- 1 -

ΕΡΓΑΣΙΑ PROJECT Β΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΓΕΛ ΒΑΣΙΛΚΟΥ

Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ : 4 ΘΕΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ

Τα πρόσωπα που απεικονίζονται είναι: α) Ιπποκράτης(πάνω αριστερά) , β)

Γαληνός (πάνω δεξιά), γ) Αβικκένας (κάτω δεξιά , Γιατρός της Αραβίας κατά τον

Μεσαίωνα ) , δ) Παπανικολάου

- 2 -

Εισαγωγή Η Ιατρική έχει απασχολήσει τον άνθρωπο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Καθηµερινά βρισκόµαστε αντιµέτωποι µε προβλήµατα τα οποία απαιτούν γνώσης ιατρικής ,για να επιλυθούν , όπως για παράδειγµα διάφοροι τραυµατισµοί . Με την εργασία αυτήν επιθυµούµε να εµβαθύνουµε στον τοµέα αυτόν, να γνωρίσουµε τις σηµαντικότερες ασθένειες , τις πρώτες βοήθειες , την επιστήµη της χειρουργικής αλλά και να ρίξουµε µια µατιά στους δηµοφιλέστερους γιατρούς , Έλληνες και ξένους .

- 3 -

Περιεχόµενα:

Κεφάλαιο 1: Πρώτες Βοήθειες……………………………………………4 • Γενικές Αρχές Παροχής Πρώτων Βοηθειών………………………….5 • Τραύµατα –Αιµοραγία………………………………………………..13 • Εγκάυµατα……………………………………………………………15 • Κακώσεις οστών και αρθρώσεων……………………………………16 Κεφάλαιο 2:Ασθένειες…………………………………………………...24 • Καρκίνος……………………………………………………………...24 • AIDS………………………………………………………………….50

• Ηπατίτιδα……………………………………………………………..55 • Γρίπη………………………………………………………………….61 Κεφάλαιο 3:Παθήσεις Πρόσώπου……………………………………….65 • Οδοντιατρική…………………………………………………………65 • Αυτί…………………………………………………………………..73 • Τράχηλος(Λαιµός)…………………………………………………...76 • Μύτη…………………………………………………………………77 • ΩΡΛ Χειρουργική……………………………………………………79 Κεφάλαιο 4 : Χειρουργική………………………………………………91 • Ροµποτική Χειρουργική……………………………………………...91 • Μεταµοσχεύσεις……………………………………………………..96 • Επεµβάσεις Ρουτίνας………………………………………………..107 • Επεµβάσεις Αισθητικής-Πλαστικής Χειρουργικής…………………112 • Σπουδαίοι Χειρούργοι………………………………………………116 Κεφάλαιο 5 : Γιατροί και Νόµπελ Ιατρικής …………………………...118 • Νόµπελ Ιατρικής ……………………………………………………118 • ∆ιάσηµοι Αρχαίοι Έλληνες Γιατροί………………………………...142 • ∆ιάσηµοι Σύγχρονοι Έλληνες Γιατροί……………………………...150

Συντελεστές…………………………………………………………….161 Πηγές…………………………………………………………………...162

- 4 -

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

Τι Είναι Οι Πρώτες Βοήθειες;

Πρώτη βοήθεια είναι η άµεση και προσωρινή φροντίδα που παρέχεται στο θύµα ενός ατυχήµατος η σε κάποιον που αρρώστησε ξαφνικά, µέχρι τη µεταφορά του στο νοσοκοµείο. Πρώτες βοήθειες είναι το σύνολο των θεραπευτικών αρχών, οι οποίες πρέπει να εφαρµόζονται µε επιδεξιότητα, σε περιπτώσεις κακώσεως ή ξαφνικής ασθένειας, µε την χρησιµοποίηση των διαθέσιµων εκείνη την στιγµή, υλικών.

Σκοπός τού να δοθούν οι πρώτες

βοήθειες, είναι:

1. η διατήρηση του πάσχοντα στην ζωή, 2. η µη χειροτέρευση της καταστάσεώς του και 3. η όσο το δυνατόν γρηγορότερη ανάρρωσή του. ∆εν πρέπει βέβαια ποτέ να ξεχνάµε ότι στην ουσία και ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για σοβαρό περιστατικό, ο ρόλος εκείνου που παρέχει τις Πρώτες Βοήθειες, είναι να διατηρήσει σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση τον πάσχοντα, µέχρι να τον αναλάβει κάποιος γιατρός ή µέχρι να µεταφερθεί στο πλησιέστερο νοσοκοµείο. Για τον λόγο αυτό, σηµαντικότερη θέση µέσα στην παροχή τού συνόλου των Πρώτων Βοηθειών, κατέχει η πάρα πολύ ΓΡΗΓΟΡΗ κλήση του ασθενοφόρου ή εν πάση περιπτώσει, η γρήγορη και όσο το δυνατόν ασφαλέστερη µεταφορά του τραυµατία σε νοσοκοµειακή µονάδα.

Βασικές Αρχές Στον Τόπο Του Ατυχήµατος

1. Να αποφεύγονται οι άσκοπες κινήσεις και µετακινήσεις του τραυµατία. 2. Σκέπασµα του τραυµατία µε µία κουβέρτα και αποφυγή εντριβών και µαλάξεων, ιδίως στα µέρη στα οποία πονά. 3. Αποκατάσταση της αναπνοής. 4. Σταµάτηµα της αιµορραγίας µε πίεση (επίδεση). 5. Αφαίρεση των ρούχων. 6. Τοποθέτηση του τραυµατία υπτίως, µε το κεφάλι στα πλάγια, για να αποφεύγεται η εισρόφηση από τυχόν εµετό. 7. ∆εν χορηγούµε υγρά στο στόµα.

- 5 -

8. Να καλέσουµε Ασθενοφόρο, το συντοµότερο. 9. Να µην διπλώνουµε τον ασθενή, ώστε να χωρέσει στο αυτοκίνητο για να τον µεταφέρουµε εµείς. 10. Η µετακίνηση του ασθενούς (εάν χρειάζεται) να γίνεται µε κουβέρτα, αφού βέβαια τον τοποθετήσουµε µε ήπιες κινήσεις (π.χ. δια κυλίσεως).

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Οι γενικοί κανόνες συµπεριφοράς για όποιον παρίσταται σ΄ ένα ατύχηµα είναι: 1. Παροχή προστασίας 2. Εξέταση του τραυµατία και ενδεχόµενα επείγοντα µέτρα: • Εξασφάλιση αναπνοής • Εξασφάλιση κυκλοφορίας του αίµατος • ∆ιακοπή αιµορραγίας • Πλύση χηµικών ή θερµικών εγκαυµάτων • Τοποθέτηση του τραυµατία σε θέση ασφαλείας • Κλήση βοήθειας 3. Αποφυγή περιττών µετακινήσεων (ιδιαίτερα σε περίπτωση πτώσης ή τροχαίου ατυχήµατος) 4. Αποφυγή εντριβών, αλλαγής θέσης κλπ. Σκεπάστε τον τραυµατία και περιµένετε το ΕΚΑΒ, επεµβαίνοντας ΜΟΝΟ σε περίπτωση ασφυξίας, καρδιακής ανακοπής ή αιµορραγίας 5. Σε περίπτωση απώλειας αισθήσεων µε εµετό, γυρίστε το κεφάλι του τραυµατία στο πλάι για ν΄ αποφευχθεί η εισρόφηση του εµέτου 6. Μη δίνετε ποτέ στον τραυµατία να πιεί, και ιδιαίτερα αποφεύγετε τη χορήγηση οινοπνευµατωδών 7. Για εξέταση και εκτίµηση των κακώσεων, τα ενδύµατα δεν αφαιρούνται γδύνοντας τον τραυµατία αλλά κόβονται µε ψαλίδι

ΑΝΑΚΟΠΗ ΚΑΡ∆ΙΑΚΗΣ – ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Άµεση ανάγκη Μεταφορά και αντιµετώπιση το ταχύτερο δυνατόν. ΜΑΖΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΒΑΡΥΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΚΡΑΝΙΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΚΑΚΩΣΗ ΤΡΑΥΜΑ ΣΤΟ ΘΩΡΑΚΑ 1. Κατεπείγουσα ανάγκη (µεταφορά – αντιµετώπιση εντός 1 ώρας) ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΠΟΛΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΚΡΩΝ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΡΑΥΜΑ 2. Επείγουσα ανάγκη (µεταφορά – αντιµετώπιση εντός 3 ωρών)

- 6 -

ΚΑΤΑΓΜΑ ΣΠΟΝ∆ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΚΑΤΑΓΜΑ ΛΕΚΑΝΗΣ ΕΠΙΠΛΕΓΜΕΝΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΚΡΩΝ ,ΒΑΘΕΙΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ 3. Μη επείγουσα ανάγκη: απλά κατάγµατα επιπόλαια τραύµατα

Πλάγια θέση ασφαλείας.

Απελευθέρωση Αεραγωγών. Έλεγχος Αναπνοής.

Υπερέκταση κεφαλής για εξασφάλιση ελεύθερης διόδου αέρα.

