«ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ Ν.ΛΑΡΙΣΑΣΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥΣ»

ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου των

μαθητών/τριών της Α1

Λυκείου του 11ου ΓΕΛ Λάρισας με την επίβλεψη

του καθηγητή κ. Γ. Κολούσιου

Ιερά Μονή Παναγίας της Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας

• Η Ιερά Μονή Ολυμπιωτίσσας είναι το πιο παλαιό και γνωστό μοναστήρι της Παραολύμπιας περιοχής. Χτισμένο σε περίοπτη θέση, στο λόφο Βορειοδυτικά της πόλης της Ελασσόνας, στους πρόποδες του κάτω Ολύμπου της Θεσσαλίας. Αποτέλεσε πνευματικό φάρο, σεβάσμιο τόπο προσκύνησης, θεματοφύλακας της Μητροπόλεως και επαρχίας Ελασσόνας.•Η παλαιότερη έγγραφη πηγή που αναφέρεται στην ιστορία και δράση της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, είναι το χρυσόβουλο της Μονής, το οποίο αποδίδεται στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο (1336).

•Ήδη από το δεύτερο ήμισυ του 13ου αι. η Ολυμπιώτισσα φαίνεται ότι είναι ένα από τα πιο αξιόλογα μοναστικά κέντρα της περιοχής με αρκετούς μοναχούς και περιουσία. Ωστόσο, το πέρασμα των χρόνων, οι δυσμενείς κοινωνικοπολιτικοοικο-νομικές συνθήκες, τα φυσικά φαινόμενα και ο τουρκικός ζυγός αποτέλεσαν ανασταλτικοί παράγοντες στην ομαλή λειτουργία και κτιριακή ακεραιότητα της Μονής. Όμως μετά τη λήξη της ελληνικής επανάστασης και την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους η κατάσταση ηρέμησε και η ζωή της Ολυμπιώτισσας συνεχίστηκε ομαλά μέχρι και τις μέρες μας

Ο θρύλος της Εικόνας της ΠαναγίαΣύμφωνα με ένα θρύλο, μετά τη διάλυση της Μονής της Καρυάς, η εικόνα της Παναγίας με θαυματουργό τρόπο ξεκίνησε για να έρθει στην Μονή της Ελασσόνας. Την νύχτα ένας βοσκός είδε να βγαίνει ένα περίεργο φως από σωρό άγριων χόρτων. Καθώς φοβήθηκε, έριξε μία πέτρα προς το μέρος απ΄ όπου ερχόταν το φως. Αμέσως ένοιωσε το χέρι του να παραλύει και τρομαγμένος επέστρεψε στην Καρυά και διηγήθηκε το γεγονός στους συγχωριανούς του. Την επόμενη μέρα, πήγαν όλοι μαζί στο σημείο εκείνο και, αφού έψαξαν, βρήκαν την εικόνα της Παναγίας στην οποία ήταν σφηνωμένη η μικρή πέτρα που είχε πετάξει ο βοσκός. Αμέσως ο βοσκός μετανόησε και το χέρι του έγινε καλά. Οι κάτοικοι της Καρυάς με λιτανεία μετέφεραν την εικόνα στην Μονή της Ελασσόνας.

Μοναστήρι Τιμίου-Ιωάννη Προδρόμου

• Το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται 3,5 χλμ. έξω από το χωριό Ανατολή Αγιάς. Είναι χτισμένο από τον 16ο αι. μ.Χ σε υψόμετρο 1100 μ. πάνω στις πλαγιές της Όσσας, από τον Άγιο Δαμιανό τον Μυριχοβήτη. Η Μονή μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο άρχισε να εγκαταλείπεται ώσπου ερημώθηκε μέχρι και το 2000, όταν ανέλαβε να την αποκαταστήσει μια ομάδα από ορθόδοξες μοναχές διαφόρων εθνοτήτων

•Οι μονάζουσες έχουν αναπτύξει μια έντονη οικολογική και αγροτουριστική δραστηριότητα με αποτέλεσμα την λειτουργία εκθεσιακού χώρου οικολογικών προϊόντων που διατίθενται προς πώληση, όπως είναι γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα, τα παράγωγα αυτών, μαρμελάδες από φρούτα της περιοχής, ελιές και διάφορα σκευάσματα από βότανα του βουνού. Συμβάλλουν άμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και είναι αντίθετες με τη χρήση χημικών στις καλλιέργειες της περιοχής. Στόχος της μοναχικής κοινότητας αποτελεί η αναστήλωση της Παλαιάς Μονής η οποία διακρίνεται από την τοπική αρχιτεκτονική της και αποτελεί θεσσαλική πολιτιστική κληρονομιά.

