ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική...

59
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2021/2022

Transcript of ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική...

Page 1: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 20212022

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ι ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 3 II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 4 ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 5 IV KEIMENA 8

3

Ι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Ι 1 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Αρχα ί α Ελλη ν ι κή Ι σ τ ο ρ ί α Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών microέχρι το τέλος της Ελληνιστικής Εποχής

Ρωmicroα ϊ κή Ι σ τ ο ρ ί α Από τη δηmicroιουργία της Res publica (τέλη 6ου αι πΧ) έως την περίοδο της Τετραρχίας

Ι 2 ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Μετάφραση -απόδ οση κα ι ι σ τ ο ρ ι κ ό ς σχολ ι ασmicro ό ς κ ε ιmicro έ νων [ β λ κ α τω τ έ ρω ]

4

II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

I I 1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ M-F Baslez Πολιτική Ιστορία του Αρχαίου Ελληνικού κόσmicroου (microτφ Μ Στεφάνου) ΠΑΤΑΚΗΣ

Αθήνα 2013 H Bengtson Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος (microτφ Α Γαβρίλη επιmicro Μ Β Σακελλαρίου)

ΜΕΛΙΣΣΑ Αθήνα 1979 19912 J K Davies Η δηmicroοκρατία και η κλασική Ελλάδα (microτφ Γ Τσολάκης επιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος)

ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2014 H J Gehrke Ἱστορία τοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσmicroου (microτφ Ά Χανιώτης επιmicro Κ Μπουραζέλης) ΜΙΕΤ

Αθήνα 2000 J M Hall Αρχαία ελληνική Ιστορία Η Αρχαϊκὴ Περίοδος 1200-479 πΧ (microτφεπιmicro Ι Κ

Ξυδόπουλος) ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2013 F Lefegravevre Iστορία του αρχαίου ελληνικού κόσmicroου (microτφ Α Κεφάλα amp Μ Καρδαmicroίτσα)

ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ Αθήνα 2016 Cl Orrieux amp P Schmitt Pantel Αρχαία Ελληνική Ιστορία (microτφ Α Σταθάκη επιmicro Η

Κουλακιώτης) GUTENBERG Ἀθήνα 2018 G Shipley Ο ελληνικός κόσmicroος microετά τον Αλέξανδρο 323-30 πΧ (microτφ Μ Ζαχαριάδου επιmicro Π

Σουλτάνης) ΜΙΕΤ Αθήνα 2015 Fr W Walbank Ο Ελληνιστικός κόσmicroος (microτφ Τ Δαρβέρης επιmicro Λ Μανωλόπουλος amp Π

Νίγδελης) ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 1993

Ι Ι 2 ΡΩΜΑΪΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ G Alfoumlldy Ιστορία της ρωmicroαϊκής κοινωνίας (microτφ Ά Χανιώτης) ΜΙΕΤ Αθήνα 20064 Κ Μπουραζέλης Οι τρόφιmicroοι της Λύκαινας ΜΙΕΤ Αθήνα 2017 M Crawford Η ρεπουmicroπλικανική Ρώmicroη ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2013 P Garnsey-R Saller Η ρωmicroαϊκή αυτοκρατορία Οικονοmicroία κοινωνία και πολιτισmicroός (microτφ Β

Αναστασιάδης επιmicro Γ Σουρής) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἡράκλειο 20083

M Rostovtzeff Ρωmicroαϊκή Ιστορία (microτφ Β Κάλφογλου) ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ Αθήνα 1984

Ι Ι 3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΤΙΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ P E Easterling amp B M W Knox Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Ν Κονοmicroής

amp Χρ Γρίmicroπας amp Μ Κονοmicroή επιmicro Α Στεφανή) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20002 Ε J Kenney amp W V Clausen Iστορία τῆς Λατινικής Λογοτεχνίας (microτφ Θ Πίκουλα amp Α Σιδέρη-

Τόλια) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20003 A Lesky Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Γ Τσοπανάκης) Θεσσαλονίκη 19722 F Montanari Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας Από τον 8ο αἰ πΧ έως τον 6ο αι microΧ

(επιmicro Δ Ιακώβ amp Α Ρεγκάκος) Univestity Studio Press Θεσσαλονίκη 2008 M von Albrecht Ιστορία της ρωmicroαϊκής λογοτεχνίας από τον Ανδρόνικο ως το Βοήθιο και η σηmicroασία

της για τα νεότερα χρόνια (επιmicro Δ Νικήτας) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ηράκλειο 20003

Σηmicroειώνονται έργα όπου microπορεί κανείς να αναζητήσει στοιχεία για τους αρχαίους συγγραφείς και το έργο τους

5

ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩN ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

1 Η φύση της microοναρχίας κατά τους γεωmicroετρικοὺς χρόνους

2 Η κρίση της αρχαϊκής εποχής ndash Η αντίληψη για τη δικαιοσύνη

3 Η κοινωνική όψη της κρίσης της αρχαϊκής εποχής

4 Η φάλαγγα των οπλιτών

5 Η Σπαρτιατική Αγωγή

6 Αποικισmicroός ndash Η ίδρυση της Κυρήνης [631 πΧ]

7 Μεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα [5943 πΧ]

8 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα ndash Άρσις των όρων etc

9 Η προέλευση των τυράννων

10 Το τέχνασmicroα του Πεισιστράτου [5587 πΧ]

11 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Κλεισθένη [5087 πΧ]

12 Η εφαρmicroογή του οστρακισmicroού [4887 πΧ]

13 Η συζήτηση περί των πολιτευmicroάτων

14 Το συνέδριο της Κορίνθου[481 πΧ]

15 Μέτρα του Θεmicroιστοκλή πριν τη ναυmicroαχία της Σαλαmicroίνας[480 πΧ]

16 Οι Αθηναίοι καταφεύγουν στη Σαλαmicroίνα [480 πΧ]

17 Αλέξανδρος Α΄και η microάχη των Πλαταιών [479 πΧ]

18 Η Αθηναϊκή Συmicromicroαχία [477 πΧ]

19 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Εφιάλτη [4621 πΧ]

20 Λόγος των Αθηναίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash Η επιχειρηmicroατολογία για την ηγεmicroονική

πολιτική της Αθήνας [432 πΧ]

21 Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέmicroου

22 Ο λοιmicroός στην Αθήνα [430 πΧ]

23 Οι Αθηναίοι και οι σύmicromicroαχοι ndash Η δηmicroηγορία των Μυτιληναίων [427 πΧ]

24 Η εκστρατεία στη Σικελία [415-413 πΧ]ndash Αντιπαράθεση Νικία-Αλκιβιάδη[415 πΧ]

25 Η κατάλυση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα [411 πΧ]

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 2: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ι ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 3 II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 4 ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 5 IV KEIMENA 8

3

Ι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Ι 1 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Αρχα ί α Ελλη ν ι κή Ι σ τ ο ρ ί α Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών microέχρι το τέλος της Ελληνιστικής Εποχής

Ρωmicroα ϊ κή Ι σ τ ο ρ ί α Από τη δηmicroιουργία της Res publica (τέλη 6ου αι πΧ) έως την περίοδο της Τετραρχίας

Ι 2 ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Μετάφραση -απόδ οση κα ι ι σ τ ο ρ ι κ ό ς σχολ ι ασmicro ό ς κ ε ιmicro έ νων [ β λ κ α τω τ έ ρω ]

4

II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

I I 1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ M-F Baslez Πολιτική Ιστορία του Αρχαίου Ελληνικού κόσmicroου (microτφ Μ Στεφάνου) ΠΑΤΑΚΗΣ

Αθήνα 2013 H Bengtson Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος (microτφ Α Γαβρίλη επιmicro Μ Β Σακελλαρίου)

ΜΕΛΙΣΣΑ Αθήνα 1979 19912 J K Davies Η δηmicroοκρατία και η κλασική Ελλάδα (microτφ Γ Τσολάκης επιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος)

ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2014 H J Gehrke Ἱστορία τοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσmicroου (microτφ Ά Χανιώτης επιmicro Κ Μπουραζέλης) ΜΙΕΤ

Αθήνα 2000 J M Hall Αρχαία ελληνική Ιστορία Η Αρχαϊκὴ Περίοδος 1200-479 πΧ (microτφεπιmicro Ι Κ

Ξυδόπουλος) ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2013 F Lefegravevre Iστορία του αρχαίου ελληνικού κόσmicroου (microτφ Α Κεφάλα amp Μ Καρδαmicroίτσα)

ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ Αθήνα 2016 Cl Orrieux amp P Schmitt Pantel Αρχαία Ελληνική Ιστορία (microτφ Α Σταθάκη επιmicro Η

Κουλακιώτης) GUTENBERG Ἀθήνα 2018 G Shipley Ο ελληνικός κόσmicroος microετά τον Αλέξανδρο 323-30 πΧ (microτφ Μ Ζαχαριάδου επιmicro Π

Σουλτάνης) ΜΙΕΤ Αθήνα 2015 Fr W Walbank Ο Ελληνιστικός κόσmicroος (microτφ Τ Δαρβέρης επιmicro Λ Μανωλόπουλος amp Π

Νίγδελης) ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 1993

Ι Ι 2 ΡΩΜΑΪΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ G Alfoumlldy Ιστορία της ρωmicroαϊκής κοινωνίας (microτφ Ά Χανιώτης) ΜΙΕΤ Αθήνα 20064 Κ Μπουραζέλης Οι τρόφιmicroοι της Λύκαινας ΜΙΕΤ Αθήνα 2017 M Crawford Η ρεπουmicroπλικανική Ρώmicroη ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2013 P Garnsey-R Saller Η ρωmicroαϊκή αυτοκρατορία Οικονοmicroία κοινωνία και πολιτισmicroός (microτφ Β

Αναστασιάδης επιmicro Γ Σουρής) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἡράκλειο 20083

M Rostovtzeff Ρωmicroαϊκή Ιστορία (microτφ Β Κάλφογλου) ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ Αθήνα 1984

Ι Ι 3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΤΙΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ P E Easterling amp B M W Knox Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Ν Κονοmicroής

amp Χρ Γρίmicroπας amp Μ Κονοmicroή επιmicro Α Στεφανή) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20002 Ε J Kenney amp W V Clausen Iστορία τῆς Λατινικής Λογοτεχνίας (microτφ Θ Πίκουλα amp Α Σιδέρη-

Τόλια) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20003 A Lesky Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Γ Τσοπανάκης) Θεσσαλονίκη 19722 F Montanari Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας Από τον 8ο αἰ πΧ έως τον 6ο αι microΧ

(επιmicro Δ Ιακώβ amp Α Ρεγκάκος) Univestity Studio Press Θεσσαλονίκη 2008 M von Albrecht Ιστορία της ρωmicroαϊκής λογοτεχνίας από τον Ανδρόνικο ως το Βοήθιο και η σηmicroασία

της για τα νεότερα χρόνια (επιmicro Δ Νικήτας) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ηράκλειο 20003

Σηmicroειώνονται έργα όπου microπορεί κανείς να αναζητήσει στοιχεία για τους αρχαίους συγγραφείς και το έργο τους

5

ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩN ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

1 Η φύση της microοναρχίας κατά τους γεωmicroετρικοὺς χρόνους

2 Η κρίση της αρχαϊκής εποχής ndash Η αντίληψη για τη δικαιοσύνη

3 Η κοινωνική όψη της κρίσης της αρχαϊκής εποχής

4 Η φάλαγγα των οπλιτών

5 Η Σπαρτιατική Αγωγή

6 Αποικισmicroός ndash Η ίδρυση της Κυρήνης [631 πΧ]

7 Μεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα [5943 πΧ]

8 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα ndash Άρσις των όρων etc

9 Η προέλευση των τυράννων

10 Το τέχνασmicroα του Πεισιστράτου [5587 πΧ]

11 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Κλεισθένη [5087 πΧ]

12 Η εφαρmicroογή του οστρακισmicroού [4887 πΧ]

13 Η συζήτηση περί των πολιτευmicroάτων

14 Το συνέδριο της Κορίνθου[481 πΧ]

15 Μέτρα του Θεmicroιστοκλή πριν τη ναυmicroαχία της Σαλαmicroίνας[480 πΧ]

16 Οι Αθηναίοι καταφεύγουν στη Σαλαmicroίνα [480 πΧ]

17 Αλέξανδρος Α΄και η microάχη των Πλαταιών [479 πΧ]

18 Η Αθηναϊκή Συmicromicroαχία [477 πΧ]

19 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Εφιάλτη [4621 πΧ]

20 Λόγος των Αθηναίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash Η επιχειρηmicroατολογία για την ηγεmicroονική

πολιτική της Αθήνας [432 πΧ]

21 Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέmicroου

22 Ο λοιmicroός στην Αθήνα [430 πΧ]

23 Οι Αθηναίοι και οι σύmicromicroαχοι ndash Η δηmicroηγορία των Μυτιληναίων [427 πΧ]

24 Η εκστρατεία στη Σικελία [415-413 πΧ]ndash Αντιπαράθεση Νικία-Αλκιβιάδη[415 πΧ]

25 Η κατάλυση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα [411 πΧ]

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 3: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

3

Ι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Ι 1 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

Αρχα ί α Ελλη ν ι κή Ι σ τ ο ρ ί α Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών microέχρι το τέλος της Ελληνιστικής Εποχής

Ρωmicroα ϊ κή Ι σ τ ο ρ ί α Από τη δηmicroιουργία της Res publica (τέλη 6ου αι πΧ) έως την περίοδο της Τετραρχίας

Ι 2 ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Μετάφραση -απόδ οση κα ι ι σ τ ο ρ ι κ ό ς σχολ ι ασmicro ό ς κ ε ιmicro έ νων [ β λ κ α τω τ έ ρω ]

4

II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

I I 1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ M-F Baslez Πολιτική Ιστορία του Αρχαίου Ελληνικού κόσmicroου (microτφ Μ Στεφάνου) ΠΑΤΑΚΗΣ

Αθήνα 2013 H Bengtson Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος (microτφ Α Γαβρίλη επιmicro Μ Β Σακελλαρίου)

ΜΕΛΙΣΣΑ Αθήνα 1979 19912 J K Davies Η δηmicroοκρατία και η κλασική Ελλάδα (microτφ Γ Τσολάκης επιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος)

ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2014 H J Gehrke Ἱστορία τοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσmicroου (microτφ Ά Χανιώτης επιmicro Κ Μπουραζέλης) ΜΙΕΤ

Αθήνα 2000 J M Hall Αρχαία ελληνική Ιστορία Η Αρχαϊκὴ Περίοδος 1200-479 πΧ (microτφεπιmicro Ι Κ

Ξυδόπουλος) ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2013 F Lefegravevre Iστορία του αρχαίου ελληνικού κόσmicroου (microτφ Α Κεφάλα amp Μ Καρδαmicroίτσα)

ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ Αθήνα 2016 Cl Orrieux amp P Schmitt Pantel Αρχαία Ελληνική Ιστορία (microτφ Α Σταθάκη επιmicro Η

Κουλακιώτης) GUTENBERG Ἀθήνα 2018 G Shipley Ο ελληνικός κόσmicroος microετά τον Αλέξανδρο 323-30 πΧ (microτφ Μ Ζαχαριάδου επιmicro Π

Σουλτάνης) ΜΙΕΤ Αθήνα 2015 Fr W Walbank Ο Ελληνιστικός κόσmicroος (microτφ Τ Δαρβέρης επιmicro Λ Μανωλόπουλος amp Π

Νίγδελης) ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 1993

Ι Ι 2 ΡΩΜΑΪΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ G Alfoumlldy Ιστορία της ρωmicroαϊκής κοινωνίας (microτφ Ά Χανιώτης) ΜΙΕΤ Αθήνα 20064 Κ Μπουραζέλης Οι τρόφιmicroοι της Λύκαινας ΜΙΕΤ Αθήνα 2017 M Crawford Η ρεπουmicroπλικανική Ρώmicroη ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2013 P Garnsey-R Saller Η ρωmicroαϊκή αυτοκρατορία Οικονοmicroία κοινωνία και πολιτισmicroός (microτφ Β

Αναστασιάδης επιmicro Γ Σουρής) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἡράκλειο 20083

M Rostovtzeff Ρωmicroαϊκή Ιστορία (microτφ Β Κάλφογλου) ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ Αθήνα 1984

Ι Ι 3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΤΙΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ P E Easterling amp B M W Knox Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Ν Κονοmicroής

amp Χρ Γρίmicroπας amp Μ Κονοmicroή επιmicro Α Στεφανή) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20002 Ε J Kenney amp W V Clausen Iστορία τῆς Λατινικής Λογοτεχνίας (microτφ Θ Πίκουλα amp Α Σιδέρη-

Τόλια) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20003 A Lesky Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Γ Τσοπανάκης) Θεσσαλονίκη 19722 F Montanari Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας Από τον 8ο αἰ πΧ έως τον 6ο αι microΧ

(επιmicro Δ Ιακώβ amp Α Ρεγκάκος) Univestity Studio Press Θεσσαλονίκη 2008 M von Albrecht Ιστορία της ρωmicroαϊκής λογοτεχνίας από τον Ανδρόνικο ως το Βοήθιο και η σηmicroασία

της για τα νεότερα χρόνια (επιmicro Δ Νικήτας) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ηράκλειο 20003

Σηmicroειώνονται έργα όπου microπορεί κανείς να αναζητήσει στοιχεία για τους αρχαίους συγγραφείς και το έργο τους

5

ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩN ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

1 Η φύση της microοναρχίας κατά τους γεωmicroετρικοὺς χρόνους

2 Η κρίση της αρχαϊκής εποχής ndash Η αντίληψη για τη δικαιοσύνη

3 Η κοινωνική όψη της κρίσης της αρχαϊκής εποχής

4 Η φάλαγγα των οπλιτών

5 Η Σπαρτιατική Αγωγή

6 Αποικισmicroός ndash Η ίδρυση της Κυρήνης [631 πΧ]

7 Μεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα [5943 πΧ]

8 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα ndash Άρσις των όρων etc

9 Η προέλευση των τυράννων

10 Το τέχνασmicroα του Πεισιστράτου [5587 πΧ]

11 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Κλεισθένη [5087 πΧ]

12 Η εφαρmicroογή του οστρακισmicroού [4887 πΧ]

13 Η συζήτηση περί των πολιτευmicroάτων

14 Το συνέδριο της Κορίνθου[481 πΧ]

15 Μέτρα του Θεmicroιστοκλή πριν τη ναυmicroαχία της Σαλαmicroίνας[480 πΧ]

16 Οι Αθηναίοι καταφεύγουν στη Σαλαmicroίνα [480 πΧ]

17 Αλέξανδρος Α΄και η microάχη των Πλαταιών [479 πΧ]

18 Η Αθηναϊκή Συmicromicroαχία [477 πΧ]

19 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Εφιάλτη [4621 πΧ]

20 Λόγος των Αθηναίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash Η επιχειρηmicroατολογία για την ηγεmicroονική

πολιτική της Αθήνας [432 πΧ]

21 Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέmicroου

22 Ο λοιmicroός στην Αθήνα [430 πΧ]

23 Οι Αθηναίοι και οι σύmicromicroαχοι ndash Η δηmicroηγορία των Μυτιληναίων [427 πΧ]

24 Η εκστρατεία στη Σικελία [415-413 πΧ]ndash Αντιπαράθεση Νικία-Αλκιβιάδη[415 πΧ]

25 Η κατάλυση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα [411 πΧ]

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 4: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

4

II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

I I 1 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ M-F Baslez Πολιτική Ιστορία του Αρχαίου Ελληνικού κόσmicroου (microτφ Μ Στεφάνου) ΠΑΤΑΚΗΣ

Αθήνα 2013 H Bengtson Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδος (microτφ Α Γαβρίλη επιmicro Μ Β Σακελλαρίου)

ΜΕΛΙΣΣΑ Αθήνα 1979 19912 J K Davies Η δηmicroοκρατία και η κλασική Ελλάδα (microτφ Γ Τσολάκης επιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος)

ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2014 H J Gehrke Ἱστορία τοῦ ἑλληνιστικοῦ κόσmicroου (microτφ Ά Χανιώτης επιmicro Κ Μπουραζέλης) ΜΙΕΤ

Αθήνα 2000 J M Hall Αρχαία ελληνική Ιστορία Η Αρχαϊκὴ Περίοδος 1200-479 πΧ (microτφεπιmicro Ι Κ

Ξυδόπουλος) ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2013 F Lefegravevre Iστορία του αρχαίου ελληνικού κόσmicroου (microτφ Α Κεφάλα amp Μ Καρδαmicroίτσα)

ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ Αθήνα 2016 Cl Orrieux amp P Schmitt Pantel Αρχαία Ελληνική Ιστορία (microτφ Α Σταθάκη επιmicro Η

Κουλακιώτης) GUTENBERG Ἀθήνα 2018 G Shipley Ο ελληνικός κόσmicroος microετά τον Αλέξανδρο 323-30 πΧ (microτφ Μ Ζαχαριάδου επιmicro Π

Σουλτάνης) ΜΙΕΤ Αθήνα 2015 Fr W Walbank Ο Ελληνιστικός κόσmicroος (microτφ Τ Δαρβέρης επιmicro Λ Μανωλόπουλος amp Π

Νίγδελης) ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 1993

Ι Ι 2 ΡΩΜΑΪΚΗ Ι ΣΤΟΡ ΙΑ G Alfoumlldy Ιστορία της ρωmicroαϊκής κοινωνίας (microτφ Ά Χανιώτης) ΜΙΕΤ Αθήνα 20064 Κ Μπουραζέλης Οι τρόφιmicroοι της Λύκαινας ΜΙΕΤ Αθήνα 2017 M Crawford Η ρεπουmicroπλικανική Ρώmicroη ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη 2013 P Garnsey-R Saller Η ρωmicroαϊκή αυτοκρατορία Οικονοmicroία κοινωνία και πολιτισmicroός (microτφ Β

Αναστασιάδης επιmicro Γ Σουρής) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ἡράκλειο 20083

M Rostovtzeff Ρωmicroαϊκή Ιστορία (microτφ Β Κάλφογλου) ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ Αθήνα 1984

Ι Ι 3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΤΙΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ P E Easterling amp B M W Knox Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Ν Κονοmicroής

amp Χρ Γρίmicroπας amp Μ Κονοmicroή επιmicro Α Στεφανή) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20002 Ε J Kenney amp W V Clausen Iστορία τῆς Λατινικής Λογοτεχνίας (microτφ Θ Πίκουλα amp Α Σιδέρη-

Τόλια) ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ Αθήνα 20003 A Lesky Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (microτφ Γ Τσοπανάκης) Θεσσαλονίκη 19722 F Montanari Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας Από τον 8ο αἰ πΧ έως τον 6ο αι microΧ

(επιmicro Δ Ιακώβ amp Α Ρεγκάκος) Univestity Studio Press Θεσσαλονίκη 2008 M von Albrecht Ιστορία της ρωmicroαϊκής λογοτεχνίας από τον Ανδρόνικο ως το Βοήθιο και η σηmicroασία

της για τα νεότερα χρόνια (επιmicro Δ Νικήτας) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ηράκλειο 20003

Σηmicroειώνονται έργα όπου microπορεί κανείς να αναζητήσει στοιχεία για τους αρχαίους συγγραφείς και το έργο τους

5

ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩN ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

1 Η φύση της microοναρχίας κατά τους γεωmicroετρικοὺς χρόνους

2 Η κρίση της αρχαϊκής εποχής ndash Η αντίληψη για τη δικαιοσύνη

3 Η κοινωνική όψη της κρίσης της αρχαϊκής εποχής

4 Η φάλαγγα των οπλιτών

5 Η Σπαρτιατική Αγωγή

6 Αποικισmicroός ndash Η ίδρυση της Κυρήνης [631 πΧ]

7 Μεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα [5943 πΧ]

8 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα ndash Άρσις των όρων etc

9 Η προέλευση των τυράννων

10 Το τέχνασmicroα του Πεισιστράτου [5587 πΧ]

11 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Κλεισθένη [5087 πΧ]

12 Η εφαρmicroογή του οστρακισmicroού [4887 πΧ]

13 Η συζήτηση περί των πολιτευmicroάτων

14 Το συνέδριο της Κορίνθου[481 πΧ]

15 Μέτρα του Θεmicroιστοκλή πριν τη ναυmicroαχία της Σαλαmicroίνας[480 πΧ]

16 Οι Αθηναίοι καταφεύγουν στη Σαλαmicroίνα [480 πΧ]

17 Αλέξανδρος Α΄και η microάχη των Πλαταιών [479 πΧ]

18 Η Αθηναϊκή Συmicromicroαχία [477 πΧ]

19 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Εφιάλτη [4621 πΧ]

20 Λόγος των Αθηναίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash Η επιχειρηmicroατολογία για την ηγεmicroονική

πολιτική της Αθήνας [432 πΧ]

21 Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέmicroου

22 Ο λοιmicroός στην Αθήνα [430 πΧ]

23 Οι Αθηναίοι και οι σύmicromicroαχοι ndash Η δηmicroηγορία των Μυτιληναίων [427 πΧ]

24 Η εκστρατεία στη Σικελία [415-413 πΧ]ndash Αντιπαράθεση Νικία-Αλκιβιάδη[415 πΧ]

25 Η κατάλυση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα [411 πΧ]

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 5: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

5

ΙΙΙ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩN ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ

1 Η φύση της microοναρχίας κατά τους γεωmicroετρικοὺς χρόνους

2 Η κρίση της αρχαϊκής εποχής ndash Η αντίληψη για τη δικαιοσύνη

3 Η κοινωνική όψη της κρίσης της αρχαϊκής εποχής

4 Η φάλαγγα των οπλιτών

5 Η Σπαρτιατική Αγωγή

6 Αποικισmicroός ndash Η ίδρυση της Κυρήνης [631 πΧ]

7 Μεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα [5943 πΧ]

8 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Σόλωνα ndash Άρσις των όρων etc

9 Η προέλευση των τυράννων

10 Το τέχνασmicroα του Πεισιστράτου [5587 πΧ]

11 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Κλεισθένη [5087 πΧ]

12 Η εφαρmicroογή του οστρακισmicroού [4887 πΧ]

13 Η συζήτηση περί των πολιτευmicroάτων

14 Το συνέδριο της Κορίνθου[481 πΧ]

15 Μέτρα του Θεmicroιστοκλή πριν τη ναυmicroαχία της Σαλαmicroίνας[480 πΧ]

16 Οι Αθηναίοι καταφεύγουν στη Σαλαmicroίνα [480 πΧ]

17 Αλέξανδρος Α΄και η microάχη των Πλαταιών [479 πΧ]

18 Η Αθηναϊκή Συmicromicroαχία [477 πΧ]

19 Οι microεταρρυθmicroίσεις του Εφιάλτη [4621 πΧ]

20 Λόγος των Αθηναίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash Η επιχειρηmicroατολογία για την ηγεmicroονική

πολιτική της Αθήνας [432 πΧ]

21 Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέmicroου

22 Ο λοιmicroός στην Αθήνα [430 πΧ]

23 Οι Αθηναίοι και οι σύmicromicroαχοι ndash Η δηmicroηγορία των Μυτιληναίων [427 πΧ]

24 Η εκστρατεία στη Σικελία [415-413 πΧ]ndash Αντιπαράθεση Νικία-Αλκιβιάδη[415 πΧ]

25 Η κατάλυση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα [411 πΧ]

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 6: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι

6

26 Απονοmicroή του τίτλου του Αθηναίου πολίτη στους Σαmicroίους [405 πΧ]

27 Λόγος του Κριτία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τριάκοντα [404 πΧ]

28 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατίας στην Αθήνα ndash Λόγος του αρχηγού των δηmicroοκρατικών

Θρασύβουλου προς τους ολιγαρχικούς [403 πΧ]

29 Ανταλκίδειος Ειρήνη [386 πΧ]

30 Πανελλήνια ιδέα Κριτική στην εξωτερική πολιτική της Σπάρτης microε αφορmicroή την Ανταλκίδειο

Ειρήνη

31 Η πολιτική του Φιλίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη

32 Ο Ισοκράτης και η πανελλήνια ιδέα Εκστρατεία των Ελλήνων εναντίον της Περσίας υπό την

ηγεσία του Φιλίππου Β΄[346 πΧ]

33 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [333 πΧ] ndash Απόρριψη των ειρηνευτικών προτάσεων του

Δαρείου Γ΄

34 Πυρπόληση των Περσικών ανακτόρων [330 πΧ]

35 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [324 πΧ]

36 Λαmicroιακός πόλεmicroος [323 πΧ]

37 Πόλεmicroοι τῶν διαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 311 πΧ

38 Ύmicroνος των Αθηναίων στο Δηmicroήτριο Πολιορκητή [307 πΧ]

39 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκαιρία της νίκης των Ελλήνων κατά των Γαλατών [278

πΧ]

40 Συmicromicroαχία Αθηναίων και Λακεδαιmicroονίων -Χρεmicroωνίδειο ψήφισmicroα [2698 -2654 πΧ]

41 Τερmicroατισmicroός του Συmicromicroαχικού πολέmicroου [221-217 πΧ] - Λόγος τοῦ Αἰτωλοῦ πολιτικοῦ Ἀγέλαου

στὴ Ναύπακτο [217 πΧ]

42 Οι Αιγύπτιοι και η microάχη στη Ραφία [217 πΧ]

43 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκίσκου στη Σπάρτη [211 πΧ]

44 Η διακήρυξη της ελευθερίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicroινίνο [196 πΧ]

45 Οι ρυθmicroίσεις των Ρωmicroαίων microετά την microάχη της Πύδνας [168 πΧ]

46 Ρωmicroαϊκό τελεσίγραφο στον Αντίοχο Δ΄[168 πΧ]

47 Η πολιτική διαθήκη του Πτολεmicroαίου VII Ευεργέτη Β΄ [155 πΧ]

48 Λόγος του στρατηγού των Αχαιών Κριτόλαου [149 πΧ]

49 Καταστροφή της Κορίνθου και επακόλουθες ρυθmicroίσεις

7

50 Η εξέγερση του Αριστόνικου [133-129 πΧ]

51 Α΄ Μιθριδατικὸς πόλεmicroος [88-84 πΧ]

52 Η σφαγή των Ρωmicroαίων στην επαρχία της Ασίας κατά διαταγή του Μιθριδάτη [88 πΧ]

53 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [8786 πΧ]

54 Η διοίκηση της ρωmicroαϊκής αυτοκρατορίας

55 Η ρωmicroαϊκή κυριαρχία στην Ελλάδα

56 Ο πολιτικός άνδρας στο πλαίσιο της ρωmicroαϊκῆς κυριαρχίας

57 Ρεαλιστικές συmicroβουλές σε υποψήφιο πολιτικό

8

IV KEIMENA

1 Η φύση τη ς microο ναρχ ία ς κατά του ς γεωmicro ε τρ ι κού ς χρόνου ς Αριστοτέλης Πολιτικὰ III 1285b 5-14 τέταρτον δrsquo εἶδος microοναρχίας βασιλικῆς αἱ κατὰ τοὺς

ἡρωικοὺς [5] χρόνους ἑκούσιαί τε καὶ πάτριαι γιγνόmicroεναι κατὰ νόmicroον διὰ γὰρ τὸ τοὺς πρώτους γενέσθαι τοῦ πλήθους εὐεργέτας κατὰ τέχνας ἢ πόλεmicroον ἢ διὰ τὸ συναγαγεῖν ἢ πορίσαι χώραν ἐγίγνοντο βασιλεῖς ἑκόντων καὶ τοῖς παραλαmicroβάνουσι πάτριοι κύριοι δrsquo ἦσαν τῆς τε κατὰ πόλεmicroον ἡγεmicroονίας [10] καὶ τῶν θυσιῶν ὅσαι microὴ ἱερατικαί καὶ πρὸς τούτοις τὰς δίκας ἔκρινον τοῦτο δrsquo ἐποίουν οἱ microὲν οὐκ ὀmicroνύοντες οἱ δrsquo ὀmicroνύοντες ὁ δrsquo ὅρκος ἦν τοῦ σκήπτρου ἐπανάτασις οἱ microὲν οὖν ἐπὶ τῶν ἀρχαίων χρόνων καὶ τὰ κατὰ πόλιν καὶ τὰ ἔνδηmicroα καὶ τὰ ὑπερόρια συνεχῶς ἦρχον ὕστερον [15] δὲ τὰ microὲν αὐτῶν παριέντων τῶν βασιλέων τὰ δὲ τῶν ὄχλων παραιρουmicroένων ἐν microὲν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν αἱ θυσίαι κατελείφθησαν τοῖς βασιλεῦσι microόνον ὅπου δrsquo ἄξιον εἰπεῖν εἶναι βασιλείαν ἐν τοῖς ὑπερορίοις τῶν πολεmicroικῶν τὴν ἡγεmicroονίαν microόνον εἶχον

2 Η κρ ίση της αρχα ϊκή ς εποχής ndash Η αντ ί ληψη γ ια τη δ ικα ι οσύνη [ c a 7 0 0 π Χ ]

[ Ο micro ύ θ ο ς τ ο υ γ ε ρ α κ ι ο ύ κ α ι τ ο υ α η δ ο ν ι ο ύ ]

Ησίοδος Ἔργα καὶ Ἡmicroέραι στ 202-218 Νῦν δrsquo αἶνον βασιλεῦσιν ἐρέω φρονέουσι καὶ αὐτοῖς ὧδrsquo ἴρηξ προσέειπεν ἀηδόνα ποικιλόδειρον ὕψι microάλrsquo ἐν νεφέεσσι φέρων ὀνύχεσσι microεmicroαρπώς

205 ἣ δrsquo ἐλεόν γναmicroπτοῖσι πεπαρmicroένη ἀmicroφrsquo ὀνύχεσσι microύρετο τὴν ὅγrsquo ἐπικρατέως πρὸς microῦθον ἔειπεν laquoδαιmicroονίη τί λέληκας ἔχει νύ σε πολλὸν ἀρείων τῇ δrsquo εἶς ᾗ σrsquo ἂν ἐγώ περ ἄγω καὶ ἀοιδὸν ἐοῦσαν δεῖπνον δrsquo αἴ κrsquo ἐθέλω ποιήσοmicroαι ἠὲ microεθήσω

210 ἄφρων δrsquo ὅς κrsquo ἐθέλῃ πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν νίκης τε στέρεται πρός τrsquo αἴσχεσιν ἄλγεα πάσχειraquo Ὣς ἔφατrsquo ὠκυπέτης ἴρηξ τανυσίπτερος ὄρνις Ὦ Πέρση σὺ δrsquo ἄκουε δίκης microηδrsquo ὕϐριν ὄφελλε ὕϐρις γάρ τε κακὴ δειλῷ βροτῷ οὐδὲ microὲν ἐσθλὸς

215 ῥηιδίως φερέmicroεν δύναται βαρύθει δέ θrsquo ὑπ αὐτῆς ἐγκύρσας ἄτῃσιν ὁδὸς δrsquo ἑτέρηφι παρελθεῖν κρείσσων ἐς τὰ δίκαια δίκη δrsquo ὑπὲρ ὕϐριος ἴσχει ἐς τέλος ἐξελθοῦσα παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω

3 Η κο ι νων ική όψη τη ς κρ ίση ς της αρχα ϊκή ς εποχής [β ΄micro ι σ ό 6 ο υ α ι π Χ ]

Θέογνις Ἐλεγεῖαι 53-68 [έκδ Young] Κύρνε πόλις microὲν ἔθrsquo ἥδε πόλις λαοὶ δὲ δὴ ἄλλοι οἳ πρόσθrsquo οὔτε δίκας ἤιδεσαν οὔτε νόmicroους 55 ἀλλrsquo ἀmicroφὶ πλευραῖσι δορὰς αἰγῶν κατέτριβον ἔξω δrsquo ὥστrsquo ἔλαφοι τῆσδrsquo ἐνέmicroοντο πόλεος

9

καὶ νῦν εἰσrsquo ἀγαθοί Πολυπαΐδη οἱ δὲ πρὶν ἐσθλοί νῦν δειλοί τίς κεν ταῦτrsquo ἀνέχοιτrsquo ἐσορῶν ἀλλήλους δrsquo ἀπατῶσιν ἐπacute ἀλλήλοισι γελῶντες 60 οὔτε κακῶν γνώmicroας εἰδότες οὔτrsquo ἀγαθῶν Μηδένα τῶνδε φίλον ποιεῦ Πολυπαΐδη ἀστῶν ἐκ θυmicroοῦ χρείης οὕνεκα microηδεmicroιῆς ἀλλὰ δόκει microὲν πᾶσιν ἀπὸ γλώσσης φίλος εἶναι χρῆmicroα δὲ συmicromicroείξηις microηδενὶ microηδrsquo ὁτιοῦν 65 σπουδαῖον γνώσῃ γὰρ ὀιζυρῶν φρένας ἀνδρῶν ὥς σφιν ἐπrsquo ἔργοισιν πίστις ἔπrsquo οὐδεmicroία ἀλλὰ δόλους ἀπάτας τε πολυπλοκίας τrsquo ἐφίλησαν οὕτως ὡς ἄνδρες microηκέτι σῳζόmicroενοι

4 Η φάλαγγα των οπλ ιτών [ 7 ο ς α ι π Χ ] Τυρταίος απόσπ 111

ἀλλά τις εὖ διαβὰς microενέτω ποσὶν ἀmicroφοτέροισι στηριχθεὶς ἐπὶ γῆς χεῖλος ὀδοῦσι δακών microηρούς τε κνήmicroας τε κάτω καὶ στέρνα καὶ ὤmicroους ἀσπίδος εὐρείης γαστρὶ καλυψάmicroενος

25 δεξιτερῆι δ ἐν χειρὶ τινασσέτω ὄβριmicroον ἔγχος κινείτω δὲ λόφον δεινὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔρδων δ ὄβριmicroα ἔργα διδασκέσθω πολεmicroίζειν microηδrsquo ἐκτὸς βελέων ἑστάτω ἀσπίδrsquo ἔχων ἀλλά τις ἐγγὺς ἰὼν αὐτοσχεδὸν ἔγχεϊ microακρῶι

30 ἢ ξίφει οὐτάζων δήϊον ἄνδρ ἑλέτω καὶ πόδα πὰρ ποδὶ θεὶς καὶ ἐπ ἀσπίδος ἀσπίδ ἐρείσας ἐν δὲ λόφον τε λόφωι καὶ κυνέην κυνέηι καὶ στέρνον στέρνωι πεπληmicroένος ἀνδρὶ microαχέσθω ἢ ξίφεος κώπην ἢ δόρυ microακρὸν ἔχων 35 ὑmicroεῖς δ ὦ γυmicroνῆτες ὑπ ἀσπίδος ἄλλοθεν ἄλλος πτώσσοντες microεγάλοις βάλλετε χερmicroαδίοις δούρασί τε ξεστοῖσιν ἀκοντίζοντες ἐς αὐτούς τοῖσι πανόπλοισιν πλησίον ἱστάmicroενοι

5 Η Σπαρτ ιατ ική Αγωγή Ξενοφών Λακεδαιmicroονίων Πολιτεία ΙΙ1-8 Ἐγὼ microέντοι ἐπεὶ καὶ περὶ γενέσεως ἐξήγηmicroαι

βούλοmicroαι καὶ τὴν παιδείαν ἑκατέρων σαφηνίσαι τῶν microὲν τοίνυν ἄλλων Ἑλλήνων οἱ φάσκοντες κάλλιστα τοὺς υἱεῖς παιδεύειν ἐπειδὰν τάχιστα αὐτοῖς οἱ παῖδες τὰ λεγόmicroενα ξυνιῶσιν εὐθὺς microὲν ἐπrsquo αὐτοῖς παιδαγωγοὺς θεράποντας ἐφιστᾶσιν εὐθὺς δὲ πέmicroπουσιν εἰς διδασκάλων microαθησοmicroένους καὶ γράmicromicroατα καὶ microουσικὴν καὶ τὰ ἐν παλαίστρᾳ πρὸς δὲ τούτοις τῶν παίδων πόδας microὲν ὑποδήmicroασιν ἁπαλύνουσι σώmicroατα δὲ ἱmicroατίων microεταβολαῖς διαθρύπτουσι σίτου γε microὴν αὐτοῖς γαστέρα microέτρον νοmicroίζουσιν ὁ δὲ Λυκοῦργος ἀντὶ microὲν τοῦ ἰδίᾳ ἕκαστον παιδαγωγοὺς δούλους ἐφιστάναι ἄνδρα ἐπέστησε κρατεῖν αὐτῶν ἐξ ὧνπερ αἱ microέγισται ἀρχαὶ καθίστανται ὃς δὴ καὶ παιδονόmicroος καλεῖται τοῦτον δὲ κύριον

1 Πρβ Hall 2013 239 αρ 73

10

ἐποίησε καὶ ἁθροίζειν τοὺς παῖδας καὶ ἐπισκοποῦντα εἴ τις ῥᾳδιουργοίη ἰσχυρῶς κολάζειν ἔδωκε δrsquo αὐτῷ καὶ τῶν ἡβώντων microαστιγοφόρους ὅπως τιmicroωροῖεν ὁπότε δέοι ὥστε πολλὴν microὲν αἰδῶ πολλὴν δὲ πειθὼ ἐκεῖ συmicroπαρεῖναι ἀντί γε microὴν τοῦ ἁπαλύνειν τοὺς πόδας ὑποδήmicroασιν ἔταξεν ἀνυποδησίᾳ κρατύνειν νοmicroίζων εἰ τοῦτrsquo ἀσκήσειαν πολὺ microὲν ῥᾷον ἂν ὀρθιάδε ἐκβαίνειν ἀσφαλέστερον δὲ πρανῆ καταβαίνειν καὶ πηδῆσαι δὲ καὶ ἀναθορεῖν καὶ δραmicroεῖν θᾶττον [ἀνυπόδητον εἰ ἠσκηκὼς εἴη τοὺς πόδας ἢ ὑποδεδεmicroένον] καὶ ἀντί γε τοῦ ἱmicroατίοις διαθρύπτεσθαι ἐνόmicroιζεν ἑνὶ ἱmicroατίῳ διrsquo ἔτους προσεθίζεσθαι νοmicroίζων οὕτως καὶ πρὸς ψύχη καὶ πρὸς θάλπη ἄmicroεινον ἂν παρεσκευάσθαι σῖτόν γε microὴν ἔταξε τοσοῦτον ἔχοντα συmicroβολεύειν τὸν εἴρενα ὡς ὑπὸ πλησmicroονῆς microὲν microήποτε βαρύνεσθαι τοῦ δὲ ἐνδεεστέρως διάγειν microὴ ἀπείρως ἔχειν νοmicroίζων τοὺς οὕτω παιδευοmicroένους microᾶλλον microὲν ἂν δύνασθαι εἰ δεήσειεν ἀσιτήσαντας ἐπιπονῆσαι microᾶλλον δrsquo ἄν εἰ παραγγελθείη ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σίτου πλείω χρόνον ἐπιταθῆναι ἧττον δrsquo ἂν ὄψου δεῖσθαι εὐχερέστερον δὲ πρὸς πᾶν ἔχειν βρῶmicroα καὶ ὑγιεινοτέρως δrsquo ἂν διάγειν καὶ εἰς microῆκος ἂν τὴν αὐξάνεσθαι ῥαδινὰ τὰ σώmicroατα ποιοῦσαν τροφὴν microᾶλλον συλλαmicroβάνειν ἡγήσατο ἢ τὴν διαπλατύνουσαν τῷ σίτῳ ὡς δὲ microὴ ὑπὸ λιmicroοῦ ἄγαν αὖ πιέζοιντο ἀπραγmicroόνως microὲν αὐτοῖς οὐκ ἔδωκε λαmicroβάνειν ὧν ἂν προσδέωνται κλέπτειν δrsquo ἐφῆκεν ἔστιν ἃ τῷ λιmicroῷ ἐπικουροῦντας καὶ ὡς microὲν οὐκ ἀπορῶν ὅ τι δοίη ἐφῆκεν αὐτοῖς γε microηχανᾶσθαι τὴν τροφήν οὐδένα οἶmicroαι τοῦτο ἀγνοεῖν δῆλον δrsquo ὅτι τὸν microέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ microεθrsquo ἡmicroέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιmicroάζειν τὸν microέλλοντά τι λήψεσθαι ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι microηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόmicroενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεmicroικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν εἴποι δrsquo ἂν οὖν τις τί δῆτα εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόmicroιζε πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκοmicroένῳ ὅτι φηmicroὶ ἐγώ καὶ τἆλλα ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι κολάζουσι τὸν microὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκοmicroένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιmicroωροῦνται

6 Απο ικ ισmicroός ndash Η ί δρυση της Κυρήνης [ 6 3 1 π Χ ] Ηρόδοτος IV1561-3 microετὰ δὲ αὐτῷ τε τούτῳ καὶ τοῖσι ἄλλοισι Θηραίοισι συνεφέρετο

παλιγκότως ἀγνοεῦντες δὲ τὰς συmicroφορὰς οἱ Θηραῖοι ἔπεmicroπον ἐς Δελφοὺς περὶ τῶν παρεόντων κακῶν [2] ἡ δὲ Πυθίη σφι ἔχρησε συγκτίζουσι Βάττῳ Κυρήνην τῆς Λιβύης ἄmicroεινον πρήξειν ἀπέστελλον microετὰ ταῦτα τὸν Βάττον οἱ Θηραῖοι δύο πεντηκοντέροισι πλώσαντες δὲ ἐς τὴν Λιβύην οὗτοι οὐ γὰρ εἶχον ὅ τι ποιέωσι ἄλλο ὀπίσω ἀπαλλάσσοντο ἐς τὴν Θήρην [3] οἱ δὲ Θηραῖοι καταγοmicroένους ἔβαλλον καὶ οὐκ ἔων τῇ γῇ προσίσχειν ἀλλ᾽ ὀπίσω πλέειν ἐκέλευον οἱ δὲ ἀναγκαζόmicroενοι ὀπίσω ἀπέπλεον καὶ ἔκτισαν νῆσον ἐπὶ Λιβύῃ κειmicroένην τῇ οὔνοmicroα ὡς καὶ πρότερον εἰρέθη ἐστὶ Πλατέα λέγεται δὲ ἴση εἶναι ἡ νῆσος τῇ νῦν Κυρηναίων πόλι

7 Μεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα [ 5 9 4 3 π Χ ] [Αριστ] Ἀθην Πολιτ 61-4 Κύριος δὲ γενόmicroενος τῶν πραγmicroάτων Σόλων τόν τε δῆmicroον

ἠλευθέρωσε καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι καὶ εἰς τὸ microέλλον κωλύσας δ[ανε]ίζειν ἐπὶ τοῖς σώmicroασιν καὶ νόmicroους ἔθηκε καὶ χρεῶν ἀπ[ο]κοπὰς ἐποίησε καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δ[η]microοσίων ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν ὡς ἀποσεισάmicroενοι τὸ βάρος ἐν οἷς πειρῶνταί τιν[ες] διαβάλλ[ει]ν αὐτόν συνέβη γὰρ τῷ Σόλωνι microέλλοντι ποιεῖν τὴν σεισάχθειαν προειπεῖν τισι τῶν [γν]ωρίmicroω[ν] ἔπειθrsquo ὡς microὲν οἱ δηmicroοτικοὶ λέγουσι παραστρατηγη[θ]ῆναι διὰ τῶν φίλων ὡς δrsquo οἱ β[ουλ]όmicroενοι βλασ[φ]ηmicroεῖν καὶ αὐτὸν κοινωνεῖν δανεισάmicroενοι γὰρ οὗτοι συνεπρίαντο πολλὴν χώραν καὶ microετrsquo οὐ πολὺ τῆς τῶν χρεῶν ἀποκοπῆς γενοmicroένης ἐπλούτουν ὅθεν φασὶ γενέσθαι τοὺς ὕστερον δοκοῦντας εἶναι παλαιοπλούτους οὐ microὴν ἀλλὰ πιθ[ανώ]τερος ὁ τῶν δηmicroοτικῶν λόγος οὐ γὰρ ε[ἰκ]ὸς ἐν microὲν τοῖς ἄλλοις οὕτω microέτριον γενέσθαι καὶ κοινόν [ὥ]στrsquo ἐξὸν αὐτῷ τοὺς ἑ[τ]έρους ὑποποιησάmicroενον τυραννεῖν τῆς πόλεως ἀmicroφοτέροις ἀπεχ[θέ]σθαι καὶ περὶ πλείονος ποιήσασθαι τὸ καλὸν καὶ τὴν τῆς πόλεως σωτηρίαν ἢ τὴν αὑτοῦ πλεονεξίαν ἐν οὕτω δὲ microικροῖς καὶ ἀνα[ξίο]ις καταρρυπαίνειν ἑαυτόν ὅτι δὲ ταύτην ἔσχε τὴν ἐξουσίαν

11

τά τε πράγmicroατα νοσοῦντα microαρτυρεῖ καὶ ἐν τοῖς ποιήmicroασιν αὐτὸς πολλαχοῦ microέmicroνηται καὶ οἱ ἄλλοι συνοmicroολογοῦσι πάντες ταύτην microὲν οὖν χρὴ νοmicroίζειν ψευδῆ τὴν αἰτίαν εἶναι

8 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Σόλωνα ndash Άρσ ι ς των όρων e t c

Σόλων απόσπ 36 [West] [= Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 124] ἐγὼ δὲ τῶν microὲν οὕνεκα ξυνήγαγον δῆmicroον τί τούτων πρὶν τυχει ν ἐπαυσάmicroην συmicromicroαρτυροίη ταῦτrsquo ἂν ἐν δίκηι Χρόνου microήτηρ microεγίστη δαιmicroόνων Ὀλυmicroπίων 5 ἄριστα Γῆ microέλαινα τῆς ἐγώ ποτε ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῆι πεπηγότας πρόσθεν δὲ δουλεύουσα νῦν ἐλευθέρη πολλοὺς δ᾽ Ἀθήνας πατρίδ᾽ ἐς θεόκτιτον ἀνήγαγον πραθέντας ἄλλον ἐκδίκως 10 ἄλλον δικαίως τοὺς δ᾽ ἀναγκαίης ὑπὸ χρειοῦς φυγόντας γλῶσσαν οὐκέτ᾽ Ἀττικὴν ἱέντας ὡς δὴ πολλαχῆι πλανωmicroένους τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλίην ἀεικέα ἔχοντας ἤθη δεσποτέων τροmicroεοmicroένους 15 ἐλευθέρους ἔθηκα ταῦτα microὲν κράτει ὁmicroοῦ βίην τε καὶ δίκην ξυναρmicroόσας ἔρεξα καὶ διῆλθον ὡς ὑπεσχόmicroην θεσmicroοὺς δ᾽ ὁmicroοίως τῶι κακῶι τε κἀγαθῶι εὐθεῖαν εἰς ἕκαστον ἁρmicroόσας δίκην 20 ἔγραψα κέντρον δ᾽ ἄλλος ὡς ἐγὼ λαβών

κακοφραδής τε καὶ φιλοκτήmicroων ἀνήρ οὐκ ἂν κατέσχε δῆmicroον εἰ γὰρ ἤθελον ἃ τοῖς ἐναντίοισιν ἥνδανεν τότε αὖτις δ᾽ ἃ τοῖσιν οὕτεροι φρασαίατο

25 πολλῶν ἂν ἀνδρῶν ἥδ᾽ ἐχηρώθη πόλις τῶν οὕνεκ᾽ ἀλκὴν πάντοθεν ποιεόmicroενος ὡς ἐν κυσὶν πολλῆισιν ἐστράφην λύκος

9 Η προέλευση των τυράννων

Ἀριστοτέλης Πολιτικά 1310b 14-312 ὁ δὲ τύραννος ἐκ τοῦ δήmicroου καὶ τοῦ πλήθους ἐπὶ τοὺς γνωρίmicroους ὅπως ὁ δῆmicroος ἀδικῆται microηδὲν ὑπrsquo αὐτῶν Φανερὸν δrsquo ἐκ τῶν συmicroβεβηκότων Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι τῶν τυράννων γεγόνασιν ἐκ δηmicroαγωγῶν ὡς εἰπεῖν πιστευθέντες ἐκ τοῦ διαβάλλειν τοὺς γνωρίmicroους Αἱ microὲν γὰρ τοῦτον τὸν τρόπον κατέστησαν τῶν τυραννίδων ἤδη τῶν πόλεων ηὐξηmicroένων αἱ δὲ πρὸ τούτων ἐκ τε τῶν βασιλέων παρεκβαινόντων τὰ πάτρια καὶ δεσποτικωτέρας ἀρχῆς ὀρεγοmicroένων αἱ δὲ ἐκ τῶν αἱρετῶν ἐπὶ τὰς κυρίας ἀρχάς (τὸ γὰρ ἀρχαῖον οἱ δῆmicroοι καθίστασαν πολυχρονίους τὰς δηmicroιουργίας καὶ τὰς θεωρίας) αἱ δrsquo ἐκ τῶν ὀλιγαρχιῶν αἱρουmicroένων ἕνα τινὰ κύριον ἐπὶ τὰς microεγίστας ἀρχάς Πᾶσι γὰρ ὑπῆρχε τοῖς τρόποις τούτοις τὸ κατεργάζεσθαι ῥᾳδίως εἰ microόνον βουληθεῖεν διὰ τὸ

2 Πρβ P J Rhodes Οι ελληνικές πόλεις-κράτη Μια συλλογή πηγών (microτφεπιmicro Ι Κ Ξυδόπουλος) Αθήνα 2011 69-70 αρ 54

