Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή - Π α θ η τ ι κ ή Σ ύ ν τ α ξ η

Οι εφημερίδες δημοσιεύουν άρθρα ποικίλου περιεχομένου.

Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή διαμόρφωσε το πλαίσιο νόμου.

Ενεργητική Σύνταξη (ρήμα ενεργητικής φωνής)

Δίνεται έμφαση στο υποκείμενο της

πρότασης, δηλαδή στο πρόσωπο που ενεργεί

Το ύφος του κειμένου είναι πιο απλό,

καθημερινό και παρουσιάζει στοιχεία

προφορικότητας

Ο νόμος υπερψηφίστηκε από το νομοθετικό σώμα.

Το γεγονός προβλήθηκε από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα.

Συνελήφθη ο κακοποιός (εννοείται από τις αστυνομικές αρχές).

Παθητική Σύνταξη (ρήμα παθητικής

φωνής+ποιητικό αίτιο)

Δεν είναι γνωστό το υποκείμενο ή

εννοείται εύκολα ή αποκρύπτεται

Δίνεται έμφαση στην πράξη

Το ύφος του κειμένου είναι πιο

επίσημο και ο λόγος αποκτά

ποικιλία

Μ ε τ α τ ρ ο π ή Ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή ς Σ ύ ν τ α ξ η ς σ ε Π α θ η τ ι κ ή

Ο αναλφαβητισμός αναστέλλει την κοινωνική ανάπτυξη [ΤΘ GI_A_NEG_0_4576]

Η κοινωνική ανάπτυξη αναστέλλεται από τον αναλφαβητισμό

Υ Ρ Α

Ρ Υ Π. Αίτιο

Κ α ν ό ν ε ς μ ε τ α τ ρ ο π ή ς

Το αντικείμενο της Ενεργητικής σύνταξης γίνεται υποκείμενο της Παθητικής.

Το υποκείμενο της Ενεργητικής σύνταξης γίνεται ποιητικό αίτιο της Παθητικής

με την πρόθεση από+αιτιατική.

Το ρήμα της Ενεργητικής σύνταξης τρέπεται σε ρήμα Παθητικής φωνής στον ίδιο

πάντα χρόνο.

Σε περιπτώσεις δίπτωτων ρημάτων το έμμεσο αντικείμενο είτε διατηρείται (1) είτε

τρέπεται σε εμπρόθετο (2).

Το υπουργείο τού χορήγησε εκπαιδευτική άδεια.

Από το υπουργείο τού χορηγήθηκε εκπαιδευτική άδεια. (1)

Από το υπουργείο χορηγήθηκε σε αυτόν εκπαιδευτική άδεια. (2)

Σε περιπτώσεις δίπτωτων ρημάτων με δύο αιτιατικές από τις οποίες η μία είναι

αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου, το αντικείμενο της

Ενεργητικής σύνταξης τρέπεται κανονικά σε υποκείμενο της Παθητικής και το

κατηγορούμενο αντικειμένου της Ενεργητικής τρέπεται σε κατηγορούμενο

υποκειμένου της Παθητικής.

Οι ιστορικοί ονομάζουν τον 5ο αιώνα π.Χ. «χρυσό».

Ο 5ος αιώνας π.Χ. ονομάζεται από τους ιστορικούς «χρυσός».

Σημείωση: Ακολουθείται η αντίστοφη πορεία για τη μετατροπή της Παθητικής

σύνταξης σε Ενεργητική.

Ενδεικτική απάντηση άσκησης

«Η μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης δυσχεραίνει την επιτυχή

ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας». [ΤΘ GI_A_NEG_0_4573]

1. Να αιτιολογήσετε τη χρήση ενεργητικής σύνταξης από το συγγραφέα.

Η ενεργητική σύνταξη χρησιμοποιείται από το συγγραφέα για να δώσει

έμφαση στο υποκείμενο της πρότασης (Η μη ολοκλήρωση), δηλαδή το αίτιο

που οδηγεί σε ανεπιτυχή απορρόφηση των ατόμων στον επαγγελματικό τομέα.

Παράλληλα, το ύφος του κειμένου καθίσταται πιο απλό και οικείο στον

αναγνώστη.

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Η επιτυχής ενσωμάτωση των ατόμων στην αγορά εργασίας δυσχεραίνεται από

τη μη ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Ασκήσεις

«Τα στοιχεία-σοκ παρουσίασε η Unesco, με αφορμή τη χθεσινή, παγκόσμια

ημέρα για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού». [ΤΘ GI_A_NEG_0_2303]

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της σύνταξης από τον αρθρογράφο.

