ΕΙΣΑΓΩΓΗ - eportfolio · 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ • Εισαγωγή στην...

1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η έννοια της εκπαιδευτικής έρευνας είναι διττή: πρόκειται για μια συστηματική

διερεύνηση που συνίσταται τόσο σε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης σχετικά με τα

εκπαιδευτικά φαινόμενα όσο και σε αυτή καθαυτή τη δραστηριότητα της

διενέργειας εκπαιδευτικών ερευνών

Η Εκπαιδευτική Έρευνα αποσκοπεί στο να :

1. Διευρύνει τις υπάρχουσες γνώσεις στο συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο

2. Αντιμετωπίζει τα κενά στην υπάρχουσα γνώση

• είτε ελέγχοντας την ισχύ γνωστών αποτελεσμάτων σε διαφορετικές συνθήκες

(replication)

• είτε προσθέτοντας νέες οπτικές

• είτε δοκιμάζοντας νέες ιδέες ή πρακτικές

3. Παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες για την υιοθέτηση νέων πρακτικών

στην εκπαίδευση (evidence based practice)

4. Αναπτύσσει και στο πεδίο των επιστημών της αγωγής τη γνωστική βάση

η οποία χαρακτηρίζει τα άλλα επιστημονικά πεδία

Ατελείς τρόποι παραγωγής νέας γνώσης

• Εμπειρία

• Αυθεντία

• Συλλογιστική (Επαγωγική/Απαγωγική)

Έγκυρη νέα γνώση σε ένα πεδίο παράγεται μόνο από την Επιστημονική έρευνα

Η Εκπαιδευτική Έρευνα πολλές φορές αντιμετωπίζεται με διάθεση αμφισβήτησης

από εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης .

Σημειώσεις Μεθοδολογίας Εκπαιδευτικής Έρευνας

2

Οι κύριες αιτιάσεις αυτής της αρνητικής στάσης είναι :

• Η απουσία σύνδεσης των αποτελεσμάτων της έρευνας με την πράξη

• Η αδυναμία πρόσβασης των ανθρώπων της πράξης στα αποτελέσματα της

έρευνας

• Ο ακαδημαϊκός ελιτισμός

Υπάρχει πράγματι χάσμα μεταξύ παραγωγών (ερευνητών) και αυτών που θα

έπρεπε να είναι οι αποδέκτες της Εκπαιδευτικής Έρευνας.

Τα αποτελέσματα των ερευνών δημοσιεύονται στα επιστημονικά περιοδικά, τα

οποία όμως διαβάζουν κυρίως οι ερευνητές και σπανίως οι επαγγελματίες της

εκπαιδευτικής πράξης. Οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στα προϊόντα

της εκπαιδευτικής έρευνας. Επιπλέον οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επαρκώς

εκπαιδευμένοι ώστε να είναι σε θέση να διαβάσουν κριτικά τις έρευνες που

δημοσιεύονται και πολύ περισσότερο για να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν μια

έρευνα. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει επομένως να εκπαιδευτούν κατάλληλα και να

εμπλακούν ενεργά στη διαδικασία της έρευνας.

‘Η ιδιαίτερη αξία της επιστημονικής έρευνας στην εκπαίδευση είναι ότι θα δώσει την

ικανότητα στους παιδαγωγούς να αναπτύξουν το είδος της ισχυρής γνωστικής

βάσης η οποία χαρακτηρίζει τα άλλα επιστημονικά πεδία, μια ικανότητα η οποία θα

διασφαλίσει για την εκπαίδευση μία ωριμότητα και μία αίσθηση κίνησης προς τα

εμπρός, που προς το παρόν της λείπουν’ (Cohen & Manion, 2000)

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τους τρόπους και τις διαδικασίες παραγωγής

γνώσης στο επιστημονικό τους πεδίο και να γίνουν κριτικοί αναγνώστες της

εμπειρικής έρευνας, ώστε να είναι σε θέση να την αξιοποιήσουν στην πράξη.


3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ

• Εισαγωγή στην Εκπαιδευτική Έρευνα: Ο επιστημονικός τρόπος παραγωγής γνώσης, Στόχοι και σημασία της Εκπαιδευτικής Έρευνας.

• Ποσοτική και Ποιοτική προσέγγιση: Ιστορική αναδρομή, Διαφορές των δύο προσεγγίσεων, Τύποι ποσοτικών και ποιοτικών σχεδίων έρευνας.

• Ερευνητικός Σχεδιασμός: Καθορισμός ερευνητικού προβλήματος, Βιβλιογραφική ανασκόπηση, Θεωρητικό-εννοιολογικό πλαίσιο, Προσδιορισμός σκοπού, Διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων ή υποθέσεων.

• Κλίμακες μέτρησης και μεταβλητές, Εργαλεία και Δοκιμασίες, Αξιοπιστία και Εγκυρότητα.

• Πιθανοθεωρητικά και μη Πιθανοθεωρητικά Δειγματοληπτικά σχέδια • Κύριες μέθοδοι συλλογής δεδομένων: Ερωτηματολόγια, Συνεντεύξεις,

Παρατηρήσεις. Μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα των μεθόδων • Ανάλυση Δεδομένων Ποσοτικής Έρευνας: Περιγραφική και Επαγωγική

Στατιστική, Οργάνωση αρχείου δεδομένων, Λογισμικά επεξεργασίας και ανάλυσης.

• Στοιχεία Περιγραφικής Στατιστικής: Κατανομές συχνότητας και γραφικές απεικονίσεις, Μέτρα Κεντρικής τάσης και Διασποράς, Μορφές κατανομών και η Κανονική κατανομή, Μετασχηματισμοί μεταβλητών.

• Στοιχεία Επαγωγικής Στατιστικής: Εκτιμητική σημείου και Διαστήματα Εμπιστοσύνης, Βασικές έννοιες του Ελέγχου Υποθέσεων (μηδενική και εναλλακτική υπόθεση, επίπεδο σημαντικότητας του ελέγχου, τύποι σφαλμάτων), Συνήθεις έλεγχοι υποθέσεων (σύγκριση δύο ή περισσότερων μέσων, συνάφεια δύο κατηγορικών μεταβλητών, συσχέτιση δύο ποσοτικών μεταβλητών)

• Ανάλυση Δεδομένων στην Ποιοτική Έρευνα: Οργάνωση των δεδομένων, Κωδικοποίηση, Λογισμικά επεξεργασίας ποιοτικών δεδομένων.

• Συγγραφή ερευνητικής έκθεσης • Θέματα Δεοντολογίας στην Εκπαιδευτική Έρευνα

ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Διαλέξεις στις οποίες περιλαμβάνονται παραδείγματα ανάλυσης δεδομένων με χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS. ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου


4

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ • Robson Colin (2007). Η Έρευνα του Πραγματικού Κόσμου: ένα μέσον για

κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές. Αθήνα : Gutenberg.(προτεινόμενο για δωρεάν διανομή)

• Cohen Louis & Manion Lawrence (2000). Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας. Αθήνα : Μεταίχμιο.

