Γενικά μεταδεδομένα -...

Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες

εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Νεοελληνική Γλώσσα

Β΄ Λυκείου

Τίτλος:

«Ταχύτητα - Βραδύτητα»

Συγγραφή: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΕΦΕΡΛΗ

Εφαρμογή: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΕΦΕΡΛΗ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2013

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων

MIS: 296579 – Π.3.2.5: Πιλοτική εφαρμογή σεναρίων Β΄ Λυκείου «Ταχύτητα - Βραδύτητα»

Σελίδα 2 από 45

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι .Ν. ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης.ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνος υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας δευτεροβάθμιας: Δημήτρης ΚουτσογιάννηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http :// www . greeklanguage . gr Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, ΘεσσαλονίκηΤηλ.: 2310 459101 , Φαξ: 2310 459107, e-mail: [email protected]




mailto:[email protected]

http://www.greeklanguage.gr/

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος

Ταχύτητα - Βραδύτητα

Εφαρμογή σεναρίου

Παναγιώτα Σεφερλή

Δημιουργός

Παναγιώτα Σεφερλή

Διδακτικό αντικείμενο

Νεοελληνική Γλώσσα

Τάξη

Β΄ Λυκείου

Σχολική μονάδα

2ο Γενικό Λύκειο Χολαργού

Χρονολογία

Από 17/10/2014 έως 12/11/2014.

Διδακτική/θεματική ενότητα

4η ενότητα: Σημειώσεις – Περίληψη: Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση

σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη

σύγχρονη καθημερινή ζωή.

Διαθεματικό

Όχι




Χρονική διάρκεια

8 διδακτικές ώρες

Χώρος

Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισμένη με

διαδραστικό πίνακα ή υπολογιστή με προβολικό, εργαστήριο πληροφορικής.

ΙΙ. Εικονικός χώρος: Ιστολόγιο, Wiki ή ιστοσελίδα τάξης/σχολείου.

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή

Όσον αφορά στις γνώσεις για τη γλώσσα, οι μαθητές είχαν διδαχθεί τις στρατηγικές

σχετικά με τις σημειώσεις, το διάγραμμα και την περίληψη κειμένου. Ως προς τους

γραμματισμούς, ήταν ήδη, από την προηγούμενη τάξη, εξοικειωμένοι με τα

λογισμικά παρουσίασης και επεξεργαστή κειμένου λόγω της συμμετοχής τους στις

ερευνητικές εργασίες· επιπλέον, μια ομάδα είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα

infographics. Όσον αφορά στον εκπαιδευτικό, η εφαρμογή έδειξε ότι είναι

απαραίτητη η συνολική εποπτεία της ενότητας, αλλά και η προηγούμενη εξοικείωση

με λογισμικά του web 2.0, όπως το ιστολόγιο ή το Wiki.

Εφαρμογή στην τάξη

Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη.

Το σενάριο στηρίζεται

Παναγιώτα Σεφερλή, Ταχύτητα - Βραδύτητα, Νεοελληνική Γλώσσα Β΄ Λυκείου,

2013.

Το σενάριο αντλεί

-




Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η βασική ιδέα της εφαρμογής ήταν να μελετήσουν οι μαθητές ποικίλο κειμενικό

υλικό, να κρατήσουν σημειώσεις και να πειραματιστούν με μορφές κειμένων και

αντίστοιχα λογισμικά που υπάγονται στη λογική της αφαίρεσης-πύκνωσης, όπως το

PowerPoint και το infographic, προκειμένου να ενημερώσουν τους συμμαθητές τους

σχετικά με τους θεματικούς άξονες: α) fast και slow food, β) το λακωνίζειν την εποχή

του κινητού και του facebook, γ) ο έρωτας στα χρόνια του SMS, δ) εποχούμενος ή

περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής;.

Για τον σκοπό αυτό, διαμορφώθηκαν τέσσερις ομάδες αντίστοιχες με τους

παραπάνω άξονες. Η παρουσίαση των τελικών προϊόντων στην ολομέλεια έδωσε

αφορμές για συζήτηση, τόσο για τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς που

θέτουν οι άξονες όσο και για το βαθμό επιτυχίας και αποτελεσματικότητας των

παραχθέντων κειμένων.

Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Η εφαρμογή στηρίχτηκε σε κονστρουκτιβιστικά μαθησιακά μοντέλα. Οι μαθητές σε

ομαδικά σχήματα επεξεργάστηκαν και παρήγαγαν κείμενα και στο πλαίσιο της

ολομέλειας προσέγγισαν, αναθεώρησαν και κατασκεύασαν εκ νέου έννοιες και

γνώσεις σχετικές με το θέμα, τους μηχανισμούς πύκνωσης και τη νέα κειμενική

πραγματικότητα (Mayer 1992·Nagel 1996). Η παραγωγή των κειμένων

απομακρύνθηκε από τη συνήθη πρακτική, τη σύνθεση δηλαδή μαθητικής περίληψης

με αποδέκτη τον εκπαιδευτικό, αντίθετα, θεωρώντας την τάξη/ολομέλεια ως

περίσταση επικοινωνίας, είχε στόχο την ενημέρωση και τον προβληματισμό των

μαθητών (Παπαϊωάννου & Πατούνα 2003).

Υιοθέτησε, επίσης, στοιχεία του κινήματος των Πολυγραμματισμών, με την

έννοια ότι οι μαθητές πειραματίστηκαν με ηλεκτρονικά μέσα πρακτικής




γραμματισμού, ασκήθηκαν στη λειτουργική αξιοποίησή τους και προσέγγισαν τα

χαρακτηριστικά της νέας κειμενικής πραγματικότητας, ιδιαίτερα την πολυτροπική της

διάσταση, που υπαγορεύει μια λειτουργική, αλληλεπιδραστική και όχι αθροιστική

συνύπαρξη των σημειωτικών πόρων (Kress 2000·Κουτσογιάννης 2010). Κείμενα

όπως οι παρουσιάσεις σε PowerPoint (ή ανάλογα λογισμικά) με εγγενές το

χαρακτηριστικό της πολυτροπικότητας έδωσαν την ευκαιρία στις ομάδες και την

ολομέλεια να εξετάσει πώς η αλληλεπίδραση εικόνας, γραπτού κειμένου, γραφικών,

εικονιδίων κτλ. οδηγεί στην κατασκευή αδρής και εύληπτης πληροφορίας (Smiciklas

2012). Έτσι, οι μαθητές ενθαρρύνθηκαν να εκφέρουν λόγο για τις σύγχρονες

πρακτικές γραμματισμού, τις ανάγκες που τις υπαγορεύουν και τις κοινωνικές

πραγματικότητες που αυτές εκφράζουν.

Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής

Οι θεματικοί άξονες που κλήθηκαν να διερευνήσουν οι μαθητές συνδέονται με τις

εμπειρίες και τον κόσμο τους και αποτέλεσαν αφορμές για:

Να προβληματιστούν σχετικά με τους αλλοτριωτικούς μηχανισμούς που

επιβάλλουν καταναλωτικά πρότυπα και εγκλωβίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο

σε μορφές ζωής και επικοινωνίας από τις οποίες απουσιάζει η χαρά, η

απόλαυση, ο στοχασμός και η ποιότητα.

Να αναζητήσουν αξίες και στάσεις ζωής που θα τους επιτρέψουν να ζουν με

πληρότητα και ποιότητα και να στοχάζονται πάνω στον βίο τους.

Γνώσεις για τη γλώσσα

Οι συγκεκριμένοι στόχοι συνδέθηκαν με τις στρατηγικές αφαίρεσης και πύκνωσης

του λόγου που είναι απαραίτητες κατά την ανάγνωση, κατανόηση και παραγωγή

κειμένων. Ιδιαίτερα στην εποχή μας, που η ανάγκη για ευσύνοπτη αλλά εύστοχη




πληροφόρηση (τόσο από τη μεριά του πομπού όσο και από τη μεριά του αποδέκτη)

είναι παρούσα σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας συν το γεγονός ότι τα

σύγχρονα μέσα πληροφορίας και επικοινωνίας όχι μόνο παρέχουν μια ποικιλία

επικοινωνιακών πόρων αλλά και υπαγορεύουν νέες μορφές κειμένων, οι γνώσεις για

τη γλώσσα επιμερίστηκαν ως εξής:

Εξοικειώθηκαν οι μαθητές περαιτέρω με τις στρατηγικές αφαίρεσης και

πύκνωσης κειμένων (εντοπισμός θεματικού κέντρου, λέξεων-κλειδιών και

σημαντικών πληροφοριών, εντοπισμός ενοτήτων και μηχανισμών συνοχής,

πύκνωση λόγου με όλες τις απαραίτητες μετατροπές).

