[1]

1. Ταυτότητα σεναρίου

1.1. Δημιουργός

Ονοματεπώνυμο: Μαρία Μιχάλη

Ιδιότητα: Φιλόλογος (ΠΕ 02)

Email επικοινωνίας: mariamchl2@gmail.com

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6937691928 & 210 9967887

1.2. Τίτλος:

Θέλουμε γέφυρες-όχι συρματοπλέγματα

(Μια δράση με αφετηρία το διήγημα του Χ. Μηλιώνη «Το συρματόπλεγμα του αίσχους»)

1.3. Γνωστικό αντικείμενο ή εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Διαθεματικό σενάριο (Λογοτεχνία, Εικαστικά, Ιστορία, Γλώσσα)

1.4. Τάξη/εις εφαρμογής

Το σενάριο εφαρμόστηκε σε 2 τμήματα της Β΄ Γυμνασίου στο μάθημα της Λογοτεχνίας.

1.5. Σκοπός και στόχοι

1.5.1. Σκοπός, σκεπτικό

Το διαθεματικό σενάριο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Κύπρος-Ελλάδα-

Ομογένεια: Εκπαιδευτικές Γέφυρες». Αφετηρία της δράσης αποτελεί το διήγημα του Χριστόφορου

Μηλιώνη «Το συρματόπλεγμα του αίσχους» από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου (βλ.

το διήγημα στο παράρτημα). Ο Μηλιώνης υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος στην Αμμόχωστο (1960-

1964). Το 1995 επισκέπτεται ξανά τη διχοτομημένη πια Κύπρο και στο διήγημά του αναφέρει τις

εντυπώσεις του από αυτή την επίσκεψη.

Η καινοτομία της παρούσας πρότασης έγκειται στο γεγονός ότι με αφορμή το διήγημα και τα θέματα που

θίγονται σε αυτό εξετάστηκαν αρκετοί τομείς του κυπριακού ελληνισμού (ιστορία, κυπριακή διάλεκτος,

κείμενα κυπριακής λογοτεχνίας). Τελικό προϊόν της δράσης αποτελεί η δημιουργία ιστοσελίδας

(https://mariamchl2.weebly.com/) με πρωτότυπες εικαστικές και κειμενικές εργασίες των μαθητών/ριών

σχετικά με το κυπριακό ζήτημα. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές/ριες γνωρίζουν και προβληματίζονται πάνω

στο κυπριακό ζήτημα και μέσα από τις δημιουργίες τους επιχειρούν να δείξουν τις συνέπειες της

διχοτόμησης, αλλά και να προβάλλουν τη σημασία της επανένωσης του νησιού, την αξία της ειρήνης, της

δημοκρατίας και της ομόνοιας.

Η αξιοποίηση ενός εργαλείου web 2.0, όπως είναι η ιστοσελίδα, δημιουργεί ένα διαφορετικό πλαίσιο

μάθησης στο οποίο πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης, όπως είναι οι

γνωστικές θεωρίες κι οι κοινωνιοπολιτισμικές θεωρήσεις για τη μάθηση, σύμφωνα με τις οποίες οι

μαθητές/ριες αναλαμβάνουν ενεργητικό ρόλο (McLoughlin & Lee, 2008). Στο συγκεκριμένο διδακτικό

σενάριο η ιστοσελίδα λειτουργεί ως περιβάλλον παρουσίασης των μαθητικών εργασιών, αλλά και διάχυσης

του όλου εγχειρήματος, ώστε να υπάρξει ευαισθητοποίηση και ένας γενικότερος κριτικός προβληματισμός

[2]

κι άλλων μαθητών/ριών για το κυπριακό ζήτημα. Οι μαθητές/ριες θεωρούνται συνδημιουργοί της

ιστοσελίδας, καθώς συμπληρώνουν το περιεχόμενο της προκειμένου να οδηγηθούν σταδιακά στο τελικό

προϊόν.

Η πρόταση στηρίζεται στις σύγχρονες θεωρήσεις για τη μάθηση. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθεί τον

εποικοδομισμό του J. Piaget ο οποίος υποστηρίζει ότι η γνώση οικοδομείται ενεργά από τον ίδιο το μαθητή

σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ποικίλα εξωτερικά ερεθίσματα, την ανακαλυπτική και διερευνητική μάθηση

του J. Bruner, σύμφωνα με τον οποίο οι μαθητές/ριες ανακαλύπτουν σταδιακά τη γνώση μέσα από

ανακαλυπτικές διαδικασίες και τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες του L. Vygotsky, σύμφωνα με τις οποίες η

ανάπτυξη της νόησης είναι διαδικασία κοινωνικής αλληλεπίδρασης και επιτυγχάνεται μέσω της

συνεργασίας (βλ. και ΙΤΥΕ, 2013: 38-41).

1.5.2. Διδακτικοί και μαθησιακοί στόχοι

Αρχικά, τέθηκαν στόχοι που αφορούν το διήγημα «Το συρματόπλεγμα του αίσχους» που αποτέλεσε την

αφόρμηση της όλης δράσης και στη συνέχεια δόθηκαν ευρύτερες προεκτάσεις, ώστε να γνωρίσουν οι

μαθητές/ριες τομείς του κυπριακού ελληνισμού. Συγκεκριμένα:

Να γνωρίσουν συνοπτικά την νεότερη κυπριακή ιστορία και το κυπριακό ζήτημα.