• Ρούσσος Πέτρος & Τσαούσης Γιάννης (2002). Στατιστική εφαρμοσμένη στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.

• Γιαλαμάς Βασίλης (2005). Στατιστικές Τεχνικές και Εφαρμογές στις Επιστήμες της Αγωγής. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.

• Φίλιας Βασίλης (επ.) (1996). Εισαγωγή στη Μεθοδολογία και τις Τεχνικές των Κοινωνικών Ερευνών. Αθήνα : Gutenberg.


5

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

C. Robson Κεφ. 2

Η ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Το θέμα του τι σημαίνει ‘Επιστήμη’ ή ‘Επιστημονική Μέθοδος’ δεν έχει μια

μοναδική απάντηση αποδεκτή από όλους τους επιστήμονες. Οι απαντήσεις

συνδέονται με διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα μέσα στο χρόνο.

Η επικρατούσα άποψη για την επιστήμη έχει σαν φιλοσοφικό υπόβαθρο τον

Θετικισμό. Ο Θετικισμός χαρακτήριζε αρχικά τους ΄προοδευτικούς’ για την εποχή

τους επιστήμονες του δέκατου ένατου αιώνα που πίστευαν ότι αληθινή γνώση

παράγεται μόνον με την επιβεβαίωση θεωριών μέσα από τη συστηματική συλλογή

στοιχείων που γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις και αποδίδεται στον Auguste

Comte. Οι θετικιστές θεωρούν ότι τα πάντα είναι δυνάμει μετρήσιμα και ότι ακόμη

και οι κοινωνικές διαδικασίες ανάγονται σε σχέσεις ανάμεσα στις δράσεις των

ανθρώπων που είναι παρατηρήσιμες . Αυτή η προσέγγιση της επιστήμης προέκυψε

από τον Διαφωτισμό και ήλθε να αντικαταστήσει τη Μεταφυσική στην ιστορία της

ανθρώπινης σκέψης. Στις αρχές του 20ου αιώνα επικρατεί μια περισσότερο

ορθολογική εκδοχή του θετικισμού, ο λογικός θετικισμός (Κύκλος της Βιέννης). Ο

λογικός θετικισμός (ή μετέπειτα Λογικός Εμπειρισμός) συνδυάζει τον εμπειρισμό,

δηλαδή την ιδέα ότι η γνώση δεν μπορεί παρά να βασίζεται σε παρατηρήσιμα

δεδομένα, με τον ορθολογισμό, δηλαδή ότι η παραγωγή γνώσης περιλαμβάνει και

μία συνιστώσα λογικής ανάλυσης. Οι εμπνευστές του λογικού θετικισμού ήταν ο

Ernst Mach και ο Ludwig Wittgenstein και η κεντρική ιδέα ήταν ότι όλη η γνώση

είναι δυνατόν να κωδικοποιηθεί σε μία ενιαία γλώσσα τη γλώσσα της επιστήμης . Ο

λογικός θετικισμός στην εξέλιξή του έδωσε μεγάλη έμφαση στην αμεροληψία, την

αυστηρότητα των αποδείξεων και τη δυνατότητα πρόβλεψης.


6

ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

• Επιστημονική παράδοση: φυσικές επιστήμες

• Ανεξάρτητη από αξίες (ουδέτερη)

• Αντικειμενικές μετρήσεις της πραγματικότητας (καταγράφει γεγονότα και

πιθανές αιτίες)

Βασικά χαρακτηριστικά της ποσοτικής έρευνας

• Απαγωγική (Deductive)

• Επιμεριστική- αναλύει το φαινόμενο σε επιμέρους ‘μετρήσιμα’

χαρακτηριστικά για να τα ‘εκτιμήσει΄ και να προσδιορίσει τις σχέσεις μεταξύ

τους

• Ελεγχόμενες συνθήκες-Επιχειρεί να ελέγξει τις συνθήκες ώστε να

απομονωθούν οι συγχυτικοί παράγοντες

• Εστιάζει στα μετρούμενα χαρακτηριστικά (μεταβλητές)

• Αξιοπιστία

• Ερευνητής αποστασιοποιημένος- Αντικειμενικότητα (από απόσταση)

• Ανεξάρτητη του πλαισίου (επιδέχεται γενίκευσης)

• Στατιστική Ανάλυση δεδομένων

• Συνήθως μεγάλης κλίμακας

ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΚΟΥ ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΥ

Η μεθοδολογία των φυσικών επιστημών θεωρήθηκε, ως ακατάλληλη για τη μελέτη

της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των κοινωνικών φαινομένων

• Κατηγορήθηκε ότι αγνοεί το πλαίσιο εντός του οποίου διαδραματίζεται το

μελετώμενο φαινόμενο και επικεντρώνεται σε επιμέρους χαρακτηριστικά του


7

με αποτέλεσμα να παράγει γνώση αποσπασματική, που δεν αντιστοιχεί στο

φαινόμενο ως σύνολο

• Υποστηρίχτηκε ότι τα ανθρώπινα όντα κατασκευάζουν το καθένα τη δική του

πραγματικότητα και ότι δεν υπάρχει μια μοναδική πραγματικότητα για να

μπορεί να μελετηθεί με τη μεθοδολογία των φυσικών επιστημών

• Θεωρήθηκε ότι στο βωμό της αυστηρότητας που απαιτεί η ποσοτική έρευνα,

προκειμένου να εξασφαλίσει την αμεροληψία και τη δυνατότητα γενίκευσης,

θυσιάζεται ο πλούτος και το βάθος του νοήματος των υποκειμένων.

• Υποστηρίχτηκε ότι είναι μύθος η ουδετερότητα του ερευνητή αφού η φύση

των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων δεν είναι ανεξάρτητη του συστήματος

αξιών

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

• Αφορά στη παρατήρηση και ερμηνεία της πραγματικότητας των

υποκειμένων

• Ασχολείται με τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή, βιώνεται και

παράγεται η κοινωνική πραγματικότητα

• Παράγει νέες ιδέες με συνεχή διαπλοκή εμπειρικών ενδείξεων και

αφηρημένων εννοιών

• Αξίες παρούσες και σαφείς

Βασίζεται σε

• μεθόδους συλλογής δεδομένων που χαρακτηρίζονται από ευελιξία καθώς και

ευαισθησία απέναντι στο κοινωνικό πλαίσιο

• μεθόδους ανάλυσης που αντιμετωπίζουν τα δεδομένα ολιστικά και

στοχεύουν στην κατανόηση της πολυπλοκότητας


8

Βασικά χαρακτηριστικά της ποιοτικής έρευνας

• Νατουραλιστική : παρατηρεί αυτό που συμβαίνει χωρίς να επιχειρεί να το

ελέγξει

• Επαγωγική (Inductive): οι κατηγορίες αναδύονται από τις λεπτομερείς

παρατηρήσεις

• Ολιστική: επιχειρεί να δομήσει μια συνολική εικόνα

• Πυκνή καταγραφή με έμφαση στις διαδικασίες και τις αλληλεπιδράσεις

• Προσωπική επαφή του ερευνητή: ο ερευνητής μοιράζεται την εμπειρία

προκειμένου να κατανοήσει τα άτομα και το πλαίσιο (εξαρτάται από τον ίδιο

τον ερευνητή- υποκειμενικότητα)