Το Παλιό Μοναστήρι

• Στην καρδιά της Θεσσαλίας στο νομό Λαρίσης βρίσκεται το βουνό Όσσα, όπου στη κορυφή του είναι χτισμένο το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Το βουνό είναι από τα πιο όμορφα της Ελλάδας και αποτελεί την ιδανική πρόταση για εξερευνήσεις και ταξίδια στη Θεσσαλία.

Για τους λάτρεις του θρησκευτικού τουρισμού το μοναστήρι αποτελεί ενδιαφέρον σταθμό στις περιηγήσεις τους. Με σπουδαία και μεγάλη ιστορία που διαφαίνεται στους χώρους του, είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση για τους επισκέπτες να γνωρίσουν από κοντά τον τρόπο ζωής των μοναχών που ζουν εδώ.

Το Παλιό ΜοναστήριΤο παλιό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, βρίσκεται στη νότια πλευρά του όρους Όσσα ( Κίσσαβος ), 4 χλμ. από το χωριό Ανατολή Αγιάς ( περίπου 1 ώρα από την πόλη της Λάρισσας ) χτισμένο σε 1080 μ. υψόμετρο.

• Αν και ένα τμήμα της μονής χρονολογείται από το 1100, το κυρίως μοναστικό οίκημα ιδρύθηκε το 1550 μΧ. από τον ιερομάρτυρα Δαμιανό, ο οποίος οργάνωσε εδώ μια κοινοβιακή κοινότητα μοναχών, που κατά το 16ο αιώνα ήταν από τις πιο ανεπτυγμένες μοναστικές κοινότητες στην ανατολική Θεσσαλία.

•Στη παλιά μονή περιλαμβάνονται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, η οποία περιτριγυρίζεται από τα κελιά των μοναχών, τα εργαστήρια και τους χώρους υποδοχής της μονής, καθώς και το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου.

Στη μονή κατοικούσαν μοναχοί μέχρι το 1889, οπότε και απεβίωσε ο τελευταίος μοναχός. Μετά από αυτό το γεγονός τα μοναστικά οικήματα επήλθαν στη φροντίδα της κοινότητας της Ανατολής, που όπως αποδεικνύει η τωρινή κατάσταση τους, ήταν σημαντική.

•Μεταξύ όλων των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών μνημείων της Ιεράς Μητροπόλεως Ελασσόνας, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει και η Ιερά Μονή της Θείας Μεταμορφώσεως του Σωτήρος «Παλαιοκαρυάς» Κρανέας. Η Ιερά Μονή είναι χτισμένη σε απόσταση 10χμ. νότια της Κρανιάς, σε πλαγιά του ορεινού όγκου των Αντιχασίων ορέων και φέρει την ονομασία Μονή «Καρυάς» ή «Παλαιοκαρυάς».

• Σήμερα από τα κτίσματα της Μονής σώζονται το Καθολικό, ο Πύργος και το Αγίασμα. Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

ΜΟΝΗ ΠΑΛΑΙΟΚΑΡΥΑΣ

ΜΟΝΗ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ • Βρίσκεται στο χωριό Συκιά Ελασσόνας. Ιδρύθηκε το 1650 από τους μοναχούς

Ιωακείμ και Ιωάννη και από τον Ιερομόναχο Διονύσιο. Αρχικά ήταν μετόχι της μονής της Παλαιοκαρυάς. Το μοναστήρι είχε μεγάλη περιουσία που την χρησιμοποίησε για να βοηθάει τους φτωχούς. Ξεχωρίζει για το αξιόλογο τέμπλο του και τις τοιχογραφίες του. ου εμφυλίου, η μονή καταστράφηκε ολοσχερώς.

