Η παρουσίαση σε .pdf

Διδακτική της Ιστορίας

«Συλλογική Μνήμη και Ιστορία: Διδάσκοντας

Συγκρουσιακά Ζητήματα στο Σχολείο»

Χατζηγιάννειο Πν. Κέντρο Λάρισα

11 Μαρτίου 2017

[email protected]

(Ελένη Αποστολίδου)

Π.Τ.Δ.Ε. Παν/ίου Ιωαννίνων

mailto:[email protected]

Για έναν ορισμό των

συγκρουσιακών και

ευαίσθητων ζητημάτων

(1)

-στην κοινωνία

-στο σχολείο/εκπαίδευση γενικά

-στις διαφορετικές επιστήμες

-στην ιστορία

Wooley, 2010 Stradling, 1984

Ελένη Αποστολίδου 2017 3

Richard Wooley, 2010: “Tackling

Controversial Issues in the Primary School”,

Routledge.

Robert Stradling et al., 1984: “Teaching

Controversial Issues”, Edward Arnold

(publishers).

Robert Stradling, 2001: “Η Διδασκαλία της

Ευρωπαικής Ιστορίας του 20ου αιώνα”,

έκδοση του Συμβουλίου της Ευρώπης, σσ

101-111, κεφ. 7ο Ελένη Αποστολίδου 2017 4

από το βιβλίο του Richard Wooley, 2010

Ποια τα κεφάλαια του βιβλίου

(πολιτειότητα, περιβάλλον, δημοκρατία,

κοινωνικό φύλο, πόνος, μνήμη)(citizenship, environment, democracy, gender, identity, grief and loss,

remembrance)

Ερώτημα: τι συμπέρασμα βγάζουμε για το

ΠΟΙΑ αποτελούν συγκρουσιακά και

ευαίσθητα ζητήματα; ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ τα

παραπάνω;


από το βιβλίο του Richard Wooley, 2010

Ποια πιστεύουν οι υποψήφιοι δάσκαλοι στην

Αγγλία ότι είναι πιο δύσκολο να διδάξουν; σσ 4/5

-σεξ και σχέσεις, 64,3%

-θάνατος, 55, 7%,

-οικογένεια, 38,6%,

-θρησκεία, 27,1%,

-ρατσισμός, 25,7%,

-ΜΜΕ, 21,4%, οικονομική δυνατότητα, 12,9%


Γιατί κάποια ζητήματα θεωρούνται

‘συγκρουσιακά’;

(καταλήγει ο Wooley)

Υπάρχουν αντίθετες απόψεις (κυρίως

απόψεις μειοψηφίας).

Μας κάνουν να αισθανόμαστε άβολα

Το Ολοκαύτωμα ως γεγονός δεν είναι

συγκρουσιακό (έγινε), όμως υπάρχει

δυσκολία κατανόησής του

πολυπρισματικά, πολυφωνικά (δες και

Traille για διδασκαλία της ‘δουλείας’ στην

ιστορία, όπως και αρθρογραφία για

‘θυματοποίηση’ ομάδων πληθυσμού). Ελένη Αποστολίδου 2017 7

Kay Traille: η διδασκαλία της ‘δουλείας’ στα αγγλικά σχολεία

Penuel & Wertsch: όπου οι μαθητές δε γνωρίζουν αρκετά ώστε να

υιοθετήσουν την οπτική του ‘άλλου’ (σε αμερικάνικο σχολείο)

Barton & Levstik: όπου οι μαθητές ενσωματώνουν μελανές σελίδες της

ιστορίας στο βασικό αμερικανικό αφήγημα

Kay Traille, 2007: ‘You should be proud about your

history. They made me feel ashamed’: Teaching History

hurts, Teaching History, 127 (η ‘θυματοποίηση’ μόνο δε

χειραφετεί αυτόν που έχει θιγεί).

William Penuel & James Wertch, 1998: ‘Official History

as a tool’, International Review of History Education, (2),

pp 23-38 (οι μαθητές αγνοούν τα γεγονότα της ‘άλλης

πλευράς’).

