απειλών έρχεται σε πλήρη αντίθεση με ό,τι πρεσβεύει το Διεθνές Δίκαιο και ειδικότερα το Ανθρωπιστικό Δίκαιο. Οι χώρες που επίσημα διαθέτουν Όπλα Μαζικής Καταστροφής είναι οι Η.Π.Α., η Ρωσία, η Λευκορωσία, το Καζακστάν, η Ουκρανία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Κίνα. Πυρηνικές δυνατότητες διαθέτουν η Νότια Αφρική, η Αργεντινή, η Βραζιλία, το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ιράκ, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, ενώ σταδιακά εισχωρεί και η Τουρκία [1]. Η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας [2]. Η έντονη έξαρση του φαινόμενου στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής ενδεχομένως να έχει συνέπειες, οι οποίες δεν περιορίζονται στα αυστηρά όρια των εν λόγω περιοχών. Από στοιχεία του ΝΑΤΟ, χημική και βιολογική απειλή μπορεί να προέλθει από χώρες όπως το Ιράκ, η Συρία και η Λιβύη, χώρες οι οποίες δεν έχουν υπογράψει τη συνθήκη περιορισμού των Χημικών Ουσιών. Εν δυνάμει απειλή θεωρούνται επίσης σήμερα από τη Διεθνή Κοινότητα, αλλά και από κυβερνήσεις οι τρομοκρατικές οργανώσεις [1,2]. Στο πλαίσιο αυτό του Διεθνούς περιβάλλοντος βρίσκεται και η Χώρα μας, η οποία διαμέσου της εκπροσώπησής της σε Διεθνείς Οργανισμούς, ασκεί πίεση για τον τερματισμό, τη μείωση και τον έλεγχο απόκτησης ΧΒΡΠ όπλων. Στην ελληνική πραγματικότητα, χρέη φορέα για την υλοποίηση εκτίμησης ΧΒΡΠ ασκεί στην πράξη η Υποστηρικτική Ομάδα Διαχείρισης (Υ.Ο.Δ.) Χ.Β.Ρ.Π. απειλών εφόσον θεσμοθετημένος φορέας δεν υφίσταται. Αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι το ζήτημα των ΧΒΡΠ απειλών στη Χώρα μας και πιο συγκεκριμένα η διαδικασία εκτίμησης ΧΒΡΠ απειλών δεν έχει αντιμετωπισθεί ακόμη με σοβαρότητα και ανάλογη ευθύτητα. Μία ιδιαίτερα αξιόλογη προσπάθεια πραγματοποιήθηκε με την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα 2004 και των προφανών κινδύνων που ενέχονταν, αμέσως μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στους δίδυμους πύργους [3]. Προκειμένου λοιπόν να δοθούν λύσεις στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διαδικασία εκτίμησης κινδύνων στην Ελλάδα, προτείνονται συγκεκριμένες προτάσεις στην παρούσα εργασία. 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Για την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας λήφθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις και παραδοχές, συγκεκριμένα: α. Οι Εθνικές Επιδιώξεις/ Συμφέροντα της Ελλάδος παραμένουν όπως έχουν προσδιοριστεί από τα αρμόδια όργανα. β. Ισχύουν τα παρόντα θεσμικά πλαίσια αρχών O.H.E., Ε.Ε., ΝΑΤΟ, ΔΕΕ. γ. Οι τρέχουσες εξελίξεις, (Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας, Μεταπολεμικές συνέπειες ΙΡΑΚ), δεν θα μεταβάλλουν δραματικά τις υφιστάμενες ισορροπίες. Καταρχήν πραγματοποιείται η ευρύτερη Γεωπολιτική τοποθέτηση επί του περιβάλλοντος με κέντρα βάρους την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και Ρωσία, Kίνα, Ιαπωνία, Ινδία όπου εντοπίζονται οι θέσεις – στόχοι και οι τάσεις βούλησης, προθέσεων και ενεργειών ήτοι η πολιτική κάθε χώρας. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην πολιτική των ΗΠΑ, (NATO), Ε.Ε. (ΔΕΕ) μετά τις δραματικές μεταβολές της ισορροπίας στις Ευρω-Ατλαντικές σχέσεις, κάτι που μετέβαλλε σημαντικά και τις προϋποθέσεις της όλης μελέτης. Ακολουθεί η εκτίμηση της «απειλής», δίνοντας σημαντικότατη βάση στις ασύμμετρες απειλές με έμφαση στην Τρομοκρατία, και στην εξάπλωση των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, με συγκεκριμένη εστίαση στα Χ.Β.Ρ.Π. μέσα-όπλα. Κεντρική θέση, μετά τις εκτιμήσεις μας που βασίζονται στην όλη γεωπολιτική εξέλιξη, δίνεται στη Δομή ΧΒΡΠ Άμυνας της ΕΕ που επιβάλλει και στη χώρα μας, ανάλογες υποχρεώσεις στον παράγοντα Πολιτική Προστασία (στον ευρύτερο Δημόσιο τομέα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση) και στις Ε.Δ.. Τέλος, διατυπώνονται οι γενικότερες διαπιστώσεις και οι ειδικότερες προτάσεις για τη χώρα μας, όπως επιβάλλεται από τις συνθήκες- κατάσταση, ώστε η χώρα μας να ανταποκρίνεται στα διεθνή κριτήρια και την απειλή. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ -ΣΥΖΗΤΗΣΗ 3.1 ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ KAI ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η αρχική αξιολόγηση και ανάλυση των κινήσεων του Διεθνούς Παράγοντα ΟΗΕ μας βοήθησε να εντοπίσουμε βουλές, προθέσεις και πολιτικές. Ο ΟΗΕ λειτουργώντας μέσα στα θεσμικά του πλαίσια που διαμορφώθηκαν μετά τον Β’ Π.Π. παραπέμπει σε κείμενα, συμφωνίες- συμβάσεις και στην ιστορία. Δηλαδή πράττει ό,τι έπραττε σε κάθε «καυτή περίπτωση διεθνούς σύγκρουσης». [4] Μετά την κατάρρευση της μίας εκ των δύο, οι πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται από τους πιο τολμηρούς και τους πραγματικά υπέρ-δυνατούς (superpowers), στην περίπτωσή μας της μίας υπερδύναμης, των ΗΠΑ. Στις περιπτώσεις που ο ΟΗΕ συμμορφώνεται με αυτό το μοντέλο ευρίσκεται στο προσκήνιο, άλλως απέχει ή εν πολλοίς αγνοείται. Αυτή είναι η λειτουργία του νέου, θα λέγαμε με τόλμη, μοντέλου, του αποκαλούμενου στη μελέτη αυτή, «διεθνούς αδίκου». Κεντρική βαρύτητα δώσαμε στην πολιτική των ΗΠΑ (NATO) και Ε.Ε. (ΔΕΕ), Ρωσία καθώς και σε χώρες ειδικού ενδιαφέροντος, μετά τις πρόσφατες δραματικές μεταβολές της ισορροπίας, στις Ευρω-Ατλαντικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ ευρίσκονται σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των στόχων-συμφερόντων και αυτό θα πάρει καιρό και θα εμπλέξει διερευνητικά ομάδες εθνών ή μεμονωμένα έθνη, σε μία προσπάθεια να τους επιβάλλει μεταβολές συμπεριφοράς και μετά θα μετρήσει αυτή τη μεταβολή συμμόρφωσης. Παρά ταύτα η μέχρι τώρα αποτίμηση της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής από το 2001 και εντεύθεν και ειδικά στις χώρες ειδικού γεωπολιτικού ενδιαφέροντος για την