- 7 -

Τεχνητή Αναπνοή (Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση)

1. Να γίνει έλεγχος της ασφάλειας του περιβάλλοντος

2. Να γίνει έλεγχος αν το άτοµο έχει τις αισθήσεις του

• Κουνήστε ελαφρά από τους ώµους το θύµα και φωνάξτε: Είσαι καλά; • Φωνάξτε: Βοήθεια

- 8 -

3. Να γίνει έλεγχος στην αναπνοή • Σηκώστε το κεφάλι προς τα πίσω µε: α) το ένα σας χέρι πάνω στο µέτωπο και β) τον δείκτη και το µέσο δάκτυλο του άλλου χεριού σας στο πηγούνι

• Ελέγξτε τη στοµατική κοιλότητα για τυχόν περιεχόµενο. • Πλησιάστε το µάγουλό σας, στο στόµα του ατόµου, για 10 δευτερόλεπτα: • ακούστε την αναπνοή του • κοιτάξτε εάν το στήθος του κινείται δείτε • νοιώστε αν βγαίνει αέρας

- 9 -

Για να κάνετε “τεχνητή αναπνοή":

1. Αν το θύµα αντιδρά και αναπνέει. • Αφήστε το στη θέση που το βρήκατε (εκτός αν ο χώρος που βρίσκεται

είναι επικίνδυνος). • Ζητήστε βοήθεια, εάν χρειάζεται και µείνετε δίπλα του ελέγχοντας την

κατάστασή του.

2. Αν το θύµα δεν αντιδρά αλλά αναπνέει κανονικά. Γυρίστε το στην πλάγια θέση, Καλέστε βοήθεια και Ελέγξτε εάν συνεχίζει να αναπνέει.

3. Αν το θύµα δεν αντιδρά και δεν αναπνέει. Χρησιµοποιήστε το τηλέφωνο (κινητό ή σταθερό) και Καλέστε το 166 αναφέροντας ποιός είστε, πού είστε και αν το θύµα έχει ή όχι δική του αναπνοή, κάντε “τεχνητή αναπνοή” (κάντε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση) για ένα λεπτό περίπου πριν αφήσετε το θύµα για να τηλεφωνήσετε).

Πώς να κάνετε τεχνητή αναπνοή (εµφυσήσεις):

· Κλείστε τη µύτη του θύµατος

· ∆ιατηρήστε την ανύψωση του πηγουνιού και πάρτε µια βαθιά εισπνοή

· Σφραγίστε τα χείλη σας γύρω από τα χείλη του θύµατος

· Φυσήξτε σταθερά στο στόµα του (ο θώρακας ανασηκώνεται)

· Αποµακρύνετε το στόµα σας (ο θώρακας πέφτει)

- 10 -

· Επαναλάβετε (δώστε 2 αργές αποτελεσµατικές εµφυσήσεις)

4.Έλεγχος σηµείων αναπνοής και κυκλοφορίας: Για 10 δευτερόλεπτα.

� Εάν υπάρχουν σηµεία κυκλοφορίας:

- συνεχίστε µε εµφυσήσεις και δώστε 10-12 εµφυσήσεις κατά λεπτό - ελέγχετε κάθε 1 λεπτό τα σηµεία κυκλοφορίας

Αναπνοή Στόµα µε Στόµα.

Υποστήριξη Αναπνοής µέσω της Μάσκας.

- 11 -

� Εάν ∆ΕΝ υπάρχουν σηµεία κυκλοφορίας:

Εντοπίστε το κέντρο του θώρακα και ξεκινήστε θωρακικές συµπιέσεις: Συχνότητα Συµπιέσεων: 100/min

• Με το µέσο και δείκτη του χεριού σας (που βρίσκεται πιο κοντά στο πόδι του θύµατος), ψηλαφίστε το πλευρικό τόξο µέχρι να συναντήσετε το σηµείο που οι πλευρές ενώνονται µε το στέρνο.

• Με το µέσο δάκτυλο σε αυτό το σηµείο τοποθετήστε το δείκτη πάνω στο στέρνο.

• Με την παλάµη του άλλου χεριού σας (που βρίσκεται πιο κοντά στο κεφάλι του θύµατος) συναντήστε το δείκτη.

• Τοποθετήστε την παλάµη από το πρώτο χέρι σας πάνω στο άλλο χέρι και πλέξτε τα δάκτυλά σας έτσι που τα δάκτυλα να µην ακουµπούν στις πλευρές.

• Χρησιµοποιήστε το βάρος του σώµατός σας για τη συµπίεση του θώρακα κατά 4-5 εκατοστά.

• Τα χέρια σας πρέπει να είναι τεντωµένα καθόλη τη διάρκεια των συµπιέσεων και οι αγκώνες σας ∆ΕΝ πρέπει να λυγίζουν.

• Οι ώµοι σας πρέπει να βρίσκονται πάνω από το σηµείο πίεσης (σε ορθή γωνία µε το σώµα του θύµατος).

Συχνότητα Συµπιέσεων: 100/min. Κάντε 100 θωρακικές συµπιέσεις µέχρι να έλθει ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΜΕΝΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ή να αναλάβει κάποιος άλλος.

Τεχνητή αναπνοή στα παιδιά

Τα βήµατα που πρέπει να κάνετε στην τεχνητή αναπνοή είναι: 1. Πλησιάστε µε ασφάλεια 2. Ρωτήστε δυνατά: "Είσαι καλά;"

- 12 -

Εφόσον το παιδί ανταποκρίνεται ελέγχουµε αν: • Έχει επικοινωνία • Έχει ανοιχτή τη ¨διαδροµή¨ (αεραγωγό) για να περνάει χωρίς πρόβληµα ο αέρας. Αφαιρέστε τυχόν ξένα σώµατα από το στόµα του παιδιού. • Αναπνέει

3. Πως θα αφαιρέσουµε ξένα σώµατα από το στόµα και πως διατηρούµε τον αεραγωγό ανοιχτό:

- Σηκώστε το κεφάλι προς τα πίσω µε: α) το ένα σας χέρι πάνω στο µέτωπο και β) τον δείκτη και το µέσο δάκτυλο του άλλου χεριού σας στο πηγούνι

• Ελέγξτε τη στοµατική κοιλότητα για τυχόν περιεχόµενο - Πλησιάστε το µάγουλό σας, στο στόµα του ατόµου, για 10

δευτερόλεπτα: • ακούστε την αναπνοή του • κοιτάξτε εάν το στήθος του κινείται δείτε • νοιώστε αν βγαίνει αέρας

ΤΡΑΥΜΑΤΑ

Πλύσιµο χειρών πριν επέµβουµε: • ΜΙΚΡΟΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ

• Πλύσιµο µε άφθονο νερό της περιοχής γύρω από το τραύµα και του ίδιου • του τραύµατος • Απολύµανση του τραύµατος µε οξυζενέ • Κάλυψη µε αποστειρωµένη γάζα και στερέωση µε επίδεσµο ή λευκοπλάστ

- 13 -

• ΠΟΤΕ δεν χρησιµοποιούµε βαµβάκι, ιώδιο ή οινόπνευµα για τον καθαρισµό • του τραύµατος

ΣΟΒΑΡΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ (ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ, ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ κλπ)

• Πλύσιµο του τραύµατος µε άφθονο νερό • Κάλυψή του µε αποστειρωµένη γάζα • Περισυλλογή ενδεχόµενων ακρωτηριασθέντων δακτύλων, άκρων κλπ, τοποθέτησή τους σε σακούλα και µεταφορά τους (ει δυνατόν σε συνθήκες κατάψυξης) στο νοσοκοµείο, µαζί µε τον τραυµατία • Άµεση µεταφορά στο νοσοκοµείο

ΟΦΘΑΛΜΙΚΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ

• Κάλυψη του οφθαλµού µε γάζα ή επίδεσµο και άµεση µεταφορά σε νοσοκοµείο • Σε περίπτωση πρόκλησης βλάβης από χηµικό παράγοντα, πλύσιµο µε άφθονο νερό

ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ

• Απώλεια αίµατος λόγω τρώσης αγγείων, µε έξοδο του αίµατος στο εξωτερικό περιβάλλον (εξωτερική αιµορραγία) ή στο εσωτερικό του σώµατος (εσωτερική). • Κίνδυνος από µεγάλη αιµορραγία: µεγάλη απώλεια αίµατος -> µη µεταφορά οξυγόνου στον εγκέφαλο => θάνατος

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ:

• Εντόπιση εστίας • Αµεση εφαρµογή πίεσης στο τραύµα ή, αν πρόκειται για άκρο και η άµεση πίεση είναι ανεπαρκής, πίεση της αρτηρίας στη ρίζα του άκρου ή περίδεσή του • Μεταφορά σε νοσοκοµείο

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ

• Υποψία σε περίπτωση βίαιας πρόσκρουσης, πτώσης, µωλωπισµού κλπ

- 14 -

• Αµεση µεταφορά σε νοσοκοµείο µε τον τραυµατία σε κατάκλιση, σκεπασµένο και µε ανυψωµένα τα κάτω άκρα (βλ. shock).

ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ

1. ΛΙΠΟΘΥΜΙΑ

Αιφνίδια απώλεια συνείδησης λόγω έντονης συγκίνησης, έλλειψης οξυγόνου, κάκωσης της κεφαλής κλπ • Αν δεν αναπνέει, τεχνητή αναπνοή • Τοποθέτηση σε κατάκλιση µε το κεφάλι σε υπερέκταση • Χαλάρωση ενδυµάτων • Ανύψωση κάτω άκρων • ∆ΕΝ τοποθετούµε τον ασθενή σε όρθια / καθιστή θέση • ∆ΕΝ του δίνουµε οινοπνευµατώδη όταν συνέλθει

2. SHOCK

Αιφνίδια πτώση της πίεσης του αίµατος λόγω αιµορραγίας, εκτεταµένων εγκαυµάτων, βαρέως τραυµατισµού, µε συµπτώµατα:

• ωχρότητα • αδύνατο και ταχύ • σφυγµό • επιπόλαιες αναπνοές µε µεγάλη συχνότητα • κρύο ιδρώτα • βαθµιαία απώλεια συνείδησης − Αιµορραγικό shock:

α) έλεγχος της αιµορραγίας β) τραυµατίας σε κατάκλιση µε το κεφάλι χαµηλότερα απ΄ το σώµα – Shock άλλης αιτιολογίας: α) πλάγια κατάκλιση β) έλεγχος αναπνοής γ) χαλάρωση ενδυµάτων ΑΜΕΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΠΟΦΥΓΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΥΓΡΩΝ

ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ

• 1ου ΒΑΘΜΟΥ: πόνος, ερυθρότης και οίδηµα • 2ου ΒΑΘΜΟΥ: ερυθρότης και επιφανειακή νέκρωση του δέρµατος, σχηµατισµός φυσαλίδων • 3ου ΒΑΘΜΟΥ: πλήρης νέκρωση των ιστών του δέρµατος

- 15 -

• 4ου ΒΑΘΜΟΥ: απανθράκωση ΕΛΑΦΡΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: 1ου και 2ου βαθµού, µε έκταση µικρότερη από το 5% της επιφάνειας του σώµατος ΒΑΡΕΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: 3ου και 4ου βαθµού, ή εκτεταµένα 1ου και 2ου βαθµού Υπολογισµός έκτασης εγκαυµάτων (κανών του «9») Κεφαλή και λαιµός 9% Άνω άκρο 9% Κάτω άκρο 9% Χ 2 Κορµός 9% Χ 4

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΓΚΑΥΜΑΤΩΝ:

ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ 1ου ΚΑΙ 2ου ΒΑΘΜΟΥ

• Αφθονο τρεχούµενο νερό επάνω στο έγκαυµα, µέχρι ψύξη της περιοχής και υποχώρηση του πόνου • Κάλυψη µε αποστειρωµένη γάζα και στερέωσή της χωρίς εφαρµογή πίεσης • Μεταφορά σε νοσοκοµείο (εκτός των πολύ ελαφρών εγκαυµάτων) • ∆ΕΝ σπάµε τις φυσαλίδες • ∆ΕΝ αλείφουµε µε κρέµες, λάδι κλπ ΒΑΡΕΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ • ∆ΕΝ αφαιρούµε τα ενδύµατα • Κάλυψη µε αποστειρωµένη γάζα και τύλιγµα του θύµατος σε καθαρό σκέπασµα • Ελεγχος σφύξεων – αναπνοών και επιπέδου συνείδησης • Αµεση µεταφορά σε νοσοκοµείο • ∆ΕΝ ∆ΙΝΟΥΜΕ ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΑ, ΠΑΥΣΙΠΟΝΑ ή ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩ∆Η • ∆ΕΝ ΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΤΟ ΕΓΚΑΥΜΑ ΜΕ ΣΚΟΝΗ, ΑΛΟΙΦΗ, ΛΑ∆Ι κλπ ΟΦΘΑΛΜΙΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ: πλύσιµο επί πολλή ώρα µε νερό – µεταφορά στο νοσοκοµείο.

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ:

∆ΙΑΣΤΡΕΜΜΑ – ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ – ΚΑΤΑΓΜΑ ΚΑΤΑΓΜΑ Ή

ΥΠΟΨΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΟΣ

• ΑΝΩ ΄Η ΚΑΤΩ ΑΚΡΑ

– σκεπάζουµε τον τραυµατία και ειδοποιούµε ασθενοφόρο • σε περίπτωση ανοικτού κατάγµατος (όταν υπάρχει τραύµα και φαίνεται το οστούν):

- 16 -

• έλεγχος της αιµορραγίας • απολύµανση µε οξυζενέ (ΟΧΙ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑ!!!) • κάλυψη µε γάζα • ακινητοποίηση µε νάρθηκα • ΟΧΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΝΑΤΑΞΗΣ – ειδοποιούµε ασθενοφόρο

ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΟΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ:

∆ΙΑΣΤΡΕΜΜΑ – ΕΞΑΡΘΡΗΜΑ – ΚΑΤΑΓΜΑ

ΚΑΤΑΓΜΑ ΣΠΟΝ∆ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ (συνήθως µετά από πτώση): o Αδυναµία κίνησης των δακτύλων των άκρων, o Μούδιασµα στην πλάτη ή στα πόδια, o Ενδεχοµένως πόνος σε προσπάθεια κίνησης της ράχης ή της

κεφαλής: ΑΠΟΦΥΓΗ ΟΠΟΙΑΣ∆ΗΠΟΤΕ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ - Ο ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΣ ΝΑ

ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΣΚΕΠΑΣΜΕΝΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΗ

ΠΟΥ ΕΥΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΦΙΞΗ ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟΥ ΘΟΝ.

Μετακίνηση µε ακινητοποίηση της σπονδυλικής στήλης µόνο από εκπαιδευµένους, σε περίπτωση ανάγκης.

Αλλεργία/Αναφυλλαξία (αναφυλακτικό shock)

Πρόκειται για επικίνδυνη κατάσταση για τη ζωή ενός αλλεργικού ατόµου και απαιτεί άµεση αντιµετώπιση.

- 17 -

1. Αν το θύµα είναι ΑΝΑΙΣΘΗΤΟ: Ακολουθήστε τα βήµατα της “ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ”

2. ΑΦΑΙΡΕΣΤΕ – ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕΤΕ τον παράγοντα που προκαλεί την αλλεργία

• Βγάλτε το κεντρί όσο το δυνατόν γρηγορότερα

• Αποµακρύνετε την ουσία (τοξίνη) µε πλύσιµο της περιοχής

• Χορηγήστε, (αν το γνωρίζετε), την γνωστή αδρεναλίνη (επινεφρίνη) Τα αποτελέσµατα είναι άµεσα (µέσα σε λίγα λεπτά).

3. Η λήψη άφθονων υγρών βοηθάει πολύ.

Αιµορραγία από τη µύτη/ρινορραγία - Αίτια

α. Φλεγµονές, όπως αλλεργική ρινίτιδα, ιγµορίτιδα, κλπ

β. Τραύµατα (τραύµα στο κεφάλι, κλπ)

γ. Τραυµατισµός της µύτης (σκάλισµα της µύτης, δυνατό ''φύσηµα'', ξένο σώµα)

δ. Απότοµη µετακίνηση από κρύο σε ζεστό χώρο

ε. Ξηρή ατµόσφαιρα

στ. Υψηλός πυρετός στα παιδιά

ζ. Σκολίωση του ρινικού διαφράγµατος (στραβή µύτη)

η. Χρόνια νοσήµατα, όπως υπέρταση (αυξηµένη αρτηριακή πίεση), κλπ και λήψη φαρµάκων (ανοσοκατασταλτικά ή αντιπηκτικά)

θ. Σπανιότερα και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις µπορεί να οφείλεται σε καρκίνους, κλπ

Πρώτες βοήθειες

1. Σκύψτε λίγο µπροστά το πάνω µέρος του σώµατός σας. Μην ξαπλώνετε, µην κάνετε το κεφάλι σας προς τα πίσω και κρατείστε το στόµα σας ανοικτό 2. Βάλτε λίγο βαµβάκι στο ρουθούνι που αιµορραγεί

- 18 -

3. Πιέστε µε τα δάκτυλα του χεριού τη µύτη σας (τα πτερύγια στο κάτω µέρος). 10 λεπτά συνήθως αρκούν για να σταµατήσει η αιµορραγία

4. Βάλτε πάγο (µια παγοκύστη, κρύα επιθέµατα) στη βάση της µύτης (ανάµεσα στα µάτια)

Ηλεκτροπληξία

1. Μην ακουµπάτε το άτοµο κατά τη διάρκεια που τον "χτυπά" το ρεύµα 2. ∆ιακόψτε την ηλεκτρική παροχή 3. Αποµακρύνετε το άτοµο από την πηγή του ρεύµατος, µε τη βοήθεια στεγνού αγώγιµου µέσου (µαλλί, ξύλο) 4. Καλέστε το 166 ή µεταφέρετέ τον στο νοσοκοµείο 5. Ελέγξτε αν αναπνέει και αν έχει σφίξεις και αν όχι, αν γνωρίζετε, αρχίστε «τεχνητή αναπνοή» (Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση/ ΚΑΡΠΑ).

Κεραυνοπληξία

Ιδιαίτερες περιπτώσεις ηλεκτροπληξίας και αρκετά σπάνιες µπορεί να προέλθουν από χτύπηµα κεραυνού (κεραυνοπληξία).

Πρέπει επιπλέον να προσέξουµε τα εξής: • Να µη χρησιµοποιούµε µεταλλικά αντικείµενα και τηλέφωνα • Να αποµακρυνθούµε από δέντρα, στύλους κλπ

Βλάβες από το ηλεκτρικό ρεύµα

Οι διαταραχές από το ηλεκτρικό ρεύµα εξαρτώνται από τους εξής παράγοντες: • Την ποσότητα του ρεύµατος που διασχίζει το σώµα • Τον τύπο των ιστών του σώµατος που διαπερνά • Τη διάρκεια της ροής του ρεύµατος

Σε γενικές γραµµές, τάση ρεύµατος 45 V για στεγνό δέρµα και 25 V για υγρό, µπορεί να αποβεί µοιραία. Η αντίσταση του ανθρώπινου σώµατος είναι 100.000 Ω. Η αντίσταση αυτή ελαττώνεται όταν το δέρµα βραχεί.