• Η Νέα ΜονήΤο 1980 έφτασε από το Άγιο Όρος μια ομάδα μοναχών, οι οποίοι ξεκίνησαν τη κατασκευή της νέας μονής, η οποία μετά από τρία χρόνια σταμάτησε χωρίς να

ολοκληρωθεί. Οι μοναχοί εγκατέλειψαν το έργο και η μονή ερημώθηκε, εκτεθειμένη στις άσχημες καιρικές συνθήκες, το πέρασμα του χρόνου, περαστικούς και κλέφτες

μέχρι τον Ιούλιο του 2000, όπου μια μοναστική κοινότητα γυναικών ανέλαβε την επαναδημιουργία της μονής.

Τα ακόλουθα χρόνια δούλεψαν ασταμάτητα, για να ανακαινίσουν και να φέρουν το μοναστήρι στην τωρινή του κατάσταση. Προσέφεραν πολλές ώρες ατομικής

εργασίας και προσπάθειας, αντιμετωπίζοντας τα μεγάλα έξοδα με την ευλογία του Θεού και την οικονομική βοήθεια αφανών δωρητών.

• Το μοναστήρι της Παναγίας του Οικονομείου, γνωστό και ως Μονή του Αγίου Δημητρίου, βρίσκεται στην ανατολική δασώδη πλευρά της Όσσας μεταξύ των κωμοπόλεων Στομίου και Καρίτσας. Όπως μαρτυρείται από τα υπάρχοντα αρχαιολογικά λείψανα, στη θέση του μοναστηριού προϋπήρχε αρχαίος ειδωλολατρικός ναός αφιερωμένος σε άγνωστη θεότητα. Κατά την υπόθεση των Ζ. Εσφιγμενίτη και Ν. Γεωργιάδη το αρχαίο ιερό ανήκε στον Ποσειδώνα Πετραίον τον οποίο τιμούσαν και γιόρταζαν οι Θεσσαλοί σε ανάμνηση του μεγάλου σεισμού που διαχώρισε την Όσσα από τον Όλυμπο, έργο αποδιδόμενο στον Ποσειδώνα.

• Στην ίδια θέση του αρχαίου ιερού οικοδομήθηκε κατά τον ΄Δ και Έ μ.Χ. αιώνα μια βυζαντινή εκκλησία. Ο Γάλλος περιηγητής Μεζιέρ όταν επισκέφτηκε το μοναστήρι το 1852 πληροφορήθηκε από τον γέροντα ηγούμενο της Μονής ότι σύμφωνα με την παράδοση, το μοναστήρι είχε ιδρυθεί κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού (527-556μ.Χ.). Την Ίδια πληροφορία έδωσε και ο ηγούμενος Ζαχαρίας ο οποίος έζησε εκεί 54 και πλέον χρόνια και στον Ρώσσο αρχιμανδρίτη Πόρφυρο Ουσπένσκη που επισκέφτηκε το μοναστήρι το 1859. Η πληροφορία μπορεί να είναι αληθής. Εν τούτοις η Μονή φέρει από παλιά την ονομασία Κομνήνειον, ένδειξη κατά τον επίσκοπο Πλαταμώνα Αμβρόσιο, ότι είναι «ίδρυμα της Βασιλικής Οικογενείας των Κομνηνών».

Μονή Αγίου Δημητρίου

• Το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου ευρισκόμενο σε δασώδη περιοχή αποτελούασε ασφαλές καταφύγιο για τους κατατρεγμένους Έλληνές κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι σπάνια πλησίαζαν την περιοχή και μόνο με μεγάλη δύναμη στρατού ανέβαιναν μέχρι το μοναστήρι. Στα χρόνια της Επαναστάσεως του 1821 το μοναστήρι προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στους μαχόμενους κλεφταρματωλούς. Τότε έγιναν αλλεπάλληλες επιδρομές των Τούρκων οι οποίοι κατέστρεψαν πολλά κειμήλια και χειρόγραφούς κώδικες της βιβλιοθήκης. Το πυκνό δάσος με την οργιώδη βλάστηση, καθιστούσε την περιοχή άβατη για τις τουρκικές αρχές. Εκεί κατέφυγαν με καΐκια οι διαφυγούσες οικογένειες από την ανθρωποσφαγή της Χίου το 1822. Δύο από τα καΐκια που κατόρθωσαν να διαφύγουν από την σφαγή της Χίου (σφάχτηκαν τότε 30.000υναικόπαιδα), διέσχισαν το Αιγαίο και βγήκαν στον όρμο του Στομίου. Από εκεί, οι οικογένειες που διασώθηκαν ανηφόρισαν και εγκαταστάθηκαν μέσα στο πυκνό δάσος.