description

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την εκτίμηση Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) κινδύνων στη Χώρα μας. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αναγνώριση, ανάλυση, αξιολόγηση και εκτίμηση Χημικών (Χ.Β.Ρ.Π.) απειλών στη Χώρα μας και τα μέτρα που οφείλουν να λάβουν τόσο οι Δήμοι της Χώρας, όσο και το Κράτος, προκειμένου να καλύψουν τυχόν νομοθετικά κενά. Σήμερα, ως σοβαρότερη απειλή θεωρείται πρώτα η Χημική και η Βιολογική, ενώ η Ραδιολογική κατέχει τη δεύτερη θέση. Η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας. Η έντονη έξαρση του φαινόμενου στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής ενδεχομένως να έχει συνέπειες οι οποίες δεν περιορίζονται στα αυστηρά όρια της εν λόγω περιοχής. Καθώς η εξεύρεση και παρασκευή ορισμένων χημικών και βιολογικών ουσιών είναι σχετικά εύκολη, σε σχέση με αυτή των ραδιολογικών ουσιών, ως εν δυνάμει απειλή θεωρούνται σήμερα από τη Διεθνή Κοινότητα, αλλά και από κυβερνήσεις οι τρομοκρατικές οργανώσεις. Στην ελληνική πραγματικότητα, αρμόδιος φορέας για την υλοποίηση εκτίμησης ΧΒΡΠ απειλών δεν υφίσταται. Προκειμένου λοιπόν να δοθούν λύσεις στο υπάρχον ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη διαδικασία εκτίμησης κινδύνων στην Ελλάδα, προτείνονται συγκεκριμένες προτάσεις στην παρούσα εργασία.

Transcript of Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών...

Page 1: Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην Ελλάδα / RISC

8 ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH 9

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην ΕλλάδαΤου Αντιπυράρχου Μιχαήλ Χάλαρη, Δρ Χημείας

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία πραγματεύεται μία μελέτη για τη συνολική Εθνική Ισχύ-Αδυναμία στον τομέα της εκτίμησης Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) κινδύνων. Στη συνέχεια καταδεικνύεται πως ο συνδυασμός αυτών μπορεί να επιδράσει (θετικά- ουδέτερα- αρνητικά) στο γεωπολιτικό περιβάλλον της χώρας μας. Τελικά διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις αξόνων εθνικής πολιτικής.

Το τελευταίο διάστημα, σε διεθνές επίπεδο, επανήλθαν στο προσκήνιο- μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001- οι «ασύμμετρες απειλές», με τη βασική έκφανσή τους τα όπλα μαζικής καταστροφής (Ο.Μ.Κ), σύμφωνα με τις Η.Π.Α ή τις χημικές, βιολογικές, ραδιολογικές, πυρηνικές και εκρηκτικές {Χ.Β.Ρ.Π.(Ε)} απειλές σύμφωνα με ΕΕ, ΟΗΕ & ΝΑΤΟ. Ειδικότερα στις 15 Απριλίου 2013 έχουμε την βομβιστική επίθεση στην Βοστώνη με εικόνες που σόκαραν τον πλανήτη. Ακολούθως στις 18 Απριλίου δημοσιοποιείται η είδηση ότι ένας φάκελος με παραλήπτη τον αμερικανό Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα περιείχε τον βιολογικό παράγοντα ρικέτσια (rickettsiae: παράγοντες που είναι πολύ μεγαλύτεροι από τους ιούς, δρουν με παρόμοιο τρόπο και είναι άκρως τοξικοί), και στις 28 Απριλίου έχουμε σύλληψη ατόμου που εκτιμάται ότι είναι ο αποστολέας του φακέλου στον Λευκό Οίκο. Την ίδια χρονική

περίοδο αναπτύσσεται από τη διεθνή κοινότητα ένας ατέρμονος διάλογος για το αν στη Συρία έγινε χρήση χημικών όπλων από τις εμπλεκόμενες πλευρές στη μεταξύ τους σύρραξη.

Η επανεμφάνιση σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα των τριών (χημικών, βιολογικών και εκρηκτικών) εκ των τεσσάρων κατηγοριών Ο.Μ.Κ. ή των Χ.Β.Ρ.Π. (Ε) απειλών γεννάει αρκετά ερωτηματικά για το εάν πρόκειται για τυχαίο γεγονός ή αποτελεί ένα πολύ καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα, όπως οι λάτρεις των σεναρίων συνωμοσίας πιστεύουν και έχουν αρχίσει να ψάχνουν θεωρίες πίσω από τα περιστατικά αυτά.

Στη σημερινή πραγματικότητα του διεθνούς περιβάλλοντος, ως σοβαρότερη απειλή θεωρείται πρώτιστα η Χημική και η Βιολογική, ενώ η Ραδιολογική αντιμετωπίζεται

ως δευτερεύουσα. Η χρήση των ΟΜΚ ή των ΧΒΡΠ (Ε) απειλών έρχεται σε πλήρη αντίθεση με ό,τι πρεσβεύει το Διεθνές Δίκαιο και ειδικότερα το Ανθρωπιστικό Δίκαιο.

Οι χώρες που επίσημα διαθέτουν Όπλα Μαζικής Καταστροφής είναι οι Η.Π.Α., η Ρωσία, η Λευκορωσία, το Καζακστάν, η Ουκρανία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Κίνα. Πυρηνικές δυνατότητες διαθέτουν η Νότια Αφρική, η Αργεντινή, η Βραζιλία, το Ισραήλ, η Ινδία, το Πακιστάν, το Ιράκ, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα, ενώ σταδιακά εισχωρεί και η Τουρκία [1]. Η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας [2]. Η έντονη έξαρση του φαινόμενου στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής ενδεχομένως να έχει

συνέπειες, οι οποίες δεν περιορίζονται στα αυστηρά όρια των εν λόγω περιοχών. Από στοιχεία του ΝΑΤΟ, χημική και βιολογική απειλή μπορεί να προέλθει από χώρες όπως το Ιράκ, η Συρία και η Λιβύη, χώρες οι οποίες δεν έχουν υπογράψει τη συνθήκη περιορισμού των Χημικών Ουσιών. Εν δυνάμει απειλή θεωρούνται επίσης σήμερα από τη Διεθνή Κοινότητα, αλλά και από κυβερνήσεις οι τρομοκρατικές οργανώσεις [1,2]. Στο πλαίσιο αυτό του Διεθνούς περιβάλλοντος βρίσκεται και η Χώρα μας, η οποία διαμέσου της εκπροσώπησής της σε Διεθνείς Οργανισμούς, ασκεί πίεση για τον τερματισμό, τη μείωση και τον έλεγχο απόκτησης ΧΒΡΠ όπλων. Στην ελληνική πραγματικότητα, χρέη φορέα για την υλοποίηση εκτίμησης ΧΒΡΠ ασκεί στην πράξη η Υποστηρικτική Ομάδα Διαχείρισης (Υ.Ο.Δ.) Χ.Β.Ρ.Π. απειλών εφόσον θεσμοθετημένος φορέας δεν υφίσταται. Αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι το ζήτημα των ΧΒΡΠ απειλών στη Χώρα μας και πιο συγκεκριμένα η διαδικασία εκτίμησης ΧΒΡΠ απειλών δεν έχει αντιμετωπισθεί ακόμη με σοβαρότητα και ανάλογη ευθύτητα. Μία ιδιαίτερα αξιόλογη προσπάθεια πραγματοποιήθηκε με την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα 2004 και των προφανών κινδύνων που ενέχονταν, αμέσως μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στους δίδυμους πύργους [3]. Προκειμένου λοιπόν να δοθούν λύσεις στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο που διέπει την διαδικασία εκτίμησης κινδύνων στην Ελλάδα, προτείνονται συγκεκριμένες προτάσεις στην παρούσα εργασία.