Keith Barton & Linda Levstik, 1998: ‘I wasn’t a good part

of history’, Teachers’ College Record, pp 478-513 (όπου

οι μαθητές εντάσσουν όλα τα γεγονότα στο ‘εθνικό

αφήγημα’ των Η.Π.Α. περί ‘διευρυνόμενης ελευθερίας και

προόδου’) .Ελένη Αποστολίδου 2017 8

Γιατί κάποια ζητήματα θεωρούνται

‘συγκρουσιακά’;

Οπότε ο ‘συγκρουσιακός’ χαρακτήρας μπορεί

να προκύπτει από το ‘απροσδόκητο’, από το

‘μη κατανοητό’, από το ‘άβολο’ επειδή αγγίζει

ζητήματα ταυτότητας, από τον

προβληματισμό και μόνο του κατά πόσο αυτά

τα ζητήματα αφορούν νεαρές ηλικίες.

Εκπαιδευτικά, στα περισσότερα αναλυτικά π.

ανά τον κόσμο γίνεται μνεία της ανάγκης

παρουσίασης όλων των εμπλεκομένων

(πολλές οπτικές γωνίες). Ελένη Αποστολίδου 2017 9

ορισμοί

Όλα τα ‘ευαίσθητα’ δεν είναι ‘συγκρουσιακά’

Όλα τα ‘συγκρουσιακά’ είναι ‘ευαίσθητα’

‘Ολα τα γεγονότα στην ιστορία/ιστοριογραφία

είναι ‘αμφιλεγόμενα’ (επιδέχονται

διαφορετικές ερμηνείες) αλλά αυτό δεν τα

κάνει συγκρουσιακά για το ΠΑΡΟΝ

Τέλος σχεδόν τα πάντα στην εκπαίδευση

είναι αμφιλεγόμενα αλλά κα συγκρουσιακά, υπάρχει διαφωνία όσον αφορά την παιδαγωγική

διαχείριση Ελένη Αποστολίδου 2017 10

Γιατί πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη

διδακτέα;

-Εάν το σχολείο είναι χώρος σκέψης,

-εάν το σχολείο προετοιμάζει για τη ζωή,

-τα παιδιά πρέπει να μάθουν να εκφράζουν τη

γνώμη τους και να ακούνε των άλλων ...


Κόκκινος, Μαυροσκούφης, Γατσωτής,

Λεμονίδου, 2010 (κυκλοφορεί νέα εκδοχή του

βιβλίου)


Συγκρουσιακά Ζητήματα, Έ. Λεμονίδου,

σελ. 205, ‘ποιο το παιδαγωγικό μοντέλο;’

Θετικιστικό (η αλήθεια είναι μία)

Κονστρουκτιβιστικό ή κριτικό (μια

πολυπολιτισμική δημοκρατία)

Ακόμη: από την ‘ενσυναίσθηση’ στην

‘πολυπρισματικότητα’ ή ‘πολυφωνία’


Τα ‘συγκρουσιακά’ ζητήματα στην ιστορική

εκπαίδευση (1)

Όλα τα ιστορικά γεγονότα, για την

ιστοριογραφία, επιστημονική/ερευνητική

ιστορία, είναι αμφιλεγόμενα, καθώς

υπάρχουν πολλές (μεθοδολογικά έγκυρες)

ερμηνείες του παρελθόντος

Κάποια όμως ιστορικά γεγονότα, εκτός από

αμφιλεγόμενα, γίνονται και συγκρουσιακά,

στις παρακάτω περιπτώσεις:


Τα ‘συγκρουσιακά’ ζητήματα στην ιστορική

εκπαίδευση (2)

Έχουν συνέπειες στο παρόν

Γι αυτό και εμφανίζονται στις δημόσιες χρήσεις

της ιστορίας

Έχουν να κάνουν με ό,τι αποκαλούμε

συλλογική μνήμη

Αφορούν τις πολιτικές μνήμης που

υιοθετούνται από το κάθε κράτος

Εμφανίζονται ως συγκρούσεις ανάμεσα στην

ιστορική μνήμη (την επιστημονική) και τη

συλλογική ή ‘επίσημη’ (της πολιτείας) μνήμη Ελένη Αποστολίδου 2017 15

Βιβλία για τους πολέμους της ‘μνήμης’Φλάισερ, ο Β’ Παγκόσμιος

σήμερα

Κόκκινος, Λεμονίδου,

Αγτζίδης


(2)

η ιστορία στο Δημόσιο Χώρο

και

Αντιπαραθέσεις

▶Ιστορική Σκέψη,

▶Ιστορική Συνείδηση, (πώς χρησιμοποιούμε το παρελθόν στο παρόν)

▶και Ιστορική Κουλτούρα


σχέσεις των ανθρώπων με το παρελθόν «σε

διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς

τρόπους» και περιλαμβάνει τόσο τη θεωρούμενη ως

«υψηλή» (των επαγγελματιών της ιστορίας)

κουλτούρα, όσο και τη λαική ιστορική κουλτούρα

(Grever, 2009: 54).