2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

«Η Ελλάδα κατατάσσεται από τον ΟΗΕ στην 35η θέση παγκοσμίως, καθώς τα

περισσότερα αναπτυγμένα κράτη του κόσμο έχουν εξαλείψει το πρόβλημα του

αναλφαβητισμού». [ΤΘ GI_A_NEG_0_2685]

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της παθητικής σύνταξης στην πρώτη πρόταση

από την αρθρογράφο.

2. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική και την ενεργητική σε

παθητική.

«Η ανάγκη για άμεση δράση στο ζήτημα του αναλφαβητισμού έχει ήδη

επισημανθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή». [ΤΘ GI_A_NEG_0_2319]

1. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της σύνταξης από τον αρθρογράφο.

2. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

Αναλφαβητισμός

Ο χαρακτηρισμός αναλφάβητος αποδίδεται γενικά σε εκείνους τους ανθρώπους οι οποίοι

δεν είναι σε θέση να εκτελέσουν με επιτυχία ενέργειες ανάγνωσης, γραφής και

υπολογισμών. Ειδικότερα διακρίνονται δυο επιμέρους κατηγορίες:

Απόλυτος αναλφαβητισμός

Πρόκειται για γενικό, απόλυτο αναλφαβητισμό. Αφορά τα άτομα που δεν γνωρίζουν ούτε

γραφή ούτε ανάγνωση, ενώ παράλληλα αγνοούν και τις στοιχειώδεις πράξεις της

αριθμητικής. Ο οργανικός αναλφαβητισμός είναι δείκτης της μέριμνας μιας κοινωνία, ενός

κράτους για την εκπαίδευση και είναι ενδεικτικός την πολιτιστικής πολιτικής που

ασκείται στα πλαίσια της πολιτείας.

Μερικός αναλφαβητισμός

Αναφέρεται στα άτομα που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, έχουν

φοιτήσει δηλαδή στις μισές περίπου τάξεις του δημοτικού σχολείου. Τα άτομα αυτά έχουν

λάβει στοιχειώδη μόρφωση και θεωρούνται ημιαναλφάβητα. Ωστόσο, ο μερικός

αναλφαβητισμός ξεφεύγει από τα πλαίσια της παιδείας και χαρακτηρίζει τα άτομα που

δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν γεγονότα και πρακτικές της καθημερινής ζωής,

κοινωνικής, οικονομικής ή άλλης, αποτελεί, με άλλα λόγια, μια συνθήκη κατά την οποία τα

άτομα δεν έχουν την κατάλληλη επικοινωνία με το περιβάλλον τους.

Χωρίς αμφιβολία προκαλεί εντύπωση το γεγονός όχι μόνο της ύπαρξης αλλά και, πολύ

περισσότερο, της αύξησης των αναλφάβητων σε μια εποχή η οποία χαρακτηρίζεται από

γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, ποικίλες δυνατότητες

πληροφόρησης, γενίκευση της εκπαίδευσης, σύγχρονα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καθώς

και από την ανάδυση του φαινομένου της εξειδίκευσης στο χώρο της εργασίας. Όλα τα

παραπάνω στοιχεία συνθέτουν μια εικόνα της σύγχρονης ζωής που δεν συνάδει με την

εκδήλωση φαινομένων όπως ο αναλφαβητισμός καθώς, θεωρητικά τουλάχιστον,

καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, διεύρυνση της πληροφόρησης και οι ειδικότερες,

αυξανόμενες απαιτήσεις των σύγχρονων επαγγελμάτων θα έπρεπε να εγγυώνται την

επιτυχή ένταξη όλων των ατόμων στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ο αναλφαβητισμός εκδηλώνεται, κατά κύριο λόγο, στις υπανάπτυκτες ή στις

αναπτυσσόμενες χώρες. Τούτο όμως δε σημαίνει ότι αντίστοιχα φαινόμενα δεν

παρατηρούνται και στις ανεπτυγμένες χώρες, όπου εκδηλώνονται κυρίως στα πλαίσια

κοινωνικών μειονοτήτων (μετανάστες, οικονομικά αδύναμοι), ενώ παράλληλα πλήττουν

τις γυναίκες και τον αγροτικό πληθυσμό σε μεγάλη αναλογία.

Αίτια του φαινομένου

Προβλήματα επιβίωσης/οικονομικά προβλήματα. Αποτελούν την κυριότερη αιτία εγκατάλειψης της εκπαίδευσης καθώς πολλά παιδιά εξαναγκάζονται από τέτοιου είδους δυσχέρειες να εργαστούν από μικρή ηλικία. Προβλήματα οικονομικά ως αίτιο του αναλφαβητισμού, διαπιστώνονται και σε επίπεδο κρατικών φορέων. Σε μια χώρα με χαμηλό βιοτικό επίπεδο και επιτακτικά οικονομικά προβλήματα η ίδρυση εκπαιδευτικών κέντρων δεν αποτελεί προτεραιότητα.

