ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑdigilib.teiemt.gr/jspui/bitstream/123456789/1892/1/012014007.pdf ·...

ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΤΕ

ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Προκύπτοντα Προβλήματα από την Εξόρυξη του Λιγνίτη, στο Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης της ΔΕΗ

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΓΚΙΑΝΤΣΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΡ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Κ. ΚΑΡΓΙΩΤΗΣ

ΚΑΒΑΛΑ 2014

ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ

Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ

ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΑΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΤΕ

ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Προκύπτοντα Προβλήματα από την Εξόρυξη του Λιγνίτη, στο

Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης της ΔΕΗ

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΓΚΙΑΝΤΣΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΔΡ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Κ. ΚΑΡΓΙΩΤΗΣ

ΚΑΒΑΛΑ 2014

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΑΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΤΕ

ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ © 2014 Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία και τα συμπεράσματά της σε οποιαδήποτε μορφή αποτελούν

συνιδιοκτησία του Τμήματος Μηχανικών Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ΤΕ και

Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ του ΤΕΙ ΑΜΘ και του φοιτητή. Οι προαναφερόμενοι διατηρούν το

δικαίωμα ανεξάρτητης χρήσης και αναπαραγωγής (τμηματικά ή συνολικά) για διδακτικούς και

ερευνητικούς σκοπούς. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφέρεται ο τίτλος, ο συγγραφέας, ο

επιβλέπων και το εν λόγω τμήμα του ΤΕΙ ΑΜΘ.

Η έγκριση της παρούσας Πτυχιακής Εργασίας από το Τμήμα Μηχανικών Τεχνολογίας

Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ΤΕ και Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ δεν υποδηλώνει

απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος.

--------------------------------------------------------------

Ο υποφαινόμενος δηλώνω υπεύθυνα ότι η παρούσα Πτυχιακή Εργασία είναι εξ’ ολοκλήρου δικό

μου έργο και συγγράφηκε ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος

Μηχανικών Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ΤΕ και Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ

του ΤΕΙ ΑΜΘ. Δηλώνω υπεύθυνα ότι κατά τη συγγραφή ακολούθησα την πρέπουσα

ακαδημαϊκή δεοντολογία αποφυγής λογοκλοπής. Έχω επίσης αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια

που συνιστά παράπτωμα λογοκλοπής. Γνωρίζω ότι η λογοκλοπή μπορεί να επισύρει ποινή

ανάκλησης του πτυχίου μου.

Υπογραφή

Δημοσθένης Γκιάντσης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I. ΠΡΟΛΟΓΟΣ…………………………………………………………………1

II. ΠΕΡΙΛΗΨΗ………………………………………………………………….1

III. ABSTRACT………………………………………………………………....2

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά……………………………………………………………………3 1.2 Λιγνίτης………………………………………………………………….4 1.3 Ιστορία ΔΕΗ…………………………………………………….....…...5 1.4 Εργοστάσια……………………………………………………………..6 1.5 Ορυχεία……………………………………………………….......…...11

2. ΘΕΣΗ – ΟΡΙΑ - ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ 2.1 Γεωγραφική τοποθέτηση των ορυχείων της Μεγαλόπολης……....13 2.2 Γεωμορφολογία της περιοχής μελέτης………………………....…...15

3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

3.1 Γενικά στοιχεία για τη γεωλογική δομή της ευρύτερης περιοχής της

Μεγαλόπολης……………………………………………………….….16

3.2 Γεωτεκτονικοί σχηματισμοί της λιγνιτοφόρου λεκάνης Μεγαλόπολης……………………………………………………..........17

3.2.1 Χαρακτηριστικά της ζώνης Γαβρόβου – Τριπόλεως……17

3.2.2 Χαρακτηριστικά της ζώνης Ωλονού – Πίνδου…………...18

3.3 Μετατεκτονικά λιμναία ιζήματα της λεκάνης της Μεγαλόπολης…...22

4. ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ

4.1 Υδρολιθολογική περιγραφή των γεωλογικών σχηματισμών στην ευρύτερη περιοχή………………………………………………………………….24

4.1.1 Μη συνεκτικοί σχηματισμοί………………………………..25

4.1.2 Αλπικοί – Προαλπικοί σχηματισμοί……………………….27 4.2 Οι καρστικοί υδροφορείς της λεκάνης της Μεγαλόπολης………….28

4.2.1 Εισαγωγή………………………………………………..….28

4.3 Καθορισμός των ορίων των υδροφορέων…………………………..30

4.4 Έκταση των καρστικών υδροφορέων……………………………..…37

5. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΙΓΝΙΤΟΡΥΧΙΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

5.1 Εκβιομηχάνιση της ευρύτερης περιοχής………………………….…37

5.2 Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γής…………………………………..38

5.3 Αλλοίωση της αισθητικής του τοπίου………………………………..39

5.4 Ο θόρυβος και οι επιπτώσεις του…………………………………....40

6. ΕΡΓΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

6.1 Σχεδιασμός για την προστασία του περιβάλλοντος…………...…...41

6.2 Ανάπτυξη και διαχείρισητων φυσικών πόρων (αειφόρος ανάπτυξη)……………………………………………………………….42

6.2.1 Χρήση των εκσκαφών ως χώρους ΧΥΤΑ......................43

6.2.2 Αποκατάσταση εδαφών………………………………...…43

6.2.3 Αναδασώσεις…………………………………………….…44

6.3 Διαχείρηση θορύβου…………………………………………….........45

6.4 Κτήρια και έργα υποδομής…………………………………….......…46

6.5 Κτηνοτροφία και γεωργία στις αποκαταστημένες εκτάσεις….......46 IV. Συμπεράσματα.................................................................................48

V. Βιβλιογραφία……………………………………………………………..48


Δημοσθένης Γκιάντσης ~ 1 ~ Έτος 2014

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στην παρούσα εργασία εξετάζονται τα προκύπτοντα προβλήματα από την

εξόρυξη λιγνίτη στο λιγνιτικό κέντρο Μεγαλόπολης της ΔΕΗ.

Για το λόγο αυτό εξετάζονται τα γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά

της περιοχής, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και αναφέρονται τρόποι

αποκατάστασης της περιοχής.

Η πτυχιακή εργασία αυτή, έγινε υπό την επίβλεψη των καθηγητών :

κ.κ. Ευάγγελο Καργιώτη και Αχιλλέα Χριστοφορίδη.

Με την ολοκλήρωση της εργασίας αυτής, θεωρώ καθήκον μου να ευχαριστήσω

τους καθηγητές μου, για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν, δίνοντας μου τη

δυνατότητα να εκπονήσω την πτυχιακή μου εργασία.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση των προβλημάτων που

προκύπτουν από την εξόρυξη του λιγνίτη, στο λιγνιτικό κέντρο Μεγαλόπολης.

Κατά την εισαγωγή γίνεται αναφορά για το τι είναι ο λιγνίτης, την ιστορία της

ΔΕΗ, τα εργοστάσια και τα ορυχεία της.

Στο δεύτερο κεφάλαιο καθορίζονται τ γεωγραφικά όρια και η γεωμορφολογία της

περιοχής Μεγαλόπολης όπου υπάρχουν τα ορυχεία και οι λιγνιτοφόρες λεκάνες.

Ύστερα βλέπουμε στοιχεία για τη γεωλογική δομή, πως δημιουργήθηκε και από

ποιούς γεωτεκτονικούς σχηματισμούς περιβάλλεται. Με τα χαρακτηριστικά της

κάθε ζώνης να είναι Ωλονού-Πίνδου (αποτελούμενο από εναλλαγές

ασβεστολιθικών-κλαστικών σχηματισμών) και Γαβρόβου-Τρίπολης

(αποτελούμενο από ανθρακικούς σχηματισμούς και φλύσχη). Ενώ θα δούμε

επίσης και για τα μετατεκτονικά λιμναία ιζήματα, Ανώτερο Πλειόκαινο και

Πλειστόκαινο (βαθμίδα Μακρυσίου και βαθμίδα Χωρεμίου αντίστοιχα).

Θα μας απασχολήσουν οι υδρολογικές συνθήκες της περιοχής όπου γίνετε μια

περιγραφή της υδρολιθολογικής των γεωλογικών σχηματισμών, δηλαδή της

υδροπερατότητας των σχηματισμών. Θα πούμε για τους καρστικούς υδροφοροίς

της λεκάνης και θα καθορίσουμε τα όρια και την έκταση αυτών.



Οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γης και η εκβιομηχάνιση τους, όπως επίσης η

αισθητική αλλοίωση του τοπίου και ο θόρυβος που προκαλείτε, είναι κάποιες

περιβαλλοντικές επιπτώσεις όπου εξετάζονται κατά το πέμπτο κεφάλαιο.

Προτείνονται κάποια έργα αποκατάστασης που πρέπει να γίνουν ώστε να

επέλθει μια σχετική ισορροπία του περιβάλλοντος σε σχέση με την προγενέστερη

φυσική του κατάσταση. Η διαχείριση φυσικών πόρων, αναδασώσεις, κτήρια και

έργα υποδομής είναι κάποια από τα ζητήματα αυτά.

Για τέλος, έχουμε τα συμπεράσματα και τη βιβλιογραφία που είναι ο επίλογος της

πτυχιακής εργασίας.

ABSTRACT

Object of this work is to investigate the problems arising from the mining of lignite

in Megalopolis lignite center of PPC

When importing become a reference for what is lignite, the history of PPC,

factories and mines.

The second chapter defines the geographic limits and geomorphology of

Megalopolis where there are mines and lignite basins.

After seeing evidence of the geological structure that was created and by whom

tectonic formations surrounded. The characteristics of each zone are Olonos-

Pindos (consisting of alternating limestone-klastic formations) and Gavrovo-

Tripoli (made from carbonate formations and flysch). While we will also see for

metatektonika lacustrine sediments, Upper Pliocene and Pleistocene (stage and

grade Makrysiou Choremi respectively).

We will deal with the hydrological conditions of the area where there is a

description of the hydrogeological of geological formations, namely the

permeability formations. Will say for carstic aquifers at basin and define the limits

and extent of them.

The expropriations of land and industrialization, as well as aesthetic alteration of

the landscape and the noise they generate, are some environmental impacts

which examines at the fifth chapter.

Restoration projects are proposed to be made to bring about a relative

equilibrium of the environment in relation to its previous natural state. The



management natural resources afforestation buildings and infrastructure are

some of these issues.

In the end, we have the conclusions and the literature as a conclusion of the

graduation project.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.1. Γενικά

Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει ένα έντονο ενδιαφέρον και ευαισθητοποίηση των ατόμων και των κοινωνιών γύρω από θέματα περιβάλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο έχουν αρχίσει να διερευνώνται σε βάθος οι δυνατότητες και οι προοπτικές αποκατάστασης των χώρων που απομένουν μετά την ολοκλήρωση της μεταλλευτικής δραστηριότητας. Η ΔΕΗ αναπτύσσει σήμερα μεταλλευτική δραστηριότητα στις περιοχές της Μεγαλόπολης, Πτολεμαΐδας - Κοζάνης, Αμυνταίου και Φλώρινας, ενώ έχει ολοκληρωθεί η εκμετάλλευση στο Αλιβέρι. Η μέθοδος που ακολουθείται είναι επιφανειακή εκμετάλλευση με καδοφόρους εκσκαφείς, ταινιόδρομους και αποθέτες. Όπως προβλέπεται, η εκμετάλλευση των λιγνιτικών πεδίων στους χώρους των αντίστοιχων Ορυχείων, θα ολοκληρωθεί στα παρακάτω πεδία τα έτη (Πίνακας 1-1):

Α/Α ΟΡΥΧΕΙΟ ΕΤΟΣ

1 Θωκνία *

2 Μαραθούσας 2016

3 Χωρέμη 2026

4 Κυπαρισσία *

5 Αμύνταιο 2023

6 Ν Πεδίο 2043

7 ΝΔ Πεδίο 2050

8 Μαυροπηγή (ΒΔ Πεδίο) 2037

9 Φλώρινα ;

10 Αλιβέρι *

*έχει τελειώσει η εκμετάλλευση

Πίνακας 1-1: Χρονολογίες ολοκλήρωσης εκμετάλλευσης Ορυχείων ΔΕΗ



1.2. Λιγνίτης

Εικόνα 1-1: Πέτρωμα Λιγνίτη

Ο λιγνίτης, καλούμενος και φαιάνθρακας (Εικόνα 1-1), είναι οργανικής προελεύσεως πέτρωμα, του οποίου το κύριο στοιχείο είναι ο άνθρακας. Περιέχει, επίσης, υδρογόνο, οξυγόνο και άζωτο. Είναι πέτρωμα χωρίς σχηματισμένους κρυστάλλους, δηλ. άμορφο. Είναι χαμηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα από τον λιθάνθρακα και υψηλότερης από την τύρφη. Προέρχεται από την εξανθράκωση κυρίως φυτικών οργανισμών, η δε θερμική αξία του είναι μικρότερη από του ανθρακίτη. Χρησιμοποιείται κυρίως στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Άλλες χρήσεις του είναι για την παραγωγή οργανοχημικών λιπασμάτων, στην γεωργία κ.α. Το χρώμα του είναι καφέ-μαύρο και περιέχει 35-65% υγρασία.

Παγκόσμια κατάταξη

Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας (Πίνακας 1-2) με την εξόρυξη λιγνίτη από διάφορες χώρες.

1970 1980 1990 2000 2001

1. Γερμανία 369,300 388,000 356,500 167,700 175,400

2. Ρωσία 127,000 141,000 137,300 86,400 83,200

3. Η.Π.Α. 5,400 42,300 82,600 83,500 80,500

4. Αυστραλία 24,200 32,900 46,000 65,000 67,800

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AD%CF%84%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%B3%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BE%CF%85%CE%B3%CF%8C%CE%BD%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B6%CF%89%CF%84%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B9%CE%B8%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%8D%CF%81%CF%86%CE%B7

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%AF%CF%84%CE%B7%CF%82&action=edit&redlink=1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CE%BC%CE%BF%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CE%BA%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/1970





http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97.%CE%A0.%CE%91.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Small_sample_of_jet.jpg



5. Ελλάδα 8,100 23,200 51,700 63,300 67,000

6. Πολώνια 32,800 36,900 67,600 61,300 59,500

7. Τουρκία 4,400 15,000 43,800 63,000 57,200

8. Τσεχία 67,000 87,000 71,000 50,100 50,700

9. Κίνα 13,000 22,000 38,000 40,000 47,000

10. Σερβία και Μαυροβούνιο

26,000 43,000 60,000 35,500 35,500

11. Ρουμανία 14,100 27,100 33,500 17,900 29,800

12. Βόρεια Κορέα 5,700 10,000 10,000 26,000 26,500

... ... ... ... ... ... ...