Πειραματίστηκαν με νέες μορφές κειμένων που χαρακτηρίζονται από έντονη

πολυτροπική διάσταση, όπως είναι η παρουσίαση στο περιβάλλον του

PowerPoint, όπου κλήθηκαν να εφαρμόσουν τις παραπάνω στρατηγικές,

αξιοποιώντας εκτός από τη γλώσσα και άλλους πόρους επικοινωνίας.

Προσάρμοσαν τοn λόγο τους στη συγκεκριμένη περίσταση επικοινωνίας που

είναι η ενημέρωση και ο προβληματισμός των συμμαθητών τους αναφορικά

με τους επιλεγμένους θεματικούς άξονες.

Γραμματισμοί

Η καλλιέργεια των γραμματισμών συνδέθηκε με το παραπάνω πεδίο (γνώσεις για τη

γλώσσα). Η επιλογή των εργαλείων έγινε με το σκεπτικό ότι οι μαθητές,

εφαρμόζοντας στρατηγικές αφαίρεσης και πύκνωσης σε σύγχρονα περιβάλλοντα

πρακτικής γραμματισμού, θα ήταν σε θέση:

Να εξετάσουν την αλληλεπίδραση των επικοινωνιακών πόρων (γραπτού

κειμένου, χαρακτηριστικών γραμματοσειράς, εικόνας, συμβόλου, γραφήματος

κτλ.) στην κατασκευή μιας ευσύνοπτης, αδρής και επικοινωνιακά εύστοχης

πληροφορίας.




Να αναπτύξουν κριτικό λόγο σχετικά με τη δυναμική των εργαλείων αυτών:

ποια είναι η λογική με την οποία σχεδιάστηκαν, σε ποιους λόγους οφείλεται η

ευρύτατη διάδοσή τους, ποιες πρακτικές και μορφές ανάγνωσης υπαγορεύουν;

Διδακτικές πρακτικές

Οι μαθητές συνεργάστηκαν, διερεύνησαν και συνέθεσαν κείμενα και μοιράστηκαν τα

αποτελέσματα της εργασίας τους και τον προβληματισμό τους τόσο στο πλαίσιο της

ομάδας όσο και στο πλαίσιο της ολομέλειας. Κατάφεραν σε ικανοποιητικό βαθμό:

Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και αλληλεπίδρασης.

Να εκφέρουν λόγο, προφορικό και γραπτό, σχετικά με τους θεματικούς

άξονες, τη διαδικασία και το αποτέλεσμά της. Ο λόγος τους τέθηκε στο

επίκεντρο της διδασκαλίας και βοήθησε στο να διαμορφωθεί κλίμα αμοιβαίας

εμπιστοσύνης, αποδοχής και κοινού προβληματισμού.

Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Αφετηρία

Το έναυσμα έδωσε η ύλη της ενότητας (Σημειώσεις-Περίληψη) και ο προτεινόμενος

θεματικός κύκλος για τη λακωνική έκφραση και τις προσπάθειες, από τον σύγχρονο

άνθρωπο, εξοικονόμησης χρόνου σε ποικίλες εκφάνσεις της καθημερινής ζωής.

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Το σενάριο προϋποθέτει τη διδασκαλία της 4ης ενότητας (Σημειώσεις-Περίληψη). Οι

θεματικοί άξονες που το διατρέχουν αφορμώνται από τα προτεινόμενα θέματα για

συζήτηση και έκφραση-έκθεση σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια

για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή. Σύμφωνα με το ΠΣ, οι

μαθητές ασκούνται στην αφαιρετική διαδικασία, με την οποία κρατούμε τα ουσιώδη

και παραλείπουμε τα επουσιώδη ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο εργαζόμαστε,




http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSB105/%CE%94%CE%95%CE%A0%CE%A0%CE%A3-%CE%91%CE%A0%CE%A3/didaskalia_ekfrasi-ekthesi.pdf

και κατακτούν ένα λόγο σαφή και νοηματικά πυκνό, οξύνοντας παράλληλα την

κριτική τους ικανότητα.

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Οι ΤΠΕ αξιοποιήθηκαν κυρίως ως μέσα πρακτικής γραμματισμού. Ειδικότερα: α) Ο

επεξεργαστής κειμένου για το κράτημα σημειώσεων και τον σχεδιασμό

διαγραμμάτων· σε μία ομάδα αξιοποιήθηκε, επίσης, για την παραγωγή του τελικού

κειμένου. β) Το PowerPoint για την παραγωγή κειμένων. γ) Το διαδίκτυο ως πηγή

πληροφόρησης και αναζήτησης εικονιστικού υλικού. Επιπλέον, αξιοποιήθηκε το

Wiki ως περιβάλλον διαμοίρασης του υλικού και ανάρτησης των μαθητικών

εργασιών, αλλά και ως χώρος αλληλεπίδρασης, επιτρέποντας στον εκπαιδευτικό και

τους μαθητές να επεκτείνουν το διάλογο εκτός σχολείου.

Κείμενα

Στροφή στο ποδήλατο, ένα οικολογικό μέσο μεταφοράς, άρθρο δημοσιευμένο στην

εφημερίδα Καθημερινή.

Πόσο συχνά χρησιμοποιείται το ποδήλατο, γράφημα στην αντίστοιχη ιστοσελίδα της

Καθημερινής (σελ. 6).

Αφροδίτη Πολίτη, Η τέχνη της επιβράδυνσης, αφιέρωμα στην εφημερίδα

Ελευθεροτυπία, 7/8/2001: διαθέσιμο στη σελίδα: http://www.arisgiavris.gr/aris-

giavris-download-pages-keimena-gia-perilpsi-1-b-c-lykeiou.htm

Αποσπάσματα από συνέντευξη του Μπαμπινιώτη για την εκτεταμένη χρήση των

αρκτικόλεξων στην εποχή μας ανθολογούμενα στο σχολικό βιβλίο.

Οι μαθητές στα SMS δεσμά τους , άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Καθημερινή.

Στην … Οξφόρδη η αργκό του Ίντερνετ, άρθρο στο εμπλουτισμένο ηλεκτρονικό

σχολικό βιβλίο.

Greeklish : η νέα γλώσσα των κινητών του chat στο msn και στο facebook , ανάρτηση

σε ιστολόγιο.

Ο έρωτας την εποχή του κινητού, άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Καθημερινή.




http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_15/11/2009_337138

http://epallilanea2.blogspot.gr/2010_05_01_archive.html

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSB105/438/2914,11470/




http://www.arisgiavris.gr/aris-giavris-download-pages-keimena-gia-perilpsi-1-b-c-lykeiou.htm


http://portal.kathimerini.gr/graphs

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_05/02/2011_431497

Ο έρωτας στα χρόνια του Internet , άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Το Βήμα.

Μια ανθολογία για τη γιορτή του έρωτα, βιβλιοπαρουσίαση στην εφημερίδα Το Βήμα.

Ο ολοκληρωτισμός των ΜακΝτόναλντς, άρθρο του Μπ. Μπάρμπερ που ανθολογείται

στους Θεματικούς Κύκλους Λυκείου, σ. 463-465.

Slow food VS fast food , βίντεο, αφιέρωμα της εκπομπής Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα.

Φαστ φουντ: το φετίχ του 20ού αιώνα, άρθρο που ανθολογείται στο σχολικό βιβλίο.

Το κίνημα του Slow food , άρθρο δημοσιευμένο σε ηλεκτρονικό περιοδικό.

Τουριστικά, δοκίμιο του Μανώλη Ανδρόνικου που ανθολογείται στους Θεματικούς

Κύκλους Λυκείου, σ. 312-315.

Τουρίστας ή ταξιδευτής, ανάρτηση σε ιστολόγιο.

Micromega, βιβλιοπαρουσίαση στην εφημερίδα Το Βήμα.

Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Η χρήση του χώρου, περιοδικό Ουτοπία, τεύχος 23

(Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1997).

Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα, Αθήνα: Εστία, 1996, σ. 7-10.

Λου Αντρέας Σαλομέ, Περί Έρωτος, Αθήνα: Οδός Πανός, 2012, σ. 58-59.