Ο Rϋsen (Rϋsen σε Erdmann, 2008: 31) πάλι ορίζει

την ιστορική κουλτούρα ως την εξωτερική πλευρά

της ιστορικής μάθησης, το περιβάλλον στο οποίο

μαθαίνουμε για το παρελθόν, οι τρόποι με τους

οποίους μαθαίνουμε για το παρελθόν

Ιστορική Κουλτούρα


Με ποιους τρόπους και σε ποιους

χώρους ερχόμαστε σε επαφή με το

παρελθόν;


ερχόμαστε σε επαφή με το

παρελθόν

στο σχολείο

στα μουσεία

στους ιστότοπους (sites)

με τα τουριστικά έντυπα

στον κινηματογράφο

με τα ιστορικά μυθιστορήματα

με τα αφιερώματα εφημερίδων

/ περιοδικών

χάρις στην ιδιωτική πρωτοβουλία

(ιστοριοδίφες/συλλέκτες)Ελένη Αποστολίδου 2017 21

τρόποι επαφής με το παρελθόν και

κίνητρα

Μας φέρνουν σε επαφή με το

παρελθόν

▃ το σχολείο

▃ τα μουσεία

▃οι ιστότοποι

▃ τα τουριστικά έντυπα

▃ ο κινηματογράφος

▃ τα ιστορικά

μυθιστορήματα

▃ τα αφιερώματα εντύπων

▃ η ιδιωτική πρωτοβουλία(ιστοριοδίφες/συλλέκτες)

Κίνητρα

▶συγκρότηση

ταυτότητας

▶νοσταλγία για το

παρελθόν

▶ ψυχαγωγία

▶κέρδος/εμπορευματο-

ποίηση του

παρελθόντος


σκεφτείτε από πού μαθαίνουν οι μαθητές ιστορία ...


Γαζή, από Κόκκινος & Αλεξάκη,

Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στη

Μουσειακή Αγωγή, ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2012

Μετατόπιση από την ‘ιστορική διαδικασία’

στο πεδίο της κουλτούρας, σελ. 44

Αναπτύσσεται η ιστορία στη δημόσιο χώρο

Βιομηχανία του παρελθόντος και της μνήμης

ΓΙΑΤΙ ΟΜΩΣ;

Επικοινωνία, σελ. 45

Νοσταλγία νεωτερικότητας, σελ. 46

Η μάχη των ταυτοτήτων, πολιτισμικοί πόλεμοι


«[υπάρχει ένα] αυξανόμενο ενδιαφέρον για το

παρελθόν στο δημόσιο χώρο, ... το οποίο

διαμορφώνει μια ολοένα και μεγαλύτερη αγορά

προιόντων της ιστορίας,...αγορά που

περιλαμβάνει ιδιωτικά κέντρα ιστορικών

ερευνών, μουσειακούς χώρους, τουριστικά

περίπτερα ...κινηματογραφικές παραγωγές

και μια έμφαση στο ιστορικό μυθιστόρημα όσον

αφορά τη λογοτεχνική παραγωγή» (2002: 44).

Ιστορία στο Δημόσιο Χώρο (1)


O De Groot επιβεβαιώνει την παραπάνω

ποικιλία που υπάρχει σήμερα σε σχέση με τους

τρόπους πρόσληψης του παρελθόντος, και

χρησιμοποιεί για να περιγράψει αυτήν την

πραγματικότητα τον όρο «historiocopia» (De

Groot, 2009:13). Τονίζει ότι ένας άνθρωπος στη

διάρκεια της ημέρας «καταναλώνει» όψεις του

παρελθόντος, με πολλούς διαφορετικούς

τρόπους όπως, αρχιτεκτονική, τηλεόραση,

τέχνη, μυθιστορία,διαφήμιση και πολλούς

άλλους.