... Αυστρία 3,700 1,700 2,500 1,300 1,200

... Σύνολο 804,000 1.028,000 1.214,000 877,400 894,800

Πίνακας 1-2: Παγκόσμια κατάταξη χωρών εξόρυξης λιγνίτη

1.3. Ιστορία ΔΕΗ

Στην Ελλάδα η πρώτη προσπάθεια που έγινε για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του λιγνίτη άρχισε στην περιοχή Αλιβέρι της Εύβοιας το 1873. Καθώς η αξιοποίηση των λιγνιτικών κοιτασμάτων βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, μια πολύ μεγάλη πλημμύρα το 1897 κατέστρεψε ολοκληρωτικά όλες τις υπόγειες και επιφανειακές εγκαταστάσεις εξόρυξης. Η εκμετάλλευση άρχισε πάλι μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το 1922 υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή λιγνίτη έφτασε κοντά στους 23000 τόνους και παρέμεινε σ' αυτά τα επίπεδα μέχρι το 1927. Δυστυχώς για άλλη μια φορά το 1930 υπήρξε αναστολή της εκμετάλλευσης για σοβαρούς οικονομικούς λόγους. Μετά την λήξη του β παγκοσμίου πολέμου, στην Ελλάδα παρουσιάστηκαν τα πρώτα ενεργειακά προβλήματα και έτσι αποφασίστηκε η κατασκευή ενός ατμοηλεκτρικού σταθμού στο Αλιβέρι ο οποίος θα λειτουργούσε μόνο με λιγνίτη.

Το 1951 η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού αναλαμβάνει την υπόγεια εκμετάλλευση των ορυχείων στο Αλιβέρι. Με αυτήν την κίνηση, η αύξηση της ετήσιας παραγωγής έφτασε περίπου στο απίστευτο για την εποχή νούμερο των 750 χιλιάδων τόνων. Με αυτό το ρυθμό η Δ.Ε.Η. κατάφερε να τροφοδοτήσει μονάδες συνολικής ισχύος 230 ΜW. Στην αρχή της δεκαετίας του 1980

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B5%CF%87%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AF%CE%BD%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CF%81%CE%B2%CE%AF%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9C%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B9%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B5%CF%81%CE%B2%CE%AF%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9C%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CE%B9%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AD%CE%B1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE%AF%CE%B1



σταμάτησε η λειτουργία του λιγνιτωρυχείου. Στην περιοχή της Πτολεμαΐδας οι πρώτες επιστημονικές έρευνες για την εντόπιση και αξιολόγηση λιγνιτών άρχισαν μετά το 1938. Το 1955 ιδρύεται η εταιρία με την επωνυμία ΛΙΠΤΟΛ η οποία είχε ως αντικείμενο την εκμετάλλευση του λιγνίτη. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1959 το 90% των μετοχών περιέρχονται στη Δ.Ε.Η. και το 1975 η ΛΙΠΤΟΛ συγχωνεύεται με τη Δ.Ε.Η. Οι αλλαγές αυτές αύξησαν την παραγωγή του λιγνίτη από 1,3 εκ τόνους που ήταν το 1959 σε 11,7 εκ. τόνους το 1975, 27.3 εκ. τόνους το 1984 και σε 55,8 εκ. τόνους το 2002.

Στην περιοχή της Μεγαλόπολης οι πρώτες συστηματικές έρευνες για τον εντοπισμό λιγνίτη στην ευρύτερη περιοχή έλαβαν χώρα το 1957 και είχαν θετικό αποτέλεσμα. Το 1969 αρχίζει από την Δ.Ε.Η. η εκμετάλλευση του λιγνίτη. Η κίνηση αυτή ήταν πάρα πολύ σημαντική για τα παγκόσμια δεδομένα, διότι για πρώτη φορά ένας φτωχός λιγνίτης χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το λιγνιτωρυχείο της Μεγαλόπολης ξεκίνησε με μία ετήσια παραγωγή 1 εκ.τόνους και έφτασε το 2002 τους 14,5 εκ. τόνους και το 2003 η παραγωγή λιγνίτη ανήλθε στους 13,54 εκ.τόνους. Σήμερα λειτουργούν εκεί τα ορυχεία Χωρεμίου, Μαραθούσας και Κυπαρισσίων. Στο λιγνιτωρυχείο υπάρχουν 10 καδοφόροι εκσκαφείς, 6 αποθέτες, 43 χιλιόμετρα ταινιόδρομοι με πλάτος 1.2 - 1.6 μέτρα και περίπου 330 ντιζελοκίνητα μηχανήματα. Η Δ.Ε.Η. παράγει περίπου 70 εκ. τόνους λιγνίτη σε ετήσια βάση. Η σπουδαία ανάπτυξη των λιγνιτωρυχείων της Δ.Ε.Η. έχει φέρει την χώρα μας στην δεύτερη θέση στην παραγωγή λιγνίτη στην Ευρωπαϊκή ένωση και στην έκτη θέση στον κόσμο.



1.4. Εργοστάσια

Εικόνα 1-2: Σταθμός Δ.Ε.Η. Μεγαλόπολης - Μονάδες Ι & ΙΙ

Οι Μονάδες Ι και ΙΙ του ΑΗΣ Μεγαλόπολης (Εικόνα1-2) που τέθηκαν σε

λειτουργία το 1970 είναι όμοιες 125MW η καθεμιά. Οι λέβητες των μονάδων Ι και

ΙΙ είναι κατασκευής VKW, φυσικής κυκλοφορίας, διπλής διαδρομής καυσαερίων,

με αναθέρμανση του ατμού που εξέρχεται από το στρόβιλο της Υ.Π.. Κάθε

λέβητας των Ι-ΙΙ Μονάδων περιλαμβάνει έξη μύλους λιγνίτη τύπου DGS

BABCOCK, ικανότητας ο καθένας 69 ton/h. Η κονιοποίηση και ξήρανση του

λιγνίτη γίνεται με θερμά καυσαέρια που απορροφά ο κάθε μύλος από το άνω

μέρος της εστίας του λέβητα.

Στην έξοδο κάθε μύλου το μείγμα καυσίμου-καυσαερίων-υδρατμών διαχωρίζεται

φυγοκεντρικά και ένα μέρος αυτού (65% του καυσίμου και 45% των υδρατμών)

πηγαίνει κατευθείαν στους αντίστοιχους καυστήρες λιγνίτη, ενώ το υπόλοιπο

μέρος οδηγείται μέσω κυκλώνων στα Ηλεκτροστατικά φίλτρα (Η/Φ) λιγνίτη στη

οροφή του λεβητοστασίου. Στα Η/Φ διαχωρίζεται το καύσιμο από τους

υδρατμούς και τα καυσαέρια και τα μεν τελευταία πηγαίνουν ελεύθερα προς την

ατμόσφαιρα, ενώ ο λιγνίτης πηγαίνει στον αντίστοιχο καυστήρα υποβοηθώντας

έτσι την καύση.



Έτσι ενώ η τυπική σύσταση του ακατέργαστου λιγνίτη είναι: Η2Ο=59,9%

τέφρα=16,7% καύσιμο=23% με Hu=960Kcal/kg μετά την ξήρανση το καύσιμο

μείγμα προ καυστήρος έχει: Hu=1550 Kcal/kg και Η2Ο=20%

Για την επίτευξη πλήρους φορτίου της κάθε Μονάδας και συμβατική ποιότητα

λιγνίτη, απαιτείται η λειτουργία πέντε μύλων από τους έξη εγκαταστημένων, ενώ

ο έκτος είναι εφεδρικός.

Για εκκινήσεις, κρατήσεις ή υποστήριξη της καύσης έχουν εγκατασταθεί επί

πλέον τέσσερις καυστήρες πετρελαίου σε κάθε λέβητα.

Οι στρόβιλοι των Μονάδων Ι και ΙΙ είναι κατασκευής AEG και αποτελούνται από

τρία τμήματα (υψηλής, μέσης και χαμηλής πίεσης). Το τμήμα της υψηλής πίεσης,

απλής ροής αποτελείται από 11 βαθμίδες και από την έξοδο του τροφοδοτεί ένα

προθερμαντή υψηλής πίεσης. Το τμήμα μέσης πίεσης, απλής ροής και αυτό,

αποτελείται από 12 βαθμίδες και τροφοδοτεί μια απομάστευση υψηλής πίεσης,

τον απαερωτή και μια απομάστευση υψηλής πίεσης. Το τμήμα χαμηλής πίεσης

του στροβίλου είναι διπλής ροής με 2Χ5 βαθμίδες και τροφοδοτεί δυο

απαμαστεύσεις χαμηλής πίεσης.

Εικόνα 1-3: Σταθμός Δ.Ε.Η. Μεγαλόπολης - Μονάδα ΙΙΙ



H Μονάδα ΙΙΙ του ΑΗΣ Μεγαλόπολης (Εικόνα 1-3) που τέθηκε σε λειτουργία το

1975 είναι εγκατεστημένης ισχύος 300MW.

Ο λέβητας της Μονάδας είναι κατασκευής VKW, φυσικής κυκλοφορίας, διπλής

διαδρομής καυσαερίων, με αναθέρμανση του ατμού που εξέρχεται από το

στρόβιλο της υψηλής πίεσης. Ο Λέβητας αυτός είναι όμοιος με τους αντίστοιχους

των δυο άλλων μονάδων, με μόνη τη διαφορά ότι δεν έχει κυκλώνες.

Έχει έξη μύλους λιγνίτη τύπου DGS BABCOCK με ικανότητα ο καθένας

180ton/h.

Για την επίτευξη πλήρους φορτίου με τις συμβατικές τιμές λιγνίτη, απαιτείται η

λειτουργία πέντε μύλων ενώ ο έκτος είναι εφεδρικός. Ο τρόπος ξήρανσης του

λιγνίτη είναι ο ίδιος ακριβώς με τον αντίστοιχο των μονάδων Ι και ΙΙ.

Για την εκκίνηση, κράτηση και στήριξη της καύσης, όταν ο λέβητας είναι χαμηλής

θερμογόνου δύναμης, ο λέβητας είναι εφοδιασμένος με έξι καυστήρες πετρελαίου

DIESEL.

Ο στρόβιλος της Μονάδας ΙΙΙ είναι κατασκευής KWU και αποτελείται από τρία

τμήματα(υψηλής, μέσης και χαμηλής πίεσης). Το τμήμα της υψηλής πίεσης,

χωρίς οριζόντια φλάντζα στο κέλυφος, είναι απλής ροής και τροφοδοτεί ένα

διπλό προθερμαντή υψηλής πίεσης. Το τμήμα της μέσης πίεσης είναι απλής

ροής και τροφοδοτεί με δυο απομαστεύσεις ένα προθερμαντή (διπλό) υψηλής

πίεσης και τον απαερωτή. Το τμήμα της χαμηλής πίεσης του στροβίλου είναι και

αυτό διπλής ροής με τρεις απομαστεύσεις που τροφοδοτούν ισάριθμους

προθερμαντές χαμηλής πίεσης.



Εικόνα 1-4: Σταθμός Δ.Ε.Η. Μεγαλόπολης - Μονάδα ΙV

Η μονάδα 4 (Εικόνα 1-4) λειτούργησε το 1991 και είναι ισχύος 300MW.

έχει σαν καύσιμο και αυτή τον λιγνίτη και είναι εξοπλισμένη με σύστημα αποθείωσης των καυσαερίων και νέας τεχνολογίας ηλεκτροστατικών φίλτρων , με αποτέλεσμα να είναι σημαντικά μειωμένοι οι ρύποι που απελευθερώνονται στο περιβάλλον.

Εικόνα 1-5: Μονάδα V Φυσικού Αερίου (υπό κατασκευή)



Η μονάδα 5 (υπό κατασκευή) (Εικόνα 1-5) είναι συνδυασμένου κύκλου με καύσιμο φυσικό αέριο, καθαρής ισχύος 811 MW και συμβατικού τιμήματος 500 εκατ. ευρώ.

Η Μονάδα περιλαμβάνει δύο Αεριοστρόβιλους 9FB και έναν Ατμοστρόβιλο D11 σε διάταξη 2-2-1, δύο Λέβητες Ανάκτησης Θερμότητας με Σύστημα Παράκαμψης Καυσαερίων, Συμπυκνωτή και Πύργο Ψύξεως εξαναγκασμένης ροής, καθώς και Συγκρότημα Κατεργασίας Βιομηχανικού Νερού (αποσκλήρυνση και αφαλάτωση).

Ο νέος σταθμός «ΑΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ V», ο οποίος θα χρησιμοποιεί ως

καύσιμο φυσικό αέριο, έρχεται να προστεθεί στις υφιστάμενες τέσσερις (4)

Λιγνιτικές Μονάδες της Δ.Ε.Η στην περιοχή της Μεγαλόπολης.

1.5. Ορυχείο

Στο Νομό Αρκαδίας στην ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ έχει δημιουργηθεί το Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης.

Εικόνα 1-6: Το ορυχείο της ΔΕΗ στο Ψαθί της Μεγαλόπολης



Το Λ.Κ.Μεγαλόπολης περιλαμβάνει τα Ορυχεία Χωρεμίου, Μαραθούσας και Κυπαρισσίων. Στη λεκάνη της Μεγαλόπολης η λιγνιτογένεση έγινε όπως και στη Δυτική Μακεδονία. Η ανάπτυξη πλούσιας βλάστησης έγινε σε τέλματα ή αβαθείς λίμνες στις θερμές περιόδους του Πλειστόκαινου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τον ασυνεχή σχηματισμό λιγνιτικών στρωμάτων, που καλυπτόταν από φερτά γαιώδη υλικά του ποταμού Αλφειού. Συνολικά δημιουργήθηκαν τρεις λιγνιτικοί ορίζοντες με ιζήματα μεταξύ τους.

Στη λεκάνη διακρίνονται τρία λιγνιτικά κοιτάσματα (Εικόνα 1-7), πιθανόν λόγω της ύπαρξης τριών ανεξάρτητων λιμνών, με διαφορετικά φυσικοχημικά χαρακτηριστικά. Τα κοιτάσματα αυτά είναι: Χωρέμη - Μαραθούσα (ολικό βάθος 140μ.), Θωκνία - Κυπαρίσσια (ολικό βάθος 20-100 μ.)και Καρύταινας (ολικό βάθος 45 μ.).