Να εντοπίσουν και να περιγράψουν τις εικόνες του διηγήματος που αναφέρονται στο εθνικό πρόβλημα

της Κύπρου.

Να εξηγήσουν τον τίτλο του διηγήματος «Το συρματόπλεγμα του αίσχους».

Να εντοπίσουν στο διήγημα λέξεις στην κυπριακή διάλεκτο και να «γνωρίσουν» την κυπριακή διάλεκτο

(ή κυπριακή ελληνική) μέσα από κυπριακά μελοποιημένα ποιήματα και τραγούδια.

Να μελετήσουν κείμενα κυπριακής λογοτεχνίας που αναφέρονται στην εισβολή και τις τραγικές

συνέπειές της.

1.5.3. Κοινωνιολογικοί, πολιτισμικοί κλπ στόχοι

Να ασκηθούν στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου μέσα από τις δραστηριότητες του φύλλου

εργασίας αλλά και της δημιουργικής γραφής.

Να δημιουργήσουν – ζωγραφίσουν εμπνεόμενοι/ες από το κείμενο εικόνες σχετικές με το θέμα του

διηγήματος.

Να προβληματιστούν για τις αρνητικές συνέπειες της διχοτόμησης του νησιού.

Να ευαισθητοποιηθούν ως προς την αξία της ειρήνης και να προβληματιστούν για τις δραματικές

επιπτώσεις που υφίστανται οι άνθρωποι, όταν στερούνται όχι μόνο τη γη τους, αλλά ουσιαστικά τον τόπο

των βιωμάτων τους.

Να προβληματιστούν πάνω στο κυπριακό ζήτημα και μέσα από τις δημιουργίες τους (κειμενικές και

εικαστικές) να δείξουν τις συνέπειες της διχοτόμησης αλλά και να προβάλλουν τη σημασία της επανένωσης

του νησιού, την αξία της ειρήνης, της δημοκρατίας και της ομόνοιας.

Να ασκηθούν στην αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο με λέξεις-κλειδιά.

Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης.

1.6. Διδακτική μέθοδος, διδακτικές τεχνικές

1.6.1. Διδακτική μέθοδος

Οι μαθητές/ριες στην τάξη εργάζονται ομαδοσυνεργατικά. Το φύλλο εργασίας είναι κοινό για όλες τις

ομάδες και χωρίζεται σε δύο μέρη. Σε κάθε μέρος αφιερώνονται 2 διδακτικές ώρες. Στο τέλος του

[3]

φυλλαδίου υπάρχουν εργασίες για το σπίτι, για την υλοποίησή των οποίων οι μαθητές/ριες μπορούν να

εργαστούν τόσο ατομικά όσο κι ομαδικά (αφήνεται στην πρωτοβουλία των μαθητών/ριών).

Στο σημείο αυτό να ειπωθεί ότι η ομαδοσυνεργατική μορφή διδασκαλίας (που εφαρμόζεται στην τάξη)

αναπτύσσει τη συνεργατική μάθηση, διευκολύνει την αφομοίωση των διδασκόμενων αντικειμένων από

τους μαθητές και τις μαθήτριες και δημιουργεί προϋποθέσεις για ενεργητική συμμετοχή όλων των

μαθητών/ριών στη διδασκαλία (Χατζησαββίδης, 2012: 9).

1.6.2. Διδακτικές τεχνικές

Ομαδοσυνεργατική, κειμενοκεντρική – ερμηνευτική, ερωταποκρίσεις, καταιγισμός ιδεών, διάλογος,

αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο με λέξεις-κλειδιά. Γενικά, στη διδακτική πρόταση εφαρμόζονται

συμμετοχικές ενεργητικές μέθοδοι (συνεργασία μαθητών/ριών με τον/την εκπαιδευτικό και των

μαθητών/ριών μεταξύ τους).

● Συνεργάζονται, ανταλλάσσουν απόψεις.

● Καλλιεργούν το αίσθημα της ευθύνης για την παραγωγή συλλογικού αποτελέσματος.

● Ενεργητική συμμετοχή.

1.7. Τρόπος οργάνωσης της τάξης

Οι μαθητές/ριες στην τάξη εργάζονται σε μικρές ευέλικτες ομάδες των 4-5 ατόμων, για να αναζητήσουν

πληροφορίες και να δουλέψουν πάνω στα φύλλα εργασίας.

1.8. Συνολική διάρκεια

12 διδακτικές ώρες

2. Ανάπτυξη σεναρίου

2.1. Επιστημονικό περιεχόμενο

Οι μαθητές/ριες θα γνωρίσουν τομείς του κυπριακού ελληνισμού. Συγκεκριμένα, θα γνωρίσουν το εθνικό

κυπριακό ζήτημα και θα προβληματιστούν πάνω στις τραγικές συνέπειες της εισβολής και της διχοτόμησης

του νησιού. Επίσης, θα έρθουν σε επαφή με την κυπριακή διάλεκτο μέσα από μουσικά ακούσματα. Τέλος,

θα γνωρίσουν κείμενα της κυπριακής λογοτεχνίας που αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα.