Ιστορία στο Δημόσιο Χώρο (2)


Οι πόλεμοι για την ‘ιστορία’ στο σχολείο

και κάποιοι ορισμοί


Δημόσια Ιστορία, ορισμοί

‘Δημόσια’ ιστορία η εκλαικευμένη από τους

επαγγελματίες /ιστορικούς ιστορία

‘Δημόσια’ ιστορία η παραγωγή ιστορίας από

μη επαγγελματίες στο δημόσιο χώρο, blogs

‘Δημόσια’ ιστορία, όταν οι ιστορικοί

περιγράφουν την ιδεολογική χρήση της

ιστορίας στην κοινωνία, ακαδημαική έρευνα

Αθανασιάδης, 2015, σσ 22-24


(3)

παραδείγματα ‘πολέμων’

της ιστορίας

Σχολικά βιβλία, οι ‘αποσύρσεις’, στην

Ελλάδα

πρόσφατα... από τον 19ο


και στο εξωτερικό ...

2012 2010


μνημεία

εύκολο διδακτικό παράδειγμα για να

καταλάβουν οι μαθητές πως το παρελθόν

δημιουργεί αντιπαραθέσεις

πως τα μνημεία, οι εορτασμοί, οι ονομασίες

των δρόμων αποτελούν επιλογές σε πολιτικό

επίπεδο, αποτελούν ‘αφηγήσεις’

‘τοπική ιστορία’, μουσεία, εύκολα

προσβάσιμο υλικό


Μελέτη περίπτωσης: Truman, Αθήνα


λίγα στοιχεία για τον Τρούμαν


Πρόεδρος μεταξύ 1945-1952:

-Hiroshima, Nagasaki

-Κορέα

-Ίδρυση του NATO

-‘Truman Doctrine’: ουσιαστικά η ‘έναρξη’ του

Ψυχρού Πολέμου με αφορμή την Ελλάδα

Ο ανδριάντας στην Αθήνα

1963 ACHEPANS, δωρήθηκε στο Δήμο Αθηναίων

Marshall Plan (ο ανδριάντας ως ένδειξη ευγνωμοσύνης

των Ελλήνων της Αμερικής για το Marshall plan)

Το άγαλμα ισοπεδώθηκε το 1971, 1986, 1997, 2007

(συνήθως στις πορείες προς την αμερικανική πρεσβεία),

όμως επανατοποθετήθηκε με αφορμή την επίσκεψη του

Κλίντον στην Ελλάδα το 1999.

36Ελένη Αποστολίδου 2017

Μελέτη περίπτωσης: Καισαριανή

Η έκταση παραχωρήθηκε στην Ελληνική

Σκοπευτική Εταιρεία από το 1930 ενώ επελέγη

από τους Γερμανούς ως τόπος εκτέλεσης των

αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, με

αποκορύφωμα τους 200

κομμουνιστές την Πρωτομαγιά του 1944.

τα παραπάνω από το βιβλίο της Άννας Μαρίας

Δρομπούκη ‘Μνημεία της Λήθης’, ΠΟΛΙΣ 2014, το

κείμενο σσ 197-222, ‘Σκοπευτήριο Καισαριανής: Μια

Χρόνια Διεκδίκηση).Ελένη Αποστολίδου 2017 37


Το 1987 ο τότε γερμανός πρόεδρος αναγνω-

ρίζοντας την ιστορία του χώρου πραγματο-

ποίησε επίσημη επίσκεψη στην Καισαριανή.

Το 2002 ανακηρύχτηκε από την πολιτεία

‘ιστορικός μνημειακός τόπος’.

Η απόφαση για την ανέγερση μνημείου εθνικής

αντίστασης ελήφθη το 1983, αλλά υλοποιήθηκε

μόλις το 2005.Ελένη Αποστολίδου 2017 39


Εκκρεμούσε για πολλά χρόνια και η υλοποίηση

της απόφασης για ανέγερση και ‘Μουσείου

Εθνικής Αντίστασης’ η οποία προσέκρουε στην

αντίδραση της Σκοπευτικής Εταιρείας

Παράλληλα από το 1972 υπάρχει αίτημα για

ανέγερση σχολικών κτιρίων τα οποία και έχει

ανάγκη η περιοχή.