12

δύναmicroιν προϋπάρχειν τοῖς microὲν βασιλικῆς ἀρχῆς τοῖς δὲ τὴν τῆς τιmicroῆςmiddot οἷον Φείδων microὲν περὶ Ἄργος καὶ ἕτεροι τύραννοι κατέστησαν βασιλείας ὑπαρχούσης οἱ δὲ περὶ τὴν Ἰωνίαν καὶ Φάλαρις ἐκ τῶν τιmicroῶν Παναίτιος δrsquo ἐν Λεοντίνοις καὶ Κύψελος ἐν Κορίνθῳ καὶ Πεισίστρατος Ἀθήνησι καὶ Διονύσιος ἐν Συρακούσαις καὶ ἕτεροι τὸν αὐτὸν τρόπον ἐκ δηmicroαγωγίας

1 0 Το τέχνασmicroα του Πεισ ιστράτου [ 5 5 8 7 π Χ ] Ἡρόδοτος Ι 601-5 microετὰ δὲ οὐ πολλὸν χρόνον τὠυτὸ φρονήσαντες οἵ τε τοῦ Μεγακλέος

στασιῶται καὶ οἱ τοῦ Λυκούργου ἐξελαύνουσί microιν οὕτω microὲν Πεισίστρατος ἔσχε τὸ πρῶτον Ἀθήνας καὶ τὴν τυραννίδα οὔ κω κάρτα ἐρριζωmicroένην ἔχων ἀπέβαλε οἱ δὲ ἐξελάσαντες Πεισίστρατον αὖτις ἐκ νέης ἐπ᾽ ἀλλήλοισι ἐστασίασαν [2]περιελαυνόmicroενος δὲ τῇ στάσι ὁ Μεγακλέης ἐπεκηρυκεύετο Πεισιστράτῳ εἰ βούλοιτό οἱ τὴν θυγατέρα ἔχειν γυναῖκα ἐπὶ τῇ τυραννίδι [3] ἐνδεξαmicroένου δὲ τὸν λόγον καὶ ὁmicroολογήσαντος ἐπὶ τούτοισι Πεισιστράτου microηχανῶνται δὴ ἐπὶ τῇ κατόδῳ πρῆγmicroα εὐηθέστατον ὡς ἐγὼ εὑρίσκω microακρῷ (ἐπεί γε ἀπεκρίθη ἐκ παλαιτέρου τοῦ βαρβάρου ἔθνεος τὸ Ἑλληνικὸν ἐὸν καὶ δεξιώτερον καὶ εὐηθείης ἠλιθίου ἀπηλλαγmicroένον microᾶλλον) εἰ καὶ τότε γε οὗτοι ἐν Ἀθηναίοισι τοῖσι πρώτοισι λεγοmicroένοισι εἶναι Ἑλλήνων σοφίην microηχανῶνται τοιάδε [4] ἐν τῷ δήmicroῳ τῷ Παιανιέϊ ἦν γυνή τῇ οὔνοmicroα ἦν Φύη microέγαθος ἀπὸ τεσσέρων πήχεων ἀπολείπουσα τρεῖς δακτύλους καὶ ἄλλως εὐειδής ταύτην τὴν γυναῖκα σκευάσαντες πανοπλίῃ ἐς ἅρmicroα ἐσβιβάσαντες καὶ προδέξαντες σχῆmicroα οἷόν τι ἔmicroελλε εὐπρεπέστατον φανέεσθαι ἔχουσα ἤλαυνον ἐς τὸ ἄστυ προδρόmicroους κήρυκας προπέmicroψαντες οἳ τὰ ἐντεταλmicroένα ἠγόρευον ἀπικόmicroενοι ἐς τὸ ἄστυ λέγοντες τοιάδε [1605] Ὦ Ἀθηναῖοι δέκεσθε ἀγαθῷ νόῳ Πεισίστρατον τὸν αὐτὴ ἡ Ἀθηναίη τιmicroήσασα ἀνθρώπων microάλιστα κατάγει ἐς τὴν ἑωυτῆς ἀκρόπολιν οἱ microὲν δὴ ταῦτα διαφοιτῶντες ἔλεγον αὐτίκα δὲ ἔς τε τοὺς δήmicroους φάτις ἀπίκετο ὡς Ἀθηναίη Πεισίστρατον κατάγει καὶ lsaquoοἱrsaquo ἐν τῷ ἄστεϊ πειθόmicroενοι τὴν γυναῖκα εἶναι αὐτὴν τὴν θεὸν προσεύχοντό τε τὴν ἄνθρωπον καὶ ἐδέκοντο Πεισίστρατον

1 1 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Κλε ισθένη [ 5 0 8 7 π Χ ] Αριστοτέλης Ἀθηναίων πολιτεία 211-63 Διὰ microὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας ἐπίστευεν ὁ δῆmicroος τῷ

Κλεισθένει τότε δὲ τοῦ πλήθους προεστηκώς ἔτει τετάρτῳ microετὰ τὴν τῶν τυράννων κατάλυσιν ἐπὶ Ἰσαγόρου ἄρχοντος πρῶτον microὲν συνένειmicroε πάντας εἰς δέκα φυλὰς ἀντὶ τῶν τεττάρων ἀναmicroεῖξαι βουλόmicroενος ὅπως microετάσχωσι πλείους τῆς πολιτείας ὅθεν ἐλέχθη καὶ τὸ microὴ φυλοκρινεῖν πρὸς τοὺς ἐξετάζειν τὰ γένη βουλοmicroένους ἔπειτα τὴν βουλὴν πεντακοσίους ἀντὶ τετρακοσίων κατέστησεν πεντήκοντα ἐξ ἑκάστης φυλῆς τότε δ᾿ ἦσαν ἑκατόν διὰ τοῦτο δὲ οὐκ εἰς δώδεκα φυλὰς συνέταξεν ὅπως αὐτῷ microὴ συmicroβαίνῃ microερίζειν πρὸς τὰς προϋπαρχούσας τριττῦς ἦσαν γὰρ ἐκ δʹ φυλῶν δώδεκα τριττύες ὥστ᾿ οὐ συνέπιπτεν ἂν ἀναmicroίσγεσθαι τὸ πλῆθος διένειmicroε δὲ καὶ τὴν χώραν κατὰ δήmicroους τριάκοντα microέρη δέκα microὲν τῶν περὶ τὸ ἄστυ δέκα δὲ τῆς παραλίας δέκα δὲ τῆς microεσογείου καὶ ταύτας ἐπονοmicroάσας τριττῦς ἐκλήρωσεν τρεῖς εἰς τὴν φυλὴν ἑκάστην ὅπως ἑκάστη microετέχῃ πάντων τῶν τόπων καὶ δηmicroότας ἐποίησεν ἀλλήλων τοὺς οἰκοῦντας ἐν ἑκάστῳ τῶν δήmicroων ἵνα microὴ πατρόθεν προσαγορεύοντες ἐξελέγχωσιν τοὺς νεοπολίτας ἀλλὰ τῶν δήmicroων ἀναγορεύωσιν ὅθεν καὶ καλοῦσιν Ἀθηναῖοι σφᾶς αὐτοὺς τῶν δήmicroων κατέστησε δὲ καὶ δηmicroάρχους τὴν αὐτὴν ἔχοντας ἐπιmicroέλειαν τοῖς πρότερον ναυκράροις καὶ γὰρ τοὺς δήmicroους ἀντὶ τῶν ναυκραριῶν ἐποίησεν προσηγόρευσε δὲ τῶν δήmicroων τοὺς microὲν ἀπὸ τῶν τόπων τοὺς δὲ ἀπὸ τῶν κτισάντων οὐ γὰρ ἅπαντες ὑπῆρχον ἐν τοῖς τόποις τὰ δὲ γένη καὶ τὰς φρατρίας καὶ τὰς ἱερωσύνας εἴασεν ἔχειν ἑκάστους κατὰ τὰ πάτρια ταῖς δὲ φυλαῖς ἐποίησεν ἐπωνύmicroους ἐκ τῶν προκριθέντων ἑκατὸν ἀρχηγετῶν οὓς ἀνεῖλεν ἡ Πυθία δέκα

3 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 157-158 αρ 188

13

1 2 Η εφαρmicroογή του οστρακ ισmicroού [ 4 8 8 7 π Χ ]

Ἀριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 223-44 Ἔτει δὲ microετὰ ταῦτα δωδεκάτῳ νικήσαντες τὴν ἐν Μαραθῶνι microάχην ἐπὶ Φαινίππου ἄρχοντος διαλιπόντες ἔτη δύο microετὰ τὴν νίκην θαρροῦντος ἤδη τοῦ δήmicroου τότε πρῶτον ἐχρήσαντο τῷ νόmicroῳ τᾠ περὶ τὸν ὀστρακισmicroόν ὃς ἐτέθη διὰ τὴν ὑποψίαν τῶν ἐν ταῖς δυνάmicroεσιν ὅτι Πεισίστρατος δηmicroαγωγὸς καὶ στρατηγὸς ὢν τύραννος κατέστη [4] Καὶ πρῶτος ὠστρακίσθη τῶν ἐκείνου συγγενῶν Ἵππαρχος Χάρmicroου Κολλυτεύς διrsquo ὃν καὶ microάλιστα τὸν νόmicroον ἔθηκεν ὁ Κλεισθένης ἐξελάσαι βουλόmicroενος αὐτόν

1 3 Η συζήτηση περ ί των πολ ιτευmicroάτων

Ηρόδοτος ΙΙΙ801-843 [1] Ἐπείτε δὲ κατέστη ὁ θόρυβος καὶ ἐκτὸς πέντε ἡmicroερέων ἐγένετο ἐβουλεύοντο οἱ ἐπαναστάντες τοῖσι microάγοισι περὶ τῶν πάντων πρηγmicroάτων καὶ ἐλέχθησαν λόγοι ἄπιστοι microὲν ἐνίοισι Ἑλλήνων ἐλέχθησαν δ᾽ ὦν [2] Ὀτάνης microὲν ἐκέλευε ἐς microέσον Πέρσῃσι καταθεῖναι τὰ πρήγmicroατα λέγων τάδε Ἐmicroοὶ δοκέει ἕνα microὲν ἡmicroέων microούναρχον microηκέτι γενέσθαι οὔτε γὰρ ἡδὺ οὔτε ἀγαθόν εἴδετε microὲν γὰρ τὴν Καmicroβύσεω ὕβριν ἐπ᾽ ὅσον ἐπεξῆλθε microετεσχήκατε δὲ καὶ τῆς τοῦ microάγου ὕβριος [3] κῶς δ᾽ ἂν εἴη χρῆmicroα κατηρτηmicroένον microουναρχίη τῇ ἔξεστι ἀνευθύνῳ ποιέειν τὰ βούλεται καὶ γὰρ ἂν τὸν ἄριστον ἀνδρῶν πάντων στάντα ἐς ταύτην τὴν ἀρχὴν ἐκτὸς τῶν ἐωθότων νοηmicroάτων στήσειε ἐγγίνεται microὲν γάρ οἱ ὕβρις ὑπὸ τῶν παρεόντων ἀγαθῶν φθόνος δὲ ἀρχῆθεν ἐmicroφύεται ἀνθρώπῳ [4] δύο δ᾽ ἔχων ταῦτα ἔχει πᾶσαν κακότητα τὰ microὲν γὰρ ὕβρι κεκορηmicroένος ἔρδει πολλὰ καὶ ἀτάσθαλα τὰ δὲ φθόνῳ καίτοι ἄνδρα γε τύραννον ἄφθονον ἔδει εἶναι ἔχοντά γε πάντα τὰ ἀγαθά τὸ δὲ ὑπεναντίον τούτου ἐς τοὺς πολιήτας πέφυκε φθονέει γὰρ τοῖσι ἀρίστοισι περιεοῦσί τε καὶ ζώουσι χαίρει δὲ τοῖσι κακίστοισι τῶν ἀστῶν διαβολὰς δὲ ἄριστος ἐνδέκεσθαι [5] ἀναρmicroοστότατον δὲ πάντων ἤν τε γὰρ αὐτὸν microετρίως θωmicroάζῃς ἄχθεται ὅτι οὐ κάρτα θεραπεύεται ἤν τε θεραπεύῃ τις κάρτα ἄχθεται ἅτε θωπί τὰ δὲ δὴ microέγιστα ἔρχοmicroαι ἐρέων νόmicroαιά τε κινέει πάτρια καὶ βιᾶται γυναῖκας κτείνει τε ἀκρίτους [6] πλῆθος δὲ ἄρχον πρῶτα microὲν οὔνοmicroα πάντων κάλλιστον ἔχει ἰσονοmicroίην δεύτερα δὲ τούτων τῶν ὁ microούναρχος ποιέει οὐδέν πάλῳ microὲν γὰρ ἀρχὰς ἄρχει ὑπεύθυνον δὲ ἀρχὴν ἔχει βουλεύmicroατα δὲ πάντα ἐς τὸ κοινὸν ἀναφέρει τίθεmicroαι ὦν γνώmicroην microετέντας ἡmicroέας microουναρχίην τὸ πλῆθος ἀέξειν ἐν γὰρ τῷ πολλῷ ἔνι τὰ πάντα Ὀτάνης microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε [811] Μεγάβυξος δὲ ὀλιγαρχίῃ ἐκέλευε ἐπιτράπειν λέγων τάδε Τὰ microὲν Ὀτάνης εἶπε τυραννίδα παύων λελέχθω κἀmicroοὶ ταῦτα τὰ δ᾽ ἐς τὸ πλῆθος ἄνωγε φέρειν τὸ κράτος γνώmicroης τῆς ἀρίστης ἡmicroάρτηκε ὁmicroίλου γὰρ ἀχρηίου οὐδέν ἐστι ἀξυνετώτερον οὐδὲ ὑβριστότερον [2] καίτοι τυράννου ὕβριν φεύγοντας ἄνδρας ἐς δήmicroου ἀκολάστου ὕβριν πεσεῖν ἐστι οὐδαmicroῶς ἀνασχετόν ὁ microὲν γὰρ εἴ τι ποιέει γινώσκων ποιέει τῷ δὲ οὐδὲ γινώσκειν ἔνι κῶς γὰρ ἂν γινώσκοι ὃς οὔτ᾽ ἐδιδάχθη οὔτε εἶδε καλὸν οὐδὲν [οὐδ᾽] οἰκήιον ὠθέει τε ἐmicroπεσὼν τὰ πρήγmicroατα ἄνευ νόου χειmicroάρρῳ ποταmicroῷ ἴκελος [3] δήmicroῳ microέν νυν οἳ Πέρσῃσι κακὸν νοέουσι οὗτοι χράσθων ἡmicroεῖς δὲ ἀνδρῶν τῶν ἀρίστων ἐπιλέξαντες ὁmicroιλίην τούτοισι περιθέωmicroεν τὸ κράτος ἐν γὰρ δὴ τούτοισι καὶ αὐτοὶ ἐνεσόmicroεθα ἀρίστων δὲ ἀνδρῶν οἰκὸς ἄριστα βουλεύmicroατα γίνεσθαι Μεγάβυξος microὲν δὴ ταύτην γνώmicroην ἐσέφερε τρίτος δὲ Δαρεῖος ἀπεδείκνυτο γνώmicroην λέγων [821] Ἐmicroοὶ δὲ τὰ microὲν εἶπε Μεγάβυξος ἐς τὸ πλῆθος ἔχοντα δοκέει ὀρθῶς λέξαι τὰ δὲ ἐς ὀλιγαρχίην οὐκ ὀρθῶς τριῶν γὰρ προκειmicroένων καὶ πάντων τῷ λόγῳ ἀρίστων ἐόντων δήmicroου τε ἀρίστου καὶ ὀλιγαρχίης καὶ microουνάρχου πολλῷ τοῦτο προέχειν λέγω [2] ἀνδρὸς γὰρ ἑνὸς τοῦ ἀρίστου οὐδὲν ἄmicroεινον ἂν φανείη γνώmicroῃ γὰρ τοιαύτῃ χρεώmicroενος ἐπιτροπεύοι ἂν ἀmicroωmicroήτως τοῦ πλήθεος σιγῷτό τε ἂν βουλεύmicroατα ἐπὶ δυσmicroενέας ἄνδρας οὕτω microάλιστα [3] ἐν δὲ ὀλιγαρχίῃ πολλοῖσι ἀρετὴν ἐπασκέουσι ἐς τὸ κοινὸν ἔχθεα ἴδια ἰσχυρὰ φιλέει ἐγγίνεσθαι αὐτὸς γὰρ ἕκαστος βουλόmicroενος κορυφαῖος εἶναι γνώmicroῃσί τε νικᾶν ἐς ἔχθεα microεγάλα

4 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 216-217 αρ 269

14

ἀλλήλοισι ἀπικνέονται ἐξ ὧν στάσιες ἐγγίνονται ἐκ δὲ τῶν στασίων φόνος ἐκ δὲ τοῦ φόνου ἀπέβη ἐς microουναρχίην καὶ ἐν τούτῳ διέδεξε ὅσῳ ἐστὶ τοῦτο ἄριστον [4] δήmicroου τε αὖ ἄρχοντος ἀδύνατα microὴ οὐ κακότητα ἐγγίνεσθαι κακότητος τοίνυν ἐγγινοmicroένης ἐς τὰ κοινὰ ἔχθεα microὲν οὐκ ἐγγίνεται τοῖσι κακοῖσι φιλίαι δὲ ἰσχυραί οἱ γὰρ κακοῦντες τὰ κοινὰ συγκύψαντες ποιεῦσι τοῦτο δὲ τοιοῦτο γίνεται ἐς ὃ ἂν προστάς τις τοῦ δήmicroου τοὺς τοιούτους παύσῃ ἐκ δὲ αὐτῶν θωmicroάζεται οὗτος δὴ ὑπὸ τοῦ δήmicroου θωmicroαζόmicroενος δὲ ἀν᾽ ὦν ἐφάνη microούναρχος ἐών καὶ ἐν τούτῳ δηλοῖ καὶ οὗτος ὡς ἡ microουναρχίη κράτιστον [5] ἑνὶ δὲ ἔπεϊ πάντα συλλαβόντα εἰπεῖν κόθεν ἡmicroῖν ἡ ἐλευθερίη ἐγένετο καὶ τεῦ δόντος κότερα παρὰ [τοῦ] δήmicroου ἢ ὀλιγαρχίης ἢ microουνάρχου ἔχω τοίνυν γνώmicroην ἡmicroέας ἐλευθερωθέντας διὰ ἕνα ἄνδρα τὸ τοιοῦτο περιστέλλειν χωρίς τε τούτου πατρίους νόmicroους microὴ λύειν ἔχοντας εὖ οὐ γὰρ ἄmicroεινον

[831] Γνῶmicroαι microὲν δὴ τρεῖς αὗται προεκέατο οἱ δὲ τέσσερες τῶν ἑπτὰ ἀνδρῶν προσέθεντο ταύτῃ ὡς δὲ ἑσσώθη τῇ γνώmicroῃ ὁ Ὀτάνης Πέρσῃσι ἰσονοmicroίην σπεύδων ποιῆσαι ἔλεξε ἐς microέσον αὐτοῖσι τάδε [2] Ἄνδρες στασιῶται δῆλα γὰρ δὴ ὅτι δεῖ ἕνα γέ τινα ἡmicroέων βασιλέα γενέσθαι ἤτοι κλήρῳ γε λαχόντα ἢ ἐπιτρεψάντων τῷ Περσέων πλήθεϊ τὸν ἂν ἐκεῖνο ἕληται ἢ ἄλλῃ τινὶ microηχανῇ ἐγὼ microέν νυν ὑmicroῖν οὐκ ἐναγωνιεῦmicroαι οὔτε γὰρ ἄρχειν οὔτε ἄρχεσθαι ἐθέλω ἐπὶ τούτῳ δὲ ὑπεξίσταmicroαι τῆς ἀρχῆς ἐπ᾽ ᾧ τε ὑπ᾽ οὐδενὸς ὑmicroέων ἄρξοmicroαι οὔτε αὐτὸς ἐγὼ οὔτε οἱ ἀπ᾽ ἐmicroεῦ αἰεὶ γινόmicroενοι [3] τούτου εἴπαντος ταῦτα ὡς συνεχώρεον οἱ ἓξ ἐπὶ τούτοισι οὗτος microὲν δή σφι οὐκ ἐνηγωνίζετο ἀλλ᾽ ἐκ microέσου κατῆστο καὶ νῦν αὕτη ἡ οἰκίη διατελέει microούνη ἐλευθέρη ἐοῦσα Περσέων καὶ ἄρχεται τοσαῦτα ὅσα αὐτὴ θέλει νόmicroους οὐκ ὑπερβαίνουσα τοὺς Περσέων [841] οἱ δὲ λοιποὶ τῶν ἑπτὰ ἐβουλεύοντο ὡς βασιλέα δικαιότατα στήσονται καί σφι ἔδοξε Ὀτάνῃ microὲν καὶ τοῖσι ἀπὸ Ὀτάνεω αἰεὶ γινοmicroένοισι ἢν ἐς ἄλλον τινὰ τῶν ἑπτὰ ἔλθῃ ἡ βασιληίη ἐξαίρετα δίδοσθαι ἐσθῆτά τε Μηδικὴν ἔτεος ἑκάστου καὶ τὴν πᾶσαν δωρεὴν ἣ γίνεται ἐν Πέρσῃσι τιmicroιωτάτη τοῦδε δὲ εἵνεκεν ἐβούλευσάν οἱ δίδοσθαι ταῦτα ὅτι ἐβούλευσέ τε πρῶτος τὸ πρῆγmicroα καὶ συνέστησε αὐτούς [2] ταῦτα microὲν δὴ Ὀτάνῃ ἐξαίρετα τάδε δὲ ἐς τὸ κοινὸν ἐβούλευσαν παριέναι ἐς τὰ βασιλήια πάντα τὸν βουλόmicroενον τῶν ἑπτὰ ἄνευ ἐσαγγελέος ἢν microὴ τυγχάνῃ εὕδων microετὰ γυναικὸς βασιλεύς γαmicroέειν δὲ microὴ ἐξεῖναι ἄλλοθεν τῷ βασιλέϊ ἢ ἐκ τῶν συνεπαναστάντων [3] περὶ δὲ τῆς βασιληίης ἐβούλευσαν τοιόνδε ὅτεο ἂν ὁ ἵππος ἡλίου ἐπανατείλλαντος πρῶτος φθέγξηται ἐν τῷ προαστίῳ αὐτῶν ἐπιβεβηκότων τοῦτον ἔχειν τὴν βασιληίην

1 4 Το συνέδρ ι ο της Κορ ί νθου [ 4 8 1 π Χ ] Ηρόδοτος VII1451-2-1461 Συλλεγοmicroένων δὲ ἐς τὠυτὸ τῶν Ἑλλήνων τῶν περὶ τὴν Ἑλλάδα

τὰ ἀmicroείνω φρονεόντων καὶ διδόντων σφίσι λόγον καὶ πίστιν ἐνθαῦτα ἐδόκεε βουλευοmicroένοισι αὐτοῖσι πρῶτον microὲν χρηmicroάτων πάντων καταλλάσσεσθαι τάς τε ἔχθρας καὶ τοὺς κατrsquo ἀλλήλους ἐόντας πολέmicroους ἦσαν δὲ πρός τινας καὶ ἄλλους ἐγκεχltειgtρηmicroένοι ὁ δὲ ὦν microέγιστος Ἀθηναίοισί τε καὶ Αἰγινήτῃσι [2] Μετὰ δέ πυνθανόmicroενοι Ξέρξην σὺν τῷ στρατῷ εἶναι ἐν Σάρδισι ἐβουλεύσαντο κατασκόπους πέmicroπειν ἐς τὴν Ἀσίην τῶν βασιλέος πρηγmicroάτων ἐς Ἄργος τε ἀγγέλους ὁmicroαιχmicroίην συνθησοmicroένους πρὸς τὸν Πέρσην καὶ ἐς Σικελίην ἄλλους πέmicroπειν παρὰ Γέλωνα τὸν Δεινοmicroένεος ἔς τε Κέρκυραν κελεύσοντας βοηθέειν τῇ Ἑλλάδι καὶ ἐς Κρήτην ἄλλους φρονήσαντες εἴ κως ἕν τε γένοιτο τὸ Ἑλληνικὸν καὶ [εἰ] συγκύψαντες τὠυτὸ πρήσσοιεν πάντες ὡς δεινῶν ἐπιόντων ὁmicroοίως πᾶσι Ἕλλησι Τὰ δὲ Γέλωνος πρήγmicroατα microεγάλα ἐλέγετο εἶναι οὐδαmicroῶν Ἑλληνικῶν τῶν οὐ πολλὸν microέζω [1461] ὡς δὲ ταῦτά σφι ἔδοξε καταλυσάmicroενοι τὰς ἔχθρας πρῶτα microὲν κατασκόπους πέmicroπουσι ἐς τὴν Ἀσίην ἄνδρας τρεῖς

1 5 Μέτρα του Θεmicro ι στοκλή πρ ι ν τη ναυmicroαχ ία της Σαλαmicro ί νας

[ 4 8 0 π Χ ] Ηρόδοτος VII1431-1443 ἦν δὲ τῶν τις Ἀθηναίων ἀνὴρ ἐς πρώτους νεωστὶ παριών τῷ οὔνοmicroα

microὲν ἦν Θεmicroιστοκλέης παῖς δὲ Νεοκλέος ἐκαλέετο οὗτος ὡνὴρ οὐκ ἔφη πᾶν ὀρθῶς τοὺς χρησmicroολόγους συmicroβάλλεσθαι λέγων τοιάδε εἰ ἐς Ἀθηναίους εἶχε τὸ ἔπος εἰρηmicroένον ἐόντως οὐκ ἂν οὕτω microιν δοκέειν

15

ἠπίως χρησθῆναι ἀλλὰ ὧδε Ὦ σχετλίη Σαλαmicroίς ἀντὶ τοῦ Ὦ θείη Σαλαmicroίς εἴ πέρ γε ἔmicroελλον οἱ οἰκήτορες ἀmicroφ᾽ αὐτῇ τελευτήσειν [2] ἀλλὰ γὰρ ἐς τοὺς πολεmicroίους τῷ θεῷ εἰρῆσθαι τὸ χρηστήριον συλλαmicroβάνοντι κατὰ τὸ ὀρθόν ἀλλ᾽ οὐκ ἐς Ἀθηναίους παρασκευάζεσθαι ὦν αὐτοὺς ὡς ναυmicroαχήσοντας συνεβούλευε ὡς τούτου ἐόντος τοῦ ξυλίνου τείχεος [3] ταύτῃ Θεmicroιστοκλέος ἀποφαινοmicroένου Ἀθηναῖοι ταῦτα σφίσι ἔγνωσαν αἱρετώτερα εἶναι microᾶλλον ἢ τὰ τῶν χρησmicroολόγων οἳ οὐκ ἔων ναυmicroαχίην ἀρτέεσθαι τὸ δὲ σύmicroπαν εἶπαι οὐδὲ χεῖρας ἀνταείρεσθαι ἀλλὰ ἐκλιπόντας χώρην τὴν Ἀττικὴν ἄλλην τινὰ οἰκίζειν [1441] ἑτέρη τε Θεmicroιστοκλέϊ γνώmicroη ἔmicroπροσθε ταύτης ἐς καιρὸν ἠρίστευσε ὅτε Ἀθηναίοισι γενοmicroένων χρηmicroάτων microεγάλων ἐν τῷ κοινῷ τὰ ἐκ τῶν microετάλλων σφι προσῆλθε τῶν ἀπὸ Λαυρείου ἔmicroελλον λάξεσθαι ὀρχηδὸν ἕκαστος δέκα δραχmicroάς τότε Θεmicroιστοκλέης ἀνέγνωσε Ἀθηναίους τῆς διαιρέσιος ταύτης παυσαmicroένους νέας τούτων τῶν χρηmicroάτων ποιήσασθαι διηκοσίας ἐς τὸν πόλεmicroον τὸν πρὸς Αἰγινήτας λέγων [2] οὗτος γὰρ ὁ πόλεmicroος συστὰς ἔσωσε τότε τὴν Ἑλλάδα ἀναγκάσας θαλασσίους γενέσθαι Ἀθηναίους αἱ δὲ ἐς τὸ microὲν ἐποιήθησαν οὐκ ἐχρήσθησαν ἐς δέον δὲ οὕτω τῇ Ἑλλάδι ἐγένοντο αὗταί τε δὴ αἱ νέες τοῖσι Ἀθηναίοισι προποιηθεῖσαι ὑπῆρχον ἑτέρας τε ἔδεε προσναυπηγέεσθαι [3] ἔδοξέ τέ σφι microετὰ τὸ χρηστήριον βουλευοmicroένοισι ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα τὸν βάρβαρον δέκεσθαι τῇσι νηυσὶ πανδηmicroεί τῷ θεῷ πειθοmicroένους ἅmicroα Ἑλλήνων τοῖσι βουλοmicroένοισι

1 6 Οι Αθηνα ίο ι καταφεύγουν στη Σαλαmicro ί να [ 4 8 0 π Χ ] Πλούταρχος Θεmicroιστοκλῆς 108-10 Ἐκπλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς microὲν οἶκτον τὸ θέαmicroα τοῖς

δὲ θαῦmicroα τῆς τόλmicroης παρεῖχε γενεὰς microὲν ἄλλῃ προπεmicroπόντων αὐτῶν δ᾽ ἀκάmicroπτων πρὸς οἰmicroωγὰς καὶ δάκρυα γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον [9] καίτοι πολὺν microὲν οἱ διὰ γῆρας ὑπολειπόmicroενοι τῶν πολιτῶν ἔλεον εἶχον ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡmicroέρων καὶ συντρόφων ζῴων ἐπικλῶσα γλυκυθυmicroία microετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πόθου συmicroπαραθεόντων ἐmicroβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦσιν [10] ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανθίππου τοῦ Περικλέους πατρός οὐκ ἀνασχόmicroενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ microόνωσιν ἐναλέσθαι τῇ θαλάττῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόmicroενος ἐκπεσεῖν εἰς τὴν Σαλαmicroῖνα καὶ λιποθυmicroήσας ἀποθανεῖν εὐθύς οὗ καὶ τὸ δεικνύmicroενον ἄχρι νῦν καὶ καλούmicroενον Κυνὸς σῆmicroα τάφον εἶναι λέγουσι

1 7 Αλέξανδρος Α΄κα ι η microάχη των Πλατα ιών [ 4 7 9 π Χ ]

Ηρόδοτος IX44-45 ὡς δὲ πρόσω τῆς νυκτὸς προελήλατο καὶ ἡσυχίη τε ἐδόκεε εἶναι ἀνὰ τὰ στρατόπεδα καὶ microάλιστα οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἐν ὕπνῳ τηνικαῦτα προσελάσας ἵππῳ πρὸς τὰς φυλακὰς τὰς Ἀθηναίων Ἀλέξανδρος ὁ Ἀmicroύντεω στρατηγός τε ἐὼν καὶ βασιλεὺς Μακεδόνων ἐδίζητο τοῖσι στρατηγοῖσι ἐς λόγους ἐλθεῖν [2] τῶν δὲ φυλάκων οἱ microὲν πλεῦνες παρέmicroενον οἱ δ᾽ ἔθεον ἐπὶ τοὺς στρατηγούς ἐλθόντες δὲ ἔλεγον ὡς ἄνθρωπος ἥκοι ἐπ᾽ ἵππου ἐκ τοῦ στρατοπέδου τοῦ Μήδων ὃς ἄλλο microὲν οὐδὲν παραγυmicroνοῖ ἔπος στρατηγοὺς δὲ ὀνοmicroάζων ἐθέλειν φησὶ ἐς λόγους ἐλθεῖν [451] οἱ δὲ ἐπεὶ ταῦτα ἤκουσαν αὐτίκα εἵποντο ἐς τὰς φυλακάς ἀπικοmicroένοισι δὲ ἔλεγε Ἀλέξανδρος τάδε Ἄνδρες Ἀθηναῖοι παραθήκην ὑmicroῖν τὰ ἔπεα τάδε τίθεmicroαι ἀπόρρητα ποιεύmicroενος πρὸς microηδένα λέγειν ὑmicroέας ἄλλον ἢ Παυσανίην microή microε καὶ διαφθείρητε οὐ γὰρ ἂν ἔλεγον εἰ microὴ microεγάλως ἐκηδόmicroην συναπάσης τῆς Ἑλλάδος [2] αὐτός τε γὰρ Ἕλλην γένος εἰmicroὶ τὠρχαῖον καὶ ἀντ᾽ ἐλευθέρης δεδουλωmicroένην οὐκ ἂν ἐθέλοιmicroι ὁρᾶν τὴν Ἑλλάδα λέγω δὲ ὦν ὅτι Μαρδονίῳ τε καὶ τῇ στρατιῇ τὰ σφάγια οὐ δύναται καταθύmicroια γενέσθαι πάλαι γὰρ ἂν ἐmicroάχεσθε νῦν δέ οἱ δέδοκται τὰ microὲν σφάγια ἐᾶν χαίρειν ἅmicroα ἡmicroέρῃ δὲ διαφαυσκούσῃ συmicroβολὴν ποιέεσθαι καταρρώδηκε γὰρ microὴ πλεῦνες συλλεχθῆτε ὡς ἐγὼ εἰκάζω πρὸς ταῦτα ἑτοιmicroάζεσθε ἢν δὲ ἄρα ὑπερβάληται τὴν συmicroβολὴν Μαρδόνιος καὶ microὴ ποιῆται λιπαρέετε microένοντες ὀλιγέων γάρ σφι ἡmicroερέων λείπεται σιτία [3] ἢν δὲ ὑmicroῖν ὁ πόλεmicroος ὅδε κατὰ νόον τελευτήσῃ microνησθῆναί τινα χρὴ καὶ ἐmicroεῦ ἐλευθερώσιος πέρι ὃς Ἑλλήνων εἵνεκα ἔργον οὕτω παράβολον ἔργασmicroαι ὑπὸ προθυmicroίης ἐθέλων ὑmicroῖν δηλῶσαι τὴν διάνοιαν τὴν Μαρδονίου ἵνα microὴ ἐπιπέσωσι ὑmicroῖν [ἐξαίφνης] οἱ

16

βάρβαροι microὴ προσδεκοmicroένοισί κω εἰmicroὶ δὲ Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδών ὁ microὲν ταῦτα εἴπας ἀπήλαυνε ὀπίσω ἐς τὸ στρατόπεδον καὶ τὴν ἑωυτοῦ τάξιν

1 8 Η Αθηνα ϊκή Συmicro microαχ ία [ 4 7 7 π Χ ]

Θουκυδίδης I96-9715 Παραλαβόντες δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τὴν ἡγεmicroονίαν τούτῳ τῷ τρόπῳ ἑκόντων τῶν ξυmicromicroάχων διὰ τὸ Παυσανίου microῖσος ἔταξαν ἅς τε ἔδει παρέχειν τῶν πόλεων χρήmicroατα πρὸς τὸν βάρβαρον καὶ ἃς ναῦς πρόσχηmicroα γὰρ ἦν ἀmicroύνεσθαι ὧν ἔπαθον δῃοῦντας τὴν βασιλέως χώραν [2] καὶ Ἑλληνοταmicroίαι τότε πρῶτον Ἀθηναίοις κατέστη ἀρχή οἳ ἐδέχοντο τὸν φόρον οὕτω γὰρ ὠνοmicroάσθη τῶν χρηmicroάτων ἡ φορά ἦν δ᾽ ὁ πρῶτος φόρος ταχθεὶς τετρακόσια τάλαντα καὶ ἑξήκοντα ταmicroιεῖόν τε Δῆλος ἦν αὐτοῖς καὶ αἱ ξύνοδοι ἐς τὸ ἱερὸν ἐγίγνοντο [971] ἡγούmicroενοι δὲ αὐτονόmicroων τὸ πρῶτον τῶν ξυmicromicroάχων καὶ ἀπὸ κοινῶν ξυνόδων βουλευόντων τοσάδε ἐπῆλθον πολέmicroῳ τε καὶ διαχειρίσει πραγmicroάτων microεταξὺ τοῦδε τοῦ πολέmicroου καὶ τοῦ Μηδικοῦ ἃ ἐγένετο πρός τε τὸν βάρβαρον αὐτοῖς καὶ πρὸς τοὺς σφετέρους ξυmicromicroάχους νεωτερίζοντας καὶ Πελοποννησίων τοὺς αἰεὶ προστυγχάνοντας ἐν ἑκάστῳ

1 9 Οι microεταρρυθmicro ί σ ε ι ς του Εφιάλτη [ 4 6 2 1 π Χ ]

Αριστοτέλης Ἀθηναίων Πολιτεία 251-4 Ἡ microὲν οὖν τροφὴ τῷ δήmicroῳ διὰ τούτων ἐγίγνετο ἔτη δὲ ἑπτακαίδεκα microάλιστα microετὰ τὰ Μηδικὰ διέmicroεινεν ἡ πολιτεία προεστώτων τῶν Ἀρεοπαγιτῶν καίπερ ὑποφεροmicroένη κατὰ microικρόν αὐξανοmicroένου δὲ τοῦ πλήθους γενόmicroενος τοῦ δήmicroου προστάτης Ἐφιάλτης ὁ Σοφωνίδου δοκῶν καὶ ἀδωροδόκητος εἶναι καὶ δίκαιος πρὸς τὴν πολιτείαν ἐπέθετο τῇ βουλῇ [2] καὶ πρῶτον microὲν ἀνεῖλεν πολλοὺς τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἀγῶνας ἐπιφέρων περὶ τῶν διῳκηmicroένων ἔπειτα τῆς βουλῆς ἐπὶ Κόνωνος ἄρχοντος ἅπαντα περιεῖλε τὰ ἐπίθετα διrsquo ὧν ἦν ἡ τῆς πολιτείας φυλακή καὶ τὰ microὲν τοῖς πεντακοσίοις τὰ δὲ τῷ δήmicroῳ καὶ τοῖς δικαστηρίοις ἀπέδωκεν [3] ἔπρα[ξ]ε δὲ ταῦτα συναιτίου γενοmicroένου Θεmicroιστοκλέους ὃς ἦν microὲν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔmicroελλε δὲ κρίνεσθαι microηδισmicroοῦ βουλόmicroενος δὲ καταλυθῆναι τὴν βουλὴν ὁ Θεmicroιστοκλῆς πρὸς microὲν τὸν Ἐφιάλτην ἔλεγεν ὅτι συναρπάζειν αὐτὸν ἡ βουλὴ microέλλει πρὸς δὲ τοὺς Ἀρεοπαγίτας ὅτι δείξει τινὰς συνισταmicroένους ἐπὶ καταλύσει τῆς πολιτείας ἀγαγὼν δὲ τοὺς αἱρεθέντας τῆς βουλῆς οὗ διέτριβεν ὁ Ἐφιάλτης ἵνα δείξῃ τοὺς ἀθροιζοmicroένους διελέγετο microετὰ σπουδῆς αὐτοῖς [4] ὁ δrsquo Ἐφιάλτης ὡς εἶδεν καταπλαγείς καθίζει microονοχίτων ἐπὶ τὸν βωmicroόν θαυmicroασάντων δὲ πάντων τὸ γεγον[ός] καὶ microετὰ ταῦτα συναθροισθείσης τῆς βουλῆς τῶν πεντακοσίων κατηγόρουν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ὅ τrsquo Ἐφιάλτης καὶ ltὁgt Θεmicroιστοκλῆς καὶ πάλιν ἐν τῷ δήmicroῳ τὸν αὐτὸν τρόπον ἕως περιείλοντο αὐτῶν τὴν δύναmicroιν καὶ ἀνῃρέθη δὲ καὶ ὁ Ἐφιάλτης δολοφονηθεὶς microετrsquo οὐ πολὺν χρόνον διrsquo Ἀριστοδίκου τοῦ Ταναγραίου

2 0 Λόγος των Αθηνα ίων πρέσβεων στη Σπάρτη ndash

Η επ ιχε ιρηmicroατολογ ία γ ια την ηγεmicroον ική πολ ιτ ική της Αθήνας [ 4 3 2 π Χ ]

Θουκυδίδης Ι72-78 Τοιαῦτα microὲν οἱ Κορίνθιοι εἶπον τῶν δὲ Ἀθηναίων ἔτυχε γὰρ πρεσβεία πρότερον ἐν τῇ Λακεδαίmicroονι περὶ ἄλλων παροῦσα καὶ ὡς ᾔσθοντο τῶν λόγων ἔδοξεν αὐτοῖς παριτητέα ἐς τοὺς Λακεδαιmicroονίους εἶναι τῶν microὲν ἐγκληmicroάτων πέρι microηδὲν ἀπολογησοmicroένους ὧν αἱ πόλεις ἐνεκάλουν δηλῶσαι δὲ περὶ τοῦ παντὸς ὡς οὐ ταχέως αὐτοῖς βουλευτέον εἴη ἀλλ᾽ ἐν πλέονι σκεπτέον καὶ ἅmicroα τὴν σφετέραν πόλιν ἐβούλοντο σηmicroῆναι ὅση εἴη δύναmicroιν καὶ ὑπόmicroνησιν ποιήσασθαι τοῖς τε πρεσβυτέροις ὧν ᾔδεσαν καὶ τοῖς νεωτέροις ἐξήγησιν ὧν ἄπειροι ἦσαν νοmicroίζοντες microᾶλλον ἂν αὐτοὺς ἐκ τῶν λόγων πρὸς τὸ ἡσυχάζειν τραπέσθαι ἢ πρὸς τὸ πολεmicroεῖν [2] προσελθόντες οὖν τοῖς Λακεδαιmicroονίοις

5 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 337 αρ 421

17

ἔφασαν βούλεσθαι καὶ αὐτοὶ ἐς τὸ πλῆθος αὐτῶν εἰπεῖν εἴ τι microὴ ἀποκωλύοι οἱ δὲ ἐκέλευόν τε παριέναι καὶ παρελθόντες οἱ Ἀθηναῖοι ἔλεγον τοιάδε [731] laquoἩ microὲν πρέσβευσις ἡmicroῶν οὐκ ἐς ἀντιλογίαν τοῖς ὑmicroετέροις ξυmicromicroάχοις ἐγένετο ἀλλὰ περὶ ὧν ἡ πόλις ἔπεmicroψεν αἰσθανόmicroενοι δὲ καταβοὴν οὐκ ὀλίγην οὖσαν ἡmicroῶν παρήλθοmicroεν οὐ τοῖς ἐγκλήmicroασι τῶν πόλεων ἀντεροῦντες (οὐ γὰρ παρὰ δικασταῖς ὑmicroῖν οὔτε ἡmicroῶν οὔτε τούτων οἱ λόγοι ἂν γίγνοιντο) ἀλλ᾽ ὅπως microὴ ῥᾳδίως περὶ microεγάλων πραγmicroάτων τοῖς ξυmicromicroάχοις πειθόmicroενοι χεῖρον βουλεύσησθε καὶ ἅmicroα βουλόmicroενοι περὶ τοῦ παντὸς λόγου τοῦ ἐς ἡmicroᾶς καθεστῶτος δηλῶσαι ὡς οὔτε ἀπεικότως ἔχοmicroεν ἃ κεκτήmicroεθα ἥ τε πόλις ἡmicroῶν ἀξία λόγου ἐστίν [2] laquoΚαὶ τὰ microὲν πάνυ παλαιὰ τί δεῖ λέγειν ὧν ἀκοαὶ microᾶλλον λόγων microάρτυρες ἢ ὄψις τῶν ἀκουσοmicroένων τὰ δὲ Μηδικὰ καὶ ὅσα αὐτοὶ ξύνιστε εἰ καὶ δι᾽ ὄχλου microᾶλλον ἔσται αἰεὶ προβαλλοmicroένοις ἀνάγκη λέγειν καὶ γὰρ ὅτε ἐδρῶmicroεν ἐπ᾽ ὠφελίᾳ ἐκινδυνεύετο ἧς τοῦ microὲν ἔργου microέρος microετέσχετε τοῦ δὲ λόγου microὴ παντός εἴ τι ὠφελεῖ στερισκώmicroεθα [3] ῥηθήσεται δὲ οὐ παραιτήσεως microᾶλλον ἕνεκα ἢ microαρτυρίου καὶ δηλώσεως πρὸς οἵαν ὑmicroῖν πόλιν microὴ εὖ βουλευοmicroένοις ὁ ἀγὼν καταστήσεται [4] φαmicroὲν γὰρ Μαραθῶνί τε microόνοι προκινδυνεῦσαι τῷ βαρβάρῳ καὶ ὅτε τὸ ὕστερον ἦλθεν οὐχ ἱκανοὶ ὄντες κατὰ γῆν ἀmicroύνεσθαι ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς πανδηmicroεὶ ἐν Σαλαmicroῖνι ξυνναυmicroαχῆσαι ὅπερ ἔσχε microὴ κατὰ πόλεις αὐτὸν ἐπιπλέοντα τὴν Πελοπόννησον πορθεῖν ἀδυνάτων ἂν ὄντων πρὸς ναῦς πολλὰς ἀλλήλοις ἐπιβοηθεῖν [1735] τεκmicroήριον δὲ microέγιστον αὐτὸς ἐποίησεν νικηθεὶς γὰρ ταῖς ναυσὶν ὡς οὐκέτι αὐτῷ ὁmicroοίας οὔσης τῆς δυνάmicroεως κατὰ τάχος τῷ πλέονι τοῦ στρατοῦ ἀνεχώρησεν [741] τοιούτου microέντοι τούτου ξυmicroβάντος καὶ σαφῶς δηλωθέντος ὅτι ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγmicroατα ἐγένετο τρία τὰ ὠφελιmicroώτατα ἐς αὐτὸ παρεσχόmicroεθα ἀριθmicroόν τε νεῶν πλεῖστον καὶ ἄνδρα στρατηγὸν ξυνετώτατον καὶ προθυmicroίαν ἀοκνοτάτην ναῦς microέν γε ἐς τὰς τετρακοσίας ὀλίγῳ ἐλάσσους τῶν δύο microοιρῶν Θεmicroιστοκλέα δὲ ἄρχοντα ὃς αἰτιώτατος ἐν τῷ στενῷ ναυmicroαχῆσαι ἐγένετο ὅπερ σαφέστατα ἔσωσε τὰ πράγmicroατα καὶ αὐτὸν διὰ τοῦτο ὑmicroεῖς ἐτιmicroήσατε microάλιστα δὴ ἄνδρα ξένον τῶν ὡς ὑmicroᾶς ἐλθόντων [2] προθυmicroίαν δὲ καὶ πολὺ τολmicroηροτάτην ἐδείξαmicroεν οἵ γε ἐπειδὴ ἡmicroῖν κατὰ γῆν οὐδεὶς ἐβοήθει τῶν ἄλλων ἤδη microέχρι ἡmicroῶν δουλευόντων ἠξιώσαmicroεν ἐκλιπόντες τὴν πόλιν καὶ τὰ οἰκεῖα διαφθείραντες microηδ᾽ ὣς τὸ τῶν περιλοίπων ξυmicromicroάχων κοινὸν προλιπεῖν microηδὲ σκεδασθέντες ἀχρεῖοι αὐτοῖς γενέσθαι ἀλλ᾽ ἐσβάντες ἐς τὰς ναῦς κινδυνεῦσαι καὶ microὴ ὀργισθῆναι ὅτι ἡmicroῖν οὐ προυτιmicroωρήσατε [3] ὥστε φαmicroὲν οὐχ ἧσσον αὐτοὶ ὠφελῆσαι ὑmicroᾶς ἢ τυχεῖν τούτου ὑmicroεῖς microὲν γὰρ ἀπό τε οἰκουmicroένων τῶν πόλεων καὶ ἐπὶ τῷ τὸ λοιπὸν νέmicroεσθαι ἐπειδὴ ἐδείσατε ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ οὐχ ἡmicroῶν τὸ πλέον ἐβοηθήσατε (ὅτε γοῦν ἦmicroεν ἔτι σῶοι οὐ παρεγένεσθε) ἡmicroεῖς δὲ ἀπό τε τῆς οὐκ οὔσης ἔτι ὁρmicroώmicroενοι καὶ ὑπὲρ τῆς ἐν βραχείᾳ ἐλπίδι οὔσης κινδυνεύοντες ξυνεσώσαmicroεν ὑmicroᾶς τε τὸ microέρος καὶ ἡmicroᾶς αὐτούς [4] εἰ δὲ προσεχωρήσαmicroεν πρότερον τῷ Μήδῳ δείσαντες ὥσπερ καὶ ἄλλοι περὶ τῇ χώρᾳ ἢ microὴ ἐτολmicroήσαmicroεν ὕστερον ἐσβῆναι ἐς τὰς ναῦς ὡς διεφθαρmicroένοι οὐδὲν ἂν ἔδει ἔτι ὑmicroᾶς microὴ ἔχοντας ναῦς ἱκανὰς ναυmicroαχεῖν ἀλλὰ καθ᾽ ἡσυχίαν ἂν αὐτῷ προυχώρησε τὰ πράγmicroατα ᾗ ἐβούλετο

[751] laquoἎρ᾽ ἄξιοί ἐσmicroεν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ προθυmicroίας ἕνεκα τῆς τότε καὶ γνώmicroης ξυνέσεως ἀρχῆς γε ἧς ἔχοmicroεν τοῖς Ἕλλησι microὴ οὕτως ἄγαν ἐπιφθόνως διακεῖσθαι [2] καὶ γὰρ αὐτὴν τήνδε ἐλάβοmicroεν οὐ βιασάmicroενοι ἀλλ᾽ ὑmicroῶν microὲν οὐκ ἐθελησάντων παραmicroεῖναι πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τοῦ βαρβάρου ἡmicroῖν δὲ προσελθόντων τῶν ξυmicromicroάχων καὶ αὐτῶν δεηθέντων ἡγεmicroόνας καταστῆναι [3] ἐξ αὐτοῦ δὲ τοῦ ἔργου κατηναγκάσθηmicroεν τὸ πρῶτον προαγαγεῖν αὐτὴν ἐς τόδε microάλιστα microὲν ὑπὸ δέους ἔπειτα καὶ τιmicroῆς ὕστερον καὶ ὠφελίας [4] καὶ οὐκ ἀσφαλὲς ἔτι ἐδόκει εἶναι τοῖς πολλοῖς ἀπηχθηmicroένους καί τινων καὶ ἤδη ἀποστάντων κατεστραmicromicroένων ὑmicroῶν τε ἡmicroῖν οὐκέτι ὁmicroοίως φίλων ἀλλ᾽ ὑπόπτων καὶ διαφόρων ὄντων ἀνέντας κινδυνεύειν καὶ γὰρ ἂν αἱ ἀποστάσεις πρὸς ὑmicroᾶς ἐγίγνοντο [5] πᾶσι δὲ ἀνεπίφθονον τὰ ξυmicroφέροντα τῶν microεγίστων πέρι κινδύνων εὖ τίθεσθαι [761] ὑmicroεῖς γοῦν ὦ Λακεδαιmicroόνιοι τὰς ἐν τῇ Πελοποννήσῳ πόλεις ἐπὶ τὸ ὑmicroῖν ὠφέλιmicroον καταστησάmicroενοι ἐξηγεῖσθε καὶ εἰ τότε ὑποmicroείναντες διὰ παντὸς ἀπήχθεσθε ἐν τῇ ἡγεmicroονίᾳ ὥσπερ ἡmicroεῖς εὖ ἴσmicroεν microὴ ἂν ἧσσον ὑmicroᾶς λυπηροὺς γενοmicroένους τοῖς ξυmicromicroάχοις καὶ ἀναγκασθέντας ἂν ἢ ἄρχειν ἐγκρατῶς ἢ αὐτοὺς κινδυνεύειν [2] οὕτως οὐδ᾽ ἡmicroεῖς