2.2. Προαπαιτούμενες γνώσεις

Εξοικείωση μαθητών με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο διδασκαλίας, την αναζήτηση πληροφοριών στο

διαδίκτυο, καθώς και την ανάρτηση υλικού σε ιστοσελίδα (Να σημειωθεί ότι η ιστοσελίδα στην οποία

δουλέψαμε δημιουργήθηκε με τη χρήση ενός Online Website Builder που καθιστά εύκολη υπόθεση τη

δημιουργία ιστοσελίδων ακόμα και για άτομα που δεν είναι πολύ εξοικειωμένα. Ένα τέτοιο εργαλείο

αποτελεί και το Weebly το οποίο χαρακτηρίζεται ως μια από τις καλύτερες δωρεάν πλατφόρμες στο

διαδίκτυο (βλ. http://www.websitebuilderinsider.com/website-builder/). Θεωρείται, λοιπόν, προϋπόθεση

ότι οι μαθητές/ριες είναι εξοικειωμένοι/ες με το περιβάλλον του Weebly, διαφορετικά χρειάζεται να

αφιερωθεί 1 περίπου διδακτική ώρα, ώστε να μάθουν να αναρτούν υλικό και να χρησιμοποιούν τον

κειμενογράφο.

[4]

2.3. Περιγραφή δραστηριοτήτων, διδακτικά βήματα

1η Δραστηριότητα:

Τίτλος: Αφετηρία-έναυσμα (ο τίτλος του διηγήματος κι ένας χάρτης της Κύπρου).

Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες

Είδος: διερεύνηση γνώσεων-εποικοδομητική κι ανακαλυπτική μάθηση

Περιγραφή: Αφόρμηση του σεναρίου αποτελεί το διήγημα του Χ. Μηλιώνη «Το συρματόπλεγμα του

αίσχους» και συγκεκριμένα ο τίτλος του διηγήματος συνοδευόμενος από έναν χάρτη της Κύπρου. Ζητείται

από τους μαθητές και τις μαθήτριες να «μιλήσουν» για την εικόνα και τον τίτλο. Ερωτήσεις που τέθηκαν: τι

γνωρίζετε για την Κύπρο, Ποια είναι η «πράσινη» γραμμή, Πότε «χωρίστηκε» η Κύπρος; Τι συνέβη; Ποιες

μπορεί να είναι οι συνέπειες; Τι μπορεί να είναι το «συρματόπλεγμα του αίσχους»; Γιατί, κατά τη γνώμη

σας, ο Μηλιώνης έδωσε αυτόν τον τίτλο στο διήγημα; Σε ποιο θέμα μπορεί να αναφέρεται το διήγημα;

Στη φάση αυτή ακολουθείται η τεχνική του καταιγισμού ιδεών και του διαλόγου.

Στη συνέχεια χωρισμένοι σε 4 ομάδες των 5 ατόμων αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο και

συγκεκριμένα:

1) «Ιστορία της Κύπρου για το Γυμνάσιο» του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου

http://archeia.moec.gov.cy/sm/231/istoria_kyprou_gymnasio.pdf

2) Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου (Γ.Π.–Γ΄ Λυκείου) από το ψηφιακό σχολείο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL106/282/2020,6896/

3) Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία-Γ΄ Γυμνασίου

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/527,1873/

4) Αναζήτηση με λέξεις-κλειδιά «Κυπριακό ζήτημα», «πράσινη γραμμή», «εισβολή στην Κύπρο»

Στην ολομέλεια της τάξης οι ομάδες παρουσιάζουν τα ευρήματά τους και συζητούν (κάποιοι συγκέντρωσαν

λιγότερες και κάποιοι περισσότερες πληροφορίες για το θέμα. Η μία ομάδα συμπληρώνει την άλλη. Δεν

παρατηρήθηκαν ιδιαίτερες διαφορές στον τρόπο που οι πηγές τους παρουσιάζουν το γεγονός). Στο σημείο

αυτό μπορεί να αφιερωθεί λίγος χρόνος, για να συζητηθεί με τους μαθητές και τις μαθήτριες ο τρόπος που

παρουσιάζεται ένα ιστορικό γεγονός, η έκταση που αφιερώνεται κ.λπ στις διάφορες πηγές (ή βιβλία). Στη

φάση αυτή οι μαθητές/ριες εμπλέκονται δημιουργικά στην παραγωγή της γνώσης, αναπτύσσουν γνωστικές

και κοινωνικές δεξιότητες υψηλότερου επιπέδου και συγχρόνως εξοικειώνονται κυρίως με πρακτικές του

ψηφιακού γραμματισμού (Κουτσογιάννης, 2004).

Οι βασικές πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν έχουν αναρτηθεί στη ιστοσελίδα και συγκεκριμένα στη

σελίδα «Ιστορικά στοιχεία» σε ένα λογισμικό παρουσίασης, αφού έγινε η επιμέλεια από τη διδάσκουσα.