• Ενσυναίσθηση: ο ερευνητής καταγράφει τις δικές του αντιδράσεις,

συναισθήματα, βιώματα ως μέρος των δεδομένων

• Δυναμική: ακολουθεί τη ροή των αλλαγών του φαινομένου και του πλαισίου,

προσαρμόζοντας ανάλογα τις μεθόδους (ευέλικτος σχεδιασμός)

• Αυθεντική- απουσία ελέγχου των συνθηκών

• Συγκεκριμένο πλαίσιο: μελετά το φαινόμενο μέσα στο μεμονωμένο και

συγκεκριμένο πλαίσιο

• Θεματική Ανάλυση Δεδομένων

• Συνήθως μικρής κλίμακας

Περιορισμοί της ποιοτικής έρευνας

1. Η έλλειψη αντιπροσωπευτικότητας που δεν επιτρέπει τη γενίκευση

των αποτελεσμάτων.

Το δείγμα των ατόμων ή των μονάδων που χρησιμοποιείται στις ποιοτικές

έρευνες είναι συχνά μικρό και ακόμη και όταν δεν είναι μικρό εμπεριέχει, εξ

αντικειμένου, παντός είδους μεροληψίες. Τα συμπεράσματα, επομένως, δεν

μπορεί παρά να αναφέρονται μόνο στο συγκεκριμένο δείγμα και δεν


9

υπάρχουν διαδικασίες που να επιτρέπουν την επέκτασή τους σε ένα

πληθυσμό, με οποιουδήποτε βαθμού αξιοπιστία.

2. Η απουσία επαναληψιμότητας, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με

ένα από τα σπουδαιότερα πλεονεκτήματά της, την ευελιξία της.

Η επανάληψη της έρευνας από άλλον ερευνητή προκειμένου να

επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα είναι αδύνατη χωρίς αυστηρό

προσδιορισμό της ερευνητικής διαδικασίας σε όλα της τα στάδια. Η ευελιξία

επομένως της ποιοτικής προσέγγισης έχει ένα πολύ μεγάλο τίμημα:

διαφορετικοί ερευνητές που μελετούν ποιοτικά το ίδιο φαινόμενο, στον ίδιο

πληθυσμό, μπορεί κάλλιστα να μην καταλήξουν στα ίδια συμπεράσματα.

3. Η απόδειξη αιτιωδών σχέσεων είναι πρακτικά αδύνατη στην

ποιοτική έρευνα.

Το να διατυπώσει ο ερευνητής μια σχέση αιτίου-αιτιατού, που υπαγορεύεται

από τη ανάλυση του υλικού του και φαίνεται να ισχύει στις περιπτώσεις που

μελέτησε, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί υπόθεση προς επιβεβαίωση και όχι

συμπέρασμα περί της ύπαρξης αιτιώδους σχέσης (ex post facto fallacy)

Συνοψίζοντας

Η ποσοτική έρευνα, συνεπάγεται μετρήσεις και είναι συνήθως μεγάλης έκτασης. Τα

ερωτήματα αφορούν την, σε ομαδικό επίπεδο, εκτίμηση συγκεκριμένων

χαρακτηριστικών του υπο μελέτη πληθυσμού και την αναζήτηση σχέσεων μεταξύ

τους.

μακρο-προσέγγιση

η ποιοτική έρευνα στηρίζεται είτε σε μελέτες ειδικών περιπτώσεων είτε σε

πληροφορίες που έχουν προκύψει από μεμονωμένα άτομα ή καταστάσεις, αν και

μπορεί να είναι και αυτή μεγάλης έκτασης . Η ποιοτική έρευνα διερευνά τις


10

διαδικασίες που βρίσκονται πίσω από τις παρατηρούμενες συσχετίσεις μεταξύ

παραγόντων, χαρτογραφεί τις ατομικές απαντήσεις και αναζητά τη σημασία και το

πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται η συμπεριφορά.

μικρο-προσέγγιση

Κάθε μία από τις προσεγγίσεις αυτές έχει συνδεθεί με ένα συγκεκριμένο σύνολο

μεθόδων συλλογής και ανάλυσης του υλικού

Οι μελέτες επισκόπησης, που διεξάγονται με δομημένες συνεντεύξεις ή αυτο-

συμπληρούμενα ερωτηματολόγια καθώς και οι πειραματικές μελέτες με

συστηματικές μετρήσεις ανήκουν στην παράδοση της ποσοτικής έρευνας και τα

δεδομένα τους αναλύονται στατιστικά.

Οι ποιοτικές έρευνες χρησιμοποιούν τη συμμετοχική παρατήρηση, ημιδομημένες

συνεντεύξεις ή συνεντεύξεις σε βάθος καθώς και εστιασμένες συζητήσεις ομάδων,

για τη συλλογή υλικού σε μορφή κειμένων, και αναλύουν τα δεδομένα τους με

τεχνικές που βασίζονται στη γλώσσα.

Η ποιοτική προσέγγιση στην έρευνα θεωρήθηκε ότι εκπροσωπούσε το ‘εναλλακτικό’

παράδειγμα και άνοιξε έναν ευρύτατο δημόσιο επιστημολογικό διάλογο

Υποστηρίχτηκε ότι οι ποσοτικές και οι ποιοτικές έρευνες εγγράφονται σε δύο

διακριτές επιστημολογικές θέσεις (δυο διακριτα ‘παραδειγματα’, άποψη της

ασυμβατότητας των δυο προσεγγίσεων)

Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ

ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΘΕΣΗ

Πολλοί από τους έμπειρους ερευνητές θεωρούν ότι τα βασικά επιχειρήματα

αμφισβήτησης της εγκυρότητας του κλασσικού ερευνητικού ‘παραδείγματος’ δεν


11

είναι έγκυρα. Η ποιοτική έρευνα δεν συνιστά ένα νέο ‘παράδειγμα’, αλλά

διαφορετική ερευνητική προσέγγιση ενός θέματος, με διαφορετικούς στόχους.

Και οι δύο προσεγγίσεις έχουν χρησιμοποιηθεί ευρύτατα στην εκπαιδευτική έρευνα.

Κάθε μια έχει θεματικές και ζητήματα στα οποία έχει διαπρέψει και μελέτες, που

έχουν γίνει κλασσικές γιατί τα ευρήματά τους ανέδειξαν σημαντικές πλευρές στη

γνώση μας για την κοινωνία.