• Αλλά και μετά την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι συνέχισε την προσφορά του στον αγώνα κατά των Τούρκων. Γι' αυτό εθεωρείτο πάντα ύποπτο από τις τουρκικές αρχές. Έτσι, βλέπουμε να περικυκλώνεται τον Ιούνιο του 1831 από τον Χασών Αγά με 500 στρατιώτες αναζητώντας τους κλέφτες. Κατά την περίοδο της κατοχής 1941 - 1944 η Μονή δέχθηκε ακόμα ένα πλήγμα από τον κατακτητή. Τα δύσκολα χρόνια που κύλησαν, τα καταστροφικά γεγονότα που έμειναν στην ιστορία και ο πανδαμάτωρ χρόνος έπληξαν την άλλοτε ανθούσα ιστορική μονή μεταβάλλοντας την σε ερείπιο.

• Τώρα, δίπλα στο χώρο της αρχαίας μονής έχει ανεγερθεί ένα νέο μεγαλοπρεπές μοναστήρι, ίδρυμα της τελευταίας 15ετίας. Όποιος θέλει να θαυμάσει την ωραιότητα του τοπίου και να επαινέσει την αξιοσύνη των εργατικών χεριών των 10 θεόκλητων μοναχών οι οποίοι μόνοι ανέγηραν το περίβλεπτο οικοδόμημα, δεν έχει παρά να επισκεφτεί τον ιερό και ιστορικό τούτο χώρο.

Ιερά Μονή Ιωάννη Θεολόγου • Ανηφορίζοντας στις πλαγιές της Όσσας, βορειοανατολικά του ρέματος Βελίκα, συναντάμε

μέσα από μια καταπληκτική σε ομορφιά διαδρομή το ονομαστό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του θεολόγου και το πανέμορφο δασικό πάρκο, ειδικά διαμορφωμένο για φαγητό στην εξοχή και για ορμητήριο πεζοπορικών διαδρομών στο βουνό.

• Στη Μονή υπάρχει επιγραφή από το 1776 ανακαινίστηκε το 1854 και τοιχογραφήθηκε το 1860. Στο ιερό υπάρχει εντοιχισμένο θωράκιο του 11ου και 12ου αιώνα.

Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονα • Ο ναός είναι σημαντικό κτίσμα του 16ου, σταυροειδής εγγεγραμμένος

αθωνίτικου τύπου με τρούλο, που τοιχογραφήθηκε στα 1724 από τον Πελοποννήσιο μοναχό Γαβριήλ. Σώζεται επίσης η τράπεζα, με τοιχογραφίες του 1616, όπου υπάρχουν σκηνές από τη ζωή των πρωτοπλάστων. Το σημαντικότερο στοιχείο είναι ο διόροφος πύργος της εισόδου, με παρεκκλήσι στον όροφο, ενώ τα παλιά κελιά έχουν καταρρεύσει.

Η Μονή Αγ. Τριάδας στο Λιβάδι Ελασσόνας

• Σήμερα ταξιδεύουμε στην Μονή Αγίας Τριάδος Λιβαδίου που βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές του Τιτάρου , απέναντι από τον Όλυμπο και κάτω από το χωριό Λιβάδι , την γενέτειρα των Λαζαίων και του Γ.Ολυμπίου. Επί Τουρκοκρατίας εδώ λειτούργησε κρυφό σχολειό και υπήρξε το καταφύγιο των κλεφτοαρματολών του Ολύμπου και των Πιερίων. Το 1822 από εδώ ξεκίνησε η επανάσταση και ο Επίσκοπος Πέτρας ευλόγησε τα όπλα των επαναστατών. Η <<Ε.τ.Δ>> επισκέφτηκε το μοναστήρι , που βρίσκεται σε υψόμετρο 1100 μέτρων , αφού πριν φτάσουμε στο χωριό στρίψαμε δεξιά. Πανέμορφα πετρόκτιστα κτήρια ορθώνονται μπροστά μας ενώ πίσω ο Όλυμπος χάνεται μέσα στα σύννεφα. Η θέα είναι μοναδική και το περιβάλλον κατάλληλο για τον μοναχικό βίο.