- 19 -

Αναφορικά οι επιπτώσεις της επίδρασης του ηλεκτρικού ρεύµατος αφορούν: • Την καρδιά • Το ∆έρµα - Έγκαυµα • Το Αναπνευστικό σύστηµα • Το Νευρικό σύστηµα • Το Αίµα και τα αγγεία • Το Ουροποιητικό σύστηµα

Πνίξιµο/ Πνιγµονή

1. Πείτε του να βήχει. 2. Σταθείτε πλάι και ελαφρώς πιο πίσω του

o Βάλτε το ένα χέρι σας στο στήθος του και γείρτε τον προς τα εµπρός. ∆ώστε 5 χτυπήµατα µε την άλλη παλάµη σας στο κέντρο της πλάτης του

3. Εάν αποτύχουν τα χτυπήµατα στην πλάτη και αναπνέει:

• Σταθείτε πίσω του και βάλτε τα χέρια σας γύρω από τη µέση του

• Γείρτε τον όσο το δυνατόν περισσότερο προς τα εµπρός

• Κάντε γροθιά το χέρι σας και βάλτε στο πάνω µέρος της κοιλιάς του

• Αγκαλιάστε µε το άλλο χέρι τη γροθιά σας

• Πιέστε δυνατά µε κατεύθυνση προς τα µέσα και πάνω.

• Επαναλάβετε τα παραπάνω βήµατα µέχρι να βγει το ξένο σώµα

- 20 -

• Εάν το θύµα σε οποιαδήποτε στιγµή χάσει τις αισθήσεις του: Κάντε “τεχνητή αναπνοή” (Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση/ΚΑΡΠΑ).

Εγκαύµατα

Θερµικό έγκαυµα

Mετά από επαφή µε φωτιά, καυτή επιφάνεια, καυτό νερό ή υδρατµούς νιώθετε ένα πολύ έντονο καυστικό πόνο.

Πρώτες Βοήθειες

- 21 -

1. Αποµακρυνθείτε από την πηγή της θερµότητας 2. Σκεπαστείτε µε µια κουβέρτα (για να σταµατήσει η φωτιά στα ρούχα αν υπάρχει) • Ρίξτε κρύο νερό στο έγκαυµα (όχι παγωµένο). Μη χρησιµοποιήσετε

πάγο 4. Καλύψτε το έγκαυµα µε ένα καθαρό κοµµάτι ύφασµα ή αποστειρωµένη γάζα ή διαφανή µεµβράνη 5. Σταµατήστε την αιµορραγία (αν υπάρχει) 6. Καλέστε βοήθεια και πηγαίνετε στο νοσοκοµείο, αν το έγκαυµα είναι σοβαρό (µεγάλο σε έκταση, βαθύ, κλπ) 7. Αν χάσει τις αισθήσεις του µπορεί να χρειαστεί, αν γνωρίζετε, να κάνετε «τεχνητή αναπνοή» (Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση / ΚΑΡΠΑ).

ΠΡΟΣΟΧΗ

• Μην βάλετε λάδια, αλοιφές, οδοντόκρεµες • Μην σπάτε τις φουσκάλες (φυσαλίδες) • Μην βάζετε αντισηπτικά υγρά • Αν έχει κολλήσει ύφασµα στο έγκαυµα δεν το τραβάµε. Προσεκτικά

κόβουµε µε ψαλίδι το ύφασµα που είναι ελεύθερο • Τα εγκαύµατα στο πρόσωπο, στις παλάµες και στα πέλµατα

(πατούσες)θεωρούνται από τα πιο σοβαρά και χρειάζεται άµεση µεταφορά στο νοσοκοµείο

Χηµικό έγκαυµα

Συµβαίνει αν έρθουµε σε επαφή (δέρµα, στόµα, µάτια, κλπ) µε καυστικές ουσίες (π.χ. ασβέστης, χλωρίνη κλπ). Αν καταπιεί κάποιος µια καυστική ουσία νιώθει έντονο πόνο στο στόµα, στον φάρυγγα, τον οισοφάγο, έχει δυσκολία να καταπιεί την τροφή, ίσως κάνει εµετό και πρέπει να µεταφερθεί αµέσως στο νοσοκοµείο. Γενικά µπορεί να έχει χαµηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία και έντονη εφίδρωση (να ιδρώνει πολύ).

Πρώτες Βοήθειες

- 22 -

1. Βγάλτε δακτυλίδια και γενικά κοσµήµατα (κίνδυνος να πρηστεί η περιοχή/οίδηµα) 2. Ξεπλύνετε την περιοχή µε άφθονο νερό για 20- 30 λεπτά (για να αποµακρυνθεί η καυστική ουσία) 3. Πιείτε νερό ή γάλα 4. Μεταφορά στο νοσοκοµείο, αν χρειάζεται

ΠΡΟΣΟΧΗ

• Αν έχει κολλήσει ύφασµα στο έγκαυµα δεν το τραβάµε. Προσεκτικά κόβουµε µε ψαλίδι το ύφασµα που είναι ελεύθερο.

• Τα εγκαύµατα στο πρόσωπο, στις παλάµες και στα πέλµατα (πατούσες)θεωρούνται από τα πιο σοβαρά και χρειάζεται άµεση µεταφορά στο νοσοκοµείο.

Έγκαυµα στην κουζίνα

Πρώτες Βοήθειες

• Βάλτε το κάτω από δροσερό νερό (όχι παγωµένο) ή καλύψτε το µε ένα καθαρό βρεγµένο πανί • Καλύψτε το έγκαυµα µε έναν αποστειρωµένο επίδεσµο ή καθαρό πανί • Μην το πιέζετε και µην το τρίβετε • Πάρτε παρακεταµόλη για τον πόνο • Μην βάζετε πάγο, αυτοκόλλητους επιδέσµους, κρέµα, σπρέι λάδι • Εάν ένα έγκαυµα φαίνεται να είναι σοβαρό (µεγάλη έκταση, βαθύ, κλπ) ή εάν εµφανίσετε σηµάδια λοίµωξης (αν κοκκινίσει, πρηστεί, κλπ), καλέστε τον γιατρό σας.

Απλές συµβουλές

• Μείνετε στην κουζίνα όταν έχει αρχίσει το µαγείρεµα • Κρατήστε µακριά από την επιφάνεια θέρµανσης, πετσέτες πιάτων, πλαστικές σακούλες και µακριά µανίκια. - Ποτέ µη µαγειρεύετε κρατώντας ένα παιδί ή ένα κατοικίδιο ζώο - Κρατήστε τα µικρά παιδιά και τα κατοικίδια µακριά από το µπροστινό µέρος του φούρνου

ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Το φαρµακείο πρώτων βοηθειών πρέπει να περιλαµβάνει τα εξής: ΦΑΡΜΑΚΑ, ΥΛΙΚΑ

Οινόπνευµα Σύριγγες µιας χρήσεως οξυζενέ νάρθηκες

Παυσίπονο- αντιπυρετικό Γάντια µιας χρήσεως

- 23 -

Αντιισταµινικη αλοιφή αεραγωγό βαµβάκι φακό επίδεσµοι Φυσιολογικό ορό

Γάζες αποστειρωµένες λευκοπλάστη θερµόµετρο Σηµειωµατάριο-στύλο ψαλίδι Ενεργό άνθρακα

Ξηρό πάγο

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Ασθένειες που µαστίζουν στις µέρες µας

1η ΑΣΘΕΝΕΙΑ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ο Καρκίνος είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήµατα υγείας που παρατηρούνται σήµερα στις αναπτυγµένες χώρες. Οι στατιστικές δείχνουν ότι αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου µετά τις καρδιοπάθειες. Συνήθως προσβάλλει ανθρώπους µεγάλης ηλικίας, υπάρχουν όµως και µορφές καρκίνου που εµφανίζονται σε νεαρής ηλικίας άτοµα, ακόµη και σε παιδιά. Ο όρος «καρκίνος» δεν αποδίδεται σε µία και µόνη ασθένεια, αλλά σε µια οµάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασµό των κυττάρων. Σε αντίθεση µε τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώµα µας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν µε έναν αυστηρά ελεγχόµενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την ανάπτυξη µιας µάζας κυττάρων, που ονοµάζεται όγκος. Οι όγκοι µπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Γενικά, τα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων είναι ότι: • ανθίστανται στην απόπτωση • πολλαπλασιάζονται παρουσία ή µη αυξητικών παραγόντων

- 24 -

• ανθίστανται σε σήµατα που σταµατούν τον κυτταρικό πολλαπλασιασµό • ανθίστανται στο µηχανισµό γήρανσης • κάνουν µεταστάσεις • δηµιουργούν αγγεία για την αιµάτωσή τους

Καρκινογένεση Ο κάρκινος είναι πρακτικά η αποτυχία ρύθµισης της ανάπτυξης ενός ιστού. Για να µετατραπεί ένα φυσιολογικό κύτταρο σε καρκινικό πρέπει να λάβουν χώρα µία ή περισσότερεςµεταλλάξεις σε γονίδια. Τα γονίδια αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ογκογονίδια, που προωθούν την ανάπτυξη του ιστού, και τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, που είναι υπεύθυνα για τη διακοπή του κυτταρικού πολλαπλασιαµού. Συνήθως για την εµφάνιση ενός καρκινου απαιτούνται µεταλλάξεις σε πολλά γονίδια.

ΕΙ∆Η ΚΑΡΚΙΝΟΥ

1. Καρκίνος Ήπατος

Τι είναι ο καρκίνος του ήπατος;

Όταν ο αρχικός κακοήθης όγκος αναπτύσσεται σε κάποιο µέρος του ήπατος, ονοµάζεται ηπατοκυτταρικό καρκίνωµα ή κακοήθες ηπάτωµα ή πρωτοπαθής καρκίνος του ήπατος και, εάν ο όγκος στο ήπαρ προέρχεται από µεταστάσεις καρκίνου από άλλα όργανα, όπως από το παχύ έντεροστοµάχι κ.λπ., ονοµάζεται µεταστατικός καρκίνος του ήπατος. Στα παιδιά παρουσιάζεται ένας άλλος τύπος καρκίνου του ήπατος, το ηπατοβλάστωµα. Παρακάτω, η συζήτησή µας αναφέρεται µόνο στο ηπατοκυτταρικό καρκίνωµα των ενηλίκων.