(οδωνύμια)

Από Βασιλέως Κων/νου σε Εθνικής

Αντιστάσεως

Από Χρήστου Λαδά σε Ηρώων Πολυτεχνείου

Από Σκοπευτηρίου σε ΗρώωνΣκοπευτηρίου

Από Στρατάρχου Παπάγου σε Λεωνίδα

Μανωλίδη (1ος αιρετός δήμαρχος)

Δρομπούκη,σελ. 204

‘Μνημεία της Λήθης, Ίχνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

στην Ελλάδα και την Ευρώπη’


(4)

στρατηγικές

Robert Stradling: Η Διδασκαλία της

Ευρωπαικής Ιστορίας του 20ου αιώνα, ΣτΕ,

2001

Στρατηγικές Μείωσης: ιστορικοποίηση

Στρατηγικές Αντιστάθμισης: κάνοντας το

«δικηγόρο του διαβόλου».

Στρατηγικές Ταύτισης: πίεση για υιοθέτηση

μη δημοφιλών απόψεων

Στρατηγικές διερεύνησης: ή όταν δεν

υπάρχουν έτσι κι αλλιώς επαρκή στοιχεία ή

για ανάπτυξη αναλυτικών δεξιοτήτων από

μέρους των μαθητώνΕλένη Αποστολίδου 2017 43

Robert Stradling: Η Διδασκαλία της

Ευρωπαικής Ιστορίας του 20ου αιώνα, ΣτΕ,

2001, η Ιρλανδία

Οι Ιρλανδοί μαθητές της Β. Ιρλανδίας, είτε καθολικοί, είτε

διαμαρτυρόμενοι,μελετούσαν σε ‘βάθος’ μεμονωμένες

περιπτώσεις κοινωνικής/οικονομικής ιστορίας και δεν

έκαναν καθόλου πολιτική ιστορία παρά μόνο με αφορμή

άλλες χώρες. Αποδείχτηκε ότι αυτή η τακτική αποφυγής

των επίμαχων δεν ωφέλησε τα παιδιά, τα οποία από ένα

σημείο κι έπειτα ταυτίζονταν με τις οικογένειές τους.


Teaching Controversial Issues

R. Stradling, Michael Noctor, Bridget Baines, 1984

«η ‘ισορροπία’ όσον αφορά την έκθεση

αντιτιθέμενων ερμηνειών στην τάξη δεν μπορεί

να εξασφαλιστεί χωρίς να ληφθούν υπόψιν οι

συγκεκριμένες περιστάσεις και οι

περιορισμοί που αφορούν την κοινωνία του

(κάθε) σχολείου αλλά και τις ίδιες τις αντιδράσεις

των παιδιών», Stradling.

Σε ορισμένα αναλυτικά συνιστάται

‘ουδετερότητα’ για το διδάσκοντα (διότι έχει έτσι

κι αλλιώς επιρροή στους μαθητές), ο S διαφωνείΕλένη Αποστολίδου 2017 45


R. Stradling, Michael Noctor, Bridget Baines, 1984

Όμως ποιο το εναλλακτικό στην ‘ουδετερότητα’;

-Όχι απαραίτητα ‘κατήχηση’, σελ. 8, αλλά,

διερευνητικές μέθοδοι με χρήση πηγών, έρευνα

πεδίου, παιχνίδια ρόλων, συζήτηση σε μικρές

ομάδες,



R. Stradling, Michael Noctor, Bridget

Baines, 1984

-Η έκθεση προσωπικής άποψης δεν είναι

«Κατήχηση»; σελ. 10, όχι όταν προβάλλεις κάτι

ως την προσωπική σου άποψη ...

-το θέμα είναι να μην οδηγούνται οι μαθητές να

δέχονται αξιολογήσεις ως αντικειμενικά

δεδομένα, σελ. 10


Παρακαλώ αν μεταφέρετε για δικές σας χρήσεις το περιεχόμενο των

slides, με προσοχή, γιατί το παρόν power point δημιουργήθηκε για

διδασκαλία μέσα στην τάξη και όχι για δημοσίευση, ΕΑ


ευχαριστώ!


Η παρουσίαση σε .pdf

Education

Transcript of Η παρουσίαση σε .pdf