ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ eContentplus Project ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟANATOMIAΣ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΓ. ΖΩΩΝ Organic.Edunet

eConteplusProject

Organic.Edunet

Προϊούσα πνευμονία προβάτου

(Maedi – Visna)

Εργαστήριο Ανατομίας και φυσιολογίας

Αγροτικών Ζώων

Τμήμα Ζωικής Παραγωγής

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2008

1

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ eContentplus Project ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟANATOMIAΣ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΓ. ΖΩΩΝ Organic.Edunet

Προϊούσα πνευμονία προβάτου

(Maedi – Visna)

Παθογόνο αίτιο: Η νόσος προκαλείται από τον ομώνυμο ιό που είναι μέλος της

υποοικογένειας Lentivirinae της οικογένειας Retroviridae. Είναι RNA ιός, έχει

ανάστροφη τρανσκριπτάση και το σωματίδιό του έχει μορφολογία τύπου C. Ο ιός

προκαλεί χρόνιες επίμονες λοιμώξεις

Ο ιός αναπτύσσεται σε κυτταροκαλλιέργειες χοριοειδούς πλέγματος του εγκεφάλου

προβάτων και το κυτταροπαθογόνο αποτέλεσμα εμφανίζεται μετά 2 – 3 εβδομάδες.

Η Maedi (αναπνευστική εκδήλωση) και η Visna (νευρική εκδήλωση) της ίδιας

ιογενούς νόσου περιλαμβάνονται στην ομάδα λοιμώξεων με μακρόχρονη περίοδο

επώασης και εξέλιξη. Η Maedi (δύπνοια) είναι μια θανατηφόρος, χωρίς πυρετό, χρόνια

προϊούσα πνευμονία των προβάτων και αιγών που χαρακτηρίζεται από δύσπνοια και

προοδευτική κατάπτωση. Η Visna (απίσχναση) αποτελεί χρόνια απομυελινωτική νόσο

του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία χαρακτηρίζεται από ασαφή νευρικά

συμπτώματα και από ασταθές βάδισμα που εξελίσσεται σε παραπληγία, παράλυση και

θάνατο.

Οι δυο μορφές της νόσου παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930, στην

Ισλανδία, όπου επρόκειτο για μεγάλη επιζωοτία και ο ιός προήλθε μάλλον από τη

Γερμανία. Η νόσος αυτή έχει εμφανιστεί σε πολλά κράτη (ΗΠΑ, γνωστή ως ovine

progressive pneumonia, Γαλλία γνωστή ως bouhite και άλλα).

Παράγοντες μόλυνσης – Μετάδοση: Η μορφή Maedi μεταδίδεται σε πρόβατα με

ενδορρινική έγχυση, με την τροφή ή με την επαφή με μολυσμένο ζώο. Η μορφή Visna

μεταδίδεται πειραματικά με ενδοεγκεφαλικό ενοφθαλμισμό. Οι δυο μορφές μπορούν να

εμφανιστούν στο ίδιο ποίμνιο και στο ίδιο ζώο.

Παθογένεια: Η περίοδος επώασης στη φυσική νόσο είναι 2 -3 έτη, ενώ ιστολογικές

αλλοιώσεις μπορεί να υπάρχουν νωρίτερα. Η νόσος εξελίσσεται χρόνια, διαρκεί μήνες,

2

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ eContentplus Project ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟANATOMIAΣ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΓ. ΖΩΩΝ Organic.Edunet

επιδεινώνεται προοδευτικά και καταλήγει στο θάνατο. Ο ιός υπάρχει στους ιστούς

ταυτόχρονα με την παρουσία αντισωμάτων.

Συμπτώματα – Παθολογανατομικές αλλοιώσεις: Στην αναπνευστική μορφή (Maedi)

προσβάλλονται άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 2 ετών. Η εξέλιξη της νόσου διαρκεί 2 –

18 μήνες. Παρατηρούνται προοδευτικά αυξανόμενη δύσπνοια, διπλή εκπνευστική

προσπάθεια και προοδευτική αδυναμία. Απουσιάζουν σχεδόν το βρογχικό έκκριμα και ο

βήχας. Τελικά επέρχεται ο θάνατος με συχνές επιπλοκές από Pasteurella spp.