Radio Head, Go Slowly, τραγούδι από το άλμπουμ In Rainbows, 2007.

Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις

Α΄ φάση: 17/10/2013: Εισαγωγική (2 ώρες), ολομέλεια, εργαστήριο πληροφορικής:

Το πρώτο ημίωρο προβάλλαμε εναλλάξ στην οθόνη προβολής (πίνακα) το άρθρο

«Στροφή στο ποδήλατο, ένα οικολογικό μέσο μεταφοράς» και το αντίστοιχό του

infographic, με στόχο να τα συγκρίνουμε και να συζητήσουμε για τους σημειωτικούς

τρόπους με τους οποίους πραγματώνεται η πύκνωση στο δεύτερο κείμενο. Όλοι οι

μαθητές είχαν στη διάθεσή τους, και σε έντυπη μορφή, το άρθρο για να

διευκολύνονται στην ανάγνωση και να σημειώνουν παρατηρήσεις και σχόλια.

Τεκμήριο 1: Το infographic που οπτικοποιεί τα ποσοτικά δεδομένα του άρθρου και

αποτέλεσε τη βάση της συζήτησής μας.




http://www.kathimerini.gr/418000/article/epikairothta/ellada/strofh-sto-podhlato-ena-oikologiko-meso-metaforas

https://www.youtube.com/watch?v=LU7nE1e8WbE

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=526388

http://streetchronicles.blogspot.gr/2005/07/blog-post_19.html


http://www.oikologos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=258:0245&catid=40:organic&Itemid=206


http://www.newsnow.gr/article/473044/ntokimanter-SLOW-FOOD-VS-FAST-FOOD.html


http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=498204

http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=124638

Συζητήσαμε, καταρχάς, για το θέμα και το σκοπό του και εύκολα διαπιστώσαμε ότι

παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τη χρήση του ποδηλάτου που

δείχνουν αυξητικές τάσεις. Εντοπίσαμε, στη συνέχεια, στα δύο κείμενα τις κοινές

πληροφορίες, τα ποσοτικά κυρίως δεδομένα για τη συχνότητα και τα θετικά-αρνητικά

της χρήσης του. Σταθήκαμε, έπειτα, στους σημειωτικούς πόρους του infographic, την

εικόνα, τα εικονίδια-emoticons και τον γραπτό λόγο και, κυρίως, στο πώς

αλληλεπιδρούν όλες οι σημειωτικές επιλογές ώστε να προκύψει ένα συγκροτημένο

νόημα. Ειδικότερα παρατηρήσαμε: α) τα τέσσερα χρώματα της ποδηλατικής ρόδας

που αντιστοιχούν σε ποσοτικά δεδομένα για τη χρήση του μέσου, β) τα emoticons

που αντιστοιχούν στα θετικά και τα αρνητικά της χρήσης και γ) την έντονη

γραμματοσειρά, στην κάτω δεξιά γωνία, που υπογραμμίζει την άποψη της

συντριπτικής πλειοψηφίας των ερωτηθέντων. Η διαδικασία της σύγκρισης

ολοκληρώθηκε με το ερώτημα «πώς αποτυπώνεται η διαπίστωση του άρθρου σχετικά

με την αναπτυσσόμενη χρήση του ποδηλάτου στο infographic;» και οι απαντήσεις

που δόθηκαν ήταν ότι υπερτερούν τα χρώματα που δηλώνουν συχνή χρήση,




προβάλλονται τα θετικά έναντι των αρνητικών και υπερτονίζεται η πληροφορία που

εκφράζει την άποψη της πλειοψηφίας.

Η συζήτηση έδωσε στους μαθητές την ευκαιρία να αναφερθούν στις

προσωπικές τους απόψεις και εμπειρίες για τη χρήση του ποδηλάτου: πόσο συχνά το

χρησιμοποιούν, για ποιους λόγους, αν η επιλογή του ως μέσου μετακίνησης

συνδέεται με ένα διαφορετικό μοντέλο ζωής σε σχέση με αυτό που υπαγορεύει η

χρήση του αυτοκινήτου, ποιοι παράγοντες εμποδίζουν ή ματαιώνουν την πρόθεση να

μετακινηθούν με ποδήλατο και παρόμοια. Οι περισσότεροι μαθητές συμμερίστηκαν

την κυρίαρχη άποψη των ερωτηθέντων της έρευνας ότι, αν υπήρχαν αρκετοί

ποδηλατόδρομοι στην Αττική, θα χρησιμοποιούσαν πολύ περισσότερο το ποδήλατο,

όχι μόνο ως μέσο ψυχαγωγίας, αλλά και ως μέσο μεταφοράς.

Το υπόλοιπο της πρώτης διδακτικής ώρας το διαθέσαμε για να συζητήσουμε

σχετικά με την ευρύτατη διάδοση των infographics και ανάλογων κειμένων και την

ανάγκη να εμπλουτιστεί το σχολικό πρόγραμμα με δραστηριότητες οπτικού

γραμματισμού, που βοηθούν τα παιδιά να αναλύουν τις εικόνες, τα εικονίδια, τα

γραφήματα, τους πίνακες κτλ. και να παρατηρούν κριτικά τους τρόπους κατασκευής

του νοήματος.

Διαμορφώθηκε, λοιπόν, το κλίμα για την εφαρμογή της σεναριακής ιδέας και

ως προς το περιεχόμενο-θέμα, τα σύγχρονα δηλαδή αστικά μοντέλα ζωής,

μετακίνησης και επικοινωνίας, και ως προς τα ζητούμενα κείμενα, που οπτικοποιούν

και μεταφέρουν με ευσύνοπτο τρόπο πληροφορίες. Έτσι, τη δεύτερη διδακτική ώρα

συζητήσαμε εκτενέστερα για τη διαδικασία υλοποίησης του σεναρίου.

Παρουσιάστηκαν, καταρχάς, οι τέσσερις θεματικοί άξονες: α) Fast και slow food, β)

Το λακωνίζειν την εποχή του κινητού και του facebook, γ) Ο έρωτας στα χρόνια του

SMS, δ) Εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής; και ενημερώθηκαν οι

μαθητές για τον τρόπο εργασίας. Γνώριζαν ήδη και χρησιμοποιούσαν το Wiki της

τάξης. Σ’ αυτό το στάδιο είδαμε από κοινού στην οθόνη προβολής τις σελίδες που

είχα ήδη δημιουργήσει σχετικά με τους παραπάνω άξονες, όπου είχαν αναρτηθεί τα




φύλλα εργασίας και τα κείμενα προς διερεύνηση, και συμφωνήσαμε να ανεβάσουν

και οι ίδιοι τα δικά τους κείμενα κατά την εξέλιξη ή με το πέρας της διαδικασίας.

Τεκμήριο 2: Screen shots από τη σελίδα του Wiki με τίτλο «Ταχύτητα – Βραδύτητα»

που ενημερώνει τους μαθητές για τη διαδικασία και τους θεματικούς άξονες. Μέσω

των links μπορούν να πλοηγηθούν στο υλικό και να επεξεργαστεί η κάθε ομάδα την

αντίστοιχη σελίδα της.

Το υπόλοιπο της ώρας το διαθέσαμε για τη διαμόρφωση των ομάδων. Είχα ήδη

κάνει μια προεργασία για πιθανούς συσχετισμούς και συνεργασίες, αλλά έλαβα

υπόψη μου και τις προτιμήσεις τους. Το συγκεκριμένο τμήμα παρουσίαζε μια




ενδιαφέρουσα ανομοιογένεια: αρκετοί πολύ καλοί μαθητές, αλλά και αρκετοί, είτε

αδύνατοι είτε υπερβολικά αφανείς και χαμηλών τόνων, που δε συμμετείχαν στο

μάθημα και προέβαλλαν πολλές αντιστάσεις όταν τους έδινα το λόγο. Γι’ αυτό έπρεπε

να κρατήσω ισορροπίες και να φροντίσω αυτοί/ές οι μαθητές/τριες να ενσωματωθούν

σε όλες τις ομάδες και να ενθαρρυνθούν ως προς τη συνεισφορά τους στην ομάδα και

τη συνεργασία με τα άλλα μέλη. Συμφωνήσαμε ότι αυτό που κυρίως ενδιαφέρει είναι

μια συλλογική παραγωγή και όχι μόνο η συνεργασία με την παρέα μας. Αν λάβουμε

υπόψη ότι το δυναμικό της τάξης ήταν 24 μαθητές, διαμορφώθηκαν τέσσερις ομάδες

από πέντε έως επτά μέλη· ειδικότερα: μία επταμελής (Fast και slow food), δύο

εξαμελείς (Το λακωνίζειν την εποχή του κινητού και του facebook, Εποχούμενος ή

περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής;) και μία πενταμελής (Ο έρωτας στα χρόνια του

SMS).