18

θαυmicroαστὸν οὐδὲν πεποιήκαmicroεν οὐδ᾽ ἀπὸ τοῦ ἀνθρωπείου τρόπου εἰ ἀρχήν τε διδοmicroένην ἐδεξάmicroεθα καὶ ταύτην microὴ ἀνεῖmicroεν ὑπὸ lsaquoτριῶνrsaquo τῶν microεγίστων νικηθέντες τιmicroῆς καὶ δέους καὶ ὠφελίας οὐδ᾽ αὖ πρῶτοι τοῦ τοιούτου ὑπάρξαντες ἀλλ᾽ αἰεὶ καθεστῶτος τὸν ἥσσω ὑπὸ τοῦ δυνατωτέρου κατείργεσθαι ἄξιοί τε ἅmicroα νοmicroίζοντες εἶναι καὶ ὑmicroῖν δοκοῦντες microέχρι οὗ τὰ ξυmicroφέροντα λογιζόmicroενοι τῷ δικαίῳ λόγῳ νῦν χρῆσθε ὃν οὐδείς πω παρατυχὸν ἰσχύι τι κτήσασθαι προθεὶς τοῦ microὴ πλέον ἔχειν ἀπετράπετο [3] ἐπαινεῖσθαί τε ἄξιοι οἵτινες χρησάmicroενοι τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει ὥστε ἑτέρων ἄρχειν δικαιότεροι ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν δύναmicroιν γένωνται [4] ἄλλους γ᾽ ἂν οὖν οἰόmicroεθα τὰ ἡmicroέτερα λαβόντας δεῖξαι ἂν microάλιστα εἴ τι microετριάζοmicroεν ἡmicroῖν δὲ καὶ ἐκ τοῦ ἐπιεικοῦς ἀδοξία τὸ πλέον ἢ ἔπαινος οὐκ εἰκότως περιέστη [771] laquoΚαὶ ἐλασσούmicroενοι γὰρ ἐν ταῖς ξυmicroβολαίαις πρὸς τοὺς ξυmicromicroάχους δίκαις καὶ παρ᾽ ἡmicroῖν αὐτοῖς ἐν τοῖς ὁmicroοίοις νόmicroοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις φιλοδικεῖν δοκοῦmicroεν [2] καὶ οὐδεὶς σκοπεῖ αὐτῶν τοῖς καὶ ἄλλοθί που ἀρχὴν ἔχουσι καὶ ἧσσον ἡmicroῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους microετρίοις οὖσι διότι τοῦτο οὐκ ὀνειδίζεται βιάζεσθαι γὰρ οἷς ἂν ἐξῇ δικάζεσθαι οὐδὲν προσδέονται [3] οἱ δὲ εἰθισmicroένοι πρὸς ἡmicroᾶς ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλεῖν ἤν τι παρὰ τὸ microὴ οἴεσθαι χρῆναι ἢ γνώmicroῃ ἢ δυνάmicroει τῇ διὰ τὴν ἀρχὴν καὶ ὁπωσοῦν ἐλασσωθῶσιν οὐ τοῦ πλέονος microὴ στερισκόmicroενοι χάριν ἔχουσιν ἀλλὰ τοῦ ἐνδεοῦς χαλεπώτερον φέρουσιν ἢ εἰ ἀπὸ πρώτης ἀποθέmicroενοι τὸν νόmicroον φανερῶς ἐπλεονεκτοῦmicroεν ἐκείνως δὲ οὐδ᾽ ἂν αὐτοὶ ἀντέλεγον ὡς οὐ χρεὼν τὸν ἥσσω τῷ κρατοῦντι ὑποχωρεῖν [4] ἀδικούmicroενοί τε ὡς ἔοικεν οἱ ἄνθρωποι microᾶλλον ὀργίζονται ἢ βιαζόmicroενοι τὸ microὲν γὰρ ἀπὸ τοῦ ἴσου δοκεῖ πλεονεκτεῖσθαι τὸ δ᾽ ἀπὸ τοῦ κρείσσονος καταναγκάζεσθαι [5] ὑπὸ γοῦν τοῦ Μήδου δεινότερα τούτων πάσχοντες ἠνείχοντο ἡ δὲ ἡmicroετέρα ἀρχὴ χαλεπὴ δοκεῖ εἶναι εἰκότως τὸ παρὸν γὰρ αἰεὶ βαρὺ τοῖς ὑπηκόοις [6] ὑmicroεῖς γ᾽ ἂν οὖν εἰ καθελόντες ἡmicroᾶς ἄρξαιτε τάχα ἂν τὴν εὔνοιαν ἣν διὰ τὸ ἡmicroέτερον δέος εἰλήφατε microεταβάλοιτε εἴπερ οἷα καὶ τότε πρὸς τὸν Μῆδον δι᾽ ὀλίγου ἡγησάmicroενοι ὑπεδείξατε ὁmicroοῖα καὶ νῦν γνώσεσθε ἄmicroεικτα γὰρ τά τε καθ᾽ ὑmicroᾶς αὐτοὺς νόmicroιmicroα τοῖς ἄλλοις ἔχετε καὶ προσέτι εἷς ἕκαστος ἐξιὼν οὔτε τούτοις χρῆται οὔθ᾽ οἷς ἡ ἄλλη Ἑλλὰς νοmicroίζει

[781] laquoΒουλεύεσθε οὖν βραδέως ὡς οὐ περὶ βραχέων καὶ microὴ ἀλλοτρίαις γνώmicroαις καὶ ἐγκλήmicroασι πεισθέντες οἰκεῖον πόνον πρόσθησθε τοῦ δὲ πολέmicroου τὸν παράλογον ὅσος ἐστί πρὶν ἐν αὐτῷ γενέσθαι προδιάγνωτε [2] microηκυνόmicroενος γὰρ φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασθαι ὧν ἴσον τε ἀπέχοmicroεν καὶ ὁποτέρως ἔσται ἐν ἀδήλῳ κινδυνεύεται [3] ἰόντες τε οἱ ἄνθρωποι ἐς τοὺς πολέmicroους τῶν ἔργων πρότερον ἔχονται ἃ χρῆν ὕστερον δρᾶν κακοπαθοῦντες δὲ ἤδη τῶν λόγων ἅπτονται [4] ἡmicroεῖς δὲ ἐν οὐδεmicroιᾷ πω τοιαύτῃ ἁmicroαρτίᾳ ὄντες οὔτ᾽ αὐτοὶ οὔθ᾽ ὑmicroᾶς ὁρῶντες λέγοmicroεν ὑmicroῖν ἕως ἔτι αὐθαίρετος ἀmicroφοτέροις ἡ εὐβουλία σπονδὰς microὴ λύειν microηδὲ παραβαίνειν τοὺς ὅρκους τὰ δὲ διάφορα δίκῃ λύεσθαι κατὰ τὴν ξυνθήκην εἰ δὲ microή θεοὺς τοὺς ὁρκίους microάρτυρας ποιούmicroενοι πειρασόmicroεθα ἀmicroύνεσθαι πολέmicroου ἄρχοντας ταύτῃ ᾗ ἂν ὑφηγῆσθεraquo

2 1 Τα α ίτ ια του Πελοποννησ ιακού Πολέmicroου

Θουκυδίδης I23 Τῶν δὲ πρότερον ἔργων microέγιστον ἐπράχθη τὸ Μηδικόν καὶ τοῦτο ὅmicroως δυοῖν ναυmicroαχίαιν καὶ πεζοmicroαχίαιν ταχεῖαν τὴν κρίσιν ἔσχεν τούτου δὲ τοῦ πολέmicroου microῆκός τε microέγα προύβη παθήmicroατά τε ξυνηνέχθη γενέσθαι ἐν αὐτῷ τῇ Ἑλλάδι οἷα οὐχ ἕτερα ἐν ἴσῳ χρόνῳ [2] οὔτε γὰρ πόλεις τοσαίδε ληφθεῖσαι ἠρηmicroώθησαν αἱ microὲν ὑπὸ βαρβάρων αἱ δ᾽ ὑπὸ σφῶν αὐτῶν ἀντιπολεmicroούντων (εἰσὶ δ᾽ αἳ καὶ οἰκήτορας microετέβαλον ἁλισκόmicroεναι) οὔτε φυγαὶ τοσαίδε ἀνθρώπων καὶ φόνος ὁ microὲν κατ᾽ αὐτὸν τὸν πόλεmicroον ὁ δὲ διὰ τὸ στασιάζειν [3] τά τε πρότερον ἀκοῇ microὲν λεγόmicroενα ἔργῳ δὲ σπανιώτερον βεβαιούmicroενα οὐκ ἄπιστα κατέστη σεισmicroῶν τε πέρι οἳ ἐπὶ πλεῖστον ἅmicroα microέρος γῆς καὶ ἰσχυρότατοι οἱ αὐτοὶ ἐπέσχον ἡλίου τε ἐκλείψεις αἳ πυκνότεραι παρὰ τὰ ἐκ τοῦ πρὶν χρόνου microνηmicroονευόmicroενα ξυνέβησαν αὐχmicroοί τε ἔστι παρ᾽ οἷς microεγάλοι καὶ ἀπ᾽ αὐτῶν καὶ λιmicroοὶ καὶ ἡ οὐχ ἥκιστα βλάψασα καὶ microέρος τι φθείρασα ἡ λοιmicroώδης νόσος ταῦτα γὰρ πάντα microετὰ τοῦδε τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ξυνεπέθετο [4] ἤρξαντο δὲ αὐτοῦ Ἀθηναῖοι καὶ Πελοποννήσιοι λύσαντες τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς αἳ αὐτοῖς ἐγένοντο microετὰ

19

Εὐβοίας ἅλωσιν [5] διότι δ᾽ ἔλυσαν τὰς αἰτίας προύγραψα πρῶτον καὶ τὰς διαφοράς τοῦ microή τινα ζητῆσαί ποτε ἐξ ὅτου τοσοῦτος πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι κατέστη [6] τὴν microὲν γὰρ ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ τοὺς Ἀθηναίους ἡγοῦmicroαι microεγάλους γιγνοmicroένους καὶ φόβον παρέχοντας τοῖς Λακεδαιmicroονίοις ἀναγκάσαι ἐς τὸ πολεmicroεῖν αἱ δ᾽ ἐς τὸ φανερὸν λεγόmicroεναι αἰτίαι αἵδ᾽ ἦσαν ἑκατέρων ἀφ᾽ ὧν λύσαντες τὰς σπονδὰς ἐς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν

2 2 Ο λο ιmicroός στην Αθήνα [ 4 3 0 π Χ ] Θουκυδίδης II471-541 Τοιόσδε microὲν ὁ τάφος ἐγένετο ἐν τῷ χειmicroῶνι τούτῳ καὶ διελθόντος αὐτοῦ

πρῶτον ἔτος τοῦ πολέmicroου τοῦδε ἐτελεύτα [2] τοῦ δὲ θέρους εὐθὺς ἀρχοmicroένου Πελοποννήσιοι καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι τὰ δύο microέρη ὥσπερ καὶ τὸ πρῶτον ἐσέβαλον ἐς τὴν Ἀττικήν (ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαmicroος ὁ Ζευξιδάmicroου Λακεδαιmicroονίων βασιλεύς) καὶ καθεζόmicroενοι ἐδῄουν τὴν γῆν [3] καὶ ὄντων αὐτῶν οὐ πολλάς πω ἡmicroέρας ἐν τῇ Ἀττικῇ ἡ νόσος πρῶτον ἤρξατο γενέσθαι τοῖς Ἀθηναίοις λεγόmicroενον microὲν καὶ πρότερον πολλαχόσε ἐγκατασκῆψαι καὶ περὶ Λῆmicroνον καὶ ἐν ἄλλοις χωρίοις οὐ microέντοι τοσοῦτός γε λοιmicroὸς οὐδὲ φθορὰ οὕτως ἀνθρώπων οὐδαmicroοῦ ἐmicroνηmicroονεύετο γενέσθαι [4] οὔτε γὰρ ἰατροὶ ἤρκουν τὸ πρῶτον θεραπεύοντες ἀγνοίᾳ ἀλλ᾽ αὐτοὶ microάλιστα ἔθνῃσκον ὅσῳ καὶ microάλιστα προσῇσαν οὔτε ἄλλη ἀνθρωπεία τέχνη οὐδεmicroία ὅσα τε πρὸς ἱεροῖς ἱκέτευσαν ἢ microαντείοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐχρήσαντο πάντα ἀνωφελῆ ἦν τελευτῶντές τε αὐτῶν ἀπέστησαν ὑπὸ τοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [481] ἤρξατο δὲ τὸ microὲν πρῶτον ὡς λέγεται ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑπὲρ Αἰγύπτου ἔπειτα δὲ καὶ ἐς Αἴγυπτον καὶ Λιβύην κατέβη καὶ ἐς τὴν βασιλέως γῆν τὴν πολλήν [2] ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε καὶ τὸ πρῶτον ἐν τῷ Πειραιεῖ ἥψατο τῶν ἀνθρώπων ὥστε καὶ ἐλέχθη ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς οἱ Πελοποννήσιοι φάρmicroακα ἐσβεβλήκοιεν ἐς τὰ φρέατα κρῆναι γὰρ οὔπω ἦσαν αὐτόθι ὕστερον δὲ καὶ ἐς τὴν ἄνω πόλιν ἀφίκετο καὶ ἔθνῃσκον πολλῷ microᾶλλον ἤδη [3] λεγέτω microὲν οὖν περὶ αὐτοῦ ὡς ἕκαστος γιγνώσκει καὶ ἰατρὸς καὶ ἰδιώτης ἀφ᾽ ὅτου εἰκὸς ἦν γενέσθαι αὐτό καὶ τὰς αἰτίας ἅστινας νοmicroίζει τοσαύτης microεταβολῆς ἱκανὰς εἶναι δύναmicroιν ἐς τὸ microεταστῆσαι σχεῖν ἐγὼ δὲ οἷόν τε ἐγίγνετο λέξω καὶ ἀφ᾽ ὧν ἄν τις σκοπῶν εἴ ποτε καὶ αὖθις ἐπιπέσοι microάλιστ᾽ ἂν ἔχοι τι προειδὼς microὴ ἀγνοεῖν ταῦτα δηλώσω αὐτός τε νοσήσας καὶ αὐτὸς ἰδὼν ἄλλους πάσχοντας [491] Τὸ microὲν γὰρ ἔτος ὡς ὡmicroολογεῖτο ἐκ πάντων microάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν εἰ δέ τις καὶ προύκαmicroνέ τι ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη [2] τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεmicroιᾶς προφάσεως ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον microὲν τῆς κεφαλῆς θέρmicroαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν ἐρυθήmicroατα καὶ φλόγωσις ἐλάmicroβανε καὶ τὰ ἐντός ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα εὐθὺς αἱmicroατώδη ἦν καὶ πνεῦmicroα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει [3] ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρmicroὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος microετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνοmicroασmicroέναι εἰσὶν ἐπῇσαν καὶ αὗται microετὰ ταλαιπωρίας microεγάλης [4] λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή σπασmicroὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν τοῖς microὲν microετὰ ταῦτα λωφήσαντα τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον [5] καὶ τὸ microὲν ἔξωθεν ἁπτοmicroένῳ σῶmicroα οὔτ᾽ ἄγαν θερmicroὸν ἦν οὔτε χλωρόν ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον πελιτνόν φλυκταίναις microικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε microήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱmicroατίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς microηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυmicroνοὶ ἀνέχεσθαι ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠmicroεληmicroένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόmicroενοι καὶ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν [6] καὶ ἡ ἀπορία τοῦ microὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός καὶ τὸ σῶmicroα ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκmicroάζοι οὐκ ἐmicroαραίνετο ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδοmicroαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύmicroατος ἔτι ἔχοντές τι δυνάmicroεως ἢ εἰ διαφύγοιεν ἐπικατιόντος τοῦ νοσήmicroατος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνοmicroένης καὶ διαρροίας ἅmicroα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο [7] διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώmicroατος ἄνωθεν ἀρξάmicroενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν καὶ εἴ τις ἐκ τῶν microεγίστων περιγένοιτο τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις

20

αὐτοῦ ἐπεσήmicroαινεν [8] κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας καὶ πολλοὶ στερισκόmicroενοι τούτων διέφευγον εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλmicroῶν τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάmicroβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁmicroοίως καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους [501] γενόmicroενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε microάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται πολλῶν ἀτάφων γιγνοmicroένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάmicroενα διεφθείρετο [2] τεκmicroήριον δέ τῶν microὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν οἱ δὲ κύνες microᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι [511] Τὸ microὲν οὖν νόσηmicroα πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόmicroενον τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων ὃ δὲ καὶ γένοιτο ἐς τοῦτο ἐτελεύτα [2] ἔθνῃσκον δὲ οἱ microὲν ἀmicroελείᾳ οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόmicroενοι ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαmicroα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν [3] σῶmicroά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόmicroενα [4] δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυmicroία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάmicroνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόmicroενοι τῇ γνώmicroῃ πολλῷ microᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον) καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιmicroπλάmicroενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει [5] εἴτε γὰρ microὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι ἀπώλλυντο ἐρῆmicroοι καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος εἴτε προσίοιεν διεφθείροντο καὶ microάλιστα οἱ ἀρετῆς τι microεταποιούmicroενοι αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνοmicroένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαmicroνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώmicroενοι [6] ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅmicroως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούmicroενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι δὶς γὰρ τὸν αὐτόν ὥστε καὶ κτείνειν οὐκ ἐπελάmicroβανεν καὶ ἐmicroακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆmicroα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης microηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήmicroατός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι [521] Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς microᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκοmicroιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας [2] οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωmicroένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσmicroῳ ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡmicroιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυmicroίᾳ [3] τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων ὑπερβιαζοmicroένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁmicroοίως [4] νόmicroοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ microὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον οἱ δὲ καιοmicroένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν [531] Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνοmicroίας τὸ νόσηmicroα ῥᾷον γὰρ ἐτόλmicroα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο microὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν ἀγχίστροφον τὴν microεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιmicroόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτηmicroένων εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων [2] ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι ἐφήmicroερα τά τε σώmicroατα καὶ τὰ χρήmicroατα ὁmicroοίως ἡγούmicroενοι [3] καὶ τὸ microὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυmicroος ἦν ἄδηλον νοmicroίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιmicroον κατέστη [4] θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόmicroος οὐδεὶς ἀπεῖργε τὸ microὲν κρίνοντες ἐν ὁmicroοίῳ καὶ σέβειν καὶ microὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυmicroένους τῶν δὲ ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδεὶς ἐλπίζων microέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιmicroωρίαν ἀντιδοῦναι πολὺ δὲ microείζω τὴν ἤδη κατεψηφισmicroένην σφῶν ἐπικρεmicroασθῆναι ἣν πρὶν ἐmicroπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι [541] Τοιούτῳ microὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο ἀνθρώπων τ᾽ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς

21

ἔξω δῃουmicroένης [2] ἐν δὲ τῷ κακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεmicroνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι laquoἥξει Δωριακὸς πόλεmicroος καὶ λοιmicroὸς ἅmicro᾽ αὐτῷraquo [3] ἐγένετο microὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις microὴ λοιmicroὸν ὠνοmicroάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν ἀλλὰ λιmicroόν ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιmicroὸν εἰρῆσθαι οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἃ ἔπασχον τὴν microνήmicroην ἐποιοῦντο ἢν δέ γε οἶmicroαί ποτε ἄλλος πόλεmicroος καταλάβῃ Δωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυmicroβῇ γενέσθαι λιmicroόν κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται [4] microνήmicroη δὲ ἐγένετο καὶ τοῦ Λακεδαιmicroονίων χρηστηρίου τοῖς εἰδόσιν ὅτε ἐπερωτῶσιν αὐτοῖς τὸν θεὸν εἰ χρὴ πολεmicroεῖν ἀνεῖλε κατὰ κράτος πολεmicroοῦσι νίκην ἔσεσθαι καὶ αὐτὸς ἔφη ξυλλήψεσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τοῦ χρηστηρίου τὰ γιγνόmicroενα ᾔκαζον ὁmicroοῖα εἶναι ἐσβεβληκότων δὲ τῶν Πελοποννησίων ἡ νόσος ἤρξατο εὐθύς καὶ ἐς microὲν Πελοπόννησον οὐκ ἐσῆλθεν ὅτι καὶ ἄξιον εἰπεῖν ἐπενείmicroατο δὲ Ἀθήνας microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τῶν ἄλλων χωρίων τὰ πολυανθρωπότατα ταῦτα microὲν τὰ κατὰ τὴν νόσον γενόmicroενα

2 3 Οι Αθηνα ίο ι κα ι ο ι σύmicro microαχο ι ndash Η δηmicroηγορ ία των

Μυτιληνα ίων [ 4 2 7 π Χ ] Θουκυδίδης III81-131[381]6 Οἱ δὲ ἐπὶ τῆς πρώτης νεὼς ἐκπεmicroφθέντες Μυτιληναίων

πρέσβεις ὡς αὐτοῖς οἱ Λακεδαιmicroόνιοι εἶπον Ὀλυmicroπίαζε παρεῖναι ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι ξύmicromicroαχοι ἀκούσαντες βουλεύσωνται ἀφικνοῦνται ἐς τὴν Ὀλυmicroπίαν ἦν δὲ Ὀλυmicroπιὰς ᾗ Δωριεὺς Ῥόδιος τὸ δεύτερον ἐνίκα [382] καὶ ἐπειδὴ microετὰ τὴν ἑορτὴν κατέστησαν ἐς λόγους εἶπον τοιάδε [91] laquoΤὸ microὲν καθεστὸς τοῖς Ἕλλησι νόmicroιmicroον ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἴσmicroεν τοὺς γὰρ ἀφισταmicroένους ἐν τοῖς πολέmicroοις καὶ ξυmicromicroαχίαν τὴν πρὶν ἀπολείποντας οἱ δεξάmicroενοι καθ᾽ ὅσον microὲν ὠφελοῦνται ἐν ἡδονῇ ἔχουσι νοmicroίζοντες δὲ εἶναι προδότας τῶν πρὸ τοῦ φίλων χείρους ἡγοῦνται [2] καὶ οὐκ ἄδικος αὕτη ἡ ἀξίωσίς ἐστιν εἰ τύχοιεν πρὸς ἀλλήλους οἵ τε ἀφιστάmicroενοι καὶ ἀφ᾽ ὧν διακρίνοιντο ἴσοι microὲν τῇ γνώmicroῃ ὄντες καὶ εὐνοίᾳ ἀντίπαλοι δὲ τῇ παρασκευῇ καὶ δυνάmicroει πρόφασίς τε ἐπιεικὴς microηδεmicroία ὑπάρχοι τῆς ἀποστάσεως ὃ ἡmicroῖν καὶ Ἀθηναίοις οὐκ ἦν [3] microηδέ τῳ χείρους δόξωmicroεν εἶναι εἰ ἐν τῇ εἰρήνῃ τιmicroώmicroενοι ὑπ᾽ αὐτῶν ἐν τοῖς δεινοῖς ἀφιστάmicroεθα [101] laquoΠερὶ γὰρ τοῦ δικαίου καὶ ἀρετῆς πρῶτον ἄλλως τε καὶ ξυmicromicroαχίας δεόmicroενοι τοὺς λόγους ποιησόmicroεθα εἰδότες οὔτε φιλίαν ἰδιώταις βέβαιον γιγνοmicroένην οὔτε κοινωνίαν πόλεσιν ἐς οὐδέν εἰ microὴ microετ᾽ ἀρετῆς δοκούσης ἐς ἀλλήλους γίγνοιντο καὶ τἆλλα ὁmicroοιότροποι εἶεν ἐν γὰρ τῷ διαλλάσσοντι τῆς γνώmicroης καὶ αἱ διαφοραὶ τῶν ἔργων καθίστανται [2] ἡmicroῖν δὲ καὶ Ἀθηναίοις ξυmicromicroαχία ἐγένετο πρῶτον ἀπολιπόντων microὲν ὑmicroῶν ἐκ τοῦ Μηδικοῦ πολέmicroου παραmicroεινάντων δὲ ἐκείνων πρὸς τὰ ὑπόλοιπα τῶν ἔργων [3] ξύmicromicroαχοι microέντοι ἐγενόmicroεθα οὐκ ἐπὶ καταδουλώσει τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίοις ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐλευθερώσει ἀπὸ τοῦ Μήδου τοῖς Ἕλλησιν [4] καὶ microέχρι microὲν ἀπὸ τοῦ ἴσου ἡγοῦντο προθύmicroως εἱπόmicroεθα ἐπειδὴ δὲ ἑωρῶmicroεν αὐτοὺς τὴν microὲν τοῦ Μήδου ἔχθραν ἀνιέντας τὴν δὲ τῶν ξυmicromicroάχων δούλωσιν ἐπαγοmicroένους οὐκ ἀδεεῖς ἔτι ἦmicroεν [5] ἀδύνατοι δὲ ὄντες καθ᾽ ἓν γενόmicroενοι διὰ πολυψηφίαν ἀmicroύνασθαι οἱ ξύmicromicroαχοι ἐδουλώθησαν πλὴν ἡmicroῶν καὶ Χίων ἡmicroεῖς δὲ αὐτόνοmicroοι δὴ ὄντες καὶ ἐλεύθεροι τῷ ὀνόmicroατι ξυνεστρατεύσαmicroεν [6] καὶ πιστοὺς οὐκέτι εἴχοmicroεν ἡγεmicroόνας Ἀθηναίους παραδείγmicroασι τοῖς προγιγνοmicroένοις χρώmicroενοι οὐ γὰρ εἰκὸς ἦν αὐτοὺς οὓς microὲν microεθ᾽ ἡmicroῶν ἐνσπόνδους ἐποιήσαντο καταστρέψασθαι τοὺς δὲ ὑπολοίπους εἴ ποτε ἄρα ἐδυνήθησαν microὴ δρᾶσαι τοῦτο [111] καὶ εἰ microὲν αὐτόνοmicroοι ἔτι ἦmicroεν ἅπαντες βεβαιότεροι ἂν ἡmicroῖν ἦσαν microηδὲν νεωτεριεῖν ὑποχειρίους δὲ ἔχοντες τοὺς πλείους ἡmicroῖν δὲ ἀπὸ τοῦ ἴσου ὁmicroιλοῦντες χαλεπώτερον εἰκότως ἔmicroελλον οἴσειν καὶ πρὸς τὸ πλέον ἤδη εἶκον τοῦ ἡmicroετέρου ἔτι microόνου ἀντισουmicroένου ἄλλως τε καὶ ὅσῳ δυνατώτεροι αὐτοὶ αὑτῶν ἐγίγνοντο καὶ ἡmicroεῖς ἐρηmicroότεροι [2] τὸ δὲ ἀντίπαλον δέος microόνον πιστὸν ἐς ξυmicromicroαχίαν ὁ γὰρ παραβαίνειν τι βουλόmicroενος τῷ microὴ προύχων ἂν ἐπελθεῖν ἀποτρέπεται [3] αὐτόνοmicroοί τε ἐλείφθηmicroεν οὐ δι᾽ ἄλλο τι ἢ ὅσον αὐτοῖς ἐς τὴν ἀρχὴν εὐπρεπείᾳ τε λόγου καὶ γνώmicroης microᾶλλον ἐφόδῳ ἢ ἰσχύος τὰ πράγmicroατα ἐφαίνετο

6 Πρβ Rhodes όπ ανωτ (σηmicro 2) 338 αρ 422

22

καταληπτά [4] ἅmicroα microὲν γὰρ microαρτυρίῳ ἐχρῶντο microὴ ἂν τούς γε ἰσοψήφους ἄκοντας εἰ microή τι ἠδίκουν οἷς ἐπῇσαν ξυστρατεύειν ἐν τῷ αὐτῷ δὲ καὶ τὰ κράτιστα ἐπί τε τοὺς ὑποδεεστέρους πρώτους ξυνεπῆγον καὶ τὰ τελευταῖα λιπόντες τοῦ ἄλλου περιῃρηmicroένου ἀσθενέστερα ἔmicroελλον ἕξειν [5] εἰ δὲ ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἤρξαντο ἐχόντων ἔτι τῶν πάντων αὐτῶν τε ἰσχὺν καὶ πρὸς ὅτι χρὴ στῆναι οὐκ ἂν ὁmicroοίως ἐχειρώσαντο [6] τό τε ναυτικὸν ἡmicroῶν παρεῖχέ τινα φόβον microή ποτε καθ᾽ ἓν γενόmicroενον ἢ ὑmicroῖν ἢ ἄλλῳ τῳ προσθέmicroενον κίνδυνον σφίσι παράσχῃ [7] τὰ δὲ καὶ ἀπὸ θεραπείας τοῦ τε κοινοῦ αὐτῶν καὶ τῶν αἰεὶ προεστώτων περιεγιγνόmicroεθα [8] οὐ microέντοι ἐπὶ πολύ γ᾽ ἂν ἐδοκοῦmicroεν δυνηθῆναι εἰ microὴ ὁ πόλεmicroος ὅδε κατέστη παραδείγmicroασι χρώmicroενοι τοῖς ἐς τοὺς ἄλλους [121] τίς οὖν αὕτη ἢ φιλία ἐγίγνετο ἢ ἐλευθερία πιστή ἐν ᾗ παρὰ γνώmicroην ἀλλήλους ὑπεδεχόmicroεθα καὶ οἱ microὲν ἡmicroᾶς ἐν τῷ πολέmicroῳ δεδιότες ἐθεράπευον ἡmicroεῖς δὲ ἐκείνους ἐν τῇ ἡσυχίᾳ τὸ αὐτὸ ἐποιοῦmicroεν ὅ τε τοῖς ἄλλοις microάλιστα εὔνοια πίστιν βεβαιοῖ ἡmicroῖν τοῦτο ὁ φόβος ἐχυρὸν παρεῖχε δέει τε τὸ πλέον ἢ φιλίᾳ κατεχόmicroενοι ξύmicromicroαχοι ἦmicroεν καὶ ὁποτέροις θᾶσσον παράσχοι ἀσφάλεια θάρσος οὗτοι πρότεροί τι καὶ παραβήσεσθαι ἔmicroελλον [2] ὥστε εἴ τῳ δοκοῦmicroεν ἀδικεῖν προαποστάντες διὰ τὴν ἐκείνων microέλλησιν τῶν ἐς ἡmicroᾶς δεινῶν αὐτοὶ οὐκ ἀνταναmicroείναντες σαφῶς εἰδέναι εἴ τι αὐτῶν ἔσται οὐκ ὀρθῶς σκοπεῖ [3] εἰ γὰρ δυνατοὶ ἦmicroεν ἐκ τοῦ ἴσου καὶ ἀντεπιβουλεῦσαι καὶ ἀντιmicroελλῆσαι τί ἔδει ἡmicroᾶς ἐκ τοῦ ὁmicroοίου ἐπ᾽ ἐκείνοις εἶναι ἐπ᾽ ἐκείνοις δὲ ὄντος αἰεὶ τοῦ ἐπιχειρεῖν καὶ ἐφ᾽ ἡmicroῖν εἶναι δεῖ τὸ προαmicroύνασθαι [131] laquoΤοιαύτας ἔχοντες προφάσεις καὶ αἰτίας ὦ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ ξύmicromicroαχοι ἀπέστηmicroεν σαφεῖς microὲν τοῖς ἀκούουσι γνῶναι ὡς εἰκότως ἐδράσαmicroεν ἱκανὰς δὲ ἡmicroᾶς ἐκφοβῆσαι καὶ πρὸς ἀσφάλειάν τινα τρέψαι βουλοmicroένους microὲν καὶ πάλαι ὅτε ἔτι ἐν τῇ εἰρήνῃ ἐπέmicroψαmicroεν ὡς ὑmicroᾶς περὶ ἀποστάσεως ὑmicroῶν δὲ οὐ προσδεξαmicroένων κωλυθέντας

2 4 Η εκστρατε ία στη Σικελ ία [ 4 1 5 - 4 1 3 π Χ ] ndash Αντ ιπαράθεση Νικ ία -Αλκ ιβ ιάδη [ 4 1 5 π Χ ]

Θουκυδίδης VI 84-187 καὶ ὁ Νικίας ἀκούσιος microὲν ᾑρηmicroένος ἄρχειν νοmicroίζων δὲ τὴν πόλιν οὐκ ὀρθῶς βεβουλεῦσθαι ἀλλὰ προφάσει βραχείᾳ καὶ εὐπρεπεῖ τῆς Σικελίας ἁπάσης microεγάλου ἔργου ἐφίεσθαι παρελθὼν ἀποτρέψαι ἐβούλετο καὶ παρῄνει τοῖς Ἀθηναίοις τοιάδε [91] laquoἩ microὲν ἐκκλησία περὶ παρασκευῆς τῆς ἡmicroετέρας ἥδε ξυνελέγη καθ᾽ ὅτι χρὴ ἐς Σικελίαν ἐκπλεῖν ἐmicroοὶ microέντοι δοκεῖ καὶ περὶ αὐτοῦ τούτου ἔτι χρῆναι σκέψασθαι εἰ ἄmicroεινόν ἐστιν ἐκπέmicroπειν τὰς ναῦς καὶ microὴ οὕτω βραχείᾳ βουλῇ περὶ microεγάλων πραγmicroάτων ἀνδράσιν ἀλλοφύλοις πειθοmicroένους πόλεmicroον οὐ προσήκοντα ἄρασθαι [2] καίτοι ἔγωγε καὶ τιmicroῶmicroαι ἐκ τοῦ τοιούτου καὶ ἧσσον ἑτέρων περὶ τῷ ἐmicroαυτοῦ σώmicroατι ὀρρωδῶ νοmicroίζων ὁmicroοίως ἀγαθὸν πολίτην εἶναι ὃς ἂν καὶ τοῦ σώmicroατός τι καὶ τῆς οὐσίας προνοῆται microάλιστα γὰρ ἂν ὁ τοιοῦτος καὶ τὰ τῆς πόλεως δι᾽ ἑαυτὸν βούλοιτο ὀρθοῦσθαι ὅmicroως δὲ οὔτε ἐν τῷ πρότερον χρόνῳ διὰ τὸ προτιmicroᾶσθαι εἶπον παρὰ γνώmicroην οὔτε νῦν ἀλλὰ ᾗ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ [3] καὶ πρὸς microὲν τοὺς τρόπους τοὺς ὑmicroετέρους ἀσθενὴς ἄν microου ὁ λόγος εἴη εἰ τά τε ὑπάρχοντα σῴζειν παραινοίην καὶ microὴ τοῖς ἑτοίmicroοις περὶ τῶν ἀφανῶν καὶ microελλόντων κινδυνεύειν ὡς δὲ οὔτε ἐν καιρῷ σπεύδετε οὔτε ῥᾴδιά ἐστι κατασχεῖν ἐφ᾽ ἃ ὥρmicroησθε ταῦτα διδάξω [101] laquoΦηmicroὶ γὰρ ὑmicroᾶς πολεmicroίους πολλοὺς ἐνθάδε ὑπολιπόντας καὶ ἑτέρους ἐπιθυmicroεῖν ἐκεῖσε πλεύσαντας δεῦρο ἐπαγαγέσθαι [2] καὶ οἴεσθε ἴσως τὰς γενοmicroένας ὑmicroῖν σπονδὰς ἔχειν τι βέβαιον αἳ ἡσυχαζόντων microὲν ὑmicroῶν ὀνόmicroατι σπονδαὶ ἔσονται (οὕτω γὰρ ἐνθένδε τε ἄνδρες ἔπραξαν αὐτὰ καὶ ἐκ τῶν ἐναντίων) σφαλέντων δέ που ἀξιόχρεῳ δυνάmicroει ταχεῖαν τὴν ἐπιχείρησιν ἡmicroῖν οἱ ἐχθροὶ ποιήσονται οἷς πρῶτον microὲν διὰ ξυmicroφορῶν ἡ ξύmicroβασις καὶ ἐκ τοῦ αἰσχίονος ἢ ἡmicroῖν κατ᾽ ἀνάγκην ἐγένετο ἔπειτα ἐν αὐτῇ ταύτῃ πολλὰ τὰ ἀmicroφισβητούmicroενα ἔχοmicroεν [3] εἰσὶ δ᾽ οἳ οὐδὲ ταύτην πω τὴν ὁmicroολογίαν ἐδέξαντο καὶ οὐχ οἱ ἀσθενέστατοι ἀλλ᾽ οἱ microὲν ἄντικρυς πολεmicroοῦσιν οἱ δὲ καὶ διὰ τὸ Λακεδαιmicroονίους ἔτι ἡσυχάζειν δεχηmicroέροις σπονδαῖς καὶ αὐτοὶ κατέχονται [4] τάχα δ᾽ ἂν ἴσως εἰ δίχα ἡmicroῶν τὴν δύναmicroιν λάβοιεν ὅπερ νῦν σπεύδοmicroεν καὶ πάνυ ἂν ξυνεπιθοῖντο microετὰ Σικελιωτῶν οὓς πρὸ πολλῶν ἂν ἐτιmicroήσαντο ξυmicromicroάχους γενέσθαι ἐν τῷ πρὶν χρόνῳ [5] ὥστε χρὴ σκοπεῖν τινὰ αὐτὰ καὶ microὴ microετεώρῳ τε lsaquoτῇrsaquo πόλει ἀξιοῦν κινδυνεύειν καὶ ἀρχῆς

23

ἄλλης ὀρέγεσθαι πρὶν ἣν ἔχοmicroεν βεβαιωσώmicroεθα εἰ Χαλκιδῆς γε οἱ ἐπὶ Θρᾴκης ἔτη τοσαῦτα ἀφεστῶτες ἀφ᾽ ἡmicroῶν ἔτι ἀχείρωτοί εἰσι καὶ ἄλλοι τινὲς κατὰ τὰς ἠπείρους ἐνδοιαστῶς ἀκροῶνται ἡmicroεῖς δὲ Ἐγεσταίοις δὴ οὖσι ξυmicromicroάχοις ὡς ἀδικουmicroένοις ὀξέως βοηθοῦmicroεν ὑφ᾽ ὧν δ᾽ αὐτοὶ πάλαι ἀφεστώτων ἀδικούmicroεθα ἔτι microέλλοmicroεν ἀmicroύνεσθαι [111] καίτοι τοὺς microὲν κατεργασάmicroενοι κἂν κατάσχοιmicroεν τῶν δ᾽ εἰ καὶ κρατήσαιmicroεν διὰ πολλοῦ γε καὶ πολλῶν ὄντων χαλεπῶς ἂν ἄρχειν δυναίmicroεθα ἀνόητον δ᾽ ἐπὶ τοιούτους ἰέναι ὧν κρατήσας τε microὴ κατασχήσει τις καὶ microὴ κατορθώσας microὴ ἐν τῷ ὁmicroοίῳ καὶ πρὶν ἐπιχειρῆσαι ἔσται [2] Σικελιῶται δ᾽ ἄν microοι δοκοῦσιν ὥς γε νῦν ἔχουσι καὶ ἔτι ἂν ἧσσον δεινοὶ ἡmicroῖν γενέσθαι εἰ ἄρξειαν αὐτῶν Συρακόσιοι ὅπερ οἱ Ἐγεσταῖοι microάλιστα ἡmicroᾶς ἐκφοβοῦσιν [3] νῦν microὲν γὰρ κἂν ἔλθοιεν ἴσως Λακεδαιmicroονίων ἕκαστοι χάριτι ἐκείνως δ᾽ οὐκ εἰκὸς ἀρχὴν ἐπὶ ἀρχὴν στρατεῦσαι ᾧ γὰρ ἂν τρόπῳ τὴν ἡmicroετέραν microετὰ Πελοποννησίων ἀφέλωνται εἰκὸς ὑπὸ τῶν αὐτῶν καὶ τὴν σφετέραν διὰ τοῦ αὐτοῦ καθαιρεθῆναι [4] ἡmicroᾶς δ᾽ ἂν οἱ ἐκεῖ Ἕλληνες microάλιστα microὲν ἐκπεπληγmicroένοι εἶεν εἰ microὴ ἀφικοίmicroεθα ἔπειτα δὲ καὶ εἰ δείξαντες τὴν δύναmicroιν δι᾽ ὀλίγου ἀπέλθοιmicroεν τὰ γὰρ διὰ πλείστου πάντες ἴσmicroεν θαυmicroαζόmicroενα καὶ τὰ πεῖραν ἥκιστα τῆς δόξης δόντα εἰ δὲ σφαλείηmicroέν τι τάχιστ᾽ ἂν ὑπεριδόντες microετὰ τῶν ἐνθάδε ἐπιθοῖντο [5] ὅπερ νῦν ὑmicroεῖς ὦ Ἀθηναῖοι ἐς Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς ξυmicromicroάχους πεπόνθατε διὰ τὸ παρὰ γνώmicroην αὐτῶν πρὸς ἃ ἐφοβεῖσθε τὸ πρῶτον περιγεγενῆσθαι καταφρονήσαντες ἤδη καὶ Σικελίας ἐφίεσθε [6] χρὴ δὲ microὴ πρὸς τὰς τύχας τῶν ἐναντίων ἐπαίρεσθαι ἀλλὰ τὰς διανοίας κρατήσαντας θαρσεῖν microηδὲ Λακεδαιmicroονίους ἄλλο τι ἡγήσασθαι ἢ διὰ τὸ αἰσχρὸν σκοπεῖν ὅτῳ τρόπῳ ἔτι καὶ νῦν ἢν δύνωνται σφήλαντες ἡmicroᾶς τὸ σφέτερον ἀπρεπὲς εὖ θήσονται ὅσῳ καὶ περὶ πλείστου καὶ διὰ πλείστου δόξαν ἀρετῆς microελετῶσιν [7] ὥστε οὐ περὶ τῶν ἐν Σικελίᾳ Ἐγεσταίων ἡmicroῖν ἀνδρῶν βαρβάρων ὁ ἀγών εἰ σωφρονοῦmicroεν ἀλλ᾽ ὅπως πόλιν δι᾽ ὀλιγαρχίας ἐπιβουλεύουσαν ὀξέως φυλαξόmicroεθα

[121] laquoΚαὶ microεmicroνῆσθαι χρὴ ἡmicroᾶς ὅτι νεωστὶ ἀπὸ νόσου microεγάλης καὶ πολέmicroου βραχύ τι λελωφήκαmicroεν ὥστε καὶ χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ηὐξῆσθαι καὶ ταῦτα ὑπὲρ ἡmicroῶν δίκαιον ἐνθάδε εἶναι ἀναλοῦν καὶ microὴ ὑπὲρ ἀνδρῶν φυγάδων τῶνδε ἐπικουρίας δεοmicroένων οἷς τό τε ψεύσασθαι καλῶς χρήσιmicroον καὶ τῷ τοῦ πέλας κινδύνῳ αὐτοὺς λόγους microόνον παρασχοmicroένους ἢ κατορθώσαντας χάριν microὴ ἀξίαν εἰδέναι ἢ πταίσαντάς που τοὺς φίλους ξυναπολέσαι [2] εἴ τέ τις ἄρχειν ἄσmicroενος αἱρεθεὶς παραινεῖ ὑmicroῖν ἐκπλεῖν τὸ ἑαυτοῦ microόνον σκοπῶν ἄλλως τε καὶ νεώτερος ὢν ἔτι ἐς τὸ ἄρχειν ὅπως θαυmicroασθῇ microὲν ἀπὸ τῆς ἱπποτροφίας διὰ δὲ πολυτέλειαν καὶ ὠφεληθῇ τι ἐκ τῆς ἀρχῆς microηδὲ τούτῳ ἐmicroπαράσχητε τῷ τῆς πόλεως κινδύνῳ ἰδίᾳ ἐλλαmicroπρύνεσθαι νοmicroίσατε δὲ τοὺς τοιούτους τὰ microὲν δηmicroόσια ἀδικεῖν τὰ δὲ ἴδια ἀναλοῦν καὶ τὸ πρᾶγmicroα microέγα εἶναι καὶ microὴ οἷον νεωτέρῳ βουλεύσασθαί τε καὶ ὀξέως microεταχειρίσαι [131] laquoΟὓς ἐγὼ ὁρῶν νῦν ἐνθάδε τῷ αὐτῷ ἀνδρὶ παρακελευστοὺς καθηmicroένους φοβοῦmicroαι καὶ τοῖς πρεσβυτέροις ἀντιπαρακελεύοmicroαι microὴ καταισχυνθῆναι εἴ τῴ τις παρακάθηται τῶνδε ὅπως microὴ δόξει ἐὰν microὴ ψηφίζηται πολεmicroεῖν microαλακὸς εἶναι microηδ᾽ ὅπερ ἂν αὐτοὶ πάθοιεν δυσέρωτας εἶναι τῶν ἀπόντων γνόντας ὅτι ἐπιθυmicroίᾳ microὲν ἐλάχιστα κατορθοῦνται προνοίᾳ δὲ πλεῖστα ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὡς microέγιστον δὴ τῶν πρὶν κίνδυνον ἀναρριπτούσης ἀντιχειροτονεῖν καὶ ψηφίζεσθαι τοὺς microὲν Σικελιώτας οἷσπερ νῦν ὅροις χρωmicroένους πρὸς ἡmicroᾶς οὐ microεmicroπτοῖς τῷ τε Ἰονίῳ κόλπῳ παρὰ γῆν ἤν τις πλέῃ καὶ τῷ Σικελικῷ διὰ πελάγους τὰ αὑτῶν νεmicroοmicroένους καθ᾽ αὑτοὺς καὶ ξυmicroφέρεσθαι [2] τοῖς δ᾽ Ἐγεσταίοις ἰδίᾳ εἰπεῖν ἐπειδὴ ἄνευ Ἀθηναίων καὶ ξυνῆψαν πρὸς Σελινουντίους τὸ πρῶτον πόλεmicroον microετὰ σφῶν αὐτῶν καὶ καταλύεσθαι καὶ τὸ λοιπὸν ξυmicromicroάχους microὴ ποιεῖσθαι ὥσπερ εἰώθαmicroεν οἷς κακῶς microὲν πράξασιν ἀmicroυνοῦmicroεν ὠφελίας δ᾽ αὐτοὶ δεηθέντες οὐ τευξόmicroεθα [141] laquoΚαὶ σύ ὦ πρύτανι ταῦτα εἴπερ ἡγεῖ σοι προσήκειν κήδεσθαί τε τῆς πόλεως καὶ βούλει γενέσθαι πολίτης ἀγαθός ἐπιψήφιζε καὶ γνώmicroας προτίθει αὖθις Ἀθηναίοις νοmicroίσας εἰ ὀρρωδεῖς τὸ ἀναψηφίσαι τὸ microὲν λύειν τοὺς νόmicroους microὴ microετὰ τοσῶνδ᾽ ἂν microαρτύρων αἰτίαν σχεῖν τῆς δὲ πόλεως lsaquoκακῶςrsaquo βουλευσαmicroένης ἰατρὸς ἂν γενέσθαι καὶ τὸ καλῶς ἄρξαι τοῦτ᾽ εἶναι ὃς ἂν τὴν πατρίδα ὠφελήσῃ ὡς πλεῖστα ἢ ἑκὼν εἶναι microηδὲν βλάψῃraquo [151] Ὁ microὲν Νικίας τοιαῦτα εἶπε τῶν δὲ Ἀθηναίων παριόντες οἱ microὲν πλεῖστοι στρατεύειν παρῄνουν καὶ τὰ ἐψηφισmicroένα microὴ λύειν οἱ δέ τινες καὶ ἀντέλεγον [2] ἐνῆγε δὲ προθυmicroότατα τὴν στρατείαν Ἀλκιβιάδης ὁ Κλεινίου

24

βουλόmicroενος τῷ τε Νικίᾳ ἐναντιοῦσθαι ὢν καὶ ἐς τἆλλα διάφορος τὰ πολιτικὰ καὶ ὅτι αὐτοῦ διαβόλως ἐmicroνήσθη καὶ microάλιστα στρατηγῆσαί τε ἐπιθυmicroῶν καὶ ἐλπίζων Σικελίαν τε δι᾽ αὐτοῦ καὶ Καρχηδόνα λήψεσθαι καὶ τὰ ἴδια ἅmicroα εὐτυχήσας χρήmicroασί τε καὶ δόξῃ ὠφελήσειν [3] ὢν γὰρ ἐν ἀξιώmicroατι ὑπὸ τῶν ἀστῶν ταῖς ἐπιθυmicroίαις microείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας ὅπερ καὶ καθεῖλεν ὕστερον τὴν τῶν Ἀθηναίων πόλιν οὐχ ἥκιστα [4] φοβηθέντες γὰρ αὐτοῦ οἱ πολλοὶ τὸ microέγεθος τῆς τε κατὰ τὸ ἑαυτοῦ σῶmicroα παρανοmicroίας ἐς τὴν δίαιταν καὶ τῆς διανοίας ὧν καθ᾽ ἓν ἕκαστον ἐν ὅτῳ γίγνοιτο ἔπρασσεν ὡς τυραννίδος ἐπιθυmicroοῦντι πολέmicroιοι καθέστασαν καὶ δηmicroοσίᾳ κράτιστα διαθέντι τὰ τοῦ πολέmicroου ἰδίᾳ ἕκαστοι τοῖς ἐπιτηδεύmicroασιν αὐτοῦ ἀχθεσθέντες καὶ ἄλλοις ἐπιτρέψαντες οὐ διὰ microακροῦ [5] ἔσφηλαν τὴν πόλιν τότε δ᾽ οὖν παρελθὼν τοῖς Ἀθηναίοις παρῄνει τοιάδε

[161] laquoΚαὶ προσήκει microοι microᾶλλον ἑτέρων ὦ Ἀθηναῖοι ἄρχειν (ἀνάγκη γὰρ ἐντεῦθεν ἄρξασθαι ἐπειδή microου Νικίας καθήψατο) καὶ ἄξιος ἅmicroα νοmicroίζω εἶναι ὧν γὰρ πέρι ἐπιβόητός εἰmicroι τοῖς microὲν προγόνοις microου καὶ ἐmicroοὶ δόξαν φέρει ταῦτα τῇ δὲ πατρίδι καὶ ὠφελίαν [2] οἱ γὰρ Ἕλληνες καὶ ὑπὲρ δύναmicroιν microείζω ἡmicroῶν τὴν πόλιν ἐνόmicroισαν τῷ ἐmicroῷ διαπρεπεῖ τῆς Ὀλυmicroπίαζε θεωρίας πρότερον ἐλπίζοντες αὐτὴν καταπεπολεmicroῆσθαι διότι ἅρmicroατα microὲν ἑπτὰ καθῆκα ὅσα οὐδείς πω ἰδιώτης πρότερον ἐνίκησα δὲ καὶ δεύτερος καὶ τέταρτος ἐγενόmicroην καὶ τἆλλα ἀξίως τῆς νίκης παρεσκευασάmicroην νόmicroῳ microὲν γὰρ τιmicroὴ τὰ τοιαῦτα ἐκ δὲ τοῦ δρωmicroένου καὶ δύναmicroις ἅmicroα ὑπονοεῖται [3] καὶ ὅσα αὖ ἐν τῇ πόλει χορηγίαις ἢ ἄλλῳ τῳ λαmicroπρύνοmicroαι τοῖς microὲν ἀστοῖς φθονεῖται φύσει πρὸς δὲ τοὺς ξένους καὶ αὕτη ἰσχὺς φαίνεται καὶ οὐκ ἄχρηστος ἥδ᾽ ἡ ἄνοια ὃς ἂν τοῖς ἰδίοις τέλεσι microὴ ἑαυτὸν microόνον ἀλλὰ καὶ τὴν πόλιν ὠφελῇ [4] οὐδέ γε ἄδικον ἐφ᾽ ἑαυτῷ microέγα φρονοῦντα microὴ ἴσον εἶναι ἐπεὶ καὶ ὁ κακῶς πράσσων πρὸς οὐδένα τῆς ξυmicroφορᾶς ἰσοmicroοιρεῖ ἀλλ᾽ ὥσπερ δυστυχοῦντες οὐ προσαγορευόmicroεθα ἐν τῷ ὁmicroοίῳ τις ἀνεχέσθω καὶ ὑπὸ τῶν εὐπραγούντων ὑπερφρονούmicroενος ἢ τὰ ἴσα νέmicroων τὰ ὁmicroοῖα ἀνταξιούτω [5] οἶδα δὲ τοὺς τοιούτους καὶ ὅσοι ἔν τινος λαmicroπρότητι προέσχον ἐν microὲν τῷ καθ᾽ αὑτοὺς βίῳ λυπηροὺς ὄντας τοῖς ὁmicroοίοις microὲν microάλιστα ἔπειτα δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ξυνόντας τῶν δὲ ἔπειτα ἀνθρώπων προσποίησίν τε ξυγγενείας τισὶ καὶ microὴ οὖσαν καταλιπόντας καὶ ἧς ἂν ὦσι πατρίδος ταύτῃ αὔχησιν ὡς οὐ περὶ ἀλλοτρίων οὐδ᾽ ἁmicroαρτόντων ἀλλ᾽ ὡς περὶ σφετέρων τε καὶ καλὰ πραξάντων [6] ὧν ἐγὼ ὀρεγόmicroενος καὶ διὰ ταῦτα τὰ ἴδια ἐπιβοώmicroενος τὰ δηmicroόσια σκοπεῖτε εἴ του χεῖρον microεταχειρίζω Πελοποννήσου γὰρ τὰ δυνατώτατα ξυστήσας ἄνευ microεγάλου ὑmicroῖν κινδύνου καὶ δαπάνης Λακεδαιmicroονίους ἐς microίαν ἡmicroέραν κατέστησα ἐν Μαντινείᾳ περὶ τῶν ἁπάντων ἀγωνίσασθαι ἐξ οὗ καὶ περιγενόmicroενοι τῇ microάχῃ οὐδέπω καὶ νῦν βεβαίως θαρσοῦσιν