• Χτυπάμε το κουδούνι και η μεγάλη ξύλινη πόρτα ανοίγει , μια μοναχή μας καλωσορίζει και αναλαμβάνει την ξενάγησή μας. Όλα είναι εντυπωσιακά και κυρίως ο συνδυασμός της πέτρας , του μάρμαρου , με τα ξυλόγλυπτα τέμπλα και τις μοναδικές αγιογραφίες. Ιστορικές μαρτυρίες και πληροφορίες για την ύπαρξη και λειτουργία της μονής είναι ελάχιστες και ξεκινούν από τις αρχές του 18ου αιώνα , γι αυτό και δεν γνωρίζουμε την χρονολογία ιδρύσεως. Πιθανόν να χτίστηκε κατά τον 17ο αιώνα μια εποχή άνθησης και ακμής του μοναστικού βίου στο Θεσσαλικό χώρο. Στα Οθωμανικά χρόνια η μονή ωφελείται από τη σχετική ανεξαρτησία που εξασφαλίζουν στην περιοχή τα αρματολίκια του Ολύμπου και από τη γενικότερη ανάκαμψη του ελληνικού στοιχείου και βρίσκεται σε περίοδο ακμής. Το έτος 1942 η μονή πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς σε αντίποινα για την υπόνοια υπόθαλψης ανταρτών. Από τότε αρχίζει η παρακμή της μόνη ώσπου μένει χωρίς αδελφότητα. Η αρχική μονή του μοναστηριακού συγκροτήματος έχει αλλοιωθεί από τις πολλαπλές και καταστροφικές επιθέσεις αλλά , μετά την εγκατάσταση γυναικείας αδελφότητας ανακαινίστηκε πλήρως. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της μονής. Ο ναός , τα κελιά των μοναχών , οι χώροι υποδοχής και τα υπόλοιπα κτίσματα σχηματίζουν ένα <<Π>> , στο εσωτερικό του οποίου περικλείεται ο αύλειος χώρος με την φιάλη του αγιασμού.

• Το καθολικό της μονής είναι ένας μονόχωρος , δρομικός ναός με εξωτερικές διαστάσεις 18x6,30μ. και ύψος περίπου 9,20μ. Εσωτερικά η συνέχεια του χώρου διασπάται από πέντε ισαπέχουσες κατακόρυφες νευρώσεις στο βόρειο και νότιο τοίχο , συμμετρικά διατεταγμένες ως προς τον κύριο άξονα του ναού. Σε επαφή με την νότια όψη και σε όλο το μήκος της , έχει κατασκευαστεί ένα προστώο –εξωνάρθηκας το οποίο προς τον νότο οριοθετείται από μια τοξοστοιχία επτά ανοιγμάτων , στηριζόμενοι αρχικά σε πέντε κίονες και τρεις πεσσούς. Κατά τον τελευταίο αιώνα το μεσαίο από τα πέντε υποστυλώματα αφαιρέθηκε για να δημιουργηθεί πρόσβαση από την αυλή της μονής.

• Ο κύριος όγκος του ναού , σήμερα , προέκυψε μετά από εκτεταμένη αναδόμηση , η οποία σύμφωνα με κεραμοπλαστική επιγραφή που βρίσκεται λίγο κάτω από τον γείσο της στέγης , στο μέσο της νότιας όψης , ολοκληρώθηκε το 1832. Σ’αυτή την φάση ανοικοδόμησης ανήκει το σύνολο σχεδόν της νότιας όψης , η τοξοστοιχία με τα υποστυλώματα , τμήματα της ανατολική και δυτικής όψης και ίσως η ανώτερη ζώνη της βόρειας όψης. Ωστόσο , στην νότια όψη είναι εμφανέστατη η ύπαρξη μιας παλαιότερης φάσης , που ανήκε πιθανότατα σε έναν ναό του 18ου αιώνα ο οποίος κατέρρευσε κατά την καταστροφή της μονής από τους Τούρκους το 1822. Ο σημερινός ναός ήταν αρχικά καμαροσκεπής με διαμήκη καμάρα , η οποία πιθανώς κατασκευάστηκε κατά αντιστοιχία της μορφής που είχε ο ναός πριν από την καταστροφή του 1822. Η καμάρα αυτή αφαιρέθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και κατασκευάστηκε η σημερινή ξύλινη στέγη επικαλυμμένη με ντόπια σχιστόπλακα. Η ξύλινη στέγη που κατασκευάστηκε είναι δίρριχτη με τυπικές τραπεζοειδής απολήξεις στα ανατολικά και δυτικά άκρα.