Οι δώδεκα υπολογιστές του εργαστηρίου, σε συσχετισμό με τις τέσσερις

διευρυμένες ομάδες, επέτρεπαν τη διαμόρφωση υποομάδων και την αντίστοιχη

κατανομή του έργου, προϋπόθεταν όμως καλό συντονισμό και αλληλεπιδράσεις για

τη σύμφωνη κατάληξη ως προς το τελικό προϊόν. Σ’ αυτό το σημείο τους άφησα

ελεύθερους να αποφασίσουν οι ίδιοι για τις υποομάδες και τις θέσεις τους στους

αντίστοιχους σταθμούς εργασίας. Το τελευταίο τέταρτο της δεύτερης ώρας διατέθηκε

για την ανάγνωση των φύλλων εργασίας και για μια πρώτη κατανομή των εργασιών.

Ένα ενδιαφέρον εύρημα από την εφαρμογή της πρώτης φάσης – με το δεδομένο

ότι ήταν το εναρκτήριο σενάριο της σχολικής χρονιάς – ήταν η αμηχανία των

μαθητών, η απορία (άρρητη για τους περισσότερους και ρητή για έναν-δύο) «γιατί

στο εργαστήριο στο μάθημα της γλώσσας;». Ένας μαθητής μάλιστα εξέφρασε

επιφυλάξεις αν το συγκεκριμένο θέμα («Ταχύτητα – Βραδύτητα») είχε σχέση με την

διδακτέα ύλη. Η συζήτηση για τη σχέση γλώσσας και τεχνολογίας είχε ανοίξει από

τις πρώτες μέρες, όταν αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε το Wiki για την ανάρτηση

γλωσσικού υλικού και την επικοινωνία μεταξύ μας· αποτυπώθηκε μάλιστα στην

αρχική σελίδα μέσω της κατάθεσης σχολίων (βλ. παρακάτω, Τεκμήριο 3). Τώρα, με




αφορμή το σενάριο, η συζήτηση ανακινήθηκε. Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, αν

λάβουμε υπόψη μας ότι η αγωνία για την ολοκλήρωση της ύλης και την προετοιμασία

για τις γενικές εξετάσεις υφέρπει και απασχολεί διδάσκοντες και μαθητές.

Αποφασίσαμε, ωστόσο, να αντιμετωπίσουμε το όλο εγχείρημα σαν πρόκληση και

αίτημα προς διερεύνηση: πώς μεταβάλλονται οι πρακτικές γραμματισμού με την

«επίθεση» της τεχνολογίας και πώς, με τη σειρά του, μεταβάλλεται το γλωσσικό

μάθημα; Θα μείνουμε μόνο στο ελκυστικό κομμάτι των νέων τεχνολογιών ή θα

εξετάσουμε, με μια περισσότερο κριτική ματιά, τη δυναμική της στους τρόπους

ανάγνωσης, γραφής και επικοινωνίας; Η πλειοψηφία των μαθητών αποδέχτηκε με

ενδιαφέρον και θετική στάση την πρόκληση, αφενός να δούμε πώς, μέσω της

τεχνολογίας, μπορούμε να αποδώσουμε ευσύνοπτα την πληροφορία και όχι μόνο με

τον γραπτό λόγο (σημαντική ασφαλώς μετακίνηση από τη συνήθη μαθητική

περίληψη) και αφετέρου να προβληματιστούμε για τη διείσδυση της τεχνολογίας και

της αυτοματοποίησης στον τρόπο ζωής, επικοινωνίας και μεταφοράς (που αποτελεί

το θέμα του σεναρίου). Ρώτησαν, τέλος, για το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει η

εφαρμογή και αυτό μου έδωσε αφορμή να τους τονίσω πόσο σημαντικός είναι ο

συντονισμός και η τήρηση του χρονοδιαγράμματος. Όσον αφορά στον μαθητή με τις

επιφυλάξεις για το θέμα του σεναρίου, τον παρέπεμψα στη σχετική ενότητα του

σχολικού βιβλίου.

Τεκμήριο 3: Screen shots από την αρχική σελίδα του Wiki με τα σχόλια των

μαθητών που πυροδότησε το βίντεο, το οποίο φιλοξενείται στην αρχική σελίδα και

δίνει αφορμές συζήτησης για τον ρόλο και τη δυναμική των νέων τεχνολογιών στις

διαδικασίες μάθησης και τις εκπαιδευτικές πρακτικές. Είναι ενδιαφέρον ότι οι

μαθητές που συμμετείχαν στη συζήτηση – μαθητές καλές επιδόσεων – εκφράζουν

επιφυλάξεις σχετικά με το θέμα. Ενδιαφέρον, επίσης, ότι πολλοί από τους υπόλοιπους

μαθητές «απουσιάζουν».




https://www.youtube.com/watch?v=dGCJ46vyR9o

Β΄ φάση: 29/10/2013: Επεξεργασία κειμένων (2 ώρες), εργασία σε ομάδες,

εργαστήριο πληροφορικής: Η εφαρμογή της δεύτερης φάσης ξεκίνησε με

καθυστερήσεις. Η πρώτη οφειλόταν στη δυσλειτουργία του εργαστηρίου, ειδικότερα

του server, όπου ήταν αποθηκευμένα τα φύλλα εργασίας. Το πρόβλημα ξεπεράστηκε

με την είσοδο των μαθητών στο Wiki· ευτυχώς ήταν εκεί αναρτημένο όλο το σχετικό

υλικό. Η δεύτερη καθυστέρηση είχε να κάνει με το μεγάλο χρονικό διάστημα που

μεσολάβησε από τη μία φάση στην άλλη· οι συνεχείς αλλαγές στο ωρολόγιο

πρόγραμμα του σχολείου μάς είχε βγάλει εκτός κλίματος και χρειάστηκε να

υπενθυμίσω στις ομάδες τι κάνουμε και για ποιο σκοπό. Αρκετοί μαθητές χρειάστηκε




να διαβάσουν εκ νέου τα φύλλα εργασίες και, παρ’ όλες τις οδηγίες, ζήτησαν

περαιτέρω εξηγήσεις και συμβουλές εκ μέρους μου. Παρατηρώ συχνά την τακτική

αυτή των μαθητών να προσπερνούν βιαστικά τα ζητούμενα στα φύλλα εργασίας,

δεξιότητα που πρέπει, κατά τη γνώμη μου, συστηματικά να καλλιεργήσουν (διαβάζω

με προσοχή την εκφώνηση και καταστρώνω μια στρατηγική εργασίας).

Μία από τις τέσσερις ομάδες με δυσκολίες αυτοδιαχείρισης ζήτησε τη δική μου

παρέμβαση ως προς την κατανομή των εργασιών. Οι υπόλοιπες τρεις πήραν

πρωτοβουλίες και ανταποκρίθηκαν με επιτυχία. Η κάθε ομάδα χωρίστηκε σε δύο

υποομάδες και η κάθε μία από αυτές ανέλαβε να μελετήσει και να επεξεργαστεί

δύο/τρία κείμενα που αντιστοιχούσαν στο θεματικό τους άξονα και να κρατήσει

σημειώσεις. Χρησιμοποιήσαμε τους οκτώ από τους δώδεκα διαθέσιμους υπολογιστές.

Όλες οι υποομάδες αξιοποίησαν τον επεξεργαστή για τις σημειώσεις τους. Η

ανάγνωση-επεξεργασία περιελάμβανε εντοπισμό του θεματικού κέντρου, των

σημαντικών πληροφοριών, των θεματικών ενοτήτων, των συνεκτικών δεικτών, το

κράτημα σημειώσεων και τη σύνθεση διαγραμμάτων ή περιλήψεων, προκειμένου,

στη συνέχεια, σε επίπεδο ομάδας πλέον, να συζητήσουν ποιο από το υλικό αυτό θα

αξιοποιήσουν για την παραγωγή των δικών τους κειμένων κατά την επόμενη φάση.