Ποιοι θεωρούνται ως παράγοντες κινδύνου;

Ο καρκίνος του ήπατος από απόψη συχνότητας παρουσιάζει σηµαντικές διαφορές στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές του κόσµου. Συναντάται σε υψηλή συχνότητα, π.χ. στην Κίνα, το Χονγκ Κονγκ κ.λπ. Στην Ελλάδα παρουσιάζει µέτρια συχνότητα αλλά αυτή φαίνεται να είναι µεγαλύτερη, συγκρινόµενη µε εκείνη της ∆υτικής και της Βόρειας Ευρώπης.

Σχετικά µε τους παράγοντες κινδύνου, θα πρέπει να τονιστεί ότι βρίσκεται σε στενή σχέση µε τη λοίµωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV) και της ηπατίτιδας C (HCV), δοθέντος ότι περίπου το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του ήπατος σχετίζεται µε HBV και το 10% µε HCV. Υπολογίζεται

- 25 -

ακόµη ότι το 10-20% των ασθενών µε λοίµωξη από HBV θα αναπτύξουν στη ζωή τους καρκίνο τουήπατος. Η ακριβής σχέση µεταξύ HCV λοίµωξης και καρκίνου του ήπατος σήµερα ακόµη µελετάται.

Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι ορισµένες παθήσεις του ήπατος, όπως η κίρρωση (προοδευτικά εξελισσόµενη χρόνια νόσος του ήπατος), παρουσιάζουν συχνότερα ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος. Τούτο µάλιστα φαίνεται ότι ισχύει για την κίρρωση οποιασδήποτε αιτιολογίας, όπως όταν αυτή αποτελεί επακόλουθο του αλκοολισµού, αιµοχρωµάτωσης, κακής θρέψης κ.λπ. Ακόµη, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι οι αφλατοξίνες, µία οµάδα χηµικών ενώσεων, οι οποίες είναι καρκινογόνες και υπάρχουν σε ορισµένες τροφές, όπως οι σπόροι, καλαµπόκι κ.λπ., µπορεί να συµβάλουν στην ανάπτυξη καρκίνου του ήπατος.

Ποια είναι τα συµπτώµατα;

Σε πρώιµο στάδιο, ο καρκίνος του ήπατος δεν προκαλεί ενοχλήσεις και, όταν υπάρχουν κάποια συµπτώµατα, αυτά είναι ήπια και όχι χαρακτηριστικά της πάθησης αυτής. Όπως σε όλες τις µορφέςκαρκίνου, µπορεί να υπάρχει αίσθηµα αδυναµίας, έκπτωση των δυνάµεων, ανορεξία, απώλεια βάρους και δεκατική πυρετική κίνηση.

Όταν ο καρκίνος προχωρήσει και αυξηθεί σε µέγεθος, µπορεί να παρουσιαστεί πόνος ή βάρος στην περιοχή του ήπατος (στο πάνω δεξιό µέρος της κοιλίας), αίσθηµα µάζας ή διάτασης (φούσκωµα) στην ίδια περιοχή, ίκτερος (κιτρίνισµα του δέρµατος και του λευκού µέρους των µατιών) και υπέρχρωση των ούρων (που γίνονται σαν κονιάκ). Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, ανάλογα και µε κάποιες παραλλαγές, τα παραπάνω σηµεία και συµπτώµατα είναι δυνατόν να παρατηρηθούν και σε άλλες µη κακοήθεις παθήσεις του ήπατος.

2. Καρκίνος Λάρυγγα

Τι είναι ο καρκίνος του λάρυγγα;

- 26 -

Ο καρκίνος του λάρυγγα είναι µια σοβαρή ασθένεια που απειλεί τη ζωή για την οποία όµως υπάρχει µια αποτελεσµατική πρόληψη.

Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του λάρυγγα όπως επίσης και το 90% των καρκίνων της κεφαλής και του λαιµού, οφείλονται σε γνωστούς παράγοντες που προκαλούν καρκίνο.

Για το λόγο αυτό, η πρόληψη είναι δυνατή χάρη σε µια αλλαγή του τρόπου ζωής που στόχο έχει την αποφυγή της έκθεσης στους νοσηρούς καρκινογόνους παράγοντες.

Ποια είναι όµως τα συχνότερα σηµεία και συµπτώµατα του καρκίνου του λάρυγγα;

• Επίµονη βραχνάδα της φωνής που εγκαθίσταται προοδευτικά. • ∆υσκολία στην κατάποση. • Επίµονος πόνος στο λαιµό ή πόνος που εκδηλώνεται κατά την κατάποση. • Πόνος στο αυτί. • Εµφάνιση µάζας στο λαιµό. • Αλλαγές στη φωνή.

Ποιες είναι οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν τον καρκίνο του λάρυγγα;

Το κάπνισµα: Περισσότεροι από 95% των ασθενών που προσβάλλονται από καρκίνο του λάρυγγα, είναι καπνιστές. Το κάπνισµα προκαλεί καρκίνο διότι δηµιουργεί µεταλλάξεις στα γονίδια των κυττάρων του βλεννογόνου του αναπνευστικού συστήµατος. Επίσης µειώνει το σύστηµα άµυνας του οργανισµού µε αποτέλεσµα αυτό να µη µπορεί να καταπολεµά νεοεµφανιζόµενα καρκινικά κύτταρα.Οι πιθανότητες κάποιου καπνιστή να αναπτύξει καρκίνο του λάρυγγα αυξάνονται όχι µόνο από το πόσο καπνίζει αλλά και από τη συνολική χρονική διάρκεια για την οποία καπνίζει. Το αλκοόλ: Το αλκοόλ είναι ένας παράγοντας που ευνοεί την ανάπτυξη του καρκίνου του λάρυγγα.

Στην πραγµατικότητα το αλκοόλ δρα σε συνέργια µε τον καπνό και µεγεθύνει τις αρνητικές του επιδράσεις. Τα άτοµα τα οποία καπνίζουν και πίνουν αλκοόλ έχουν πολύ περισσότερο κίνδυνο για καρκίνο του λάρυγγα παρά το απλό άθροισµα και των δύο κινδύνων µαζί.Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωµάτων: Ο ιός αυτός (HPV) έχει συσχετισθεί µε την γένεση του καρκίνου του λάρυγγα. Ο αµίαντος: Ο αµίαντος, όπως και για άλλους καρκίνους, θεωρείται ένας παράγοντας που ευνοεί την ανάπτυξη του καρκίνου λάρυγγα. Η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόµηση: Η πάθηση αυτή που χαρακτηρίζεται από την επιστροφή όξινου περιεχοµένου του στοµαχιού προς τον οισοφάγο και κάποτε προς το

- 27 -

λάρυγγα, θεωρείται ότι δυνατόν να συµβάλλει στη γένεση του καρκίνου του λάρυγγα. Τα άτοµα που παρουσιάζουν αλλαγές στη φωνή, επίµονη βραχνάδα, πρέπει να ζητούν συµβουλή από το γιατρό τους. Αυτό γίνεται ακόµη πιο επιτακτικό εάν υπάρχουν στα άτοµα αυτά, παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισµα και ψηλή κατανάλωση αλκοόλ.

3. Καρκίνος Μαστού

Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες του ∆υτικού Κόσµου ο καρκίνος του Μαστού (ΚΜ) είναι η συχνότερη µορφή καρκίνου που προσβάλλει τις γυναίκες και αναλογεί σε περισσότερους από το ¼ όλων των καρκίνων.Η συχνότητα εµφάνισης αυξάνει µε την ηλικία. Είναι σπάνιος κάτω των 25 ετών, ενώ εµφανίζει συνεχή αύξηση µετά τα 30 χρόνια. Τα τρία τέταρτα των καρκίνων του µαστού εµφανίζονται µετά την ηλικία των 50 ετών.Η νόσος αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου σε γυναίκες 35-54 ετών, την πρώτη αιτία θανάτου από όλους τους καρκίνους της γυναίκας και τη δεύτερη (µετά από τις καρδιοαγγειακές παθήσεις) αιτία θανάτου σε µεγαλύτερες ηλικίες.Ο ρυθµός θνησιµότητας έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών στην πλειοψηφία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ στις Σκανδιναβικές χώρες και την Αγγλία είναι σταθερός ή έχει ελαττωθεί ελαφρώς κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου.Ο Καρκίνος του Μαστού, που αντιµετωπίζεται θεραπευτικά µε την εγχείρηση, την ακτινοθεραπεία, τη χηµειοθεραπεία και την ορµονοθεραπεία, είναι συχνά ιάσιµος όταν ανιχνευθεί σε πρώιµο στάδιο. Τόσο η πρόγνωση όσο και η επιλογή της θεραπείας εξαρτώνται

- 28 -

από το στάδιο της νόσου, από την ηλικία της ασθενούς, από την ιστοπαθολογική εικόνα του πρωτοπαθούς όγκου, από τα επίπεδα των οιστρογονικών και προγεστερονικών υποδοχέων, την εµµηνορρυσιακή και τη γενική κατάσταση. Εφ’ όσον το κριτήριο της εµµηνορρυσιακής κατάστασης ποικίλλει ευρέως, γυναίκες άνω των 50 ετών θεωρούνται εξ’ ορισµού ως εµµηνοπαυσιακές. Οι σύγχρονες στρατηγικές ελέγχου της νόσου περιλαµβάνουν την:

• Πρόληψη (πρωτογενής πρόληψη) • Πρώιµη διάγνωση (δευτερογενής πρόληψη) • Θεραπεία

4. Μελάνωµα - Καρκίνος ∆έρµατος

Τι είναι το µελάνωµα;

Οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρµατος (βασικοκυτταρικοί, ακανθοκυτταρικοί) δε θεωρούνται γενικά πολύ επικίνδυνοι διότι θεραπεύονται εύκολα χειρουργικά ή µε διάφορα φάρµακα που εφαρµόζονται τοπικά στο δέρµα. Εξαίρεση αποτελεί ο κακοήθης σπίλος (σπίλος=«ελιά») που ονοµάζεται µελάνωµα (δηλαδή µελανός όγκος). Το µελάνωµα προέρχεται από τα µελανινοκύτταρα του δέρµατος. Τα µελανινοκύτταρα βρίσκονται στο κατώτερο στρώµα της επιδερµίδας και παράγουν µελανίνη, τη χρωστική που προσδίδει το φυσικό χρώµα του δέρµατος. Η έκθεση στον ήλιο οδηγεί σε αύξηση της παραγόµενης µελανίνης µε αποτέλεσµα το µαύρισµα του δέρµατος.Το µελάνωµα αποτελεί όχι µόνο τον πλέον κακοήθη δερµατικό όγκο αλλά και έναν από τους πλέον κακοήθεις καρκίνους γενικώς. Μπορεί να διασπαρεί σχεδόν σε κάθε όργανο ή ιστό του σώµατος και να οδηγήσει στο θάνατο µέσα σε ένα χρόνο µετά την υποτροπή του σε αποµακρυσµένα σηµεία. Το µελάνωµα µεθίστανται συχνότερα στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο σωλήνα. Πρόκειται για σχετικά συχνό καρκίνο, η επίπτωση του οποίου αυξάνει συνεχώς κάθε χρόνο. Όταν πρωτοεµφανιστεί το µελάνωµα ως κακοήθης σπίλος στο δέρµα ή στον οφθαλµό - και µερικές φορές στα ούλα, στον κόλπο ή στον

- 29 -

πρωκτό- υπάρχουν αρκετές πιθανότητας να είναι ιάσιµο µε περιορισµένης έκτασης χειρουργική επέµβαση.Έχει λοιπόν τεράστια σηµασία η αναγνώριση των πρώιµων σηµείων του µελανώµατος τα οποία πρέπει αµέσως να αποσπούν την ιατρική προσοχή. Την αντιµετώπισή τους την αναλαµβάνει κάποιος ειδικός δερµατολόγος, χειρουργός ή ογκολόγος. Εάν το µελάνωµα διεισδύσει βαθιά στο δέρµα και φτάσει στα λεµφαγγεία και τα αιµοφόρα αγγεία που βρίσκονται στη δεύτερη στιβάδα του δέρµατος (χόριο), συνήθως είναι αδύνατο να ιαθεί, αν και µε τη χειρουργική µπορεί

να επιτευχθεί µεγάλο διάστηµα ελεύθερο νόσου. Ποιοι είναι οι ιστολογικοί τύποι του µελανώµατος; Μόνο ένας τύπος κακοήθους (καρκινικού) κυττάρου υπάρχει, από το οποίο απαρτίζονται όλα τα µελανώµατα, το κακόηθες κύτταρο που παράγει χρωστική και ονοµάζεται µελανοκύτταρο. Υπάρχουν όµως λίγες ποικιλίες κυττάρων που διακρίνονται από το σχήµα τους, όπως τα κυβοειδή ή ατρακτοειδή. Σε ό,τι αφορά τα µελανώµατα του δέρµατος, η συµπεριφορά τους είναι γενικά παρόµοια, ενώ στο µελάνωµα του οφθαλµού το σχήµα προσδιορίζει τη συµπεριφορά του σε σηµαντικό βαθµό. Όλα τα µελανοκύτταρα περιέχουν κοκκία χρωστικής ακόµα και όταν δεν είναι µαύρα ή καφέ σκούρα. Σε όλες τις περιπτώσεις έχουν τα απαραίτητα ένζυµα για την παραγωγή της ειδικής χρωστικής, της µελανίνης. Όταν τα µελανώµατα διασπείρονται, συχνά δεν παράγουν χρωστική και θεωρούνται αµελανωτικά. Πάντως, φαίνεται ότι ο βαθµός κακοήθειας τόσο των µελανωτικών όσο και των αµελανωτικών µελανωµάτων είναι ο ίδιος. Τα µελανώµατα ανευρίσκονται συχνότερα στο δέρµα αλλά το 10% εξ αυτών αναπτύσσονται στο µάτι.Τα µελανώµατα ενδέχεται να αναπτυχθούν και σε ασυνήθιστες περιοχές, όπως κάτω από το νύχι του χεριού ή του ποδιού, στο βλεννογόνο που καλύπτει την στοµατική κοιλότητα, στον κόλπο ή τον πρωκτό. Πρωτοπαθή µελανώµατα έχουν βρεθεί και στον µελαχρωµατικό ιστό που επενδύει τον εγκέφαλο (µήνιγγες). Είναι σηµαντικό να µη συγχέονται τα µελανώµατα κάτω από τα νύχια µε τις µυκητιάσεις, αν και το σφάλµα αυτό γίνεται µερικές φορές στην αρχή της νόσου. Ποια είναι η επέκταση του µελανώµατος; Υπάρχουν δύο φάσεις ανάπτυξης των µελανωµάτων: η ακτινοειδής (προς την εξωτερική επιφάνεια του δέρµατος) και η κάθετη (σε βάθος διείσδυση). Μερικές φορές τα µελανώµατα που επεκτείνονται επιφανειακά παραµένουν σ' αυτή την ακτινοειδή φάση ανάπτυξης περισσότερο από ένα χρόνο. Τα οζώδη µελανώµατα αναπτύσσονται σε βάθος (κάθετα) αµέσως µετά την εµφάνισή τους. Συνεπώς η ανακάλυψή τους σε βιολογικά αρχική φάση είναι πιθανότερη στα επιφανειακής επέκτασης µελανώµατα, αν και κάποια στιγµή αρχίζουν να αναπτύσσονται κάθετα. Όταν συµβεί αυτό είναι εξίσου επικίνδυνοι όγκοι όπως και το οζώδη µελανώµατα. Τα µελανώµατα διασπείρονται επίσης και µέσω του λεµφικού συστήµατος ή αιµατογενώς σε οποιοδήποτε όργανο του σώµατος. Οι συχνότερες εντοπίσεις είναι οι πνεύµονες, το ήπαρ, ο εγκέφαλος, τα οστά και το δέρµα µε τη µορφή µελαγχρωµατικών ογκιδίων και υποδορίων οζιδίων.

- 30 -

Ποια τα συνήθη συµπτώµατα και σηµεία του µελανώµατος; Για να υπάρξει ίαση, απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη χειρουργική επέµβαση. Οι οικογενειακοί γιατροί, οι παθολόγοι αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να αναγνωρίζουν τα πρώιµα προειδοποιητικά σηµεία που συνήθως ακολουθούν την εξής σειρά: µαύρισµα κάποιου προϋπάρχοντος σπίλου, αύξηση του µεγέθους του, εµφάνιση ανοµοιογενούς µελάγχρωσης (από σκούρο καφέ έως µαύρο) και µίγµατος αποχρώσεων, δηµιουργία ανώµαλων ορίων και προπέτεια (ανύψωση) της βλάβης. Η αιµορραγία αναφέρεται ως ένα από τα σηµεία προχωρηµένης νόσου.Μπορεί επίσης να υπάρξουν περαιτέρω αλλαγές στο χρώµα του σπίλου, όπως αποχρωµατισµός κάποιου τµήµατός του, ή εµφάνιση κάποιας ερυθρωπής, βαθυκύανης ή γκριζωπής απόχρωσης. Η αιµορραγία συνήθως παρατηρείται έπειτα από µικρή κάκωση και µερικές φορές αφού εµφανιστούν οι παραπάνω αλλαγές. Συχνά συνυπάρχουν στοιχεία φλεγµονής: κνησµός, πόνος καθώς και εξέλκωση, ουλοποίηση ή εφελκιδοποίηση της βλάβης. Μερικές φορές εµφανίζεται και νέα µελαχρωµατική κηλίδα ή δορυφόρες βλάβες.