Ο αναλφαβητισμός συνιστά σε κάποιο βαθμό αποτέλεσμα του ελληνικού παρελθόντος. Το μακρύ διάστημα της τουρκικής κυριαρχίας, οι τραγικές συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και ο συνακόλουθος εμφύλιος σπαραγμός ταλάνισαν το εκπαιδευτικό σύστημα και δεν επέτρεψαν τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για συστηματική καλλιέργεια και εδραίωση των εκπαιδευτικών διαδικασιών.

Ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος. Σε αρκετές περιπτώσεις οι ίδιοι οι γονείς δεν ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να συνεχίσουν τη φοίτησή τους στα σχολείο επικαλούμενοι οικονομικά προβλήματα. Στην ουσία πρόκειται για εκδήλωση αρνητικής στάσης απέναντι στον ίδιο τον θεσμό της εκπαίδευσης από γονείς που δεν είχαν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τα νάματα της παιδείας και, κατ’ αναλογία, ορμώμενοι από το παράδειγμά τους, θεωρούν περιττή και ανώφελη την ενασχόληση με ανάλογα ζητήματα. Συνήθως θύματα τέτοιων στερεοτύπων είναι τα κορίτσια και σε μικρότερο βαθμό τα αγόρια. Στα πλαίσια των αιτίων που ανάγονται στο οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να τονίσουμε τις περιπτώσεις αδιαφορίας των γονιών για τα παιδιά τους που κάποτε αγγίζουν τα όρια της εγκληματικής αμέλειας ή της κακομεταχείρισης, αλλά και τις κακές σχέσεις ανάμεσα στους ίδιους τους γονείς που οπωσδήποτε έχουν άμεσο αντίκτυπο στο παιδί και στη διάθεση που αυτό δείχνει για κοινωνικοποίηση και εξέλιξη.

Εκπαιδευτική πολιτική της πολιτείας. Η ευθύνη της έγκειται στο γεγονός ότι πολλά σχολεία της περιφέρειας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υποδομής και λειτουργίας. Οι σοβαρές ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό και εκπαιδευτικό υλικό, η μη ύπαρξη νυχτερινών σχολείων για εργαζόμενους και εκπαιδευτικών κέντρων για άτομα με ειδικές ανάγκες υπονομεύουν την εκπαίδευση, την παιδεία στο σύνολό της και διαιωνίζουν το πρόβλημα του αναλφαβητισμού.

Ύπαρξη μειονοτήτων. Σε μεγάλο βαθμό τα παιδιά που δεν παρακολουθούν τις σχολικές διαδικασίες ή δεν ολοκληρώνουν τη φοίτησή τους σε κάποιο εκπαιδευτικό κέντρο προέρχονται από ασθενείς κοινωνικές ομάδες (μετανάστες, αθίγγανοι κ.τ.λ.). Τα παιδιά αυτά είτε αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και εξαναγκάζονται σε εργασία είτε απομακρύνονται από τις εκπαιδευτικές διαδικασίες λόγω των διακρίσεων που δεν λείπουν στα πλαίσια ενός κοινωνικού σχήματος όπως το σχολείο. Η διαφορετική γλώσσα, η διαφορετική θρησκεία, κάποτε και το διαφορετικό χρώμα του δέρματος συντελούν στην απομόνωση του παιδιού και το αποθαρρύνουν να συνεχίσει το σχολείο.

Αδιαφορία για την απόκτηση γνώσεων. Αρκετοί νέοι σήμερα απομακρύνονται εκούσια από το σχολείο του οποίου τις δραστηριότητες θεωρούν ανούσιες και περιττές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός της υπερπληροφόρησης που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή, στην απόλυτη εξειδίκευση που παράγει έργο δύσκολα κατανοητό και αφομοιώσιμο από το ευρύ κοινό.

Συνέπειες του αναλφαβητισμού

Άτομο

Αδυναμία των αναλφάβητων να κατοχυρώνουν, να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Προβλήματα στην επικοινωνία, στις καθημερινές συναλλαγές που έχουν γίνει, σε αρκετές

περιπτώσεις, εξαιρετικά σύνθετες και πολύπλοκες. Αδυναμία απορρόφησης αναλφάβητων στην αγορά εργασίας. Ας μην ξεχνάμε πως σε μια

εποχή που αναζητά εξειδικευμένες γνώσεις, ο αναλφάβητος βρίσκεται σε δεινή θέση, αντιμετωπίζει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο το πρόβλημα της ανεργίας.

Δημιουργία συμπλεγμάτων κατωτερότητας και μειονεξίας. Η διαταραχή αυτή της ψυχολογίας του ατόμου ενέχει συνέπειες και για τον κοινωνικό σχηματισμό στο βαθμό που εκείνος ο οποίος δεν έχει αυτοπεποίθηση και δεν διεκδικεί, δεν συμμετέχει ούτε στις κοινωνικές διαδικασίες, απομονώνεται και περιθωριοποιείται.