2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΓια την ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας λήφθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις και παραδοχές, συγκεκριμένα:

α. Οι Εθνικές Επιδιώξεις/ Συμφέροντα της Ελλάδος παραμένουν όπως έχουν προσδιοριστεί από τα αρμόδια όργανα.

β. Ισχύουν τα παρόντα θεσμικά πλαίσια αρχών O.H.E., Ε.Ε., ΝΑΤΟ, ΔΕΕ.

γ. Οι τρέχουσες εξελίξεις, (Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας, Μεταπολεμικές συνέπειες ΙΡΑΚ), δεν θα μεταβάλλουν δραματικά τις υφιστάμενες ισορροπίες. Καταρχήν πραγματοποιείται η

ευρύτερη Γεωπολιτική τοποθέτηση επί του περιβάλλοντος με κέντρα βάρους την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και Ρωσία, Kίνα, Ιαπωνία, Ινδία όπου εντοπίζονται οι θέσεις – στόχοι και οι τάσεις βούλησης, προθέσεων και ενεργειών ήτοι η πολιτική κάθε χώρας. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην πολιτική των ΗΠΑ, (NATO), Ε.Ε. (ΔΕΕ) μετά τις δραματικές μεταβολές της ισορροπίας στις Ευρω-Ατλαντικές σχέσεις, κάτι που μετέβαλλε σημαντικά και τις προϋποθέσεις της όλης μελέτης. Ακολουθεί η εκτίμηση της «απειλής», δίνοντας σημαντικότατη βάση στις ασύμμετρες απειλές με έμφαση στην Τρομοκρατία, και στην εξάπλωση των Όπλων Μαζικής Καταστροφής, με συγκεκριμένη εστίαση στα Χ.Β.Ρ.Π. μέσα-όπλα. Κεντρική θέση, μετά τις εκτιμήσεις μας που βασίζονται στην όλη γεωπολιτική εξέλιξη, δίνεται στη Δομή ΧΒΡΠ Άμυνας της ΕΕ που επιβάλλει και στη χώρα μας, ανάλογες υποχρεώσεις στον παράγοντα Πολιτική Προστασία (στον ευρύτερο Δημόσιο τομέα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση) και στις Ε.Δ.. Τέλος, διατυπώνονται οι γενικότερες διαπιστώσεις και οι ειδικότερες προτάσεις για τη χώρα μας, όπως επιβάλλεται από τις συνθήκες-κατάσταση, ώστε η χώρα μας να ανταποκρίνεται στα διεθνή κριτήρια και την απειλή.

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ -ΣΥΖΗΤΗΣΗ3.1 ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ KAI ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η αρχική αξιολόγηση και ανάλυση των κινήσεων του Διεθνούς Παράγοντα ΟΗΕ μας βοήθησε να εντοπίσουμε βουλές, προθέσεις και πολιτικές.

Ο ΟΗΕ λειτουργώντας μέσα στα θεσμικά του πλαίσια που διαμορφώθηκαν μετά τον Β’ Π.Π. παραπέμπει σε κείμενα, συμφωνίες-συμβάσεις και στην ιστορία. Δηλαδή πράττει ό,τι έπραττε σε κάθε «καυτή περίπτωση διεθνούς σύγκρουσης».[4] Μετά την κατάρρευση της μίας εκ των δύο, οι πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται από τους πιο τολμηρούς και τους πραγματικά υπέρ-δυνατούς (superpowers), στην περίπτωσή μας της μίας υπερδύναμης, των ΗΠΑ. Στις περιπτώσεις που ο ΟΗΕ συμμορφώνεται με αυτό το μοντέλο ευρίσκεται στο προσκήνιο, άλλως απέχει ή εν πολλοίς αγνοείται. Αυτή είναι η λειτουργία του νέου, θα λέγαμε με τόλμη, μοντέλου, του αποκαλούμενου στη μελέτη αυτή, «διεθνούς αδίκου». Κεντρική βαρύτητα δώσαμε στην πολιτική των ΗΠΑ (NATO) και Ε.Ε. (ΔΕΕ), Ρωσία καθώς και σε χώρες ειδικού ενδιαφέροντος, μετά τις πρόσφατες δραματικές μεταβολές της ισορροπίας, στις Ευρω-Ατλαντικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ ευρίσκονται σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των στόχων-συμφερόντων και αυτό θα πάρει καιρό και θα εμπλέξει διερευνητικά ομάδες εθνών ή μεμονωμένα έθνη, σε μία προσπάθεια να τους επιβάλλει μεταβολές συμπεριφοράς και μετά θα μετρήσει αυτή τη μεταβολή συμμόρφωσης. Παρά ταύτα η μέχρι τώρα αποτίμηση της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής από το 2001 και εντεύθεν και ειδικά στις χώρες ειδικού γεωπολιτικού ενδιαφέροντος για την

Page 2: Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην Ελλάδα / RISC

10 ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH 11

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ουάσιγκτον (Σαουδική Αραβία, Ιράν, Συρία και Πακιστάν) η αξιοποίηση από τις ΗΠΑ ή άλλες ισχυρές χώρες της πιθανής χρήσης ΟΜΚ από τρομοκράτες, εθνικούς στρατούς και αντάρτες έχει γίνει ένα εργαλείο τόσο γεωπολιτικών παιχνιδιών όσο και διαμόρφωσης κλίματος εμπιστοσύνης των πολιτών προς την κυβέρνηση στο εσωτερικό των χωρών που εμφανίζονται ότι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την διεθνή τρομοκρατία.

Ταυτόχρονα εντοπίζονται οι Αδυναμίες και Δυνατότητες της χώρας και οι όποιες Ευκαιρίες ή Απειλές, μέσα στις όλες γεωπολιτικές εξελίξεις ώστε στη συνέχεια να γνωματεύσουμε για τη Δομή ΧΒΡΠ Άμυνας της χώρας μας. Τελικά έτσι πιστοποιείται η πολιτική μέσα στην οποία θα κληθεί να ανταποκριθεί και να ευδοκιμήσει η χώρα μας.

H Ελλάδα δεν μπορεί μονομερώς να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια των χωρών για απόκτηση Ο.Μ.Κ. αλλά μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση των όρων μειώσεως και ελέγχου των εξοπλισμών μέσω θεσμικών και πολυμερών οργανισμών. Η Ελλάδα ενώ συμφωνεί με τις ΗΠΑ και τους υπόλοιπους δρώντες για την ανάγκη περιορισμού ή και τερματισμού της προσπάθειας απόκτησης όπλων μαζικής καταστροφής διαφωνεί ριζικά με την μέθοδο. Η Ελλάδα δεν επικροτεί, ούτε συμβάλλει στην προσπάθεια αυτή με την απειλή ή χρήση βίας ή και άλλων μέτρων ισοδύναμου αποτελέσματος όπως οι ΗΠΑ μέχρι σήμερα. Η προς το παρόν στάση του Προέδρου των ΗΠΑ, που αντιστέκεται σε πιέσεις από εσωτερικό και εξωτερικό για στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, καταδεικνύει αλλαγή δόγματος και πλησιάζει σε αυτό που μέχρι σήμερα ακολουθεί η Ελλάδα. Συμπερασματικά, για το ΤΙ (what) και το ΠΩΣ (How), ο δρόμος της Ελλάδας είναι μέσω της

Ε.Ε. και της «σύμπραξης»[5]. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεκόψει και να απομονωθεί. Από αυτή τη θέση, τη χώρα μας, πολλοί και συχνά θα την έχουν συνεχώς αυξανόμενη ανάγκη.