Η κατανόηση των δυνατών σημείων αλλά και των περιορισμών τόσο της ποσοτικής

όσο και της ποιοτικής προσέγγισης παρέχει μια ολοκληρωμένη οπτική πάνω στην

ερευνητική διαδικασία των κοινωνικών επιστημών γενικά και της εκπαίδευσης

ειδικότερα. Η κατανόηση αυτή είναι απαραίτητη για να ξεπεραστούν οι

διαχωριστικές γραμμές και όλο και περισσότεροι ερευνητές να είναι σε θέση να

χρησιμοποιούν την καταλληλότερη για το θέμα τους προσέγγιση.

Η επιλογή της μιας ή της άλλης προσέγγισης δεν θα πρέπει εξαρτάται από

ιδεολογικές προσκολλήσεις αλλά να υπαγορεύεται από τους σκοπούς του

συγκεκριμένου ερευνητικού θέματος

ΣΥΝΑΡΘΡΩΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ

Παρά το γεγονός ότι η άποψη της ασυμβατότητας των δύο προσεγγίσεων έχει

ξεπεραστεί υπάρχει ακόμα μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε ερευνητές που υιοθετούν είτε

την μία είτε την άλλη: οι οπαδοί της ποιοτικής προσέγγισης δεν μπαίνουν στον κόπο

να κατανοήσουν και αρνούνται να εκτιμήσουν την αξία της ποσοτικής προσέγγισης

και αντιστρόφως


12

Η υιοθέτηση ερευνητικών στρατηγικών που συνδυάζουν ποσοτικές και ποιοτικές

προσεγγίσεις θα ήταν πολύ συχνότερη αν οι ερευνητές ήταν επαρκώς εκπαιδευμένοι

στις μεθόδους και τη λογική και των δύο προσεγγίσεων.

Οι περισσότεροι ερευνητές δεν έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν ισοδύναμα τις

δεξιότητες που απαιτούνται για να έχουν στη διάθεσή τους τον πλούτο των

μεθοδολογικών επιλογών που θα επέτρεπε την πλέον σφαιρική, έγκυρη και

αξιόπιστη διερεύνηση του θέματος.

Τα μαθήματα και τα αντίστοιχα διδακτικά βιβλία ερευνητικής μεθοδολογίας, τόσο

σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, μόλις πρόσφατα άρχισαν να

δίνουν το ίδιο βάρος στις δύο προσεγγίσεις και να συζητούν τη συνάρθρωσή τους

(μικτές μέθοδοι, μικτά μοντέλα).


13


C. Robson:

Κεφ. 3 Αναπτύσσοντας τις ιδέες σας/ Κεφ. 4 Γενικά ζητήματα σχεδιασμού

ΣΣττάάδδιιαα ττηηςς εεππιισσττηημμοοννιικκήήςς έέρρεευυννααςς

((11)) –– θθεεωωρρηηττιικκόό μμέέρροοςς

1. Ερευνητικό Πρόβλημα1. Ερευνητικό Πρόβλημα

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ττοουυ θθέέμμααττοοςς

ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς ττοουυ ππρροοββλλήήμμααττοοςς

ΤΤεεκκμμηηρρίίωωσσηη ττοουυ ππρροοββλλήήμμααττοοςς ((γγιιααττίί;;))

ΧΧρρηησσιιμμόόττηητταα ττηηςς ααννττιιμμεεττώώππιισσήήςς ττοουυ ((γγιιαα πποοιιοούύςς;;))

22.. ΑΑνναασσκκόόππηησσηη ττηηςς ββιιββλλιιοογγρρααφφίίααςς

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ππηηγγώώνν

ΕΕππιιλλοογγήή ππηηγγώώνν

ΣΣύύννοοψψηη ππλληηρροοφφοορριιώώνν

33.. ΣΣκκοοππόόςς ττηηςς ΈΈρρεευυννααςς

ΔΔιιααττύύππωωσσηη ττοουυ σσκκοοπποούύ

ΕΕξξεειιδδίίκκεευυσσηη ττοουυ σσκκοοπποούύ σσεε εερρεευυννηηττιικκάά εερρωωττήήμμαατταα ήή υυπποοθθέέσσεειιςς

((22)) –– ππρραακκττιικκόό μμέέρροοςς

44.. ΣΣυυλλλλοογγήή δδεεδδοομμέέννωωνν

ΕΕππιιλλοογγήή ττοουυ δδεείίγγμμααττοοςς

ΕΕππιιλλοογγήή μμεεθθόόδδοουυ//ωωνν σσυυλλλλοογγήήςς

ΕΕξξαασσφφάάλλιισσηη σσχχεεττιικκώώνν ααδδεειιώώνν

ΣΣυυλλλλοογγήή υυλλιικκοούύ

55.. ΑΑννάάλλυυσσηη δδεεδδοομμέέννωωνν

ΟΟρργγάάννωωσσηη ττωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν

ΠΠεερριιγγρρααφφήή δδεεδδοομμέέννωωνν

14

ΣΣυυμμππεερραασσμμααττοολλοογγίίαα

66.. ΣΣυυγγγγρρααφφήή ττηηςς ΈΈρρεευυννααςς

Εντοπισμός του θέματος (research topic)

Πηγές ερευνητικών ιδεών είναι :

• Η καθημερινή πράξη - οι παρατηρήσεις και οι εμπειρίες από την καθημερινή

άσκηση του επαγγέλματος σε συνδυασμό με το κοινωνικό γίγνεσθαι γενούν

για τον ανήσυχο άνθρωπο μια σειρά από ερωτήματα

• Πρακτικά ζητήματα που επιζητούν λύση στο χώρο της εκπαίδευσης

• Προηγούμενες έρευνες – καθώς οι περισσότερες έρευνες δημιουργούν

συνήθως περισσότερα νέα ερωτήματα από όσα απαντούν

• Η θεωρία – κάθε θεωρία διατυπώνει μια σειρά από προβλέψεις που

χρειάζεται να επιβεβαιωθούν ή να διαψευστούν με εμπειρική έρευνα

Η ερευνητική ιδέα , το αρχικό ερώτημα που προκύπτει, στην πραγματικότητα

προσδιορίζει απλά τη θεματική περιοχή ερευνητικού ενδιαφέροντος, αφού η ίδια η

ιδέα μπορεί να έχει ήδη ερευνηθεί ή να είναι ακατάλληλη για εμπειρική έρευνα ή

ανέφικτη. Πρόκειται απλά για το έναυσμα και αποτελεί την αρχή μιας διαδικασίας

που, μέσα από διαδοχικά βήματα, οδηγείται στη διατύπωση των ερευνητικών

ερωτημάτων ή/και ερευνητικών υποθέσεων

.. Το υπόβαθρο της έρευνας – Βιβλιογραφική ανασκόπηση Απαιτείται σε βάθος γνώση της βιβλιογραφίας που γίνεται για την εξοικείωση του

ερευνητή με την υπάρχουσα γνώση γύρω από το θέμα και έχει διαφορετικό ρόλο

στην ποσοτική και την ποιοτική έρευνα .