Εικόνα 1-7: Λιγνιτικά κοιτάσματα περιοχής Μεγαλόπολης

Το πάχος των λιγνιτικών στρωμάτων κυμαίνεται από λίγα εκατοστά έως 5 μέτρα Η μέση θερμογόνος δύναμη του λιγνίτη ανέρχεται σε 1.000 kcal/kg. H ετήσια παραγωγή λιγνίτη κυμαίνεται σε 12-16 εκ. τόνους.



Το Λιγνιτωρυχείο τροφοδοτεί με λιγνίτη τον ΑΗΣ Μεγαλόπολης Α με εγκατεστημένη ισχύ 550MW (2 μονάδες x 125MW + 1 μονάδα 300MW) και τον ΑΗΣ Μεγαλόπολης Β ισχύος 300 MW.

Στο Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης απασχολούνται σήμερα περίπου 1.000 άτομα.

Γίνονται συνέχεια προσπάθειες για την αποκατάσταση των εδαφών αλλά υπάρχει μεγάλη και σημαντική καθυστέρηση. Η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να παραδίνει τα εδάφη που εκμεταλλεύεται αλλά δυστυχώς η διαχείριση των αγόνων έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα.

Το πεδίο Κυπαρισσίων έχει πλέον κλείσει και απομένει λίγος χρόνος και για το πεδίο Μαραθούσας. Η επιχείρηση έχει ξεκινήσει διαδικασίες απαλλοτρίωσης της περιοχής Τριποτάμου, που σε συνδυασμό με τις εκτάσεις του Ανθοχωρίου , δίνουν μια παράταση στην λειτουργία του ορυχείου.

2. ΘΕΣΗ – ΟΡΙΑ – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

2.1. Γεωγραφική τοποθέτηση των ορυχείων της Μεγαλόπολης

Τα ορυχεία της Μεγαλόπολης ανήκουν διοικητικά στο νομό Αρκαδίας (Εικόνα 2-

1).



Εικόνα 2-1: Χάρτης Ελλάδας με το Νομό Αρκαδίας

To οροπέδιο της Μεγαλόπολης μέσου υψομέτρου 300-500 m (Εικόνα 2-2)

περιορίζεται προς βορρά από το όρος Μαίναλο, προς το νότο από το όρος

Ταΰγετος, προς τα δυτικά από τα βουνά Λύκαιο και Τενάδιο και προς τα

ανατολικά από χαμηλότερους ορεινούς όγκους. Στο νότιο τμήμα της ευρύτερης

περιοχής μελέτης υπάρχουν μορφολογικές επεκτάσεις του ορεινού όγκου του

Πάρνωνα.



Εικόνα 2-2: Γενική άποψη Ορυχείων Μεγαλόπολης

Η λεκάνη αποστραγγίζεται από το υδρολογικό σύστημα του ποταμού Αλφειού και

των παραποτάμων του, οι οποίοι και αποστράγγισαν την λεκάνη κατά την

Τεταρτογενή γεωλογική περίοδο αφού νωρίτερα (Πλειόκαινο) αυτή είχε

μετατραπεί σε λίμνη. Η αποστράγγιση της λεκάνης πραγματοποιήθηκε όταν ο

Αλφειός διάνοιξε το στενό φαράγγι κοντά στην Καρύταινα (16 km βόρεια της

Μεγαλόπολης). Στο βυθό της λίμνης αυτής και των παραπλεύρων ελών

σχηματίστηκαν αρχικά στρώματα τύρφης και με συνεχόμενη ενανθράκωση των

φυτικών λειψάνων σχηματίστηκαν οι σημερινοί γαιώδεις λιγνίτες.

2.2. Γεωμορφολογία της περιοχής μελέτης

Η λιγνιτοφόρος λεκάνη της Μεγαλόπολης αποτελεί νεοτεκτονικό ρηξιγενές

βύθισμα που διαμορφώθηκε κατά στάδια.

Η λεκάνη, όπως προαναφέρθηκε, περιβάλλεται από τα όρη Μαίναλο προς Βορρά, Ταΰγετο προς Νότο, Λύκαιο και Τετράδιο προς τα δυτικά. Η επιφάνειά της είναι περίπου 200 km2 και παρουσιάζεται σχετικώς επίπεδη με υψόμετρα από 340m έως 450m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, με μέσο υψόμετρο 410 m, ενώ η υψομετρική διαφορά από τους γύρω λόφους κυμαίνεται μεταξύ 200-400m.



Η περιοχή γύρω από τη Μεγαλόπολη χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλές μορφολογικές κλίσεις (0-0,5%). Υψηλές κλίσεις παρατηρούνται, φυσικά σήμερα, στους χώρους των ορυχείων αλλά και σε άλλες περιοχές (στο χωριό Μακρύσιο στα ανατολικά, στα δυτικά της Απιδίτσας, βόρεια προς την Καρύταινα και νότια από τη Γέφυρα προς το Λεοντάρι). Η φυσική αποστράγγιση της λεκάνης γίνεται από τον Αλφειό και τους παραποτάμους του με κυριότερους τους Ελισσώνα, Ξερίλα, Γουδάνη και Λαγκάδα. Ο Αλφειός αποστραγγίζει τα νερά μιας περιοχής συνολικής έκτασης 636 km2. Πηγάζει από τα νοτιοανατολικά όρια της λεκάνης από υψόμετρο 383m, ανατολικά του υψώματος Λεονταρίου, και διασχίζει κατά μήκος τη λεκάνη κοντά στο δυτικό όριό της. Διέρχεται, έτσι, από την Καρύταινα δια μέσου στενής κοιλάδας σε υψόμετρο 322 m. Παρουσιάζεται, δηλαδή, μία υψομετρική πτώση της τάξεως των 60 m, για μήκος ποταμού 22 km. Η γεωμορφολογία γενικά της περιοχής, υφίσταται σημαντικές αλλαγές λόγω των

υπαίθριων εκμεταλλεύσεων των ορυχείων.

3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

3.1. Γενικά στοιχεία για τη γεωλογική δομή της ευρύτερης

περιοχής της Μεγαλόπολης

Οι περιβάλλοντες τη λεκάνη της Μεγαλόπολης ορεινοί όγκοι περιλαμβάνουν μια μεγάλη ποικιλία γεωλογικών σχηματισμών που ανήκουν στις γεωτεκτονικές ζώνες Ωλονού – Πίνδου και Γαβρόβου - Τριπόλεως. Οι σχηματισμοί αυτοί αποτελούν κατά κύριο λόγο το υπόβαθρο των Πλειοκαινικών ιζημάτων της λεκάνης, μέσα στα οποία αποτέθηκαν κάποια περίοδο και τα λιγνιτικά κοιτάσματα που εκμεταλλεύεται η ΔΕΗ. Η λεκάνη της Μεγαλόπολης αποτελεί τεκτονικό βύθισμα που εξελίχθηκε κατά το στάδιο εφελκυσμού του Ολιγοκαίνου – Μειοκαίνου, ακολουθώντας την Ηωκαινική φάση συμπίεσης των αλπικών πτυχώσεων. Μέσα στο τεκτονικό αυτό βύθισμα αποτέθηκαν μεταγενέστερα ιζήματα ποτάμιας και λιμναίας φάσης, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούσαν κάθε φορά στην περιοχή. Μέσα στη λίμνη και τα έλη απετίθοντο φυτικά λείψανα, που οι συνθήκες ταφής

τους ήταν κατάλληλες για τη δημιουργία λιγνιτικών κοιτασμάτων (αναερόβιο

περιβάλλον, θερμοκρασίες και πιέσεις κατάλληλες κ.τ.λ., με ποσοστό

ενανθράκωσης τέτοιο που να δημιουργήσει το γνωστό σε μας, λιγνιτικό κοίτασμα

της Μεγαλόπολης).



3.2. Γεωτεκτονικοί σχηματισμοί της λιγνιτοφόρου λεκάνης

Μεγαλόπολης.

Συνοπτικά στην περιοχή συναντώνται το προαλπικό υπόβαθρο και οι σχηματισμοί των ζωνών Γαβρόβου – Τριπόλεως και Ωλονού – Πίνδου με την δεύτερη να είναι επωθημένη στην πρώτη. Η γεωλογία της περιοχής της Μεγαλόπολης παρουσιάζεται στην εικόνα 3-1 (απόσπασμα από τον Γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ) ενώ στην εικόνα 3-2 φαίνεται η στρωματογραφική κολώνα της περιοχής (Γεωλογικός χάρτης ΙΓΜΕ-φύλλο Μεγαλόπολη-1:50.000). Παρακάτω παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά της κάθε γεωτεκτονικής ενότητας.

3.2.1. Χαρακτηριστικά της ζώνης Γαβρόβου – Τριπόλεως.

Η Ενότητα Γαβρόβου -Τρίπολης αποτελείται από ανθρακικούς σχηματισμούς και

φλύσχη. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην περιοχή και συναντάται στην ορεινή

περιοχή των βόρειων, βορειανατολικών, ανατολικών, νοτιοανατολικών και νότιων

παρυφών και λεκάνης της Μεγαλόπολης. Οι ασβεστόλιθοι είναι άστρωτοι,

παχυστρωματώδεις και το πάχος τους μπορεί να υπερβαίνει τα 1000 m. Στη

βάση της σειράς, η οποία σύμφωνα με τον Ο.Gold υπέρκειται (με συμφωνία

στρωμάτων) του ημιμεταμορφωμένου υποβάθρου, αναπτύσσεται ορίζοντας

συνεκτικού κροκαλοπαγούς επίκλυσης πάχους 5-20 m.

Η αργιλοψαμμιτική σειρά του φλύσχη έχει αποτεθεί ασύμφωνα επάνω σε παλιά καρστική επιφάνεια των ασβεστολίθων της ζώνης Γαβρόβου - Τριπόλεως. Μέσα στο φλύσχη παρατηρήθηκαν ενστρώσεις πελαγικών ασβεστολίθων και κερατολίθων. O φλύσχης, που πρακτικά θεωρείται αδιαπέρατος σχηματισμός, αποτελείται κυρίως από ψαμμίτες και ιλυόλιθους. Το πάχος της σειράς στην περιοχή μελέτης υπολογίζεται ότι είναι περίπου 500m. Οι ασβεστόλιθοι της Τρίπολης που αποτελούν τους βαθύτερους υδροφόρους

σχηματισμούς, δεν φαίνεται να επηρεάζουν τα ορυχεία αφού δεν έρχονται σε

άμεση επαφή με τις εργασίες εκμετάλλευσης.



3.2.2. Χαρακτηριστικά της ζώνης Ωλονού - Πίνδου.

Η ενότητα Ωλονού - Πίνδου αποτελείται από εναλλαγές ασβεστολιθικών – κλαστικών σχηματισμών (φλύσχης). Η ενότητα αυτή συναντάται κυρίως στις δυτικές και βόρειες παρυφές της λεκάνης και μόνο σε ορισμένες θέσεις στις ανατολικές παρυφές. Στην περιοχή της μελέτης δεν συναντάμε ολόκληρη την στρωματογραφική κολώνα της Πίνδου αλλά τμήμα αυτής από το Κατ. Κρητιδικό έως το Ηώκαινο. Στην περιοχή έρευνας, η ζώνη Ωλονού – Πίνδου αρχίζει με στρώματα του πρώτου φλύσχη κάτω Κρητιδικής έως Τουρωνίου ηλικίας. Η σημασία της παρουσίας του φλύσχη στην περιοχή, από υδρογεωλογικής απόψεως, είναι σαφώς μεγάλη αφού αποτελεί φραγμό στην κίνηση των υπογείων νερών και στο διαχωρισμό του υδροφόρου ορίζοντα σε επιμέρους υδροφορείς. Επάνω από τον φλύσχη συναντάμε τους ασβεστόλιθους (το πάχος των οποίων είναι περίπου 150-200m) οι οποίοι μεταβαίνουν μέσω μαργαϊκών σχηματισμών στον 2ο φλύσχη της ζώνης της Πίνδου (εικόνα 3-2). Λόγω των εναλλαγών των ασβεστολίθων (διαπερατοί) με τους κλαστικούς

σχηματισμούς (αδιαπέρατοι) παρουσιάζεται σημαντική υδροφορία μέσα στους

ασβεστόλιθους της Πίνδου. Σε αυτό το γεγονός οφείλεται και η εμφάνιση

πολλαπλών καρστικών υδροφόρων συστημάτων τα οποία είτε επικοινωνούν

μεταξύ τους, είτε είναι ανεξάρτητα. Οι ασβεστόλιθοι της ζώνης Ωλονού – Πίνδου

που ανήκουν στο Άνω Κρητιδικό είναι πολύ διαδεδομένοι στην περιοχή μελέτης

και αποτελούν το πιο σημαντικό πέτρωμα από υδρογεωλογική άποψη, αφού

αποτελούν το υπόβαθρο και τα περιθώρια του Ορυχείου Κυπαρισσίων. Στοιχεία

από τη σχετική γεωτρητική έρευνα έχουν δείξει ότι τα στρώματα αυτά έχουν

υποστεί έντονη καρστικοποίηση κάτι το οποίο είναι εξίσου σημαντικό αφού τα

καρστικά έγκοιλα, εκτός από τη μεγάλη υδρογεωλογική τους σημασία,

συμβάλλουν επίσης στη δημιουργία καταστροφικών φαινομένων (επιφανειακά

βυθίσματα).

Πάνω από την ζώνη της Πίνδου, στα υλικά που πλήρωσαν τη λεκάνη, έχουμε την

εμφάνιση νεογενών σχηματισμών που περιλαμβάνουν μάργες, αργίλους,

κροκαλοπαγή, λιγνιτικά στρώματα, τα οποία είναι θεωρητικά αδιαπέρατοι ή

μικρής διαπερατότητας σχηματισμοί, πράγμα που έχει επιβεβαιωθεί και από τις

γεωτρήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην περιοχή.