• Εσωτερικά της Τράπεζας σώζεται το παλαιό περίτεχνο επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο το οποίο σύμφωνα με την επιγραφή κατασκευάστηκε το 1750. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι οι φυτόμορφες ζωγραφικές παραστάσεις στα θωράκια , το περίτεχνο σκάλισμά του και ο πλούσιος χρωματικός διάκοσμος. Στα ανατολικά της μονής υπάρχει κοιμητηριακός ναός του Αγίου Χαραλάμπους ο οποίος χτίστηκε το 1760 και σώθηκε μετά την ανακαίνιση το 2006. Κάτω απλό το ιερό του Αγίου Χαραλάμπους υπάρχει το οστεοφυλάκιο της ιεράς μονής της Αγίας Τριάδας , με τα οστά των μοναχών της μονής των επισκόπων Πέτρας και ιερέων του Λιβαδίου. Από τα μοναδικά κειμήλια της ιεράς μονής που σώζονται σήμερα είναι ένα απότμημα από την κάρα του Αγίου Προκοπίου , λείψανα αγίων , ιερά σκεύη και εικόνες του τέμπλου του καθολικού της ιεράς μονής , φιλοτεχνημένες το 1750.

• Η ξενάγηση κατέληξε στο αρχονταρίκι όπου μας περίμενε ένας ελληνικός και ένα γλυκό του κουταλιού , δείγμα της μοναδικής φιλοξενίας.

Ιερά Μονή Κομνηνείου • Eίναι βυζαντινό μοναστήρι στον Κίσσαβο, κοντά στην κωμόπολη

Στόμιο Λάρισας. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό και η πλήρης ονομασία του είναι Κομνήνειος Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου & Αγίου Δημητρίου (Παναγία του Κομνηνείου ή Οικονομείου).

• Το μοναστήρι της Παναγίας του Οικονομείου, γνωστό και ως Μονή του Αγίου Δημητρίου, βρίσκεται στην ανατολική δασώδη πλευρά της Όσσας μεταξύ των κωμοπόλεων Στομίου και Καρύτσας. Όπως μαρτυρείται από τα υπάρχοντα αρχαιολογικά λείψανα, στη θέση του μοναστηριού προϋπήρχε αρχαίος ειδωλολατρικός ναός αφιερωμένος σε άγνωστη θεότητα. Κατά την υπόθεση των Ζ. Εσφιγμενίτη και Ν. Γεωργιάδη το αρχαίο ιερό ανήκε στον Ποσειδώνα Πετραίον τον οποίο τιμούσαν και γιόρταζαν οι Θεσσαλοί σε ανάμνηση του μεγάλου σεισμού που διαχώρισε την Όσσα από τον Όλυμπο, έργο αποδιδόμενο στον Ποσειδώνα.

• Το Μοναστήρι φέρει και την ονομασία Οικονομείον ή Οικονομείο, πιθανώς από το όνομα του διαλυθέντος κατά την 10ετία του 1860 μικρού οικισμού Οικονομείο, που υπήρχε εκεί κοντά όπου διέμενε ο οικονόμος της Μονής. Επίσης η Μονή, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο ονομάζεται και Μονή του Αγίου Δημητρίου. Κατά τον Ουσπένσκη η μετονομασία αυτή ίσως να έγινε κατά το 1578 από τους εγκατασταθέντες εκεί μοναχούς που έφτασαν εκεί από κάποιο άλλο μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου. Ο ίδιος επισκέπτης το 1859, λέει ότι είδε εκεί ένα Ευαγγέλιο που θεωρήθηκε ότι ανήκε στον μητροπολίτη Λαρίσης Αχίλλειο, πάνω στο οποίο ο επίσκοπος Πλαταμώνα Διονύσιος έγραψε το 1583 ότι «αυτό ανήκει στο Οικονομείο, τη Μονή του Αγίου Δημητρίου». Αυτή είναι ίσως η πιο παλαιά μαρτυρία για την ονομασία του Αγίου Δημητρίου.