Για την ποσοτική έρευνα η αναζήτηση της βιβλιογραφίας πρέπει να είναι όσο το

δυνατόν πιο εκτεταμένη στο αρχικό στάδιο της έρευνας, αφού στα ευρήματα των


15

προηγούμενων ερευνών θα βασιστεί ο ερευνητής για να προσδιορίσει το θεωρητικό

πλαίσιο και τις υποθέσεις τη έρευνας . Οι στόχοι της βιβλιογραφικής διερεύνησης

είναι:

• Να εξεταστεί αν το πρόβλημα ή η ιδέα έχει ήδη ερευνηθεί, οπότε εξετάζεται

αν υπάρχει ανάγκη τροποποίησης του προβλήματος, επανάληψης της

έρευνας σε διαφορετικό πληθυσμό ή εγκατάλειψη της ιδέας

• Να μελετηθεί το θεωρητικό πλαίσιο του θέματος

• Να εντοπιστούν μεθοδολογικά προβλήματα που περιορίζουν την ισχύ των

υπαρχόντων ευρημάτων

• Να προκύψουν ιδέες για τη μεθοδολογία, δηλαδή τη στρατηγική , την

επιλογή του δείγματος, τις μεθόδους συλλογής δεδομένων, ανάλυσης κλπ.

Η βιβλιογραφία, που θα προκύψει στο αρχικό αυτό στάδιο του σχεδιασμού, θα

αξιοποιηθεί, μετά από εμπλουτισμό της και στο τελικό στάδιο της συζήτησης των

αποτελεσμάτων (συμφωνία ή διαφωνία με προηγούμενες έρευνες και πιθανές

ερμηνείες των αντιφάσεων)

Για την ποιοτική έρευνα οι προηγούμενες έρευνες στο θέμα παίζουν λιγότερο

σημαντικό ρόλο. Οι στόχοι της βιβλιογραφικής διερεύνησης εδώ είναι:

• Η τεκμηρίωση του προβλήματος και η αναγκαιότητα διερεύνησής του

• Η επιλογή του πεδίου διεξαγωγής της έρευνας

• Η παρουσίαση του γενικού θεωρητικού υπόβαθρου

Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι δεν πρέπει να γίνεται εκτεταμένη διερεύνηση της

βιβλιογραφίας πριν την έναρξη της συλλογής υλικού ώστε ο ερευνητής να

προσεγγίσει το πεδίο χωρίς προιδεασμούς . Στο προκαταρτικό στάδιο η διερεύνηση

της βιβλιογραφίας θεωρούν ότι πρέπει να περιορίζεται στο να εξεταστεί αν η ιδέα

έχει ήδη ερευνηθεί επαρκώς. Η περαιτέρω αναζήτηση βιβλιογραφίας γίνεται

παράλληλα με τη συλλογή και ανάλυση του υλικού και ολοκληρώνεται στο τελικό

στάδιο της έρευνας προκειμένου να ενσωματωθεί στη συζήτηση των ευρημάτων. Η


16

τρέχουσα πρακτική είναι να γίνεται αρχικά κάποια βιβλιογραφική διερεύνηση έτσι

ώστε α)να εξασφαλιστεί η ευαισθησία του ερευνητή σε θεωρητικές έννοιες

σημαντικές για το θέμα του, β)να βοηθήσει τη διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων

και γ) να δώσει πληροφορίες για τον πληθυσμό και το πλαίσιο που είναι

καταλληλότερο για τη μελέτη του συγκεκριμένου φαινομένου ή διαδικασίας.

Πηγές βιβλιογραφίας αποτελούν: βιβλία (κυρίως πρόσφατες μονογραφίες και όχι

διδακτικά εγχειρίδια), επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων, διατριβές κλπ.

Η αναζήτηση στις πηγές γίνεται, σήμερα, κυρίως ηλεκτρονικά μέσα από

βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων.

Το πρώτο στάδιο είναι ο εντοπισμός των σχετικών αναφορών στις κατάλληλες

βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων. Οι βάσεις αυτές περιλαμβάνουν τις περιλήψεις

(και συχνά ολόκληρο το κείμενο) των άρθρων που δημοσιεύονται σε ένα μεγάλο

αριθμό επιστημονικών περιοδικών και άλλων εκδόσεων . Πχ.

• ERIC (Educational Resources Information Center) – είναι η online ψηφιακή βιβλιοθήκη εκπαιδευτικών ερευνών και πληροφοριών του Institute of Education Sciences (IES) του U.S. Department of Education. Περιλαμβάνει περισσότερες από 1.2 εκατομμύριο αναφορές , από το 1966. Αποδελτιώνει περισσότερα από 600 επιστημονικά περιοδικά και περιλαμβάνει επίσης βιβλία, ανακοινώσεις σε συνέδρια, τεχνικές εκθέσεις και άλλο υλικό σχετικό με εκπαιδευτικά θέματα.

• Sociological Abstracts (προηγουμένως sociofile)-για θέματα κοινωνιολογίας κυρίως αλλά και άλλων σχετικών πεδίων των κοινωνικών επιστημών. Περιλαμβάνει περισσότερες από 650.000 αναφορές και κάθε χρόνο προστίθενται 30.000 νέες αναφορές.

• Psycinfo- βιβλιογραφία ψυχολογίας με περισσότερες απο 2.4 εκατομμύρια αναφορές κυρίως άρθρα σε περιοδικά.

• Medline- βιβλιογραφία Ιατρικών θεμάτων


17

Ο εντοπισμός των άρθρων που είναι σχετικά με το θέμα της έρευνας γίνεται αρχικά

μέσω των περιλήψεων αφού η πρώτη αναζήτηση συνήθως δίνει ένα τεράστιο αριθμό

άρθρων. Στην πραγματικότητα οι κεντρικές αναφορές για το θέμα είναι πολύ

λιγότερες και ο εντοπισμός τους απαιτεί επανειλημμένους κύκλους αναζητήσεων

όπου σταδιακά συνδυάζονται λέξεις-κλειδιά ώστε να γίνεται η αναζήτηση όλο και

περισσότερο εστιασμένη.

Η ανάκτηση των άρθρων γίνεται είτε απ ευθείας από τα περιοδικά που

δημοσιεύονται on-line (e-journals) είτε μέσα από κάποια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη,

που παρέχει τη δυνατότητα ανάκτησης του πλήρους κειμένου των άρθρων (full text).