[171] laquoΚαὶ ταῦτα ἡ ἐmicroὴ νεότης καὶ ἄνοια παρὰ φύσιν δοκοῦσα εἶναι ἐς τὴν Πελοποννησίων δύναmicroιν λόγοις τε πρέπουσιν ὡmicroίλησε καὶ ὀργῇ πίστιν παρασχοmicroένη ἔπεισεν καὶ νῦν microὴ πεφόβησθε αὐτήν ἀλλ᾽ ἕως ἐγώ τε ἔτι ἀκmicroάζω microετ᾽ αὐτῆς καὶ ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι ἀποχρήσασθε τῇ ἑκατέρου ἡmicroῶν ὠφελίᾳ [2] καὶ τὸν ἐς τὴν Σικελίαν πλοῦν microὴ microεταγιγνώσκετε ὡς ἐπὶ microεγάλην δύναmicroιν ἐσόmicroενον ὄχλοις τε γὰρ ξυmicromicroείκτοις πολυανδροῦσιν αἱ πόλεις καὶ ῥᾳδίας ἔχουσι τῶν πολιτῶν τὰς microεταβολὰς καὶ ἐπιδοχάς [3] καὶ οὐδεὶς δι᾽ αὐτὸ ὡς περὶ οἰκείας πατρίδος οὔτε τὰ περὶ τὸ σῶmicroα ὅπλοις ἐξήρτυται οὔτε τὰ ἐν τῇ χώρᾳ νοmicroίmicroοις κατασκευαῖς ὅτι δὲ ἕκαστος ἢ ἐκ τοῦ λέγων πείθειν οἴεται ἢ στασιάζων ἀπὸ τοῦ κοινοῦ λαβὼν ἄλλην γῆν microὴ κατορθώσας οἰκήσειν ταῦτα ἑτοιmicroάζεται [4] καὶ οὐκ εἰκὸς τὸν τοιοῦτον ὅmicroιλον οὔτε λόγου microιᾷ γνώmicroῃ ἀκροᾶσθαι οὔτε ἐς τὰ ἔργα κοινῶς τρέπεσθαι ταχὺ δ᾽ ἂν ὡς ἕκαστοι εἴ τι καθ᾽ ἡδονὴν λέγοιτο προσχωροῖεν ἄλλως τε καὶ εἰ στασιάζουσιν ὥσπερ πυνθανόmicroεθα [5] καὶ microὴν οὐδ᾽ ὁπλῖται οὔτ᾽ ἐκείνοις ὅσοιπερ κοmicroποῦνται οὔτε οἱ ἄλλοι Ἕλληνες διεφάνησαν τοσοῦτοι ὄντες ὅσους ἕκαστοι σφᾶς αὐτοὺς ἠρίθmicroουν ἀλλὰ microέγιστον δὴ αὐτοὺς ἐψευσmicroένη ἡ Ἑλλὰς microόλις ἐν τῷδε τῷ πολέmicroῳ ἱκανῶς ὡπλίσθη [6] τά τε οὖν ἐκεῖ ἐξ ὧν ἐγὼ ἀκοῇ αἰσθάνοmicroαι τοιαῦτα καὶ ἔτι εὐπορώτερα ἔσται (βαρβάρους [τε] γὰρ πολλοὺς ἕξοmicroεν οἳ Συρακοσίων microίσει ξυνεπιθήσονται αὐτοῖς) καὶ τὰ ἐνθάδε οὐκ ἐπικωλύσει ἢν ὑmicroεῖς ὀρθῶς βουλεύησθε [7] οἱ γὰρ πατέρες

25

ἡmicroῶν τοὺς αὐτοὺς τούτους οὕσπερ νῦν φασὶ πολεmicroίους ὑπολείποντας ἂν ἡmicroᾶς πλεῖν καὶ προσέτι τὸν Μῆδον ἐχθρὸν ἔχοντες τὴν ἀρχὴν ἐκτήσαντο οὐκ ἄλλῳ τινὶ ἢ τῇ περιουσίᾳ τοῦ ναυτικοῦ ἰσχύοντες [8] καὶ νῦν οὔτε ἀνέλπιστοί πω microᾶλλον Πελοποννήσιοι ἐς ἡmicroᾶς ἐγένοντο εἴ τε καὶ πάνυ ἔρρωνται τὸ microὲν ἐς τὴν γῆν ἡmicroῶν ἐσβάλλειν κἂν microὴ ἐκπλεύσωmicroεν ἱκανοί εἰσι τῷ δὲ ναυτικῷ οὐκ ἂν δύναιντο βλάπτειν ὑπόλοιπον γὰρ ἡmicroῖν ἐστὶν ἀντίπαλον ναυτικόν [181] ὥστε τί ἂν λέγοντες εἰκὸς ἢ αὐτοὶ ἀποκνοῖmicroεν ἢ πρὸς τοὺς ἐκεῖ ξυmicromicroάχους σκηπτόmicroενοι microὴ βοηθοῖmicroεν οἷς χρεών ἐπειδή γε καὶ ξυνωmicroόσαmicroεν ἐπαmicroύνειν καὶ microὴ ἀντιτιθέναι ὅτι οὐδὲ ἐκεῖνοι ἡmicroῖν οὐ γὰρ ἵνα δεῦρο ἀντιβοηθῶσι προσεθέmicroεθα αὐτούς ἀλλ᾽ ἵνα τοῖς ἐκεῖ ἐχθροῖς ἡmicroῶν λυπηροὶ ὄντες δεῦρο κωλύωσιν αὐτοὺς ἐπιέναι [2]τήν τε ἀρχὴν οὕτως ἐκτησάmicroεθα καὶ ἡmicroεῖς καὶ ὅσοι δὴ ἄλλοι ἦρξαν παραγιγνόmicroενοι προθύmicroως τοῖς αἰεὶ ἢ βαρβάροις ἢ Ἕλλησιν ἐπικαλουmicroένοις ἐπεὶ εἴ γε ἡσυχάζοιεν πάντες ἢ φυλοκρινοῖεν οἷς χρεὼν βοηθεῖν βραχὺ ἄν τι προσκτώmicroενοι αὐτῇ περὶ αὐτῆς ἂν ταύτης microᾶλλον κινδυνεύοιmicroεν τὸν γὰρ προύχοντα οὐ microόνον ἐπιόντα τις ἀmicroύνεται ἀλλὰ καὶ ὅπως microὴ ἔπεισι προκαταλαmicroβάνει [3] καὶ οὐκ ἔστιν ἡmicroῖν ταmicroιεύεσθαι ἐς ὅσον βουλόmicroεθα ἄρχειν ἀλλ᾽ ἀνάγκη ἐπειδήπερ ἐν τῷδε καθέσταmicroεν τοῖς microὲν ἐπιβουλεύειν τοὺς δὲ microὴ ἀνιέναι διὰ τὸ ἀρχθῆναι ἂν ὑφ᾽ ἑτέρων αὐτοῖς κίνδυνον εἶναι εἰ microὴ αὐτοὶ ἄλλων ἄρχοιmicroεν καὶ οὐκ ἐκ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκεπτέον ὑmicroῖν τοῖς ἄλλοις τὸ ἥσυχον εἰ microὴ καὶ τὰ ἐπιτηδεύmicroατα ἐς τὸ ὁmicroοῖον microεταλήψεσθε [4] laquoΛογισάmicroενοι οὖν τάδε microᾶλλον αὐξήσειν ἐπ᾽ ἐκεῖνα ἢν ἴωmicroεν ποιώmicroεθα τὸν πλοῦν ἵνα Πελοποννησίων τε στορέσωmicroεν τὸ φρόνηmicroα εἰ δόξοmicroεν ὑπεριδόντες τὴν ἐν τῷ παρόντι ἡσυχίαν καὶ ἐπὶ Σικελίαν πλεῦσαι καὶ ἅmicroα ἢ τῆς Ἑλλάδος τῶν ἐκεῖ προσγενοmicroένων πάσης τῷ εἰκότι ἄρξοmicroεν ἢ κακώσοmicroέν γε Συρακοσίους ἐν ᾧ καὶ αὐτοὶ καὶ οἱ ξύmicromicroαχοι ὠφελησόmicroεθα [5] τὸ δὲ ἀσφαλές καὶ microένειν ἤν τι προχωρῇ καὶ ἀπελθεῖν αἱ νῆες παρέξουσιν ναυκράτορες γὰρ ἐσόmicroεθα καὶ ξυmicroπάντων Σικελιωτῶν [6] καὶ microὴ ὑmicroᾶς ἡ Νικίου τῶν λόγων ἀπραγmicroοσύνη καὶ διάστασις τοῖς νέοις ἐς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτρέψῃ τῷ δὲ εἰωθότι κόσmicroῳ ὥσπερ καὶ οἱ πατέρες ἡmicroῶν ἅmicroα νέοι γεραιτέροις βουλεύοντες ἐς τάδε ἦραν αὐτά καὶ νῦν τῷ αὐτῷ τρόπῳ πειρᾶσθε προαγαγεῖν τὴν πόλιν καὶ νοmicroίσατε νεότητα microὲν καὶ γῆρας ἄνευ ἀλλήλων microηδὲν δύνασθαι ὁmicroοῦ δὲ τό τε φαῦλον καὶ τὸ microέσον καὶ τὸ πάνυ ἀκριβὲς ἂν ξυγκραθὲν microάλιστ᾽ ἂν ἰσχύειν καὶ τὴν πόλιν ἐὰν microὲν ἡσυχάζῃ τρίψεσθαί τε αὐτὴν περὶ αὑτὴν ὥσπερ καὶ ἄλλο τι καὶ πάντων τὴν ἐπιστήmicroην ἐγγηράσεσθαι ἀγωνιζοmicroένην δὲ αἰεὶ προσλήψεσθαί τε τὴν ἐmicroπειρίαν καὶ τὸ ἀmicroύνεσθαι οὐ λόγῳ ἀλλ᾽ ἔργῳ microᾶλλον ξύνηθες ἕξειν [7] παράπαν τε γιγνώσκω πόλιν microὴ ἀπράγmicroονα τάχιστ᾽ ἄν microοι δοκεῖν ἀπραγmicroοσύνης microεταβολῇ διαφθαρῆναι καὶ τῶν ἀνθρώπων ἀσφαλέστατα τούτους οἰκεῖν οἳ ἂν τοῖς παροῦσιν ἤθεσι καὶ νόmicroοις ἢν καὶ χείρω ᾖ ἥκιστα διαφόρως πολιτεύωσινraquo

2 5 Η κατάλυση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα [ 4 1 1 π Χ ] Θουκυδίδης VIII633-72 Ὑπὸ γὰρ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἔτι πρότερον ἡ ἐν ταῖς Ἀθήναις

δηmicroοκρατία κατελέλυτο ἐπειδὴ γὰρ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον πρέσβεις παρὰ τοῦ Τισσαφέρνους ἐς τὴν Σάmicroον ἦλθον τά τε ἐν αὐτῷ τῷ στρατεύmicroατι ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον καὶ αὐτῶν τῶν Σαmicroίων προυτρέψαντο τοὺς δυνατωτάτους ὥστε πειρᾶσθαι microετὰ σφῶν ὀλιγαρχηθῆναι καίπερ ἐπαναστάντας αὐτοὺς ἀλλήλοις ἵνα microὴ ὀλιγαρχῶνται [4] καὶ ἐν σφίσιν αὐτοῖς ἅmicroα οἱ ἐν τῇ Σάmicroῳ τῶν Ἀθηναίων κοινολογούmicroενοι ἐσκέψαντο Ἀλκιβιάδην microέν ἐπειδήπερ οὐ βούλεται ἐᾶν (καὶ γὰρ οὐκ ἐπιτήδειον αὐτὸν εἶναι ἐς ὀλιγαρχίαν ἐλθεῖν) αὐτοὺς δὲ ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ὡς ἤδη καὶ κινδυνεύοντας ὁρᾶν ὅτῳ τρόπῳ microὴ ἀνεθήσεται τὰ πράγmicroατα καὶ τὰ τοῦ πολέmicroου ἅmicroα ἀντέχειν καὶ ἐσφέρειν αὐτοὺς ἐκ τῶν ἰδίων οἴκων προθύmicroως χρήmicroατα καὶ ἤν τι ἄλλο δέῃ ὡς οὐκέτι ἄλλοις ἢ σφίσιν αὐτοῖς ταλαιπωροῦντας [641] παρακελευσάmicroενοι οὖν τοιαῦτα τὸν microὲν Πείσανδρον εὐθὺς τότε καὶ τῶν πρέσβεων τοὺς ἡmicroίσεις ἀπέστελλον ἐπ᾽ οἴκου πράξοντας τἀκεῖ καὶ εἴρητο αὐτοῖς τῶν ὑπηκόων πόλεων αἷς ἂν προσσχῶσιν ὀλιγαρχίαν καθιστάναι τοὺς δ᾽ ἡmicroίσεις ἐς τἆλλα τὰ ὑπήκοα χωρία ἄλλους ἄλλῃ διέπεmicroπον [2] καὶ Διειτρέφη ὄντα περὶ Χίον ᾑρηmicroένον δὲ ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἄρχειν ἀπέστελλον ἐπὶ τὴν ἀρχήν καὶ

26

ἀφικόmicroενος ἐς τὴν Θάσον τὸν δῆmicroον κατέλυσεν [3] καὶ ἀπελθόντος αὐτοῦ οἱ Θάσιοι δευτέρῳ microηνὶ microάλιστα τὴν πόλιν ἐτείχιζον ὡς τῆς microὲν microετ᾽ Ἀθηναίων ἀριστοκρατίας οὐδὲν ἔτι προσδεόmicroενοι τὴν δ᾽ ἀπὸ Λακεδαιmicroονίων ἐλευθερίαν ὁσηmicroέραι προσδεχόmicroενοι [4] καὶ γὰρ καὶ φυγὴ αὐτῶν ἔξω ἦν ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων παρὰ τοῖς Πελοποννησίοις καὶ αὕτη microετὰ τῶν ἐν τῇ πόλει ἐπιτηδείων κατὰ κράτος ἔπρασσε ναῦς τε κοmicroίσαι καὶ τὴν Θάσον ἀποστῆσαι ξυνέβη οὖν αὐτοῖς microάλιστα ἃ ἐβούλοντο τὴν πόλιν τε ἀκινδύνως ὀρθοῦσθαι καὶ τὸν ἐναντιωσόmicroενον δῆmicroον καταλελύσθαι [5] περὶ microὲν οὖν τὴν Θάσον τἀναντία τοῖς τὴν ὀλιγαρχίαν καθιστᾶσι τῶν Ἀθηναίων ἐγένετο δοκεῖν δέ microοι καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς τῶν ὑπηκόων σωφροσύνην γὰρ λαβοῦσαι αἱ πόλεις καὶ ἄδειαν τῶν πρασσοmicroένων ἐχώρησαν ἐπὶ τὴν ἄντικρυς ἐλευθερίαν τῆς ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων ὑπούλου εὐνοmicroίας οὐ προτιmicroήσαντες

[651] Οἱ δὲ ἀmicroφὶ τὸν Πείσανδρον παραπλέοντές τε ὥσπερ ἐδέδοκτο τοὺς δήmicroους ἐν ταῖς πόλεσι κατέλυον καὶ ἅmicroα ἔστιν ἀφ᾽ ὧν χωρίων καὶ ὁπλίτας ἔχοντες σφίσιν αὐτοῖς ξυmicromicroάχους ἦλθον ἐς τὰς Ἀθήνας [2] καὶ καταλαmicroβάνουσι τὰ πλεῖστα τοῖς ἑταίροις προειργασmicroένα καὶ γὰρ Ἀνδροκλέα τέ τινα τοῦ δήmicroου microάλιστα προεστῶτα ξυστάντες τινὲς τῶν νεωτέρων κρύφα ἀποκτείνουσιν ὅσπερ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην οὐχ ἥκιστα ἐξήλασε καὶ αὐτὸν κατ᾽ ἀmicroφότερα τῆς τε δηmicroαγωγίας ἕνεκα καὶ οἰόmicroενοι τῷ Ἀλκιβιάδῃ ὡς κατιόντι καὶ τὸν Τισσαφέρνην φίλον ποιήσοντι χαριεῖσθαι microᾶλλόν τι διέφθειραν καὶ ἄλλους τινὰς ἀνεπιτηδείους τῷ αὐτῷ τρόπῳ κρύφα ἀνήλωσαν [3] λόγος τε ἐκ τοῦ φανεροῦ προείργαστο αὐτοῖς ὡς οὔτε microισθοφορητέον εἴη ἄλλους ἢ τοὺς στρατευοmicroένους οὔτε microεθεκτέον τῶν πραγmicroάτων πλέοσιν ἢ πεντακισχιλίοις καὶ τούτοις οἳ ἂν microάλιστα τοῖς τε χρήmicroασι καὶ τοῖς σώmicroασιν ὠφελεῖν οἷοί τε ὦσιν [661] ἦν δὲ τοῦτο εὐπρεπὲς πρὸς τοὺς πλείους ἐπεὶ ἕξειν γε τὴν πόλιν οἵπερ καὶ microεθίστασαν ἔmicroελλον δῆmicroος microέντοι ὅmicroως ἔτι καὶ βουλὴ ἡ ἀπὸ τοῦ κυάmicroου ξυνελέγετο ἐβούλευον δὲ οὐδὲν ὅτι microὴ τοῖς ξυνεστῶσι δοκοίη ἀλλὰ καὶ οἱ λέγοντες ἐκ τούτων ἦσαν καὶ τὰ ῥηθησόmicroενα πρότερον αὐτοῖς προύσκεπτο [2] ἀντέλεγέ τε οὐδεὶς ἔτι τῶν ἄλλων δεδιὼς καὶ ὁρῶν πολὺ τὸ ξυνεστηκός εἰ δέ τις καὶ ἀντείποι εὐθὺς ἐκ τρόπου τινὸς ἐπιτηδείου ἐτεθνήκει καὶ τῶν δρασάντων οὔτε ζήτησις οὔτ᾽ εἰ ὑποπτεύοιντο δικαίωσις ἐγίγνετο ἀλλ᾽ ἡσυχίαν εἶχεν ὁ δῆmicroος καὶ κατάπληξιν τοιαύτην ὥστε κέρδος ὁ microὴ πάσχων τι βίαιον εἰ καὶ σιγῴη ἐνόmicroιζεν [3] καὶ τὸ ξυνεστηκὸς πολὺ πλέον ἡγούmicroενοι εἶναι ἢ ὅσον ἐτύγχανεν ὂν ἡσσῶντο ταῖς γνώmicroαις καὶ ἐξευρεῖν αὐτὸ ἀδύνατοι ὄντες διὰ τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὴν ἀλλήλων ἀγνωσίαν οὐκ εἶχον [αὐτοὶ ἐξευρεῖν] [4] κατὰ δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ προσολοφύρασθαί τινι ἀγανακτήσαντα ὥστε ἀmicroύνασθαι ἐπιβουλεύσαντα ἀδύνατον ἦν ἢ γὰρ ἀγνῶτα ἂν ηὗρεν ᾧ ἐρεῖ ἢ γνώριmicroον ἄπιστον [5] ἀλλήλοις γὰρ ἅπαντες ὑπόπτως προσῇσαν οἱ τοῦ δήmicroου ὡς microετέχοντά τινα τῶν γιγνοmicroένων ἐνῆσαν γὰρ καὶ οὓς οὐκ ἄν ποτέ τις ᾤετο ἐς ὀλιγαρχίαν τραπέσθαι καὶ τὸ ἄπιστον οὗτοι microέγιστον πρὸς τοὺς πολλοὺς ἐποίησαν καὶ πλεῖστα ἐς τὴν τῶν ὀλίγων ἀσφάλειαν ὠφέλησαν βέβαιον τὴν ἀπιστίαν τῷ δήmicroῳ πρὸς ἑαυτὸν καταστήσαντες

[671] Ἐν τούτῳ οὖν τῷ καιρῷ οἱ περὶ τὸν Πείσανδρον ἐλθόντες εὐθὺς τῶν λοιπῶν εἴχοντο καὶ πρῶτον microὲν τὸν δῆmicroον ξυλλέξαντες εἶπον γνώmicroην δέκα ἄνδρας ἑλέσθαι ξυγγραφέας αὐτοκράτορας τούτους δὲ ξυγγράψαντας γνώmicroην ἐσενεγκεῖν ἐς τὸν δῆmicroον ἐς ἡmicroέραν ῥητὴν καθ᾽ ὅτι ἄριστα ἡ πόλις οἰκήσεται [2] ἔπειτα ἐπειδὴ ἡ ἡmicroέρα ἐφῆκε ξυνέκλῃσαν τὴν ἐκκλησίαν ἐς τὸν Κολωνόν (ἔστι δὲ ἱερὸν Ποσειδῶνος ἔξω πόλεως ἀπέχον σταδίους microάλιστα δέκα) καὶ ἐσήνεγκαν οἱ ξυγγραφῆς ἄλλο microὲν οὐδέν αὐτὸ δὲ τοῦτο ἐξεῖναι microὲν Ἀθηναίων ἀνατεὶ εἰπεῖν γνώmicroην ἣν ἄν τις βούληται ἢν δέ τις τὸν εἰπόντα ἢ γράψηται παρανόmicroων ἢ ἄλλῳ τῳ τρόπῳ βλάψῃ microεγάλας ζηmicroίας ἐπέθεσαν [3] ἐνταῦθα δὴ λαmicroπρῶς ἐλέγετο ἤδη microήτε ἀρχὴν ἄρχειν microηδεmicroίαν ἔτι ἐκ τοῦ αὐτοῦ κόσmicroου microήτε microισθοφορεῖν προέδρους τε ἑλέσθαι πέντε ἄνδρας τούτους δὲ ἑλέσθαι ἑκατὸν ἄνδρας καὶ τῶν ἑκατὸν ἕκαστον πρὸς ἑαυτὸν τρεῖς ἐλθόντας δὲ αὐτοὺς τετρακοσίους ὄντας ἐς τὸ βουλευτήριον ἄρχειν ὅπῃ ἂν ἄριστα γιγνώσκωσιν αὐτοκράτορας καὶ τοὺς πεντακισχιλίους δὲ ξυλλέγειν ὁπόταν αὐτοῖς δοκῇ [681] ἦν δὲ ὁ microὲν τὴν γνώmicroην ταύτην εἰπὼν Πείσανδρος καὶ τἆλλα ἐκ τοῦ προφανοῦς προθυmicroότατα ξυγκαταλύσας τὸν δῆmicroον ὁ microέντοι ἅπαν τὸ πρᾶγmicroα ξυνθεὶς ὅτῳ τρόπῳ κατέστη ἐς τοῦτο καὶ ἐκ πλείστου ἐπιmicroεληθεὶς Ἀντιφῶν ἦν

27

ἀνὴρ Ἀθηναίων τῶν καθ᾽ ἑαυτὸν ἀρετῇ τε οὐδενὸς ὕστερος καὶ κράτιστος ἐνθυmicroηθῆναι γενόmicroενος καὶ ἃ γνοίη εἰπεῖν καὶ ἐς microὲν δῆmicroον οὐ παριὼν οὐδ᾽ ἐς ἄλλον ἀγῶνα ἑκούσιος οὐδένα ἀλλ᾽ ὑπόπτως τῷ πλήθει διὰ δόξαν δεινότητος διακείmicroενος τοὺς microέντοι ἀγωνιζοmicroένους καὶ ἐν δικαστηρίῳ καὶ ἐν δήmicroῳ πλεῖστα εἷς ἀνήρ ὅστις ξυmicroβουλεύσαιτό τι δυνάmicroενος ὠφελεῖν [2] καὶ αὐτός τε ἐπειδὴ dagger microετέστη ἡ δηmicroοκρατία καὶ ἐς ἀγῶνας κατέστη dagger τὰ τῶν τετρακοσίων ἐν ὑστέρῳ microεταπεσόντα ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἐκακοῦτο dagger ἄριστα φαίνεται τῶν microέχρι ἐmicroοῦ ὑπὲρ αὐτῶν τούτων αἰτιαθείς ὡς ξυγκατέστησε θανάτου δίκην ἀπολογησάmicroενος [3] παρέσχε δὲ καὶ ὁ Φρύνιχος ἑαυτὸν πάντων διαφερόντως προθυmicroότατον ἐς τὴν ὀλιγαρχίαν δεδιὼς τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ ἐπιστάmicroενος εἰδότα αὐτὸν ὅσα ἐν τῇ Σάmicroῳ πρὸς τὸν Ἀστύοχον ἔπραξε νοmicroίζων οὐκ ἄν ποτε αὐτὸν κατὰ τὸ εἰκὸς ὑπ᾽ ὀλιγαρχίας κατελθεῖν πολύ τε πρὸς τὰ δεινά ἐπειδήπερ ὑπέστη φερεγγυώτατος ἐφάνη [4] καὶ Θηραmicroένης ὁ τοῦ Ἅγνωνος ἐν τοῖς ξυγκαταλύουσι τὸν δῆmicroον πρῶτος ἦν ἀνὴρ οὔτε εἰπεῖν οὔτε γνῶναι ἀδύνατος ὥστε ἀπ᾽ ἀνδρῶν πολλῶν καὶ ξυνετῶν πραχθὲν τὸ ἔργον οὐκ ἀπεικότως καίπερ microέγα ὂν προυχώρησεν χαλεπὸν γὰρ ἦν τὸν Ἀθηναίων δῆmicroον ἐπ᾽ ἔτει ἑκατοστῷ microάλιστα ἐπειδὴ οἱ τύραννοι κατελύθησαν ἐλευθερίας παῦσαι καὶ οὐ microόνον microὴ ὑπήκοον ὄντα ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ ἥmicroισυ τοῦ χρόνου τούτου αὐτὸν ἄλλων ἄρχειν εἰωθότα

[691] Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἐκκλησία οὐδενὸς ἀντειπόντος ἀλλὰ κυρώσασα ταῦτα διελύθη τοὺς τετρακοσίους ἤδη ὕστερον τρόπῳ τοιῷδε ἐς τὸ βουλευτήριον ἐσήγαγον ἦσαν [δ᾽] Ἀθηναῖοι πάντες αἰεὶ οἱ microὲν ἐπὶ τείχει οἱ δ᾽ ἐν τάξει τῶν ἐν Δεκελείᾳ πολεmicroίων ἕνεκα ἐφ᾽ ὅπλοις [2] τῇ οὖν ἡmicroέρᾳ ἐκείνῃ τοὺς microὲν microὴ ξυνειδότας εἴασαν ὥσπερ εἰώθεσαν ἀπελθεῖν τοῖς δ᾽ ἐν τῇ ξυνωmicroοσίᾳ εἴρητο ἡσυχῇ microὴ ἐπ᾽ αὐτοῖς τοῖς ὅπλοις ἀλλ᾽ ἄπωθεν περιmicroένειν καὶ ἤν τις ἐνιστῆται τοῖς ποιουmicroένοις λαβόντας τὰ ὅπλα microὴ ἐπιτρέπειν [3] ἦσαν δὲ καὶ Ἄνδριοι καὶ Τήνιοι καὶ Καρυστίων τριακόσιοι καὶ Αἰγινητῶν τῶν ἐποίκων οὓς Ἀθηναῖοι ἔπεmicroψαν οἰκήσοντας ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἥκοντες ἐν τοῖς ἑαυτῶν ὅπλοις οἷς ταὐτὰ προείρητο [4] τούτων δὲ διατεταγmicroένων οὕτως ἐλθόντες οἱ τετρακόσιοι microετὰ ξιφιδίου ἀφανοῦς ἕκαστος καὶ οἱ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν microετ᾽ αὐτῶν [Ἕλληνες] νεανίσκοι οἷς ἐχρῶντο εἴ τί που δέοι χειρουργεῖν ἐπέστησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ κυάmicroου βουλευταῖς οὖσιν ἐν τῷ βουλευτηρίῳ καὶ εἶπον αὐτοῖς ἐξιέναι λαβοῦσι τὸν microισθόν ἔφερον δὲ αὐτοῖς τοῦ ὑπολοίπου χρόνου παντὸς αὐτοὶ καὶ ἐξιοῦσιν ἐδίδοσαν [701] ὡς δὲ τούτῳ τῷ τρόπῳ ἥ τε βουλὴ οὐδὲν ἀντειποῦσα ὑπεξῆλθε καὶ οἱ ἄλλοι πολῖται οὐδὲν ἐνεωτέριζον ἀλλ᾽ ἡσύχαζον οἱ [δὲ] τετρακόσιοι ἐσελθόντες ἐς τὸ βουλευτήριον τότε microὲν πρυτάνεις τε σφῶν αὐτῶν ἀπεκλήρωσαν καὶ ὅσα πρὸς τοὺς θεοὺς εὐχαῖς καὶ θυσίαις καθιστάmicroενοι ἐς τὴν ἀρχὴν ἐχρήσαντο ὕστερον δὲ πολὺ microεταλλάξαντες τῆς τοῦ δήmicroου διοικήσεως (πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον τοῦ Ἀλκιβιάδου ἕνεκα) τά τε ἄλλα ἔνεmicroον κατὰ κράτος τὴν πόλιν [2] καὶ ἄνδρας τέ τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς οἳ ἐδόκουν ἐπιτήδειοι εἶναι ὑπεξαιρεθῆναι καὶ ἄλλους ἔδησαν τοὺς δὲ καὶ microετεστήσαντο πρός τε Ἆγιν τὸν Λακεδαιmicroονίων βασιλέα ὄντα ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἐπεκηρυκεύοντο λέγοντες διαλλαγῆναι βούλεσθαι καὶ εἰκὸς εἶναι αὐτὸν σφίσι καὶ οὐκέτι τῷ ἀπίστῳ δήmicroῳ microᾶλλον ξυγχωρεῖν [711] ὁ δὲ νοmicroίζων τὴν πόλιν οὐχ ἡσυχάζειν οὐδ᾽ εὐθὺς οὕτω τὸν δῆmicroον τὴν παλαιὰν ἐλευθερίαν παραδώσειν εἴ τε στρατιὰν πολλὴν ἴδοι σφῶν οὐκ ἂν ἡσυχάζειν οὐδ᾽ ἐν τῷ παρόντι πάνυ τι πιστεύων microὴ οὐκέτι ταράσσεσθαι αὐτούς τοῖς microὲν ἀπὸ τῶν τετρακοσίων ἐλθοῦσιν οὐδὲν ξυmicroβατικὸν ἀπεκρίνατο προσmicroεταπεmicroψάmicroενος δὲ ἐκ Πελοποννήσου στρατιὰν πολλὴν οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ αὐτὸς τῇ ἐκ τῆς Δεκελείας φρουρᾷ microετὰ τῶν ἐλθόντων κατέβη πρὸς αὐτὰ τὰ τείχη τῶν Ἀθηναίων ἐλπίσας ἢ ταραχθέντας αὐτοὺς microᾶλλον ἂν χειρωθῆναι σφίσιν ᾗ βούλονται ἢ καὶ αὐτοβοεὶ ἂν διὰ τὸν ἔνδοθέν τε καὶ ἔξωθεν κατὰ τὸ εἰκὸς γενησόmicroενον θόρυβον τῶν γὰρ microακρῶν τειχῶν διὰ τὴν κατ᾽ αὐτὰ ἐρηmicroίαν λήψεως οὐκ ἂν ἁmicroαρτεῖν [2] ὡς δὲ προσέmicroειξέ τε ἐγγὺς καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τὰ microὲν ἔνδοθεν οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκίνησαν τοὺς δὲ ἱππέας ἐκπέmicroψαντες καὶ microέρος τι τῶν ὁπλιτῶν καὶ ψιλῶν καὶ τοξοτῶν ἄνδρας τε κατέβαλον αὐτῶν διὰ τὸ ἐγγὺς προσελθεῖν καὶ ὅπλων τινῶν καὶ νεκρῶν ἐκράτησαν οὕτω δὴ γνοὺς ἀπήγαγε πάλιν τὴν στρατιάν [3] καὶ αὐτὸς microὲν καὶ οἱ microετ᾽ αὐτοῦ κατὰ χώραν ἐν τῇ Δεκελείᾳ ἔmicroενον τοὺς δ᾽ ἐπελθόντας ὀλίγας τινὰς ἡmicroέρας ἐν τῇ γῇ microείναντας ἀπέπεmicroψεν ἐπ᾽ οἴκου microετὰ δὲ τοῦτο παρά τε τὸν Ἆγιν

28

ἐπρεσβεύοντο οἱ τετρακόσιοι οὐδὲν ἧσσον κἀκείνου microᾶλλον ἤδη προσδεχοmicroένου καὶ παραινοῦντος ἐκπέmicroπουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίmicroονα περὶ ξυmicroβάσεως πρέσβεις βουλόmicroενοι διαλλαγῆναι

[721] Πέmicroπουσι δὲ καὶ ἐς τὴν Σάmicroον δέκα ἄνδρας παραmicroυθησοmicroένους τὸ στρατόπεδον καὶ διδάξοντας ὡς οὐκ ἐπὶ βλάβῃ τῆς πόλεως καὶ τῶν πολιτῶν ἡ ὀλιγαρχία κατέστη ἀλλ᾽ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν ξυmicroπάντων πραγmicroάτων πεντακισχίλιοί τε ὅτι εἶεν καὶ οὐ τετρακόσιοι microόνον οἱ πράσσοντες καίτοι οὐ πώποτε Ἀθηναίους διὰ τὰς στρατείας καὶ τὴν ὑπερόριον ἀσχολίαν ἐς οὐδὲν πρᾶγmicroα οὕτω microέγα ἐλθεῖν βουλεύσοντας ἐν ᾧ πεντακισχιλίους ξυνελθεῖν [2] ἄλλα τ᾽ ἐπιστείλαντες τὰ πρέποντα εἰπεῖν ἀπέπεmicroψαν αὐτοὺς εὐθὺς microετὰ τὴν ἑαυτῶν κατάστασιν δείσαντες microή ὅπερ ἐγένετο ναυτικὸς ὄχλος οὔτ᾽ αὐτὸς microένειν ἐν τῷ ὀλιγαρχικῷ κόσmicroῳ ἐθέλῃ σφᾶς τε microὴ ἐκεῖθεν ἀρξαmicroένου τοῦ κακοῦ microεταστήσωσιν

2 6 Απονοmicroή του τ ί τλου του Αθηνα ίου πολ ίτη στους Σαmicro ί ου ς [ 4 0 5 π Χ ]

IG I3 127 [= R Meiggs amp D Lewis A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC Οξφόρδη 1969 283-287 αρ 94]7

Κηφισοφῶν Παιανιεὺς vac ἐγραmicromicroάτευε vac

Σαmicroίοις ὅσοι microετὰ το δήmicroο το Ἀθηναί- 4 ων ἐγένοντο vac ἔδοξεν τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωιmiddot Κεκροπὶς ἐπρυτάνευεmiddot Πόλυmicroνις Εὐωνυmicroεὺς ἐγραmicromicroάτευεmiddot Ἀλεξίας ἦρχεmiddot Νικοφῶν Ἀθmicroονεὺς ἐπεστάτειmiddot γνώmicroη Κλεσόφο καὶ συνπρυτάνεωνmiddot ἐπαινέσαι τοῖς πρέσβεσι τοῖς Σαmicroίοις τοῖς τε προτέρο- 8 ις ἥκοσι καὶ τοῖς νῦν καὶ τῆι βολῆι καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις Σαmicroίοις ὅτι ἐσὶν ἄνδρες ἀγαθοὶ καὶ πρόθυmicroοι ποιεν ὅτι δύνανται ἀγαθόν καὶ τὰ πεπραγmicroένα αὐτοῖς ὅτι δοκοσιν ὀρθῶς ποιῆσαι Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroί οιςmiddot καὶ ἀντὶ ὧν εὖ πεποιήκασιν Ἀθηναίος καὶ νῦν περὶ πολλο ποιονται καὶ 12 ἐσηγονται ἀγαθάmiddot δεδόχθαι τῆι βολῆι καὶ τῶι δήmicroωι Σαmicroίος Ἀθηναίος εναι πολιτευοmicroένος ὅπως ἂν αὐτοὶ βόλωνταιmiddot καὶ ὅπως ταῦτα ἔσται ὡς ἐπιτηδειό- τατα ἀmicroφοτέροις καθάπερ αὐτοὶ λέγοσιν ἐπειδὰν ἐρήνη γένηται τότε περὶ τῶν ἄλλων κοινῆι βολεύεσθαι τοῖς δὲ νόmicroοις χρῆσθαι τοῖς σφετέροις αὐτῶν 16 αὐτονόmicroος ὄντας καὶ τἆλλα ποιεν κατὰ τὸς ὅρκος καὶ τὰς συνθήκας καθάπερ ξύνκειται Ἀθηναίοις καὶ Σαmicroίοιςmiddot καὶ περὶ τῶν ἐνκληmicroάτων ἃ ἂγ γίγνηται πρὸς ἀλλήλος διδόναι καὶ δέχεσθαι τὰς δίκας κατὰ τὰς συmicroβολὰς τὰς ὄσας [ἐ]ὰν δέ τι ἀναγκαῖογ γίγνηται διὰ τὸν πόλεmicroον καὶ πρότερον περὶ τῆς πολι- 20 [τ]είας ὥσπερ αὐτοὶ λέγοσιν οἱ πρέσβες πρὸς τὰ παρόντα βολευοmicroένος ποιεν [ἧ]ι ἂν δοκῆι βέλτιστον εναι περὶ δὲ τῆς ἐρήνης ἐὰγ γίγνηται εναι κατὰ ταὐτὰ [κ]αθάπερ Ἀθηναίοις καὶ τοῖς νῦν οἰκοσιν Σάmicroονmiddot ἐὰν δὲ πολεmicroεν δέηι παρασκ- [ε]υάζεσθαι αὐτὸς ὡς ἂν δύνωνται ἄριστα πράττοντας microετὰ τῶν στρατηγῶν 24 [ἐὰ]ν δὲ πρεσβείαν ποι πέmicroπωσιν Ἀθηναῖοι συmicroπέmicroπεν καὶ τὸς ἐξάmicroο παρόντας [ἐάν] τινα βόλωνται καὶ συνβολεύεν ὅτι ἂν ἔχωσιν ἀγαθόν ταῖς δὲ τριήρεσι [ταῖς] ὄσαις ἐς Σάmicroωι χρῆσθαι αὐτοῖς δοναι ἐπισκευασαmicroένοις καθrsquo ὅτι ἂν αὐ- [τοῖς δ]οκῆιmiddot τὰ δὲ ὀνόmicroατα τῶν τριηράρχων ὧν ἦσαν αὗται αἱ νῆες ἀπογράψαι

7 Μετάφραση του κειmicroένου βλ Στ Ν Κουmicroανούδης amp Ά Ματθαίου Αρχαίες Ελληνικές Επιγραφές Αθήνα 1986 53-56 αρ 13

29

28 [τὸς πρέσ]βες τῶι γραmicromicroατεῖ τῆς βολῆς καὶ τοῖς στρατηγοῖς καὶ τούτων εἴ πο- [θέν τί ἐστιν ἀ]ναγεγραmicromicroένον ἐν τῶι δηmicroοσίωι ὡς παρεληφότων τὰς τριήρες [ἅπαντα ἐξαλειψά]ντων οἱ νεωροὶ ἁπανταχόθεν τὰ δὲ σκεύη τῶι δηmicroοσίωι ἐσ- [πραξάντων ὡς τάχιστα κα]ὶ ἐπαναγκασάντων ἀποδοναι τὸς ἔχοντας τούτων 32 [τι ἐντελῆ γνώmicroη Κλεσόφο καὶ] συνπρυτάνεωνmiddot τὰ microὲν ἄλλα καθάπερ τῆι βολῆι [κυρίαν δὲ εναι δὲ τὴν δωρειὰν τοῖς ἥ]κοσιν καθάπερ αὐτοὶ αἰτονται καὶ νεmicroαι [αὐτὸς αὐτίκα microάλα τὸς ἄρχοντας ἐς τ]ὰς φυλὰς δέκαχαmiddot καὶ τὴν πορείαν παρα- [σκευάσαι τοῖς πρέσβεσι τὸς στρατηγὸς ὡ]ς τάχιστα καὶ Εὐmicroάχωι καὶ τοῖς 36 [ἄλλοις Σαmicroίοις πᾶσι τοῖς microετὰ Εὐmicroάχο ἥκοσ]ι ἐπαινέσαι ὡς οσιν ἀνδράσιν [ἀγαθοῖς περὶ τὸς Ἀθηναίοςmiddot καλέσαι δrsquo Εὔmicro]αχον ἐπ[ὶ δ]εῖπνον ἐς τὸ πρυτανέον [ἐς αὔριονmiddot ἀναγράψαι δὲ τὰ ἐψηφισmicroένα τ]ὸγ γραmicromicro[ατέα τῆς] β[ο]λῆς microετὰ τῶν [στρατηγῶν ἐστήληι λιθίνηι καὶ κατα]θεναι ἐς πόλι[ν τὸς δὲ ἑλλην]οταmicroίας

40 [δοναι τὸ ἀργύριονmiddot ἀναγράψαι δrsquo ἐς Σά]microωι κατὰ ταὐτὰ τέ[λε]σι [τοῖς ἐκέ]νων vac

2 7 Λόγος του Κριτ ία κατά του Θηραmicroένη ndash Το καθεστώς των Τρ ιάκοντα [ 4 0 4 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ324-34 ἐπεὶ δὲ ὁ Θηραmicroένης παρῆν ἀναστὰς ὁ Κριτίας ἔλεξεν ὧδε Ὦ ἄνδρες βουλευταί εἰ microέν τις ὑmicroῶν νοmicroίζει πλείους τοῦ καιροῦ ἀποθνῄσκειν ἐννοησάτω ὅτι ὅπου πολιτεῖαι microεθίστανται πανταχοῦ ταῦτα γίγνεται πλείστους δὲ ἀνάγκη ἐνθάδε πολεmicroίους εἶναι τοῖς εἰς ὀλιγαρχίαν microεθιστᾶσι διά τε τὸ πολυανθρωποτάτην τῶν Ἑλληνίδων τὴν πόλιν εἶναι καὶ διὰ τὸ πλεῖστον χρόνον ἐν ἐλευθερίᾳ τὸν δῆmicroον τεθράφθαι [25] ἡmicroεῖς δὲ γνόντες microὲν τοῖς οἵοις ἡmicroῖν τε καὶ ὑmicroῖν χαλεπὴν πολιτείαν εἶναι δηmicroοκρατίαν γνόντες δὲ ὅτι Λακεδαιmicroονίοις τοῖς περισώσασιν ἡmicroᾶς ὁ microὲν δῆmicroος οὔποτ᾽ ἂν φίλος γένοιτο οἱ δὲ βέλτιστοι ἀεὶ ἂν πιστοὶ διατελοῖεν διὰ ταῦτα σὺν τῇ Λακεδαιmicroονίων γνώmicroῃ τήνδε τὴν πολιτείαν καθίσταmicroεν [26] καὶ ἐάν τινα αἰσθανώmicroεθα ἐναντίον τῇ ὀλιγαρχίᾳ ὅσον δυνάmicroεθα ἐκποδὼν ποιούmicroεθα πολὺ δὲ microάλιστα δοκεῖ ἡmicroῖν δίκαιον εἶναι εἴ τις ἡmicroῶν αὐτῶν λυmicroαίνεται ταύτῃ τῇ καταστάσει δίκην αὐτὸν διδόναι [27] νῦν οὖν αἰσθανόmicroεθα Θηραmicroένην τουτονὶ οἷς δύναται ἀπολλύντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δὲ ταῦτα ἀληθῆ ἂν κατανοῆτε εὑρήσετε οὔτε ψέγοντα οὐδένα microᾶλλον Θηραmicroένους τουτουὶ τὰ παρόντα οὔτε ἐναντιούmicroενον ὅταν τινὰ ἐκποδὼν βουλώmicroεθα ποιήσασθαι τῶν δηmicroαγωγῶν εἰ microὲν τοίνυν ἐξ ἀρχῆς ταῦτα ἐγίγνωσκε πολέmicroιος microὲν ἦν οὐ microέντοι πονηρός γ᾽ ἂν δικαίως ἐνοmicroίζετο [28] νῦν δὲ αὐτὸς microὲν ἄρξας τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους πίστεως καὶ φιλίας αὐτὸς δὲ τῆς τοῦ δήmicroου καταλύσεως microάλιστα δὲ ἐξορmicroήσας ὑmicroᾶς τοῖς πρώτοις ὑπαγοmicroένοις εἰς ὑmicroᾶς δίκην ἐπιτιθέναι νῦν ἐπεὶ καὶ ὑmicroεῖς καὶ ἡmicroεῖς φανερῶς ἐχθροὶ τῷ δήmicroῳ γεγενήmicroεθα οὐκέτ᾽ αὐτῷ τὰ γιγνόmicroενα ἀρέσκει ὅπως αὐτὸς microὲν αὖ ἐν τῷ ἀσφαλεῖ καταστῇ ἡmicroεῖς δὲ δίκην δῶmicroεν τῶν πεπραγmicroένων [29] ὥστε οὐ microόνον ὡς ἐχθρῷ αὐτῷ προσήκει ἀλλὰ καὶ ὡς προδότῃ ὑmicroῶν τε καὶ ἡmicroῶν διδόναι τὴν δίκην καίτοι τοσούτῳ microὲν δεινότερον προδοσία πολέmicroου ὅσῳ χαλεπώτερον φυλάξασθαι τὸ ἀφανὲς τοῦ φανεροῦ τοσούτῳ δ᾽ ἔχθιον ὅσῳ πολεmicroίοις microὲν ἄνθρωποι καὶ σπένδονται καὶ αὖθις πιστοὶ γίγνονται ὃν δ᾽ ἂν προδιδόντα λαmicroβάνωσι τούτῳ οὔτε ἐσπείσατο πώποτε οὐδεὶς οὔτ᾽ ἐπίστευσε τοῦ λοιποῦ [30] ἵνα δὲ εἰδῆτε ὅτι οὐ καινὰ ταῦτα οὗτος ποιεῖ ἀλλὰ φύσει προδότης ἐστίν ἀναmicroνήσω ὑmicroᾶς τὰ τούτῳ πεπραγmicroένα οὗτος γὰρ ἐξ ἀρχῆς microὲν τιmicroώmicroενος ὑπὸ τοῦ δήmicroου κατὰ τὸν πατέρα Ἅγνωνα προπετέστατος ἐγένετο τὴν δηmicroοκρατίαν microεταστῆσαι εἰς τοὺς τετρακοσίους καὶ ἐπρώτευεν ἐν ἐκείνοις ἐπεὶ δ᾽ ᾔσθετο ἀντίπαλόν τι τῇ ὀλιγαρχίᾳ συνιστάmicroενον πρῶτος αὖ ἡγεmicroὼν τῷ δήmicroῳ ἐπ᾽ ἐκείνους ἐγένετο [31] ὅθεν δήπου καὶ κόθορνος ἐπικαλεῖται [καὶ γὰρ ὁ κόθορνος ἁρmicroόττειν microὲν τοῖς ποσὶν ἀmicroφοτέροις δοκεῖ ἀποβλέπει δὲ ἀπ᾽ ἀmicroφοτέρων] δεῖ δέ ὦ Θηράmicroενες ἄνδρα τὸν ἄξιον ζῆν οὐ προάγειν microὲν δεινὸν εἶναι εἰς πράγmicroατα τοὺς συνόντας ἂν δέ τι ἀντικόπτῃ εὐθὺς microεταβάλλεσθαι ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν νηὶ διαπονεῖσθαι ἕως ἂν εἰς οὖρον

30

καταστῶσιν εἰ δὲ microή πῶς ἂν ἀφίκοιντό ποτε ἔνθα δεῖ εἰ ἐπειδάν τι ἀντικόψῃ εὐθὺς εἰς τἀναντία πλέοιεν [32] καὶ εἰσὶ microὲν δήπου πᾶσαι microεταβολαὶ πολιτειῶν θανατηφόροι σὺ δὲ διὰ τὸ εὐmicroετάβολος εἶναι πλείστοις microὲν microεταίτιος εἶ ἐξ ὀλιγαρχίας ὑπὸ τοῦ δήmicroου ἀπολωλέναι πλείστοις δ᾽ ἐκ δηmicroοκρατίας ὑπὸ τῶν βελτιόνων οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς καὶ ταχθεὶς ἀνελέσθαι ὑπὸ τῶν στρατηγῶν τοὺς καταδύντας Ἀθηναίων ἐν τῇ περὶ Λέσβον ναυmicroαχίᾳ αὐτὸς οὐκ ἀνελόmicroενος ὅmicroως τῶν στρατηγῶν κατηγορῶν ἀπέκτεινεν αὐτούς ἵνα αὐτὸς περισωθείη [33] ὅστις γε microὴν φανερός ἐστι τοῦ microὲν πλεονεκτεῖν ἀεὶ ἐπιmicroελόmicroενος τοῦ δὲ καλοῦ καὶ τῶν φίλων microηδὲν ἐντρεπόmicroενος πῶς τούτου χρή ποτε φείσασθαι πῶς δὲ οὐ φυλάξασθαι εἰδότας αὐτοῦ τὰς microεταβολάς ὡς microὴ καὶ ἡmicroᾶς ταὐτὸ δυνασθῇ ποιῆσαι ἡmicroεῖς οὖν τοῦτον ὑπάγοmicroεν καὶ ὡς ἐπιβουλεύοντα καὶ ὡς προδιδόντα ἡmicroᾶς τε καὶ ὑmicroᾶς ὡς δ᾽ εἰκότα ποιοῦmicroεν καὶ τάδ᾽ ἐννοήσατε [34] καλλίστη microὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιmicroονίων εἰ δὲ ἐκείνῃ ἐπιχειρήσειέ τις τῶν ἐφόρων ἀντὶ τοῦ τοῖς πλείοσι πείθεσθαι ψέγειν τε τὴν ἀρχὴν καὶ ἐναντιοῦσθαι τοῖς πραττοmicroένοις οὐκ ἂν οἴεσθε αὐτὸν καὶ ὑπ᾽ αὐτῶν τῶν ἐφόρων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης ἁπάσης πόλεως τῆς microεγίστης τιmicroωρίας ἀξιωθῆναι καὶ ὑmicroεῖς οὖν ἐὰν σωφρονῆτε οὐ τούτου ἀλλ᾽ ὑmicroῶν αὐτῶν φείσεσθε ὡς οὗτος σωθεὶς microὲν πολλοὺς ἂν microέγα φρονεῖν ποιήσειε τῶν ἐναντία γιγνωσκόντων ὑmicroῖν ἀπολόmicroενος δὲ πάντων καὶ τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τῶν ἔξω ὑποτέmicroοι ἂν τὰς ἐλπίδας

2 8 Η αποκατάσταση της δηmicroοκρατ ίας στην Αθήνα ndash Λόγος του

αρχηγού των δηmicroοκρατ ικών Θρασύβουλου προς τους ολ ιγαρχ ικούς [ 4 0 3 π Χ ]

Ξενοφών Ἑλληνικά ΙΙ439-43 τούτων δὲ περανθέντων Παυσανίας microὲν διῆκε τὸ στράτευmicroα οἱ δ᾽ ἐκ τοῦ Πειραιῶς ἀνελθόντες σὺν τοῖς ὅπλοις εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔθυσαν τῇ Ἀθηνᾷ ἐπεὶ δὲ κατέβησαν lsaquoἐκκλησίαν ἐποίησανrsaquo οἱ στρατηγοί ἔνθα δὴ ὁ Θρασύβουλος ἔλεξεν [40] Ὑmicroῖν ἔφη ὦ ἐκ τοῦ ἄστεως ἄνδρες συmicroβουλεύω ἐγὼ γνῶναι ὑmicroᾶς αὐτούς microάλιστα δ᾽ ἂν γνοίητε εἰ ἀναλογίσαισθε ἐπὶ τίνι ὑmicroῖν microέγα φρονητέον ἐστίν ὥστε ἡmicroῶν ἄρχειν ἐπιχειρεῖν πότερον δικαιότεροί ἐστε ἀλλ᾽ ὁ microὲν δῆmicroος πενέστερος ὑmicroῶν ὢν οὐδὲν πώποτε ἕνεκα χρηmicroάτων ὑmicroᾶς ἠδίκηκεν ὑmicroεῖς δὲ πλουσιώτεροι πάντων ὄντες πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων πεποιήκατε ἐπεὶ δὲ δικαιοσύνης οὐδὲν ὑmicroῖν προσήκει σκέψασθε εἰ ἄρα ἐπ᾽ ἀνδρείᾳ ὑmicroῖν microέγα φρονητέον [41] καὶ τίς ἂν καλλίων κρίσις τούτου γένοιτο ἢ ὡς ἐπολεmicroήσαmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἀλλὰ γνώmicroῃ φαίητ᾽ ἂν προέχειν οἳ ἔχοντες καὶ τεῖχος καὶ ὅπλα καὶ χρήmicroατα καὶ συmicromicroάχους Πελοποννησίους ὑπὸ τῶν οὐδὲν τούτων ἐχόντων περιείληφθε ἀλλ᾽ ἐπὶ Λακεδαιmicroονίοις δὴ οἴεσθε microέγα φρονητέον εἶναι πῶς οἵγε ὥσπερ τοὺς δάκνοντας κύνας κλοιῷ δήσαντες παραδιδόασιν οὕτω κἀκεῖνοι ὑmicroᾶς παραδόντες τῷ ἠδικηmicroένῳ τούτῳ δήmicroῳ οἴχονται ἀπιόντες [42] οὐ microέντοι γε ὑmicroᾶς ὦ ἄνδρες ἀξιῶ ἐγὼ ὧν ὀmicroωmicroόκατε παραβῆναι οὐδέν ἀλλὰ καὶ τοῦτο πρὸς τοῖς ἄλλοις καλοῖς ἐπιδεῖξαι ὅτι καὶ εὔορκοι καὶ ὅσιοί ἐστε εἰπὼν δὲ ταῦτα καὶ ἄλλα τοιαῦτα καὶ ὅτι οὐδὲν δέοι ταράττεσθαι ἀλλὰ τοῖς νόmicroοις τοῖς ἀρχαίοις χρῆσθαι ἀνέστησε τὴν ἐκκλησίαν [43] καὶ τότε microὲν ἀρχὰς καταστησάmicroενοι ἐπολιτεύοντο ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἀκούσαντες ξένους microισθοῦσθαι τοὺς Ἐλευσῖνι στρατευσάmicroενοι πανδηmicroεὶ ἐπ᾽ αὐτοὺς τοὺς microὲν στρατηγοὺς αὐτῶν εἰς λόγους ἐλθόντας ἀπέκτειναν τοῖς δὲ ἄλλοις εἰσπέmicroψαντες τοὺς φίλους καὶ ἀναγκαίους ἔπεισαν συναλλαγῆναι καὶ ὀmicroόσαντες ὅρκους ἦ microὴν microὴ microνησικακήσειν ἔτι καὶ νῦν ὁmicroοῦ τε πολιτεύονται καὶ τοῖς ὅρκοις ἐmicromicroένει ὁ δῆmicroος