Ο αναλφάβητος δεν αναπτύσσει πλήρως την προσωπικότητά του, δεν αποδεσμεύεται από προκαταλήψεις και στερεότυπα. Και αυτό οφείλεται στο ότι δεν αναπτύχτηκε ο κριτικός στοχασμός, δεν καλλιεργήθηκαν οι πνευματικές δυνάμεις.

Ο αναλφάβητος δεν είναι σε θέση να γνωρίσει τη χαρά και την πληρότητα που η γνώση προσφέρει και κατ’ επέκταση δεν μπορεί να καρπωθεί τα οφέλη της (ψυχαγωγία, ενημέρωση κ.τ.λ.).

Η αμάθεια παρεμποδίζει τα άτομα να γνωρίσουν ολόπλευρα την πολιτιστική τους παράδοση, να αναπτύξουν την εθνική τους συνείδηση.

Ο αναλφαβητισμός των γυναικών αποτελεί τροχοπέδη για τη χειραφέτησή τους. Κοινωνία

Καθυστέρηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, μείωση πολιτιστικού και οικονομικού ανταγωνισμού που οδηγούν προοδευτικά στην εξάρτηση από προηγμένες χώρες.

Διαιωνίζεται και διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και στις υπανάπτυκτες χώρες.

Επιπτώσεις στο δημοκρατικό πολίτευμα. Η μειωμένη πνευματική αντίσταση που συνοδεύει φαινόμενα αναλφαβητισμού επιτρέπει την αυθαίρετη άσκηση της εξουσίας, την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των πολιτών, ακόμα και την επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων.

Τρόποι αντιμετώπισης

Εξασφάλιση του δικαιώματος της εκπαίδευσης για όλους τους πολίτες της χώρας αλλά και όσους φιλοξενούνται σε αυτήν, ανεξαρτήτως θρησκεύματος ή εθνικότητας, με τις κατάλληλες νομοθετικές διατάξεις.

Εξασφάλιση των κατάλληλων υποδομών για επαρκή και ποιοτική εκπαίδευση, ιδιαίτερα δε στην περιφέρεια της χώρας (κατασκευή περισσότερων και καλύτερα εξοπλισμένων σχολείων, επαρκής αριθμών διδασκόντων κ.τλ.).

Μέριμνα από την πολιτεία για τα παιδιά άπορων οικογενειών ώστε αυτά να μην εξαιρούνται από την εκπαιδευτική διαδικασία.

Απαγόρευση της παιδικής εργασίας. Νυχτερινά σχολεία και προγράμματα κατάρτισης ενήλικων αναλφάβητων.

Κατάλληλα επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί με συναίσθηση του ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν στα πλαίσια του σχολείου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα πρέπει να δείχνουν σε παιδιά που προέρχονται από ταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον, παιδιά απόρων οικογενειών, παιδιά μεταναστών, αθίγγανων ή παλιννοστούντων καθώς και εκείνα που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες ώστε να μην αποθαρρύνονται και να μην οδηγούνται στην εγκατάλειψη του σχολείου.

Κατάλληλη ενημέρωση από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για το πρόβλημα του αναλφαβητισμού και για τα προγράμματα επιμόρφωσης ώστε οι αναλφάβητοι να μην αισθάνονται απομονωμένοι, να κατανοήσουν ότι υπάρχουν και άλλοι στην ίδια κατάσταση και ότι υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης των συνθηκών ζωής τους. Παράλληλα τα Μ.Μ.Ε. στα πλαίσια μιας εκπαιδευτικής πολιτικής, θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν ως προς την μετάδοση και προβολή προγραμμάτων με εκπαιδευτικό υπόβαθρο που θα προσφέρουν στοιχειώδεις γνώσεις και θα καλλιεργούν το πνεύμα των πολιτών.

Νέες κατευθύνσεις στην εκπαίδευση. Το σχολείο δεν μπορεί να περιορίζει το ρόλο του στην προπαρασκευή μελλοντικών φοιτητών. Οφείλει να εκσυγχρονιστεί ώστε να μπορεί να φέρει σε επαφή τους νέους ανθρώπους με τα δεδομένα της νέας εποχής, να τους καταστήσει δηλαδή ικανούς στον τρόπο διαχείρισης του τεράστιου όγκου των πληροφοριών και των γνώσεων που τους κατακλύζουν, καθώς αυτές αποτελούν μέσο πρόσκτησης του περιβάλλοντος κόσμου, της σύνθετης και περίπλοκης πραγματικότητας που δομεί την καθημερινότητα.