3.2 ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΕΙΛΗ, ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣΗ προσέγγιση στο συνδυασμό των εξελίξεων μας βοήθησε να εντοπίσουμε τις συνέπειες στη χώρα. Διαπιστώθηκε ότι η διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας [1,2]. Υπό τις σημερινές συνθήκες του παγκοσμίου “παιγνίου ισχύος”, αναγνωρίζονται συστατικά στοιχεία ΧΒΡΠ απειλής σε όλες τις περιοχές του πλανήτη. Από το 1980 ο αριθμός των χωρών ικανών για κατασκευή πυρηνικών και χημικών όπλων διπλασιάστηκε, ενώ τριπλασιάστηκε ο αριθμός χωρών που είναι ικανές για παραγωγή βιολογικών όπλων. Οι επιδράσεις της χρήσης ΟΜΚ στη διαδικασία σχεδίασης είναι σημαντικές. Οι πιο προσιτές, από πλευράς κόστους παραγωγής και τεχνολογίας, μορφές ΧΒΡΠ απειλών (Χημική και Βιολογική) αποτελούν μεγάλους πολλαπλασιαστές ισχύος. Ως ΧΒΡΠ απειλή θεωρείται «η χρήση ή η απειλή χρήσης Ραδιολογικών (πυρηνικών) Βιολογικών και Χημικών ουσιών για την επίτευξη Στρατηγικού ή Τακτικού αποτελέσματος». Υπάρχει κίνητρο από πολλές χώρες για απόκτηση όπλων μαζικής καταστροφής και των μέσων εκτόξευσής τους, είτε για την αποτροπή του πολέμου είτε για την επιτυχή διεξαγωγή του – είναι χαρακτηριστικό ότι αντίστοιχα φαινόμενα εμφανίστηκαν όταν παρόμοιες συνθήκες επικράτησαν και σε άλλες περιοχές.

Στη συγκεκριμένη εκτίμηση εντάσσονται οι χώρες της Μ. Ανατολής

διότι η συγκεκριμένη περιοχή αποτελεί το πλέον επικίνδυνο τμήμα του πλανήτη υπό όρους ανάπτυξης και πιθανής χρησιμοποίησης ΧΒΡΠ όπλων. Αρκετές χώρες της περιοχής έχουν προγράμματα ανάπτυξης ΧΒΡΠ όπλων, καθώς επίσης έχουν χρησιμοποιήσει ΧΠΟ σε περιόδους επιχειρήσεων. Η απειλή για την χώρα μας είναι δυνατό να προέλθει από εχθρική δύναμη ή τρομοκρατική ομάδα που διαθέτει ή μπορεί να κατασκευάσει-χρησιμοποιήσει ΧΒΡΠ ουσίες και να ενεργήσει στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο [5]. Η Τουρκία, λόγω εξελίξεων, δεν αποτελεί, ως κράτος, εν δυνάμει ΧΒΡΠ απειλή για την Ελλάδα, διατηρεί όμως τη δυνατότητα να προβεί στην παραγωγή του βιολογικού όπλου. Κατά τον πόλεμο του Κόλπου το 1990-91, διαπιστώθηκε ότι προηγμένοι Στρατοί όπως των ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας, Γαλλίας βρέθηκαν ανέτοιμοι και σε αδυναμία, να αντιμετωπίσουν τη ΧΒΡΠ απειλή και χρειάστηκαν μεγάλες προσπάθειες και χρόνο για να συγκεντρώσουν το αναγκαίο υλικό και να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους. Το ίδιο ανέτοιμες απεδείχθησαν και οι κοινωνίες και κατ’ αναλογία οι κρατικοί μηχανισμοί του συνόλου σχεδόν των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο μετά το Τσερνομπίλ, όσο κυρίως μετά

τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Η προστασία των πιθανών στόχων που μπορούν να προσβληθούν από ΟΜΚ εξασφαλίζεται με παθητικά και ενεργητικά μέτρα προστασίας.

3.3 ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ-ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙΣτο μέρος αυτό, εντοπίστηκαν οι υποχρεώσεις της χώρας μας προς τις κοινές προβλέψεις της ΟΗΕ και ειδικά ΝΑΤΟ-ΕΕ για το αντικείμενο ΧΒΡΠ, και οι ευκαιρίες χειρισμών για υπεράσπιση εθνικών συμφερόντων. Ειδικότερα, προσεγγίζονται οι διασυνδέσεις της Ε.Ε. με το ΝΑΤΟ και την Ευρω-Ατλαντική διάσταση για την αντιμετώπιση των ΧΒΡΠ φαινομένων. Για το λόγο αυτό οι αναφορές μας είναι πάντα διττές, ήτοι αναφέρονται κατ’ αρχήν στην ΕΕ αλλά αμέσως προεκτείνονται σε δεσμεύσεις στο σκέλος του ΝΑΤΟ για τις όποιες εφαρμογές [7,8,9]. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν καταλήξει σε αρχές-δόγμα, και εκπονούν σχέδια, προσδιορίζουν διαδικασίες και με αντίστοιχες ασκήσεις επιβεβαιώνουν τις ικανότητες των χωρών μελών-δυνάμεων. Ήδη από τις ασκήσεις - επιθεωρήσεις - αξιολογήσεις έχουν εντοπιστεί τα κρίσιμα σημεία, που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Έχουν θεσπισθεί διαδικασίες, με ιδιαίτερη βαρύτητα στα θέματα φυσικών καταστροφών, τρομοκρατίας και ΧΒΡΠ απειλής [7]. Έχουν εντοπισθεί τα «κρίσιμα» σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, τα οποία είναι: (i) Εντοπισμός και Προειδοποίηση, (ii) Κρίσιμη Υποδομή, (iii) Γεωργία – Τρόφιμα – Ύδατα και (iv) Περιφερειακός Συντονισμός- Συνεργασία. Παράλληλα ο ΟΗΕ έχει διαμορφώσει το Θεσμικό πλαίσιο, για την αντιμετώπιση των απειλών αυτών, ενώ η ΕΕ όχι μόνο έχει θεσπίσει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, αλλά και εμμένει να διαμορφώσει, με κατάλληλες διμερείς σχέσεις, τον

έλεγχο διακινήσεως ΟΜΚ, αλλά και πληροφοριών απ’ αυτόν. Ιδιαίτερη βαρύτητα επί του θέματος δίδεται στις σχέσεις ΕΕ με τη Ρωσία.

3.4 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Η χώρα μας έχει επιδοθεί σε ένα δρόμο προσαρμογής, ανταπόκρισης και κυρίως αυτοπροστασίας. Εξέδωσε το σχετικό νόμο, του οποίου οι βασικές προβλέψεις αναλύονται στο Νόμο 3013/1-5-2002. Στη συνέχεια εκπονήθηκε το Σχέδιο «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ»/Απρίλιος 2003 [11]. Το σχέδιο προβλέπει τρεις φάσεις Κινητοποίησης Π.Π.: (i) Συνήθη Ετοιμότητα (Κωδικός Σ), (ii) Άμεση Κινητοποίηση-Επέμβαση (Κωδικός Ε) και (iii) Αποκατάσταση – Αρωγή. Επίσης από το 2011 έχει συνταχθεί από τη ΓΓΠΠ ειδικό σχέδιο αντιμετώπισης ΧΒΡΠ συνεπειών συνεπεία τρομοκρατικού γεγονότος. Ο ρόλος του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη με τους εποπτευόμενους φορείς ΓΓΠΠ, ΕΛΑΣ και Π.Σ. στην «εθνική πολιτική προστασία» είναι πλέον πρωταγωνιστικός. Οι 3 ανωτέρω φορείς, έχουν επιδείξει τη μεγαλύτερη ευαισθησία, από το υπόλοιπο Δημόσιο και έχουν μετατρέψει πολλές αποφάσεις από «χαρτιά σε πράξη». Τούτο προσδίδει και την έκταση των ευθυνών.