2η Δραστηριότητα:

Τίτλος: Διχοτόμηση του νησιού-συνέπειες σύμφωνα με το κείμενο

Διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες

Είδος: Γνωστική μάθηση, διερευνητική μάθηση

Περιγραφή: Διαβάζουν το κείμενο και εργαζόμενοι/ες σε ομάδες συμπληρώνουν το Α΄ μέρος του φύλλου

εργασίας (βλ. παράρτημα Α΄ Μέρος φύλλου εργασίας). Αφού συμπληρωθεί από όλες τις ομάδες το φύλλο

εργασίας, στην ολομέλεια της τάξης παρουσιάζουν τις απαντήσεις τους, τεκμηριώνοντάς τες με χωρία του

λογοτεχνικού κειμένου. Στο τέλος του φυλλαδίου επιλέγουν εργασίες, για να τις δουλέψουν εκτός σχολικής

τάξης ατομικά ή ομαδικά. Οι δραστηριότητες σχετίζονται τόσο με κειμενικές όσο και με εικαστικές

δημιουργίες.

Να διευκρινιστεί ότι στο μεταξύ έχει δημιουργηθεί η ιστοσελίδα από την διδάσκουσα και οι μαθητές/ριες

προστίθενται ως συνδιαχειριστές, για να ανεβάζουν σταδιακά το υλικό τους από το σπίτι. Το υλικό αυτής

[5]

της φάσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα και συγκεκριμένα στις σελίδες «Εικαστικές δημιουργίες» και τα

«κείμενά μας...»

3η Δραστηριότητα:

Τίτλος: «Γνωρίζουμε» την κυπριακή ελληνική

Διάρκεια: 2 Διδακτικές ώρες

Είδος: Γνωστική μάθηση, διερευνητική, ανακαλυπτική μάθηση

Περιγραφή: Ο Χριστόφορος Μηλιώνης στο διήγημα του "Το συρματόπλεγμα του αίσχους" στην πρώτη

παράγραφο αναφέρει ότι μόλις πάτησε το πόδι του το 1995 (μετά από 21 χρόνια) στη διχοτομημένη πια

Κύπρο, συνάντησε πράγματα οικεία. Ένα από αυτά ήταν κι η γλώσσα: «Αλλά τα άλλα, τα γηγενή, που

αντιστέκονται: είναι η γλώσσα που τη μιλώ χωρίς προσπάθεια, μόλις βρεθώ με τους ανθρώπους της,

πράγμα που κάνει εκείνους να συνοφρυώνονται καχύποπτα και τον Γιώργο να με κοιτάζει ανήσυχος - κι

εγώ χαμογελώ». Αυτό το χωρίο αποτέλεσε αφορμή να αναζητήσουν πληροφορίες για την κυπριακή

διάλεκτο (ή κυπριακή ελληνική). Αρχικά εντοπίζουν στο κείμενο τις λίγες λέξεις στην κυπριακή διάλεκτο:

τερατσιές =χαρουπιές, περτίτσια = πέρδικες, Χαμπής= χαϊδευτικό του Χαράλαμπος, ξιμαρισμένη =

βρομισμένη. Με λέξεις-κλειδιά αναζητούν στο διαδίκτυο βασικές πληροφορίες για την κυπριακή διάλεκτο.

Στηριχτήκαν κυρίως στην Βικιπαίδεια. Σε αυτή την αναζήτηση βρίσκουν κι ένα γλωσσάρι της κυπριακής

διαλέκτου

Στη συνέχεια προκειμένου να «γνωρίσουν» οι μαθητές/ριες την κυπριακή ελληνική και να έχουν σχετικά

ακούσματα, άκουσαν αρκετές φορές το μελοποιημένο ποίημα του κύπριου ποιητή Μιχάλη Πασιαρδή

«παλιό δκιολίν», αλλά και το τραγούδι «Τ' όνειρον» του Ευαγόρα Καραγιώργη που αναφέρονται στις

τραγικές συνέπειες της εισβολής.

Στη συνέχεια οι μαθητές/ριες εργαζόμενοι σε ομάδες καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους για τα

χαρακτηριστικά της κυπριακής ελληνικής (βλ. στο παράρτημα Β Μέρος φύλλου εργασίας). Παράλληλα

αναφέρονται στίχοι που τους έκαναν εντύπωση, όπως «Σερκές - σερκές επκιάσασιν τ’ άστρα στον ουρανόν

μας/ Τζι είπαν εν χωριζούμαστιν στον τόπον το δικό μας» Η σχετική δραστηριότητα με τις παρατηρήσεις των

μαθητών/ριών έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα μας και συγκεκριμένα στη σελίδα «Γνωρίζουμε την

κυπριακή διάλεκτο». Το δεύτερο τραγούδι και συγκεκριμένα οι στίχοι «Σαν το ποίμαν του

Λιπέρτη*/ζωγραφκιά του Κκάσιαλου*» μας έδωσε αφορμή να γνωρίσουμε το λαϊκό ζωγράφο της Κύπρου

Μιχάλη Κάσιαλο και κάποια έργα του, καθώς και τον ποιητή Δημήτρη Λιπέρτη. Αναζήτηση πληροφοριών

στο διαδίκτυο με ταυτόχρονη προβολή στην τάξη. Στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι μέσα από τη

διερευνητική-ανακαλυπτική μάθηση προέκυψε η γνωριμία των μαθητών με τις δύο αυτές σημαντικές

μορφές του κυπριακού ελληνισμού, καθώς δεν είχε τεθεί ως στόχος της όλης δράσης, αλλά προέκυψε μέσα

από τις επιμέρους δράσεις.