5. Λέµφωµα Hodgkin

Τι είναι το Λέµφωµα Hodgkin;

Η νόσος του Hodgkin είναι ένας τύπος λεµφώµατος. Τα λεµφώµατα είναι τύποι καρκίνου που αναπτύσσονται στο λεµφικό σύστηµα (µέρος του ανοσοποιητικού, δηλ. αµυντικού, συστήµατος τους οργανισµού). Ο ρόλος του λεµφικού συστήµατος είναι να βοηθήσει στην καταπολέµηση ασθενειών και λοιµώξεων. Το λεµφικό σύστηµα περιλαµβάνει ένα δίκτυο λεπτών «σωληναρίων» που διακλαδίζονται, όπως και τα αιµοφόρα αγγεία (αρτηρίες και φλέβες),

- 31 -

στους ιστούς και όλο το σώµα. Τα λεµφαγγεία µεταφέρουν τη λέµφο, ένα άχρωµο σαν νερό υγρό, που περιέχει κύτταρα για την καταπολέµηση των λοιµώξεων, τα λεµφοκύτταρα. Κατά µήκος αυτού του δικτύου των λεµφαγγείων υπάρχουν µικρά όργανα σε σχήµα φασολιού, τα οποία λέγονται λεµφογάγγλια. Αυτά φιλτράρουν τη λέµφο καθώς περνάει από µέσα τους. Οµάδες λεµφογαγγλίων βρίσκονται στη µασχάλη, τη βουβωνική χώρα, το λαιµό και την κοιλιά. Άλλα µέρη του λεµφικού συστήµατος είναι ο σπλήνας, ο θύµος αδένας, οι αµυγδαλές και ο µυελός των οστών. Όπως όλοι οι τύποι καρκίνου, η νόσος του Hodgkin επηρεάζει τα κύτταρα του σώµατος. Τα υγιή κύτταρα αναπτύσσονται, διαιρούνται και αντικαθίστανται µε µια συγκεκριµένη τάξη και ρυθµό. Αυτή η διαδικασία διατηρεί τον οργανισµό σε µια φυσιολογική ισορροπία. Στη νόσο του Hodgkin τα κύτταρα του λεµφικού συστήµατος παρουσιάζουν µια αφύσικη αύξηση και µπορούν να εξαπλωθούν και σε άλλα όργανα. Καθώς η νόσος προχωρά, το σώµα καθίσταται όλο και λιγότερο ικανό να καταπολεµά τις λοιµώξεις. Η νόσος του Hodgkin είναι σπάνια. Ανέρχεται σε ποσοστό λιγότερο του 1% όλων των περιπτώσεων καρκίνου που απαντούν πχ στις ΗΠΑ. Συναντάται συχνότερα σε νέους 15-34 ετών και σε άτοµα µεγαλύτερα των 55 ετών. Ποια είναι τα συµπτώµατα του Λεµφώµατος Hodgkin; Το πιο κοινό σύµπτωµα της νόσου του Hodgkin είναι µια ανώδυνη διόγκωση των λεµφογαγγλίων του λαιµού, της µασχάλης ή της βουβωνικής περιοχής. Άλλα συµπτώµατα µπορεί να περιλαµβάνουν πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις, αίσθηµα κούρασης, χάσιµο βάρους ή κνησµό (φαγούρα του δέρµατος). Εντούτοις, αυτά τα συµπτώµατα δεν είναι παθογνωµονικά (δεν καθορίζουν µε βεβαιότητα της ύπαρξη καρκίνου). Μπορεί να προκληθούν από πολλές συνηθισµένες ασθένειες, όπως η γρίπη ή άλλες λοιµώξεις. Πάντως είναι σηµαντικό να επισκεφθεί κανείς ένα γιατρό, εάν τα συµπτώµατα επιµείνουν για περισσότερο από 2 εβδοµάδες. Κάθε ασθένεια πρέπει να διαγιγνώσκεται και να αντιµετωπίζεται το συντοµότερο δυνατό και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη νόσο του Hodgkin. Μέθοδοι θεραπείας Η θεραπευτική αγωγή για τη νόσο του Hodgkin συνήθως περιλαµβάνει ακτινοθεραπεία, χηµειοθεραπεία ή µερικές φορές και τα δύο. Οι αποφάσεις για την αγωγή εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου, την εντόπισή της (δηλαδή σε ποια σηµεία του σώµατος βρίσκεται), τα συµπτώµατα που παρουσιάζονται, την ηλικία και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή.Η ακτινοθεραπεία χρησιµοποιεί ακτινοβολίες υψηλής ενέργειας για να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα και να σταµατήσει την ανάπτυξή τους. Γενικά διεξάγεται σε νοσοκοµεία ή κλινικές. Συνήθως οι ασθενείς κάνουν τη χηµειοθεραπεία 5 ηµέρες την εβδοµάδα για αρκετές εβδοµάδες σαν εξωτερικοί ασθενείς (δεν νοσηλεύονται).Η χηµειοθεραπεία χρησιµοποιεί φαρµακευτικές ουσίες για να εξολοθρεύσει τα καρκινικά κύτταρα. Για την αντιµετώπιση της νόσου του Hodgkin χρησιµοποιείται

- 32 -

συνήθως ένας συνδυασµός φαρµάκων, τα οποία µπορούν να χορηγηθούν µε διάφορους τρόπους: µερικά από το στόµα, άλλα µε ένεση σε µυ (ενδοµυϊκά) ή σε αρτηρία ή συνηθέστερα σε φλέβα. Τα φάρµακα µεταφέρονται µε την κυκλοφορία του αίµατος σχεδόν σε κάθε σηµείο του οργανισµού. Η χηµειοθεραπεία διεξάγεται συνήθως σε «κύκλους» : µια περίοδος χηµειοθεραπείας ακολουθείται από µια περίοδο παύσης, µετά ακολουθεί µια περίοδος χηµειοθεραπείας κοκ.

6. Λέµφωµα Non Hodgkin

Τι είναι το Λέµφωµα Non Hodgkin; Το Λέµφωµα είναι ένας γενικός όρος για τους καρκίνους που αναπτύσσονται στο λεµφικό σύστηµα. Αποτελούν περίπου το 4% όλων των καρκίνων που εµφανίζονται σήµερα στις Η.Π.Α. Ο συνηθέστερος τύπος λεµφώµατος ονοµάζεται νόσος Hodgkin. Όλα τα άλλα λεµφώµατα ανήκουν στην ίδια κατηγορία και ονοµάζονται µη Hodgkin λεµφώµατα. Το λεµφικό σύστηµα είναι µέρος του ανοσοποιητικού συστήµατος του σώµατος. Έργο του είναι να βοηθά στην αντιµετώπιση ασθενειών και λοιµώξεων. Το λεµφικό σύστηµα περιλαµβάνει ένα δίκτυο από λεπτούς σωλήνες που διακλαδίζονται, όπως τα αιµοφόρα αγγεία, στους ιστούς σε όλο το σώµα.Τα λεµφικά αγγεία µεταφέρουν λέµφο, ένα άχρωµο υγρό που µοιάζει µε νερό, το οποίο περιλαµβάνει κύτταρα που καταπολεµούν τις λοιµώξεις, τα οποία ονοµάζονται λεµφοκύττυρα. Κατά µήκος αυτού του δικτύου αγγείων υπάρχουν µικρά όργανα σε σχήµα φασολιού τα οποία ονοµάζονται λεµφογάγγλια. Συγκεντρώσεις λεµφογαγγλίων υπάρχουν στις µασχάλες, στη βουβωνική χώρα, στην κοιλιά, στο λαιµό, στο στήθος και στο στοµάχι. Άλλα µέρη του λεµφικού συστήµατος είναι ο σπλήνας, ο θύµος αδένας, οι αµυγδαλές και ο µυελός των οστών. Λεµφικός ιστός βρίσκεται και σε άλλα µέρη του σώµατος, συµπεριλαµβανοµένου του στοµαχιού, των εντέρων και του δέρµατος. Όπως όλα τα είδη του καρκίνου, τα λεµφώµατα είναι ασθένειες των κυττάρων του σώµατος. Τα υγιή κύτταρα

- 33 -

αναπτύσσονται, διαιρούνται και αντικαθίστανται µεταξύ τους σε µια καθορισµένη σειρά. Αυτή η διαδικασία διατηρεί το σώµα σε καλή κατάσταση. Στα µη Hodgkin λεµφώµατα, τα κύτταρα του λεµφικού συστήµατος αναπτύσσονται µη φυσιολογικά. ∆ιαιρούνται πολύ γρήγορα και πολλαπλασιάζονται χωρίς σειρά και έλεγχο. Σχηµατίζεται αρκετός ιστός και αρχίζουν να αναπτύσσονται όγκοι. Τα καρκινικά κύτταρα µπορούν να εξαπλωθούν και σε άλλα όργανα. Ποια είναι τα συµπτώµατα του Λεµφώµατος Non Hodgkin; Το συνηθέστερο σύµπτωµα των µη Hodgkin λεµφωµάτων είναι µια διόγκωση χωρίς πόνο στους λεµφαδένες στο λαιµό, τις µασχάλες ή τη βουβωνική χώρα. Άλλα συµπτώµατα µπορεί να περιλαµβάνουν πυρετούς, νυχτερινούς ιδρώτες, αίσθηµα κόπωσης, απώλεια βάρους, κνησµό και ερυθρά στίγµατα στο δέρµα. Μερικές φορές εµφανίζεται ναυτία, τάση για έµετο ή στοµαχικός πόνος. Καθώς εξελίσσεται η ασθένεια, το σώµα εµφανίζεται λιγότερο ικανό να καταπολεµήσει τις διάφορες λοιµώξεις. Αυτά τα συµπτώµατα δεν είναι σίγουρα σηµάδια καρκίνου. Μπορούν επίσης να προκληθούν από συνήθεις αρρώστιες, όπως τη γρίπη. Όµως είναι αναγκαίο να δει κανείς ένα γιατρό, αν τα συµπτώµατα διαρκέσουν για περισσότερο από δύο εβδοµάδες. Όλες οι ασθένειες πρέπει να διαγιγνώσκονται και να αντιµετωπίζονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μέθοδοι θεραπείας Ο σχεδιασµός της θεραπείας λαµβάνει υπόψη το είδος του λεµφώµατος, το στάδιο της ασθένειας, αν είναι πιθανό να αναπτυχθεί αργά ή γρήγορα, καθώς και τη γενική υγεία και ηλικία του ασθενή. Για λεµφώµατα χαµηλού βαθµού κακοήθειας, τα οποία συνήθως αναπτύσσονται πολύ αργά και προκαλούν λίγα συµπτώµατα, ο γιατρός µπορεί να αποφασίσει να περιµένει, µέχρι η ασθένεια να δείξει σηµάδια εξάπλωσης πριν την έναρξη της θεραπείας. Η θεραπεία για τα µεσαίου ή υψηλού βαθµού κακοήθειας λεµφώµατα συνήθως περιλαµβάνει χηµειοθεραπεία µε ή χωρίς ακτινοθεραπεία. Επίσης µπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέµβαση για την αφαίρεση ενός µεγάλου όγκου. Η χηµειοθεραπεία είναι η χρήση φαρµάκων για να σκοτωθούν τα καρκινικά κύτταρα. Η χηµειοθεραπεία για τα µη Hodgkin λεµφώµατα συνήθως είναι ένας συνδυασµός από διάφορα φάρµακα. Μερικά φάρµακα δίνονται από το στόµα, άλλα δίνονται µε τη µορφή ένεσης σε µια φλέβα ή ένα µυ. Τα φάρµακα ταξιδεύουν µέσω της κυκλοφορίας του αίµατος σχεδόν σε όλα τα µέρη του σώµατος. Η χηµειοθεραπεία δίνεται συνήθως σε κύκλους µια θεραπευτική περίοδος ακολουθείται από µια περίοδο ξεκούρασης, µετά µια ακόµα θεραπευτική περίοδος κ.ο.κ. Η ακτινοθεραπεία χρησιµοποιεί ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να πλήξει τα καρκινικά κύτταρα και να σταµατήσει την ανάπτυξή τους. Η ακτινοθεραπεία, γενικά, γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία ενός νοσοκοµείου ή µιας κλινικής. Πιο συχνά, οι ασθενείς κάνουν ακτινοθεραπεία 5 µέρες την εβδοµάδα για 5 ή 6 εβδοµάδες.