3.5 ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣΟι διεθνείς γεωπολιτικές εξελίξεις στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον, κατέληξαν στη δημιουργία «διεθνούς αστάθειας» και στην ανάπτυξη «Ασύμμετρων Απειλών». Μεταξύ των απειλών αυτών κυρίαρχη θέση κατέχει η τρομοκρατία με όλες τις παραφυάδες της [2, 10]. Ο ΟΗΕ προσπαθεί να προσαρμοσθεί στα νέα γεωπολιτικά δεδομένα ισορροπώντας μεταξύ δύο

συγκρουόμενων απαιτήσεων. Της υποταγής στη μοναδική Υπερδύναμη, και στην αυτόνομη ύπαρξή του («διεθνές άδικο»). Ο ΟΗΕ για τη ΧΒΡΠ απειλή έχει διαμορφώσει το κατάλληλο νομικό πλαίσιο αντιμετώπισής της. Οι ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη διεθνή τρομοκρατία έχουν διαμορφώσει μία δική τους αυτόνομη στρατηγική, την οποία προσπαθούν να επιβάλλουν στους συμμάχους τους και στους διεθνείς οργανισμούς ασφαλείας. Εάν κάτι τέτοιο δεν καταστεί δυνατό τους αγνοούν και δημιουργώντας συμμαχίες κατά περίπτωση (ad hoc) προωθούν τη στρατηγική αυτή. Oι ΗΠΑ στα πλαίσια του ΝΑΤΟ παρακολουθεί και επηρεάζει εκ του σύνεγγυς τα τεκταινόμενα αναφορικά με την ΧΒΡΠ απειλή, «δια» της λεγόμενης Ευρώ-Ατλαντικής δομής, επεμβαίνοντας ανάλογα σε σχέδια, δόγματα, ασκήσεις και συμπεράσματα. Η Ρωσία, χώρα που έχει εξέλθει από μία δραματική περίοδο της ιστορίας της βρίσκεται σε πολύ δυσχερή κατάσταση, κοινωνική, οικονομική, εσωτερικών ισορροπιών. Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή προσβλέπει στην πάσης φύσεως βοήθεια της Δύσεως και κυρίως των ΗΠΑ και δευτερευόντως της ΕΕ. Συγχρόνως είναι υποχρεωμένη, για Εθνικούς λόγους να διατηρήσει το προφίλ της μεγάλης δυνάμεως προκειμένου να μπορέσει να διατηρήσει την επιρροή της στις περιοχές ζωτικού στρατηγικού και όχι μόνο ενδιαφέροντος, όπως ο Καύκασος, η Κασπία, η Κεντρική Ασία και η Ανατολική Ευρώπη, περιοχές που ήδη έχει αναφανεί έντονο ενδιαφέρον από τις ΗΠΑ, κυρίως, αλλά και την ΕΕ. Η ΕΕ έχει επιτύχει σημαντικά επιτεύγματα στον τομέα της Οικονομικής ενοποιήσεως, αλλά απέχει πολύ από αυτή την πολιτική. Αυτή η καθυστέρηση εμφανίζεται σε κάθε

Page 3: Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην Ελλάδα / RISC

12 ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH 13

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

διεθνή κρίση όπου η κρίση μεταφέρεται στην ίδια την ΕΕ και μετατρέπεται σε κρίση συνοχής της ΕΕ. Η απειλή για την χώρα μας είναι δυνατό να προέλθει από εχθρική δύναμη ή τρομοκρατική ομάδα που διαθέτει ή μπορεί να κατασκευάσει-χρησιμοποιήσει ΧΒΡΠ ουσίες και να ενεργήσει στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο. Τα χημικά και βιολογικά όπλα καθώς και τα πυρηνικά είναι τμήμα παραγωγής της πολεμικής βιομηχανίας των χωρών που αναφέρθηκαν ανωτέρω. Η προσπάθεια απόκτησης όπλων μαζικής καταστροφής θα συνεχιστεί. Εφόσον μελλοντικά συνεχιστούν οι διακρατικές συγκρούσεις και τα προβλήματα ασφαλείας στην περιοχή, τα κίνητρα απόκτησης τέτοιων όπλων θα εξακολουθούν να υφίστανται. Το θέμα της ΧΒΡΠ απειλής απασχολεί, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ στα πλαίσια της Πολιτικής Προστασίας Εκτάκτου Ανάγκης[6,7]. Ειδικότερα :

Έχουν ήδη συγκροτηθεί τα αναγκαία όργανα, έχουν καταρτισθεί σχέδια, έχουν γίνει και έχουν προγραμματισθεί για το μέλλον ασκήσεις, έχουν θεσπισθεί διαδικασίες, με ιδιαίτερη βαρύτητα στα θέματα φυσικών καταστροφών, τρομοκρατίας και ΧΒΡΠ απειλής.

Έχουν εντοπισθεί τα «κρίσιμα» σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Και τα οποία είναι: Εντοπισμός και Προειδοποίηση, Κρίσιμη Υποδομή, Γεωργία – Τρόφιμα – Ύδατα, Περιφερειακός Συντονισμός- Συνεργασία.

Ο τρόπος που το ΝΑΤΟ, κεντρικά, συντονίζει, συλλέγει, αξιολογεί και αποφασίζει μας είναι γνωστός. Ποτέ δεν μας έλειψε η δυνατότητα συμμετοχής και τοποθέτησης των εθνικών απόψεων. Στο αντικείμενο της μελέτης είναι βέβαιο ότι το ΝΑΤΟ και τα μέλη χώρες που επηρεάζονται από αυτό, θα έχουν ανοικτά αυτιά σε

ό,τι διατυπώσουμε. Είναι θέμα εθνικής βούλησης η βελτίωση της ικανότητας και ποιότητας στον τομέα ΧΒΡΠ.

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Πολύ σύντομα η μορφή των ΧΒΡΠ επεισοδίων θα αλλάξει ριζικά τροποποιώντας αρχές οι οποίες σήμερα θεωρούνται αναλλοίωτες και τα συμβάντα θα κυριαρχήσουν σε όλα τα είδη των Επιχειρήσεων. Κατόπιν αυτού απαιτείται η άμεση συνειδητοποίηση από την πολιτεία, της σπουδαιότητας των ΧΒΡΠ απειλών. Οι ΧΒΡΠ απειλές στρέφονται κατά της εν γένει Ασφαλείας-Αμύνης της χώρας με καινοφανείς μεθόδους που απαιτούν σύγχρονο τρόπο πολιτικής σκέψεως και δράσεως, ο οποίος πρέπει να κινείται με ταχείς ρυθμούς και πολλές φορές εκτός γραφειοκρατικών αγκυλώσεων. Κατόπιν αυτού απαιτείται η Κυβέρνηση και η εν γένει Κρατική Μηχανή κατ΄ αρχήν να αντιληφθεί το πρόβλημα και στη συνέχεια με ταχείς ρυθμούς (Οργανωτικούς, Διοικητικούς, Νομοθετικούς) να το αντιμετωπίσει. Οι Βαλκανικές Χώρες δεν συνιστούν επί του παρόντος απειλή. Απαιτείται μια προσεκτική παρακολούθηση/ πληροφόρηση των ενεργειών της Τουρκίας σ΄ ότι αφορά ανάπτυξη του ΧΒΡΠ μέσων εις βάρος μας. Οι εμπλεκόμενοι φορείς προσανατολίζονται σε τρόπους αντιμετώπισης πλην όμως η διαπίστωση είναι ότι η αντιμετώπιση ΧΒΡΠ απειλών δεν είναι στις προτεραιότητες τους. Κατόπιν αυτού απαιτείται η ενημέρωση των Ηγεσιών τους προκειμένου οι αντιμετώπιση των ΧΒΡΠ απειλών να αποτελέσει αντικείμενο πρώτης προτεραιότητας. Σε επίπεδο Οργανισμών (ΟΑΣΑ, ΟΣΥ, ΟΣΕ, ΥΠΑ, ΕΥΔΑΠ) υπάρχει κάποια κινητικότητα. Βεβαίως, το γεγονός του «μη κτυπήματος στο σπίτι μας»