Σε αυτό το στάδιο μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη η βάση δεδομένων Social

Sciences Citation Index (SoScI). Η βάση αυτή περιλαμβάνει τις αναφορές στις

οποίες παραπέμπει ο συγγραφέας κάθε άρθρου, οπότε μπορεί κανείς να εντοπίσει

μεταγενέστερες εργασίες σχετικές με ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο που όμως δεν

είναι πρόσφατο.

Για τη διαχείριση του καταλόγου των αναφορών που εντοπίζονται υπάρχουν

κατάλληλα λογισμικά (Procite, Endnote κλπ.) τα οποία βοηθούν στη σύνταξη του

τελικού καταλόγου με τον ενδεικνυόμενο τρόπο (βλ. Publication Manual , American

Psychological Association, APA).

Η ηλεκτρονική διερεύνηση της βιβλιογραφίας είναι χρήσιμο να συμπληρώνεται με

επικοινωνία με επιστήμονες που έχουν δουλέψει στο ίδιο πεδίο, συνέδρια ή

ομαδικές συζητήσεις στο διαδίκτυο για το θέμα. Εάν η ερευνητική προσέγγιση

είναι ποιοτική θα χρειαστεί να συλλεγούν επίσης πληροφορίες σχετικές με το

συγκεκριμμένο πλαίσιο στο οποίο θα γίνει η έρευνα.

Η σύνθεση των αποτελεσμάτων της βιβλιογραφικής αναζήτησης θα πρέπει να

γίνεται έτσι ώστε να οδηγεί με μια λογική σειρά από το ερευνητικό θέμα στη

διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος, περνώντας μέσα από τον εντοπισμό


18

συγκεκριμένων κενών στα μέχρι τώρα στοιχεία της βιβλιογραφίας. Θα πρέπει

επίσης να περιλαμβάνει τη δικαιολόγηση της σημασίας του (το γιατί αξίζει να

ερευνηθεί ένα θέμα και γιατί το ερευνητικό πρόβλημα έχει ενδιαφέρον πρέπει να

βασίζεται σε βιβλιογραφικά τεκμηριωμένα εμπειρικά δεδομένα) και τη σύνδεση του

προβλήματος με το κοινό στο οποίο απευθύνεται (ποιοι και γιατί θα μπορούσαν να

ενδιαφέρονται για την κάλυψη αυτών των κενών στη γνώση μας για το θέμα )

Διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος (research problem) Ερευνητικό πρόβλημα είναι:

• Είναι ένα εκπαιδευτικό ζήτημα, αμφιλεγόμενο σημείο ή πρόβλημα που

απασχολεί τον εκπαιδευτικό ερευνητή

• Διατυπώνεται σε μία ή περισσότερες προτάσεις

• Διακρίνεται από το θέμα της μελέτης-που είναι ευρύτερο, αλλά και από το

σκοπό και τις υποθέσεις της έρευνας που είναι όλο και πιο εξειδικευμένα

(από το γενικό στο ειδικό)

Ποσοτική : αφορά την περιγραφή των χαρακτηριστικών ενός πληθυσμού, τις σχέσεις μεταξύ χαρακτηριστικών ή/και προβλέψεις Ποιοτική: ανάγκη για κατανόηση σε βάθος μιας διαδικασίας ή ενός φαινομένου

Διατύπωση του σκοπού της έρευνας

Ο σκοπός της έρευνας μπορεί να είναι:

• Περιγραφικός (ποσοτική/ποιοτική)

• Ερμηνευτικός (ποιοτική) ή Προβλεπτικός (ποσοτική)

• Διερευνητικός (ποιοτική)

• Να εμπνεύσει ή να κινητοποιήσει σε δράση (ποιοτική-Έρευνα Δράσης)

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμβάλει στην παραγωγή νέας γνώσης


19

Η διατύπωση του σκοπού στην ποσοτική έρευνα θα πρέπει να περιλαμβάνει τις

έννοιες που θα περιγραφούν με αναφορά σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό καθώς και

τις σχέσεις που θα αναζητηθούν .

Ο σκοπός στην ποιοτική έρευνα δηλώνει την πρόθεση να διερευνηθεί μια

διαδικασία ή ένα φαινόμενο και περιλαμβάνει την κεντρική ιδέα, τον τύπο της

έρευνας καθώς και το πλαίσιο και τους συμμετέχοντες.

Η θέση της Θεωρίας Πολλές φορές οι έρευνες διακρίνονται σε αυτές που

• επαληθεύουν θεωρία (ποσοτικές) ή

• παράγουν θεωρία (ποιοτικές) Πράγματι μια ποσοτική έρευνα συνήθως ξεκινάει από μια θεωρία στα πλαίσια της

οποίας διατυπώνονται υποθέσεις και ακολουθεί ο σχεδιασμός , η συλλογή

εμπειρικών δεδομένων και η στατιστική τους ανάλυση ώστε να επαληθευτούν ή όχι

οι υποθέσεις. Πολλές φορές όμως μπορεί να μην προϋπάρχει θεωρία αλλά απλά ένα

εννοιολογικό πλαίσιο με σκοπό περιγραφικό ή/και υποθέσεις για τι σχέσεις μεταξύ

των υπό μελέτη εννοιών. Επίσης, ακόμη και όταν προϋπάρχει θεωρία, η έρευνα

συχνά δεν καταλήγει απλά στην επαλήθευση ή μη της θεωρίας αλλά σε

τροποποιήσεις της ή σε νέα θεωρία.

Η ποιοτική έρευνα δεν προϋποθέτει θεωρία αλλά μελετά σε βάθος και ερμηνεύει τα

δεδομένα και πολλές φορές καταλήγει στο να αναδυθεί μια θεωρία (κάτι που

αποτελεί σκοπό των ερευνών Θεμελιωμένης Θεωρίας) αλλά συχνά παραμένει στην

περιγραφή ενός φαινομένου ή μιας διαδικασίας.

Συνεπώς ο διαχωρισμός ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών σαν μελέτες που

επαληθεύουν ή παράγουν θεωρία, αντίστοιχα, δεν ανταποκρίνεται πάντα στη

πραγματικότητα.


20

Διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων

Τα ερευνητικά ερωτήματα/υποθέσεις είναι διατυπώσεις που επεκτείνουν τον σκοπό

της έρευνας αναλύοντας και εξειδικεύοντας τον σε επιμέρους σκοπούς.