Σχήμα 3-1: Γεωλογική τομή Ορυχείων Μεγαλόπολής (πηγή: ΔΕΗ/ΔΜΑΟΡ)



Εικόνα 3-1: Απόσπασμα από γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ, φύλλο Μεγαλόπολη



Εικόνα 3-2: Στρωματογραφική στήλη περιοχής Μεγαλόπολης (πηγή: ΙΓΜΕ)



3.3. Μετατεκτονικά λιμναία ιζήματα της λεκάνης της

Μεγαλόπολης

Τα νεώτερα ιζήματα λιμναίας προέλευσης που πληρούν την κυρίως λεκάνη της Μεγαλόπολης αποτελούνται από μάργες, αργίλους, μαργαϊκές και αμμμώδεις αργίλους, άμμους και τέλος χαλαρά έως συνεκτικά συνάγματα (κροκαλοπαγή). Το συνολικό μέγιστο πάχος αυτών υπερβαίνει τα 200 m αλλά καμία φυσική τομή των ιζημάτων της λεκάνης δεν υφίσταται στο εσωτερικό της. Η λιθοστρωματογραφική διάρθρωση των ιζημάτων από τα παλαιότερα προς τα νεώτερα απεικονίζεται στο σχετικό σκαρίφημα που ακολουθεί στην εικόνα 3-3. (Από Τερζοπούλου Ελ., Λιάκουρα Αικ., 1992). Ενώ τα σημαντικότερα είναι: ΑΝΩΤΕΡΟ ΠΛΕΙΟΚΑΙΝΟ Βαθμίδα Μακρυσίου Περιλαμβάνει τα αρχαιότερα στρώματα των ιζημάτων της λεκάνης, που είναι κυρίως άργιλοι, μάργες λιμναίας φάσης στις οποίες παρεμβάλλονται λιγνιτικά στρώματα μικρού πάχους (0,2-1m) και παρεμβολές κροκαλοπαγών. Το συνολικό τους πάχος είναι 100 m. ΠΛΕΙΣΤΟΚΑΙΝΟ

Βαθμίδα Χωρεμίου

Στρώματα Μαραθούσας: Αποτελούνται από λιμναίες φάσεις στο κεντρικό τμήμα

και από ποτάμιας φάσης αποθέσεις στα περιφερειακά τμήματά τους. Τα λιμναία

στρώματα συνίστανται από εναλλαγές μαργών, χουμωδών αργίλων, ιλύος και

λιγνίτη. Μεταξύ των οικισμών Χωρέμη και Θωκνία παρουσιάζονται τρεις

διαφορετικοί λιγνιτοφόροι ορίζοντες ενώ στην υπολεκάνη των Κυπαρισσίων

παρατηρούνται και οι τρεις αλλά μόνο ο ένας (ο ανώτερος) έχει σημαντικό πάχος.

Το μέγιστο πάχος του σχηματισμού είναι περίπου 200m.



Εικόνα 3-3: Στρωματογραφική στήλη Τεταρτογενών – Νεογενών ιζημάτων (Από

Τερζοπούλου Ελ., Λιάκουρα Αικ., 1992)



4. ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ

ΛΕΚΑΝΗΣ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗΣ

4.1. Υδρολιθολογική περιγραφή των γεωλογικών σχηματισμών

στην ευρύτερη περιοχή

Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται ο βαθμός και ο τύπος της υδροπερατότητας κάθε σχηματισμού και δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στους ανθρακικούς σχηματισμούς (δηλαδή τους Ανωκρητιδικούς ασβεστόλιθους της Πίνδου και τους αντίστοιχους της ζώνης Τριπόλεως) διότι αυτοί εμφανίζονται στην περιοχή έρευνας (ορυχείο). Τα πετρώματα που αποτελούν την λεκάνη και τις παρυφές της μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη περιλαμβάνει τους κοκκώδεις σχηματισμούς που υπάρχουν στη λεκάνη. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους αλπικούς και προ-αλπικούς σχηματισμούς των ζωνών Πίνδου και Τριπόλεως και την φυλλιτική – χαλαζιτική σειρά. Η κατηγορία αυτή μπορεί να υποστεί περαιτέρω διαχωρισμό σε 2 υποκατηγορίες δηλ. στα υψηλής υδροπερατότητας καρστικά πετρώματα και στους υπόλοιπους αδιαπέρατους σχηματισμούς. Μια πρώτη διάκριση των σχηματισμών με βάση την υδροπερατότητα γίνεται στον υδρογεωλογικό χάρτη του Σχήματος 5-1 της επόμενης σελίδας (απόσπασμα από το χάρτη του Ι.Γ.Μ.Ε. υπό Τσιφτσή Ε. 1986). Οι γεωλογικοί σχηματισμοί χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες βασισμένες στην υδροπερατότητα (πορώδη ή καρστικοποιημένα). Οι δυο πρώτες κατηγορίες αναφέρονται στους κοκκώδεις σχηματισμούς που

γέμισαν την λεκάνη και χωρίστηκαν σύμφωνα με το βαθμό υδροπερατότητας σε

πολύ και λίγο έως μέτρια παραγωγικούς υδροφορείς. Οι επόμενες τρεις

κατηγορίες αφορούν αλπικούς-προαλπικούς σχηματισμούς. Η τρίτη κατηγορία

περιλαμβάνει τους υψηλής υδροπερατότητας καρστικούς σχηματισμούς της

περιοχής. Η τέταρτη κατηγορία περιγράφει συνεκτικούς σχηματισμούς στους

οποίους έχουν αναπτυχθεί μόνο μικροί υδροφορείς συνήθως μικρής έκτασης ή

μικροί διακεκομμένοι υδροφορείς. Η πέμπτη κατηγορία περιλαμβάνει τους

σχηματισμούς που πρακτικά δεν έχουν υδροφορία.



4.1.1. Μη συνεκτικοί σχηματισμοί

Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τους αλλουβιακούς σχηματισμούς, οι οποίοι αποτελούνται γενικά από αμμούχα - αργιλικά με διασκορπισμένους χάλικες και κροκάλες, είναι υδροπερατοί μόνο σε περιορισμένη έκταση εξαιτίας της μεγάλης αναλογίας αργιλικών υλικών, με αποτέλεσμα χαμηλή τοπικά υδροπερατότητα. Οι υδροφορείς που αναπτύσσονται σε αρκετά μέρη μέσα στους σχηματισμούς αυτούς είναι γενικά χαμηλής παραγωγικής ικανότητας. Άλλοι σχηματισμοί της πρώτης κατηγορίας είναι οι κώνοι κορημάτων οι οποίοι αποτελούνται από ασβεστολιθικούς χάλικες και τοπικά άργιλο και παρουσιάζουν πάντα αυξημένο βαθμό υδροπερατότητας, ενώ τα πλευρικά κορήματα παρόμοιας λιθολογίας είναι συνήθως λιγότερο υδροπερατά. Δεν αναπτύσσονται υδροφορείς σε σχηματισμούς γιατί υπέρκεινται των υδροπερατών ανθρακικών πετρωμάτων, με αποτέλεσμα το νερό να κατεισδύει σε χαμηλότερα στρώματα.



Σχήμα 4-1: Υδρογεωλογικός χάρτης περιοχής Μεγαλόπολης – Δημητσάνας

(Απόσπασμα από Γεωτεκτονικό-Υδρογεωλογικό χάρτη ΙΓΜΕ, Τσιφτσής 1986)



Τα χονδρόκοκκα υλικά των αναβαθμίδων των ποταμών, που αποτελούνται από μη συνεκτικά έως ελάχιστους χάλικες με συμμετοχή και άλλων κλαστικών υλικών ποικίλου μεγέθους και προέλευσης (άμμο και άργιλο), προσδίδουν γενικά στους σχηματισμούς αυτούς ικανοποιητική υδροπερατότητα.. Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, η αυξημένη αναλογία αργιλικού υλικού, προερχόμενη από την αποσύνθεση των θραυσμάτων ψαμμίτη των παλαιοτέρων υλικών των αναβαθμίδων, μειώνει την υδροπερατότητα αυτών. Τα στρώματα ποτάμιας φάσης της Μεγαλόπολης, αποτελούμενα από άργιλο, άμμο, ιλύ, χάλικες ή ελαφρά συνεκτικό κροκαλοπαγές στο κέντρο της λεκάνης, ή από άμμο και άργιλο ανάμεικτα με κροκάλες και χάλικες στις παρυφές της λεκάνης εμφανίζουν καλύτερη υδροπερατότητα. Τα πηγάδια που έχουν ορυχθεί μέσα σε αυτούς είναι μικρής μέχρι μέτριας παραγωγικότητας. Τα λιμναία στρώματα της Μαραθούσας, της Απιδίτσας, της βαθμίδας Τριλόφου και της βαθμίδας Μακρυσίου αποτελούμενα από άργιλο, αργίλους αμμούχες, μάργες και λιγνίτη αποτελούν στο σύνολό τους αδιαπέρατο σχηματισμό, με συντελεστή υδροπερατότητας Κ=10-6 - 10-9 m/sec, όπως προέκυψε από σχετικές δοκιμές (Intergeo, 2000). Επομένως δεν αναμένεται εισροή νερού από τους σχηματισμούς αυτούς στα ανοιχτά πρανή του κενού που θα απομείνει μετά το τέλος της εκμετάλευσης. Αλλωστε ούτε σήμερα παρατηρείται εισροή νερού στα ανοιχτά πρανή του ορυχείου.Επιπλέον στους οικισμούς γύρω από τα ορυχεία δεν υπάρχουν αρδευτικές ή υδρευτικές υδρογεωτρήσεις στους σχηματισμούς αυτούς γεγονός το οποίο θα αποτελούσε ένδειξη κάποιας αξιοσημείωτης υδροπερατότητας. Πρέπει όμως να γίνει γενικά κατανοητό ότι οι μεταβολές στη λιθολογική σύσταση

των περισσότερων γεωλογικών σχηματισμών, που υπάρχουν στη λεκάνη της

Μεγαλόπολης, έχει σαν αποτέλεσμα ευρεία διακύμανση της υδροπερατότητας.

Το ποσοστό των αργιλικών είναι γενικά υψηλό και παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στον

καθορισμό του βαθμού υδροπερατότητάς τους στο χώρο.

4.1.2. Αλπικοί – Προαλπικοί σχηματισμοί

Γενικά Η υδροπερατότητα των υδροφορέων των ανθρακικών πετρωμάτων οφείλεται στην καρστικοποίηση, η οποία δημιουργεί ανώμαλη κατανομή της υδροπερατότητας. Η καρστικοποίηση εμφανίζεται σαν αποτέλεσμα της διάλυσης των ανθρακικών πετρωμάτων κοντά στην επιφάνεια από το νερό το οποίο ρέει δια μέσου αυτών. Ο ρυθμός διάλυσης επηρεάζεται κυρίως από την ποσότητα του νερού που κυκλοφορεί, από τη συγκέντρωση του διαλυμένου CO2, την πίεση και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, την επίδραση τεκτονικών διεργασιών καθώς επίσης και από τη σύνθεση των ανθρακικών πετρωμάτων (Χατζηπαναγιώτου Κ.,



1997). Από παρατηρήσεις έχει δειχθεί πως, κατά μέσο όρο, η ταχύτητα της διάλυσης των ασβεστολιθικών πετρωμάτων ανέρχεται σε 1cm/έτος. Η κυκλοφορία του νερού και η διαλυτική δράση (δηλαδή η καρστικοποίηση) τείνει να είναι μεγαλύτερη στο ανώτερο τμήμα της ζώνης κορεσμού και ελαττώνεται όσο αυξάνεται το βάθος. Με το πέρασμα του γεωλογικού χρόνου, το βάθος της καρστικοποίησης αυξάνεται μέχρι να φθάσει στο επίπεδο βάσης (το επίπεδο δηλαδή που ελέγχεται από τη θάλασσα), ή σε μια επιφάνεια επαφής με υποκείμενο αδιαπέρατο σχηματισμό. Σύμφωνα με τον Burdon (1965) η διάλυση και η διεύρυνση των καρστικών

ανοιγμάτων από την κυκλοφορία του νερού, ακολουθούν δυο κύριες διευθύνσεις,

μία κάθετη πάνω από την επιφάνεια κορεσμού και μία σχεδόν οριζόντια ακριβώς

κάτω από αυτή. Όταν το νερό εμπλουτίζεται σε διαλυμένα ιόντα ΗCO3-1, είναι

πιθανόν να συμβεί καταβύθιση ανθρακικών ιόντων (CO3-2), κάτω από

κατάλληλες συνθήκες με αποτέλεσμα το σχηματισμό ασβεστίτη με

καλοσχηματισμένους κρυστάλλους μέσα σε ρωγμές (συνήθως σε αυτές που

βρίσκονται κάτω από το επίπεδο του νερού). Στην επιφάνεια του πετρώματος

δημιουργείται ερυθρογή (terra-rossa) από την αποσύνθεση και διάβρωσή του

(υψηλή συμμετοχή Fe+2). Αν και αυτή μαζί με τα υπόλοιπα αδιάλυτα υλικά

αποτελούν μόνο το 2% του αυτόχθονου πετρώματος, αποτελούν παρ΄ όλα αυτά

αποτελεσματική δευτερογενή πλήρωση των διακλάσεων και των ρωγμών των

καρστικοποιημένων ανθρακικών εμφανίσεων.

4.2. Οι καρστικοί υδροφορείς της λεκάνης της Μεγαλόπολης

4.2.1. Εισαγωγή

Οι κύριοι καρστικοί υδροφορείς που εμφανίζονται στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης της Μεγαλόπολης είναι οι Ανωκρητιδικοί ασβεστόλιθοι της ζώνης της Πίνδου και τα ανθρακικά πετρώματα της ζώνης της Τρίπολης. Ένα μεγάλο μέρος της περιοχής αποτελείται από Ανωκρητιδικούς ασβεστόλιθους της ζώνης της Πίνδου, οι οποίοι είτε επίκεινται του πρώτου φλύσχη της ίδιας ζώνης, είτε έχουν επωθηθεί κατά θέσεις πάνω στον φλύσχη της ζώνης της Τρίπολη. Ο φλύσχης και των δύο ζωνών αποτελεί πρακτικά στεγανό σχηματισμό. Αυτή η τεκτονική έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλαπλών ξεχωριστών καρστικών υδροφορέων μέσα και γύρω από τη λεκάνη (Τσιφτσής, 1986). Στο δυτικό μέρος της λεκάνης, οι Ανωκρητιδικοί ασβεστόλιθοι σχηματίζουν επωθημένα λέπια με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται ανεξάρτητοι καρστικοί υδροφορείς, οι οποίοι εκφορτίζονται μέσω καρστικών πηγών.