μέχρι τώρα, συμβάλλει σ΄ αυτόν το εφησυχασμό. Η αντιμετώπιση των ΧΒΡΠ απειλών θα πρέπει να τεθεί στις προτεραιότητες της Κυβερνήσεως εάν δεν επιθυμούμε να βρεθούμε προ εκπλήξεων και αιφνιδιασμών[12]. Τούτο θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ταχέως και αποτελεσματικά με πρόβλεψη σχετικών κονδυλίων στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Κατόπιν αυτού οι εμπλεκόμενοι φορείς υπό κεντρικό συντονισμό θα πρέπει να μελετήσουν τρόπους και μεθόδους συνεργασίας με ΑΕΙ, Εταιριών Εξοπλισμού, Δεξαμενές Σκέψεως και «ΧΒΡΠ hackers» (τρομοκράτες) έτσι ώστε αυτά/ές/οί να αναπτύξουν ικανότητα αντιδράσεως. Στην Ελληνική Δικαιοσύνη υπάρχει σοβαρό κενό αποκαλύψεως αδικημάτων συνυφασμένων με τη χρήση ΧΒΡΠ ουσιών. Κατόπιν αυτού υπάρχει επιβεβλημένη ανάγκη κατάρτισης σχετικού Νομικού πλαισίου το οποίο να αντιμετωπίζει τη ΧΒΡΠ απειλή σ΄ όλες τις εκφάνσεις της. Τέλος οι Πολιτικές ηγεσίες οφείλουν να επωμιστούν πρωτογενώς συγκεκριμένο έργο - ενέργειες -ευθύνες με εκπαίδευση στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων, με συστηματικό και πρακτικά μετρήσιμο τρόπο.

Η Ελλάδα οφείλει να παραμείνει συνεπής τόσο στις διαχρονικές θέσεις της όσο και στην επίσημη κοινή θέση της ΕΕ για τη μη διασπορά, υποστηρίζοντας την οικουμενικοποίηση (globalisation) όλων των Συνθηκών που αφορούν τον περιορισμό ή την απαγόρευση των ΟΜΚ. Ακόμη οφείλουμε ως Χώρα να υποστηρίζουμε την ανάγκη άρσης του μακροχρονίου αδιεξόδου που παρατηρείται στις διαπραγματεύσεις για την σύναψη συνθήκης για το σχάσιμο υλικό (FMCT/Fissile Material Cut-off Treaty), ώστε να ολοκληρωθεί από πλευράς διεθνούς δικαίου η

εποπτεία των πυρηνικών εξοπλισμών (παραγωγή – δοκιμές – διασπορά). Ακόμη, απέναντι στον υπαρκτό κίνδυνο διασποράς πυρηνικών όπλων, η Ελλάδα οφείλει να υποστηρίζει με θέρμη τη δημιουργία «αποπυρηνικοποιημένων ζωνών» σε ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη.

Η Ελλάδα πρέπει να αγωνίζεται και να ευδοκιμεί, υποστηρίζοντας τα Ελληνικά συμφέροντα, όπως έπραξε για χιλιάδες χρόνια, ανεξάρτητα του βαθμού αδίκου στο γεωπολιτικό περιβάλλον. Τούτο πρέπει να το πράττει συμμετέχοντας, όπως όλες οι «έξυπνες» χώρες, σε Διεθνή Συλλογικά Όργανα και Οργανισμούς, που συνιστούν τη μοναδική βάση επιβίωσης των πιο αδύναμων χωρών. Επίσης επιβάλλεται να προσεγγίσει το αντικείμενο ΧΒΡΠ Απειλή, μέσα από την «Κοινή ΧΒΡΠ Πολιτική» της ΕΕ, με εστίαση της προσοχής του «οδικού χάρτη» προς δύο βασικούς στόχους την Εξάπλωση Πυραυλικής Τεχνολογίας και τη Βίο-Χημική Εξάπλωση. Συγκεκριμένα:

1. Πυραυλική Τεχνολογία: Περιλαμβάνει τους φορείς ΧΒΡΠ, οι οποίοι σε περίπτωση στρατιωτικής χρήσης είναι πύραυλοι SCUDS. Τα 19 από τα 39 κράτη διαθέτουν στρατηγικούς πυραύλους (φορτίο 500 κιλά και απόσταση 1000 Χλμ). Από τις 4 χώρες που κατάφεραν να «αναπτύξουν-βελτιώσουν στρατηγικές επιδόσεις» σε κανονικούς πυραύλους SCUDS,

που αρχικά προμηθεύτηκαν, είναι η Αίγυπτος, το Ιράν, η Λιβύη και η Συρία. Η Πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει η ΕΕ είναι: (i) Να επιβλέπει και να ερευνά για ποιους λόγους μια χώρα επιζητά αύξηση τεχνολογικής υποστήριξης για βελτίωση πυραυλικής τεχνολογίας, (ii) Να θεσπίζει μέσα-μέτρα ελέγχου ανάπτυξης εξέδρας εξαπόλυσης πυραύλων, κυρίως από θάλασσα, (iii) Να επικεντρώσει την προσοχή στην παραγωγή όπλων ΧΒΡΠ, παρά μόνο στους πυραύλους φορείς και (iv) Να τηρεί ενήμερους τους πληθυσμούς για τις χρήσεις, σκοπιμότητες και συνέπειες.

2. Βιο-Χημική Εξάπλωση/Απειλή: Η γενική Πολιτική που πρέπει μα ακολουθήσει η ΕΕ είναι: (α) Πολιτικά και Νομικά Μέτρα (Έκδοση νομοθεσίας προληπτικά, Προκαθορισμό κριτηρίων για θέσεις ασφαλούς απολύμανσης, καταστροφής καταλοίπων, Ενίσχυση Διεθνών δικαστικών αρχών με πολιτική και «τεχνική» συνεργασία),

(β) Πρωτογενή Μέτρα (Επενδύσεις σε Υποδομή Υγείας και τεχνολογίες επικοινωνιών ανάγκης, Καθορισμό εξειδικευμένων εργαστηρίων σε γεωγραφικά διασπαρμένα νοσοκομεία για άμεσο εντοπισμό κρουσμάτων παθογένειας, Εξοικείωση των ιατρών και προσωπικού αμέσου αντιδράσεως σε ασυνήθεις νόσους και στις συνέπειες ειδικών τύπων τοξικών, με ετήσια βάση διαλέξεων, Εξοπλισμό με ειδικά μέσα για άμεσο εντοπισμό και διάγνωση των Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας, Εξασφάλιση αποθεμάτων φαρμάκων και υλικών όπως μάσκες, στολές κλπ), (γ) Συγκεκριμένα Μέτρα Αντιμετώπισης ΧΒΡΠ Απειλών (Εκπαίδευση πρώτων αποκριτών και στρατευμάτων να ενεργούν επιχειρούν σε ΧΒΡΠ μολυσμένο περιβάλλον, καθορισμό-θέσπιση κοινών κριτηρίων, προτύπων και διαδικασιών για ενσωμάτωση