Στην ποσοτική έρευνα, τα ερευνητικά ερωτήματα περιλαμβάνουν την ακριβή

διατύπωση των εννοιολογικών κατασκευών που πρόκειται να περιγραφούν

ποσοτικά και τις συγκεκριμένες σχέσεις που θα αναζητηθούν. Οι υποθέσεις

συνίστανται στην αυστηρή διατύπωση των προβλέψεων για τις υπό διερεύνηση

σχέσεις, με βάση τη θεωρία ή τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών. ΠΠχχ.. ((ππηηγγήή JJ.. CCrreesswweellll,,22000055))

1. Θέμα:

η εξ αποστάσεως εκπαίδευση

2. Ερευνητικό πρόβλημα:

Η χαμηλή συμμετοχή στα εξ αποστάσεως προσφερόμενα μαθήματα

3. Σκοπός :

Να βρεθούν τα αίτια της χαμηλής συμμετοχής στα εξ αποστάσεως

προσφερόμενα μαθήματα

4. Ερευνητική Υπόθεση:

Η προαπαιτούμενη τεχνολογική γνώση χρήσης του διαδικτύου

αποθαρρύνει τους φοιτητές

Στην ποιοτική έρευνα, τα ερευνητικά ερωτήματα είναι ερωτήσεις που αποσαφηνίζουν την προβληματική γύρω από το υπό μελέτη φαινόμενο ή διαδικασία


21

Γενικά Τα ερευνητικά ερωτήματα πρέπει να είναι :

• Σαφή, όχι διφορούμενα ή πολύπλοκα διατυπωμένα

• Συγκεκριμένα, τόσο ώστε να είναι σαφές ποιό εύρημα θα συνιστούσε

απάντηση

• Απαντητέα , με βάση τον κατάλληλο σχεδιασμό

• Αλληλοσυνδεόμενα, έτσι ώστε να συγκροτούν ένα συνεκτικό σύνολο που

επεξηγεί το σκοπό

• Ουσιαστικά και όχι τετριμμένα

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το να κάνει κανείς μια σοβαρή έρευνα προϋποθέτει:

• Δραστηριοποίηση και εμπλοκή

• Σύμπτωση δύο ή περισσότερων ενδιαφερόντων/τεχνικών/δραστηριοτήτων

• Διαίσθηση

• Θεωρία

• Χρησιμότητα

Αυτό που δεν πρέπει να αποτελεί κίνητρο είναι η ευκολία (πχ. Επανάληψη μιας προηγούμενης έρευνας), η επιλογή θέματος με βάση τη διαθέσιμη χρηματοδότηση ή η επαγγελματική ανέλιξη

ΜΜεεττρρήήσσεειιςς κκααιι ΜΜεεττααββλληηττέέςς

RRoobbssoonn σσ..111177

ΜΜέέττρρηησσηη ((mmeeaassuurreemmeenntt)) εεννόόςς χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ οοννοομμάάζζεεττααιι ηη δδιιααδδιικκαασσίίαα

ααππόόδδοοσσηηςς ααρριιθθμμώώνν σστταα μμεελλεεττώώμμεενναα άάττοομμαα ((ήή γγεεννιικκόόττεερραα)) μμοοννάάδδεεςς,, μμεε ββάάσσηη

σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοουυςς κκααννόόννεεςς,, ππρροοκκεειιμμέέννοουυ νναα ππααρραασσττααθθεείί ηη πποοιικκιιλλίίαα ττωωνν


22


δδιιααφφοορρεεττιικκώώνν μμοορρφφώώνν πποουυ μμπποορρεείί νναα ππααρροουυσσιιάάζζεειι ττοο μμεεττρροούύμμεεννοο

χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό..

ΤΤοο μμεεττρροούύμμεεννοο χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό οοννοομμάάζζεεττααιι μμεεττααββλληηττήή ((vvaarriiaabbllee))

ΤΤοο εείίδδοοςς ττηηςς μμέέττρρηησσηηςς,, δδηηλλααδδήή οοιι κκααννόόννεεςς πποουυ χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύννττααιι γγιιαα ττηηνν

ααννττιισσττοοίίχχηησσηη ααρριιθθμμώώνν σσττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς μμοορρφφέέςς πποουυ μμπποορρεείί νναα έέχχεειι έένναα

χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό οοδδηηγγεείί σσεε δδιιααφφοορρεεττιικκοούύςς ττύύπποουυςς κκλλιιμμάάκκωωνν μμέέττρρηησσηηςς

ΥΥππάάρρχχοουυνν πποοιιοοττιικκέέςς ((qquuaalliittaattiivvee)) κκααιι πποοσσοοττιικκέέςς ((qquuaannttiittaattiivvee)) κκλλίίμμαακκεεςς

μμέέττρρηησσηηςς κκααιι ααννττίίσσττοοιιχχαα πποοιιοοττιικκέέςς κκααιι πποοσσοοττιικκέέςς μμεεττααββλληηττέέςς

Ποιοτικές ή Κατηγορικές κλίμακες

ΟΟννοομμαασσττιικκήή κκλλίίμμαακκαα μμέέττρρηησσηηςς ((nnoommiinnaall mmeeaassuurreemmeenntt ssccaallee))

ΗΗ οοννοομμαασσττιικκήή κκλλίίμμαακκαα εείίννααιι πποοιιοοττιικκήή κκααιι ααννααφφέέρρεεττααιι σσττηηνν ττααξξιιννόόμμηησσηη

εεννόόςς ααττόόμμοουυ σσεε μμίίαα ααππόό ττοο σσύύννοολλοο ττωωνν κκααττηηγγοορριιώώνν σσττιιςς οοπποοίίεεςς μμπποορρεείί νναα

κκααττηηγγοορριιοοπποοιιηηθθεείί ττοο μμεεττρροούύμμεεννοο χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό..

ΠΠχχ.. ττοο φφύύλλοο,, ηη εεθθννιικκόόττηητταα,, ττοο θθρρήήσσκκεευυμμαα,, οο ττύύπποοςς ππρροοσσωωππιικκόόττηηττααςς,, ηη

ππααρροουυσσίίαα μμιιααςς δδιιααττααρρααχχήήςς όόππωωςς ηη υυππεερρκκιιννηηττιικκόόττηητταα κκλλππ..

ΟΟιι κκααττηηγγοορρίίεεςς μμιιααςς οοννοομμαασσττιικκήήςς μμεεττααββλληηττήήςς ππρρέέππεειι νναα ππλληηρροούύνν δδύύοο

σσυυννθθήήκκεεςς::

•• νναα εείίννααιι ααμμοοιιββααίίωωςς ααπποοκκλλεειιόόμμεεννεεςς ((mmuuttuuaallllyy eexxcclluussiivvee)),, δδηηλλααδδήή,, δδεενν

ππρρέέππεειι νναα υυππάάρρχχεειι εεππιικκάάλλυυψψηη ττωωνν κκααττηηγγοορριιώώνν,, έέττσσιι ώώσσττεε κκάάθθεε άάττοομμοο

εείίννααιι δδυυννααττόόνν νναα ααννήήκκεειι σσεε μμίίαα κκααιι μμόόννοο μμίίαα ααππόό ττιιςς κκααττηηγγοορρίίεεςς

•• νναα εείίννααιι ππλλήήρρεειιςς//εεξξααννττλληηττιικκέέςς ((eexxhhaauussttiivvee)),, δδηηλλααδδήή οοιι κκααττηηγγοορρίίεεςς