- 34 -

7. Λευχαιµία

Τι είναι η λευχαιµία; Λευχαιµία είναι η υπερβολική αύξηση παθολογικών λευκών αιµοσφαιρίων χωρίς καµία προφανή αιτία. Η λευχαιµία προσβάλλει το αιµοποιητικό σύστηµα που αποτελείται από διάφορα κύτταρα µε διαφορετική µορφή και λειτουργία. Όταν το άτοµο νοσήσει από λευχαιµία, στο µυελό των οστών παρατηρείται µία υπερπαραγωγή παθολογικών (στη µορφή και στη λειτουργία) λευκών αιµοσφαιρίων που δεν επιτελούν την φυσιολογική τους λειτουργία που είναι η αντιµετώπιση των λοιµώξεων. Για αυτό η λευχαιµία ονοµάζεται και καρκίνος του αίµατος ή του µυελού των οστών. Όταν τα λευχαιµικά αυτά κύτταρα "γεµίσουν" τον µυελό των οστών µειώνεται σηµαντικά η παραγωγή των φυσιολογικών του κυττάρων δηλαδή των ερυθρών αιµοσφαιρίων, των λευκών αιµοσφαιρίων και των αιµοπεταλίων. Όσο ο αριθµός των φυσιολογικών κυττάρων µειώνεται αρχίζουν τα συµπτώµατα που είναι µεταξύ των άλλων εύκολη κόπωση και ωχρότητα (ελάττωση ερυθρών αιµοσφαιρίων δηλαδή αναιµία), πυρετός και λοιµώξεις (ελάττωση των λευκών αιµοσφαιρίων) και αιµορραγικές εκδηλώσεις στο δέρµα ή στους βλεννογόνους (ελάττωση αιµοπεταλίων).

Ποιες οι µορφές λευχαιµίας;

Η λευχαιµία χωρίζεται σε 2 κατηγορίες: στις οξείες και στις χρόνιες λευχαµίες. Οι οξείες λευχαιµίες παρουσιάζονται κυρίως στα παιδιά, που συνήθως ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία µέχρι τα 20 τους χρόνια, οι χρόνιες συνήθως προσβάλουν άτοµα από τα 50 τους χρόνια και πάνω. Τα πιο συνηθισµένα είδη λευχαιµίας είναι η Μυελογενής και η Λεµφοβλαστική που µπορούν να είναι οξείες ή χρόνιες λευχαµίες. Ο όρος µυελογενής ή λεµφοβλαστική καθορίζει τον τύπο των κυττάρων που περιπλέκονται στην κάθε περίπτωση. Έτσι έχουµε τα 4 κύρια είδη λευχαιµίας:

- 35 -

• Οξεία Λεµφοβλαστική Λευχαιµία - Acute Lyphoblastic Leukemia (ALL).

• Χρόνια Λεµφοβλαστική Λευχαιµία - Chronic Lymphocytic Leukemia (CLL).

• Οξεία Μυελογενής Λευχαιµία - Acute Myelogenous Leukemia (AML).

• Xρόνια Μυελογενής Λευχαιµία - Chronic Myelogenous Leukemia (CML).

• κύτταρα αναπτύσσονται πιο αργά, επιτρέποντας έτσι και τη δηµιουργία περισσότερων φυσιολογικών κυττάρων. Αυτός είναι και ο λόγος που τα συµπτώµατα αργούν να εµφανιστούν, έτσι µπορεί να περάσουν µήνες ή ακόµα και χρόνια µέχρι να ληφθούν µέτρα για την αντιµετώπισή της.

Ποια τα συµπτώµατα της λευχαιµίας; Τα συµπτώµατα της λευχαιµίας σχετίζονται µε την ελάττωση των φυσιολογικών αιµοποιητικών κυττάρων στο µυελό των οστών που αυτό έχει σαν συνέπεια την αδυναµία του οργανισµού, αιµορραγίες από τη µύτη, τα ούλα και πυρετός µε ή χωρίς διαπιστωµένη λοίµωξη. Άλλα συµπτώµατα είναι πόνος στα οστά και η παρουσία λεµφαδένων κυρίως στον τράχηλο, διόγκωση ήπατος και σπλήνας. Τα κύρια συµπτώµατα είναι:

• Αδυναµία και κόπωση. • Συχνές Λοιµώξεις. • Πυρετοί πολλές φορές χωρίς λόγο. • Μώλωπες που εµφανίζονται µε απλά χτυπήµατα ή ακόµα και µε µικρή πίεση του δέρµατος. Οι µώλωπες αυτοί µεγαλώνουν και αργούν να υποχωρήσουν. • Αιµορραγίες από τους βλεννογόνους αδένες, από τα έντερα ή και από το δέρµα. • Πόνος στα οστά. • Παρουσία και πρήξιµο λεµφαδένων κυρίως στις µασχάλες, στο τράχηλο και στο λαιµό. • Επίσης πρήξιµο παρουσιάζεται και στους όρχεις.

Πως γίνεται η διάγνωση τη λευχαιµίας;

Οι πιο σηµαντικοί τρόποι διάγνωσης της λευχαιµίας είναι:

• Με τη γενική εξέταση αίµατος, όπου µετρούνται η αιµοσφαιρίνη, τα λευκά αιµοσφαίρια και τα αιµοπετάλια. • Μικροσκοπική εξέταση των λευκών αιµοσφαιρίων για διάφορες ανωµαλίες που µπορεί να υπάρξουν στη µορφολογία τους και για την ύπαρξη βλαστών.

- 36 -

• Εξέταση του µυελού των οστών. Η εξέταση αυτή λέγεται µυελόγραµµα και συνίσταται στη λήψη υλικού µε ειδικές βελόνες συνήθως από τα οστά της λεκάνης ή του στέρνου. Η εξέταση δεν είναι ανώδυνη και επιβάλλεται τοπική αναισθησία ή βραχεία νάρκωση. Το υλικό που λαµβάνεται ελέγχεται µε ειδικές χρώσεις (επιχρίσµατα µυελού) και γίνονται και άλλες εξειδικευµένες εξετάσεις.

8. Καρκίνος Νεφρών

Τι είναι ο καρκίνος των νεφρών;

Το νεφροκυτταρικό καρκίνωµα είναι η συχνότερη µορφή καρκίνου των νεφρών στους ενήλικες. Αποτελεί περίπου το 85% όλων των καρκίνων που µπορούν να εµφανιστούν στον ενήλικα. Από το σύνολο των καρκίνων που εκδηλώνονται στους ενήλικες το νεφροκυτταρικό καρκίνωµα αποτελεί το 2%. Το νεφροκυτταρικό καρκίνωµα είναι συχνότερο στους άνδρες παρά στις γυναίκες.Για κάθε 2 άνδρες που προσβάλλονται από το καρκίνο αυτό, προσβάλλεται µία γυναίκα. Η συχνότερη ηλικία εκδήλωσης της νόσου είναι µεταξύ 50 και 70 ετών. Από 25% έως 33% των ασθενών έχουν µεταστάσεις όταν γίνεται η αρχική διάγνωση. Σε περίπου 2% των περιπτώσεων χωρίς κληρονοµικό ιστορικό, η νόσος µπορεί να εκδηλωθεί και στους 2 νεφρούς ταυτόχρονα. Ποια είναι τα αίτια του καρκίνου των νεφρών; Οι κυριότεροι παράγοντες που σχετίζονται µε αυξηµένο κίνδυνο για το νεφροκυτταρικό καρκίνωµα είναι:

• Αύξηση της ηλικίας. • Φύλο: Η νόσος είναι συχνότερη στους άνδρες. • Έκθεση στον αµίαντο και στο κάδµιο. • Υπερβολικό βάρος και παχυσαρκία. • Χρόνια αιµοκάθαρση.

- 37 -

• Κληρονοµικά, γενετικά σύνδροµα: Οικογενειακής µορφής νεφροκυτταρικό καρκίνωµα, ασθένεια von Hippel - Lindau, ασθένεια οζώδους σκλήρυνσης. • Η παχυσαρκία και το υπερβολικό βάρος αυξάνουν τουλάχιστον κατά δύο φορές τον κίνδυνο για καρκ