• Το μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου ευρισκόμενο σε δασώδη περιοχή αποτελούσε ασφαλές καταφύγιο για τους κατατρεγμένους Έλληνες κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι σπάνια πλησίαζαν την περιοχή και μόνο με μεγάλη δύναμη στρατού ανέβαιναν μέχρι το μοναστήρι. Στα χρόνια της Επαναστάσεως του 1821 το μοναστήρι προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες στους μαχόμενους κλεφταρματωλούς. Τότε έγιναν αλλεπάλληλες επιδρομές των Τούρκων οι οποίοι κατέστρεψαν πολλά κειμήλια και χειρόγραφους κώδικες της βιβλιοθήκης. Το πυκνό δάσος με την οργιώδη βλάστηση, καθιστούσε την περιοχή άβατη για τις τουρκικές αρχές. Εκεί κατέφυγαν με καΐκια οι διαφυγούσες οικογένειες από την ανθρωποσφαγή της Χίου το 1822. Δύο από τα καΐκια που κατόρθωσαν να διαφύγουν από την σφαγή της Χίου (σφάχτηκαν τότε 30.000 γυναικόπαιδα), διέσχισαν το Αιγαίο Πέλαγος και βγήκαν στον όρμο του Στομίου. Από εκεί, οι οικογένειες που διασώθηκαν ανηφόρισαν και εγκαταστάθηκαν μέσα στο πυκνό δάσος.

Η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου στην Ελασσόνα

• Η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού βρίσκεται στη νότια πλευρά του Ολύμπου σε υψόμετρο 1000 μ. κοντά στο χωριό Σπαρμός και απέχει 28 χλμ. βορειοανατολικά από την Ελασσόνα Λάρισας.

• Ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και άκμασε το 18ο αι. αποκτώντας μεγάλη περιουσία. Είχε πολυάριθμη αδελφότητα, που αποτελούνταν από 150 περίπου μοναχούς. Το μοναστήρι αποτέλεσε κέντρο γραμμάτων και εκπαίδευσης πολλών ιερωμένων, λογίων και διδασκάλων όπως του Ιωνά Σπαρμιώτη, του Δανιήλ εκ Τσαριτσάνης κ.α.

• Υπήρξε καταφύγιο κλεφτών και ανταρτών του Ολύμπου, ενώ πολλοί από τους μοναχούς της μονής υπήρξαν δάσκαλοι σε κρυφά σχολειά κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας σε όλη την Ελλάδα. Συνέβαλε επίσης στην οικονομική ενίσχυση της Σχολής της Τσαριτσάνης και διέθετε πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνια έγγραφα, τα οποία βρίσκονται στη Μονή Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας.

• Η μονή διαθέτει 4 παρεκκλήσια, του Αγίου Χαραλάμπους, της Τιμίας Ζώνης της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Αγίων Πάντων και του Τιμίου Προδρόμου. Οι τοιχογραφίες στο Καθολικό είναι εξαιρετικές.

• Η μονή ανακαινίσθηκε τα τελευταία χρόνια, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Ελασσόνας κ. Βασιλείου και αναβιώνει από το 2000 με μοναστική αδελφότητα 4 μοναχών, υπό την πνευματική καθοδήγηση του Ηγουμένου π. Νικάνορα.

• Στο δρόμο προς το μοναστήρι υπάρχει πλατανόδασος στις όχθες του ποταμού, ιδανικό για εκδρομή και αναψυχή.

• Η μονή είναι αρκετά φιλόξενη και στην πανήγυρη του Αγίου Πνεύματος γεμίζει από προσκυνητές.

Η εργασία έγινε από τους μαθητές του 11ου

Λυκείου Λάρισας στα πλαίσια του μαθήματος Project!