4η Δραστηριότητα:

Τίτλος: Κυπριακή λογοτεχνία και εισβολή

Διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες

Είδος: γνωστική, θεωρία της πρόσληψης, μεταγνωστική (μέσα από τις εικαστικές δημιουργίες).

Περιγραφή: Θέλησαν να δούμε πώς είδαν το θέμα κύπριοι λογοτέχνες. Ανέτρεξαν στο Ανθολόγιο Κείμενα

Κυπριακής λογοτεχνίας (τόμος Β) του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου και συγκέντρωσαν

σχετικά κείμενα. Διαβάζουμε τα κείμενα στην τάξη και συζητούμε τις εικόνες που προσλαμβάνουν με βάση

τη θεωρία της πρόσληψης, πώς δηλαδή αντιλαμβάνονται τα κείμενα, ποιες εικόνες προσλαμβάνουν, τυχόν

συναισθήματα που τους δημιουργούν, κ.λπ. Στη φάση αυτή ακολουθήθηκε η ερμηνευτική-κειμενοκεντρική

προσέγγιση με βάση τη θεωρία της πρόσληψης. Στη συνέχεια, αναλαμβάνουν ο καθένας/η καθεμία να

ασχοληθεί με ένα κείμενο της κυπριακής λογοτεχνίας από αυτά που έχουν συζητηθεί. Εργαζόμενοι/ες,

[6]

λοιπόν, εκτός τάξης οπτικοποιούν εικόνες που προσλαμβάνουν. Οι οπτικοποιήσεις γίνονται είτε με

ζωγραφική είτε με καλλιγραφήματα. Στη φάση αυτή ασχολήθηκαν και με έναν άλλον εναλλακτικό τρόπο

γραφής, την ποίηση της συσκότισης (black out poetry). Τα σχετικά έργα έχουν αναρτηθεί στις σελίδες

«Οπτικοποιήσεις...» και «black out poetry». Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι αφιερώθηκαν περίπου 30

λεπτά, για να εξηγηθεί στους μαθητές και στις μαθήτριες η τεχνική της black out poetry και των

καλλιγραφημάτων (σχετική παρουσίαση έχει αναρτηθεί και στην ιστοσελίδα).

5η Δραστηριότητα:

Τίτλος: Παρουσίαση ιστοσελίδας «Θέλουμε γέφυρες-όχι συρματοπλέγματα» -Αξιολόγηση δράσης

Διάρκεια: 1 διδακτική ώρα

Είδος: μεταγνωστική, αξιολόγηση

Περιγραφή: Στην οθόνη προβολών προβάλλεται η ιστοσελίδα. Οι μαθητές/ριες βλέπουν και σχολιάζουν τα

εικαστικά έργα των συμμαθητών τους. Διαβάζουν και σχολιάζουν τις κειμενικές τους δημιουργίες

(αφηγηματικές και ποιητικές). Αναφέρονται οι εντυπώσεις από το πρόγραμμα. Αποφασίζεται η διάχυση του

όλου εγχειρήματος στο ιστολόγιο της τάξης (Διαδικτυακή τάξη), στην ιστοσελίδα του σχολείου (2ο Γυμνάσιο

Αγίου Δημητρίου) και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook).

2.4. Αποτίμηση, αξιολόγηση

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα/διαγωνισμός αποτέλεσε την αφορμή, για να γνωρίσουν οι μαθητές/ριες

τομείς του κυπριακού ελληνισμού. Το αποτέλεσμα της όλης δράσης είναι η συνδημιουργία μιας

ιστοσελίδας με πρωτότυπο υλικό των μαθητών/ριών. Στα έργα τους διαφαίνεται ο προβληματισμός κι η

ελπίδα για επανένωση του νησιού. Η ιστοσελίδα αποτελεί το μέσο, ώστε να γίνει διάχυση των εργασιών και

να υπάρξει ευαισθητοποίηση και ένας γενικότερος κριτικός προβληματισμός κι άλλων μαθητών/ριών για το

κυπριακό ζήτημα.

2.5. Υλικοτεχνική υποδομή

● Λογισμικό παρουσίασης

● Ιστοσελίδα (παρουσίαση εργασιών)

● Διαδίκτυο

● Βιντεοπροβολέας

2.6. Βιβλιογραφία

ΙΤΥΕ Διόφαντος. (2013). Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης

Επιμόρφωσης, Γενικό Μέρος. Πάτρα: Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού & Αθλητισμού.

(https://goo.gl/U6q1bI. Τελευταία πρόσβαση 15/2/2018).

Κουτσογιάννης, Δ. (2004β). ΤΠΕ και γλωσσική διδασκαλία: προς την αναζήτηση εναλλακτικής κριτικής

προσέγγισης. Στο (Επιμ. Β. Δενδρινού & Β. Μητσικοπούλου), Πολιτικές γλωσσικού πλουραλισμού και

ξενόγλωσση εκπαίδευση στην Ευρώπη. Αθήνα: Μεταίχμιο.