Από τη στιγμή που ξεπεράστηκαν τα αρχικά εμπόδια, η διαδικασία εξελίχθηκε

ομαλά· δύο μάλιστα από τις τέσσερις ομάδες (Fast και slow food και Το λακωνίζειν

την εποχή του κινητού και του facebook) συν-εργάστηκαν υποδειγματικά. Κατένειμαν

το υλικό, το μελέτησαν, κράτησαν σημειώσεις και, σε επίπεδο ομάδας πλέον, άρχισαν

να συζητούν για το σχεδιασμό του δικού τους κειμένου. Η πρώτη επέλεξε το

λογισμικό παρουσίασης για τον σχεδιασμό και η δεύτερη τον επεξεργαστή.

Μπόρεσαν να κάνουν μια προεργασία και να σχεδιάσουν τις πρώτες διαφάνειες και

την πρώτη σελίδα αντίστοιχα. Μία από τις υποομάδες του θέματος για τη

λακωνικότητα δήλωσε ότι θα επιχειρούσε, κατά την επόμενη φάση, να πειραματιστεί

με το infogram. Όλες οι ομάδες, πέρα από την ανάγνωση και τις σημειώσεις,

πρόλαβαν να αναζητήσουν εικονιστικό υλικό και να δημιουργήσουν αντίστοιχους




https://infogr.am/

φακέλους. Πολύ ενθαρρυντικό ήταν ότι εργάστηκαν όλοι φιλότιμα, ακόμα και οι

συνήθως σιωπηλοί και παθητικοί μαθητές. Με το πέρας της διαδικασίας ανέβασαν

τις σημειώσεις τους στο Wiki· είχα έτσι τη δυνατότητα να τις δω με προσοχή και να

δώσω ανατροφοδότηση όπου έκρινα ότι χρειαζόταν.

Έχει ήδη τονιστεί πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος του διδάσκοντος, ακόμα κι αν

στο επίκεντρο τοποθετείται η δράση των μαθητών. Θα πρόσθετα ότι είναι και

ιδιαίτερα κοπιαστικός: θα πρέπει να επιλύσει προβλήματα, να συντονίσει, να

ενθαρρύνει, να «μαλώσει» αυτούς που χαλαρώνουν, να συζητήσει προτάσεις και

εναλλακτικές διαδρομές για την εξέλιξη της εργασίας. Συν το γεγονός ότι η αγωνία

για την έκβαση του εγχειρήματος είναι παρούσα μέχρι και την τελική φάση του

σεναρίου. Ωστόσο, η ενεργός συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία, οι συζητήσεις

μεταξύ τους, η αντιμετώπιση από κοινού των προβλημάτων, το μοίρασμα της

αγωνίας και του ενδιαφέροντος για ένα καλό αποτέλεσμα διαμορφώνουν ένα θετικό

κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αποδοχής και σφυρηλατούν τους δεσμούς της

κοινότητας.

Τεκμήριο 4: Οι σημειώσεις της ομάδας Το λακωνίζειν την εποχή του κινητού και του

facebook με διαγραμματική κυρίως μορφή. Σε αυτές ενσωματώνονται και

αποσπάσματα από τις απόψεις «ειδικών» για το φαινόμενο, χωρίς όμως να γίνεται

αναφορά στις πηγές. Ενδιαφέρον έχει η εξέλιξη του κειμένου και η ενσωμάτωση

πολυτροπικών χαρακτηριστικών στη συνέχεια (σύγκρινε με τεκμήριο 7 της Γ΄

φάσης).




Τεκμήριο 5: Οι σημειώσεις της ομάδας Εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας ή

περιηγητής;, οι οποίες αποτελούν μεταφορά, με αντιγραφή-επικόλληση,

αποσπασμάτων από τα κείμενα μελέτης. Αυτό που δεν έγινε ήταν η περαιτέρω

επεξεργασία των σημειώσεων: επιγραμματική διατύπωση, αναγωγή σε υπερώνυμα,

μικρές περιλήψεις, αναδιατύπωση προσαρμοσμένη στο ύφος των μαθητών. Τα

αποσπάσματα μεταφέρθηκαν αυτούσια στην παρουσίαση (βλ. τεκμήριο 9 της Γ΄

φάσης). Αν και στην ομάδα υπήρχαν μαθητές πολύ καλών επιδόσεων, η δυσκολία να

κατανοήσουν και να διαβάσουν δημιουργικά απαιτητικά δοκιμιακά κείμενα, με

ιδιαίτερα υφολογικά χαρακτηριστικά (κάποια μάλιστα ανθολογούνται στα σχολικά

τους βιβλία), δείχνει πόσο πολυεπίπεδο και απαιτητικό είναι το έργο της κατανόησης

και της ανασύνθεσης των πληροφοριών.




Γ΄ φάση: 5/11/2013: Παραγωγή κειμένων (2 ώρες), εργασία σε ομάδες, εργαστήριο

πληροφορικής: Το εργαστήριο της πληροφορικής πραγματικά μετατράπηκε σε

εργαστήριο δημιουργίας. Νομίζω ότι εκτός από εμένα, το χάρηκαν και τα παιδιά. Είχε

πολύ ενδιαφέρον να βλέπεις στις ομάδες να γίνονται συζητήσεις για τον σχεδιασμό

των κειμένων τους: τι θα βάλουμε, πώς θα το γράψουμε, ποιες εικόνες θα διαλέξουμε,

πώς θα τις επεξεργαστούμε κτλ. Από τους σιωπηλούς μαθητές ο ένας έκανε την

έκπληξη – αποδείχθηκε πολύ δημιουργικός – και δύο μαθήτριες, ιδιαίτερα χαμηλών

τόνων, κινητοποιήθηκαν και βοήθησαν αρκετά στον σχεδιασμό, πληκτρολογώντας τα




κείμενα και συμβάλλοντας σημαντικά στις τελικές αποφάσεις για τη μορφοποίηση

και την εμφάνιση της εργασίας.

Ο χρόνος ήταν αρκετός για να ολοκληρωθούν τα κείμενα και να συζητήσουμε,

στο πλαίσιο της κάθε ομάδας, την οργάνωση των πληροφοριών, τη λογική της

αφαίρεσης-πύκνωσης που πρέπει να τα χαρακτηρίζει και τους τρόπους

αλληλεπίδρασης των σημειωτικών πόρων, προσέχοντας ιδιαίτερα την έκταση του

γραπτού κειμένου και τη «συνομιλία» του με το εικονιστικό υλικό. Διαμορφώσαμε,

έτσι, τα κριτήρια αξιολόγησης των κειμένων: α) επαρκείς κατά το δυνατόν

πληροφορίες, με στόχο να σχηματίσουν οι υπόλοιπες ομάδες μια αδρή εικόνα για τον

θεματικό άξονα, β) ευσύνοπτη και εύστοχη διατύπωση, γ) αλληλοσυμπλήρωση των

σημειωτικών πόρων, δ) πρωτοτυπία και φαντασία.

Τους επεσήμανα ότι θα έπρεπε να αποφασίσουν ποιοι/ές μαθητές/τριες θα

αναλάβουν την παρουσίαση κατά την επόμενη φάση και το πόσο σημαντικός είναι ο

ρόλος της προφορικής παρουσίασης, της άρθρωσης, της στάσης, της έκφρασης, των

κινήσεων για τη νοηματοδότηση των κειμένων.

Οι ομάδες ανέβασαν τα κείμενά τους στο Wiki. Τους πρότεινα να δουν όλοι και

όλες τα κείμενα αυτά, ώστε να σχηματίσουν μια πρώτη εικόνα, να σημειώσουν

παρατηρήσεις και απορίες, ώστε να διευκολυνθεί η συζήτηση το επόμενο δίωρο.

Τελικά, αξιοποιήθηκαν ο επεξεργαστής για την ομάδα Το λακωνίζειν την εποχή

του κινητού και του facebook και το λογισμικό παρουσίασης για τις υπόλοιπες. Οι δύο

μαθητές από την ομάδα Το λακωνίζειν…, που επιχείρησαν να ασχοληθούν με το

infogram, με σκοπό να οπτικοποιήσουν μέσω εικονιδίων και διαγραμμάτων τα

ποσοτικά δεδομένα για τη χρήση συντομογραφιών και ιδιολέκτου από τους εφήβους,

δυσκολεύτηκαν και θεώρησαν δυσλειτουργικό το περιβάλλον. Δοκίμασαν

εναλλακτικά να χρησιμοποιήσουν την εντολή του επεξεργαστή για την εισαγωγή

γραφήματος, πειραματίστηκαν για λίγο και κατάφεραν τελικά να το ενσωματώσουν

στο κείμενο, γεγονός που τους ικανοποίησε ιδιαίτερα.