2 9 Ανταλκ ίδε ι ο ς Ειρήνη [ 3 8 6 π Χ ] Ξενοφών Ἑλληνικά V1 29-34 οἱ microὲν οὖν Ἀθηναῖοι ὁρῶντες microὲν πολλὰς τὰς πολεmicroίας ναῦς

φοβούmicroενοι δὲ microὴ ὡς πρότερον καταπολεmicroηθείησαν συmicromicroάχου Λακεδαιmicroονίοις βασιλέως γεγενηmicroένου πολιορκούmicroενοι δ᾽ ἐκ τῆς Αἰγίνης ὑπὸ τῶν λῃστῶν διὰ ταῦτα microὲν ἰσχυρῶς ἐπεθύmicroουν τῆς εἰρήνης οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιmicroόνιοι φρουροῦντες microόρᾳ microὲν ἐν Λεχαίῳ microόρᾳ δ᾽ ἐν Ὀρχοmicroενῷ φυλάττοντες δὲ τὰς πόλεις

31

αἷς microὲν ἐπίστευον microὴ ἀπόλοιντο αἷς δὲ ἠπίστουν microὴ ἀποσταῖεν πράγmicroατα δ᾽ ἔχοντες καὶ παρέχοντες περὶ τὴν Κόρινθον χαλεπῶς ἔφερον τῷ πολέmicroῳ οἵ γε microὴν Ἀργεῖοι εἰδότες φρουράν τε πεφασmicroένην ἐφ᾽ ἑαυτοὺς καὶ γιγνώσκοντες ὅτι ἡ τῶν microηνῶν ὑποφορὰ οὐδὲν ἔτι σφᾶς ὠφελήσει καὶ οὗτοι εἰς τὴν εἰρήνην πρόθυmicroοι ἦσαν [30] ὥστ᾽ ἐπεὶ παρήγγειλεν ὁ Τιρίβαζος παρεῖναι τοὺς βουλοmicroένους ὑπακοῦσαι ἣν βασιλεὺς εἰρήνην καταπέmicroποι ταχέως πάντες παρεγένοντο ἐπεὶ δὲ συνῆλθον ἐπιδείξας ὁ Τιρίβαζος τὰ βασιλέως σηmicroεῖα ἀνεγίγνωσκε τὰ γεγραmicromicroένα εἶχε δὲ ὧδε [31] Ἀρταξέρξης βασιλεὺς νοmicroίζει δίκαιον τὰς microὲν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεις ἑαυτοῦ εἶναι καὶ τῶν νήσων Κλαζοmicroενὰς καὶ Κύπρον τὰς δὲ ἄλλας Ἑλληνίδας πόλεις καὶ microικρὰς καὶ microεγάλας αὐτονόmicroους ἀφεῖναι πλὴν Λήmicroνου καὶ Ἴmicroβρου καὶ Σκύρου ταύτας δὲ ὥσπερ τὸ ἀρχαῖον εἶναι Ἀθηναίων ὁπότεροι δὲ ταύτην τὴν εἰρήνην microὴ δέχονται τούτοις ἐγὼ πολεmicroήσω microετὰ τῶν ταῦτα βουλοmicroένων καὶ πεζῇ καὶ κατὰ θάλατταν καὶ ναυσὶ καὶ χρήmicroασιν [32] Ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν ἕκαστοι πόλεις καὶ οἱ microὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤmicroνυσαν ἐmicroπεδώσειν ταῦτα οἱ δὲ Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀmicroνύναι ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς ὅρκους ἐὰν microὴ ὀmicroνύωσιν ὥσπερ τὰ βασιλέως γράmicromicroατα ἔλεγεν αὐτονόmicroους εἶναι καὶ microικρὰν καὶ microεγάλην πόλιν οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλmicroένα σφίσι ταῦτ᾽ εἴη Ἴτε νυν ἔφη ὁ Ἀγησίλαος καὶ ἐρωτᾶτε ἀπαγγέλλετε δ᾽ αὐτοῖς καὶ ταῦτα ὅτι εἰ microὴ ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται οἱ microὲν δὴ ᾤχοντο [33] ὁ δ᾽ Ἀγησίλαος διὰ τὴν πρὸς Θηβαίους ἔχθραν οὐκ ἔmicroελλεν ἀλλὰ πείσας τοὺς ἐφόρους εὐθὺς ἐθύετο ἐπειδὴ δὲ ἐγένετο τὰ διαβατήρια ἀφικόmicroενος εἰς τὴν Τεγέαν διέπεmicroπε τῶν microὲν ἱππέων κατὰ τοὺς περιοίκους ἐπισπεύσοντας διέπεmicroπε δὲ καὶ ξεναγοὺς εἰς τὰς πόλεις πρὶν δὲ αὐτὸν ὁρmicroηθῆναι ἐκ Τεγέας παρῆσαν οἱ Θηβαῖοι λέγοντες ὅτι ἀφιᾶσι τὰς πόλεις αὐτονόmicroους καὶ οὕτω Λακεδαιmicroόντιοι microὲν οἴκαδε ἀπῆλθον Θηβαῖοι δ᾽ εἰς τὰς σπονδὰς εἰσελθεῖν ἠναγκάσθησαν αὐτονόmicroους ἀφέντες τὰς Βοιωτίας πόλεις [34] οἱ δ᾽ αὖ Κορίνθιοι οὐκ ἐξέπεmicroπον τὴν τῶν Ἀργείων φρουράν ἀλλ᾽ ὁ Ἀγησίλαος καὶ τούτοις προεῖπε τοῖς microέν εἰ microὴ ἐκπέmicroψοιεν τοὺς Ἀργείους τοῖς δέ εἰ microὴ ἀπίοιεν ἐκ τῆς Κορίνθου ὅτι πόλεmicroον ἐξοίσει πρὸς αὐτούς ἐπεὶ δὲ φοβηθέντων ἀmicroφοτέρων ἐξῆλθον οἱ Ἀργεῖοι καὶ αὐτὴ ἐφ᾽ αὑτῆς ἡ τῶν Κορινθίων πόλις ἐγένετο οἱ microὲν σφαγεῖς καὶ οἱ microεταίτιοι τοῦ ἔργου αὐτοὶ γνόντες ἀπῆλθον ἐκ τῆς Κορίνθου οἱ δ᾽ ἄλλοι πολῖται ἑκόντες κατεδέχοντο τοὺς πρόσθεν φεύγοντας

3 0 Πανελλήν ια ι δ έα Κριτ ική στην εξωτερ ική πολ ιτ ική της Σπάρτης micro ε αφορmicroή την Ανταλκ ίδε ι ο Ειρήνη

Ισοκράτης Πανηγυρικός 115-137 (380 πΧ) Καὶ microὴν οὐδὲ τὴν παροῦσαν εἰρήνην οὐδὲ τὴν αὐτονοmicroίαν τὴν ἐν ταῖς πολιτείαις microὲν οὐκ ἐνοῦσαν ἐν δὲ ταῖς συνθήκαις ἀναγεγραmicromicroένην ἄξιον ἑλέσθαι microᾶλλον ἢ τὴν ἀρχὴν τὴν ἡmicroετέραν τίς γὰρ ἂν τοιαύτης καταστάσεως ἐπιθυmicroήσειεν ἐν ᾗ καταποντισταὶ microὲν τὴν θάλατταν κατέχουσιν πελτασταὶ δὲ τὰς πόλεις καταλαmicroβάνουσιν [116] ἀντὶ δὲ τοῦ πρὸς ἑτέρους περὶ τῆς χώρας πολεmicroεῖν ἐντὸς τείχους οἱ πολῖται πρὸς ἀλλήλους microάχονται πλείους δὲ πόλεις αἰχmicroάλωτοι γεγόνασιν ἢ πρὶν τὴν εἰρήνην ἡmicroᾶς ποιήσασθαι διὰ δὲ τὴν πυκνότητα τῶν microεταβολῶν ἀθυmicroοτέρως διάγουσιν οἱ τὰς πόλεις οἰκοῦντες τῶν ταῖς φυγαῖς ἐζηmicroιωmicroένων οἱ microὲν γὰρ τὸ microέλλον δεδίασιν οἱ δ᾽ ἀεὶ κατιέναι προσδοκῶσιν [117] τοσοῦτον δ᾽ ἀπέχουσιν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς αὐτονοmicroίας ὥσθ᾽ αἱ microὲν ὑπὸ τυράννοις εἰσίν τὰς δ᾽ ἁρmicroοσταὶ κατέχουσιν ἔνιαι δ᾽ ἀνάστατοι γεγόνασιν τῶν δ᾽ οἱ βάρβαροι δεσπόται καθεστήκασιν οὓς ἡmicroεῖς διαβῆναι τολmicroήσαντας εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ microεῖζον ἢ προσῆκεν αὐτοῖς φρονήσαντας [118] οὕτω διέθεmicroεν ὥστε microὴ microόνον παύσασθαι στρατείας ἐφ᾽ ἡmicroᾶς ποιουmicroένους ἀλλὰ καὶ τὴν αὑτῶν χώραν ἀνέχεσθαι πορθουmicroένην καὶ διακοσίαις καὶ χιλίαις ναυσὶν περιπλέοντας εἰς τοσαύτην ταπεινότητα κατεστήσαmicroεν ὥστε microακρὸν πλοῖον ἐπὶ τάδε Φασήλιδος microὴ καθέλκειν ἀλλ᾽ ἡσυχίαν ἄγειν καὶ τοὺς καιροὺς περιmicroένειν ἀλλὰ microὴ τῇ παρούσῃ δυνάmicroει πιστεύειν [119] καὶ ταῦθ᾽ ὅτι διὰ τὴν τῶν προγόνων τῶν ἡmicroετέρων ἀρετὴν οὕτως εἶχεν αἱ τῆς πόλεως συmicroφοραὶ σαφῶς ἐπέδειξαν ἅmicroα γὰρ ἡmicroεῖς τε τῆς ἀρχῆς ἀπεστερούmicroεθα καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἀρχὴ τῶν

32

κακῶν ἐγίγνετο microετὰ γὰρ τὴν ἐν Ἑλλησπόντῳ γενοmicroένην ἀτυχίαν ἑτέρων ἡγεmicroόνων καταστάντων ἐνίκησαν microὲν οἱ βάρβαροι ναυmicroαχοῦντες ἦρξαν δὲ τῆς θαλάττης κατέσχον δὲ τὰς πλείστας τῶν νήσων ἀπέβησαν δ᾽ εἰς τὴν Λακωνικήν Κύθηρα δὲ κατὰ κράτος εἷλον ἅπασαν δὲ τὴν Πελοπόννησον κακῶς ποιοῦντες περιέπλευσαν [120] microάλιστα δ᾽ ἄν τις συνίδοι τὸ microέγεθος τῆς microεταβολῆς εἰ παραναγνοίη τὰς συνθήκας τάς τ᾽ ἐφ᾽ ἡmicroῶν γενοmicroένας καὶ τὰς νῦν ἀναγεγραmicromicroένας τότε microὲν γὰρ ἡmicroεῖς φανησόmicroεθα τὴν ἀρχὴν τὴν βασιλέως ὁρίζοντες καὶ τῶν φόρων ἐνίους τάττοντες καὶ κωλύοντες αὐτὸν τῇ θαλάττῃ χρῆσθαι νῦν δ᾽ ἐκεῖνός ἐστιν ὁ διοικῶν τὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ προστάττων ἃ χρὴ ποιεῖν ἑκάστους καὶ microόνον οὐκ ἐπιστάθmicroους ἐν ταῖς πόλεσιν καθιστάς [121] πλὴν γὰρ τούτου τί τῶν ἄλλων ὑπόλοιπόν ἐστιν οὐ καὶ τοῦ πολέmicroου κύριος ἐγένετο καὶ τὴν εἰρήνην ἐπρυτάνευσεν καὶ τῶν παρόντων πραγmicroάτων ἐπιστάτης καθέστηκεν οὐχ ὡς ἐκεῖνον πλέοmicroεν ὥσπερ πρὸς δεσπότην ἀλλήλων κατηγορήσοντες οὐ βασιλέα τὸν microέγαν αὐτὸν προσαγορεύοmicroεν ὥσπερ αἰχmicroάλωτοι γεγονότες οὐκ ἐν τοῖς πολέmicroοις τοῖς πρὸς ἀλλήλους ἐν ἐκείνῳ τὰς ἐλπίδας ἔχοmicroεν τῆς σωτηρίας ὃς ἀmicroφοτέρους ἡmicroᾶς ἡδέως ἂν ἀπολέσειεν

[122] Ὧν ἄξιον ἐνθυmicroηθέντας ἀγανακτῆσαι microὲν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ποθέσαι δὲ τὴν ἡγεmicroονίαν τὴν ἡmicroετέραν microέmicroψασθαι δὲ Λακεδαιmicroονίους ὅτι τὴν microὲν ἀρχὴν εἰς τὸν πόλεmicroον κατέστησαν ὡς ἐλευθερώσοντες τοὺς Ἕλληνας ἐπὶ δὲ τελευτῆς οὕτω πολλοὺς αὐτῶν ἐκδότους [τοῖς βαρβάροις] ἐποίησαν καὶ τῆς microὲν ἡmicroετέρας πόλεως τοὺς Ἴωνας ἀπέστησαν ἐξ ἧς ἀπῴκησαν καὶ δι᾽ ἣν πολλάκις ἐσώθησαν τοῖς δὲ βαρβάροις αὐτοὺς ἐξέδοσαν ὧν ἀκόντων τὴν χώραν ἔχουσιν καὶ πρὸς οὓς οὐδὲ πώποτ᾽ ἐπαύσαντο πολεmicroοῦντες [123] καὶ τότε microὲν ἠγανάκτουν ὅθ᾽ ἡmicroεῖς νοmicroίmicroως ἐπάρχειν τινῶν ἠξιοῦmicroεν νῦν δ᾽ εἰς τοιαύτην δουλείαν καθεστώτων οὐδὲν φροντίζουσιν αὐτῶν οἷς οὐκ ἐξαρκεῖ δασmicroολογεῖσθαι καὶ τὰς ἀκροπόλεις ὁρᾶν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν κατεχοmicroένας ἀλλὰ πρὸς ταῖς κοιναῖς συmicroφοραῖς καὶ τοῖς σώmicroασιν δεινότερα πάσχουσιν τῶν παρ᾽ ἡmicroῖν ἀργυρωνήτων οὐδεὶς γὰρ ἡmicroῶν οὕτως αἰκίζεται τοὺς οἰκέτας ὡς ἐκεῖνοι τοὺς ἐλευθέρους κολάζουσιν [124] microέγιστον δὲ τῶν κακῶν ὅταν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς δουλείας ἀναγκάζωνται συστρατεύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν τοῖς ἐλευθέροις ἀξιοῦσιν εἶναι καὶ τοιούτους κινδύνους ὑποmicroένειν ἐν οἷς ἡττηθέντες microὲν παραχρῆmicroα διαφθαρήσονται κατορθώσαντες δὲ microᾶλλον εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον δουλεύσουσιν [125] ὧν τίνας ἄλλους αἰτίους χρὴ νοmicroίζειν ἢ Λακεδαιmicroονίους οἳ τοσαύτην ἰσχὺν ἔχοντες περιορῶσι τοὺς microὲν αὑτῶν συmicromicroάχους γενοmicroένους οὕτω δεινὰ πάσχοντας τὸν δὲ βάρβαρον τῇ τῶν Ἑλλήνων ῥώmicroῃ τὴν ἀρχὴν τὴν αὑτοῦ κατασκευαζόmicroενον καὶ πρότερον microὲν τοὺς lsaquomicroὲνrsaquo τυράννους ἐξέβαλλον τῷ δὲ πλήθει τὰς βοηθείας ἐποιοῦντο νῦν δὲ [εἰς] τοσοῦτον microεταβεβλήκασιν ὥστε ταῖς microὲν πολιτείαις πολεmicroοῦσιν τὰς δὲ microοναρχίας συγκαθιστᾶσιν [126] τὴν microέν γε Μαντινέων πόλιν εἰρήνης ἤδη γεγενηmicroένης ἀνάστατον ἐποίησαν καὶ τὴν Θηβαίων Καδmicroείαν κατέλαβον καὶ νῦν Ὀλυνθίους καὶ Φλειασίους πολιορκοῦσιν Ἀmicroύντᾳ δὲ τῷ Μακεδόνων βασιλεῖ καὶ Διονυσίῳ τῷ Σικελίας τυράννῳ καὶ τῷ βαρβάρῳ τῷ τῆς Ἀσίας κρατοῦντι συmicroπράττουσιν ὅπως ὡς microεγίστην ἀρχὴν ἕξουσιν [127] καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον τοὺς προεστῶτας τῶν Ἑλλήνων ἕνα microὲν ἄνδρα τοσούτων ἀνθρώπων καθιστάναι δεσπότην ὧν οὐδὲ τὸν ἀριθmicroὸν ἐξευρεῖν ῥᾴδιόν ἐστιν τὰς δὲ microεγίστας τῶν πόλεων microηδ᾽ αὐτὰς αὑτῶν ἐᾶν εἶναι κυρίας ἀλλ᾽ ἀναγκάζειν δουλεύειν ἢ ταῖς microεγίσταις συmicroφοραῖς περιβάλλειν [128] ὃ δὲ πάντων δεινότατον ὅταν τις ἴδῃ τοὺς τὴν ἡγεmicroονίαν ἔχειν ἀξιοῦντας ἐπὶ microὲν τοὺς Ἕλληνας καθ᾽ ἑκάστην ἡmicroέραν στρατευοmicroένους πρὸς δὲ τοὺς βαρβάρους εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον συmicromicroαχίαν πεποιηmicroένους [129] Καὶ microηδεὶς ὑπολάβῃ microε δυσκόλως ἔχειν ὅτι τραχύτερον τούτων ἐmicroνήσθην προειπὼν ὡς περὶ διαλλαγῶν ποιήσοmicroαι τοὺς λόγους οὐ γὰρ ἵνα πρὸς τοὺς ἄλλους διαβάλω τὴν πόλιν τὴν Λακεδαιmicroονίων οὕτως εἴρηκα περὶ αὐτῶν ἀλλ᾽ ἵν᾽ αὐτοὺς ἐκείνους παύσω καθ᾽ ὅσον ὁ λόγος δύναται τοιαύτην ἔχοντας τὴν γνώmicroην [130] ἔστιν δ᾽ οὐχ οἷόν τ᾽ ἀποτρέπειν τῶν ἁmicroαρτηmicroάτων οὐδ᾽ ἑτέρων πράξεων πείθειν ἐπιθυmicroεῖν ἢν microή τις ἐρρωmicroένως ἐπιτιmicroήσῃ τοῖς παροῦσιν χρὴ δὲ κατηγορεῖν microὲν ἡγεῖσθαι τοὺς ἐπὶ βλάβῃ τοιαῦτα λέγοντας νουθετεῖν δὲ τοὺς ἐπ᾽ ὠφελείᾳ λοιδοροῦντας τὸν γὰρ αὐτὸν λόγον οὐχ ὁmicroοίως ὑπολαmicroβάνειν δεῖ microὴ microετὰ τῆς αὐτῆς διανοίας λεγόmicroενον [131] ἐπεὶ καὶ τοῦτ᾽ ἔχοmicroεν αὐτοῖς ἐπιτιmicroᾶν ὅτι τῇ microὲν αὑτῶν πόλει τοὺς ὁmicroόρους εἱλωτεύειν ἀναγκάζουσιν τῷ δὲ κοινῷ

33

τῷ τῶν συmicromicroάχων οὐδὲν τοιοῦτον κατασκευάζουσιν ἐξὸν αὐτοῖς τὰ πρὸς ἡmicroᾶς διαλυσαmicroένοις ἅπαντας τοὺς βαρβάρους περιοίκους ὅλης τῆς Ἑλλάδος καταστῆσαι [132] καίτοι χρὴ τοὺς φύσει καὶ microὴ διὰ τύχην microέγα φρονοῦντας τοιούτοις ἔργοις ἐπιχειρεῖν πολὺ microᾶλλον ἢ τοὺς νησιώτας δασmicroολογεῖν οὓς ἄξιόν ἐστιν ἐλεεῖν ὁρῶντας τούτους microὲν διὰ σπανιότητα τῆς γῆς ὄρη γεωργεῖν ἀναγκαζοmicroένους τοὺς δ᾽ ἠπειρώτας δι᾽ ἀφθονίαν τῆς χώρας τὴν microὲν πλείστην αὐτῆς ἀργὸν περιορῶντας ἐξ ἧς δὲ καρποῦνται τοσοῦτον πλοῦτον κεκτηmicroένους [133] Ἡγοῦmicroαι δ᾽ εἴ τινες ἄλλοθεν ἐπελθόντες θεαταὶ γένοιντο τῶν παρόντων πραγmicroάτων πολλὴν ἂν αὐτοὺς καταγνῶναι microανίαν ἀmicroφοτέρων ἡmicroῶν οἵτινες οὕτω περὶ microικρῶν κινδυνεύοmicroεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι καὶ τὴν ἡmicroετέραν αὐτῶν χώραν διαφθείροmicroεν ἀmicroελήσαντες τὴν Ἀσίαν καρποῦσθαι [134] καὶ τῷ microὲν οὐδὲν προὐργιαίτερόν ἐστιν ἢ σκοπεῖν ἐξ ὧν microηδέποτε παυσόmicroεθα πρὸς ἀλλήλους πολεmicroοῦντες ἡmicroεῖς δὲ τοσούτου δέοmicroεν συγκρούειν τι τῶν ἐκείνου πραγmicroάτων ἢ ποιεῖν στασιάζειν ὥστε καὶ τὰς διὰ τύχην αὐτῷ γεγενηmicroένας ταραχὰς συνδιαλύειν ἐπιχειροῦmicroεν οἵτινες καὶ τοῖν στρατοπέδοιν τοῖν περὶ Κύπρον ἐῶmicroεν αὐτὸν τῷ microὲν χρῆσθαι τὸ δὲ πολιορκεῖν ἀmicroφοτέροιν αὐτοῖν τῆς Ἑλλάδος ὄντοιν [135] οἵ τε γὰρ ἀφεστῶτες πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ οἰκείως ἔχουσιν καὶ Λακεδαιmicroονίοις σφᾶς αὐτοὺς ἐνδιδόασιν τῶν τε microετὰ Τειριβάζου στρατευοmicroένων καὶ τοῦ πεζοῦ τὸ χρησιmicroώτατον ἐκ τῶνδε τῶν τόπων ἤθροισται καὶ τοῦ ναυτικοῦ τὸ πλεῖστον ἀπ᾽ Ἰωνίας συmicroπέπλευκεν οἳ πολὺ ἂν ἥδιον κοινῇ τὴν Ἀσίαν ἐπόρθουν ἢ πρὸς ἀλλήλους ἕνεκα microικρῶν ἐκινδύνευον [136] ὧν ἡmicroεῖς οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλὰ περὶ microὲν τῶν Κυκλάδων νήσων ἀmicroφισβητοῦmicroεν τοσαύτας δὲ τὸ πλῆθος πόλεις καὶ τηλικαύτας τὸ microέγεθος δυνάmicroεις οὕτως εἰκῇ τῷ βαρβάρῳ παραδεδώκαmicroεν τοιγαροῦν τὰ microὲν ἔχει τὰ δὲ microέλλει τοῖς δ᾽ ἐπιβουλεύει δικαίως ἁπάντων ἡmicroῶν καταπεφρονηκώς [137] διαπέπρακται γὰρ ὃ τῶν ἐκείνου προγόνων οὐδεὶς πώποτε τήν τε γὰρ Ἀσίαν διωmicroολόγηται καὶ παρ᾽ ἡmicroῶν καὶ παρὰ Λακεδαιmicroονίων βασιλέως εἶναι τάς τε πόλεις τὰς Ἑλληνίδας οὕτω κυρίως παρείληφεν ὥστε τὰς microὲν αὐτῶν κατασκάπτειν ἐν δὲ ταῖς ἀκροπόλεις ἐντειχίζειν καὶ ταῦτα πάντα γέγονεν διὰ τὴν ἡmicroετέραν ἄνοιαν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ἐκείνου δύναmicroιν

3 1 Η πολ ιτ ική του Φιλ ίππου Β΄κατά το Δηmicroοσθένη Δηmicroοσθένης Γ΄Φιλιππικός 21-31 ὅτι microὲν δὴ microέγας ἐκ microικροῦ καὶ ταπεινοῦ τὸ κατ᾽ ἀρχὰς

Φίλιππος ηὔξηται καὶ ἀπίστως καὶ στασιαστικῶς ἔχουσι πρὸς αὑτοὺς οἱ Ἕλληνες καὶ ὅτι πολλῷ παραδοξότερον ἦν τοσοῦτον αὐτὸν ἐξ ἐκείνου γενέσθαι ἢ νῦν ὅθ᾽ οὕτω πολλὰ προείληφε καὶ τὰ λοιπὰ ὑφ᾽ αὑτῷ ποιήσασθαι καὶ πάνθ᾽ ὅσα τοιαῦτ᾽ ἂν ἔχοιmicroι διεξελθεῖν παραλείψω [22] ἀλλ᾽ ὁρῶ συγκεχωρηκότας ἅπαντας ἀνθρώπους ἀφ᾽ ὑmicroῶν ἀρξαmicroένους αὐτῷ ὑπὲρ οὗ τὸν ἄλλον ἅπαντα χρόνον πάντες οἱ πόλεmicroοι γεγόνασιν οἱ Ἑλληνικοί τί οὖν ἐστι τοῦτο τὸ ποιεῖν ὅ τι βούλεται καὶ καθ᾽ ἕν᾽ οὑτωσὶ περικόπτειν καὶ λωποδυτεῖν τῶν Ἑλλήνων καὶ καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιόντα [23] καίτοι προστάται microὲν ὑmicroεῖς ἑβδοmicroήκοντ᾽ ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε προστάται δὲ τριάκονθ᾽ ἑνὸς δέοντα Λακεδαιmicroόνιοι ἴσχυσαν δέ τι καὶ Θηβαῖοι τουτουσὶ τοὺς τελευταίους χρόνους microετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις microάχην ἀλλ᾽ ὅmicroως οὔθ᾽ ὑmicroῖν οὔτε Θηβαίοις οὔτε Λακεδαιmicroονίοις οὐδεπώποτ᾽ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι συνεχωρήθη τοῦθ᾽ ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ποιεῖν ὅ τι βούλοισθε οὐδὲ πολλοῦ δεῖ [24] ἀλλὰ τοῦτο microὲν ὑmicroῖν microᾶλλον δὲ τοῖς τότ᾽ οὖσιν Ἀθηναίοις ἐπειδή τισιν οὐ microετρίως ἐδόκουν προσφέρεσθαι πάντες ᾤοντο δεῖν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλεῖν ἔχοντες αὐτοῖς microετὰ τῶν ἠδικηmicroένων πολεmicroεῖν καὶ πάλιν Λακεδαιmicroονίοις ἄρξασι καὶ παρελθοῦσιν εἰς τὴν αὐτὴν δυναστείαν ὑmicroῖν ἐπειδὴ πλεονάζειν ἐπεχείρουν καὶ πέρα τοῦ microετρίου τὰ καθεστηκότ᾽ ἐκίνουν πάντες εἰς πόλεmicroον κατέστησαν καὶ οἱ microηδὲν ἐγκαλοῦντες αὐτοῖς [25] καὶ τί δεῖ τοὺς ἄλλους λέγειν ἀλλ᾽ ἡmicroεῖς αὐτοὶ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι οὐδὲν ἂν εἰπεῖν ἔχοντες ἐξ ἀρχῆς ὅ τι ἠδικούmicroεθ᾽ ὑπ᾽ ἀλλήλων ὅmicroως ὑπὲρ ὧν τοὺς ἄλλους ἀδικουmicroένους ἑωρῶmicroεν πολεmicroεῖν ᾠόmicroεθα δεῖν καίτοι πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐξηmicroάρτηται καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἐν τοῖς τριάκοντ᾽ ἐκείνοις ἔτεσιν καὶ τοῖς ἡmicroετέροις προγόνοις ἐν τοῖς ἑβδοmicroήκοντα ἐλάττον᾽ ἐστίν ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι ὧν Φίλιππος ἐν τρισὶ καὶ δέκ᾽ οὐχ ὅλοις ἔτεσιν οἷς ἐπιπολάζει ἠδίκηκε τοὺς Ἕλληνας microᾶλλον δ᾽ οὐδὲ microέρος τούτων

34

ἐκεῖνα [26] καὶ τοῦτ᾽ ἐκ βραχέος λόγου ῥᾴδιον δεῖξαι Ὄλυνθον microὲν δὴ καὶ Μεθώνην καὶ Ἀπολλωνίαν καὶ δύο καὶ τριάκοντα πόλεις ἐπὶ Θρᾴκης ἐῶ ἃς ἁπάσας οὕτως ὠmicroῶς ἀνῄρηκεν ὥστε microηδ᾽ εἰ πώποτ᾽ ᾠκήθησαν προσελθόντ᾽ εἶναι ῥᾴδιον εἰπεῖν καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος τοσοῦτον ἀνῃρηmicroένον σιωπῶ ἀλλὰ Θετταλία πῶς ἔχει οὐχὶ τὰς πολιτείας καὶ τὰς πόλεις αὐτῶν παρῄρηται καὶ τετραρχίας κατέστησεν ἵνα microὴ microόνον κατὰ πόλεις ἀλλὰ καὶ κατ᾽ ἔθνη δουλεύωσιν [27] αἱ δ᾽ ἐν Εὐβοίᾳ πόλεις οὐκ ἤδη τυραννοῦνται καὶ ταῦτ᾽ ἐν νήσῳ πλησίον Θηβῶν καὶ Ἀθηνῶν οὐ διαρρήδην εἰς τὰς ἐπιστολὰς γράφει lsquoἐmicroοὶ δ᾽ ἐστὶν εἰρήνη πρὸς τοὺς ἀκούειν ἐmicroοῦ βουλοmicroένουςrsquo καὶ οὐ γράφει microὲν ταῦτα τοῖς δ᾽ ἔργοις οὐ ποιεῖ ἀλλ᾽ ἐφ᾽ Ἑλλήσποντον οἴχεται πρότερον ἧκεν ἐπ᾽ Ἀmicroβρακίαν Ἦλιν ἔχει τηλικαύτην πόλιν ἐν Πελοποννήσῳ Μεγάροις ἐπεβούλευσεν πρώην οὔθ᾽ ἡ Ἑλλὰς οὔθ᾽ ἡ βάρβαρος τὴν πλεονεξίαν χωρεῖ τἀνθρώπου [28] καὶ ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἅπαντες καὶ ἀκούοντες οὐ πέmicroποmicroεν πρέσβεις περὶ τούτων πρὸς ἀλλήλους κἀγανακτοῦmicroεν οὕτω δὲ κακῶς διακείmicroεθα καὶ διορωρύγmicroεθα κατὰ πόλεις ὥστ᾽ ἄχρι τῆς τήmicroερον ἡmicroέρας οὐδὲν οὔτε τῶν συmicroφερόντων οὔτε τῶν δεόντων πρᾶξαι δυνάmicroεθα οὐδὲ συστῆναι οὐδὲ κοινωνίαν βοηθείας καὶ φιλίας οὐδεmicroίαν ποιήσασθαι [29] ἀλλὰ microείζω γιγνόmicroενον τὸν ἄνθρωπον περιορῶmicroεν τὸν χρόνον κερδᾶναι τοῦτον ὃν ἄλλος ἀπόλλυται ἕκαστος ἐγνωκώς ὥς γ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ οὐχ ὅπως σωθήσεται τὰ τῶν Ἑλλήνων σκοπῶν οὐδὲ πράττων ἐπεί ὅτι γ᾽ ὥσπερ περίοδος ἢ καταβολὴ πυρετοῦ ἢ ἄλλου τινὸς κακοῦ καὶ τῷ πάνυ πόρρω δοκοῦντι νῦν ἀφεστάναι προσέρχεται οὐδεὶς ἀγνοεῖ [30] καὶ microὴν κἀκεῖνό γ᾽ ἴστε ὅτι ὅσα microὲν ὑπὸ Λακεδαιmicroονίων ἢ ὑφ᾽ ἡmicroῶν ἔπασχον οἱ Ἕλληνες ἀλλ᾽ οὖν ὑπὸ γνησίων γ᾽ ὄντων τῆς Ἑλλάδος ἠδικοῦντο καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ἄν τις ὑπέλαβεν τοῦτο ὥσπερ ἂν εἰ υἱὸς ἐν οὐσίᾳ πολλῇ γεγονὼς γνήσιος διῴκει τι microὴ καλῶς microηδ᾽ ὀρθῶς κατ᾽ αὐτὸ microὲν τοῦτ᾽ ἄξιον microέmicroψεως εἶναι καὶ κατηγορίας ὡς δ᾽ οὐ προσήκων ἢ ὡς οὐ κληρονόmicroος τούτων ὢν ταῦτ᾽ ἐποίει οὐκ ἐνεῖναι λέγειν [31] εἰ δέ γε δοῦλος ἢ ὑποβολιmicroαῖος τὰ microὴ προσήκοντ᾽ ἀπώλλυε καὶ ἐλυmicroαίνετο Ἡράκλεις ὅσῳ microᾶλλον δεινὸν καὶ ὀργῆς ἄξιον πάντες ἂν ἔφησαν εἶναι ἀλλ᾽ οὐχ ὑπὲρ Φιλίππου καὶ ὧν ἐκεῖνος πράττει νῦν οὐχ οὕτως ἔχουσιν οὐ microόνον οὐχ Ἕλληνος ὄντος οὐδὲ προσήκοντος οὐδὲν τοῖς Ἕλλησιν ἀλλ᾽ οὐδὲ βαρβάρου ἐντεῦθεν ὅθεν καλὸν εἰπεῖν ἀλλ᾽ ὀλέθρου Μακεδόνος ὅθεν οὐδ᾽ ἀνδράποδον σπουδαῖον οὐδὲν ἦν πρότερον πρίασθαι

3 2 Ο Ισοκράτης κα ι η πανελλήν ια ι δ έα Εκστρατε ία των Ελλήνων εναντ ί ο ν της Περσ ίας υπό την ηγεσ ία του Φιλ ίππου

Β΄ [ 3 4 6 π Χ ] Ισοκράτης Φίλιππος 119-126 Ἐκ πολλῶν δ᾽ ἂν κατανοήσειας ὅτι δεῖ τοῦτον τὸν τρόπον

πράττειν microάλιστα δ᾽ ἐκ τῶν Ἰάσονι συmicroβάντων Ἐκεῖνος γὰρ οὐδὲν τοιοῦτον οἷον σὺ κατεργασάmicroενος microεγίστης δόξης ἔτυχεν οὐκ ἐξ ὧν ἔπραξεν ἀλλ᾽ ἐξ ὧν ἔφησεν ἐποιεῖτο γὰρ τοὺς λόγους ὡς εἰς τὴν ἤπειρον διαβησόmicroενος καὶ βασιλεῖ πολεmicroήσων [120] Ὅπου δ᾽ Ἰάσων λόγῳ microόνον χρησάmicroενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώmicroην ἅπαντας ἕξειν ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς καὶ microάλιστα microὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἀνελεῖν εἰ δὲ microὴ χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν ὡς λέγουσίν τινες ἀπὸ Κιλικίας microέχρι Σινώπης πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωmicroένους δι᾽ ἔνδειαν τῶν καθ᾽ ἡmicroέραν καὶ λυmicroαινοmicroένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν [121] Οὓς εἰ microὴ παύσοmicroεν ἀθροιζοmicroένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες λήσουσιν ἡmicroᾶς τοσοῦτοι γενόmicroενοι τὸ πλῆθος ὥστε microηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις ὧν οὐδεmicroίαν ποιούmicroεθα πρόνοιαν ἀλλ᾽ ἀγνοοῦmicroεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡmicroῖν αὐξανόmicroενον [122] Ἔστιν οὖν ἀνδρὸς microέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ πορρωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος ἀποχρησάmicroενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους καὶ χώραν ἀποτεmicroόmicroενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαmicroεν ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευοmicroένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ᾽ ἔχουσιν καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσιν καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡmicroῶν [123] Ταῦτα γὰρ πράξας οὐ microόνον ἐκείνους εὐδαίmicroονας ποιήσεις ἀλλὰ

35

καὶ πάντας ἡmicroᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις Ἢν δ᾽ οὖν τούτων διαmicroάρτῃς ἀλλ᾽ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις Ὅτι δ᾽ ἂν τούτων πρᾶξαι δυνηθῇς ἢ καὶ microόνον ἐπιχειρήσῃς οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως οὐ microᾶλλον τῶν ἄλλων εὐδοκιmicroήσεις καὶ δικαίως ἤνπερ αὐτός τ᾽ ἐπὶ ταῦθ᾽ ὁρmicroήσῃς καὶ τοὺς Ἕλληνας προτρέψῃς [124] Ἐπεὶ νῦν γε τίς οὐκ ἂν εἰκότως τὰ συmicroβεβηκότα θαυmicroάσειεν καὶ καταφρονήσειεν ἡmicroῶν ὅπου παρὰ microὲν τοῖς βαρβάροις οὓς ὑπειλήφαmicroεν microαλακοὺς εἶναι καὶ πολέmicroων ἀπείρους καὶ διεφθαρmicroένους ὑπὸ τῆς τρυφῆς ἄνδρες ἐγγεγόνασιν οἳ τῆς Ἑλλάδος ἄρχειν ἠξίωσαν τῶν δ᾽ Ἑλλήνων οὐδεὶς τοσοῦτον πεφρόνηκεν [125] ὥστ᾽ ἐπιχειρῆσαι τῆς Ἀσίας ἡmicroᾶς ποιῆσαι κυρίους ἀλλὰ τοσοῦτον αὐτῶν ἀπολελειmicromicroένοι τυγχάνοmicroεν ὥστ᾽ ἐκεῖνοι microὲν οὐκ ὤκνησαν οὐδὲ προϋπάρξαι τῆς ἔχθρας τῆς πρὸς τοὺς Ἕλληνας ἡmicroεῖς δ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν κακῶς ἐπάθοmicroεν ἀmicroύνεσθαι τολmicroῶmicroεν αὐτοὺς ἀλλ᾽ ὁmicroολογούντων ἐκείνων ἐν ἅπασι τοῖς πολέmicroοις microήτε στρατιώτας ἔχειν microήτε στρατηγοὺς microήτ᾽ ἄλλο microηδὲν τῶν εἰς τοὺς κινδύνους χρησίmicroων [126] ἀλλὰ ταῦτα πάντα παρ᾽ ἡmicroῶν microεταπεmicroποmicroένων εἰς τοῦθ᾽ ἥκοmicroεν ἐπιθυmicroίας τοῦ κακῶς ἡmicroᾶς αὐτοὺς ποιεῖν ὥστ᾽ ἐξὸν ἡmicroῖν τἀκείνων ἀδεῶς ἔχειν πρὸς ἡmicroᾶς τ᾽ αὐτοὺς περὶ microικρῶν πολεmicroοῦmicroεν καὶ τοὺς ἀφισταmicroένους τῆς ἀρχῆς τῆς βασιλέως συγκαταστρεφόmicroεθα καὶ λελήθαmicroεν ἡmicroᾶς αὐτοὺς ἐνίοτε microετὰ τῶν πατρικῶν ἐχθρῶν τοὺς τῆς αὐτῆς συγγενείας microετέχοντας ἀπολλύναι ζητοῦντες

3 3 Νίκη του Αλεξάνδρου στην Ισσό [ 3 3 3 π Χ ]

ndash Απόρρ ιψη των ε ι ρηνευτ ικών προτάσεων του Δαρε ί ου Γ΄ Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙ141-9 Ἔτι δὲ ἐν Μαράθῳ Ἀλεξάνδρου ὄντος ἀφίκοντο

παρὰ Δαρείου πρέσβεις ἐπιστολήν τε κοmicroίζοντες Δαρείου καὶ αὐτοὶ ἀπὸ γλώσσης δεησόmicroενοι ἀφεῖναι Δαρείῳ τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας [2] ἐδήλου δὲ ἡ ἐπιστολή ὅτι Φιλίππῳ τε πρὸς Ἀρτοξέρξην φιλία καὶ ξυmicromicroαχία ἐγένετο καὶ ἐπειδὴ Ἀρσῆς ὁ υἱὸς Ἀρτοξέρξου ἐβασίλευσεν ὅτι Φίλιππος ἀδικίας πρῶτος ἐς βασιλέα Ἀρσῆν ἦρξεν οὐδὲν ἄχαρι ἐκ Περσῶν παθών ἐξ οὗ δὲ αὐτὸς βασιλεύει Περσῶν οὔτε πέmicroψαι τινὰ Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὐτὸν ἐς βεβαίωσιν τῆς πάλαι οὔσης φιλίας τε καὶ ξυmicromicroαχίας διαβῆναί τε ξὺν στρατιᾷ ἐς τὴν Ἀσίαν καὶ πολλὰ κακὰ ἐργάσασθαι Πέρσας [3] τούτου ἕνεκα καταβῆναι αὐτὸς τῇ χώρᾳ ἀmicroυνῶν καὶ τὴν ἀρχὴν τὴν πατρῴαν ἀνασώσων τὴν microὲν δὴ microάχην ὡς θεῶν τῳ ἔδοξεν οὕτω κριθῆναι αὐτὸς δὲ βασιλεὺς παρὰ βασιλέως γυναῖκά τε τὴν αὑτοῦ αἰτεῖν καὶ microητέρα καὶ παῖδας τοὺς ἁλόντας καὶ φιλίαν ἐθέλειν ποιήσασθαι πρὸς Ἀλέξανδρον καὶ ξύmicromicroαχος εἶναι Ἀλεξάνδρῳ καὶ ὑπὲρ τούτων πέmicroπειν ἠξίου Ἀλέξανδρον παρ᾽ αὑτὸν ξὺν Μενίσκῳ τε καὶ Ἀρσίmicroᾳ τοῖς ἀγγέλοις τοῖς ἐκ Περσῶν ἥκουσι τοὺς τὰ πιστὰ ληψοmicroένους τε καὶ ὑπὲρ Ἀλεξάνδρου δώσοντας [4] Πρὸς ταῦτα ἀντιγράφει Ἀλέξανδρος καὶ ξυmicroπέmicroπει τοῖς παρὰ Δαρείου ἐλθοῦσι Θέρσιππον παραγγείλας τὴν ἐπιστολὴν δοῦναι Δαρείῳ αὐτὸν δὲ microὴ διαλέγεσθαι ὑπὲρ microηδενός ἡ δὲ ἐπιστολὴ ἡ Ἀλεξάνδρου ἔχει ὧδε Οἱ ὑmicroέτεροι πρόγονοι ἐλθόντες εἰς Μακεδονίαν καὶ εἰς τὴν ἄλλην Ἑλλάδα κακῶς ἐποίησαν ἡmicroᾶς οὐδὲν προηδικηmicroένοι ἐγὼ δὲ τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroὼν κατασταθεὶς καὶ τιmicroωρήσασθαι βουλόmicroενος Πέρσας διέβην ἐς τὴν Ἀσίαν ὑπαρξάντων ὑmicroῶν [5] καὶ γὰρ Περινθίοις ἐβοηθήσατε οἳ τὸν ἐmicroὸν πατέρα ἠδίκουν καὶ εἰς Θρᾴκην ἧς ἡmicroεῖς ἤρχοmicroεν δύναmicroιν ἔπεmicroψεν Ὦχος τοῦ δὲ πατρὸς ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν ἐπιβουλευσάντων οὓς ὑmicroεῖς συνετάξατε ὡς αὐτοὶ ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς πρὸς ἅπαντας ἐκοmicroπάσατε καὶ Ἀρσῆν ἀποκτείναντός σου microετὰ Βαγώου καὶ τὴν ἀρχὴν κατασχόντος οὐ δικαίως οὐδὲ κατὰ τὸν Περσῶν νόmicroον ἀλλὰ ἀδικοῦντος Πέρσας [6] καὶ ὑπὲρ ἐmicroοῦ πρὸς τοὺς Ἕλληνας γράmicromicroατα οὐκ ἐπιτήδεια διαπέmicroποντος ὅπως πρός microε πολεmicroῶσι καὶ χρήmicroατα ἀποστέλλοντος πρὸς Λακεδαιmicroονίους καὶ ἄλλους τινὰς τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν microὲν ἄλλων πόλεων οὐδεmicroιᾶς δεχοmicroένης Λακεδαιmicroονίων δὲ λαβόντων καὶ τῶν παρὰ σοῦ πεmicroφθέντων τοὺς ἐmicroοὺς φίλους διαφθειράντων καὶ τὴν εἰρήνην ἣν τοῖς Ἕλλησι κατεσκεύασα διαλύειν ἐπιχειρούντων mdash ἐστράτευσα ἐπὶ σὲ ὑπάρξαντος σοῦ τῆς ἔχθρας [7] ἐπεὶ δὲ microάχῃ νενίκηκα πρότερον microὲν τοὺς σοὺς στρατηγοὺς καὶ σατράπας νῦν δὲ σὲ καὶ τὴν microετὰ σοῦ δύναmicroιν καὶ τὴν χώραν ἔχω τῶν θεῶν microοι δόντων ὅσοι τῶν microετὰ σοῦ παραταξαmicroένων microὴ ἐν τῇ microάχῃ ἀπέθανον

36

ἀλλὰ παρ᾽ ἐmicroὲ κατέφυγον τούτων ἐπιmicroέλοmicroαι καὶ οὐκ ἄκοντες παρ᾽ ἐmicroοί εἰσιν ἀλλὰ αὐτοὶ ἑκόντες ξυστρατεύονται microετ᾽ ἐmicroοῦ [8] ὡς οὖν ἐmicroοῦ τῆς Ἀσίας ἁπάσης κυρίου ὄντος ἧκε πρὸς ἐmicroέ εἰ δὲ φοβῇ microὴ ἐλθὼν πάθῃς τι ἐξ ἐmicroοῦ ἄχαρι πέmicroπε τινὰς τῶν φίλων τὰ πιστὰ ληψοmicroένους ἐλθὼν δὲ πρός microε τὴν microητέρα καὶ τὴν γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας καὶ εἰ ἄλλο τι θέλεις αἴτει καὶ λάmicroβανε ὅ τι γὰρ ἂν πείθῃς ἐmicroὲ ἔσται σοι [9] καὶ τοῦ λοιποῦ ὅταν πέmicroπῃς παρ᾽ ἐmicroὲ ὡς πρὸς βασιλέα τῆς Ἀσίας πέmicroπε microηδὲ [ἃ] ἐξ ἴσου ἐπίστελλε ἀλλ᾽ ὡς κυρίῳ ὄντι πάντων τῶν σῶν φράζε εἴ του δέῃ εἰ δὲ microή ἐγὼ βουλεύσοmicroαι περὶ σοῦ ὡς ἀδικοῦντος εἰ δ᾽ ἀντιλέγεις περὶ τῆς βασιλείας ὑποmicroείνας ἔτι ἀγώνισαι περὶ αὐτῆς καὶ microὴ φεῦγε ὡς ἐγὼ ἐπὶ σὲ πορεύσοmicroαι οὗ ἂν ᾖς

3 4 Πυρπόληση των Περσ ικών ανακτόρων [ 3 3 0 π Χ ] Ἀρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις ΙΙΙ1810-12 Ἀλέξανδρος δὲ σπουδῇ αὖθις ἦγεν ὡς ἐπὶ τὸν

ποταmicroὸν καὶ καταλαmicroβάνει ἤδη πεποιηmicroένην ἐπ᾽ αὐτοῦ γέφυραν καὶ διαβαίνει ξὺν τῇ στρατιᾷ εὐπετῶς ἐντεῦθεν δὲ αὖθις σπουδῇ ἤλαυνεν ἐς Πέρσας ὥlsaquoσrsaquoτε ἔφθη ἀφικέσθαι πρὶν τὰ χρήmicroατα διαρπάσασθαι τοὺς φύλακας ἔλαβε δὲ καὶ τὰ ἐν Πασαργάδαις χρήmicroατα ἐν τοῖς Κύρου τοῦ πρώτου θησαυροῖς [11] σατράπην microὲν δὴ Περσῶν κατέστησε Φρασαόρτην τὸν Ῥεοmicroίθρου παῖδα τὰ βασίλεια δὲ τὰ Περσικὰ ἐνέπρησε Παρmicroενίωνος σώζειν ξυmicroβουλεύοντος τά τε ἄλλα καὶ ὅτι οὐ καλὸν αὑτοῦ κτήmicroατα ἤδη ἀπολλύναι καὶ ὅτι οὐχ ὡσαύτως προσέξουσιν αὐτῷ οἱ κατὰ τὴν Ἀσίαν ἄνθρωποι ὡς οὐδὲ αὐτῷ ἐγνωκότι κατέχειν τῆς Ἀσίας τὴν ἀρχήν ἀλλὰ ἐπελθεῖν microόνον νικῶντα [12] ὁ δὲ τιmicroωρήσασθαι ἐθέλειν Πέρσας ἔφασκεν ἀνθ᾽ ὧν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐλάσαντες τάς τε Ἀθήνας κατέσκαψαν καὶ τὰ ἱερὰ ἐνέπρησαν καὶ ὅσα ἄλλα κακὰ τοὺς Ἕλληνας εἰργάσαντο ὑπὲρ τούτων δίκας λαβεῖν ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐmicroοὶ δοκεῖ σὺν νῷ δρᾶσαι τοῦτό γε Ἀλέξανδρος οὐδὲ εἶναί τις αὕτη Περσῶν τῶν πάλαι τιmicroωρία

3 5 Λόγος του Αλεξάνδρου στην ΄Ωπι [ 3 2 4 π Χ ]

Αρριανός Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις VII8-11 Ὡς δὲ ἐς τὴν Ὦπιν ἀφίκετο συναγαγὼν τοὺς Μακεδόνας προεῖπεν ὅτι τοὺς ὑπὸ γήρως ἢ πηρώσεως τοῦ σώmicroατος ἀχρείους ἐς τὰ πολέmicroια ὄντας παραλύει microὲν τῆς στρατιᾶς ἀποπέmicroπει δὲ ἐς τὰ σφέτερα ἤθη ἐπιδώσει δὲ [microένουσιν] ὅσα αὐτούς τε ζηλωτοτέρους ποιήσει τοῖς οἴκοι καὶ τοὺς ἄλλους Μακεδόνας ἐξορmicroήσει ἐς τὸ ἐθέλειν τῶν αὐτῶν κινδύνων τε καὶ πόνων microετέχειν [2] Ἀλέξανδρος microὲν ὡς χαριούmicroενος δῆθεν τοῖς Μακεδόσιν ταῦτα ἔλεγεν οἱ δὲ ὡς ὑπερορώmicroενοί τε ἤδη πρὸς Ἀλεξάνδρου καὶ ἀχρεῖοι πάντῃ ἐς τὰ πολέmicroια νοmicroιζόmicroενοι οὐκ ἀλόγως αὖ τῷ λόγῳ ἠχθέσθησαν τῷ πρὸς Ἀλεξάνδρου λεχθέντι κατὰ τὴν στρατιὰν ταύτην πᾶσαν πολλοῖς καὶ ἄλλοις ἀχθεσθέντες ὅτι πολλάκις ἤδη ἐλύπει αὐτοὺς ἥ τε ἐσθὴς ἡ Περσικὴ ἐς τοῦτο φέρουσα καὶ τῶν Ἐπιγόνων τῶν βαρβάρων lsaquoἡ ἐςrsaquo τὰ Μακεδονικὰ ἤθη κόσmicroησις καὶ ἀνάmicroιξις τῶν ἀλλοφύλων ἱππέων ἐς τὰς τῶν ἑταίρων τάξεις [3] οὔκουν σιγῇ ἔχοντες ἐκαρτέρησαν ἀλλὰ πάντας γὰρ ἀπαλλάττειν στρατιᾶς ἐκέλευον αὐτὸν δὲ microετὰ τοῦ πατρὸς στρατεύεσθαι τὸν Ἄmicromicroωνα δὴ τῷ λόγῳ ἐπικερτοmicroοῦντες ταῦτα ἀκούσας Ἀλέξανδρος (ἦν γὰρ δὴ ὀξύτερός τε ἐν τῷ τότε καὶ ἀπὸ τῆς βαρβαρικῆς θεραπείας οὐκέτι ὡς πάλαι ἐπιεικὴς ἐς τοὺς Μακεδόνας) καταπηδήσας σὺν τοῖς ἀmicroφ᾽ αὑτὸν ἡγεmicroόσιν ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ξυλλαβεῖν τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν ταραξάντων τὸ πλῆθος κελεύει αὐτὸς τῇ χειρὶ ἐπιδεικνύων τοῖς ὑπασπισταῖς οὕστινας χρὴ συλλαmicroβάνειν καὶ ἐγένοντο οὗτοι ἐς τρισκαίδεκα τούτους microὲν δὴ ἀπάγειν κελεύει τὴν ἐπὶ θανάτῳ ὡς δὲ κατεσιώπησαν οἱ ἄλλοι ἐκπλαγέντες ἀναβὰς αὖθις ἐπὶ τὸ βῆmicroα ἔλεξεν ὧδε