Στο βόρειο και βορειοανατολικό μέρος της λεκάνης, η υφιστάμενη υδρογεωλογική κατάσταση που προκύπτει από την τεκτονική δομή της περιοχής είναι πολύπλοκη. Μέρος του νερού των Ανωκρητιδικών ασβεστολίθων εκρέει μέσω ενός μικρού αριθμού καρστικών πηγών, που βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της λεκάνης, ενώ το υπόλοιπο κατεισδύει σ’ ένα χαμηλότερο σύστημα καρστικών υδροφορέων που έχει αναπτυχθεί στα ανθρακικά πετρώματα της ζώνης της Τρίπολης. Τέλος, στο ανατολικό και νοτιοανατολικό τμήμα της λεκάνης, τμήματα του Πινδικού καλύμματος είναι επωθημένα πάνω στο στεγανό φλύσχη της Τρίπολης και εκφορτίζονται μέσω ανεξάρτητων πηγών (Δημητρούκας Ν., 2003). Τα ανθρακικά πετρώματα της ζώνης της Τρίπολης παρουσιάζονται στην επιφάνεια στο βόρειο, ανατολικό και νότιο μέρος της λεκάνης και σχηματίζουν ένα σύστημα καρστικών υδροφορέων βαθύτερων από αυτών που έχουν αναπτυχθεί στους Ανωκρητιδικούς ασβεστόλιθους της ζώνης της Πίνδου. Αυτό το βαθύτερο σύστημα υδροφορέων εκφορτίζεται μέσω ενός μικρού αριθμού πηγών μεγάλης παροχής, όπως υποθαλάσσιες και παράκτιες, που βρίσκονται γύρω από την πόλη του Άργους, καθώς και από τις πηγές «Άγιος Φλώρος» και «Πήδημα», οι οποίες βρίσκονται στα βόρεια, βορειοανατολικά της Καλαμάτας. Μέρος των ανθρακικών πετρωμάτων της υπό μελέτη περιοχής, πρέπει να εκφορτίζεται μέσω πηγών υψηλής παροχής που βρίσκονται στον πυθμένα της κοιλάδας του «Λούσιου» στα βόρεια της λεκάνης. Όσον αφορά πηγές μικρής παροχής, μόνο μία εκρέει από τα ανθρακικά πετρώματα της ζώνης Τρίπολης. Αυτή βρίσκεται 300m δυτικά – νοτιοδυτικά του χωριού «Καράτουλας», στην επαφή μεταξύ των ανθρακικών πετρωμάτων της ζώνης της Τρίπολης και των στρωμάτων του Τυρού. Η μελέτη της υδρολογίας των ανθρακικών πετρωμάτων της ζώνης Τρίπολης ξεφεύγει από τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, επειδή οι υδροφορείς που αναπτύσσονται σ’ αυτά δεν επηρεάζουν την τοπική υδρολογία του πεδίου των Κυπαρισσίων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ένας ορίζοντας φλύσχη μεγάλου πάχους της ζώνης της Τρίπολης απλώνεται μεταξύ τους (Τσιφτσής, 1986, Εικ.3.2). Οι πηγές που εμφανίζονται στο βόρειο τμήμα της λεκάνης είναι είτε πηγές επαφής οι οποίες εκρέουν από την επαφή μεταξύ των Ανωκρητιδικών ασβεστολίθων και του υποκείμενου πρώτου φλύσχη είτε πηγές υπερχειλίσεως που βρίσκονται στην επαφή μεταξύ των Ανωκρητιδικών ασβεστολίθων και του πρώτου φλύσχη σε περιοχές όπου ο τελευταίος έχει εφιππεύσει τον πρώτο. Ο δεύτερος τύπος πηγών εμφανίζεται επίσης σε πολλές περιπτώσεις στην επαφή των ασβεστολίθων με τα επιφανειακά ιζήματα της λεκάνης. Τέλος, οι πηγές που βρίσκονται στην κοιλάδα του ποταμού Λούσιου είναι πηγές υπερχείλισης. Σύμφωνα με τα παραπάνω ειδικότερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ασβεστόλιθοι της ζώνης Πίνδου, οι οποίοι σχηματίζουν τα περιθώρια και το υπόβαθρο των Ορυχείων της Μεγαλόπολης. Οι ασβεστόλιθοι αυτοί επηρεάζουν άμεσα τις εργασίες εκμετάλλευσης.



4.3. Καθορισμός των ορίων των υδροφορέων

Στην ευρύτερη περιοχή των Ορυχείων της Μεγαλόπολης είχε διαπιστωθεί κατ΄αρχήν (O. GOLD, 1962) η ύπαρξη ενός σημαντικού υδροφορέα, που αναπτύσσεται στους καρστικοποιημένους ανθρακικούς σχηματισμούς της ζώνης Ωλονού – Πίνδου. Οι σχηματισμοί αυτοί αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του υποβάθρου των ορυχείων, καλυπτόμενοι από πλειοκαινικές αποθέσεις ποικίλου πάχους. Η πιεζομετρική επιφάνεια του καρστικού υδροφορέα παλιότερα έφτανε στην περιοχή του ορυχείου μέχρι την επιφάνεια του εδάφους, σε υψόμετρο +330- +340m (O.GOLD, 1962). Σήμερα, βρίσκεται σε υψόμετρο 300-305 m περίπου. Νεότερη μελέτη (Ευάγγ. Τσιφτσής, 1984) υποστήριζε την ύπαρξη περισσότερων του ενός υδροφορέων στην ίδια λεκάνη. Στην κατεύθυνση αυτή και με βάση νεώτερα δεδομένα από γεωτρήσεις και σταθμημετρήσεις προέκυψε (Δ.Δημητρακόπουλος 1993) ότι στα δυτικά ο καρστικός υδροφορέας περιορίζεται από τα στρώματα φλύσχη που διέρχονται μεταξύ των γεωτρήσεων 275/62, 357/63, 374/63, 383/63 (περιοχή χωριού Κυπαρίσσια) και των γεωτρήσεων 368/63, ΥΚ12/91 και ΥΚ13/91 που βρίσκονται ανατολικότερα (σχήμα 5-2). Επίσης, η περιοχή των γεωτρήσεων 376/63, Φ8/72 και Φ10/72 δεν έχει σχέση με τον κύριο καρστικό ορίζοντα αφού και πάλι απομονώνεται από στρώματα φλύσχη. Στα νότια, το όριο του καρστικού υδροφορέα των Κυπαρισσίων που τέθηκε από τον Ο. Gold πρέπει στην πράξη να βρίσκεται σε κάποιο ρήγμα που εμποδίζει την επικοινωνία των καρστικών αγωγών, ενώ παράλληλα το μεγάλο πάχος των υπερκείμενων χαλαρών σχηματισμών ενεργεί πρακτικά σαν αδιαπέρατο όριο, αφού φέρνει σε επαφή καρστικούς σχηματισμούς με χαλαρά ιζήματα πρακτικά αδιαπέρατα. Εκτιμάται ότι το ρήγμα αυτό βρίσκεται στη Θωκνία, έχει διεύθυνση Α – Δ και σχηματίζει τον παραπόταμο του Αλφειού, Ελισσώνα. Η τοποθέτηση του ορίου αυτού δεν επηρεάζει σημαντικά τον υπολογισμό του εμβαδού των επιφανειακών ασβεστολιθικών εμφανίσεων μέσω των οποίων θεωρείται ότι λαμβάνει χώρα η κύρια τροφοδοσία του καρστ. Στα βόρεια, η περιοχή των γεωτρήσεων Br6 και Br7 αποδείχτηκε ότι αποτελεί έναν ξεχωριστό υδροφορέα (ο οποίος αναφέρεται στην συνέχεια σαν Βόρειος υδροφορέας), ο οποίος δεν έχει καμία υδραυλική επικοινωνία με τον κύριο καρστικό υδροφόρο ορίζοντα (και αν ακόμα έχει, αυτή είναι πολύ μικρή). Οι γεωτρήσεις αυτές δεν ακολουθούν τη γενικότερη πτώση της στάθμης, ενώ έχουν διαφορετικά υδραυλικά χαρακτηριστικά και χημική σύσταση (Τερζοπούλου Ελ., Λιάκουρα Αικ., 1992, Δημητρακόπουλος Δ., Κουμαντάκης, Ι., 1995, Δημητρούκας Ν., 2003). Στα ανατολικά, η ύπαρξη ενός εκτεταμένου στρώματος φλύσχη στη ζώνη Καράτουλα – Στεμνίτσα (ΙΓΜΕ, 1998, Τσιφτσής Ε., 1986) αποκλείει σαφώς την επικοινωνία με τις ανατολικότερα ευρισκόμενες ασβεστολιθικές μάζες. Οι εμφανίσεις του πρώτου φλύσχη της ζώνης Ωλονού – Πίνδου στην περιοχή ΝΔ και ΒΔ του χωριού Καράτουλα, στα χωριά Παυλιά, Ψάρι, Άνω Καλύβια και



Ελληνικό υποδηλώνουν ότι υπάρχει μια συνέχεια στην υπεδαφική επέκταση του φλύσχη, η οποία και δημιουργεί ένα φράγμα στην υδραυλική επικοινωνία του κυρίως καρστικού υδροφορέα με τους ασβεστόλιθους μεταξύ των χωριών Ελληνικό και Στεμνίτσα. Οπωσδήποτε όμως, οι μόνες πιθανές περιοχές από τις οποίες υπόγειο νερό κινείται προς το πεδίο των Κυπαρισσίων φαίνεται να είναι αυτές που απλώνονται στο βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της λεκάνης, όπου υπάρχουν εκτενείς εμφανίσεις Ανωκρητιδικών ασβεστολίθων. Πρόσφατες εργασίες (Δ. Δημητρακόπουλος, Ι. Κουμαντάκης, 1995, Δημητρούκας

Ν., 2003) αναφέρονται στην ύπαρξη τριών καρστικών υδροφορέων στην άμεση

περιοχή των ορυχείων. Στη συνέχεια δίδονται στοιχεία που αφορούν τα όρια και

τα υδραυλικά χαρακτηριστικά όπως προκύπτουν από τις εργασίες αυτές (βλ. σχ.

4-3).



Σχήμα 4-2: Θέσεις γεωτρήσεων και πιεζομέτρων ευρύτερης περιοχή

Κυπαρισσίων (Πηγή: Ν.Δημητρούκας, 2003)



α. O κύριος (1ος) καρστικός υδροφορέας: Σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη, ο υδροφορέας αυτός καλύπτει το κεντρικό και νότιο τμήμα του ορυχείου Κυπαρισσίων. (περιοχή γεωτρήσεων ΥΚ11, ΥΚ12, ΥΚ13, BR1, BR2, BR3) Έχει εντοπισθεί επίσης στα δυτικά του ορυχείου των Κυπαρισσίων, κοντά στο ομώνυμο χωριό (περιοχή γεωτρήσεων ΥΚ7, ΥΚ8, ΥΚ9). Στα ανατολικά του ορυχείου εκτείνεται κάτω από τον Αλφειό και φθάνει τουλάχιστον μέχρι τις γεωτρήσεις Κ2, Κ10, Κ7 και Π25 στα ΒΑ και Ανατολικά. Τo δευτερογενές πoρώδες τoυ καρστικoύ υδρoφoρέα υπoλoγίστηκε σε 0,6 - 1%. Η υδαταγωγιμότητα στηv κεvτρική και αvατoλική περιoχή τoυ oρυχείoυ (Γ1, Γ2, Γ3, Γ4, ΒR3) είvαι πολύ μεγάλη, της τάξεως τoυ 10-1 εως 10-2 m2/sec, εvώ δυτικότερα μειώvεται (7x10-3 m2/sec στηv Br1). Η πιεζoμετρική επιφάvεια τoυ καρστικoύ υδρoφoρέα που αρχικά εθεωρείτο ενιαίος, παλαιότερα (1963) έφθαvε στηv περιoχή τoυ oρυχείoυ μέχρι τηv επιφάvεια τoυ εδάφoυς, σε υψόμετρo μέχρι +330 - 340 m (Ο. GOLD, 1963). Το 1992 βρίσκοταν περίπoυ στo +300 m και το 2003 στο +280 - +285m περίπου, (Δημητρούκας Ν., 2003).

β. 2ος καρστικός υδροφορέας (βόρειος υδροφορέας): Στηv περιoχή γύρω από τις γεωτρήσεις ΒR6 - ΒR7 στα βόρεια τoυ oρυχείoυ, αvαπτύσσεται (αvτίθετα από τις παλαιότερες απόψεις, Georgen 1976) έvας αvεξάρτητoς μικρότερoς καρστικός υδρoφoρέας, πoυ απoμovώvεται από τov κύριo υδρoφoρέα, μέσω υπόγειωv διαφραγματικώv παρεμβoλώv φλύσχη. Η ύπαρξη του υδροφορέα αυτου προκύπτει συμφωνα με την βιβλιογραφία (Δ. Δημητρακόπουλος, Ι. Κουμαντάκης, 1995, Δημητρούκας, Ν., 2003):

1. Από την διαφορετική χημική σύσταση του νερού των γεωτρήσεων BR6, BR7 σε σχέση με δείγματα των άλλων γεωτρήσεων της σειράς BR και της σειράς Ν, που ανήκουν στον κύριο καρστικό υδροφορέα (βλ. πίνακα 4-1).

2. Από την μεγάλη διαφορά στάθμης και την διαφορετική διακύμανση μεταξύ των Br6, Br7 και των υπολοίπων υδρογεωτρήσεων της σειράς BR1 έως BR9, της σειράς Ν και της σειράς Κ που ανήκουν στον κύριο υδροφορέα.

Κύριος Υδροφορέας Βόρειος Υδροφορέας

Ν3Κ Ν6 Βr6 Βr7

PH 7.8 7.7 8,1 8,0

TDS (mg/l) 220 270 330 310

Ανθρακική σκληρότητα (ppm CaCO2)

79 100 175 220

HCO2 96 122 213 268

Πίνακας 4-1: Χημική σύσταση καρστικών υδροφορέων



Το όριο μεταξύ των δύο υδροφορέων βρίσκεται μεταξύ των γεωτρήσεων ΒR6 και Κ2/84, Κ7/85, προς τα ανατολικά. Πιθανότατα είναι ο φλύσχης Πίνδου που έχει εντοπισθεί στις γεωτρήσεις 360/63 και 284/62 (Σχήματα 4-1 και 4-3, γεωλογικό και Πιεζομετρικό χάρτη Παράρτημα). Δεν έχουν προσδιοριστεί τα όρια και η έκταση του υδροφορέα αυτού. Είναι όμως πιθανόν τα νότια όριά του να φθάνουν μέχρι τα βόρεια όρια του ορυχείου Κυπαρισσίων. Ο υδροφορέας αυτός δεν φαίνεται να επηρεάζει άμεσα τις εργασίες

εκμετάλλευσης.