Τεκμήριο 6: Το κείμενο της πρώτης ομάδας Fast και slow food, αποτέλεσμα

υποδειγματικής συνεργασίας. Στη συζήτηση-σχολιασμό που έγινε κατά την τρίτη

φάση σχολιάστηκαν θετικά οι ευσύνοπτες αλλά επαρκείς πληροφορίες για την

ενημέρωση των μαθητών, η εύστοχη επιλογή των εικόνων, αλλά επισημάνθηκε ως

αρνητικό στοιχείο το φόρτωμα κάποιων διαφανειών με το συνδυασμό εικόνας και

γραπτού κειμένου.




Τεκμήριο 7: Το κείμενο της δεύτερης ομάδας Το λακωνίζειν την εποχή του κινητού

και του facebook, επίσης αποτέλεσμα πολύ καλής συνεργασίας (βλ. Τεκμήρια). Στη

σχετική συζήτηση προκάλεσαν πολύ θετικά σχόλια τα επικοινωνιακά, πολυτροπικά

χαρακτηριστικά του: το παιχνίδι με τις γραμματοσειρές, το εύρημα με τις αγγλικές

φράσεις γραμμένες στα Ελληνικά, η ενσωμάτωση του γραφήματος. Σχετικά με το

τελευταίο, σχολιάστηκε εύστοχα ότι δε χρειαζόταν το γραπτό κείμενο με τα ποσοτικά

δεδομένα, που στην ουσία επαναλαμβάνει τις πληροφορίες του γραφήματος.

Τεκμήριο 8: Το κείμενο της τρίτης ομάδας Ο έρωτας στα χρόνια του SMS. Αρχικά,

υπήρξε αμηχανία και δυσκολία στο πώς θα διαχειριστούν και θα κατανείμουν το

υλικό, αλλά κατάφεραν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να διασκεδάσουν με την όλη

διαδικασία. Δυσκολεύτηκαν, όπως είπαν, στη διαδικασία των σημειώσεων, γιατί

μερικά από τα κείμενα δεν ήταν εύκολα στην ανάγνωση και τη μεταγραφή τους σε

σημειώσεις και συμπεράσματα, ευχαριστήθηκαν όμως με τη δημιουργία της

παρουσίασης. Τα σχόλια των συμμαθητών τους στη σχετική συζήτηση υπήρξαν

θετικά, κυρίως για την επιλογή των εικόνων και τις ευσύνοπτες πληροφορίες της

παρουσίασης.




Τεκμήριο 9: Το κείμενο της τέταρτης ομάδας Εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας

ή περιηγητής; Σε σχέση με τις προηγούμενες παρουσιάσεις, σχολιάστηκε θετικά η

επιλογή της ομάδας να ξεχωρίσει το γραπτό κείμενο από την εικόνα στις διαφάνειες.

Επίσης, θεωρήθηκε εύστοχη η επιλογή των εικόνων που, κατά τη γνώμη των

μαθητών, σημαίνουν πολλά, επομένως δε χρειάζονταν τόσο εκτενείς γραπτές

πληροφορίες, παρόλο που ήταν σημαντικές και πρόβαλλαν με επιτυχία τις διαφορές

ανάμεσα στα δύο μοντέλα ζωής. Η ομάδα που επεξεργάστηκε την εν λόγω

παρουσίαση παρατήρησε ότι τα κείμενα προς επεξεργασία τους δυσκόλεψαν ως προς

τη συναγωγή σημειώσεων και συμπερασμάτων, γι’ αυτό στις περισσότερες

διαφάνειες παραθέτουν αυτούσια αποσπάσματα από αυτά. Ωστόσο, το θέμα τους

φάνηκε πολύ ενδιαφέρον και τα κείμενα τους βοήθησαν να σχηματίσουν άποψη.




Δ΄ φάση: 12/11/2013: Παρουσίαση των κειμένων – συζήτηση (2 ώρες), ολομέλεια,

αίθουσα εξοπλισμένη με υπολογιστή και προβολικό: Την πρώτη ώρα του δίωρου

παρουσίασαν οι δύο πρώτες ομάδες (Fast και slow food και Το λακωνίζειν την εποχή

του κινητού και του facebook) και τη δεύτερη οι υπόλοιπες δύο (Ο έρωτας στα χρόνια

του SMS και Εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής;). Μετά από κάθε

(πεντάλεπτη) παρουσίαση ακολουθούσε συζήτηση τόσο ως προς το τελικό προϊόν και

την παρουσίασή του όσο και ως προς το θεματικό άξονα. Οι ομάδες επέλεξαν να μην

παρουσιάσει ένας/μία από την ομάδα, αλλά όλα – ή σχεδόν όλα – τα μέλη

(μοιράζοντας τις διαφάνειες, σελίδες). Σε όλες τις ομάδες υπήρχαν ένας/δυο

μαθητές/τριες που είχαν άνεση στην παρουσίαση, η πλειοψηφία όμως των

μαθητών/τριών ήταν μάλλον ντροπαλοί/ές και αμήχανοι/ες. Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον

η επιλογή των μαθητών να εκτεθούν, αν και η δική μου πρόταση ήταν να αναλάβει

την παρουσίαση όποιος και όποια είχε την άνεση να το κάνει. Αυτό μας έδωσε την

ευκαιρία να συζητήσουμε για τους επικοινωνιακούς στόχους του μαθήματός μας, που

καλείται «έκφραση-έκθεση», και την ανάγκη να καλλιεργηθεί η δεξιότητα του

προφορικού λόγου, ιδιαίτερα σε περιστάσεις όπως αυτή. Συγκινητικό ήταν και το

γεγονός ότι στην ομάδα Του λακωνίζειν…, μία μαθήτρια, συνήθως αμίλητη και

περιθωριοποιημένη, ενθαρρύνθηκε από τους υπόλοιπους να παρουσιάσει ένα τμήμα

του κειμένου, πράγμα που την εξέπληξε ευχάριστα και, όπως μου ομολόγησε στο

διάλειμμα, την έκανε να νιώσει μέλος της τάξης.




Τα παιδιά παρακολούθησαν με προσοχή τις παρουσιάσεις που ήταν

ενδιαφέρουσες και σε κάποια σημεία ιδιαίτερα ευφάνταστες. Τα περισσότερα σχόλια

ήταν θετικά και ενθαρρυντικά. Υπήρξαν όμως και μαθητές/τριες που τόλμησαν να

καταθέσουν ουσιαστικές παρατηρήσεις προς την κατεύθυνση της κριτικής σχετικά με

τον βαθμό αλληλεπίδρασης εικόνας-κειμένου και τη συμβολή αυτής στο τελικό

αποτέλεσμα, αλλά και για τον τρόπο παρουσίασης-υποστήριξης της κειμένου από

τους μαθητές/τριες. Μας δόθηκε, έτσι, η ευκαιρία να προσδιορίσουμε με μεγαλύτερη

σαφήνεια την έννοια της πολυτροπικότητας και να συζητήσουμε ιδιαίτερα τη

δυναμική της εικόνας στην κατασκευή του νοήματος.