Ευρωπαϊκών Δυνάμεων σε κοινές επιχειρήσεις, Αποθέματα αντιδότων εναντίον συγκεκριμένων χημικών, Αποθέματα εμβολίων εναντίον, μικρής πιθανότητας αλλά μεγάλων συνεπειών, μολυσματικών νόσων, Προσδιορισμό προτεραιοτήτων Υπηρεσιών και Προσωπικού), (δ) Ανεξάρτητες Ικανότητες Αξιολόγησης της ΕΕ (Αναγκαιότητα ανάπτυξης «ανεξάρτητων ικανοτήτων» Πληροφοριών, Ερμηνεία των στοιχείων υπό τις ανάγκες ασφάλειας της ΕΕ, υιοθέτηση «κοινών προτύπων» για ερμηνεία στοιχείων κινδύνων και απειλής, ύπαρξη κοινού κεντρικού οργάνου για πολιτική διαβούλευση και προειδοποίηση επί των κινδύνων ασφάλειας) και (ε) Εκπαίδευση:

Ανάγκη για Εκπαίδευση Υπηρεσιών Ασφάλειας, Πολιτικών (Υπευθύνων για λήψη αποφάσεων), ΜΜΕ, στη Διαχείριση Κρίσεων (Συνδυασμό ασκήσεων, Ρεαλιστικών πολλών ημερών διάρκειας ασκήσεων, Εκτέλεση των ασκήσεων μέχρι το σχεδιασμένο πέρας αυτών).

Εκτέλεση Ασκήσεων Διάσχισης Συνόρων (Οργάνωση διαδικασιών ενίσχυσης ανάγκης μεταξύ μελών ΕΕ, Πρόγραμμα τεχνικής υποστήριξης σε όλο το εύρος της ΕΕ).

Στρατηγική Επικοινωνιών Ανάγκης (Ανάπτυξη Στρατηγικών Επικοινωνιών για «πληροφόρηση κοινού και ανταπόκριση υπό έλεγχο», Προσδιορισμό κέντρων εξουσίας για πληροφόρηση Κοινού, Καθιέρωση διαδικασιών για διατήρηση των επικοινωνιών, Προσυνεννόηση – προσυμφωνία με διαφορετικά μέσα ΜΜΕ).

Εκπαίδευση Πολιτικών Ηγεσιών και Προσωπικού στις Επικοινωνίες Κρίσεων (Αναζήτηση διαδικασιών για Υψηλού κινδύνου Βιομηχανικές εγκαταστάσεις, Διαδικασίες εκκένωσης

Page 4: Εκτίμηση κινδύνου χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών (Χ.Β.Ρ.Π.) ουσιών στην Ελλάδα / RISC

14 ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Χ.Β.Ρ.Π. ΟΥΣΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠYPOΣBEΣTIKH EΠIΘEΩPHΣH 15

Βιομηχανιών).Προετοιμασία Κοινού (Διατήρηση

ικανοποιητικής πνευματικής και ψυχολογικής προετοιμασίας για καταστροφικά γεγονότα, Ανάλυση διαδικασιών και συνεπειών επιτόπια σε περιοχές υψηλού κινδύνου, Επικοινωνία με Δημόσια συζήτηση για την ρεαλιστική αξιολόγηση της απειλής και των προτεινόμενων μέτρων).

Όσον αφορά στη Χώρα μας πρέπει να κινηθεί στην αντιμετώπιση της Απειλής ΧΒΡΠ στο εξής εθνικό στρατηγικό πλαίσιο «Πιο Ενεργητικά, προετοιμασία Ηγεσίας στη Λήψη Αποφάσεων και Ενημέρωση Κοινού». Συγκεκριμένα:

α. Να υπάρξουν Οργανωτικές - Διοικητικές και Νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση της ΧΒΡΠ απειλής σε ό,τι αφορά στην Ασφάλεια-Άμυνα της χώρας στο μελλοντικό περιβάλλον απειλών.

β. Στη Γ.Γ.Π.Π. να δημιουργηθεί μια επιτροπή από όλους τους συναρμόδιους φορείς σ΄ ότι αφορά τις ΧΒΡΠ Απειλές, αντίστοιχη τις Υ.Ο.Δ. Η ομάδα αυτή, θα πρέπει:

(1) Σε στενή συνεργασία με ΕΥΠ και

ΥΠΕΞ να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην ΧΒΡΠ απειλή.

(2) Να τηρεί Τράπεζα Δεδομένων με τις περιπτώσεις χρήσεως ΧΒΡΠ ουσιών. Ακολούθως να αναλύει αυτές και να λαμβάνει κατάλληλα αποτρεπτικά μέτρα ή να προτείνει τα απαιτούμενα μέτρα που πρέπει να ληφθούν στις αρμόδιες Υπηρεσίες.

(3) Να «ωθήσει» τους εμπλεκόμενους φορείς να εντάξουν ενεργώς την αντιμετώπιση των ΧΒΡΠ απειλών στον Επιχειρησιακό σχεδιασμό τους.

(4) Σε Ασκήσεις Μεγάλης Κλίμακας να μεριμνά να συμπεριλαμβάνονται επεισόδια Επιχειρήσεων ΧΒΡΠ επεισοδίων.

(5) Να ενθαρρύνει τους εμπλεκόμενους φορείς όπως στον Προγραμματισμό Ετησίων Ασκήσεων να συμπεριλαμβάνουν Επεισόδια και Παίγνια ΧΒΡΠ απειλών.

(6) Να αναλάβει συντονιστικό ρόλο προκειμένου τα θέματα ΧΒΡΠ απειλών να ενταχθούν σε ανάλογο επίπεδο στην Ακαδημαϊκή, Επαγγελματική, Επιχειρησιακή και των διαφόρων Σχολών εκπαίδευση καθώς επίσης και στη μετεκπαίδευση Στελεχών των ΣΑ & ΕΔ σε Πανεπιστήμια αλλοδαπής.

(7) Να συνεργασθεί με καταλλήλους ερευνητικούς φορείς (ΑΕΙ, Εταιρίες Αμυντικού Υλικού, Δεξαμενές Σκέψεως) σε ότι αφορά στην ανάπτυξη ουσιών ΧΒΡΠ και τρόπους διεξαγωγής τούτων.

δ. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να ασχοληθεί με τις ΧΒΡΠ απειλές με τη θέσπιση ποινικών νόμων που να θέτουν φραγμό σε κάθε επίδοξο ΧΒΡΠ εγκληματία ανεξάρτητα της ευφυΐας, προθέσεων κ.λπ.