γ. 3ος καρστικός υδροφορέας (Δυτικός υδροφορέας): Στην βιβλιογραφία για το ορυχείο Κυπαρισσίων είχε αναφερθεί (σχ. 4-3) η ύπαρξη και συνέχεια μιας υπεδαφικής εμφάνισης φλύσχη, περίπου κατά μήκος των δυτικών πρανών του ορυχείου Κυπαρισσίων (Δημητρούκας, Ν., 2003, Παπαγεωργίου Ν., 1994) Η ύπαρξη του φλύσχη αυτού επιβεβαιώνεται από τις γεωτρήσεις και από τις επιφανειακές εμφανίσεις αυτού στα δυτικά του ορυχείου. Ο φλύσχης αυτός αποτελεί το δυτικό όριο του κύριου καρστικού υδροφορέα και αποτελεί στεγανό διάφραγμα μεταξύ αυτού και του δυτικού καρστικού υδροφορέα. Εκτιμάται ότι στον υδροφορέα αυτόν έχουν ορυχθεί τα πιεζόμετρα Π15, Π13 και

η υδρογεώτρηση του χωριού Μαυριά και η ΥΚ10. Τα πιεζόμετρα όμως είναι

αποφραγμένα (βουλωμένα) και απαιτείται καθαρισμός τους για να είναι δυνατή η

αξιόπιστη μέτρηση Η στάθμη του κυμαίνεται περίπου στο +320m (βλ.

Πιεζομετρικό χάρτη).



Σχήμα 4-3: Απλοποιημένος γεωλογικός χάρτης περιοχής Ορυχείου Κυπαρισσίων

(πηγή: Δ. Δημητρακόπουλος 1993)



Πιεζομετρικός χάρτης 3/2003 και θέσεις γεωτρήσεων περιοχής Μεγαλόπολης



4.4. Έκταση των καρστικών υδροφορέων

Σύμφωνα με την προηγηθείσα ανάλυση ο υδροφορέας ο ποίος επηρεάζει τις εργασίες εκμετάλλευσης των ορυχείων Μεγαλόπολης, είναι ο κύριος καρστικός υδροφορέας που βρίσκεται στο υπόβαθρο και τα περιθώρια του ορυχείου Κυπαρισσίων. Στον υδροφορέα αυτόν έχουν ορυχθεί οι γεωτρήσεις της ΔΕΗ που εξυπηρετούν διπλό σκοπό αφού από αυτές αντλούνται οι αναγκαίες ποσότητες για την υδροδότηση του ΑΗΣ, ενώ παράλληλα ο υποβιβασμός της στάθμης που επιτυγχάνεται είναι αναγκαίος για την ασφαλή εξόρυξη του λιγνίτη. Η έκταση της επιφανειακής εμφάνισης του κύριου καρστικού σχηματισμού, που δέχεται άμεσα τα νερά των βροχοπτώσεων είναι 48 Km2, ενώ η συνολική έκταση του ασβεστολιθικού σχηματισμού στην περίπτωση που περιλαμβάνει και το υπεδαφικό τμήμα του, που έχει εντοπισθεί από γεωτρήσεις ανέρχεται σε 140 Km2. Στην αρχική μελέτη GOERGEN όπως και στη μελέτη GOLD αναφέρεται ότι η συνολική έκταση του καρστικοποιημένου ασβεστολιθικού σχηματισμού είναι 170 Km2.

5. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΙΓΝΙΤΟΡΥΧΙΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

5.1. Εκβιομηχάνιση της ευρύτερης περιοχής Τα λιγνιτικά κοιτάσματα ήταν ανέκαθεν γνωστά, αλλά το 1956 άρχισε απότομα η μαζική εκμετάλλευσή τους. Οι χαλαροί ρυθμοί της καθημερινότητας άλλαξαν ραγδαία και η εκβιομηχάνιση της περιοχής έτρεχε με αλματώδεις ρυθμούς. Όπως σε πολλές περιοχές της βιομηχανικής Ευρώπης του προηγούμενου αιώνα, οι κάτοικοι της επαρχίας εγκατέλειψαν τις γεωργοκτηνοτροφικές ασχολίες τους και ακολούθησαν το ρεύμα της νέας εποχής. Τα λιγνιτωρυχεία άρχισαν την εξορυκτική τους δραστηριότητα και οι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί κατασκευάστηκαν σε χρόνο ρεκόρ και άρχισαν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Δεκάδες κατασκευαστικές εταιρίες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και ξένες εξειδικευμένες επιχειρήσεις έστειλαν στελέχη τους μεταφέροντας υψηλή τεχνογνωσία. Όλοι αυτοί χρειαζόντουσαν βιομηχανικά εργατικά χέρια, και οι υψηλές οικονομικές απολαβές ήταν το ακαταμάχητο κίνητρο. Αυτή η ραγδαία αλλαγή είχε όμως και τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές συνέπειες, τόσο στον τοπικό πληθυσμό όσο στην χλωρίδα και πανίδα του λεκανοπεδίου. Οι κυριότεροι μηχανισμοί πρόκλησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι :



Εκσκαφές, αποθέσεις, δέσμευση εκτάσεων για μεγάλα χρονικά διαστήματα

Αφαίρεση του γόνιμου εδάφους και μείωση της αξίας της γης

Μετακίνηση κοινοτήτων και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων

Εξαφάνιση χώρων διαβίωσης άγριας πανίδας

Πτώση στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα

Μείωση και ρύπανση των νερών και προβλήματα στην άρδευση

Υποβάθμιση της αισθητικής του τοπίου

Μείωση της αγροτικής γης και του αγροτικού εισοδήματος

Έκλυση αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα

Πρόκληση οχλήσεων όπως ο θόρυβος, δονήσεις, κυκλοφορία οχημάτων

Αύξηση της συγκέντρωσης αιωρούμενων στερεών στα ύδατα

Προβλήματα διαβίωσης για τους υδρόβιους οργανισμούς

Αύξηση συγκέντρωσης τοξικών ουσιών σε εδάφη και νερά

Κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία

5.2. Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γής Οι εκτάσεις των ορυχείων δεν ήταν στην ιδιοκτησία της ΔΕΗ πριν την έναρξη των εργασιών. Ήρθαν στην κυριότητα της ΔΕΗ κυρίως με αγορά από τους ιδιοκτήτες, την παραχώρηση από το Δημόσιο και την εκτέλεση αναγκαστικών απαλλοτριώσεων σύμφωνα με τον αναπτυξιακό νόμο και το άρθρο 17 του συντάγματος 1975. Με το νέο νομικό πλαίσιο οι εκτάσεις αυτές παραμένουν στην κυριότητα της ΔΕΗ και μετά την ολοκλήρωση των έργων εκμετάλλευσης του λιγνιτικού κοιτάσματος. Σο γεγονός αυτό επέφερε από μόνο του επιπλέον κοινωνικές ανακατατάξεις και ακολούθησε μία ιδιότυπη αναγκαστική εσωτερική μετακίνηση του πληθυσμού στους νέους οικισμούς και μία άλλη μετακίνηση προς τα αστικά κέντρα ευρύτερα, αφού οι πληγέντες κάτοικοι είχαν το δικαίωμα είτε να επιλέξουν κατοικία στους νέους οικισμούς, είτε να αποζημιωθούν και να εγκατασταθούν όπου επιθυμούσαν. Ακολούθησε ένας νέος νόμος ο 1280/82 που επιδιώκει να περιορίσει τις μετακινήσεις και να αντιμετωπίσει δύο ζητήματα. Σο πρώτο να παραχωρηθούν οι εκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν από τη ΔΕΗ για την εκμετάλλευση του λιγνίτη στο Δημόσιο, και το δεύτερο να διατεθούν από το Δημόσιο σε διάφορους φορείς προκειμένου να αξιοποιηθούν ξανά. Συγκεκριμένα να δοθούν :

Σε ακτήμονες ή σε γεωργικούς - κτηνοτροφικούς συνεταιρισμούς

Στους ΟΤΑ για χρήσεις που εξυπηρετούν τους σκοπούς τους

Για αναδασωτέες εκτάσεις

Για οικιστική αποκατάσταση των μελών των γεωργικών και κτηνοτροφικών συνεταιρισμών ή των ακτημόνων.



5.3. Αλλοίωση της αισθητικής του τοπίου Είναι μία επιστήμη που πραγματεύεται μεθόδους αισθητικής αποκατάστασης, δηλαδή τρόποι και μηχανισμοί μέσω των οποίων γίνεται εφικτή η μείωση των επιπτώσεων και εύρεση αισθητικά αποδεκτής μορφής και λειτουργικής χρήσης στους χώρους ανθρώπινης δραστηριότητας, τόσο κατά την διάρκεια του έργου όσο κυρίως στην τελική μορφή αποκατάστασής του. Οι επιπτώσεις από τη λειτουργία των λιγνιτωρυχείων είναι σημαντικές και στην αισθητική του τοπίου. Κάθε εργαζόμενος επηρεάζεται ψυχολογικά και συναισθηματικά από το αντικείμενο της εργασίας του και όταν παράγει κάτι δημιουργικό σε ένα όμορφο περιβάλλον αυτό τον γεμίζει και τον ικανοποιεί, έστω και αν δεν το κάνει συνειδητά. Η μόνιμη εργασία σε ένα περιβάλλον εκσκαφών, αποψίλωσης δέντρων, ανατινάξεων και άλλων δυσάρεστων γεγονότων επηρεάζει αρνητικά τους εργαζόμενους. Ακόμη και οι προσωρινά εργαζόμενοι, περαστικοί, κάτοικοι των γύρω περιοχών και επισκέπτες δυσφορούν και αυτοί. Η αισθητική του τοπίου και του περιβάλλοντα χώρου είναι ένας σημαντικός παράγοντας, τόσο ανάτασης των ίδιων των εργαζομένων όσο και των κατοίκων των παρακείμενων δήμων. Από αισθητική άποψη, οι επεμβάσεις είναι επιτυχημένες, όταν οι αλλοιώσεις προσαρμόζονται προς τη μορφή, τη γραμμή, το χρώμα και την υφή των χαρακτηριστικών σε κάθε περιοχή φυσικού τοπίου και περιλαμβάνουν:

Οι αισθητικές επιπτώσεις στην αλλοίωση της οπτικής συνέχειας του τοπίου, δηλαδή το ανάγλυφο, τις γραμμές, την υφή και το χρώμα

Στην αλλοίωση των φυσικών χαρακτηριστικών του τοπίου, όπως η βλάστηση, οι λόφοι και το έδαφος

Στην παρουσία ανθρωπογενών οπτικών χαρακτηριστικών, όπως οι τετραγωνισμένοι λόφοι και οι γεωμετρικές γραμμές που έρχονται σε αντίθεση με το φυσικό τοπίο

Οι επιπτώσεις σχετικά με την αισθητική του τοπίου, έχουν σχέση με την οπτική εντύπωση που προσλαμβάνει ένας παρατηρητής που βρίσκεται εντός και εκτός του χώρου των ορυχείων. Για τον παρατηρητή εντός του χώρου, η οπτική εντύπωση που αποκομίζει, χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία σε ότι αφορά την απόσταση, τη θέση παρατήρησης, την κλίμακα αναλογιών αλλά και τις αντιθέσεις μορφής και χρώματος. Παρατηρεί μια τεράστια ανοικτή εκσκαφή με διάμετρο μερικών εκατοντάδων μέτρων, πλήθος εργοταξίων, καθώς και αποθέσεις άγονων υλικών σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. Επιπλέον η εικόνα του υποβαθμίζεται από τα απόβλητα που έχουν αποτεθεί προσωρινά σε συγκεκριμένους χώρους και οι γυμνές από βλάστηση επιφάνειες των αποθέσεων που δεν έχουν αποκατασταθεί ενώ σε άλλες περιπτώσεις το τοπίο συμπληρώνεται αρνητικά από υψηλούς θορύβους. Για τον εξωτερικό παρατηρητή, η ύπαρξη των ορυχείων γίνεται αντιληπτή από τις αποθέσεις άγονων υλικών. Οι αποθέσεις διακρίνονται από τους φυσικούς λόφους της περιοχής λόγω του κανονικού γεωμετρικού σχήματός τους και της



απουσίας φυτικού καλύμματος, σε περίπτωση που δεν έχει ήδη εκτελεστεί το πρόγραμμα περιβαλλοντικής αποκατάστασής τους. Είναι σημειωτέο ότι χρόνο με το χρόνο, τα ορυχεία γίνονται ευκολότερα αντιληπτά από τον εξωτερικό παρατηρητή, κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι οι αποθέσεις υλικών συνεχώς διευρύνονται αλλά και εξαιτίας του ότι εργασίες προσεγγίζουν πλέον σε κατοικημένες περιοχές και δρόμους που χαρακτηρίζονται από μεγάλη κυκλοφοριακή κίνηση.

5.4. Ο Θόρυβος και οι επιπτώσεις του

Ο θόρυβος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες υποβάθμισης του περιβάλλοντος και επομένως και της ποιότητας ζωής. Στους χώρους εκμετάλλευσης των ορυχείων ο θόρυβος κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα κατά κύριο λόγο από την κίνηση των εκσκαφέων, των φορτηγών και των ταινιόδρομων. Μακροχρόνια έκθεση σε επίπεδα θορύβου πάνω από το φυσιολογικό δημιουργεί προβλήματα κυρίως στην ακοή, σε άλλα όργανα του ανθρώπινου σώματος, αλλά και σοβαρότερα προβλήματα που σχετίζονται με τον ανθρώπινο ψυχισμό. Στο είδος των επιπτώσεων του θορύβου στην ανθρώπινη υγεία ήταν για πολλά χρόνια βασικό πεδίο έρευνας και μελέτης. Σήμερα έχει επαρκώς τεκμηριωθεί ότι οι επιπτώσεις του θορύβου στον άνθρωπο διακρίνονται σε οργανικές και ψυχολογικές. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (W.H.O.), "υγεία" δεν θεωρείται μόνο η απουσία αρρώστιας αλλά γενικότερα η φυσική και ψυχολογική ευεξία. Τρεις περιπτώσεις που συνδέουν το θόρυβο με την υγεία είναι αναγνωρισμένες πλέον διεθνώς :

Ο θόρυβος επιδρά δυσμενώς στο σύστημα ακοής του ανθρώπου

Ο θόρυβος επιδρά δυσμενώς στην ψυχική και σωματική υγεία

Ο θόρυβος έχει καθοριστική επίπτωση στους ανθρώπους που ήδη πάσχουν από κάποια αρρώστια ή μη ομαλή φυσιολογία.