Οι αλλοιώσεις περιλαμβάνουν τη μη σύμπτυξη των πνευμόνων κατά τη διάνοιξη της

θωρακικής κοιλότητας. Οι πνεύμονες είναι συνήθως 2 – 4 φορές μεγαλύτεροι και

βαρύτεροι από τους φυσιολογικούς. Παρουσιάζουν ομοιόμορφο κιτρινόφαιο ως

κυανόφαιο χρωματισμό και σπογγώδη σύσταση. Η ιστολογική εξέταση δείχνει στους

πνεύμονες διάχυτη περιαγγειακή, περιβρογχιακή και περικυψελιδική διήθηση

λεμφοκυττάρων, μονοπύρηνων και μακροφάγων, με συγκεντρώσεις λεμφοειδών

κυττάρων σε μορφή όζων και πάχυνση των κυψελιδικών διαφραγμάτων. Οι βρογχικοί

και οι μεσοπνευμόνιοι λεμφαδένες είναι οιδηματικοί και υπερπλαστικοί.

Στη νευρική μορφή (Visna) παρατηρούνται τρομώδεις κινήσεις χειλιών και ανώμαλες

στάσεις της κεφαλής. Ακόμη εμφανίζονται παράλυση πίσω άκρων, προοδευτική

παραπληγία και θάνατος, μετά από εβδομάδες ή μήνες.

Οι αλλοιώσεις περιλαμβάνουν διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα και απομυελίνωση. Οι

αλλοιώσεις υπάρχουν στον εγκέφαλο πολύ πριν από την εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Διάγνωση: Η Maedi στο τελευταίο στάδιο συγχέεται με την πνευμονική αδενωμάτωση

και άλλες χρόνιες πνευμονικές παθήσεις, όπως η παρασιτική βρογχοπνευμονία και οι

πνευμονικές εντοπίσεις τυρώδους λεμφαδενίτιδας. Η νεκροτομική εξέταση περιορίζει τη

διαφορική διάγνωση μεταξύ Maedi και πνευμονικής αδενωμάτωσης. Η ιστοπαθολογική

εξέταση δείχνει ότι στη Maedi κυριαρχεί η διάμεση λεμφοειδής υπερπλασία, ενώ στην

αδενωμάτωση κυριαρχεί η υπερπλασία του επιθηλίου των κυψελίδων και βρογχιδίων.

Η Visna χρειάζεται διαφορική διάγνωση από την κοινουρίαση, τη λιστερίωση, τη

λύσσα, τη νόσο scrapie και άλλες εγκεφαλίτιδες / εγκεφαλοπάθειες που καθιστούν

απαραίτητη την ιστοπαθολογική εξέταση.

3

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ eContentplus Project ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟANATOMIAΣ & ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΓ. ΖΩΩΝ Organic.Edunet

Η απομόνωση του ιού γίνεται από τις αλλοιώσεις του πνεύμονα και του εγκεφάλου σε

κυτταροκαλλιέργειες χοριοειδούς πλέγματος. Γίνεται ακόμη ανίχνευση αντισωμάτων

κατά του ιού με διάφορες μεθόδους, όπως η ανοσοδιάχυση.

Πρόληψη: Γίνεται με σφαγή όλων των ζώων με κλινικά συμπτώματα, με σφαγή όλων

των ζώων των μολυσμένων ποιμνίων και με εφαρμογή ορολογικών εξετάσεων για

εντοπισμό και απομόνωση των μολυσμένων ποιμνίων.

Σχέση με τη Δημόσια Υγεία: Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός εντοπίζεται στον

άνθρωπο, επομένως δεν προκαλεί κίνδυνο ως προς τη Δημόσια Υγεία.

Η Νόσος στην Ελλάδα: Το 1967, η Maedi εντοπίστηκε σε πνεύμονες σε σφαγεία του

Νομού Θεσσαλονίκης, με ιστοπαθολογική εξέταση σε πρόβατα ηλικίας άνω των 2 ετών.

Προϊούσα πνευμονία σε βιολογικές εκτροφές – Αντιμετώπιση:

• Έγκαιρη διάγνωση με εξέταση ορού αίματος με ELISA πριν την αγορά των

ζώων.

• Απομάκρυνση ή απομόνωση των οροθετικών αρρώστων ζώων από το κοπάδι.

4