Αρχηγείο Πυροσβεστικού Σώματος/Διεύθυνση Εκπαίδευσης , Μουρούζη 4, 10674 Αθήνα, Τηλ.: 2132157750, Fax.: 2107407950, Email: [email protected]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ1. Μπόση Μ. (1999): «Ζητήματα ασφάλειας στη Νέα Τάξη Πραγμάτων», Εκδ. Παπαζήσης2. Μπόση Μ. (2003) «Η εξέλιξη της διεθνούς τρομοκρατίας μετά την 11η Σεπτεμβρίου», στο συλλογικό: «Νέες μορφές τρομοκρατίας», Εκδ. Παπαζήσης 3. Σχέδιο αντιμετώπισης ΧΒΡΠ απειλών κατά τους Ο.Α. Αθήνα 20044. Μπρεδήμας Α. (1990) «Διεθνείς Οργανισμοί-Πανεπιστημιακές Παραδόσεις, Νομικό Πλαίσιο, δομή, λειτουργία», Τεύχος Β΄, Εκδ. Αντ. Σάκκουλας, Αθήνα-

Κομοτηνή5. Ντόκος Θ. – Πιέρρος Φ. (1996) «Η Μεσόγειος προς τον 21ο αιώνα – Η θέση της Ελλάδας», Εκδ. Παπαζήση σελ.226-2526. Ντόκος Θ. - Τσάκωνας Π. (2005) «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας, Οικοδομώντας το Ελληνικό Μοντέλο στον 21ο αιώνα», Αθήνα, Εκδ. Παπαζήση7. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή

Περιφερειών, Ενίσχυση της Ικανότητας Πολιτικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2004) Βρυξέλλες 8. Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το πρόγραμμα της Χάγης: Δέκα προτεραιότητες για την προσεχή πενταετία. Μια

εταιρική σχέση για την ευρωπαϊκή ανανέωση στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης (2004) Βρυξέλλες9. ΚΟΙΝΗ ΔΡΑΣΗ 2004/551/ΚΕΠΠΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Σύσταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας, Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2004

Βρυξέλλες (http://www.europa.eu/agencies/security_agencies/eda/index_el.htm&http://www.europa.eu/scadplus/leg/el/lvb/r00002.htm Επίσημες Ιστοσελίδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τελευταία επίσκεψη 10 Ιουλίου 2007)

10. Chalaris Μ. αnd Saini Κ. (2004) «Risk assessment for Technological Catastrophes», Conference on International Terrorist Threats of the Olympic Games-The International Counter-Terrorism Academic Community Perspective 24-25/02/2004 Athens Greece

11. Χάλαρης Μ (2004) «Το ελληνικό πρότυπο στη Στρατηγική Αντιμετώπισης ΧΒΡΠ Απειλών», 8ο Συνέδριο Χημείας Ελλάδας-Κύπρου 10-13/12/04 Θεσσαλονίκη, Πρακτικά Συνεδρίου σελ. 125 ; Χάλαρης Μ. (2004) «Στρατηγική Αντιμετώπισης Κρίσης σε ΧΒΡΠ επεισόδιο (ελληνικό πρότυπο)» 6ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Τρομοκρατία: Στρατηγικές και Τακτικές Αντιμετώπισης Νέων Μορφών Τρομοκρατίας, 11-12 Μαρτίου 2004 Αθήνα

12. Χάλαρης Μ (2013) «Όπλα Μαζικής Καταστροφής: Μύθος ή Πραγματικότητα» στον ενημερωτικό διαδικτυακό τόπο openvoice.gr στη στήλη ΕΛΕΥΘΕΡΑ

ΞENAΓHΣEIΣ

Πυροσβεστικό Κλιμάκιο ΑμφίκλειαςΤου Ανθυποπυραγού Μαστροκώστα Γεωργίου

Με μια ματιά Ο Δήμος Αμφίκλειας - Ελάτειας είναι δήμος της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας με έκταση 493,5 km2 και πληθυσμό 10.940 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Ο Δήμος Αμφίκλειας- Ελάτειας, με έδρα την Κάτω Τιθορέα, βρίσκεται στους πρόποδες του καταπράσινου Παρνασσού και απλώνεται στην κοιλάδα του ποταμού Κηφισσού. Περιλαμβάνει τις κωμοπόλεις της Αμφίκλειας (Δαδί), της Κάτω Τιθορέας (Κηφισοχώρι) και της Ελάτειας. Επίσης τα δημοτικά διαμερίσματα της Άνω Τιθορέας (Βελίτσα), Σφάκας, Λευκοχωρίου, Παναγίτσας, Αγίας Παρασκευής, Μπράλλου, Δρυμαίας, Ξυλικούς, Αγίας Μαρίνας, Μοδίου, Παλαιοχώριου Δωριέων και του Τιθρώνιου.

Ιστορία Παρόλο που πρόκειται για ένα μικρό δήμο, η περιοχή έχει να επιδείξει μνημεία υψίστης ιστορικής σημασίας και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Η Τιθορέα που δεσπόζει στην κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισσού, δημιουργήθηκε κατόπιν μετακινήσεως του πληθυσμού της Άνω Τιθορέας με σκοπό την ευκολότερη επιβίωση των κατοίκων, την ενασχόληση τους με την γεωργία αντί της κτηνοτροφίας και την ευκολότερη πρόσβαση τους σε αστικά κέντρα μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής. Η Άνω Τιθορέα ( Βελίτσα) διαθέτει πανάρχαια ιστορία καθώς αποτελούσε τη μητρόπολη των

Φωκαίων. Στην περιοχή της υπήρχε Ναός της Αθηνάς, του Ασκληπιού, Θεραπευτήριο και αρχαίο Θέατρο. Επίσης στην περιοχή υπήρχε και το Άδυτο της θεάς Ίσιδος. Στην επανάσταση του 1821 ο οπλαρχηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος είχε σαν ορμητήριό του, μια σπηλιά στην νοτιοανατολική απόκρημνη πλευρά του χωριού, ενώ εδώ έστησε το αρχηγείο του και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Το σπίτι αυτό σώζεται και βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο του Χωριού. Στις 24 Απριλίου 1943 οι Ιταλοί έκαψαν το σύνολο σχεδόν των σπιτιών του Χωριού και οι κάτοικοι καταφύγανε στις σπηλιές και τα εξωκλήσια του Παρνασσού. Σήμερα η Τιθορέα είναι μια σύγχρονη εμπορική και γεωργική πόλη με παραδοσιακό χρώμα, δροσερές πλατείες και ταβέρνες με ντόπια εδέσματα όπου ο επισκέπτης αισθάνεται τη φιλοξενία των κατοίκων και την ηρεμία του φυσικού περιβάλλοντος. Έχει το πλεονέκτημα να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το Χιονοδρομικό Κέντρο και τον Εθνικό

Δρυμό του Παρνασσού.Η Ελάτεια βρίσκεται απλωμένη

στην ανατολική πλευρά της κοιλάδας του Κηφισού στις πλαγιές του όρους Καλλίδρομου και αποτελεί μια πεδινή κωμόπολη. Είναι το σημείο απ’ όπου ο οδοιπόρος ξεκινά την περιήγηση στη Λοκρίδα και στους αρχαίους της χρόνους. Σημαντική πόλη της αρχαίας Φωκίδας, πήρε το όνομά της, σύμφωνα με την ιστορία του Παυσανία, από τον μυθικό βασιλιά Έλατο, γιο του Αρκάδα. Το 346 π.Χ., η Ελάτεια καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες του Φιλίππου, ο οποίος την οχύρωσε και τη χρησιμοποίησε ως βάση του για την εκστρατεία κατά των πόλεων της νότιας Ελλάδας, ενώ παρέμεινε σημαντική πόλη και κατά τη ρωμαϊκή εποχή.

Ο επισκέπτης της Ελάτειας θα θαυμάσει την Αρχαιολογική Συλλογή, όπου με τρόπο εποπτικό και συνάμα διδακτικό, ξετυλίγεται η ιστορία και τον αρχαιολογικό χώρο στο Αλωνάκι με το Μυκηναϊκό Νεκροταφείο. Οι μνημειώδεις λαξευτοί, θαλαμωτοί τάφοι της Ελάτειας και της ευρύτερης

Γενική άποψη της Αμφίκλειας