Ορισμένα μέρη του πληθυσμού είναι περισσότερο ευπαθή στις ψηλότερες στάθμες θορύβου, παραδείγματος χάριν αυτοί που πάσχουν από υπέρταση ή που έχουν ψυχικά προβλήματα κλπ. Οργανικά, ο θόρυβος προκαλεί βλάβες κυρίως στα όργανα της ακοής, δεδομένου ότι οι βλάβες της ακοής είναι αθροιστικές και συσσωρεύονται στο πέρασμα του χρόνου. Οι χρόνιες ακουστικές βλάβες επεκτείνονται και στα δύο αυτιά, και μπορεί να επιφέρουν και προβλήματα ευστάθειας, αν η ζημιά προχωρήσει και στο εσωτερικό του αυτιού. Επιπλέον ο θόρυβος επιδρά στο αυτόνομο νευρικό σύστημα το οποίο ρυθμίζει τις ακούσιες λειτουργίες και κινήσεις των διαφόρων ζωτικών οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, στο καρδιαγγειακό σύστημα και στο εγκεφαλικό με ναυτίες και ιλίγγους. Ψυχολογικά, ο θόρυβος προκαλεί είτε εκνευρισμό, στρες και υπερένταση γεγονός το οποίο περνά και στον χαρακτήρα του ατόμου, είτε προκαλεί αίσθηση



ρουτίνας, απομόνωσης άρα και απροσεξίας. Γενικά όμως είναι ένα ανυπόφορο αίσθημα το οποίο κάποτε θα ξεσπάσει, εσωτερικά ή εξωτερικά.

6. ΕΡΓΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

6.1. Σχεδιασμός για την προστασία του περιβάλλοντος

Οι επιφανειακές εκμεταλλεύσεις λιγνίτη λόγω των τεράστιων εκσκαφών και των εκτεταμένων αποθέσεων που συνεπάγονται προκαλούν αλλοιώσεις στη γεωμορφολογία του εδάφους την αισθητική του φυσικού τοπίου, διαταραχές στην πανίδα και χλωρίδα και ανατροπή της ισορροπίας των επιφανειακών και υπόγειων νερών. Έτσι τα έργα αποκατάστασης νέων εδαφών αποσκοπούν στη δημιουργία βιώσιμου περιβάλλοντος μετά την ολοκλήρωση της οποιασδήποτε μεταλλευτικής ή άλλης χρήσης. Εκτός όμως από τα έργα αποκατάστασης ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δίνεται και στην εφαρμογή μέτρων πρόληψης και προστασίας του περιβάλλοντος έτσι ώστε:

Να διατηρείται σε αποδεκτά επίπεδα η ποιότητα του περιβάλλοντος για όλο το διάστημα εξέλιξης των μεταλλευτικών έργων

Να αντιμετωπίζονται εγκαίρως ζητήματα που μελλοντικά μπορεί να εξελιχθούν σε προβλήματα μεγάλης σοβαρότητας και επικινδυνότητας και να δυσχεράνουν με αυτό τον τρόπο κάθε προσπάθεια αποκατάστασης των νέων εδαφών.

Τέτοια ζητήματα είναι τα υγρά απόβλητα, τα στερεά και τα βιομηχανικά απορρίμματα, ο θόρυβος, οι δονήσεις και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Στο Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης πραγματοποιούνται συνεχώς έργα προστασίας του περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα:

Έχει πραγματοποιηθεί περιβαλλοντικός σχεδιασμός

Λαμβάνονται μέτρα αντιμετώπισης της σκόνης

Επεξεργάζονται τα υγρά απόβλητα

Υπάρχει μέριμνα για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τα στερεά και τα βιομηχανικά απορρίμματα

Παρακολουθούνται ο θόρυβος και οι δονήσεις σε όλη την περιοχή

Η εφαρμογή του προγράμματος βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές :

Τη δημιουργία καλών σχέσεων με την τοπική κοινωνία και τις αρχές ελέγχου.

Την τήρηση της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας.

Την ένταξη του στην εργασιακή «ρουτίνα» της επιχείρησης χωρίς να παρακωλύεται η παραγωγική διαδικασία.

Για την εφαρμογή του περιβαλλοντικού σχεδιασμού λήφθηκαν υπόψη :

Τα διαθέσιμα επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα.



Τα πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα κάθε εφαρμογής

Η δυνατότητα διασφάλισης κοινοτικών χρηματοδοτήσεων για την υλοποίηση των έργων Προστασίας του Περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα περιβαλλοντικού σχεδιασμού προβλέπει και αντιμετωπίζει κάθε πιθανή πηγή ρύπανσης σε νερά, έδαφος, αέρα έτσι ώστε να διασφαλίζονται :

Η διατήρηση, προστασία, βελτίωση της ποιότητας του Περιβάλλοντος.

Η προστασία της δημόσιας υγείας

Η συνετή και ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων.

Ο έγκαιρος σχεδιασμός και η υλοποίηση έργων απορρύπανσης.

6.2. Ανάπτυξη και διαχείριση των φυσικών πόρων (αειφόρος ανάπτυξης)

Στόχος της αειφόρου ανάπτυξης είναι η ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, έτσι ώστε να ικανοποιούν τις ανθρώπινες ανάγκες του παρόντος χωρίς να υπονομεύουν τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους. Στα πλαίσια αυτά η Δ/νση του νομού έχει προβεί σε μία σειρά έργων αποκατάστασης προκειμένου οι επόμενες γενεές να παραλάβουν ένα λειτουργικό και αισθητικά ευχάριστο φυσικό τοπίο. Σε ένα επιφανειακό ορυχείο διακρίνονται τρεις κύριες ζώνες γης προς ανάκτηση:

Οι εκσκαφές και οι ζώνες απόθεσης στείρων υλικών

Οι εγκαταστάσεις υποδομής (γραφεία, συνεργεία, εργαστήρια κλπ)

Λύσεις για την μελλοντική χρήση στην τοπική κοινωνία

Κάθε έργο ανάκτησης εμφανίζει τις δικές του ιδιαιτερότητες, υπάρχουν όμως ορισμένες πρακτικές που πρέπει να εφαρμοστούν σε κάθε περίπτωση. Η ανακτημένη γη πρέπει να έχει ευστάθεια, να είναι ασφαλής για τους επισκέπτες και ελκυστική. Ταυτόχρονα, οι κατασκευαστικές λύσεις πρέπει να είναι οικονομικές και αποτελεσματικές. Ο σωστός σχεδιασμός ανάκτησης γης επιβάλει τη δυναμική εξερεύνηση μεγάλου όγκου χωρικών δεδομένων προκειμένου να προσδιοριστούν τα τοπικά φαινόμενα και να καθοριστούν οι στόχοι ανάκτησης. Για την πρακτική εφαρμογή ανάκτησης γης, είναι απαραίτητη η γνώση μιας σειράς φυσικών παραμέτρων που θεωρούνται θεμελιώδεις για την ερμηνεία των συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή. Τέτοιες παράμετροι αφορούν τα βιολογικά, χημικά, γεωλογικά και φυσιογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Πρωταρχικοί παράγοντες είναι :

Η τελική διαμόρφωση του στέρεου τοπογραφικού ανάγλυφου

Ο τύπος αποστράγγισης της περιοχής μετά το πέρας της εκμετάλλευσης

Η θέση πιθανού οδικού δικτύου στην περιοχή

Είδη προς φύτευση και εκ νέου εγκατάσταση της χλωρίδας - πανίδας

Η χρήση γης μετά το πέρας της εκμετάλλευσης



Πιθανά πρόσθετα έργα υποδομής για την υποστήριξη της νέας χρήσης

6.2.1. Χρήση των εκσκαφών ως χώρους ΧΥΤΑ Η χρήση των εξοφλημένων ορυχείων ως χώρος ΧΥΤΑ τόσο των γύρω δήμων, με το γνωστό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών εύρεσης κατάλληλων χώρων, όσο και της ίδιας της ΔΕΗ με τις εγκαταστάσεις της στην Μεγαλόπολη, Περιφερειακή Ενότητα της Αρκαδίας, το υπέδαφος και οι υδροφόροι ορίζοντες έχουν πρωταρχικό ρόλο σε κάθε προσπάθεια αειφόρου χρήσης μιας περιοχής. Επιπλέον με τον χαρακτηρισμό του αμίαντου ως επικίνδυνου υλικού και την απομάκρυνσή του από όλους τους χώρους, έγιναν μελέτες σκοπιμότητας ώστε να διαπιστωθεί αν ο ενταφιασμός του αμιάντου στον χώρο των ορυχείων μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα αποτελεσματικά.

6.2.2. Αποκατάσταση εδαφών Το πρόγραμμα των εργασιών αποκατάστασης νέων εδαφών ολοκληρώνεται μέσα σε 2 έτη από τη στιγμή που μια έκταση θεωρηθεί ότι δεν εξυπηρετεί πλέον τον μεταλλευτικό σχεδιασμό των ορυχείων. Με βάση την πολυετή εμπειρία της ΔΕΗ Α.Ε. σε έργα αυτού του τύπου και λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές της οικονομικότητας και του μέγιστου οφέλους, τα βασικά στάδια της αποκατάστασης των εδαφών είναι τα ακόλουθα:

Διάστρωση και εξομάλυνση των τελικών επιφανειών των αποθέσεων για να καλυφθούν πλήρως τυχόν ανωμαλίες από την απόθεση των εξορυκτικών υλικών.

Ευστάθεια των κεκλιμένων επιφανειών και των πρανών στην περίμετρο των αποθέσεων, με σχέση έως 1:3 για να αντιμετωπιστούν οι διαβρώσεις και ολισθήσεις.

Διάστρωση γόνιμου εδάφους σε πάχος 20-50cm, όπου είναι αναγκαίο για την γρήγορη εγκατάσταση βλάστησης. Εργαστηριακές αναλύσεις εδάφους και εμπλουτισμός με οργανικά υλικά όπου επιβάλλεται.

Υποδομές για την άρδευση των εκτάσεων, ταμιευτήρων νερού, την κατασκευή δρόμων, την κατασκευή περιφράξεων, την προστασία από την λαθροθηρία την δημιουργία ζωνών πυροπροστασίας κλπ.

Δεντροφύτευση ειδών που παρουσιάζουν προσαρμοστικότητα στις τοπικές εδαφικές και κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής.

Κατόπιν ανάλογα με την επιδιωκόμενη χρήση γης, οι προς αποκατάσταση εκτάσεις των ορυχείων, διαχωρίζονται σε :

Δασικές εκτάσεις. Πρόκειται για εκτάσεις με ελαφρά έως έντονη κλίση, οι οποίες αναδασώνονται με είδη που ευδοκιμούν στην περιοχή. Καταλαμβάνουν την μεγαλύτερη έκταση των προς αποκατάσταση εκτάσεων και αναπτύσσονται κυρίως σε κεκλιμένες επιφάνειες στην περίμετρο των εξωτερικών και εσωτερικών αποθέσεων.



Αγροί. Πρόκειται για επίπεδες εκτάσεις που βρίσκονται στα ανώτερα τμήματα των αποθέσεων αγόνων υλικών. Μετά την ολοκλήρωση των επεμβάσεων αποκατάστασης εκμισθώνονται σε αγρότες της περιοχής έναντι συμβολικού τιμήματος.

Εκτάσεις γενικών χρήσεων, όπως χώροι γραφείων, συνεργείων, πάρκων, δρόμων, χώρων στάθμευσης και αναψυχής. Για την κατηγορία αυτή προβλέπονται οι συνθετότερες και δαπανηρότερες διαμορφώσεις, καταλαμβάνει όμως συγκριτικά μικρότερη έκταση.

Λίμνες, οι οποίες θα διαμορφωθούν στα τελικά ορύγματα των ορυχείων. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δημιουργηθεί τέτοιες λίμνες αφού στα ορύγματα όλων των ορυχείων εξελίσσονται εξορυκτικές εργασίες.

Δημιουργία υποδομών για την προσπέλαση των χώρων με κατασκευή δρόμων, κατασκευή δικτύων άρδευσης και ταμιευτήρων νερού, την προστασία από την λαθροθηρία με κατασκευή περιφράξεων, την πρόληψη πυρκαγιών και δημιουργία ζωνών πυροπροστασίας.

6.2.3. Αναδασώσεις Η δεντροφύτευση διενεργείται με τις παρακάτω τεχνικές:

Με την κλασσική χειρονακτική τεχνική, με την οποία φυτεύονται κάθε χρόνο περίπου 700.000 δενδρύλλια.

Με την τεχνική του ripper, η οποία βασίζεται στη διάνοιξη αύλακα, με τη βοήθεια ενός ripper που σύρεται από ένα τρακτέρ ή ένα προωθητή γαιών, και την τοποθέτηση δενδρυλλίων εντός του αύλακα από συνεργείο 4 ατόμων. Με τη τεχνική αυτή μπορούν να φυτευτούν μέχρι και 1200 δενδρύλλια ανά ώρα.

Με τη μεταφορά ριζικού συστήματος που επιτρέπει την αξιοποίηση ριζών σε περιοχές που πρόκειται να εκσκαφτούν. Τα γόνιμα εδάφη που περιέχουν σπόρους φυτών και ριζοβλαστήματα δεν καταστρέφονται, αναμειγνυόμενα με τα υπόλοιπα υλικά, αλλά διαστρώνονται σε εκτάσεις που είναι έτοιμες προς αποκατάσταση. Η εγκατάσταση βλάστησης γίνεται πολύ γρήγορα και το οικοσύστημα που προκύπτει προσομοιάζει καλύτερα με ένα φυσικό οικοσύστημα.

Με μεταφύτευση δηλαδή μεταφορά αναπτυγμένων δέντρων από θέση σε θέση, κυρίως όπου υπάρχει άμεση ανάγκη αναβάθμισης της αισθητικής του χώρου.