McLoughlin, C. & Lee, M. J. W. (2008). The three p's of pedagogy for the networked society: Personalization,

participation, and productivity. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 20(1),

(http://goo.gl/JGILhO. Τελευταία πρόσβαση 15/2/2018).

Χατζησαββίδης, Σ. & Αλεξίου, Μ. (2012). Μεθοδολογία και διαδικασίες ανάπτυξης εκπαιδευτικών σεναρίων

στα Γλωσσικά μαθήματα. Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και

[7]

εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια

Εκπαίδευση: στο πλαίσιο του τυπικού γραμματισμού, για διαθεματικές διδακτικές πρακτικές, για ημιτυπικές

και άτυπες σχολικές πρακτικές, με διαδραστικούς πίνακες και φορητούς υπολογιστές. Θεσσαλονίκη: Κέντρο

Ελληνικής Γλώσσας (http://goo.gl/mz7dQN. Τελευταία πρόσβαση: 15/2/2018).

Δικτυογραφία

Best Website Builders (http://www.websitebuilderinsider.com/website-builder/)

Βικιπαίδεια: Κυπριακή διάλεκτος (https://goo.gl/qYky8v)

Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας, τόμος Β

(http://www.pi.ac.cy/pi/files/yap/keimena_kypriakis_logotexnias_b.pdf)

Ιστορία της Κύπρου για το Γυμνάσιο του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου

http://archeia.moec.gov.cy/sm/231/istoria_kyprou_gymnasio.pdf

Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου (Γ.Π.–Γ΄ Λυκείου) από το ψηφιακό σχολείο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL106/282/2020,6896/

Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία-Γ΄ Γυμνασίου από το ψηφιακό σχολείο

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C105/65/527,1873/

2.7. Παράρτημα

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΜΗΛΙΩΝΗΣ

« Το συρματόπλεγμα του αίσχους»

Το μικρό αυτό διήγημα του Μηλιώνη ανήκει στη συλλογή του Το μικρό είναι όμορφο (1997). O συγγραφέας είχε εργαστεί ως φιλόλογος καθηγητής στο Γυμνάσιο Αρρένων της Αμμοχώστου το διάστημα 1960-1964 και επισκέφθηκε ξανά τη διχοτομημένη Κύπρο το 1995, είκοσι ένα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή (1974), με την οποία η Τουρκία κατέλαβε και έκτοτε κατέχει το βόρειο τμήμα του νησιού. Καταγράφοντας τις εντυπώσεις από την τελευταία του επίσκεψη στην Κύπρο, ο συγγραφέας νιώθει ανάμεικτα συναισθήματα, οικειότητας αλλά και δυσφορίας προς το περιβάλλον, καθώς συγκρίνει τη σύγχρονη τουριστική ανάπτυξη του νησιού με τις ζωηρές αναμνήσεις του από το παρελθόν. Η αμήχανη στάση και η πικρή ειρωνεία του εντείνονται όταν σκέφτεται τον καημό των παλιών μαθητών του, οι οποίοι ζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα με την (ακόμα αδικαίωτη) ελπίδα μιας ειρηνικής επίλυσης στο εθνικό και κοινωνικό πρόβλημα της Κύπρου.

Είναι τόσα πράγματα που μου φαίνονται οικεία μόλις πατήσω το πόδι μου στην Κύπρο! Όχι βέβαια τα

τουριστικά μεγαθήρια που έχουν κάνει κατοχή στις παραλίες της - αυτή η νέα αποικιοκρατία, τόσο θορυβώδης, τόσο αλαζονική, τόσο επικίνδυνη, που η άλλη στο Ακρωτήρι,* με τους κεραμιδένιους οικισμούς και τα κοντά εγγλέζικα παντελονάκια, μοιάζει με αφίσα ξεχασμένη, από προπολεμική ταινία. Αλλά τα άλλα, τα γηγενή, που αντιστέκονται: είναι η γλώσσα που τη μιλώ χωρίς προσπάθεια, μόλις βρεθώ με τους ανθρώπους της, πράγμα που κάνει εκείνους να συνοφρυώνονται* καχύποπτα και τον Γιώργο να με κοιτάζει ανήσυχος - κι εγώ χαμογελώ. Είναι οι «τερατσιές»* στο κίτρινο τοπίο, που αντανακλούν τον εκτυφλωτικό ήλιο στο χαλκοπράσινο φύλλωμά τους, οι φοινικιές, που λικνίζονται τ' απογεύματα, τα γιασεμιά κι οι μπουκαμβίλιες. Και είναι ακόμα -ω του θαύματος!- οι πέρδικες

[8]

σταχέρσα,* που φτεροκοπούν στο πέρασμά μου, τα «περτίτσια», που κακαρίζανε στις πλαγιές του Αγίου Ιλαρίωνα* κι οι μαθητές μου τα πιάνανε ζωντανά κυνηγώντας τα στην απέραντη Μεσαορία,* ώσπου να παραδοθούν με ανοιχτές φτερούγες. Ένας απ' αυτούς κι ο Χαμπής από την τουρκοκρατούμενη Κοντέα,* που τώρα σκαλίζει στα χαρακτικά του τη μαγεία της Κύπρου, ολομόναχος στα Πλατανίσκια,*σ' ένα ερημωμένο χωριό.