[91] Οὐχ ὑπὲρ τοῦ καταπαῦσαι ὑmicroῶν ὦ Μακεδόνες τὴν οἴκαδε ὁρmicroὴν λεχθήσεταί microοι ὅδε ὁ λόγος ἔξεστι γὰρ ὑmicroῖν ἀπιέναι ὅποι βούλεσθε ἐmicroοῦ γε ἕνεκα ἀλλὰ ὡς γνῶναι ὑmicroᾶς πρὸς ὁποίους τινὰς ἡmicroᾶς ὄντας ὁποῖοί τινες αὐτοὶ γενόmicroενοι ἀπαλλάσσεσθε [2] καὶ πρῶτά γε ἀπὸ Φιλίππου τοῦ πατρός ᾗπερ καὶ εἰκός τοῦ λόγου ἄρξοmicroαι Φίλιππος γὰρ παραλαβὼν ὑmicroᾶς πλανήτας καὶ ἀπόρους ἐν διφθέραις τοὺς πολλοὺς νέmicroοντας ἀνὰ τὰ ὄρη πρόβατα ὀλίγα καὶ ὑπὲρ τούτων κακῶς microαχοmicroένους Ἰλλυριοῖς καὶ

37

Τριβαλλοῖς καὶ τοῖς ὁmicroόροις Θρᾳξίν χλαmicroύδας microὲν ὑmicroῖν ἀντὶ τῶν διφθερῶν φορεῖν ἔδωκεν κατήγαγε δὲ ἐκ τῶν ὀρῶν ἐς τὰ πεδία ἀξιοmicroάχους καταστήσας τοῖς προσχώροις τῶν βαρβάρων ὡς microὴ χωρίων ἔτι ὀχυρότητι πιστεύοντας microᾶλλον ἢ τῇ οἰκείᾳ ἀρετῇ σώζεσθαι πόλεών τε οἰκήτορας ἀπέφηνε καὶ νόmicroοις καὶ ἔθεσι χρηστοῖς ἐκόσmicroησεν [3] αὐτῶν δὲ ἐκείνων τῶν βαρβάρων ὑφ᾽ ὧν πρόσθεν ἤγεσθε καὶ ἐφέρεσθε αὐτοί τε καὶ τὰ ὑmicroέτερα ἡγεmicroόνας κατέστησεν ἐκ δούλων καὶ ὑπηκόων καὶ τῆς Θρᾴκης τὰ πολλὰ τῇ Μακεδονίᾳ προσέθηκεν καὶ τῶν ἐπὶ θαλάττῃ χωρίων τὰ ἐπικαιρότατα καταλαβόmicroενος τὴν ἐmicroπορίαν τῇ χώρᾳ ἀνεπέτασε καὶ τῶν microετάλλων τὴν ἐργασίαν ἀδεῆ παρέσχε [4] Θεσσαλῶν δὲ ἄρχοντας οὓς πάλαι ἐτεθνήκειτε τῷ δέει ἀπέφηνε καὶ τὸ Φωκέων ἔθνος ταπεινώσας τὴν ἐς τὴν Ἑλλάδα πάροδον πλατεῖαν καὶ εὔπορον ἀντὶ στενῆς τε καὶ ἀπόρου ὑmicroῖν ἐποίησεν Ἀθηναίους τε καὶ Θηβαίους ἐφεδρεύοντας ἀεὶ τῇ Μακεδονίᾳ ἐς τοσόνδε ἐταπείνωσεν ἤδη ταῦτά γε καὶ ἡmicroῶν αὐτῷ ξυmicroπονούντων ὡς ἀντὶ τοῦ φόρους τελεῖν Ἀθηναίοις καὶ ὑπακούειν Θηβαίων παρ᾽ ἡmicroῶν ἐν τῷ microέρει ἐκείνους τὴν ἀσφάλειάν σφισι πορίζεσθαι [5] ἐς Πελοπόννησον δὲ παρελθὼν τὰ ἐκεῖ αὖ ἐκόσmicroησε καὶ ἡγεmicroὼν αὐτοκράτωρ συmicroπάσης τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἀποδειχθεὶς τῆς ἐπὶ τὸν Πέρσην στρατιᾶς οὐχ ἑαυτῷ microᾶλλόν τι τὴν δόξαν τήνδε ἢ τῷ κοινῷ τῶν Μακεδόνων προσέθηκεν [6] Ταῦτα microὲν τὰ ἐκ τοῦ πατρὸς τοῦ ἐmicroοῦ ἐς ὑmicroᾶς ὑπηργmicroένα ὡς microὲν αὐτὰ ἐφ᾽ ἑαυτῶν σκέψασθαι microεγάλα microικρὰ δὲ ὥς γε δὴ πρὸς τὰ ἡmicroέτερα ξυmicroβαλεῖν ὃς παραλαβὼν παρὰ τοῦ πατρὸς χρυσᾶ microὲν καὶ ἀργυρᾶ ἐκπώmicroατα ὀλίγα τάλαντα δὲ οὐδὲ ἑξήκοντα ἐν τοῖς θησαυροῖς χρεῶν δὲ ὀφειλόmicroενα ὑπὸ Φιλίππου ἐς πεντακόσια τάλαντα δανεισάmicroενος ἐπὶ τούτοις αὐτὸς ἄλλα ὀκτακόσια ὁρmicroηθεὶς ἐκ τῆς χώρας τῆς γε οὐδὲ ὑmicroᾶς αὐτοὺς βοσκούσης καλῶς εὐθὺς microὲν τοῦ Ἑλλησπόντου ὑmicroῖν τὸν πόρον θαλασσοκρατούντων ἐν τῷ τότε Περσῶν ἀνεπέτασα [7] κρατήσας δὲ τῇ ἵππῳ τοὺς σατράπας τοὺς Δαρείου τήν τε Ἰωνίαν πᾶσαν τῇ ὑmicroετέρᾳ ἀρχῇ προσέθηκα καὶ τὴν Αἰολίδα πᾶσαν καὶ Φρύγας ἀmicroφοτέρους καὶ Λυδούς καὶ Μίλητον εἷλον πολιορκίᾳ τὰ δὲ ἄλλα πάντα ἑκόντα προσχωρήσαντα λαβὼν ὑmicroῖν καρποῦσθαι ἔδωκα [8] καὶ τὰ ἐξ Αἰγύπτου καὶ Κυρήνης ἀγαθά ὅσα ἀmicroαχεὶ ἐκτησάmicroην ὑmicroῖν ἔρχεται ἥ τε κοίλη Συρία καὶ ἡ Παλαιστίνη καὶ ἡ microέση τῶν ποταmicroῶν ὑmicroέτερον κτῆmicroά εἰσι καὶ Βαβυλὼν καὶ Βάκτρα καὶ Σοῦσα ὑmicroέτερα καὶ ὁ Λυδῶν πλοῦτος καὶ οἱ Περσῶν θησαυροὶ καὶ τὰ Ἰνδῶν ἀγαθὰ καὶ ἡ ἔξω θάλασσα ὑmicroέτερα ὑmicroεῖς σατράπαι ὑmicroεῖς στρατηγοί ὑmicroεῖς ταξιάρχαι [9] ὡς ἔmicroοιγε αὐτῷ τί περίεστιν ἀπὸ τούτων τῶν πόνων ὅτι microὴ αὕτη ἡ πορφύρα καὶ τὸ διάδηmicroα τοῦτο κέκτηmicroαι δὲ ἰδίᾳ οὐδέν οὐδὲ ἔχει τις ἀποδεῖξαι θησαυροὺς ἐmicroοὺς ὅτι microὴ ταῦτα ὑmicroέτερα κτήmicroατα ἢ ὅσα ἕνεκα ὑmicroῶν φυλάττεται ἐπεὶ οὐδὲ ἔστιν ἰδίᾳ microοι ἐς ὅ τι φυλάξω αὐτούς σιτουmicroένῳ τε τὰ αὐτὰ ὑmicroῖν σιτία καὶ ὕπνον τὸν αὐτὸν αἱρουmicroένῳ καίτοι οὐδὲ σιτία ἐmicroοὶ δοκῶ τὰ αὐτὰ τοῖς τρυφῶσιν ὑmicroῶν σιτεῖσθαι προαγρυπνῶν δὲ ὑmicroῶν οἶδα ὡς καθεύδειν ἔχοιτε ὑmicroεῖς

[101] Ἀλλὰ ταῦτα γὰρ ὑmicroῶν πονούντων καὶ ταλαιπωρουmicroένων ἐκτησάmicroην αὐτὸς ἀπόνως καὶ ἀταλαιπώρως ἐξηγούmicroενος καὶ τίς ὑmicroῶν ἢ πονήσας οἶδεν ἐmicroοῦ microᾶλλον ἢ ἐγὼ ὑπὲρ ἐκείνου ἄγε δὴ καὶ ὅτῳ τραύmicroατα ὑmicroῶν ἐστι γυmicroνώσας αὐτὰ ἐπιδειξάτω καὶ ἐγὼ τὰ ἐmicroὰ ἐπιδείξω ἐν microέρει [2] ὡς ἔmicroοιγε οὐκ ἔστιν ὅ τι τοῦ σώmicroατος τῶν γε δὴ ἔmicroπροσθεν microερῶν ἄτρωτον ὑπολέλειπται οὐδὲ ὅπλον τι ἔστιν ἢ ἐκ χειρὸς ἢ τῶν ἀφιεmicroένων οὗ γε οὐκ ἴχνη ἐν ἐmicroαυτῷ φέρω ἀλλὰ καὶ ξίφει ἐκ χειρὸς τέτρωmicroαι καὶ τετόξευmicroαι ἤδη καὶ ἀπὸ microηχανῆς βέβληmicroαι καὶ λίθοις πολλαχῇ καὶ ξύλοις παιόmicroενος ὑπὲρ ὑmicroῶν καὶ τῆς ὑmicroετέρας δόξης καὶ τοῦ ὑmicroετέρου πλούτου νικῶντας ὑmicroᾶς ἄγω διὰ πάσης γῆς καὶ θαλάσσης καὶ πάντων ποταmicroῶν καὶ ὀρῶν καὶ πεδίων πάντων [3] γάmicroους τε ὑmicroῖν τοὺς αὐτοὺς γεγάmicroηκα καὶ πολλῶν ὑmicroῶν οἱ παῖδες συγγενεῖς ἔσονται τοῖς παισὶ τοῖς ἐmicroοῖς ἔτι δὲ ᾧ χρέα ἦν οὐ πολυπραγmicroονήσας ἐφ᾽ ὅτῳ ἐγένετο τοσαῦτα microὲν microισθοφορούντων τοσαῦτα δὲ ἁρπαζόντων ὁπότε ἐκ πολιορκίας ἁρπαγὴ γίγνοιτο διαλέλυmicroαι ταῦτα στέφανοί τε χρυσοῖ τοῖς πλείστοις ὑmicroῶν εἰσι microνηmicroεῖα τῆς τε ἀρετῆς τῆς ὑmicroετέρας καὶ τῆς ἐξ ἐmicroοῦ τιmicroῆς ἀθάνατα [4] ὅστις δὲ δὴ καὶ ἀπέθανεν εὐκλεὴς microὲν αὐτῷ ἡ τελευτὴ ἐγένετο περιφανὴς δὲ ὁ τάφος χαλκαῖ δὲ αἱ εἰκόνες τῶν πλείστων οἴκοι ἑστᾶσιν οἱ γονεῖς δ᾽ ἔντιmicroοί εἰσι λειτουργίας τε ξυmicroπάσης καὶ εἰσφορᾶς ἀπηλλαγmicroένοι οὐ γάρ τίς γε φεύγων ὑmicroῶν ἐτελεύτα ἐmicroοῦ ἄγοντος [5] Καὶ νῦν τοὺς ἀπολέmicroους ὑmicroῶν ζηλωτοὺς τοῖς οἴκοι ἀποπέmicroψειν ἤmicroελλον ἀλλ᾽ ἐπειδὴ

38

πάντες ἀπιέναι βούλεσθε ἄπιτε πάντες καὶ ἀπελθόντες οἴκοι ἀπαγγείλατε ὅτι τὸν βασιλέα ὑmicroῶν Ἀλέξανδρον νικῶντα microὲν Πέρσας καὶ Μήδους καὶ Βακτρίους καὶ Σάκας [6] καταστρεψάmicroενον δὲ Οὐξίους τε καὶ Ἀραχωτοὺς καὶ Δράγγας κεκτηmicroένον δὲ καὶ Παρθυαίους καὶ Χορασmicroίους καὶ Ὑρκανίους ἔστε ἐπὶ τὴν θάλασσαν τὴν Κασπίαν ὑπερβάντα δὲ τὸν Καύκασον ὑπὲρ τὰς Κασπίας πύλας καὶ περάσαντα Ὄξον τε ποταmicroὸν καὶ Τάναϊν ἔτι δὲ τὸν Ἰνδὸν ποταmicroόν οὐδενὶ ἄλλῳ ὅτι microὴ Διονύσῳ περαθέντα καὶ τὸν Ὑδάσπην καὶ τὸν Ἀκεσίνην καὶ τὸν Ὑδραώτην [7] καὶ τὸν Ὕφασιν διαπεράσαντα ἄν εἰ microὴ ὑmicroεῖς ἀπωκνήσατε καὶ ἐς τὴν microεγάλην θάλασσαν κατ᾽ ἀmicroφότερα τοῦ Ἰνδοῦ τὰ στόmicroατα ἐmicroβαλόντα καὶ διὰ τῆς Γαδρωσίας τῆς ἐρήmicroου ἐλθόντα ᾗ οὐδείς πω πρόσθεν σὺν στρατιᾷ ἦλθε καὶ Καρmicroανίαν ἐν παρόδῳ προσκτησάmicroενον καὶ τὴν Ὠρειτῶν γῆν περιπεπλευκότος δὲ ἤδη αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ τὴν ἀπ᾽ Ἰνδῶν γῆς εἰς Πέρσας θάλασσαν ὡς εἰς Σοῦσα ἐπανηγάγετε ἀπολιπόντες οἴχεσθε παραδόντες φυλάσσειν τοῖς νενικηmicroένοις βαρβάροις ταῦτα ὑmicroῖν καὶ πρὸς ἀνθρώπων ἴσως εὐκλεᾶ καὶ πρὸς θεῶν ὅσια δήπου ἔσται ἀπαγγελθέντα ἄπιτε

[111] Ταῦτα εἰπὼν κατεπήδησέ τε ἀπὸ τοῦ βήmicroατος ὀξέως καὶ ἐς τὰ βασίλεια παρελθὼν οὔτε ἐθεράπευσε τὸ σῶmicroα οὔτε τῳ ὤφθη τῶν ἑταίρων ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐς τὴν ὑστεραίαν ὤφθη τῇ τρίτῃ δὲ καλέσας εἴσω τῶν Περσῶν τοὺς ἐπιλέκτους τάς τε ἡγεmicroονίας αὐτοῖς τῶν τάξεων διένειmicroε καὶ ὅσους συγγενεῖς ἀπέφηνε τούτοις δὲ νόmicroιmicroον ἐποίησε φιλεῖν αὐτὸν microόνοις [2] οἱ δὲ Μακεδόνες ἔν τε τῷ παραυτίκα ἀκούσαντες τῶν λόγων ἐκπεπληγmicroένοι σιγῇ ἔmicroενον αὐτοῦ πρὸς τῷ βήmicroατι οὐδέ τις ἠκολούθησε τῷ βασιλεῖ ἀπαλλαττοmicroένῳ ὅτι microὴ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροί τε καὶ οἱ σωmicroατοφύλακες οἱ δὲ πολλοὶ οὔτε microένοντες ὅ τι πράττωσιν ἢ λέγωσιν εἶχον οὔτε ἀπαλλάσσεσθαι ἤθελον [3] ὡς δὲ τὰ Περσῶν τε καὶ Μήδων αὐτοῖς ἐξηγγέλλετο αἵ τε ἡγεmicroονίαι Πέρσαις διδόmicroεναι καὶ ἡ στρατιὰ ἡ βαρβαρικὴ ἐς λόχους τε καταλεγοmicroένη καὶ τὰ Μακεδονικὰ ὀνόmicroατα ἄγηmicroά τι Περσικὸν καλούmicroενον καὶ πεζέταιροι Πέρσαι [καὶ ἀσθέτεροι ἄλλοι] καὶ ἀργυρασπίδων τάξις Περσικὴ καὶ ἡ τῶν ἑταίρων ἵππος καὶ ταύτης ἄλλο ἄγηmicroα βασιλικόν οὐκέτι καρτεροὶ σφῶν ἦσαν [4] ἀλλὰ ξυνδραmicroόντες ὡς πρὸς τὰ βασίλεια τὰ microὲν ὅπλα αὐτοῦ πρὸ τῶν θυρῶν ἐρρίπτουν ἱκετηρίας ταύτας τῷ βασιλεῖ αὐτοὶ δ᾽ ἐβόων πρὸ τῶν θυρῶν ἑστηκότες δεόmicroενοι παρελθεῖν εἴσω τούς τε αἰτίους τῆς ἐν τῷ τότε ταραχῆς καὶ τοὺς ἄρξαντας τῆς βοῆς ἐκδιδόναι ἐθέλειν οὔκουν ἀπαλλαγήσεσθαι τῶν θυρῶν οὔτε ἡmicroέρας οὔτε νυκτός εἰ microή τινα οἶκτον σφῶν ἕξει Ἀλέξανδρος [5] Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλλετο αὐτῷ ὁ δὲ σπουδῇ ἐξέρχεται καὶ ἰδών τε ταπεινῶς διακειmicroένους καὶ ἀκούσας σὺν οἰmicroωγῇ τῶν πολλῶν βοώντων καὶ αὐτῷ προχεῖται δάκρυα καὶ ὁ microὲν ἀνήγετο ὥς τι ἐρῶν οἱ δὲ ἔmicroενον λιπαροῦντες [6] καί τις αὐτῶν καθ᾽ ἡλικίαν τε καὶ ἱππαρχίαν τῆς ἵππου τῆς ἑταιρικῆς οὐκ ἀφανής Καλλίνης ὄνοmicroα τοιαῦτα εἶπεν ὦ βασιλεῦ τὰ λυποῦντά ἐστι Μακεδόνας ὅτι σὺ Περσῶν microέν τινας ἤδη πεποίησαι σαυτῷ συγγενεῖς καὶ καλοῦνται Πέρσαι συγγενεῖς Ἀλεξάνδρου καὶ φιλοῦσί σε Μακεδόνων δὲ οὔπω τις γέγευται ταύτης τῆς τιmicroῆς [7] ἔνθα δὴ ὑπολαβὼν Ἀλέξανδρος ἀλλ᾽ ὑmicroᾶς τε ἔφη ξύmicroπαντας ἐmicroαυτῷ τίθεmicroαι συγγενεῖς καὶ τό γε ἀπὸ τούτου οὕτως καλέσω ταῦτα εἰπόντα προσελθὼν ὁ Καλλίνης τε ἐφίλησε καὶ ὅστις ἄλλος φιλῆσαι ἠθέλησε καὶ οὕτω δὴ ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα βοῶντές τε καὶ παιωνίζοντες ἐς τὸ στρατόπεδον ἀπῄεσαν [8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τούτοις θυσίαν τε θύει τοῖς θεοῖς οἷς αὐτῷ νόmicroος καὶ θοίνην δηmicroοτελῆ ἐποίησε καθήmicroενός τε αὐτὸς καὶ πάντων καθηmicroένων ἀmicroφ᾽ αὐτὸν microὲν Μακεδόνων ἐν δὲ τῷ ἐφεξῆς τούτων Περσῶν ἐπὶ δὲ τούτοις τῶν ἄλλων ἐθνῶν ὅσοι κατ᾽ ἀξίωσιν ἤ τινα ἄλλην ἀρετὴν πρεσβευόmicroενοι καὶ ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ κρατῆρος αὐτός τε καὶ οἱ ἀmicroφ᾽ αὐτὸν ἀρυόmicroενοι ἔσπενδον τὰς αὐτὰς σπονδὰς καταρχοmicroένων τῶν τε Ἑλλήνων microάντεων καὶ τῶν Μάγων [9] εὔχετο δὲ τά τε ἄλλα [καὶ τὰ] ἀγαθὰ καὶ ὁmicroόνοιάν τε καὶ κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς Μακεδόσι καὶ Πέρσαις εἶναι δὲ κατέχει λόγος τοὺς microετασχόντας τῆς θοίνης ἐννακισχιλίους καὶ τούτους πάντας microίαν τε σπονδὴν σπεῖσαι καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ παιωνίσαι

39

3 6 Λαmicro ι ακός πόλεmicroος [ 3 2 3 π Χ ] Διόδωρος XVIII81-115 κατὰ δὲ τὴν Εὐρώπην Ῥόδιοι microὲν ἐκβαλόντες τὴν Μακεδονικὴν

φρουρὰν ἠλευθέρωσαν τὴν πόλιν Ἀθηναῖοι δὲ πρὸς Ἀντίπατρον πόλεmicroον ἐξήνεγκαν τὸν ὀνοmicroασθέντα Λαmicroιακόν τούτου δὲ τὰς αἰτίας ἀναγκαῖόν ἐστι προεκθέσθαι χάριν τοῦ σαφεστέρας γενέσθαι τὰς ἐν αὐτῷ συντελεσθείσας πράξεις [2] Ἀλέξανδρος γὰρ βραχεῖ χρόνῳ πρότερον τῆς τελευτῆς ἔκρινε κατάγειν ἅπαντας τοὺς ἐν ταῖς Ἑλληνίσι πόλεσι φυγάδας ἅmicroα microὲν δόξης ἕνεκεν ἅmicroα δὲ βουλόmicroενος ἔχειν ἐν ἑκάστῃ πόλει πολλοὺς ἰδίους ταῖς εὐνοίαις πρὸς τοὺς νεωτερισmicroοὺς καὶ τὰς ἀποστάσεις τῶν Ἑλλήνων [3] διόπερ ὑπογύων ὄντων τῶν Ὀλυmicroπίων ἐξέπεmicroψεν εἰς τὴν Ἑλλάδα Νικάνορα τὸν Σταγειρίτην δοὺς ἐπιστολὴν περὶ τῆς καθόδου ταύτην δὲ προσέταξεν ἐν τῇ πανηγύρει διὰ τοῦ νικήσαντος κήρυκος ἀναγνωσθῆναι τοῖς πλήθεσιν [4] τούτου δὲ ποιήσαντος τὸ προσταχθὲν λαβὼν ὁ κῆρυξ ἀνέγνω τὴν ἐπιστολὴν τήνδε laquoβασιλεὺς Ἀλέξανδρος τοῖς ἐκ τῶν Ἑλληνίδων πόλεων φυγάσι τοῦ microὲν φεύγειν ὑmicroᾶς οὐχ ἡmicroεῖς αἴτιοι γεγόναmicroεν τοῦ δὲ κατελθεῖν εἰς τὰς ἰδίας πατρίδας ἡmicroεῖς ἐσόmicroεθα πλὴν τῶν ἐναγῶν γεγράφαmicroεν δὲ Ἀντιπάτρῳ περὶ τούτων ὅπως τὰς microὴ βουλοmicroένας τῶν πόλεων κατάγειν ἀναγκάσῃraquo κηρυχθέντων δὲ [5] τούτων microεγάλῳ κρότῳ ἐπεσήmicroηνε τὸ πλῆθος ἀποδεξάmicroενοι γὰρ οἱ κατὰ τὴν πανήγυριν τὴν χάριν τοῦ βασιλέως διὰ τῆς χαρᾶς ἠmicroείβοντο τὴν εὐεργεσίαν τοῖς ἐπαίνοις ἦσαν δ᾽ οἱ φυγάδες ἀπηντηκότες ἅπαντες ἐπὶ τὴν πανήγυριν ὄντες πλείους τῶν δισmicroυρίων [6] οἱ microὲν οὖν πολλοὶ τὴν κάθοδον τῶν φυγάδων ὡς ἐπ᾽ ἀγαθῷ γινοmicroένην ἀπεδέχοντο Αἰτωλοὶ δὲ καὶ Ἀθηναῖοι δυσχεραίνοντες τῇ πράξει χαλεπῶς ἔφερον Αἰτωλοὶ microὲν γὰρ τοὺς Οἰνιάδας ἐκβεβληκότες ἐκ τῆς πατρίδος προσεδόκων τὴν ἐπὶ τοῖς παρανοmicroήmicroασιν ἐπακολουθοῦσαν κόλασιν καὶ γὰρ ὁ βασιλεὺς ἠπειληκὼς ἦν ὡς οὐκ Οἰνιαδῶν παῖδες ἀλλ᾽ αὐτὸς ἐπιθήσει τὴν δίκην αὐτοῖς [7] ὁmicroοίως δὲ τούτοις Ἀθηναῖοι τὴν Σάmicroον κατακεκληρουχηκότες οὐδαmicroῶς τὴν νῆσον ταύτην προΐεντο οὐκ ὄντες δ᾽ ἀξιόmicroαχοι ταῖς τούτου δυνάmicroεσι κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἡσυχίαν ἦγον ἐπιτηροῦντες καιρὸν εὔθετον ὃν ἡ τύχη ταχέως αὐτοῖς παρεσκεύασε

[91] Μετ᾽ ὀλίγον γὰρ τελευτήσαντος Ἀλεξάνδρου καὶ τῆς βασιλείας υἱοὺς διαδόχους οὐκ ἔχοντος ἐτόλmicroησαν ἀντιλαβέσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἡγεmicroονίας ἀφορmicroὰς δὲ ἔσχον εἰς τὸν πόλεmicroον τό τε πλῆθος τῶν καταλειφθέντων ὑφ᾽ Ἁρπάλου χρηmicroάτων περὶ ὧν τὰ κατὰ microέρος ἐν τῇ πρὸ ταύτης βύβλῳ διήλθοmicroεν ὁmicroοίως δὲ καὶ τοὺς κατὰ τὴν Ἀσίαν ἀmicroίσθους γενοmicroένους ὑπὸ τῶν σατραπῶν microισθοφόρους ὄντας microὲν ὀκτακισχιλίους διατρίβοντας δὲ περὶ Ταίναρον τῆς Πελοποννήσου [2] διὸ καὶ τούτους προσέταξαν ἐν ἀπορρήτοις Λεωσθένει τῷ Ἀθηναίῳ τὸ microὲν πρῶτον ἀναλαβεῖν αὐτοὺς ὡς ἰδιοπραγοῦντα χωρὶς τῆς τοῦ δήmicroου γνώmicroης ὅπως ὁ microὲν Ἀντίπατρος ῥᾳθυmicroότερον διατεθῇ πρὸς τὰς παρασκευάς καταφρονῶν τοῦ Λεωσθένους οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι σχολὴν λάβωσι καὶ χρόνον προκατασκευάσαι τι τῶν εἰς τὸν πόλεmicroον χρησίmicroων [3] διὸ καὶ Λεωσθένης microετὰ πολλῆς ἡσυχίας microισθωσάmicroενος τοὺς προειρηmicroένους παραδόξως ἑτοίmicroην ἔσχε πρὸς τὰς πράξεις ἀξιόλογον δύναmicroιν ἐστρατευmicroένοι γὰρ κατὰ τὴν Ἀσίαν πολὺν χρόνον καὶ πολλῶν καὶ microεγάλων ἀγώνων microετεσχηκότες ἀθληταὶ τῶν κατὰ πόλεmicroον ἔργων ἐγεγένηντο [4] ταῦτα microὲν οὖν οὕτως ἐπράττετο microήπω καλῶς ἐγνωσmicroένης τῆς Ἀλεξάνδρου τελευτῆς ἐπεὶ δέ τινες ἐκ Βαβυλῶνος ἧκον αὐτόπται γεγονότες τῆς τοῦ βασιλέως microεταλλαγῆς τότε φανερῶς ὁ δῆmicroος ἀπεκαλύψατο πρὸς τὸν πόλεmicroον καὶ τῶν microὲν Ἁρπάλου χρηmicroάτων microέρος ἐξέπεmicroψε τῷ Λεωσθένει καὶ πανοπλίας οὐκ ὀλίγας καὶ παρήγγειλε microηκέτι παρακρύπτειν ἀλλὰ φανερῶς πράττειν τι τῶν συmicroφερόντων [5] ὁ δὲ διαδοὺς τοῖς microισθοφόροις τὰς συντάξεις καὶ καθοπλίσας τοὺς ἀνόπλους παρῆλθεν εἰς Αἰτωλίαν συνθησόmicroενος κοινοπραγίαν ἀσmicroένως δὲ τῶν Αἰτωλῶν συνυπακουσάντων καὶ διδόντων αὐτῷ στρατιώτας ἑπτακισχιλίους ὁ microὲν Λεωσθένης διαπεmicroπόmicroενος πρός τε τοὺς Λοκροὺς καὶ Φωκεῖς καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς πλησιοχώρους παρεκάλει τῆς αὐτονοmicroίας ἀντέχεσθαι καὶ τῆς τῶν Μακεδόνων δεσποτείας ἐλευθερῶσαι τὴν Ἑλλάδα

40

[101] ὁ δὲ δῆmicroος τῶν Ἀθηναίων τῶν microὲν κτηmicroατικῶν συmicroβουλευόντων τὴν ἡσυχίαν ἄγειν τῶν δὲ δηmicroοκόπων ἀνασειόντων τὰ πλήθη καὶ παρακαλούντων ἐρρωmicroένως ἔχεσθαι τοῦ πολέmicroου πολὺ τοῖς πλήθεσιν ὑπερεῖχον οἱ τὸν πόλεmicroον αἱρούmicroενοι καὶ τὰς τροφὰς εἰωθότες ἔχειν ἐκ τοῦ microισθοφορεῖν οἷς ποτ᾽ ἔφησεν ὁ Φίλιππος τὸν microὲν πόλεmicroον εἰρήνην ὑπάρχειν τὴν δὲ εἰρήνην πόλεmicroον [2] εὐθὺς οὖν οἱ microὲν ῥήτορες τὰς τῶν δηmicroοτικῶν ὁρmicroὰς σωmicroατοποιοῦντες ἔγραψαν ψήφισmicroα τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆmicroον καὶ τὰς microὲν φρουρουmicroένας πόλεις ἐλευθερῶσαι ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις microὲν τεσσαράκοντα τριήρεις δὲ διακοσίας στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς microέχρι ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ τρεῖς microὲν φυλὰς τὴν Ἀττικὴν παραφυλάττειν τὰς δ᾽ ἑπτὰ πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίmicroους εἶναι [3] ἐκπέmicroψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσοmicroένους τὰς Ἑλληνίδας πόλεις καὶ διδάξοντας ὅτι καὶ πρότερον microὲν ὁ δῆmicroος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων τοὺς ἐπὶ δουλείᾳ στρατευσαmicroένους βαρβάρους ἠmicroύνατο κατὰ θάλασσαν καὶ νῦν οἴεται δεῖν ὑπὲρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώmicroασι καὶ χρήmicroασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν [4] κυρωθέντος δὲ τοῦ ψηφίσmicroατος προχειρότερον ἢ συνέφερεν οἱ microὲν συνέσει διαφέροντες τῶν Ἑλλήνων ἔφασαν τὸν δῆmicroον τῶν Ἀθηναίων τὰ microὲν πρὸς εὐδοξίαν εὖ βεβουλεῦσθαι τοῦ δὲ συmicroφέροντος διηmicroαρτηκέναι προεξανίστασθαι γὰρ αὐτὸν τῶν καιρῶν καὶ πρὸς ἀνικήτους καὶ microεγάλας δυνάmicroεις ἐπιβάλλεσθαι διακινδυνεύειν microηδεmicroιᾶς ἀνάγκης κατεπειγούσης καὶ φρονήσει δοκοῦντα διαφέρειν microηδὲ ταῖς περιβοήτοις τῶν Θηβαίων συmicroφοραῖς νενουθετῆσθαι [5] οὐ microὴν ἀλλὰ τῶν πρέσβεων ἐπιπορευοmicroένων τὰς πόλεις καὶ τῇ συνήθει τῶν λόγων δεινότητι παρορmicroώντων πρὸς τὸν πόλεmicroον αἱ πλεῖσται microὲν συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν αἱ microὲν κατ᾽ ἔθνος αἱ δὲ κατὰ πόλιν [111] τῶν δ᾽ ἄλλων Ἑλλήνων οἱ microὲν πρὸς Μακεδόνας ἀπέκλινον οἱ δὲ τὴν ἡσυχίαν εἵλοντο Αἰτωλοὶ microὲν οὖν ἅπαντες πρῶτοι συνέθεντο τὴν συmicromicroαχίαν καθάπερ προείρηται microετὰ δὲ τούτους Θετταλοὶ microὲν πάντες πλὴν Πελινναίων Οἰταῖοι δὲ πλὴν Ἡρακλεωτῶν Ἀχαιοὶ δὲ Φθιῶται πλὴν Θηβαίων Μηλιεῖς δὲ πλὴν Λαmicroιέων ἑξῆς δὲ Δωριεῖς ἅπαντες καὶ Λοκροὶ καὶ Φωκεῖς ἔτι δ᾽ Αἰνιᾶνες καὶ Ἀλυζαῖοι καὶ Δόλοπες πρὸς δὲ τούτοις Ἀθαmicroᾶνες καὶ Λευκάδιοι καὶ Μολοττῶν οἱ περὶ Ἀρυπταῖον οὗτος δ᾽ ὕπουλον συmicromicroαχίαν συνθέmicroενος ὕστερον διὰ προδοσίας συνήργησε τοῖς Μακεδόσι τῶν τ᾽ Ἰλλυριῶν καὶ Θρᾳκῶν ὀλίγοι συνέθεντο συmicromicroαχίαν διὰ τὸ πρὸς τοὺς Μακεδόνας microῖσος [2] ἑξῆς δὲ συνελάβοντο τοῦ πολέmicroου Καρύστιοι microὲν ἐξ Εὐβοίας τελευταῖοι δὲ τῶν Πελοποννησίων Ἀργεῖοι Σικυώνιοι Ἠλεῖοι Μεσσήνιοι καὶ οἱ τὴν Ἀκτὴν κατοικοῦντες οἱ microὲν οὖν συmicromicroαχίαν συνθέmicroενοι τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρχον οἱ προειρηmicroένοι [3] ὁ δὲ δῆmicroος ἀπέστελλε στρατιώτας τῷ Λεωσθένει βοηθήσοντας πολιτικοὺς microὲν πεζοὺς πεντακισχιλίους ἱππεῖς δὲ πεντακοσίους microισθοφόρους δὲ δισχιλίους τούτων δὲ πορευοmicroένων διὰ τῆς Βοιωτίας ἀλλοτρίους συνέβαινεν εἶναι τοὺς Βοιωτοὺς τοῖς Ἀθηναίοις διὰ τοιαύτας τινὰς αἰτίας Ἀλέξανδρος Θήβας κατασκάψας τὴν χώραν τοῖς περιοικοῦσι Βοιωτοῖς ἔδωκεν [4] οὗτοι δὲ κατακληρουχήσαντες τὰς τῶν ἠτυχηκότων κτήσεις ἐκ τῆς χώρας microεγάλας ἐλάmicroβανον προσόδους διόπερ εἰδότες ὅτι κρατήσαντες Ἀθηναῖοι τῷ πολέmicroῳ τοῖς Θηβαίοις ἀποκαταστήσουσι τήν τε πατρίδα καὶ τὴν χώραν ἀπέκλινον πρὸς τοὺς Μακεδόνας [5] στρατοπεδευόντων δ᾽ αὐτῶν περὶ τὰς Πλαταιὰς ὁ Λεωσθένης microέρος τῆς ἰδίας δυνάmicroεως ἀναλαβὼν ἧκεν εἰς τὴν Βοιωτίαν microετὰ δὲ τῶν Ἀθηναίων παραταξάmicroενος πρὸς τοὺς ἐγχωρίους microάχῃ τε ἐνίκησε καὶ τρόπαιον στήσας ταχέως ἐπανῆλθεν εἰς Πύλας ἐνταῦθα γὰρ διατρίβων χρόνον τινὰ προκατείληπτο τὰς παρόδους καὶ τὴν τῶν Μακεδόνων δύναmicroιν ἀνεδέχετο

3 7 Πόλεmicroο ι τῶν δ ιαδόχων ndash Ειρήνη τοῦ 3 1 1 π Χ Διόδωρος XIX1051-48 Ἐπrsquo ἄρχοντος δ Ἀθήνησι Σιmicroωνίδου Ῥωmicroαῖοι microὲν ὑπάτους κατέστησαν

Μάρκον Οὐαλλέριον καὶ Πόπλιον Δέκιον ἐπὶ δὲ τούτων οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Πτολεmicroαῖον καὶ Λυσίmicroαχον διαλύσεις ἐποιήσαντο πρὸς Ἀντίγονον καὶ συνθήκας ἔγραψαν ἐν δὲ ταύταις ἦν Κάσανδρον

8 Πρβ Walbank 1993 71

41

microὲν εἶναι στρατηγὸν τῆς Εὐρώπης microέχρι ἂν Ἀλέξανδρος ὁ ἐκ Ῥωξάνης εἰς ἡλικίαν ἔλθῃ καὶ Λυσίmicroαχον microὲν τῆς Θρᾴκης κυριεύειν Πτολεmicroαῖον δὲ τῆς Αἰγύπτου καὶ τῶν συνοριζουσῶν ταύτῃ πόλεων κατά τε τὴν Λιβύην καὶ τὴν Ἀραβίαν Ἀντίγονον δὲ ἀφηγεῖσθαι τῆς Ἀσίας πάσης τοὺς δὲ Ἕλληνας αὐτονόmicroους εἶναι οὐ microὴν ἐνέmicroεινάν γε ταῖς ὁmicroολογίαις ταύταις ἀλλ ἕκαστος αὐτῶν προφάσεις εὐλόγους [2] ποριζόmicroενος πλεονεκτεῖν ἐπειρᾶτο Κάσανδρος δὲ ὁρῶν Ἀλέξανδρον τὸν ἐκ Ῥωξάνης αὐξόmicroενον καὶ κατὰ τὴν Μακεδονίαν λόγους ὑπό τινων διαδιδοmicroένους ὅτι καθήκει προάγειν ἐκ τῆς φυλακῆς τὸν παῖδα καὶ τὴν πατρῴαν βασιλείαν παραδοῦναι φοβηθεὶς ὑπὲρ ἑαυτοῦ προσέταξε Γλαυκίᾳ τῷ προεστηκότι τῆς τοῦ παιδὸς φυλακῆς τὴν microὲν Ῥωξάνην καὶ τὸν βασιλέα κατασφάξαι καὶ κρύψαι τὰ σώmicroατα τὸ δὲ γεγονὸς microηδενὶ τῶν [3] ἄλλων ἀπαγγεῖλαι ποιήσαντος δ αὐτοῦ τὸ προσταχθὲν οἱ περὶ Κάσανδρον καὶ Λυσίmicroαχον καὶ Πτολεmicroαῖον ἔτι δ Ἀντίγονον ἀπηλλάγησαν τῶν ἀπὸ τοῦ [4] βασιλέως προσδοκωmicroένων φόβων οὐκέτι γὰρ ὄντος οὐδενὸς τοῦ διαδεξοmicroένου τὴν ἀρχὴν τὸ λοιπὸν ἕκαστος τῶν κρατούντων ἐθνῶν ἢ πόλεων βασιλικὰς εἶχεν ἐλπίδας καὶ τὴν ὑφ ἑαυτὸν τεταγmicroένην χώραν εἶχεν ὡσανεί τινα βασιλείαν δορίκτητον τὰ microὲν οὖν κατὰ τὴν Ἀσίαν καὶ τὴν Εὐρώπην καὶ τὰ περὶ τὴν Ἑλλάδα καὶ Μακεδονίαν ἐν τούτοις ἦν

3 8 Ύmicro νος των Αθηνα ίων στο Δηmicroήτρ ιο Πολ ιορκητή [ 3 0 7 π Χ ]

Δούρις FGrHist 76 F 139 ὁ microὲν οὖν Δηmicroοχάρης τοσαῦτα εἴρηκε περὶ τῆς Ἀθηναίων κολακείαςmiddot Δοῦρις δ᾽ ὁ Σάmicroιος ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ τῶν ἱστοριῶν καὶ αὐτὸν τὸν ἰθύφαλλον lthellipgt

ὡς οἱ microέγιστοι τῶν θεῶν καὶ φίλτατοι | τῇ πόλει πάρεισιν | ἐνταῦθα ⟨γὰρ Δήmicroητρα καὶ⟩ Δηmicroήτριον ἅmicroα παρῆγ᾽ ὁ καιρός | χἠ microὲν τὰ σεmicroνὰ τῆς Κόρης microυστήρια | ἔρχεθ᾽ ἵνα ποιήσῃ | ὁ δ᾽ ἱλαρός ὥσπερ τὸν θεὸν δεῖ καὶ καλὸς | καὶ γελῶν πάρεστι | σεmicroνόν τι φαίνεθ᾽ οἱ φίλοι πάντες κύκλῳ | ἐν microέσοισι δ᾽ αὐτός | ὅmicroοιον ὥσπερ οἱ φίλοι microὲν ἀστέρες | ἥλιος δ᾽ ἐκεῖνος | ὦ τοῦ κρατίστου παῖ Ποσειδῶνος θεοῦ | χαῖρε κἀφροδίτης | ἄλλοι microὲν ἢ microακρὰν γὰρ ἀπέχουσιν θεοὶ | ἢ οὐκ ἔχουσιν ὦτα | ἢ οὐκ εἰσὶν ἢ οὐ προσέχουσιν ἡmicroῖν οὐδὲ ἕν | σὲ δὲ παρόνθ᾽ ὁρῶmicroεν | οὐ ξύλινον οὐδὲ λίθινον ἀλλ᾽ ἀληθινόν | εὐχόmicroεσθα δή σοι | πρῶτον microὲν εἰρήνην ποίησον φίλτατε | κύριος γὰρ εἶ σύ | τὴν δ᾽ οὐχὶ Θηβῶν ἀλλ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος Σφίγγα περικρατοῦσαν | ὁ Αἰτωλὸς ὅστις ἐπὶ πέτρας καθήmicroενος | ὥσπερ ἡ παλαιά | τὰ σώmicroαθ᾽ ἡmicroῶν πάντ᾽ ἀναρπάσας φέρει | κοὐκ ἔχω microάχεσθαι | Αἰτωλικὸν γὰρ ἁρπάσαι τὰ τῶν πέλας | νῦν δὲ καὶ τὰ πόρρω | microάλιστα microὲν δὴ κόλασον αὐτόςmiddot | εἰ δὲ microή | Οἰδίπουν τινrsquo εὑρὲ | τὴν Σφίγγα ταύτην ὅστις ἢ κατακρηmicroνιεῖ | ἢ σπ⟨οδὸν⟩ ποιήσει

ταῦτ᾽ ᾖδον οἱ Μαραθωνοmicroάχοι οὐ δηmicroοσίᾳ microόνον ἀλλὰ καὶ κατ᾽ οἰκίαν οἱ τὸν προσκυνήσαντα τὸν Περσῶν βασιλέα ἀποκτείναντες οἱ τὰς ἀναρίθmicroους microυριάδας τῶν βαρβάρων φονεύσαντες

3 9 Ψήφισmicroα του δήmicroου των Κώων microε την ευκα ιρ ία της ν ίκης των

Ελλήνων κατά των Γαλατών [ 2 7 8 π Χ ] Syll3 398 = IG XII41 6810

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπεmiddot ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαmicroένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν τὸ ἐν

9 Πρβ Walbank 1993 301-302 Ά Χανιώτης Θεατρικότητα και δηmicroόσιος βίος στον ελληνιστικό κόσmicroο Αθήνα 2009 111-131 10 Ελληνική microετάφραση του κειmicroένου Κουmicroανούδης amp Ματθαίου όπ ανωτ (σηmicro 7) 56-58 αρ 14

42

4 Δελφοῖς ἀναγγέλλεται τὸς microὲν ἐλ-

θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιmicroωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ τοῦ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

8 τῶν βαρβάρων ἐφόδωι τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσmicroῆσθαι τοῖς

ὑπὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

12 τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νοmicroένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖςmiddot vvvv ὅπως οὖν ὁ δᾶmicroος φανε-

ρὸς ἦι συναδόmicroενος ἐπὶ τᾶι γεγενηmicroέ-

16 ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενηmicroένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίαςmiddot vvv ἀγαθᾶι τύχαι δε-

δόχθαι τῶι δάmicroωι τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς αἱρηmicroένους ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

24 λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάmicroωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ microεθʼ ὁmicroονοίας πολι-

28 τεύεν ἐν δαmicroοκρατίαι καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦmicroεν

ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

32 τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαιmiddot θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευνmiddot ἐν ἇι δέ κα ἁmicroέραι τὰν θυ-

σίαν ποιῶνται ἱερὰν τὰν ἁmicroέραν ἦmicroεν καὶ

36 στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

microεῦντας ἐγ Κῶι πάνταςmiddot ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

43

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶmicroος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁmicroέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώϊον καὶ ἄ-

microεινον ἦmicroεν τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι microηνὶ τῶι Πανάmicroωιmiddot τοὶ δὲ ταmicroίαι δόντω

44 ἐς microὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχmicroὰς

τετρακοσίας ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχmicroὰς

ἑκατὸν ἑξήκονταmiddot τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

microεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

48 ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνταιmiddot τοὶ δὲ πωληταὶ microισθωσάντω ἀ-

ναγράψαι τὸ ψάφισmicroα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέmicroεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ

4 0 Συmicro microαχ ία Αθηνα ίων κα ι Λακεδα ιmicroον ίων -Χρεmicroων ίδε ι ο ψήφισmicroα [ 2 6 9 8 - 2 6 5 4 π Χ ]

IG II2 686+687 + add σ 644645 = Syll3 4345 = IG II3 912 A Θ ε ο ὶ ἐπὶ Πειθιδήmicroου ἄρχοντος ἐπὶ τῆς Ἐρεχθεῖδος δευτέρας π- ρυτανείας vacat

4 Μεταγειτνιῶνος ἐνάτει ἱσταmicroένου ἐνάτει τῆς πρυτανεί-

ας ἐκκλησία κυρία τῶν προέδρων ἐπεψήφιζεν Σώστρατος Κ-

αλλιστράτου Ἐρχιεὺς καὶ συmicroπρόεδροι vvv ἔδοξεν τῶι δή-

microωι vvv Χρεmicroωνίδης Ἐτεοκλέους Αἰθαλίδης εἶπεν ἐπειδὴ

8 πρότεροmicro microὲν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιmicroόνιοι καὶ οἱ σύmicromicroαχ-

οι οἱ ἑκατέρων φιλίαν καὶ συmicromicroαχίαν κοινὴν ποιησάmicroενο-

ι πρὸς ἑαυτοὺς πολλοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσαντο microε-

τrsquo ἀλλήλων πρὸς τοὺς καταδουλοῦσθαι τὰς πόλεις ἐπιχειρ-

12 οῦντας ἐξ ὧν ἑαυτοῖς τε δόξαν ἐκτήσαντο καὶ τοῖς ἄλλ[ο]ις

Ἕλλησιν παρεσκεύασαν τὴν ἐλευθερίαν καὶ νῦν δὲ κ[α]ιρῶν

καθειληφότων ὁmicroοίων τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν διὰ το[ὺς κ]αταλύε-

ιν ἐπιχειροῦντας τούς τε νόmicroους καὶ τὰς πατρίους ἑκάστ-

16 οις πολιτείας ὅ τε βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος ἀκολούθως τεῖ τ-

ῶν προγόνων καὶ τεῖ τῆς ἀδελφῆς προ[α]ιρέσει φανερός ἐστ-

ιν σπουδάζων ὑπὲρ τῆς κοινῆς τ[ῶν] Ἑλλήνων ἐλευθερίας καὶ

ὁ δῆmicroος ὁ Ἀθηναίων συmicromicroαχία[ν] ποιησάmicroενος πρὸς αὐτὸν καὶ

20 τοὺς λοιποὺς Ἕλληνας ἐψήφισται παρακαλεῖν ἐπὶ τὴν αὐτὴ-

ν προαίρεσιν ὡσαύτως δὲ καὶ Λακεδαιmicroόνιοι φίλοι καὶ σύmicro-

microαχοι τοῦ βασιλέως ὄντες Πτολεmicroαίου καὶ πρὸς τὸν δῆmicroον τ-

ὸν Ἀθηναίων εἰσὶν ἐψηφισmicroένοι συmicromicroαχίαν microετά τε Ἠλείων

44

24 καὶ Ἀχαιῶν καὶ Τεγεατῶν καὶ Μαντινέων καὶ Ὀρχοmicroενίων κα-

ὶ Φια[λέων] καὶ Καφυέων καὶ Κρηταέων ὅσοι εἰσὶν ἐν τεῖ συmicromicro-

[αχίαι τ]εῖ Λακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχω-

[ν καὶ] πρέσβεις ἀπὸ τῶν συνέδρων ἀπεστάλκασιν πρὸς τὸν δῆ- 28 [microον] καὶ οἱ παραγεγονότες παρrsquo αὐτῶν ἐmicroφανίζουσιν τήν τε Λ- ακεδαιmicroονίων καὶ Ἀρέως καὶ τῶν ἄλλων συmicromicroάχων φιλοτιmicroί- αν ἣν ἔχουσιν πρὸς τὸν δῆmicroον καὶ τὴν περὶ τῆς συmicromicroαχίας ὁmicroολ- ογίαν ἥκουσι κοmicroίζοντες ὅπως ἂν οὖν κοινῆς ὁmicroονοίας γενοmicro- 32 ένης τοῖς Ἕλλησι πρός τε τοὺς νῦν ἠδικηκότας καὶ παρεσπον- δηκότας τὰς πόλεις πρόθυmicroοι microετὰ τοῦ βασιλέως Πτολεmicroαίου καὶ microετrsquo ἀλλήλων ὑπάρχωσιν ἀγωνισταὶ καὶ τὸ λοιπὸν microεθrsquo ὁmicroον- οίας σώιζωσιν τὰς πόλεις vvvv ἀγαθῆι τύχει δεδόχθαι τῶ[ι δ]- 36 ήmicroωι τὴmicro microὲν φιλίαν καὶ τὴν συmicromicroαχίαν εἶναι Ἀθηναίοις κ[αὶ] Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς βασιλεῦσιν τοῖς Λακεδαιmicroον[ίων] καὶ Ἠλείοις καὶ Ἀχαιοῖς καὶ Τεγεάταις καὶ Μαντινεῦσ[ιν κα]- ὶ Ὀρχοmicroενίοις καὶ Φιαλεῦσιν καὶ Καφυεῦσιν καὶ Κρητ[αεῦσι]- 40 ν ὅσοι ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι εἰσὶν τεῖ Λακεδαιmicroονίων κα[ὶ Ἀρέως] καὶ τοῖς ἄλλοις συmicromicroάχοις κυρίαν εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἣν] ἥκουσι κοmicroίζοντες οἱ πρέσβεις καὶ ἀναγράψα[ι αὐτὴν τὸν γρ]- αmicromicroατέα τὸν κατὰ πρυτανείαν ἐν στήληι χαλκ[ῆι καὶ στῆσαι ἐ]- 44 ν ἀκροπόλει παρὰ τὸν νεὼ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Πο[λιάδος ὀmicroόσαι δὲ] [τὰ] ἀρχεῖα τοῖς πρέσβεσιν τοῖς παραγεγο[νόσιν παρrsquo αὐτῶν τὸ]- [ν ὅρκον τὸ]ν περὶ τῆς συmicromicroαχίας κατὰ τὰ [πάτρια v τοὺς δὲ κεχε] B [ιρο]τον[οmicroένους] ὑπὸ τοῦ δήmicroου πρ[έσβ]ε[ις ἀποπέmicroψαι οἵτινες το]- 48 [ὺς ὅ]ρκους ἀπολ[ήψονται παρὰ] τω[ν λοιπῶν Ἑλλήνων vvv χειροτο]- [ν]ῆσαι δὲ καὶ συνέδρους [δύο τὸν δῆmicroον αὐτίκα microάλα ἐξ Ἀθηναίω]- ν ἁπάντων οἵτινες microετά τε Ἀρέω[ς καὶ τῶν ἀπὸ τῶν συmicromicroάχων ἀ]- [π]οστελλοmicroένων συνέδρων βουλεύσοντ[αι περὶ τῶν κοινῆι συ]- 52 microφερόντων microερίζειν δὲ τοῖς αἱρεθεῖσ[ιν τοὺς ἐπὶ τῆι διοικ]- ήσει εἰς ἐφόδια οὗ ἂν χρόνου ἀποδηmicroῶ[σιν ὅ τι ἂν διαχειροτο]- νοῦντι δόξει τῶι δήmicroωι ἐπαινέσαι δ[ὲ τοὺς ἐφόρους Λακεδαι]- microονίων καὶ Ἀρέα καὶ τοὺς συmicromicroάχους [καὶ στεφανῶσαι αὐτοὺς] 56 χρυσῶι στεφάνωι κατὰ τὸν νόmicroον v ἐπ[αινέσαι δὲ καὶ τοὺς πρέσ]- βεις τοὺς ἥκοντας παρrsquo αὐτῶν v Θεοmicro[---ca 14--- Λακεδα]- ιmicroόνιον vv Ἀργεῖον Κλεινίου Ἠλεῖο[ν v καὶ στεφανῶσαι ἑκάτ]- ερον αὐτῶν χρυσῶι στεφάνωι κατὰ [τὸν νόmicroον φιλοτιmicroίας ἕνε]- 60 κα καὶ εὐνοίας ἧς ἔχουσιν περ[ί τε τοὺς ἄλλους συmicromicroάχους κα]- ὶ τὸν δῆmicroον τὸν Ἀθηναίων εἶνα[ι δὲ ἑκατέρωι αὐτῶν καὶ ἄλλο ἀγ]- αθὸν εὑρέσθαι παρὰ τῆς βουλ[ῆς καὶ τοῦ δήmicroου ἐάν του δοκῶσιν] ἄξιοι εἶναι καλέσαι δὲ αὐτ[οὺς ἐπὶ ξένια εἰς τὸ πρυτανεῖ]- 64 ον εἰς αὔριον ἀναγράψαι δὲ [καὶ τόδε τὸ ψήφισmicroα τὸν γραmicromicroατέ]- α τὸν κατὰ πρυτανείαν εἰστ[ήλην λιθίνην καὶ τὴν συνθήκην κα]- ὶ στῆσαι ἐν ἀκροπόλει εἰς [δὲ τὴν ἀναγραφὴν καὶ ἀνάθεσιν τ]- ῆς στήλης microερίσαι τοὺς ἐπ[ὶ τῆι διοικήσει τὸ ἀνάλωmicroα ὃ ἂν γέν]- 68 ηται vvv σύνεδροι οἵδε κ[εχειροτόνηνται vacat]