Η επιλογή του καταλληλότερου κατά περίπτωση τρόπου φύτευσης γίνεται με βάση τα εξής κριτήρια:

I. στις ήπιες έως μεγάλες κλίσεις προτιμάται η διάνοιξη λάκκου II. σε διαβρωμένες επιφάνειες ή σε μεγάλες κλίσεις γίνεται πλάγια φύτευση

σε μικρές βαθμίδες πλάτους 20cm που γίνονται χειρονακτικά με τσάπα III. σε εδάφη σκληρά και σχετικά βραχώδη γίνεται φύτευση σε αύλακα που

κατασκευάζονται από προωθητή με ρίπερ



IV. σε χαλαρότερα εδάφη γίνεται φύτευση σε αυλακώσεις που δημιουργούνται από μονόϋνο άροτρο. Οι αυλακώσεις να αναπτύσσονται παράλληλα με τις ισοϋψείς και όχι κάθετα, αφού υπάρχει κίνδυνος μεγάλης διάβρωσης των εδαφών.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι έχει πλέον εγκαταλειφθεί πλήρως η φύτευση δενδρυλλίων σε βαθμίδες αφού, σύμφωνα με τις σύγχρονες αρχές της δασοπονίας, τα φυτά στο εσωτερικό της βαθμίδας θεωρείται ότι υποφέρουν από έλλειψη εδάφους, ενώ τα φυτά στο εξωτερικό μέρος από έλλειψη υγρασίας. Η ποικιλία των φυτεύσεων διαφέρει ανάλογα με το σκοπό και τη χρήση. Τα ποσοστά κωνοφόρων μπορεί να ποικίλουν από 10-30%, ενώ το υπόλοιπο του ποσοστού αποτελούν πλατύφυλλα δένδρα ή θάμνοι. Ο φυτευτικός σύνδεσμος είναι 2 μέτρα για μικρά δένδρα ενώ για μεγαλύτερα μπορεί να φθάνει και 4-5 μέτρα. Οι θάμνοι μπορεί να φυτεύονται σε μικρότερους φυτευτικούς συνδέσμους αλλά όχι σε μικρότερους από 50 εκατοστά. Το μεγαλύτερο μέρος των μέχρι σήμερα αποκατεστημένων εκτάσεων έχει καλυφθεί με ακακίες. Η συγκεκριμένη επιλογή τυγχάνει της απόλυτης αποδοχής των ειδικών δασολόγων λαμβανομένου υπόψη ότι πρόκειται για τεχνητά δημιουργηθείσες εκτάσεις, χωρίς υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και δομή χαλαρή, μη συνεκτική. Η ευδοκίμηση της ακακίας ροβίνιας κάτω από τέτοιες συνθήκες αποτελεί την καλύτερη δυνατή επιλογή επειδή, μεταξύ άλλων, συμβάλει και στον εμπλουτισμό του εδάφους με άζωτο και οργανικά συστατικά απαραίτητα για τη βελτίωση της γονιμότητάς του. Για το μέλλον προτείνονται τα παρακάτω είδη : σφενδάμι, φράξο, ψευδοακακία ή ακακία ροβίνια, μοσχοϊτιά, αείλανθος, λεύκα, πλατάνι, κυπαρίσσι αριζόνας, πεύκη μαύρη και τραχεία και από θάμνους πυράκανθα και σπάρτα. Για την περιποίηση των πρόσφατα φυτευθέντων τεχνητών φυτειών, συνίσταται στην άρδευση τουλάχιστο 2-3 φορές κατά το θέρος. Μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμο αρδευτικό σύστημα ή βυτιοφόρο όχημα. Άλλες φροντίδες που απαιτούνται είναι το σκάλισμα, το κλάδεμα, οι αραιώσεις κι ότι άλλο επιβάλλουν οι αρχές της δασοπονίας έτσι ώστε να προκύψουν υγιή και κατά το δυνατόν παραγωγικά τεχνητά δάση.

6.3. Διαχείριση Θορύβου Μέσα στα πλαίσια της σωστής διαχείρισης των θεμάτων Ασφάλειας και Υγείας εντάσσεται η διαχείριση και ο έλεγχος του θορύβου στο χώρο εργασίας. Η ΔΕΗ έχει προβεί σε διάφορες ενέργειες και έχει καθιερώσει διαδικασίες καλής πρακτικής και με την τοπική κοινωνία, με σκοπό τον έλεγχο και όπου είναι δυνατό την μείωση των επιπέδων θορύβου στο εργασιακό χώρο. Οι διαδικασίες αυτές καλύπτουν:

Διενέργεια μελέτης θορύβου.

Μετρήσεις ημερήσιας έκθεσης καθώς και μετρήσεις στάθμης θορύβου.



Οι μετρήσεις ημερήσιας έκθεσης γίνονται μεθοδικά με κατάλληλα ηχοδοσίμετρα και καλύπτουν όλους τους χώρους παραγωγής θορύβου.

Οι μετρήσεις στάθμης θορύβου γίνονται κάθε δύο μήνες και καλύπτουν όλους τους χώρους εργασίας όπου στελεχώνονται από προσωπικό

Ετήσιες ιατρικές εξετάσεις όλου του προσωπικού. Οι ιατρικές εξετάσεις καλύπτουν όλο το προσωπικό και τα αποτελέσματα των ακουογραφημάτων αξιολογούνται και φυλάσσονται στο προσωπικό φάκελο του εργαζομένου.

Κατασκευή ειδικών ηχομονωτικών και κλιματιζόμενων δωματίων για τους χειριστές μηχανών βάρδιας. Τα δωμάτια αυτά έχουν κατασκευαστεί ειδικά για να μειώνουν την έκθεση του προσωπικού στο θόρυβο. Όλα τα παράθυρα είναι διπλά για καλύτερη ηχομόνωση και όλες οι πόρτες κλείνουν αυτόματα.

Κατασκευή κινητών και σταθερών ηχοπετασμάτων. Ως ιδανικά σταθερά ηχοπετάσματα προτείνονται γραμμικές συστοιχίες με 3-4 σειρές αειθαλών δέντρων πχ πεύκης που καλύπτουν τον χώρο όλο το έτος.

Επιλογή της κατάλληλης ωτοασπίδας η οποία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ψηλές συχνότητες.

Σηματοδότηση όλων των χώρων όπου η στάθμη θορύβου είναι πάνω από 90dB(A) με προειδοποιητική σήμανση.

Συχνή εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού αναφορικά με τα αποτελέσματα των μετρήσεων και των κινδύνων που μπορεί να προκληθούν από την έκθεση στον εργασιακό θόρυβο και στο θόρυβο γενικά.

Η διαχείριση θορύβου ήδη έχει μειώσει τα επίπεδα θορύβου κατά πολύ, τόσο στον χώρο των εργαζομένων, όσο και στους παρακείμενους οικισμούς. 6.4. Κτήρια και Έργα Υποδομής Στα πλαίσια της αποκατάστασης των εδαφών έχουν κατασκευαστεί κτήρια κι έχουν γίνει τεχνικά έργα όπως ασφαλτοστρώσεις, χαλικοστρώσεις και περιφράξεις, μηχανουργεία, αποθήκες, χώροι ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμοί, σχολές εκπαίδευσης, ιατρεία με ασθενοφόρα, υπαίθριο θέατρο και χώρος αναψυχής πολιτών, εκτροφείο θηραμάτων, τεχνητές λίμνες υποδοχής μεταναστευτικών πτηνών, εκθεσιακό κέντρο, θερμοκήπια νέων καλλιεργειών, οπωρώνες νέων στην περιοχή ειδών, φυτώρια νέων δενδρυλλίων προς φύτευση, δασοπονικό πάρκο. Οι εγκαταστάσεις αυτές χρησιμεύουν στο έργο των εργαζομένων, στην τοπική κοινωνία και για την ενημέρωση επισκεπτών για το έργο της ΔΕΗ, την εκμετάλλευση και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, π.χ. μαθητές και φοιτητές από σχολές σχετικών ειδικοτήτων.

6.5. Κτηνοτροφία και γεωργία στις αποκαταστημένες εκτάσεις



Η περιοχή πριν την λιγνιτική εποχή ήταν γεωργική και κτηνοτροφική σε μεγάλο βαθμό. Σήμερα βασική επιδίωξη είναι η συντήρηση της αγροτικής οικονομίας και η δημιουργία εκ νέου αγροτικής γης με ποιοτικά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Με την απόδοση της γης περιορίζεται η πίεση πάνω στις υπάρχουσες αγροτικές εκτάσεις και γίνεται ένα είδος αναδασμού. Η δημιουργία εδάφους για γεωργική και κτηνοτροφική χρήση ξεκινά από την κατασκευή στέρεων πρανών στις αποθέσεις, την μεταφορά φυτικής γης, την χημική της ανάλυση και την ποιοτική εξέταση του τελικού καρπού, προκειμένου να βεβαιωθεί η επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Οταν πρόκειται για γεωργικές καλλιέργειες, αφού συμπιεστεί αρκετά το αρχικό υλικό απόθεσης, επιστρώνεται σε πάχος 20-50 εκ. με έδαφος που έχει χαρακτηριστικά :pH 6,5-7,8 και μέση σύσταση : άμμος 20%, άργιλος 40%, ιλύς 40%. Επίσης προστίθεται και οργανικό Biosol ή Bactosol 200-300 kg ανά στρέμμα, και ανόργανα λιπάσματα αζώτου (Ν), φωσφόρου (P), καλίου (K) ανάλογα με την περίπτωση. Εκτός από τα κύρια στοιχεία (N.P.K) το έδαφος πρέπει κατά περίπτωση να εμπλουτίζεται με δευτερεύοντα στοιχεία-σε μικρότερες ποσότητες- όπως θείο (S), ασβέστιο (Ca), μαγνήσιο (Mg) και ιχνοστοιχεία όπως σίδηρος (Fe), ψευδάργυρος (Zn), χαλκός (Cu), βόριο (Ba), μαγγάνιο (Mn), μόλυβδο (Pb) και χλώριο (Cl), αφού όμως έχει προηγηθεί εδαφική ανάλυση. Για βοσκοτόπια, καλλιέργειες αρωματικών φυτών και εντατικές καλλιέργειες ισχύει ότι και πριν. Για δενδροκομικές καλλιέργειες το έδαφος πρέπει να είναι 60-80 εκ. πάχος και με ανάλογη σύσταση όπως με την προηγούμενη (άμμος 20%, άργιλος 40%, ιλύς 40%) και ίσως με pH μικρότερο του 6-7,2. Για την νέα γεωργική γη λαμβάνονται υπόψη τα εξής :

Κλίσεις μέχρι 5% για καλλιέργειες, ενώ για αναδασώσεις έως 15%

Εδάφη μέσου βάθους 30-60 εκ. και για αναδασώσεις >60 εκ.

Εδάφη που να έχουν τουλάχιστον >1-1,5% οργανική ουσία και να μην έχουν περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα

Εδάφη με καλή υδατοπερατότητα και το δυνατόν μικρή διάβρωση

Να έχουν δυνατότητες άρδευσης και προσβασιμότητα δρόμων

Ως βοσκότοποι μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκτάσεις που έχουν σχετική βλάστηση. Αυτές μπορεί να χρησιμοποιούνται εποχικά για γεωργικές χρήσεις ή να διατίθενται αποκλειστικά για βόσκηση. Τα νέα εδάφη και η μορφολογία τους προσφέρονται για την βόσκηση αιγοπροβάτων και μπορούν να συντηρήσουν μεγάλους πληθυσμούς. Θα έπρεπε η ΔΕΗ ΑΕ να ενισχύσει τους κτηνοτρόφους της περιοχής που έχουν πληγεί άμεσα από την λειτουργία της, παραχωρώντας τους την χρήση των αντίστοιχων εκτάσεων και γιατί όχι και δωρεάν κατασκευή κτηριακών εγκαταστάσεων, που έτσι και αλλιώς δεν έχουν ιδιαίτερο κόστος.



Συμπεράσματα Τα συμπεράσματα που βγάζουμε μετά το πέρας της εργασίας αυτής είναι πως αναζητώντας τρόπους για την βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας προσπαθούμε να διορθώσουμε και να λύσουμε προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από ενέργειες που κάναμε για να διευκολύνουμε τη ζωή μας. Οπότε, συμφωνα με τη γεωλογική μορφολογία της περιοχής που διενεργήθηκε εξόρυξη λιγνίτη με σκοπό την εκμετάλλευσή του για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα που επηρέαζαν άμεσα τους ανθρώπους της περιοχής. Για τα προβλήματα αυτά (είτε ήταν περιβαλλοντικά είτε ήταν εδαφικά) παρουσιάστηκαν κάποιες προτάσεις ώστε να αποκατασταθούν και να επιλυθούν μετά το πέρας των εργασιών εξόρυξης του λιγνίτη.

Βιβλιογραφία Burdon D. J. : “Hydrogeology of some karstic areas of Greece”, Proceedings Symposium. Hydrogeology of fractured rocks, 1965 Dubrovnik, A.I.H.S-UNESCO, Paris. Δημητρακόπουλος Δ. : «Αναθεώρηση μελέτης προστασίας ορυχείου Κυπαρισσίων Μεγαλόπολης από τα υπόγεια νερά», ΔΕΗ, 1993. Δημητρακόπουλος Δ, Κουμαντάκης Ι., «Δημιουργία μεγάλων βυθισμάτων στην επιφάνεια από ενεργοποίηαση καλμμένου καρστ λόγω μεγάλης πτώσης στάθμης, οφειλόμενης σε υπεραντλήσεις για προστασία ορυχείου και ξηρασία», #ο υδρογεωλογικό συνέδριοΗράκλειο, 1995. ΔΟΥΤΣΟΣ Θ. : «Γεωλογία Ελλάδας», Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα, 1994. Gold O.: “Report on Megalopolis”, Volume I-III, VII-VIII, 1961-63. Goergen H.: “Extension of Megalopolis lignite mines for stream electric unit IV. final study”, Vol I-VIII, 1978. ΙΓΜΕ: « Γεωλογικός χάρτης Φύλλο Μεγαλόπολης 1:25.000», Αθήνα 1998. ΚΟΥΚΟΥΒΕΛΑΣ Ι. : «Τεκτονική Γεωλογία», Εκδόσεις Leader Books, Αθήνα 1998. ΛΕΟΝΤΙΔΗΣ Μ. , ΡΟΥΜΠΟΣ Χ : «Εκατό χρόνια λιγνίτης», ΔΕΗ, 2004. Τσιφτσής Ε.: Γεωτεκτονικός – Υδρογεωλογικός χάρτης Δημητσάνας – Μεγαλόπολης, 1:25.000, έκδοση ΙΓΜΕ, 1986.



Α.Βλαχαντώνης, Υ.Υίλιος, Υ.Παυλουδάκης, “Η προστασία του περιβάλλοντος και η αποκατάσταση των νέων εδαφών στα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ Α.Ε.” HELECO ‟03 – Διεθνής Έκθεση & Συνέδριο, ΣΕΕ Αθήνα, Ιανουάριος 2003. Οδυσσέας Μανωλιάδης, “ ΜΕΛΕΤΗ & ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ” Εκδόσεις “ IΩΝ ” http://www.dei.gr http://www.megalopolis.gr http://petrotech.teikav.edu.gr/

http://www.dei.gr/

http://www.megalopolis.gr/

http://petrotech.teikav.edu.gr/

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑdigilib.teiemt.gr/jspui/bitstream/123456789/1892/1/012014007.pdf ·...

Documents

Transcript of ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑdigilib.teiemt.gr/jspui/bitstream/123456789/1892/1/012014007.pdf ·...