Γκράφιτι από το τείχος του Βερολίνου

Τραβούμε κατά τη Δερύνεια, όχι από την Αγιανάπα την ξιπασμένη* (και ξιμαρισμένη),* αλλά από τον εσωτερικό δρόμο, το δρόμο της ψυχής, δίπλα στο δασάκι της Άχνας και στην «πράσινη γραμμή». Και ποιος να ήταν τάχα που έδωσε στο συρματόπλεγμα αυτό το οικολογικό όνομα που θυμίζει την «Green Peace»;* Υποθέτω πως ήταν κάποιος εκπρόσωπος του OΗΕ*, από κείνους που ρητόρευαν για το «τείχος του αίσχους».* Κρατώ ακόμη στο συρτάρι μου ένα από τα άλμπουμ που μας στέλνανε να τα μοιράσουμε στους μαθητές της Αμμοχώστου: παιδικές ζωγραφιές για το «μοιρασμένο Βερολίνο». Ένα παιδικό χέρι που τεντώνεται κάτω από το συρματόπλεγμα, για να πιάσει την μπάλα, στην άλλη μεριά. Τα μοιράζαμε και τους μιλούσαμε με θέρμη για τα δικαιώματα των παιδιών, για τα αισθήματα των ανθρώπων που δεν μπαίνουν σε συρματοπλέγματα, για την ειρήνη, που ήταν καιρός ν' ανθίσει. Τι να πω τώρα στους μαθητές μου, που τα μάτια τους με συνοδεύουν; Τι να του πω του Γιωργή; Τι να πω και του Χαμπή; «Το τείχος του αίσχους έπεσε, δάσκαλε», μου λέει. «Τι θα γένει με το συρματόπλεγμα;» Και βάζει κόκκινα βέλη που στάζουν αίμα, ολόγυρα στη ζωγραφιά του, να δείχνουν κατά την Αμμόχωστο. Κατά κει τραβούμε. Ανεβαίνω στην ταράτσα της Δερύνειας.* Τουρίστες που κοιτάζουν, με εισιτήριο, την «πόλη-φάντασμα». «Περάστε, κύριοι, να θαυμάσετε την ασώματον κεφαλήν!»*Αγναντεύω στο βάθος την έρημη πολιτεία. Βάζω τα κιάλια. Αναγνωρίζω γειτονιές. Έτσι ν' απλώσω το χέρι μου, θ' αγγίξω τα μπαλκόνια της. Έτσι και κάνω ένα βήμα, θα βρεθώ στους δρόμους της και στα αισθήματα που δεν μπαίνουν σε συρματόπλεγμα. Και στα χρόνια της νιότης μου, που μου τα κλείσανε στην άλλη πλευρά.

Χ. Μηλιώνης, Το μικρό είναι όμορφο, Κέδρος

* Ακρωτήρι: περιοχή δυτικά της Λεμεσού, όπου υπάρχει αγγλική στρατιωτική βάση * να συνοφρυώνονται: να κατσουφιάζουν *τερατσιές: χαρουπιές * χέρσα: άδεντρες εκτάσεις γης * Άγιος Ιλαρίων, Μεσαορία, Κοντέα: περιοχές στην κατεχόμενη Κύπρο* Πλατανίσκια: οι υπόλοιπες περιοχές που αναφέρονται ανήκουν στην ελεύθερη Κύπρο * ξιπασμένη: περήφανη, ψηλομύτα (εξαιτίας της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης) * ξιμαρισμένη: βρομισμένη (κυπριακό ιδίωμα) * Green Peace: διεθνής οικολογική οργάνωση * ΟΗΕ: Oργανισμός Ηνωμένων Εθνών * «τείχος του αίσχους»: το τείχος που χώριζε το Ανατολικό και το Δυτικό Βερολίνο· η πτώση του (1989) σήμανε το τέλος της μακρόχρονης πολιτικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στον ανατολικό και στο δυτικό κόσμο * ταράτσα της Δερύνειας: ταράτσα ψηλού κτιρίου στη Λευκωσία, από όπου μπορεί να δει κανείς τις δύο όψεις της πόλης, την κατεχόμενη και την ελεύθερη * ασώματος κεφαλή: λαϊκό θέαμα στα πανηγύρια

[9]

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α΄ ΜΕΡΟΣ: Διχοτόμηση του νησιού-συνέπειες

Δραστηριότητα 1η: Στο διήγημα αυτό ο αφηγητής αναφέρεται σε περιστατικά που συνέβησαν στην Κύπρο

πριν και μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Βρείτε και υπογραμμίστε στο κείμενο τα σημεία στα οποία

διακρίνονται αυτές οι δύο περίοδοι της ζωής του.

ΠΡΙΝ το 1974 ΜΕΤΑ το 1974

Υπογραμμίζετε στο βιβλίο ....

Υπογραμμίζετε στο βιβλίο ......