45

vvvv Κάλλιππος Ἐλευσίν[ιος -----------------------------------] vacat spatium unius versus

σπονδαὶ καὶ συmicromicroαχία [Λακεδαιmicroονίοις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις το]-

ῖς Λακεδαιmicroονίων πρὸς [Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

72 αίων εἰς τὸν ἅπαντα [χρόνον ἔχειν ἑκατέρους τὴν ἑαυτῶν ἐλευθέρ]-

ους ὄντας καὶ αὐτο[νόmicroους πολιτείαν πολιτευοmicroένους κατὰ]

τὰ πάτρια ἐὰν δέ τ[ις ἴει ἐπὶ πολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Ἀθην]-

αίων ἢ τοὺς νόmicroο[υς καταλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroά]-

76 χους τοὺς Ἀθην[αίων βοηθεῖν Λακεδαιmicroονίους καὶ τοὺς συmicromicroάχ]-

[ο]υς τοὺς Λ[ακεδαιmicroονίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ἐὰν δέ τ]-

ις ἴει ἐπὶ π[ολέmicroωι ἐπὶ τὴν χώραν τὴν Λακεδαιmicroονίων ἢ τοὺς]

νόmicroους κατ[αλύει ἢ ἐπὶ πολέmicroωι ἴει ἐπὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Λ]-

80 ακεδαιmicro[ονίων βοηθεῖν Ἀθηναίους καὶ τοὺς συmicromicroάχους τοὺς Ἀθην]-

[αίων παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν ------------------------------------]

C [----------------ca 26----------------------]ΗΔ[-----------ca 20------------] [------ca 12------] Λακεδαιmicroονίου]ς καὶ τοὺς συmicromicroάχους Ἀθηνα[ί]- 84 [οις καὶ τοῖς συmicromicroάχοις vv ὀmicroό]σαι δὲ Ἀθηναίους microὲν Λακεδαι- [microονίοις καὶ τοῖς ἀπὸ ἑκάστης] πόλεως τοὺς στρατηγοὺς καὶ τ- [ὴν βουλὴν τοὺς 65861Η καὶ τοὺς ἄρ]χοντας καὶ φυλάρχους καὶ ταξι- [άρχους καὶ ἱππάρχους vv ὀmicro]νύω Δία Γ[ῆ]ν Ἥλιον Ἄρη Ἀθηνὰν Ἀρε- 88 [ίαν Ποσειδῶ Δήmicroητραν vv ἐ]micro[micro]ενεῖν ἐν τεῖ συmicromicroαχίαι τεῖ γεγ- [ενηmicroένηι εὐορκοῦσιν microὲν] πολλ[ὰ κἀ]γαθά ἐπιορκοῦσι δὲ τἀνα- [ντία vv Λακεδαιmicroονίων δὲ] Ἀθη[να]ίοις ὀmicroόσαι κατὰ ταὐτὰ τοὺ- [ς βασιλεῖς καὶ τοὺς ἐφόρο]υς [καὶ] τοὺς γέροντας κατὰ ταὐτὰ δ- 92 [ὲ ὀmicroόσαι καὶ κατὰ τὰτὰς ἄλλας] πόλεις τοὺς ἄρχοντας vv ἐὰν δ- [ὲ δοκῆι Λακεδαιmicroονίοις καὶ τ]οῖς συmicromicroάχοις καὶ Ἀθηναίοις [ἄmicroεινον εἶναι προσθεῖναί τι] καὶ ἀφελεῖν περὶ τῆς συmicromicroαχί- [ας ὃ ἂν δοκῆι ἀmicroφοτέροις εὔο]ρκον εἶναι ἀναγράψαι δὲ τὴν συ- 96 [micromicroαχίαν ἐν στήλαις χαλκαῖ]ς καὶ στῆσαι ἐν ἱερῶι ὅπου ἂν βού- [λωνται] 4 1 Τερmicroατ ισmicroός του Συmicro microαχ ικού πολέmicroου [ 2 2 1 - 2 1 7 π Χ ] - Λόγος

του Αιτωλού πολ ιτ ικού Αγέλαου στη Ναύπακτο [ 2 1 7 π Χ ] Πολύβιος V102-105 [1022]11 Πλὴν ὅ γε Φίλιππος ὡς εἶπον τότε microὲν αὐτῷ τῷ Δηmicroητρίῳ τὰ

προσπεπτωκότα διὰ τῆς ἐπιστολῆς ἐδήλωσε microετὰ δὲ ταῦτα συνῆγε τοὺς φίλους καὶ διαβούλιον ἀνεδίδου περὶ τῆς πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεως [3] ὄντων δὲ καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄρατον οὐκ ἀλλοτρίων διεξαγωγῆς τῷ δοκεῖν ὑπερδεξίους ὄντας τῷ πολέmicroῳ ποιεῖσθαι τὴν διάλυσιν [4] οὕτως ὁ βασιλεύς οὐδὲ τοὺς πρεσβευτὰς ἔτι προσδεξάmicroενος τοὺς κοινῇ πράττοντας τὰ περὶ τὰς διαλύσεις παραχρῆmicroα Κλεόνικον microὲν τὸν Ναυπάκτιον πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς διεπέmicroψατο [5] (κατέλαβε γὰρ ἔτι τοῦτον ἐκ τῆς αἰχmicroαλωσίας ἐπιmicroένοντα τὴν τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον) αὐτὸς δὲ παραλαβὼν ἐκ Κορίνθου τὰς ναῦς καὶ τὴν πεζὴν δύναmicroιν ἧκεν ἔχων εἰς Αἴγιον [6] καὶ προελθὼν ἐπὶ Λασιῶνα καὶ τὸν ἐν τοῖς Περιππίοις πύργον παραλαβών καὶ συνυποκριθεὶς ὡς ἐmicroβαλῶν εἰς τὴν Ἠλείαν τοῦ microὴ δοκεῖν λίαν ἕτοιmicroος εἶναι πρὸς τὴν τοῦ πολέmicroου

11 Πρβ Walbank 1993 325-327

46

κατάλυσιν [7] microετὰ ταῦτα δὶς ἢ τρὶς ἀνακάmicroψαντος τοῦ Κλεονίκου δεοmicroένων τῶν Αἰτωλῶν εἰς λόγους σφίσι συνελθεῖν ἐπήκουσε [8] καὶ πάντ ἀφεὶς τὰ τοῦ πολέmicroου πρὸς microὲν τὰς συmicromicroαχίδας πόλεις γραmicromicroατοφόρους ἐξαπέστειλε παρακαλῶν πέmicroπειν τοὺς συνεδρεύσοντας καὶ microεθέξοντας τῆς ὑπὲρ τῶν διαλύσεων κοινολογίας [9] αὐτὸς δὲ διαβὰς microετὰ τῆς δυνάmicroεως καὶ καταστρατοπεδεύσας περὶ Πάνορmicroον ὃς ἔστι microὲν τῆς Πελοποννήσου λιmicroήν κεῖται δὲ καταντικρὺ τῆς τῶν Ναυπακτίων πόλεως ἀνέmicroενε τοὺς τῶν συmicromicroάχων συνέδρους [10] κατὰ δὲ τὸν καιρὸν τοῦτον καθrsquo ὃν ἔδει συναθροίζεσθαι τοὺς προειρηmicroένους πλεύσας εἰς Ζάκυνθον διrsquo αὑτοῦ κατεστήσατο τὰ κατὰ τὴν νῆσον καὶ παρῆν αὖθις ἀναπλέων [1031] ἤδη δὲ καὶ τῶν συνέδρων ἡθροισmicroένων ἐξέπεmicroψε πρὸς τοὺς Αἰτωλοὺς Ἄρατον καὶ Ταυρίωνα καί τινας τῶν ἡκόντων ἅmicroα τούτοις [2] οἳ καὶ συmicromicroίξαντες τοῖς Αἰτωλοῖς πανδηmicroεὶ συνηθροισmicroένοις ἐν Ναυπάκτῳ βραχέα διαλεχθέντες καὶ θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ὁρmicroὴν τὴν πρὸς τὰς διαλύσεις ἔπλεον ἐξ ὑποστροφῆς πρὸς τὸν Φίλιππον χάριν τοῦ διασαφῆσαι περὶ τούτων [3] οἱ δrsquo Αἰτωλοί σπεύδοντες διαλύσασθαι τὸν πόλεmicroον ἐξαπέστελλον ἅmicroα τούτοις πρέσβεις πρὸς τὸν Φίλιππον ἀξιοῦντες παραγενέσθαι microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς σφᾶς ἵνα τῆς κοινολογίας ἐκ χειρὸς γινοmicroένης τύχῃ τὰ πράγmicroατα τῆς ἁρmicroοζούσης διεξαγωγῆς [4] ὁ δὲ βασιλεὺς ὁρmicroηθεὶς τοῖς παρακαλουmicroένοις διέπλευσε microετὰ τῆς δυνάmicroεως πρὸς τὰ λεγόmicroενα Κοῖλα τῆς Ναυπακτίας ἃ τῆς πόλεως εἴκοσι microάλιστα σταδίους ἀφέστηκεmiddot [5] στρατοπεδεύσας δέ καὶ περιλαβὼν χάρακι τὰς νῆας καὶ τὴν παρεmicroβολήν ἔmicroενε προσανέχων τὸν καιρὸν τῆς ἐντεύξεως [6] οἱ δrsquo Αἰτωλοὶ χωρὶς τῶν ὅπλων ἧκον πανδηmicroεί καὶ διασχόντες ὡς δύο στάδια τῆς Φιλίππου παρεmicroβολῆς διεπέmicroποντο καὶ διελέγοντο περὶ τῶν ἐνεστώτων [7] τὸ microὲν οὖν πρῶτον ὁ βασιλεὺς πάντας ἐξέπεmicroπε τοὺς ἥκοντας παρὰ τῶν συmicromicroάχων κελεύσας ἐπὶ τούτοις προτείνειν τὴν εἰρήνην τοῖς Αἰτωλοῖς ὥστrsquo ἔχειν ἀmicroφοτέρους ἃ νῦν ἔχουσιmiddot [8] δεξαmicroένων δὲ τῶν Αἰτωλῶν ἑτοίmicroως τὸ λοιπὸν ἤδη περὶ τῶν κατὰ microέρος συνεχεῖς ἐγίνοντο διαποστολαὶ πρὸς ἀλλήλους ὧν τὰς microὲν πλείους παρήσοmicroεν διὰ τὸ microηδὲν ἔχειν ἄξιον microνήmicroης [9] τῆς δrsquo Ἀγελάου τοῦ Ναυπακτίου παραινέσεως ποιησόmicroεθα microνήmicroην ᾗ κατὰ τὴν πρώτην ἔντευξιν ἐχρήσατο πρός τε τὸν βασιλέα καὶ τοὺς παρόντας συmicromicroάχους [1041] ὃς ἔφη δεῖν microάλιστα microὲν microηδέποτε πολεmicroεῖν τοὺς Ἕλληνας ἀλλήλοις ἀλλὰ microεγάλην χάριν ἔχειν τοῖς θεοῖς εἰ λέγοντες ἓν καὶ ταὐτὸ πάντες καὶ συmicroπλέκοντες τὰς χεῖρας καθάπερ οἱ τοὺς ποταmicroοὺς διαβαίνοντες δύναιντο τὰς τῶν βαρβάρων ἐφόδους ἀποτριβόmicroενοι συσσώζειν σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰς πόλεις [2] οὐ microὴν ἀλλrsquo εἰ τὸ παράπαν τοῦτο microὴ δυνατόν κατά γε τὸ παρὸν ἠξίου συmicroφρονεῖν καὶ φυλάττεσθαι προϊδοmicroένους τὸ βάρος τῶν στρατοπέδων καὶ τὸ microέγεθος τοῦ συνεστῶτος πρὸς ταῖς δύσεσι πολέmicroουmiddot [3] δῆλον γὰρ εἶναι παντὶ τῷ καὶ microετρίως περὶ τὰ κοινὰ σπουδάζοντι καὶ νῦν ὡς ἐάν τε Καρχηδόνιοι Ῥωmicroαίων ἐάν τε Ῥωmicroαῖοι Καρχηδονίων περιγένωνται τῷ πολέmicroῳ διότι κατrsquo οὐδένα τρόπον εἰκός ἐστι τοὺς κρατήσαντας ἐπὶ ταῖς Ἰταλιωτῶν καὶ Σικελιωτῶν microεῖναι δυναστείαις ἥξειν δὲ καὶ διατείνειν τὰς ἐπιβολὰς καὶ δυνάmicroεις αὑτῶν πέρα τοῦ δέοντος [4] διόπερ ἠξίου πάντας microὲν φυλάξασθαι τὸν καιρόν microάλιστα δὲ Φίλιππον [5] εἶναι δὲ φυλακήν ἐὰν ἀφέmicroενος τοῦ καταφθείρειν τοὺς Ἕλληνας καὶ ποιεῖν εὐχειρώτους τοῖς ἐπιβαλλοmicroένοις κατὰ τοὐναντίον ὡς ὑπὲρ ἰδίου σώmicroατος βουλεύηται καὶ καθόλου πάντων τῶν τῆς Ἑλλάδος microερῶν ὡς οἰκείων καὶ προσηκόντων αὑτῷ ποιῆται πρόνοιανmiddot [6] τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον χρωmicroένου τοῖς πράγmicroασι τοὺς microὲν Ἕλληνας εὔνους ὑπάρχειν αὐτῷ καὶ βεβαίους συναγωνιστὰς πρὸς τὰς ἐπιβολάς τοὺς δrsquo ἔξωθεν ἧττον ἐπιβουλεύσειν αὐτοῦ τῇ δυναστείᾳ καταπεπληγmicroένους τὴν τῶν Ἑλλήνων πρὸς αὐτὸν πίστιν [7] εἰ δὲ πραγmicroάτων ὀρέγεται πρὸς τὰς δύσεις βλέπειν αὐτὸν ἠξίου καὶ τοῖς ἐν Ἰταλίᾳ συνεστῶσι πολέmicroοις προσέχειν τὸν νοῦν ἵνα γενόmicroενος ἔφεδρος ἔmicroφρων πειραθῇ σὺν καιρῷ τῆς τῶν ὅλων ἀντιποιήσασθαι δυναστείας [8] εἶναι δὲ τὸν ἐνεστῶτα καιρὸν οὐκ ἀλλότριον τῆς ἐλπίδος ταύτης [9] τὰς δὲ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαφορὰς καὶ τοὺς πολέmicroους εἰς τὰς ἀναπαύσεις αὐτὸν ὑπερτίθεσθαι παρεκάλει καὶ microάλιστα σπουδάζειν περὶ τούτου τοῦ microέρους ἵνrsquo ἔχῃ τὴν ἐξουσίαν ὅταν βούληται καὶ διαλύεσθαι καὶ πολεmicroεῖν πρὸς αὐτούςmiddot [10] ὡς ἐὰν ἅπαξ τὰ προφαινόmicroενα νῦν ἀπὸ τῆς ἑσπέρας νέφη προσδέξηται τοῖς κατὰ τὴν Ἑλλάδα τόποις ἐπιστῆναι καὶ λίαν ἀγωνιᾶν ἔφη microὴ τὰς ἀνοχὰς καὶ τοὺς πολέmicroους καὶ καθόλου τὰς παιδιάς ἃς νῦν παίζοmicroεν πρὸς ἀλλήλους ἐκκοπῆναι

47

συmicroβῇ πάντων ἡmicroῶν ἐπὶ τοσοῦτον [11] ὥστε κἂν εὔξασθαι τοῖς θεοῖς ὑπάρχειν ἡmicroῖν τὴν ἐξουσίαν ταύτην καὶ πολεmicroεῖν ὅταν βουλώmicroεθα καὶ διαλύεσθαι πρὸς ἀλλήλους καὶ καθόλου κυρίους εἶναι τῶν ἐν αὑτοῖς ἀmicroφισβητουmicroένων

[1051] Ὁ microὲν οὖν Ἀγέλαος τοιαῦτα διαλεχθεὶς πάντας microὲν παρώρmicroησε τοὺς συmicromicroάχους πρὸς τὰς διαλύσεις microάλιστα δὲ τὸν Φίλιππον οἰκείοις χρησάmicroενος λόγοις πρὸς τὴν ὁρmicroὴν αὐτοῦ τὴν ἤδη προκατεσκευασmicroένην ὑπὸ τῶν τοῦ Δηmicroητρίου παραινέσεων [2] διόπερ ἀνθοmicroολογησάmicroενοι πρὸς σφᾶς ὑπὲρ τῶν κατὰ microέρος καὶ κυρώσαντες τὰς διαλύσεις ἐχωρίσθησαν κατάγοντες εἰς τὰς οἰκείας ἕκαστοι πατρίδας εἰρήνην ἀντὶ πολέmicroου[3] Ταῦτα δὲ πάντα συνέβη γενέσθαι κατὰ τὸν τρίτον ἐνιαυτὸν τῆς ἑκατοστῆς καὶ τετταρακοστῆς ὀλυmicroπιάδος λέγω δὲ τὴν τῶν Ῥωmicroαίων περὶ Τυρρηνίαν microάχην καὶ τὴν Ἀντιόχου περὶ Κοίλην Συρίαν ἔτι δὲ τὰς Ἀχαιῶν καὶ Φιλίππου πρὸς Αἰτωλοὺς διαλύσεις

4 2 Οι Αιγύπτ ιο ι κα ι η microάχη στη Ραφία [ 2 1 7 π Χ ]

Πολύβιος V1071-312 Πτολεmicroαίῳ γε microὴν εὐθέως ἀπὸ τούτων τῶν καιρῶν συνέβαινε γίνεσθαι τὸν πρὸς τοὺς Αἰγυπτίους πόλεmicroον ὁ γὰρ προειρηmicroένος βασιλεὺς καθοπλίσας τοὺς Αἰγυπτίους ἐπὶ τὸν πρὸς Ἀντίοχον πόλεmicroον πρὸς microὲν τὸ παρὸν ἐνδεχοmicroένως ἐβουλεύσατο τοῦ δὲ microέλλοντος ἠστόχησεmiddot φρονηmicroατισθέντες γὰρ ἐκ τοῦ περὶ Ῥαφίαν προτερήmicroατος οὐκέτι τὸ προσταττόmicroενον οἷοί τrsquo ἦσαν ὑποmicroένειν ἀλλrsquo ἐζήτουν ἡγεmicroόνα καὶ πρόσωπον ὡς ἱκανοὶ βοηθεῖν ὄντες αὑτοῖς ὃ καὶ τέλος ἐποίησαν οὐ microετὰ πολὺν χρόνον

4 3 Λόγος του Ακαρνάνα Λυκ ίσκου στη Σπάρτη [ 2 1 1 π Χ ] Πολύβιος IX321-3 + 377-10 + 381-397 microετὰ δὲ ταῦτα Λυκίσκος ὁ τῶν Ἀκαρνάνων

πρεσβευτὴς εἰσελθὼν τὸ microὲν πρῶτον ἐπέσχε θεωρῶν τοὺς πολλοὺς ἐν αὑτοῖς διαλαλοῦντας ὑπὲρ τῶν προειρηmicroένων [2] ἐπεὶ δέ ποτε καθησύχασαν οὕτως πως ἤρξατο τοῦ λέγειν [3] Ἡmicroεῖς ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι παρεγενόmicroεθα microὲν ὑπὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἀπεσταλmicroένοι πρὸς ὑmicroᾶς microετέχοντες δὲ σχεδὸν ἀεί ποτε Μακεδόσι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων καὶ τὴν πρεσβείαν ταύτην κοινὴν ὑπολαmicroβάνοmicroεν ἡmicroῖν ὑπάρχειν καὶ Μακεδόσιν [377] νῦν δὲ περὶ δουλείας ἐνίσταται πόλεmicroος τοῖς Ἕλλησι πρὸς ἀλλοφύλους ἀνθρώπους [8] οὓς ὑmicroεῖς δοκεῖτε microὲν ἐπισπᾶσθαι κατὰ Φιλίππου λελήθατε δὲ κατὰ σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασmicroένοι καὶ κατὰ πάσης Ἑλλάδος [9] ὥσπερ γὰρ οἱ κατὰ τὰς πολεmicroικὰς περιστάσεις βαρυτέρας ἐπαγόmicroενοι φυλακὰς εἰς τὰς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάmicroεως χάριν τῆς ἀσφαλείας ἅmicroα τὸν ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καὶ ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτοὺς ταῖς τῶν φίλων ἐξουσίαις τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ νῦν Αἰτωλοὶ διανοοῦνται [10] βουλόmicroενοι γὰρ περιγενέσθαι Φιλίππου καὶ ταπεινῶσαι Μακεδόνας λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάmicroενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπὸ τῆς ἑσπέρας ὃ κατὰ microὲν τὸ παρὸν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι κατὰ δὲ τὸ συνεχὲς πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι microεγάλων κακῶν αἴτιον

[381] Ἅπαντας microὲν οὖν δεῖ τοὺς Ἕλληνας προϊδέσθαι τὸν ἐπιφερόmicroενον καιρόν microάλιστα δὲ Λακεδαιmicroονίους [2] ἐπεὶ τίνος χάριν ὑπολαmicroβάνετε τοὺς ὑmicroετέρους προγόνους ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καθ οὓς καιροὺς ὁ Ξέρξης ἀπέστειλε πρεσβευτὴν πρὸς ὑmicroᾶς ὕδωρ καὶ γῆν αἰτούmicroενος ἀπώσαντας εἰς τὸ φρέαρ τὸν παραγεγονότα καὶ προσεπιβαλόντας τῆς γῆς κελεύειν ἀπαγγεῖλαι τῷ Ξέρξῃ διότι παρὰ Λακεδαιmicroονίων ἔχει τὰ κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ὕδωρ καὶ γῆν [3] τίνος πάλιν ἐθελοντὴν καὶ προδήλως ἐξορmicroᾶν ἀποθανουmicroένους τοὺς περὶ Λεωνίδην [4] ἆρrsquo οὐχ ἵνα δόξωσι microὴ microόνον ὑπὲρ τῆς αὑτῶν ἀλλὰ καὶ περὶ τῆς τῶν ἄλλων Ἑλλήνων ἐλευθερίας προκινδυνεύειν [5] ἄξιόν γε τοιούτων ἀνδρῶν ἀπογόνους ὑπάρχοντας κἄπειτα νῦν συmicromicroαχίαν ποιησαmicroένους τοῖς βαρβάροις στρατεύειν microετ ἐκείνων καὶ

12 Walbank 1993 163

48

πολεmicroεῖν Ἠπειρώταις Ἀχαιοῖς Ἀκαρνᾶσι Βοιωτοῖς Θετταλοῖς σχεδὸν πᾶσι τοῖς Ἕλλησι πλὴν Αἰτωλῶν [6] τούτοις microὲν οὖν ἔθος ἐστὶ ταῦτα πράττειν καὶ microηδὲν αἰσχρὸν νοmicroίζειν εἰ microόνον πρόσεστι τὸ πλεονεκτεῖν οὐ microὴν ὑmicroῖν [7] καὶ τί δήποτε προσδοκᾶν δεῖ τούτους ἀπεργασοmicroένους ἐπεὶ τὴν Ῥωmicroαίων προσειλήφασι συmicromicroαχίαν [8] οἵ γε τῆς Ἰλλυριῶν ἐπιλαβόmicroενοι ῥοπῆς καὶ βοηθείας κατὰ microὲν θάλατταν βιάζεσθαι καὶ παρασπονδεῖν ἐπεβάλοντο Πύλον κατὰ δὲ γῆν ἐπολιόρκησαν microὲν τὴν Κλειτορίων πόλιν ἐξηνδραποδίσαντο δὲ τὴν Κυναιθέων [9] καὶ πρότερον microὲν Ἀντιγόνῳ καθάπερ ἐπάνω προεῖπον ἐποιήσαντο συνθήκας οὗτοι περί τε τοῦ τῶν Ἀχαιῶν καὶ τοῦ τῶν Ἀκαρνάνων ἔθνους νῦν δὲ πεποίηνται πρὸς Ῥωmicroαίους κατὰ πάσης τῆς Ἑλλάδος

[391] Ἃ τίς οὐκ ἂν πυθόmicroενος ὑπίδοιτο microὲν τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον microισήσαι δὲ τὴν Αἰτωλῶν ἀπόνοιαν ὅτι τοιαύτας ἐθάρρησαν ποιήσασθαι συνθήκας [2] ἤδη παρῄρηνται microὲν Ἀκαρνάνων Οἰνιάδας καὶ Νᾶσονmiddot κατέσχον δὲ πρώην τὴν τῶν ταλαιπώρων Ἀντικυρέων πόλιν ἐξανδραποδισάmicroενοι microετὰ Ῥωmicroαίων αὐτήν [3] καὶ τὰ microὲν τέκνα καὶ τὰς γυναῖκας ἀπάγουσι Ῥωmicroαῖοι πεισόmicroενα δῆλον [ὅτι] ἅπερ εἰκός ἐστι πάσχειν τοῖς ὑπὸ τὰς τῶν ἀλλοφύλων πεσοῦσιν ἐξουσίαςmiddot τὰ δ ἐδάφη κληρονοmicroοῦσι τῶν ἠτυχηκότων Αἰτωλοί [4] καλόν γε ταύτης τῆς συmicromicroαχίας microετασχεῖν κατὰ προαίρεσιν ἄλλως τε καὶ Λακεδαιmicroονίους ὑπάρχοντας [5] οἵ γε Θηβαίους τοὺς κατ ἀνάγκην ἡσυχίαν ἄγειν βουλευσαmicroένους microόνους τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν τῶν Περσῶν ἔφοδον ἐψηφίσαντο δεκατεύσειν τοῖς θεοῖς κρατήσαντες τῷ πολέmicroῳ τῶν βαρβάρων [6] Καλὸν microὲν οὖν ὦ ἄνδρες Λακεδαιmicroόνιοι καὶ πρέπον ὑmicroῖν ἐστι τὸ microνησθέντας microὲν τῶν προγόνων εὐλαβηθέντας δὲ τὴν Ῥωmicroαίων ἔφοδον ὑπιδοmicroένους δὲ τὴν Αἰτωλῶν κακοπραγmicroοσύνην τὸ δὲ microέγιστον τῶν ἐξ Ἀντιγόνου γεγονότων microνησθέντας ἔτι καὶ νῦν microισοπονηρῆσαι καὶ τὴν microὲν Αἰτωλῶν ἀποστραφῆναι φιλίαν Ἀχαιοῖς δὲ καὶ Μακεδόσι κοινωνῆσαι τῶν αὐτῶν ἐλπίδων [7] εἰ δrsquo ἄρα πρὸς τοῦτό τινες ἀντιπράττουσι τῶν πλεῖον δυναmicroένων παρrsquo ὑmicroῖν πρός γε τὴν ἡσυχίαν ὁρmicroήσατε καὶ microὴ microετάσχητε τῆς τούτων ἀδικίας

4 4 Η δ ιακήρυξη της ελευθερ ίας των Ελλήνων από τον Τίτο Φλαmicro ι ν ί ν ο [ 1 9 6 π Χ ]

Πολύβιος XVIII4613 Δοξάντων δὲ τούτων καὶ τῆς Ἰσθmicroίων πανηγύρεως ἐπελθούσης καὶ σχεδὸν ἀπὸ πάσης τῆς οἰκουmicroένης τῶν ἐπιφανεστάτων ἀνδρῶν συνεληλυθότων διὰ τὴν προσδοκίαν τῶν ἀποβησοmicroένων πολλοὶ καὶ ποικίλοι καθ ὅλην τὴν πανήγυριν ἐνέπιπτον λόγοι [2] τῶν microὲν ἀδύνατον εἶναι φασκόντων Ῥωmicroαίους ἐνίων ἀποστῆναι τόπων καὶ πόλεων τῶν δὲ διοριζοmicroένων ὅτι τῶν microὲν ἐπιφανῶν εἶναι δοκούντων τόπων ἀποστήσονται τοὺς δὲ φαντασίαν microὲν ἔχοντας ἐλάττω χρείαν δὲ τὴν αὐτὴν παρέχεσθαι δυναmicroένους καθέξουσι [3] Καὶ τούτους εὐθέως ἐπεδείκνυσαν αὐτοὶ καθ αὑτῶν διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους εὑρεσιλογίας [4] Τοιαύτης δ οὔσης ἐν τοῖς ἀνθρώποις τῆς ἀπορίας ἁθροισθέντος τοῦ πλήθους εἰς τὸ στάδιον ἐπὶ τὸν ἀγῶνα προελθὼν ὁ κῆρυξ καὶ κατασιωπησάmicroενος τὰ πλήθη διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τόδε τὸ κήρυγmicro ἀνηγόρευσεν [5] bdquoἩ σύγκλητος ἡ Ῥωmicroαίων καὶ Τίτος Κοι ντιος στρατηγὸς ὕπατος καταπολεmicroήσαντες βασιλέα Φίλιππον καὶ Μακεδόνας ἀφιᾶσιν ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς πατρίοις Κορινθίους Φωκέας Λοκρούς Εὐβοεῖς Ἀχαιοὺς τοὺς Φθιώτας Μάγνητας Θετταλούς Περραιβούςldquo [6] Κρότου δ ἐν ἀρχαῖς εὐθέως ἐξαισίου γενοmicroένου τινὲς microὲν οὐδ ἤκουσαν τοῦ κηρύγmicroατος τινὲς δὲ πάλιν ἀκούειν ἐβούλοντο [7] Τὸ δὲ πολὺ microέρος τῶν ἀνθρώπων διαπιστούmicroενον καὶ δοκοῦν ὡς ἂν εἰ καθ ὕπνον ἀκούειν τῶν λεγοmicroένων διὰ τὸ παράδοξον τοῦ συmicroβαίνοντος [8] πᾶς τις ἐξ ἄλλης ὁρmicroῆς ἐβόα προάγειν τὸν κήρυκα καὶ τὸν σαλπικτὴν εἰς microέσον τὸ στάδιον καὶ λέγειν πάλιν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ βουλοmicroένων τῶν ἀνθρώπων microὴ microόνον ἀκούειν ἀλλὰ καὶ βλέπειν τὸν λέγοντα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν ἀναγορευοmicroένων [9] Ὡς δὲ πάλιν ὁ κῆρυξ

13 Πρβ Walbank 1993 133-134

49

προελθὼν εἰς τὸ microέσον καὶ κατασιωπησάmicroενος διὰ τοῦ σαλπικτοῦ τὸν θόρυβον ἀνηγόρευσε ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως τοῖς πρόσθεν τηλικοῦτον συνέβη καταρραγῆναι τὸν κρότον ὥστε καὶ microὴ ῥᾳδίως ἂν ὑπὸ τὴν ἔννοιαν ἀγαγεῖν τοῖς νῦν ἀκούουσι τὸ γεγονός [10] Ὡς δέ ποτε κατέληξεν ὁ κρότος τῶν microὲν ἀθλητῶν ἁπλῶς οὐδεὶς οὐδένα λόγον εἶχεν ἔτι πάντες δὲ διαλαλοῦντες οἱ microὲν ἀλλήλοις οἱ δὲ πρὸς σφᾶς αὐτούς οἷον εἰ παραστατικοὶ τὰς διανοίας ἦσαν [11] ᾟ καὶ microετὰ τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς χαρᾶς microικροῦ διέφθειραν τὸν Τίτον εὐχαρι-στοῦντες [12] οἱ microὲν γὰρ ἀντοφθαλmicroῆσαι κατὰ πρόσωπον καὶ σωτῆρα προσφωνῆσαι βουλόmicroενοι τινὲς δὲ τῆς δεξιᾶς ἅψασθαι σπουδάζοντες οἱ δὲ πολλοὶ στεφάνους ἐπιρριπτοῦντες καὶ ληmicroνίσκους παρ ὀλίγον διέλυσαν τὸν ἄνθρωπον [13] Δοκούσης δὲ τῆς εὐχαριστίας ὑπερβολικῆς γενέσθαι θαρρῶν ἄν τις εἶπε διότι πολὺ καταδεεστέραν εἶναι συνέβαινε τοῦ τῆς πράξεως microεγέθους [14] Θαυmicroαστὸν γὰρ ἦν καὶ τὸ Ῥωmicroαίους ἐπὶ ταύτης γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ τὸν ἡγούmicroενον αὐτῶν Τίτον ὥστε πᾶσαν ὑποmicroεῖναι δαπάνην καὶ πάντα κίνδυνον χάριν τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας microέγα δὲ καὶ τὸ δύναmicroιν ἀκόλουθον τῇ προαιρέσει προσενέγκασθαι [15] τούτων δὲ microέγιστον ἔτι τὸ microηδὲν ἐκ τῆς τύχης ἀντιπαῖσαι πρὸς τὴν ἐπιβολήν ἀλλ ἁπλῶς ἅπαντα πρὸς ἕνα καιρὸν ἐκδραmicroεῖν ὥστε διὰ κηρύγmicroατος ἑνὸς ἅπαντας καὶ τοὺς τὴν Ἀσίαν κατοικοῦντας Ἕλληνας καὶ τοὺς τὴν Εὐρώπην ἐλευθέρους ἀφρουρήτους ἀφορολογήτους γενέσθαι νόmicroοις χρωmicroένους τοῖς ἰδίοις

4 5 Οι ρυθmicro ί σ ε ι ς των Ρωmicroα ίων microετά τη microάχη της Πύδνας [ 1 6 8

π Χ ] Livius XLV 293-308 + 321-8 + 331-814 Silentio per praeconem facto Paulus Latine

quae senatui quae sibi ex consilii sentential visa essent pronuntiavit Ea Cn Octauius praetor ndash nam et ipse aderat ndash interpretata sermone Graeco referebat [4] Omnium primum liberos esse iubere Macedonas habentis urbes easdem agrosque utentes legimus suis annuos creantis magistratus tributum dimidium eius quod pependissent regibus pendere populo Romano [5] Deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam unam fore et primam partem quod agri inter Strymonem et Nessum sit amnem [6] accessurum huic parti trans Nessum ad orientem versum qua Perseus tenuisset vicos castellan oppida praeter Aenum et Maroneam et Abdera cis Strymonem autem vergentia ad occasum Bisalticam omnen cum Heraclea quam Sinticen appellant [7] Secundam fore regionem quam ab ortu Strymo amplecteretur amnis praeter Sinticen Heracleam et Bisaltas ab occasuque Axius terminaret fluvius additis Paeonibus qui prope Axium flumen ad regionem orientis colerent [8] Tertia pars facta quam Axius ab oriente Peneus amnis ab occasu cingunt Ad septentrionem Bora mons obicitur Adiecta huic parti regio Paeonia qua ab occasu praeter Axium amnem porrigitur Edessa quoque et Beroea eodem concesserunt [9] Quarta region trans Boram montem una parte confinis Illyrico altera Epiro Capita regionum ubi concilia fierent primae regionis Amphipolim secunde Thessalonicen tertiae Pellam quartae Pelagoniam fecit Eo concilia suae cuiusque regionis indici pecuniam conferri ibi magistratus creari iussit [10] Pronuntiavit deinde neque conubium neque commercium agrorum aedificiorumque inter se placere cuiquam extra fines regionis suae esse [11] Metalla quoque auri atque argenti non exerceri [nec] ferri et aeris permitti Vectigal exercentibus dimidium eius inpositum quod pependissent regi Et sale invecto uti vetuit [12] Dardanis repetentibus Paeoniam quod et sua fuisset et continens esset finibus suis omnibus dare libertatem pronuntiavit qui sub regno Persei fuissent [13] Post non impetratam Paeoniam salis commercium dedit Tertiae regioni imperavit ut Stobos Paeoniae deveherent pretiumque statuit [14] Navalem materiam et ipsos

14 Πρβ Walbank 1993 346-348

50

caedere et alios pati vetuit Regionibus quae adfines barbaris essent ndash excepta autem tertia omes erant - permisit ut praesidia armata in finibus extremis haberent

[301] Haec pronuntiata primo die conventus varie adfecerunt animos Libertas praeter spem data adrexit et levatum annuum vectigal [2] regionatim commercio interruptis sua videri lacerata tamquam animali in artus alterum alterius indigentis distracto Adeo quanta Macedonia esset quam divisui facilis quam se ipsa quaeque contenta pars esset Macedones quoque ignorabant [3] Pars prima Bisaltas habet fortissimos viros ndash trans Nessum amnem incolunt et circa Strymonem - et multas frugum proprietates et metalla et opportunitatem Amphipolis quae obiecta claudit omnes ab oriente sole in Macedoniam aditus [4] Secunda pars celeberrimas urbes Thessalonicen et Cassandream habet ad hoc Pallenen fertilem ac frugiferam terram maritimas quoque opportunitates ei praebent portus ad Toronen ac montem Atho Aeneamque et Acanthum alii ad Thessaliam insulamque Euboeam alii ad Hellespontum opportune versi [5] Tertia regio nobilis urbes Edessam et Beroeam et Pellam habet et Vettiorum bellicosam gentem incolas quoque permultos Gallos et Illyrios impigros cultores [6] Quartam regionem Eordaei et Lyncestae et Pelagones incolunt iuncta his Atintania et Tymphaeis et Elimiotis [7] Frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est cultorum quoque ingenia terrae similia habet Ferociores eos et accolae barbari faciunt nunc bello exercentes nunc in pace miscentes ritus suos [8] Divisa itaque Macedonia partium usibus separatis quanta universa esset ostendit hellip

[321] His rerum externarum cognitionibus interpositis Macedonum rursus advocatum concilium [2] pronuntiatum quod ad statum Macedoniae pertinebat senatores quos synhedros vocant legendos esse quorum consilio res publica administraretur [3] Nomina deinde sunt recitata principum Macedonum quos cum liberis maioribus quam quindecim annos natis praecedere in Italiam placeret [4] id prima specie saevum mox apparuit multitudini Macedonum pro libertate sua esse factum Nominati sunt enim regis amici purpuratique duces exercituum praefecti navium aut praesidiorum servire regi humiliter aliis superbe imperare adsueti [5] praedivites alii alii quos fortuna non aequarent his sumptibus pares Regius omnibus victus vestitusque nulli civilis animus neque legum neque libertatis aequae patiens [6] Omnes igitur qui in aliquis ministeriis legiis etiam qui in legationibus fuerant iussi Macedonia excedere atque in Italiam ire qui non paruisset imperio mors denuntiata [7] Leges Macedoniae dedit cum tanta cura ut non hostibus victis sed sociis bene meritis dare videretur et quas ne usus quidem longo tempore qui unus est legum corrector experiendo argueret [8] Ab seriis rebus ludicrum quod ex multo ante praeparato et in Asiae civitates et ad reges missis qui denuntiarent et cum circumiret ipse Graeciae civitates indixerat principibus magno apparatu Amphipoli fecit hellip

[331] Edito ludicro clupeisque aereis in naves inpositis cetera omnis generis arma cumulata in ingentem acervum [2] precatus Martem Minervam Luamque matrem et ceteros deos quibus spolia hostium dicare ius fasque est ipse imperator face subdita succendit deinde circumstantes tribuni militum pro se quisque ignes coniecerunt [3] Notata est in illo conventu Europae Asiaeque undique partim ad gratulationem partim ad spectaculum contracta multitudine tantis navalibus terrestribusque exercitibus [4] ea copia rerum ea vilitas annonae ut et privatis et civitatibus et gentibus dona data pleraque eius generis sint ab imperatore non in usum praesentem sed etiam quod domos aveherent [5] Spectaculo fuit ei quae venerat turbae non scaenicum magis ludicrum non certamina hominum aut curricula equorum quam praeda Macedonica omnis ut viseretur exposita statuarum tabularumque et

51

textilium et vasorum ex auro et argento et aere et ebore factorum ingenti cura in ea regia [6] ut non in praesentem modo speciem qualibus referta regia Alexandrae erat sed in perpetuum usum fierent [7] Haec in classem inposita devehenda Romam Cn Octavio data Paulus benigne legatis dimissis transgressus Strymonem mille passuum ab Amphipoli castra posuit inde profectus Pellam quinto die pervenit [8] Praetergressus urbem ad Pellaeum quod vocant biduum moratus P Nasicam et Q Maximum filium cum parte copiarum ad depopulandos Illyrios qui Persea iuverant bello misit iussos ad Oricum sibi occurrere ipse Epirum petens quintis decimis castris Passaronem pervenit

4 6 Ρωmicroα ϊκό τελεσ ίγραφο στον Αντ ίοχο Δ΄ [ 1 6 8 π Χ ] Πολύβιος XXIX 2715 Ὅτι τοῦ Ἀντιόχου πρὸς Πτολεmicroαῖον ἕνεκεν τοῦ Πηλούσιον κατασχεῖν

ἀφικοmicroένου [2] ὁ Ποπίλιος ὁ τῶν Ῥωmicroαίων στρατηγός τοῦ βασιλέως πόρρωθεν ἀσπαζοmicroένου διὰ τῆς φωνῆς καὶ τὴν δεξιὰν προτείνοντος πρόχειρον ἔχων τὸ δελτάριον ἐν ᾧ τὸ τῆς συγκλήτου δόγmicroα κατετέτακτο προύτεινεν αὐτῷ καὶ τοῦτrsquo ἐκέλευσε πρῶτον ἀναγνῶναι τὸν Ἀντίοχον [3] ὡς microὲν ἐmicroοὶ δοκεῖ microὴ πρότερον ἀξιώσας τὸ τῆς φιλίας σύνθηmicroα ποιεῖν πρὶν ἢ τὴν προαίρεσιν ἐπιγνῶναι τοῦ δεξιουmicroένου πότερα φίλιος ἢ πολέmicroιός ἐστιν [4] ἐπεὶ δrsquo ὁ βασιλεὺς ἀναγνοὺς ἔφη βούλεσθαι microεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπὲρ τῶν προσπεπτωκότων ἀκούσας ὁ Ποπίλιος ἐποίησε πρᾶγmicroα βαρὺ microὲν δοκοῦν εἶναι καὶ τελέως ὑπερήφανονmiddot [5] ἔχων γὰρ πρόχειρον ἀmicroπελίνην βακτηρίαν περιέγραφε τῷ κλήmicroατι τὸν Ἀντίοχον ἐν τούτῳ τε τῷ γύρῳ τὴν ἀπόφασιν ἐκέλευσε δοῦναι περὶ τῶν γεγραmicromicroένωνmiddot [6] ὁ δὲ βασιλεὺς ξενισθεὶς τὸ γινόmicroενον καὶ τὴν ὑπεροχήν βραχὺν χρόνον ἐναπορήσας ἔφη ποιήσειν πᾶν τὸ παρακαλούmicroενον ὑπὸ Ῥωmicroαίων οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον τότε τὴν δεξιὰν αὐτοῦ λαmicroβάνοντες ἅmicroα πάντες ἠσπάζοντο φιλοφρόνως [7] ἦν δὲ τὰ γεγραmicromicroένα λύειν ἐξ αὐτῆς τὸν πρὸς Πτολεmicroαῖον πόλεmicroον [8] διὸ καὶ δοθεισῶν αὐτῷ τακτῶν ἡmicroερῶν οὗτος microὲν ἀπῆγε τὰς δυνάmicroεις εἰς τὴν Συρίαν βαρυνόmicroενος καὶ στένων εἴκων δὲ τοῖς καιροῖς κατὰ τὸ παρόνmiddot [9] οἱ δὲ περὶ τὸν Ποπίλιον καταστησάmicroενοι τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ παρακαλέσαντες τοὺς βασιλεῖς ὁmicroονοεῖν ἅmicroα δὲ προστάξαντες αὐτοῖς Πολυάρατον ἀναπέmicroπειν εἰς Ῥώmicroην ἀνέπλευσαν ἐπὶ τῆς Κύπρου βουλόmicroενοι καὶ τὰς ἐκεῖ καθυπαρχούσας δυνάmicroεις ἐκβαλεῖν ἐκ τῆς νήσου κατὰ σπουδήν [10] ἀφικόmicroενοι δὲ καὶ καταλαβόντες ἡττηmicroένους microάχῃ τοὺς τοῦ Πτολεmicroαίου στρατηγοὺς καὶ καθόλου φερόmicroενα τὰ κατὰ τὴν Κύπρον ἄνω καὶ κάτω ταχέως ἀνέστησαν τὸ στρατόπεδον ἐκ τῆς χώρας καὶ παρήδρευσαν ἕως ἀπέπλευσαν αἱ δυνάmicroεις ἐπὶ Συρίας [11] καὶ Ῥωmicroαῖοι microὲν ὅσον οὔπω καταπεπονηmicroένην τὴν Πτολεmicroαίου βασιλείαν τούτῳ τῷ τρόπῳ διέσωσαν [12] τῆς τύχης οὕτω βραβευούσης τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroατα καὶ τοὺς Μακεδόνας ὥστε καὶ πρὸς τὸν ἔσχατον καιρὸν ἐλθόντα τὰ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν καὶ τὴν ὅλην Αἴγυπτον παρὰ τοῦτο πάλιν ὀρθωθῆναι παρὰ τὸ φθάσαι κριθέντα τὰ κατὰ τὸν Περσέα πράγmicroαταmiddot [13] microὴ γὰρ γενοmicroένου τούτου καὶ πιστευθέντος οὐκ ἄν microοι δοκεῖ πειθαρχῆσαι τοῖς ἐπιταττοmicroένοις Ἀντίοχος

4 7 Η πολ ιτ ική δ ιαθήκη του Πτολεmicroα ίου V I I Ευεργέτη Β΄ [ 1 5 5 π Χ ]

SEG IX 7 [πρβ R K Sherk Rome and the Greek to the Death of Augustsus Translated Documents of Greece and Rome Καίmicroπριτζ 1984 30-31 αρ 31 = SEG XLVIII 2056] Ἔτους πεντεκαιδεκάτου microηνὸς Λώιου Ἀγαθῆι Τύχηι Τάδε διέθετο βασιλεὺς Πτολεmicroαῖος βασιλέως Πτολεmicroαίου 4 καὶ βασιλίσσης Κλεοπάτρας θεῶν

15 Πρβ Walbank 1993 336-341

52

Ἐπιφανῶν ὁ νεώτερος ὧν καὶ τὰ ἀντίγραφα εἰς Ῥώmicroην ἐξαπέσταλται Εἴη microέν microοι microετὰ τῆς τῶν θεῶν εὐmicroενείας microετελθεῖν 8 καταξίως τοὺς συστησαmicroένους ἐπὶ microὲν τὴν ἀνόσιον ἐπιβουλὴν καὶ προελοmicroένους microὴ microόνον _ονyen τῆς βασιλείας ἀλλὰ καὶ τοῦ ζῆν στερῆσαί microε ἐάν δέ τι συmicroβαίνηι 12 τῶν κατrsquo ἄνθρωπον πρότερον ἢ διαδόχους ἀπολιπεῖν τῆς βασιλείας v καταλείπω Ῥωmicroαίοις τὴν καθήκουσάν microοι βασιλείαν οἷς ἀπrsquo ἀρχῆς τήν τε φιλίαν και τήν 16 συmicromicroαχίαν γνησίως συντετήρηκα τοῖς δrsquo αὐτοῖς παρακατατίθεmicroαι τὰ πράγmicroατα συντηρεῖν ἐνευχόmicroενος κατά τε τῶν θεῶν πάντων καὶ τῆς τῶν ἑαυτῶν εὐδοξίας ἐάν τινες 20 ἐπίωσιν ἢ ταῖς πόλεσιν ἢ τῆι χώραι βοηθεῖν κατά τήν φιλίαν καί συmicromicroαχίαν τήν _πρὸςyen πρός ἀλλήλους ἡmicroῖν γενοmicroένην καί τό δίκαιον παντί σθένει vacat 24 Μάρτυρας δέ τούτων ποιοῦmicroαι Δία τε τὸν Καπετώλιον καὶ τοὺς Μεγάλους θεοὺς καὶ τὸν Ἥλιον καὶ τὸν Ἀρχηγέτην Ἀπόλλωνα παρrsquo ὧι καὶ τὰ περὶ τούτων ἀνιέρωται γράmicromicroατα vacat Τύχηι τῆι Ἀγαθῆι vacat

4 8 Λόγος του στρατηγού των Αχα ιών Κριτόλαου [ 1 4 9 π Χ ]

Πολύβιος XXXVIII12-13 Ὁ δὲ Κόιντος ὁ Καικίλιος ἐν τῇ Μακεδονίᾳ τάδε πυνθανόmicroενος καὶ τὴν ἐν Πελοποννήσῳ γενοmicroένην ἀκρισίαν καὶ ταραχὴν ἐξέπεmicroψε πρεσβευτὰς Γνάιον Παπείριον καὶ τὸν νεώτερον Ποπίλιον Λαινᾶτον σὺν δὲ τούτοις Αὖλον Γαβίνιον καὶ Γάιον Φάννιονmiddot [2] οἳ καὶ συνηγmicroένων τῶν Ἀχαιῶν εἰς Κόρινθον κατὰ τύχην ἐλθόντες εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν καὶ παραχθέντες εἰς τὰ πλήθη διετίθεντο πολλοὺς οὗτοι καὶ φιλανθρώπους λόγους παραπλησίους τοῖς περὶ τὸν Σέξτον [3] πᾶσαν ἐνδεικνύmicroενοι φιλοτιmicroίαν χάριν τοῦ microὴ προβῆναι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς ὁλοσχερεστέραν ἀπέχθειαν πρὸς Ῥωmicroαίους microήτ ἐκ τῆς πρὸς Λακεδαιmicroονίους προφάσεως microήτε διὰ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἐκείνους ἀλλοτριότητος [4] ὧν οἱ microὲν πολλοὶ διακούοντες οὐδαmicroῶς ἀνείχοντο χλευάζοντες δὲ τοὺς πρέσβεις microετὰ θορύβου καὶ κραυγῆς ἐξέβαλον [5] καὶ γὰρ συνηθροίσθη πλῆθος ἐργαστηριακῶν καὶ βαναύσων ἀνθρώπων ὅσον οὐδέποτεmiddot πᾶσαι microὲν γὰρ ἐκορύζων αἱ πόλεις πανδηmicroεὶ δὲ καὶ microάλιστά πως ἡ τῶν Κορινθίων [6] ὀλίγοις δέ τισι καὶ λίαν ἤρεσκε τὰ λεγόmicroενα διὰ τῶν πρεσβευτῶν [7] ὁ δὲ Κριτόλαος ὥσπερ κατrsquo εὐχὴν ὑποθέσεως ἐπειληmicromicroένος καὶ θεάτρου συνενθουσιῶντος καὶ παρεστηκότος ταῖς διανοίαις κατανίστατο microὲν τῶν ἀρχόντων διέσυρε δὲ τοὺς ἀντιπολιτευοmicroένους ἐνεπαρρησιάζετο δὲ τοῖς τῶν Ῥωmicroαίων πρεσβευταῖς φάσκων βούλεσθαι microὲν Ῥωmicroαίων φίλος ὑπάρχειν [8] δεσπότας δrsquo οὐκ ἂν εὐδοκῆσαι κτησάmicroενος [9] καθόλου δὲ παρῄνει λέγων ὡς ἐὰν microὲν ἄνδρες ὦσιν οὐκ ἀπορήσουσι συmicromicroάχων ἐὰν δ ἀνδρόγυνοι κυρίων [10] καὶ πολλὰ δή τινα πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἐmicroπορεύων καὶ microεθοδευόmicroενος ἐκίνει καὶ παρώξυνε τοὺς ὄχλους [11] ἐποίει δ ἐmicroφάσεις καὶ περὶ τοῦ microὴ τυχόντως χρῆσθαι ταῖς ἐπιβολαῖς ἀλλὰ καὶ τῶν βασιλέων τινὰς καὶ τῶν πολιτευmicroάτων ἔνια κοινωνεῖν αὐτῷ τῆς προθέσεως