Η συζήτηση, επίσης, γύρω από τους θεματικούς άξονες έδωσε τη ευκαιρία

στους μαθητές να εκθέσουν τις απόψεις τους και να καταθέσουν προσωπικές

εμπειρίες. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της συζήτησης και αυτό που φάνηκε να τους

αφορά άμεσα ήταν το λακωνίζειν την εποχή του κινητού και του facebook. Τους

απασχολούν οι επιπτώσεις στον γραπτό λόγο, η επικράτηση των greeklish, οι

συντομογραφίες στην επικοινωνία, αν και φάνηκε ότι αναπαράγουν κυρίως αυτά που

ακούν στο φροντιστήριο ή στα ΜΜΕ και διαβάζουν στα εκθεσιολόγια. Ένας μαθητής

μάλιστα, που την προηγούμενη σχολική χρονιά δήλωνε φανατικός του facebook,

παραδέχτηκε ότι απενεργοποίησε το λογαριασμό του γιατί η πολύωρη επικοινωνία με

greeklish «έκανε κακό στα Ελληνικά του και στην ορθογραφία». Εκφράστηκαν όμως

και αντιρρήσεις από ελάχιστους μαθητές, οι οποίοι θεωρούν τέτοιες συζητήσεις

υπερβολικές και μάλλον υποκριτικές. Από τη μια όλοι επικοινωνούν με SMS και

facebook, από την άλλη όλοι κινδυνολογούν για τις επιπτώσεις στη γλώσσα. Τους

παρέπεμψα στα δύο τελευταία κείμενα της ομάδας, το άρθρο «Στην... Οξφόρδη η

αργκό του Ίντερνετ» και την ανάρτηση σε ιστολόγιο «Greeklish: η νέα γλώσσα των

κινητών του chat στο msn και στο facebook», που αντιμετωπίζουν με πιο νηφάλιο

τρόπο την επικοινωνιακή αυτή πρακτική, λέγοντάς τους ότι θα πρέπει να είμαστε

προσεκτικοί πριν προχωρήσουμε σε αφορισμούς και γενικεύσεις. Η γλώσσα

εξελίσσεται και σαφώς επηρεάζεται από τη χρήση της τεχνολογίας· οι ποιοτικές της




μεταβολές είναι αντικείμενο μελέτης πολλών επιστημονικών κλάδων, όπου δεν

χωρούν σ’ αυτούς κινδυνολογίες και υποκειμενικές εκτιμήσεις. Η καλλιέργεια της

γλώσσας προκύπτει από τη σύνθεση πολλών παραγόντων και είναι σημαντική η

δουλειά που κάνουμε στο σχολείο, όπως αυτή που μόλις ολοκληρώσαμε.

Αντί επιλόγου, ακούσαμε το τραγούδι των RadioHead "Go slowly". Μια στιγμή

σιγής, χαλάρωσης και στοχασμού. Μας επανέφερε στη σχολική πραγματικότητα το

χτύπημα του κουδουνιού.

ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1η Ομάδα εργασίας

Θεματικός άξονας: Fast και slow food

Η ομάδα σας αναλαμβάνει να ενημερώσει και να προβληματίσει τους συμμαθητές

σας σχετικά με τη γρήγορη και τυποποιημένη διατροφή που είναι ένα πολύ

διαδεδομένο φαινόμενο της καθημερινής ζωής. Ποια ερευνητικά δεδομένα

πιστοποιούν την ευρύτατη διάδοσή του; Ποιοι παράγοντες υπαγορεύουν ή και

επιβάλλουν αυτό το μοντέλο διατροφής στην εποχή μας; Ποια είναι τα κυριότερα

σημεία κριτικής εναντίον του μοντέλου αυτού; Ποιο κίνημα προβάλλεται ως

αντίδραση/αντίσταση; Ποια στοιχεία έχουμε για τη διάδοσή του, κυρίως στον

ευρωπαϊκό χώρο; Ποια φιλοσοφία ζωής προβάλλει το κίνημα αυτό;

Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να μελετήσετε τα παρακάτω κείμενα και να επιλέξετε

τις κατάλληλες πληροφορίες που θα αποτελέσουν το υλικό μιας αδρής παρουσίασης:









Ο ολοκληρωτισμός των ΜακΝτόναλντς, άρθρο του Μπ. Μπάρμπερ που ανθολογείται

στους Θεματικούς Κύκλους Λυκείου, σ. 463-465.

Slow food VS fast food , βίντεο, αφιέρωμα της εκπομπής Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα.

Φαστ φουντ: το φετίχ του 20ού αιώνα, άρθρο που ανθολογείται στο σχολικό βιβλίο.

Το κίνημα του Slow food , άρθρο δημοσιευμένο σε ηλεκτρονικό περιοδικό.

Τελικό προϊόν: η δημιουργία μιας παρουσίασης σε ppt (4-5 διαφάνειες) ή/και ένα

infographic στο/α οποίο/α θα δίνονται με ευσύνοπτο και εύληπτο τρόπο όλες οι

πληροφορίες που, κατά τη γνώμη σας, μπορούν να ενημερώσουν και να

προβληματίσουν έναν νέο άνθρωπο. Προσπαθήστε στα κείμενά σας να συνδυάσετε

με τρόπο λειτουργικό γραπτό κείμενο (με κατάλληλες γραμματοσειρές και χρώματα),

εικόνες, εικονίδια, γραφήματα κ.ά., ώστε να πετύχετε το καλύτερο επικοινωνιακό

αποτέλεσμα.

2η Ομάδα εργασίας

Θεματικός άξονας: Το λακωνίζειν την εποχή των κινητών και του facebook

Η ομάδα σας αναλαμβάνει να ενημερώσει τους συμμαθητές σας και να προκαλέσει

συζήτηση σχετικά με την ευρύτατη διάδοση νέων μορφών επικοινωνίας μέσω κινητής

τηλεφωνίας και κοινωνικών λογισμικών, όπως το facebook. Ποια είναι τα

χαρακτηριστικά της νέας μορφής επικοινωνίας; Ποια ερευνητικά δεδομένα

πιστοποιούν την ευρύτατη διάδοσή της; Ποια η στάση και οι απόψεις γονέων,

εκπαιδευτικών και ειδικών επί του θέματος; Ποιες τάσεις αναδεικνύονται ως προς τις

απόψεις αυτές;



Αποσπάσματα από συνέντευξη του Μπαμπινιώτη για την εκτεταμένη χρήση των

αρκτικόλεξων στην εποχή μας ανθολογούμενα στο σχολικό βιβλίο.






http://www.oikologos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=258:0245&catid=40:organic&Itemid=206


http://www.newsnow.gr/article/473044/ntokimanter-SLOW-FOOD-VS-FAST-FOOD.html


Οι μαθητές στα SMS δεσμά τους , άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Καθημερινή.

Στην … Οξφόρδη η αργκό του Ίντερνετ, άρθρο στο εμπλουτισμένο ηλεκτρονικό

σχολικό βιβλίο.

Greeklish : η νέα γλώσσα των κινητών του chat στο msn και στο facebook , ανάρτηση

σε ιστολόγιο.








3η ομάδα εργασίας

Θεματικός άξονας: Ο έρωτας στα χρόνια του SMS


συζήτηση για τα χαρακτηριστικά που προσλαμβάνει σήμερα, εποχή της κινητής

τηλεφωνίας, της ασύρματης σύνδεσης και του web 2.0, η ερωτική επικοινωνία. Ποια

είναι αυτά τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την ερωτική επικοινωνία του

σήμερα σε σχέση με άλλες εποχές; Με ποιες κοινωνικές ομάδες και πρότυπα ζωής

συνδέονται τα χαρακτηριστικά αυτά; Ποιες είναι οι απόψεις ειδικών και μη για το

ρόλο της τεχνολογίας στις διαπροσωπικές ερωτικές επαφές; Ποιους τρόπους

προτείνουν για μια πιο ασφαλή και ουσιαστική επικοινωνία;






http://epallilanea2.blogspot.gr/2010_05_01_archive.html



Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα, Αθήνα: Εστία, 1996.

Λου Αντρέας Σαλομέ, Περί Έρωτος, Αθήνα: Οδός Πανός, 2012.

Ο έρωτας την εποχή του κινητού, άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Καθημερινή.

Ο έρωτας στα χρόνια του Internet , άρθρο δημοσιευμένο στην εφημερίδα Το Βήμα.

Μια ανθολογία για τη γιορτή του έρωτα, βιβλιοπαρουσίαση στην εφημερίδα Το

Βήμα.








4η Ομάδα

Θεματικός άξονας: Εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής;


συζήτηση για την μετακίνηση, περιήγηση μέσα στο χώρο, τη σχέση του

μετακινούμενου με το χώρο και το χρόνο, την ταχύτητα και βραδύτητα της

μετακίνησης, τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον εποχούμενο από τον

περιπατητή και τον τουρίστα από τον περιηγητή και τον τύπο ανθρώπου που αυτά

περιγράφουν και συνεπάγονται.






http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=498204

http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=124638





Τουριστικά, δοκίμιο του Μανώλη Ανδρόνικου που ανθολογείται στους Θεματικούς

Κύκλους Λυκείου.

Τουρίστας ή ταξιδευτής, ανάρτηση σε ιστολόγιο.

Micromega, βιβλιοπαρουσίαση στην εφημερίδα Το Βήμα.

Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Η χρήση του χώρου, περιοδικό Ουτοπία, τεύχος 23

(Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1997).

Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα, Αθήνα: Εστία, 1996.








Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Όπως έδειξε η εφαρμογή, το θέμα που πρωτοστάτησε στις συζητήσεις ήταν η

συντόμευση του λόγου και τα χαρακτηριστικά της νεανικής ιδιολέκτου και

συνομιλίας-επικοινωνίας σε περιβάλλοντα όπως το facebook. Θα μπορούσε,

επομένως τo σενάριο να επικεντρωθεί στο συγκεκριμένο θέμα και να αποκτήσει

περισσότερο διερευνητικό χαρακτήρα: Οι μαθητές παρατηρούν τα χαρακτηριστικά

αυτά σε αυθεντικές συζητήσεις-μηνύματα (chat, SMS), μελετούν κείμενα που




http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=526388

http://streetchronicles.blogspot.gr/2005/07/blog-post_19.html




σχολιάζουν/ερμηνεύουν το φαινόμενο και εκφέρουν λόγο, περιγράφοντας,

σχολιάζοντας, ερμηνεύοντας και επιχειρηματολογώντας.

Εναλλακτικά, και στο πλαίσιο των ημιτυπικών και άτυπων μορφών

γραμματισμού, οι προτεινόμενοι θεματικοί άξονες προσφέρονται για ποικίλες

δράσεις. Ο θεματικός άξονας «εποχούμενος ή περιπατητής; τουρίστας ή περιηγητής;»

προκάλεσε επίσης ενδιαφέρον και θα μπορούσε να εξελιχθεί με τη μελέτη

λογοτεχνικών και δοκιμιακών κειμένων, την οργάνωση και συμμετοχή σε βιωματικές

δράσεις (λ.χ., περιήγηση στο αστικό ή φυσικό περιβάλλον της πόλης/περιφέρειας,

φωτογράφηση, βιντεοσκόπηση, συζήτηση και στοχασμός) που επιτρέπουν στους

μαθητές να αντιληφθούν τη διάζευξη του τίτλου, τις διαφορές των όρων, τα

χαρακτηριστικά που υποδηλώνονται αντίστοιχα και να επανεξετάσουν τις στάσεις και

σχέσεις τους με τον χώρο και τον χρόνο.

Η. ΚΡΙΤΙΚΗ

Θα μπορούσε κάποιος, εύλογα, να παρατηρήσει ότι ο σχολικός χρόνος που διατέθηκε

για την υλοποίηση του σεναρίου υπερβαίνει σημαντικά τα προβλεπόμενα όρια μιας

παραδοσιακής και εστιασμένης στην ύλη διδασκαλίας. Στην υποτιθέμενη αυτή

ένσταση θα απαντούσα ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για απώλεια χρόνου, γιατί όλες οι

φάσεις του σεναρίου είχαν λειτουργικό και ουσιαστικό ρόλο: α) στη διαμόρφωση του

κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος και την ενθάρρυνση όλων των μαθητών να

εκφέρουν λόγο, β) στην καλλιέργεια δεξιοτήτων ανάγνωσης, κατανόησης, γραφής,

ακρόασης και συζήτησης, γ) στην εξοικείωση με σύγχρονα μέσα και πρακτικές

γραμματισμού και δ) στην ανάπτυξη πνεύματος συνεργασίας και αποδοχής και

δεξιοτήτων που έχουν να κάνουν με την από κοινού διαχείριση προβλημάτων και

εύρεσης λύσεων. Ιδιαίτερα κρίσιμα ζητήματα, αν λάβουμε υπόψη μας και το γεγονός

ότι το σενάριο ήταν το πρώτο της σχολικής χρονιάς και έθετε, συν τοις άλλοις, τις

βάσεις για τη μετέπειτα συνεργασία και εξέλιξη της κοινότητας.




Αν και στην αρχή εκφράστηκαν επιφυλάξεις από τους μαθητές για τη σχέση

του γλωσσικού μαθήματος με την τεχνολογία των υπολογιστών και τη διαδικασία

ανάγνωσης, επεξεργασίας και παραγωγής κειμένων στο εργαστήριο πληροφορικής, η

εφαρμογή έδειξε ότι άρχισαν σταδιακά να κατανοούν τον λειτουργικό ρόλο των νέων

τεχνολογιών στην παραγωγή των κειμένων και να προβληματίζονται για τη διάσταση

της πολυτροπικότητας, τους πόρους κατασκευής νοήματος, αλλά και για το πώς οι

τεχνολογίες μεταβάλλουν την ποιότητα και το αποτέλεσμα της επικοινωνίας.

Η εργασία σε ομάδες και η χρήση του υπολογιστή βοήθησε από τη μια μαθητές,

που είναι συνήθως σιωπηροί και αμέτοχοι, να αναδείξουν ικανότητες και ταλέντα,

από την άλλη δυσκόλεψε μαθητές με ισχυρές αντιλήψεις για τον ατομικό χαρακτήρα

της μάθησης. Ωστόσο, είχε ενδιαφέρον πώς κατάφεραν να ξεπεράσουν ατομικές

διαφορές και πεποιθήσεις και να συνεργαστούν, άλλοι συνεισφέροντας περισσότερο

ως προς το περιεχόμενο (κρατώντας σημειώσεις και διαμορφώνοντας το γραπτό

μέρος του κειμένου) και άλλοι ως προς την οργάνωση και τα πολυτροπικά

χαρακτηριστικά των διαφανειών/σελίδων.

Τέλος, εκείνο που διαπιστώσαμε ομόφωνα στην ολομέλεια ήταν πόσο

απαιτητικό είναι το έργο της αφαίρεσης-πύκνωσης είτε πρόκειται για τη συνήθη

μαθητική περίληψη είτε για ψηφιακά κείμενα που αξιοποιούν, πέρα από τον γραπτό

λόγο, και άλλους πόρους επικοινωνίας. Ιδιαίτερα στα δεύτερα, η αντιγραφή-

επικόλληση, που φαίνεται αρχικά ένας εύκολος τρόπος μεταφοράς δεδομένων, δεν

αρκεί για να δώσει στο νέο κείμενο συγκροτημένο και συνεκτικό νόημα. Μπορεί το

λογισμικό παρουσίασης (και ανάλογα λογισμικά) να υπαγορεύουν μια περιορισμένη

έκταση του γραπτού κειμένου, αλλά για να καταλήξουμε σε μια σαφή και περιεκτική

διατύπωση, η οποία δεν θα επαναλαμβάνει την πληροφορία που δίνει η εικόνα (ή οι

άλλοι πόροι επικοινωνίας), θα πρέπει να έχουμε κατανοήσει τις πηγές μας, να έχουμε

επιλέξει από αυτές ό,τι θεωρούμε σημαντικό για το δικό μας κείμενο και να

προχωρήσουμε στη συνέχεια σε διαδικασίες ανασχηματισμού, αναδιατύπωσης,

αφαίρεσης και πύκνωσης του λόγου.




Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κουτσογιάννης, Δ. 2010. Θεωρητικό πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας και

αξιοποίηση των ΤΠΕ. Στο Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση των

επιμορφωτών στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης, Τεύχος 3: κλάδος

ΠΕ02. 2η έκδοση. Πάτρα: ΕΑΙΤΥ.

Kress, G. 2000. Σχεδιασμός του γλωσσικού προγράμματος σπουδών με βάση το

μέλλον. Γλωσσικός Υπολογιστής 2. 111-124.

Mayer, R.E. 1992. Thinking problem solving cognition. U.S.A.: W.H. Freeman and

Company.

Nagel, N.G. 1996. Learning Through Real-World Problem Solving. The power of

Integrative Teaching. U.S.A.: Corwin Press.

Παπαϊωάννου Π., Α. Πατούνα. 2003. Η Περίληψη ως κείμενο και αντικείμενο

διδασκαλίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Smiciklas, M. 2012. The Power of Infographics - Using Pictures to Communicate,

Connect with your Audiences. Indiana USA: Que.




ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Μίλαν Κούντερα, Η Βραδύτητα, Αθήνα: Εστία, 1996, σ. 7-10.




Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Η χρήση του χώρου (απόσπασμα), περιοδικό

Ουτοπία, τεύχος 23 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1997).




Λου Αντρέας Σαλομέ, Περί Έρωτος, Αθήνα: Οδός Πανός, 2012, σ. 58-59.




Γενικά μεταδεδομένα -...

Documents

Transcript of Γενικά μεταδεδομένα -...