Δραστηριότητα 2η: Ο τρόπος γραφής του Μηλιώνη είναι κατεξοχήν βιωματικός (ο κόσμος που απεικονίζει

συνδέεται με τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις του). Πώς βιώνει το δράμα της Κύπρου;

α) Να υπογραμμίσετε στο βιβλίο τα σχετικά σημεία.

β) Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται;

Δραστηριότητα 3η: Η διχοτόμηση των χωρών και κυρίως των πόλεων δημιουργεί πολλά δράματα και

πολλές κοινωνικές αναστατώσεις. Να κάνετε μια λίστα με τις συνέπειες της διχοτόμησης της Λευκωσίας και

κατά συνέπεια της Κύπρου, για να τη συζητήσουμε.

Δραστηριότητα 4η: Ο Μηλιώνης στο τέλος του διηγήματος αναφέρει «Έτσι ν' απλώσω το χέρι μου, θ' αγγίξω

τα μπαλκόνια της. Έτσι και κάνω ένα βήμα, θα βρεθώ στους δρόμους της και στα αισθήματα που δεν

μπαίνουν σε συρματόπλεγμα. Και στα χρόνια της νιότης μου, που μου τα κλείσανε στην άλλη πλευρά». Τι

μπορεί να έμεινε στην άλλη πλευρά;

[10]

Επιλέγουμε εργασίες

Επιλέγω μία (1) από τις 3 εργασίες:

1) Οπτικοποίηση εικόνων του κειμένου σχετικές με το συρματόπλεγμα του αίσχους.

2) Εικαστικές δημιουργίες με θέμα τη διχοτόμηση της Κύπρου.

3) Εξηγούμε με εικόνες τη φράση «Και στα χρόνια της νιότης μου, που μου τα κλείσανε στην άλλη πλευρά».

Τι μπορεί να κλείσανε στην άλλη πλευρά;

Επιλέγω κι ένα (1) θέμα δημιουργικής γραφής:

α) Ο αφηγητής γράφει στο ημερολόγιό του σκέψεις και συναισθήματα από την επίσκεψή του στη

διαιρεμένη από τα στρατεύματα κατοχής Κύπρο.

β) Γράφω ένα ποίημα (με ή χωρίς ομοιοκαταληξία) με γενικό θέμα την αξία της ειρήνης και τις επιπτώσεις

που υφίστανται οι άνθρωποι, όταν στερούνται όχι μόνο τη γη τους, αλλά ουσιαστικά τον τόπο των

βιωμάτων τους.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Β΄ ΜΕΡΟΣ: Κυπριακή διάλεκτος

Δραστηριότητα 1η: Εντοπίζουμε λέξεις της κυπριακής διαλέκτου στο κείμενο. Στη συνέχεια αναζητούμε στο

διαδίκτυο πληροφορίες για την κυπριακή διάλεκτο. Παρουσιάζουμε τα ευρήματα μας στην ολομέλεια της

τάξης.

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

[11]

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

Δραστηριότητα 2η : Ακούμε τα παρακάτω μελοποιημένα ποιήματα και καταγράφουμε τις παρατηρήσεις

μας για την κυπριακή διάλεκτο.

Παλιό δκιολίν - Μ. Πασιαρδής

Φέρτε μου το παλιό δκιολίν τζαι το παλιόν λαούτο

Με κόρτες πον ανταχτερες για το τραούιν τούτο

Θωρώ τον Πενταδάχτυλον που στέκει πικραμμένος

Με τους αλύσους τους χοντρούς σαν το ληστή δημμένος

Να πκιάω στράτες των πουλιών να πάω στο Καρπάσι

Να δω φίλους τζαι συγγενείς, τζει κάτω πως τα πάσιν

Που την Τζιερύνειαν έρκουμουν εψές εις τ’ όρομάν μου

Τζι οι πέτρες εφωνάζαν μου - εξέραν τ’ όνομα μου

Της Αμμόχωστου θάλασσα, της Μεσαρκάς αλώνια

Ζυμώνει ο πόνος το ψουμίν, να φαν παιδκιά τζι αγγόνια

Σερκές - σερκές επκιάσασιν τ’ άστρα στον ουρανόν μας

Τζι είπαν "εν χωριζούμαστιν στον τόπον το δικό μας"

Τα’ όνειρον- Ευαγόρας Καραγιώργης

Ήρτες στ' όνειρον μου νύχταν

τζι έφερνες μηνύματα

εψιθύρισες μου κάτι

τζι ήμαστεν σ έναν παλάτιν

δίπλα που τα κύματα.

Έκαμες την νύχταν μέραν

έθκιωξες τον πόνο μας

ήμαστεν εις την Τζιερύνειαν

στο λιμάνιν τζιαι στο κύμμαν

στον παλιόν τον τόπον μας.

Είδαμεν τες γειτονιές μας

που επαίζαμεν μιτσιοί

αγρωνίζαν μας οι τοίσιοι

τζι έτρεσιεν τζιαι που την βρύσην

το νερόν κρυόν, γλυτζιήν.

Σαν το ποίμαν του Λιπέρτη*

ζωγραφκιά του Κκάσιαλου*

πας το τζύμμαν σαν τραούδιν

[12]

εφυσούσεν τ αερούδιν

Αχ! Τζιερύνεια, μάνα μου.

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________