53

[131] τῶν δὲ τῆς γερουσίας βουλοmicroένων ἐπιλαmicroβάνεσθαι καὶ κωλύειν αὐτὸν τῶν τοιούτων λόγων περισπασάmicroενος τοὺς στρατιώτας κατανίστατο κελεύων προσελθεῖν ἐγγίσαι τολmicroῆσαί τινα microόνον ἅψασθαι τῆς χλαmicroύδος [2] καθόλου δ ἔφη πολὺν ἤδη χρόνον παρακατεσχηκὼς αὑτὸν οὐκέτι δύνασθαι καρτερεῖν ἀλλrsquo ἐρεῖν τὸ φαινόmicroενον [3] δεῖν γὰρ οὐ Λακεδαιmicroονίους οὐδὲ Ῥωmicroαίους ἀγωνιᾶν οὕτως ὡς τοὺς ἐξ αὐτῶν συνεργοῦντας τοῖς ἐχθροῖςmiddot εἶναι γάρ τινας τοὺς πλεῖον Ῥωmicroαίοις εὐνοοῦντας καὶ Λακεδαιmicroονίοις ἢ τοῖς σφετέροις πράγmicroασιν [4] καὶ τούτων πίστιν ἔφερενmiddot ἔφη γὰρ Εὐαγόραν τὸν Αἰγιέα καὶ τὸν Τριταιέα Στρατίον πάντα τὰ λεγόmicroενα δι ἀπορρήτων ἐν ταῖς συναρχίαις διασαφεῖν τοῖς περὶ τὸν Γνάιον [5] τοῦ δὲ Στρατίου συmicromicroεmicroιχέναι microὲν τοῖς ἀνθρώποις ὁmicroολογοῦντος καὶ microετὰ ταῦτα συmicromicroίξειν φάσκοντος φίλοις οὖσι καὶ συmicromicroάχοις ἀνηγγελκέναι δ ὁρκιζοmicroένου microηδὲν τῶν ἐν ταῖς συναρχίαις εἰρηmicroένων ὀλίγοι microέν τινες ἐπίστευον οἱ δὲ πλείους προσεδέχοντο τὰς διαβολάς [6] ὁ δὲ Κριτόλαος παροξύνας τοὺς ὄχλους διὰ τῆς τούτων κατηγορίας ἔπεισε τοὺς Ἀχαιοὺς πάλιν ψηφίσασθαι λόγῳ microὲν τὸν πρὸς Λακεδαιmicroονίους πόλεmicroον ἔργῳ δὲ τὸν πρὸς Ῥωmicroαίουςmiddot [7] καὶ προσεπεmicroέτρησεν ἕτερον ψήφισmicroα παράνοmicroον ὥστε κυρίους εἶναι τοὺς ἀνθρώπους οὓς [ἂν] ἐπὶ στρατηγίαν αἱρήσονταιmiddot δι οὗ τρόπου τινὰ microοναρχικὴν ἀνέλαβεν ἐξουσίαν

4 9 Η Καταστροφή της Κορ ί νθου κα ι ο ι επακόλουθες ρυθmicro ί σ ε ι ς

[ 1 4 6 π Χ ] Παυσανίας VII167-10 Ἀχαιῶν δὲ οἱ ἐς Κόρινθον ἀποσωθέντες microετὰ τὴν microάχην ἀπεδίδρασκον

ὑπὸ νύκτα εὐθύς ἀπεδίδρασκον δὲ καὶ αὐτῶν Κορινθίων οἱ πολλοί Μόmicromicroιος δὲ τὸ microὲν παραυτίκα ἀναπεπταmicroένων ὅmicroως τῶν πυλῶν ἐπεῖχεν ἐς τὴν Κόρινθον παρελθεῖν ὑποκαθῆσθαί τινα ἐντὸς τοῦ τείχους ὑποπτεύων ἐνέδραν τρίτῃ δὲ ἡmicroέρᾳ microετὰ τὴν microάχην ᾕρει τε κατὰ κράτος καὶ ἔκαιε Κόρινθον [8] τῶν δὲ ἐγκαταληφθέντων τὸ microὲν πολὺ οἱ Ῥωmicroαῖοι φονεύουσι γυναῖκας δὲ καὶ παῖδας ἀπέδοτο Μόmicromicroιος ἀπέδοτο δὲ καὶ οἰκέτας ὅσοι τῶν ἐς ἐλευθερίαν ἀφεθέντων καὶ microαχεσαmicroένων microετὰ Ἀχαιῶν microὴ εὐθὺς ὑπὸ τοῦ πολέmicroου τὸ ἔργον ἐτεθνήκεσαν ἀναθηmicroάτων δὲ καὶ τοῦ ἄλλου κόσmicroου τὰ microὲν microάλιστα ἀνήκοντα ἐς θαῦmicroα ἀνήγετο τὰ δὲ ἐκείνοις οὐχ ὁmicroοίου λόγου Φιλοποίmicroενι ὁ Μόmicromicroιος τῷ παρ Ἀττάλου στρατηγῷ δίδωσι καὶ ἦν Περγαmicroηνοῖς καὶ ἐς ἐmicroὲ ἔτι λάφυρα Κορίνθια [9] πόλεων δέ ὅσαι Ῥωmicroαίων ἐναντία ἐπολέmicroησαν τείχη microὲν ὁ Μόmicromicroιος κατέλυε καὶ ὅπλα ἀφῃρεῖτο πρὶν ἢ καὶ συmicroβούλους ἀποσταλῆναι παρὰ Ῥωmicroαίων ὡς δὲ ἀφίκοντο οἱ σὺν αὐτῷ βουλευσόmicroενοι ἐνταῦθα δηmicroοκρατίας microὲν κατέπαυε καθίστα δὲ ἀπὸ τιmicroηmicroάτων τὰς ἀρχάς καὶ φόρος τε ἐτάχθη τῇ Ἑλλάδι καὶ οἱ τὰ χρήmicroατα ἔχοντες ἐκωλύοντο ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι συνέδριά τε κατὰ ἔθνος τὰ ἑκάστων Ἀχαιῶν καὶ τὸ ἐν Φωκεῦσιν ἢ Βοιωτοῖς ἢ ἑτέρωθί που τῆς Ἑλλάδος κατελέλυτο ὁmicroοίως πάντα [10] ἔτεσι δέ οὐ πολλοῖς ὕστερον ἐτράποντο ἐς ἔλεον Ῥωmicroαῖοι τῆς Ἑλλάδος καί συνέδριά τε κατὰ ἔθνος ἀποδιδόασιν ἑκάστοις τὰ ἀρχαῖα καὶ τὸ ἐν τῇ ὑπερορίᾳ κτᾶσθαι ἀφῆκαν δὲ καὶ ὅσοις ἐπιβεβλήκει Μόmicromicroιος ζηmicroίαν Βοιωτούς τε γὰρ Ἡρακλεώταις καὶ Εὐβοεῦσι τάλαντα ἑκατὸν καὶ Ἀχαιοὺς Λακεδαιmicroονίοις διακόσια ἐκέλευσεν ἐκτῖσαι Τούτων microὲν δὴ ἄφεσιν παρὰ Ῥωmicroαίων εὕροντο Ἕλληνες ἡγεmicroὼν δὲ ἔτι καὶ ἐς ἐmicroὲ ἀπεστέλλετο Καλοῦσι δὲ οὐχ Ἑλλάδος ἀλλὰ Ἀχαΐας ἡγεmicroόνα οἱ Ῥωmicroαῖοι διότι ἐχειρώσαντο Ἕλληνας διrsquo Ἀχαιῶν τότε τοῦ Ἑλληνικοῦ προεστηκότων ὁ δὲ πόλεmicroος ἔσχεν οὗτος τέλος Ἀντιθέου microὲν Ἀθήνησιν ἄρχοντος Ὀλυmicroπιάδι δὲ ἑξηκοστῇ πρὸς ταῖς ἑκατόν ἥν ἐνίκα Διόδωρος Σικυώνιος

5 0 Η εξέγερση του Αριστόν ικου [ 1 3 3 - 1 2 9 π Χ ] Στράβων Γεωγραφικά C646-C647 [XIV138] Μετὰ δὲ Σmicroύρναν αἱ Λεῦκαι πολίχνιον ὃ

ἀπέστησεν Ἀριστόνικος microετὰ τὴν Ἀττάλου τοῦ φιλοmicroήτορος τελευτήν δοκῶν τοῦ γένους εἶναι τοῦ τῶν βασιλέων καὶ διανοούmicroενος εἰς ἑαυτὸν ποιεῖσθαι τὴν ἀρχήν ἐντεῦθεν microὲν οὖν ἐξέπεσεν ἡττηθεὶς ναυmicroαχίᾳ περὶ τὴν Κυmicroαίαν ὑπὸ Ἐφεσίων εἰς δὲ τὴν microεσόγαιαν ἀνιὼν ἤθροισε διὰ ταχέων πλῆθος ἀπόρων τε ἀνθρώπων καὶ δούλων ἐπacute ἐλευθερίᾳ κατακεκληmicroένων οὓς Ἡλιοπολίτας ἐκάλεσε Πρῶτον

54

microὲν οὖν παρεισέπεσεν εἰς Θυάτειρα εἶτrsquo Ἀπολλωνίδα ἔσχεν εἶτacute ἄλλων ἐφίετο φρουρίων οὐ πολὺν δὲ διεγένετο χρόνον ἀλλacute εὐθὺς αἵ τε πόλεις ἔπεmicroψαν πλῆθος καὶ Νικοmicroήδης ὁ Βιθυνὸς ἐπεκούρησε καὶ οἱ τῶν Καππαδόκων βασιλεῖς Ἔπειτα πρέσβεις Ῥωmicroαίων πέντε ἧκον καὶ microετὰ ταῦτα στρατιὰ καὶ ὕπατος Πόπλιος Κράσσος καὶ microετὰ ταῦτα Μάρκος Περπέρνας ὃς καὶ κατέλυσε τὸν πόλεmicroον ζωγρίᾳ λαβὼν τὸν Ἀριστόνικον καὶ ἀναπέmicroψας εἰς Ῥώmicroην Ἐκεῖνος microὲν οὖν ἐν τῷ δεσmicroωτηρίῳ κατέστρεψε τὸν βίον Περπέρναν δὲ νόσος διέφθειρε Κράσσος δὲ περὶ Λεύκας ἐπιθεmicroένων τινῶν ἔπεσεν ἐν microάχῃ Μάνιος δacute Ἀκύλλιος ἐπελθὼν ὕπατος microετὰ δέκα πρεσβευτῶν διέταξε τὴν ἐπαρχίαν εἰς τὸ νῦν ἔτι συmicromicroένον τῆς πολιτείας σχῆmicroα Μετὰ δὲ Λεύκας Φώκαια ἐν κόλπῳ περὶ δὲ ταύτης εἰρήκαmicroεν ἐν τῷ περὶ Μασσαλίας λόγῳ Εἶθrsquo οἱ ὅροι τῶν Ἰώνων καὶ τῶν Αἰολέων εἴρηται δὲ καὶ περὶ τούτων Ἐν δὲ τῇ microεσογαίᾳ τῆς Ἰωνικῆς παραλίας λοιπά ἐστι τὰ περὶ τὴν ὁδὸν τὴν ἐξ Ἐφέσου microέχρι Ἀντιοχείας καὶ τοῦ Μαιάνδρου Ἔστι δὲ καὶ τὰ χωρία ταῦτα Λυδοῖς καὶ Καρσὶν ἐπίmicroικτα καὶ τοῖς Ἕλλησι

51 Α΄ Μιθρ ιδατ ικός πόλεmicroος [ 8 8 - 8 4 π Χ ] Μέmicroνων Περὶ Ἡρακλείας [Φώτιος Βιβλιοθήκη F221-10] Μετὰ ταῦτα δὲ ὁ πρὸς Ῥωmicroαίους βαρὺς

Μιθριδάτῃ τῷ Πόντου βασιλεῖ συνέστη πόλεmicroος φαινοmicroένην λαβὼν αἰτίαν τὴν τῆς Καππαδοκίας κατάληψιν ταύτης γὰρ διrsquo ἀπάτης καὶ ὅρκων συmicroβατηρίων τὸν ἀδελφιδοῦν Ἀράθην συλλαβὼν ὁ Μιθριδάτης αὐτοχειρίᾳ ἀποσφάξας ἐκράτησε [2] φονικώτατος δrsquo ἐκ παιδὸς ὁ Μιθριδάτης ἦν τὴν γὰρ ἀρχὴν τρισκαιδεκαέτης παραλαβών microετrsquo οὐ πολὺ τὴν microητέρα κοινωνὸν αὐτῷ παρὰ τοῦ πατρὸς τῆς βασιλείας καταλειφθεῖσαν δεσmicroωτηρίῳ κατασχὼν βίᾳ καὶ χρόνῳ ἐξανάλωσε καὶ τὸν ἀδελφὸν ἀπέκτεινε [3] κατεστρέψατο δὲ πολέmicroῳ καὶ τοὺς περὶ τὸν Φᾶσιν βασιλεῖς ἕως τῶν κλιmicroάτων τῶν ὑπὲρ τὸν Καύκασον καὶ τὴν ἀρχὴν ηὔξησε καὶ ἐπὶ microέγα ἀλαζονείας ἐξώγκωτο [4] διrsquo ἃ microᾶλλον Ῥωmicroαῖοι τὴν αὐτοῦ διάνοιαν ὕποπτον ποιούmicroενοι τοῖς Σκυθῶν βασιλεῦσιν ἐψηφίσαντο τὰς πατρῴας αὐτὸν ἀρχὰς ἀποκαταστῆσαι Ὁ δὲ microετρίως microὲν τοῖς προσταττοmicroένοις ὑπήκουε συmicromicroάχους δὲ Πάρθους καὶ Μήδους καὶ Τιγράνην Ἀρmicroένιον καὶ τοὺς Φρυγῶν βασιλεῖς καὶ τὸν Ἴβηρα προσηταιρίζετο [5] προσετίθει δὲ καὶ ἑτέρας τοῦ πολέmicroου αἰτίας Τῆς γὰρ ἐν τῇ Ῥώmicroῃ συγκλήτου Νικοmicroήδην τὸν ἐκ Νικοmicroήδους καὶ Νύσης βασιλέα Βιθυνίας καθιστώσης Μιθριδάτης τὸν χρηστὸν ἐπικληθέντα Νικοmicroήδην ἀντεκαθίστη ἐπεκράτει δacute ὅmicroως ἡ Ῥωmicroαίων κρίσις καὶ ἄκοντος Μιθριδάτου [6] ὕστερον δὲ Σύλλα καὶ Μαρίου περὶ τὴν Ῥωmicroαϊκὴν πολιτείαν ἀναρριπισάντων τὴν στάσιν τέσσαρας microυριάδας πεζῶν καὶ microυρίους ἱππέας Ἀρχελάῳ τῷ στρατηγῷ παραδοὺς ὁ Μιθριδάτης κατὰ Βιθυνῶν ἐκέλευσε στρατεύειν καὶ κρατεῖ τῆς microάχης συmicroβαλὼν Ἀρχέλαος φεύγει δὲ καὶ Νικοmicroήδης microετrsquo ὀλίγων Ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης παραγεγονότος αὐτῷ καὶ τοῦ συmicromicroαχικοῦ ἄρας ἀπὸ τοῦ πρὸς τῇ Ἀmicroασείᾳ πεδίου διὰ τῆς Παφλαγονίας ᾔει πεντεκαίδεκα microυριάδας στρατὸν ἐπαγόmicroενος [7] Μάνιος δὲ τῶν ἀmicroφὶ Νικοmicroήδην συστρατευοmicroένων αὐτῷ microόνῃ τῇ τοῦ Μιθριδάτου φήmicroῃ διασκεδασθέντων microετὰ Ῥωmicroαίων ὀλίγων ἀντιπαρατάσσεται Μηνοφάνει τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ καὶ τραπεὶς φεύγει πᾶσαν τὴν δύναmicroιν ἀποβαλών [8] ἐmicroβαλὼν δὲ σὺν ἀδείᾳ Μιθριδάτης εἰς τὴν Βιθυνίαν τάς τε πόλεις καὶ τὴν χώραν ἀmicroαχεὶ κατέσχε καὶ τῶν ἄλλων δὲ πόλεων τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν αἱ microὲν ἡλίσκοντο αἱ δὲ προσεχώρουν τῷ βασιλεῖ καὶ microεταβολὴ τῶν ὅλων ἀθρόα καθίστατο Ῥοδίων microόνων τὴν πρὸς Ῥωmicroαίους στεργόντων φιλίαν διrsquo ἣν κατrsquo αὐτῶν Μιθριδάτης καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐκίνει τὸν πόλεmicroον εἰ καὶ τὸ πλέον Ῥόδιοι ἔσχον ὡς καὶ αὐτὸν Μιθριδάτην ναυmicroαχοῦντα ἐγγὺς τοῦ ἁλῶναι ἐλθεῖν [9] Μετὰ δὲ ταῦτα microαθὼν Μιθριδάτης ὡς οἱ κατὰ τὰς πόλεις σποράδες Ῥωmicroαῖοι τῶν παρrsquo αὐτοῦ διανοουmicroένων ἐmicroποδὼν ἵστανται γράφει πρὸς πάσας ὑπὸ microίαν ἡmicroέραν τοὺς παρrsquo αὐταῖς Ῥωmicroαίους φονεύειν καὶ πολλοὶ πεισθέντες τοσοῦτον φόνον εἰργάσαντο ὡς microυριάδας ὀκτὼ ἐν microιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡmicroέρᾳ τὸν διὰ ξίφους ὄλεθρον ὑποστῆναι [10] Ἐρετρίας δὲ καὶ Χαλκίδος καὶ ὅλης Εὐβοίας τοῖς τοῦ Μιθριδάτου προσθεmicroένων καὶ ἄλλων πόλεων αὐτῷ προσχωρούντων καὶ microὴν καὶ Λακεδαιmicroονίων ἡττηθέντων Σύλλαν ἐκπέmicroπουσιν οἱ Ῥωmicroαῖοι ἱκανὴν αὐτῷ συνεκπέmicroψαντες στρατιάν [11] ὁ δὲ παραγεγονὼς τῶν πόλεων τὰς microὲν ἑκουσιότητι

55

microεταβαλλοmicroένας τὰς δὲ καὶ βίᾳ κατέσχεν οὐκ ὀλίγον στράτευmicroα τῶν Ποντικῶν microάχῃ τρεψάmicroενος Εἷλε δὲ καὶ τὰς Ἀθήνας καὶ κατέσκαπτο ἂν ἡ πόλις εἰ microὴ θᾶττον ἡ σύγκλητος Ῥωmicroαίων τὴν τοῦ Σύλλα γνώmicroην ἀνέκοψε [12] συχνῶν δὲ παρατάξεων συνισταmicroένων ἐν αἷς τὸ πλεῖον εἶχον οἱ Ποντικοί καὶ συmicromicroεταβαλλοmicroένων τῶν πραγmicroάτων τοῖς κατορθουmicroένοις ἔνδεια τοῖς βασιλικοῖς τῆς διαίτης ἐπέστη ἀσώτως τε πρὸς ταύτην διακειmicroένοις καὶ ταmicroιεύειν τὰ κτηθέντα microὴ ἐπισταmicroένοις Καὶ εἰς συmicroφορῶν ἂν ἐξέπεσον τὴν ἐσχάτην εἰ microὴ Ταξίλλης Ἀmicroφίπολιν ἑλών καὶ διὰ ταῦτα τῆς Μακεδονίας πρὸς αὐτὸν microεταβαλλοmicroένης ἐκεῖθεν τὴν ἀφθονίαν ἐχορήγησε τῶν ἐπιτηδείων [13] Οὗτος δὲ καὶ Ἀρχέλαος συmicromicroίξαντες τὰ στρατεύmicroατα ὑπὲρ τὰς ἓξ microυριάδας τὸ πλῆθος ἦγον Καὶ στρατοπεδεύονται κατὰ τὴν Φωκίδα χώραν ὑπαντιάσοντες τῷ Σύλλᾳ Ὁ δὲ καὶ Λούκιον Ὁρτήνσιον ὑπὲρ τὰς ἓξ χιλιάδας ἄγοντα ἐξ Ἰταλίας συmicroπαραλαβών ἀπὸ συχνοῦ διαστήmicroατος ἀντεστρατοπεδεύετο Ἐπὶ σιτολογίαν δὲ παρὰ τὸ πρέπον τῶν περὶ τὸν Ἀρχέλαον τραπέντων ἀπροόπτως Σύλλας ἐπιτίθεται τῷ τῶν πολεmicroίων στρατοπέδῳ καὶ τοὺς microὲν εὐρώστους τῶν ἁλόντων αὐτίκα κτείνει ἐξ ὧν δὲ φόβον ἐπιθέσεως οὐκ εἶχε τούτους περιίστησι τῷ χωρίῳ καὶ πυρὰ κελεύει καίειν ὡς τοὺς ἀπὸ τῆς σιτολογίας ἀφικνουmicroένους δέχοιντο microηδεmicroίαν ὑπόνοιαν παρεχόmicroενοι τοῦ πάθους Καὶ συνέβη ὡς ἐστρατηγήθη καὶ λαmicroπρὰν τὴν νίκην ἔσχον οἱ περὶ τὸν Σύλλαν

5 2 Η σφαγή των Ρωmicroα ίων στην επαρχ ία της Ασίας κατά δ ιαταγή

του Μιθρ ιδάτη [ 8 8 π Χ ] Αππιανός Μιθριδατικά 1223 Ἐφέσιοι τοὺς ἐς τὸ Ἀρτεmicroίσιον καταφυγόντας συmicroπλεκοmicroένους

τοῖς ἀγάλmicroασιν ἐξέλκοντες ἔκτεινον Περγαmicroηνοὶ τοὺς ἐς τὸ Ἀσκληπιεῖον συmicroφυγόντας οὐκ ἀφισταmicroένους ἐτόξευον τοῖς ξοάνοις συmicroπλεκοmicroένους Ἀδραmicroυττηνοὶ τοὺς ἐκνέοντας ἐσβαίνοντες ἐς τὴν θάλασσαν ἀνῄρουν καὶ τὰ βρέφη κατεπόντουν Καύνιοι Ῥοδίοις ὑποτελεῖς ἐπὶ τῷ Ἀντιόχου πολέmicroῳ γενόmicroενοι καὶ ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἀφεθέντες οὐ πρὸ πολλοῦ τοὺς Ἰταλοὺς ἐς τὴν βουλαίαν Ἑστίαν καταφυγόντας ἕλκοντες ἀπὸ τῆς Ἑστίας τὰ βρέφη σφῶν πρῶτα ἔκτεινον ἐν ὄψει τῶν microητέρων αὐτὰς δὲ καὶ τοὺς ἄνδρας ἐπ᾽ ἐκείνοις Τραλλιανοὶ δ᾽ αὐθένται τοῦ κακοῦ φυλαξάmicroενοι γενέσθαι Παφλαγόνα Θεόφιλον ἄγριον ἄνδρα ἐς τὸ ἔργον ἐmicroισθώσαντο καὶ ὁ Θεόφιλος αὐτοὺς συναγαγὼν ἐπὶ τὸν τῆς ὁmicroονοίας νεὼν ἥπτετο τοῦ φόνου καὶ τινῶν τοῖς ἀγάλmicroασι συmicroπλεκοmicroένων τὰς χεῖρας ἀπέκοπτεν τοιαύταις microὲν τύχαις οἱ περὶ τὴν Ἀσίαν ὄντες Ἰταλοὶ καὶ Ῥωmicroαῖοι συνεφέροντο ἄνδρες τε ὁmicroοῦ καὶ βρέφη καὶ γυναῖκες καὶ ἐξελεύθεροι καὶ θεράποντες αὐτῶν ὅσοι γένους Ἰταλικοῦ ᾧ καὶ microάλιστα δῆλον ἐγένετο τὴν Ἀσίαν οὐ φόβῳ Μιθριδάτου microᾶλλον ἢ microίσει Ῥωmicroαίων τοιάδε ἐς αὐτοὺς ἐργάσασθαι ἀλλ᾽ οὗτοι microὲν δίκην ἔδοσαν διπλῆν αὐτοῦ τε Μιθριδάτου microετ᾽ ὀλίγον ἀπίστως ἐξυβρίσαντος ἐς αὐτούς καὶ ὕστερον Κορνηλίῳ Σύλλᾳ Μιθριδάτης δὲ ἐς microὲν Κῶ κατέπλευσε Κῴων αὐτὸν ἀσmicroένως δεχοmicroένων καὶ τὸν Ἀλεξάνδρου παῖδα τοῦ βασιλεύοντος Αἰγύπτου σὺν χρήmicroασι πολλοῖς ὑπὸ τῆς microάmicromicroης Κλεοπάτρας ἐν Κῷ καταλελειmicromicroένον παραλαβὼν ἔτρεφε βασιλικῶς ἔκ τε τῶν Κλεοπάτρας θησαυρῶν γάζαν πολλὴν καὶ τέχνην καὶ λίθους καὶ κόσmicroους γυναικείους καὶ χρήmicroατα πολλὰ ἐς τὸν Πόντον ἔπεmicroψεν

5 3 Η Αθήνα στην εποχή του Σύλλα [ 8 7 8 6 π Χ ]

Πλούταρχος Σύλλας 13 Δεινὸς γάρ τις ἄρα καὶ ἀπαραίτητος εἶχεν αὐτὸν ἔρως ἑλεῖν τὰς ᾿Αθήνας εἴτε ζήλῳ τινὶ πρὸς τὴν πάλαι σκιαmicroαχοῦντα τῆς πόλεως δόξαν εἴτε θυmicroῷ τὰ σκώmicromicroατα φέροντα καὶ τὰς βωmicroολοχίας αἷς αὐτόν τε καὶ τὴν Μετέλλαν ἀπὸ τῶν τειχῶν ἑκάστοτε γεφυρίζων καὶ κατορχούmicroενος ἐξηρέθιζεν ὁ τύραννος ᾿Αριστίων ἄνθρωπος ἐξ ἀσελγείας ὁmicroοῦ καὶ ὠmicroότητος ἔχων συγκειmicroένην τὴν ψυχήν καὶ τὰ χείριστα τῶν Μιθριδατικῶν συνεῤῥυηκότα νοσηmicroάτων καὶ παθῶν εἰς ἑαυτὸν ἀνειληφώς καὶ τῇ πόλει microυρίους microὲν πολέmicroους πολλὰς δὲ τυραννίδας καὶ στάσεις διαπεφευγυίᾳ πρότερον ὥσπερ νόσηmicroα θανατηφόρον εἰς τοὺς ἐσχάτους καιροὺς ἐπιτιθέmicroενοςmiddot ὅς χιλίων δραχmicroῶν ὠνίου τοῦ microεδίmicroνου τῶν πυρῶν ὄντος ἐν ἄστει τότε τῶν ἀνθρώπων σιτουmicroένων τὸ περὶ τὴν ἀκρόπολιν φυόmicroενον

56

παρθένιον ὑποδήmicroατα δὲ καὶ ληκύθους ἑφθὰς ἐσθιόντων αὐτὸς ἐνδελεχῶς πότοις microεθηmicroερινοῖς καὶ κώmicroοις χρώmicroενος καὶ πυῤῥιχίζων καὶ γελωτοποιῶν πρὸς τοὺς πολεmicroίους τὸν microὲν ἱερὸν τῆς θεοῦ λύχνον ἀπεσβηκότα διὰ σπάνιν ἐλαίου περιεῖδε τῇ δὲ ἱεροφάντιδι πυρῶν ἡmicroίεκτον προσαιτούσῃ πεπέρεως ἔπεmicroψε τοὺς δὲ βουλευτὰς καὶ ἱερεῖς ἱκετεύοντας οἰκτεῖραι τὴν πόλιν καὶ διαλύσασθαι πρὸς Σύλλαν τοξεύmicroασι βάλλων διεσκέδασεν ὀψὲ δὲ ἤδη που microόλις ἐξέπεmicroψεν ὑπὲρ εἰρήνης δύο ἢ τρεῖς τῶν συmicroποτῶνmiddot πρὸς οὓς οὐδὲν ἀξιοῦντας σωτήριον ἀλλὰ τὸν Θησέα καὶ τὸν Εὔmicroολπον καὶ τὰ Μηδικὰ σεmicroνολογουmicroένους ὁ Σύλλας laquo῎Απιτεraquo εἶπεν laquoὦ microακάριοι τοὺς λόγους τούτους ἀναλαβόντεςmiddot ἐγὼ γὰρ οὐ φιλοmicroαθήσων εἰς ᾿Αθήνας ὑπὸ Ῥωmicroαίων ἐπέmicroφθην ἀλλὰ τοὺς ἀφισταmicroένους καταστρεψόmicroενοςraquo

5 4 Η δ ι ο ίκηση της ρωmicroα ϊκής αυτοκρατορ ίας

Αίλιος Aριστείδης εἰς Ρώmicroην sect 3233 ὥστε microᾶλλον microὲν ἐκεῖνον εἰδέναι νοmicroίζουσιν ἃ πράττουσιν ἢ σφᾶς αὐτοὺς microᾶλλον δὲ δεδίασι καὶ αἰδοῦνται ἢ τὸν δεσπότην ἄν τις τὸν αὑτοῦ παρόντα καὶ ἐφεστηκότα καὶ κελεύοντα οὐδεὶς δὲ ἐφ᾽ ἑαυτῷ τηλικοῦτον φρονεῖ ὅστις τοὔνοmicroα ἀκούσας microόνον οἷός τ᾽ ἐστὶν ἀτρεmicroεῖν ἀλλ᾽ ἀναστὰς ὑmicroνεῖ καὶ σέβει καὶ συνεύχεται διπλῆν εὐχὴν τὴν microὲν ὑπὲρ αὑτοῦ τοῖς θεοῖς τὴν δὲ αὐτῷ ἐκείνῳ περὶ τῶν ἑαυτοῦ εἰ δέ τι καὶ microικρὸν ἐνδοῖεν περὶ δίκας τε καὶ ἀξιώσεις ἢ κοινὰς ἢ ἰδίας τῶν ἀρχοmicroένων εἴ τινες ἄρα ἄξιοι εἶεν ὡς ἐκεῖνον ἐκπέmicroπουσιν εὐθὺς ἐρωτῶντες τί δεῖ ποιεῖν καὶ microένουσιν ἔς τ᾽ ἂν ἀποσηmicroήνῃ οὐχ ἧττον ἢ διδάσκαλον χορός 33 ὥστε οὐδὲν δεῖ φθείρεσθαι περιιόντα τὴν ἀρχὴν ἅπασαν οὐδ᾽ ἄλλοτε ἐν ἄλλοις γιγνόmicroενον τὸ καθ᾽ ἕκαστον βεβαιοῦσθαι ὁπότε σφίσι τὴν γῆν πατοίη ἀλλ᾽ εὐmicroάρεια πολλὴ καθηmicroένῳ πᾶσαν ἄγειν τὴν οἰκουmicroένην δι᾽ ἐπιστολῆς αἱ δὲ microικρὸν φθάνουσι γραφεῖσαι καὶ πάρεισιν ὥσπερ ὑπὸ πτηνῶν φερόmicroεναι ὃ δὲ πάντων ἄξιον ἄγασθαί τε καὶ θαυmicroάζειν καὶ χάριν ἐκτίνειν καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ τοῦτο νῦν εἰρήσεται τοσαύτην microὲν γὰρ ἔχοντες τὴν ἀρχὴν οὕτω δ᾽ ἐγκρατῶς καὶ κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν ἄρχοντες ἐκεῖνο καὶ πολὺ microάλιστα νενικήκατε ὃ παντελῶς ὑmicroῶν ἐστιν ἴδιον

5 5 Η ρωmicroα ϊκή κυρ ιαρχ ία στην Ελλάδα

Πλούταρχος Ἠθικά 824C-825B [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 32] Ὅρα γὰρ ὅτι τῶν microεγίστων ἀγαθῶν ταῖς πόλεσιν εἰρήνης ἐλευθερίας εὐετηρίας εὐανδρίας ὁmicroονοίας πρὸς microὲν εἰρήνην οὐδὲν οἱ δῆmicroοι τῶν πολιτικῶν ἔν γε τῷ παρόντι χρόνῳ δέονταιmiddot πέφευγε γὰρ ἐξ ἡmicroῶν καὶ ἠφάνισται πᾶς microὲν Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεmicroοςmiddot ἐλευθερίας δrsquo ὅσον οἱ κρατοῦντες νέmicroουσι τοῖς δήmicroοις microέτεστι καὶ τὸ πλέον ἴσως οὐκ ἄmicroεινονmiddot εὐφορίαν δὲ γῆς ἄφθονον εὐmicroενῆ τε κρᾶσιν ὡρῶν καὶ τίκτειν γυναῖκας [824D] laquoἐοικότα τέκνα γονεῦσιraquo καὶ σωτηρίαν τοῖς γεννωmicroένοις εὐχόmicroενος ὅ γε σώφρων αἰτήσεται παρὰ θεῶν τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις Λείπεται δὴ τῷ πολιτικῷ microόνον ἐκ τῶν ὑποκειmicroένων ἔργων ὃ microηδενὸς ἔλαττόν ἐστι τῶν ἀγαθῶν ὁmicroόνοιαν ἐmicroποιεῖν καὶ φιλίαν ἀεὶ τοῖς συνοικοῦσιν ἔριδας δὲ καὶ διχοφροσύνας καὶ δυσmicroένειαν ἐξαιρεῖν ἅπασαν ὥσπερ ἐν φίλων διαφοραῖς τὸ microᾶλλον οἰόmicroενον ἀδικεῖσθαι microέρος ἐξοmicroιλοῦντα πρότερον καὶ συναδικεῖσθαι δοκοῦντα καὶ συναγανακτεῖν εἶθacute οὕτως ἐπιχειροῦντα πραΰνειν καὶ διδάσκειν ὅτι τῶν βιάζεσθαι καὶ νικᾶν [824E] ἐριζόντων οἱ παρέντες οὐκ ἐπιεικείᾳ καὶ ἤθει microόνον ἀλλὰ καὶ φρονήmicroατι καὶ microεγέθει ψυχῆς διαφέρουσι καὶ microικρὸν ὑφιέmicroενοι νικῶσιν ἐν τοῖς καλλίστοις καὶ microεγίστοιςmiddot ἔπειτα καὶ καθacute ἕνα καὶ κοινῇ διδάσκοντα καὶ φράζοντα τὴν τῶν Ἑλληνικῶν πραγmicroάτων ἀσθένειαν ἧς ἓν ἀπολαῦσαι ἄmicroεινόν ἐστι τοῖς εὖ φρονοῦσι microεθrsquo ἡσυχίας καὶ ὁmicroονοίας καταβιῶναι microηδὲν ἐν microέσῳ τῆς τύχης ἆθλον ὑπολελοιπυίας Τίς γὰρ ἡγεmicroονία τίς δόξα τοῖς περιγενοmicroένοις Ποία δύναmicroις ἣν microικρὸν ἀνθυπάτου [824F] διάταγmicroα κατέλυσεν ἢ microετέστησεν εἰς ἄλλον οὐδὲν οὐδacute ἂν παραmicroένῃ σπουδῆς ἄξιον ἔχουσαν

57

Ἐπεὶ δέ ὥσπερ ἐmicroπρησmicroὸς οὐ πολλάκις ἐκ τόπων ἱερῶν ἄρχεται καὶ δηmicroοσίων ἀλλὰ λύχνος τις ἐν οἰκίᾳ παραmicroεληθεὶς ἢ συρφετὸς διακαεὶς ἀνῆκε φλόγα πολλὴν καὶ δηmicroοσίαν φθορὰν ἀπεργασαmicroένην οὕτως [825A] οὐκ ἀεὶ στάσιν πόλεως αἱ περὶ τὰ κοινὰ φιλονεικίαι διακάουσιν ἀλλὰ πολλάκις ἐκ πραγmicroάτων καὶ προσκρουmicroάτων ἰδίων εἰς δηmicroόσιον αἱ διαφοραὶ προελθοῦσαι συνετάραξαν ἅπασαν τὴν πόλινmiddot οὐδενὸς ἧττον τῷ πολιτικῷ προσήκει ταῦτrsquo ἰᾶσθαι καὶ προκαταλαmicroβάνειν ὅπως τὰ microὲν οὐδacute ὅλως ἔσται τὰ δὲ παύσεται ταχέως τὰ δrsquo οὐ λήψεται microέγεθος οὐδacute ἅψεται τῶν δηmicroοσίων ἀλλrsquo ἐν αὐτοῖς microενεῖ τοῖς διαφεροmicroένοις αὐτόν τε προσέχοντα καὶ φράζοντα τοῖς ἄλλοις ὡς ἴδια κοινῶν καὶ microικρὰ microεγάλων αἴτια καθίσταται παροφθέντα καὶ microὴ [825Β] τυχόντα θεραπείας ἐν ἀρχῇ microηδὲ παρηγορίας

5 6 Ο πολ ιτ ικός άνδρας στο πλα ίσ ι ο της ρωmicroα ϊκής κυρ ιαρχ ίας

Πλούταρχος Ἠθικά 813C-814C [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 17] Φύσει microὲν οὖν ἄρχων ἀεὶ πόλεως ὁ πολιτικὸς ὥσπερ ἡγεmicroὼν ἐν microελίτταις καὶ τοῦτο χρὴ διανοούmicroενον ἔχειν τὰ δηmicroόσια διὰ χειρόςmiddot ἃς δacute ὀνοmicroάζουσιν ἐξουσίας καὶ χειροτονοῦσιν ἀρχὰς microήτacute ἄγαν διώκειν καὶ πολλάκις οὐ γὰρ σεmicroνὸν οὐδὲ δηmicroοτικὸν ἡ φιλαρχίαmiddot microήτacute ἀπωθεῖσθαι τοῦ δήmicroου κατὰ νόmicroον διδόντος καὶ καλοῦντοςmiddot ἀλλὰ κἂν ταπεινότεραι τῆς δόξης ὦσι δέχεσθαι καὶ συmicroφιλοτιmicroεῖσθαιmiddot [813D] δίκαιον γὰρ ὑπὸ τῶν microειζόνων κοσmicroουmicroένους ἀρχῶν ἀντικοσmicroεῖν τὰς ἐλάττονας καὶ τῶν microὲν βαρυτέρων οἷον στρατηγίας Ἀθήνησι καὶ πρυτανείας ἐν Ῥόδῳ καὶ βοιωταρχίας παρrsquo ἡmicroῖν ὑφίεσθαί τι καὶ παρενδιδόναι microετριάζοντα ταῖς δὲ microικροτέραις ἀξίωmicroα προστιθέναι καὶ ὄγκον ὅπως microήτε περὶ ταύτας εὐκαταφρόνητοι microήτrsquo ἐπίφθονοι περὶ ἐκείνας ὦmicroεν εἰσιόντα δrsquo εἰς ἅπασαν ἀρχὴν οὐ microόνον ἐκείνους δεῖ προχειρίζεσθαι τοὺς λογισmicroούς οὓς ὁ Περικλῆς αὑτὸν ὑπεmicroίmicroνησκεν ἀναλαmicroβάνων τὴν χλαmicroύδα [813E] laquoπρόσεχε Περίκλειςmiddot ἐλευθέρων ἄρχεις Ἑλλήνων ἄρχεις πολιτῶν Ἀθηναίωνraquo ἀλλὰ κἀκεῖνο λέγειν πρὸς ἑαυτόν laquoἀρχόmicroενος ἄρχεις ὑποτεταγmicroένης πόλεως ἀνθυπάτοις ἐπιτρόποις Καίσαροςmiddot rsquoοὐ ταῦτα λόγχη πεδιάςlsquo οὐδrsquo αἱ παλαιαὶ Σάρδεις οὐδrsquo ἡ Λυδῶν ἐκείνη δύναmicroιςraquo εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαmicroύδα ποιεῖν καὶ βλέπειν ἀπὸ τοῦ στρατηγίου πρὸς τὸ βῆmicroα καὶ τῷ στεφάνῳ microὴ πολὺ φρονεῖν microηδὲ πιστεύειν ὁρῶντα τοὺς καλτίους ἐπάνω τῆς κεφαλῆςmiddot ἀλλὰ microιmicroεῖσθαι [813F] τοὺς ὑποκριτάς πάθος microὲν ἴδιον καὶ ἦθος καὶ ἀξίωmicroα τῷ ἀγῶνι προστιθέντας τοῦ δacute ὑποβολέως ἀκούοντας καὶ microὴ παρεκβαίνοντας τοὺς ῥυθmicroοὺς καὶ τὰ microέτρα τῆς διδοmicroένης ἐξουσίας ὑπὸ τῶν κρατούντων Ἡ γὰρ ἔκπτωσις οὐ φέρει συριγmicroὸν οὐδὲ χλευασmicroὸν οὐδὲ κλωγmicroόν ἀλλὰ πολλοῖς microὲν ἐπέβη

laquoΔεινὸς κολαστὴς πέλεκυς αὐχένος τοmicroεύςraquo

ὡς τοῖς περὶ Παρδάλαν τὸν ὑmicroέτερον ἐκλαθοmicroένοις τῶν ὅρωνmiddot ὁ δέ τις ἐκριφεὶς εἰς νῆσον γέγονε κατὰ τὸν Σόλωνα

laquoΦολεγάνδριος ἢ Σικινήτης

[814A] ἀντί γrsquo Ἀθηναίου πατρίδrsquo ἀmicroειψάmicroενοςraquo

Τὰ microὲν γὰρ microικρὰ παιδία τῶν πατέρων ὁρῶντες ἐπιχειροῦντα τὰς κρηπῖδας ὑποδεῖσθαι καὶ τοὺς στεφάνους περιτίθεσθαι microετὰ παιδιᾶς γελῶmicroεν οἱ δacute ἄρχοντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἀνοήτως τὰ τῶν προγόνων ἔργα καὶ φρονήmicroατα καὶ πράξεις ἀσυmicromicroέτρους τοῖς παροῦσι καιροῖς καὶ πράγmicroασιν οὔσας microιmicroεῖσθαι κελεύοντες ἐξαίρουσι τὰ πλήθη γέλωτά τε ποιοῦντες οὐκέτι γέλωτος ἄξια πάσχουσιν ἂν microὴ πάνυ καταφρονηθῶσι Πολλὰ γὰρ ἔστιν ἄλλα τῶν πρότερον [814Β] Ἑλλήνων διεξιόντα τοῖς νῦν ἠθοποιεῖν καὶ σωφρονίζεινὡς Ἀθήνησιν ὑποmicroιmicroνήσκοντα microὴ τῶν πολεmicroικῶν ἀλλacute οἷόν ἐστι τὸ ψήφισmicroα τὸ τῆς ἀmicroνηστίας ἐπὶ τοῖς τριάκονταmiddot καὶ τὸ ζηmicroιῶσαι Φρύνιχον τραγῳδίᾳ διδάξαντα τὴν Μιλήτου ἅλωσινmiddot καὶ ὅτι Θήβας Κασάνδρου κτίζοντος ἐστεφανηφόρησανmiddot τὸν δacute ἐν Ἄργει πυθόmicroενοι σκυταλισmicroόν ἐν ᾧ

58

πεντακοσίους καὶ χιλίους ἀνῃρήκεσαν ἐξ αὑτῶν οἱ Ἀργεῖοι περιενεγκεῖν καθάρσιον περὶ τὴν ἐκκλησίαν ἐκέλευσανmiddot ἐν δὲ τοῖς Ἁρπαλείοις τὰς οἰκίας ἐρευνῶντες microόνην τὴν τοῦ γεγαmicroηκότος νεωστὶ παρῆλθον Ταῦτα γὰρ καὶ νῦν ἔξεστι ζηλοῦντας [814C] ἐξοmicroοιοῦσθαι τοῖς προγόνοιςmiddot τὸν δὲ Μαραθῶνα καὶ τὸν Εὐρυmicroέδοντα καὶ τὰς Πλαταιάς καὶ ὅσα τῶν παραδειγmicroάτων οἰδεῖν ποιεῖ καὶ φρυάττεσθαι διακενῆς τοὺς πολλούς ἀπολιπόντας ἐν ταῖς σχολαῖς τῶν σοφιστῶν

5 7 Ρεαλ ιστ ικές συmicroβουλές σε υποψήφ ιο πολ ιτ ικό

Πλούταρχος Ἠθικά 814C-815D [Πολιτικὰ Παραγγέλmicroατα sect 18-19] Οὐ microόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε καὶ τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεmicroόνας ἀναίτιον ἀλλὰ καὶ φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων ὥσπερ ἕρmicroα τῆς πολιτείας βέβαιονmiddot αὐτοὶ γάρ εἰσι Ῥωmicroαῖοι πρὸς τὰς πολιτικὰς σπουδὰς προθυmicroότατοι τοῖς φίλοιςmiddot καὶ καρπὸν ἐκ φιλίας ἡγεmicroονικῆς λαmicroβάνοντας οἷον ἔλαβε Πολύβιος καὶ Παναίτιος τῇ [814D] Σκιπίωνος εὐνοίᾳ πρὸς αὐτοὺς microεγάλα τὰς πατρίδας ὠφελήσαντες εἰς εὐδαιmicroονίαν δηmicroοσίαν ἐξενέγκασθαι καλόν Ἄρειόν τε Καῖσαρ ὅτε τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἷλε διὰ χειρὸς ἔχων καὶ microόνῳ προσοmicroιλῶν τῶν συνήθων συνεισήλασεν εἶτα τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὰ ἔσχατα προσδοκῶσι καὶ δεοmicroένοις ἔφη διαλλάττεσθαι διά τε τὸ microέγεθος τῆς πόλεως καὶ διὰ τὸν οἰκιστὴν Ἀλέξανδρον laquoκαὶ τρίτονraquo ἔφη laquoτῷ φίλῳ microου τούτῳ χαριζόmicroενοςraquo Ἆρά γrsquo ἄξιον τῇ χάριτι ταύτῃ παραβαλεῖν τὰς πολυταλάντους ἐπιτροπὰς καὶ διοικήσεις τῶν ἐπαρχιῶν ἃς διώκοντες οἱ πολλοὶ γηράσκουσι πρὸς ἀλλοτρίαις θύραις τὰ οἴκοι προλιπόντεςmiddot ἢ [814E] τὸν Εὐριπίδην ἐπανορθωτέον ᾄδοντα καὶ λέγοντα ὡς εἴπερ ἀγρυπνεῖν χρὴ καὶ φοιτᾶν ἐπrsquo αὔλειον ἑτέρου καὶ ὑποβάλλειν ἑαυτὸν ἡγεmicroονικῇ συνηθείᾳ πατρίδος πέρι κάλλιστον ἐπὶ ταῦτα χωρεῖν τὰ δacute ἄλλα τὰς ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις φιλίας ἀσπάζεσθαι καὶ φυλάττειν

19 Ποιοῦντα microέντοι καὶ παρέχοντα τοῖς κρατοῦσιν εὐπειθῆ τὴν πατρίδα δεῖ microὴ προσεκταπεινοῦν [814F] microηδὲ τοῦ σκέλους δεδεmicroένου προσυποβάλλειν καὶ τὸν τράχηλον ὥσπερ ἔνιοι καὶ microικρὰ καὶ microείζω φέροντες ἐπὶ τοὺς ἡγεmicroόνας ἐξονειδίζουσι τὴν δουλείαν microᾶλλον δacute ὅλως τὴν πολιτείαν ἀναιροῦσι καταπλῆγα καὶ περιδεᾶ καὶ πάντων ἄκυρον ποιοῦντες Ὥσπερ γὰρ οἱ χωρὶς ἰατροῦ microήτε δειπνεῖν microήτε λούεσθαι συνεθισθέντες οὐδacute ὅσον ἡ φύσις δίδωσι χρῶνται τῷ ὑγιαίνειν οὕτως οἱ παντὶ δόγmicroατι καὶ συνεδρίῳ καὶ χάριτι καὶ διοικήσει προσάγοντες ἡγεmicroονικὴν κρίσιν ἀναγκάζουσιν ἑαυτῶν [815A] microᾶλλον ἢ βούλονται δεσπότας εἶναι τοὺς ἡγουmicroένους Αἰτία δὲ τούτου microάλιστα πλεονεξία καὶ φιλονεικία τῶν πρώτωνmiddot ἢ γὰρ ἐν οἷς βλάπτουσι τοὺς ἐλάττονας ἐκβιάζονται φεύγειν τὴν πόλιν ἢ περὶ ὧν διαφέρονται πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἀξιοῦντες ἐν τοῖς πολίταις ἔχειν ἔλαττον ἐπάγονται τοὺς κρείττοναςmiddot ἐκ τούτου δὲ καὶ βουλὴ καὶ δῆmicroος καὶ δικαστήρια καὶ ἀρχὴ πᾶσα τὴν ἐξουσίαν ἀπόλλυσι Δεῖ δὲ τοὺς microὲν ἰδιώτας ἰσότητι τοὺς δὲ δυνατοὺς ἀνθυπείξει πραΰνοντα κατέχειν ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ διαλύειν τὰ πράγmicroατα πολιτικήν τινα ποιούmicroενον [815B] αὐτῶν ὥσπερ νοσηmicroάτων ἀπόρρητον ἰατρείαν αὐτόν τε microᾶλλον ἡττᾶσθαι βουλόmicroενον ἐν τοῖς πολίταις ἢ νικᾶν ὕβρει καὶ καταλύσει τῶν οἴκοι δικαίων τῶν τacute ἄλλων ἑκάστου δεόmicroενον καὶ διδάσκοντα τὴν φιλονεικίαν ὅσον ἐστὶ κακόνmiddot νῦν δacute ὅπως microὴ πολίταις καὶ φυλέταις οἴκοι καὶ γείτοσι καὶ συνάρχουσιν ἀνθυπείξωσι microετὰ τιmicroῆς καὶ χάριτος ἐπὶ ῥητόρων θύρας καὶ πραγmicroατικῶν χεῖρας ἐκφέρουσι σὺν πολλῇ βλάβῃ καὶ αἰσχύνῃ τὰς διαφοράς Οἱ microὲν γὰρ ἰατροὶ τῶν νοσηmicroάτων ὅσα microὴ δύνανται παντάπασιν ἀνελεῖν ἔξω τρέπουσιν εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ σώmicroατοςmiddot ὁ δὲ πολιτικός ἂν microὴ δύνηται τὴν πόλιν ἀπράγmicroονα παντελῶς διαφυλάττειν ἐν αὐτῇ γε πειράσεται τὸ ταρασσόmicroενον αὐτῆς καὶ στασιάζον ἀποκρύπτων ἰᾶσθαι καὶ διοικεῖν ὡς ἂν ἥκιστα τῶν ἐκτὸς ἰατρῶν καὶ φαρmicroάκων δέοιτο ἡ microὲν γὰρ προαίρεσις ἔστω [815C] τοῦ πολιτικοῦ τῆς ἀσφαλείας ἐχοmicroένη καὶ φεύγουσα τὸ ταρακτικὸν τῆς κενῆς δόξης καὶ microανικόν ὡς εἴρηταιmiddot τῇ microέντοι διαθέσει φρόνηmicroα καὶ

laquomicroένος πολυθαρσὲς ἐνέστω

ἄτροmicroον οἷόν τrsquo ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης

59

ἀνδράσι δυσmicroενέεσσιraquo

καὶ πράγmicroασι δυσκόλοις καὶ καιροῖς ἀντερείδουσι καὶ διαmicroάχονται Δεῖ γὰρ οὐ ποιεῖν χειmicroῶνας αὐτὸν ἀλλὰ microὴ προλείπειν ἐπιπεσόντων οὐδὲ [815D] κινεῖν τὴν πόλιν ἐπισφαλῶς σφαλλοmicroένῃ δὲ καὶ κινδυνευούσῃ βοηθεῖν ὥσπερ ἄγκυραν ἱερὰν ἀράmicroενον ἐξ αὐτοῦ τὴν παρρησίαν ἐπὶ τοῖς microεγίστοις

Page 7: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 8: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 9: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 10: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 11: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 12: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 13: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 14: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 15: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 16: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 17: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 18: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 19: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 20: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 21: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 22: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 23: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 24: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 25: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 26: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 27: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 28: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 29: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 30: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 31: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 32: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 33: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 34: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 35: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 36: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 37: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 38: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 39: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 40: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 41: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 42: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 43: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 44: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 45: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 46: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 47: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 48: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 49: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 50: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 51: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 52: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 53: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 54: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 55: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 56: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 57: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 58: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι
Page 59: ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ · 2021. 5. 26. · Αρχαία Ελληνική Ιστορία:Από την κατάρρευση των Μυκηναϊκών κρατών µέχρι