νναα κκααλλύύππττοουυνν όόλλεεςς ττιιςς δδυυννααττέέςς ππεερριιππττώώσσεειιςς,, έέττσσιι ώώσσττεε κκάάθθεε άάττοομμοο νναα

μμπποορρεείί νναα εεννττααχχθθεείί σσεε κκάάπποοιιαα ααππόό ττιιςς κκααττηηγγοορρίίεεςς

ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα ττηηνν ααππλλοούύσσττεερρηη κκααιι ππιιοο ααδδρρήή κκλλίίμμαακκαα μμέέττρρηησσηηςς,, σσττηηνν οοπποοίίαα

οοιι ααρριιθθμμοοίί χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύννττααιι ααππλλάά σσαανν εεττιικκέέττεεςς ήή κκωωδδιικκοοίί γγιιαα νναα δδηηλλώώσσοουυνν ττηηνν

23


κκααττηηγγοορρίίαα σσττηηνν οοπποοίίαα ααννήήκκεειι ττοο άάττοομμοο.. ΟΟιι δδιιααφφοορρέέςς εεπποομμέέννωωςς μμεεττααξξύύ ααττόόμμωωνν

πποουυ ππααίίρρννοουυνν δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ττιιμμέέςς σσεε μμιιαα οοννοομμαασσττιικκήή μμεεττααββλληηττήή δδεενν εείίννααιι

πποοσσοοττιικκέέςς ααλλλλάά πποοιιοοττιικκέέςς κκααιι σσυυννεεππώώςς κκααμμιιάά ααρριιθθμμηηττιικκήή ππρράάξξηη δδεενν εείίννααιι εεφφιικκττήή..

ΠΠοολλλλέέςς ααππόό ααυυττέέςς ττιιςς κκλλίίμμαακκεεςς ππεερριιλλααμμββάάννοουυνν ααρρκκεεττέέςς κκααττηηγγοορρίίεεςς,, ααλλλλάά

άάλλλλεεςς μμπποορρεείί νναα ππεερριιλλααμμββάάννοουυνν μμόόννοο δδύύοο κκααττηηγγοορρίίεεςς ((φφύύλλοο,,

ππααρροουυσσίίαα//ααπποουυσσίίαα κκάάπποοιιοουυ χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ)),, οοππόόττεε οοννοομμάάζζοοννττααιι δδίίττιιμμεεςς

((bbiinnaarryy))

ΤΤαακκττιικκήή κκλλίίμμαακκαα μμέέττρρηησσηηςς ((oorrddiinnaall mmeeaassuurreemmeenntt ssccaallee))

ΗΗ τταακκττιικκήή ((ήή δδιιααββααθθμμιισσμμέέννηη)) κκλλίίμμαακκαα εείίννααιι εεππίίσσηηςς πποοιιοοττιικκήή κκλλίίμμαακκαα

μμέέττρρηησσηηςς,, δδηηλλααδδήή ααννααφφέέρρεεττααιι σσττηηνν ττααξξιιννόόμμηησσηη ττωωνν ααττόόμμωωνν σσεε κκααττηηγγοορρίίεεςς,, ααλλλλάά

σσεε ααυυττήή ττηηνν κκλλίίμμαακκαα οοιι κκααττηηγγοορρίίεεςς εείίννααιι δδιιααττεεττααγγμμέέννεεςς..

ΠΠχχ.. ττοο εεκκππααιιδδεευυττιικκόό εεππίίππεεδδοο,, κκοοιιννωωννιικκοο--οοιικκοοννοομμιικκόό εεππίίππεεδδοο,, σσεειιρράά

κκααττάάττααξξηηςς κκλλππ..

ΟΟιι ααρριιθθμμοοίί πποουυ ααννττιισσττοοιιχχοούύνν σσττιιςς κκααττηηγγοορρίίεεςς δδεενν εεκκφφρράάζζοουυνν μμεενν πποοσσοοττιικκέέςς

δδιιααφφοορρέέςς,, ααλλλλάά δδιιααττηηρροούύνν ττηηνν έέννννοοιιαα ττηηςς δδιιάάττααξξηηςς,, δδηηλλααδδήή ηη κκααττηηγγοορρίίαα μμεε ττοονν

κκωωδδιικκόό 11 ππρροοηηγγεείίττααιι ααυυττήήςς μμεε ττοονν κκωωδδιικκόό 22 κκλλππ..

ΗΗ τταακκττιικκήή κκλλίίμμαακκαα εείίννααιι ππεερριισσσσόόττεερροο ππλληηρροοφφοορριιαακκήή ααππόό ττηηνν οοννοομμαασσττιικκήή,,

δδεεδδοομμέέννοουυ όόττιι οοιι δδιιααφφοορρέέςς μμεεττααξξύύ ααττόόμμωωνν πποουυ ππααίίρρννοουυνν δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ττιιμμέέςς

δδεενν δδηηλλώώννοουυνν ααππλλάά ττηηνν πποοιιοοττιικκήή ττοουυςς δδιιααφφοορροοπποοίίηησσηη ααλλλλάά κκααιι ττηη κκααττεεύύθθυυννσσηη

ττηηςς δδιιααφφοορράάςς ττοουυςς.. ΠΠάάννττωωςς,, ααρριιθθμμηηττιικκέέςς ππρράάξξεειιςς δδεενν εείίννααιι εεφφιικκττέέςς οούύττεε σσττηηνν

ππεερρίίππττωωσσηη ττηηςς τταακκττιικκήήςς κκλλίίμμαακκααςς,, ααφφοούύ οοιι δδιιααφφοορρέέςς δδεενν εείίννααιι δδηηλλωωττιικκέέςς

μμεεγγέέθθοουυςς..

Ποσοτικές κλίμακες

KKλλίίμμαακκαα ((ίίσσωωνν)) δδιιαασσττηημμάάττωωνν ((iinntteerrvvaall ssccaallee))

24


ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα κκλλίίμμαακκαα όόπποουυ οοιι ααπποοσσττάάσσεειιςς ααννάάμμεεσσαα σσεε δδύύοο δδιιααδδοοχχιικκέέςς

ββααθθμμίίδδεεςς ααννττιιππρροοσσωωππεεύύοουυνν ίίσσαα δδιιαασσττήήμμαατταα ττοουυ μμεεγγέέθθοουυςς πποουυ μμεεττρριιέέττααιι,, δδηηλλααδδήή

δδηηλλώώννεειι πποοσσόόττηητταα.. ΠΠχχ.. ΕΕππίίδδοοσσηη,, ΑΑννααγγννωωσσττιικκήή ΙΙκκααννόόττηητταα,, ΔΔεείίκκττηηςς ΝΝοοηημμοοσσύύννηηςς

κκλλππ..

ΗΗ κκλλίίμμαακκαα ((ίίσσωωνν)) δδιιαασσττηημμάάττωωνν ((iinntteerrvvaall ssccaallee)) εείίννααιι ππεερριισσσσόόττεερροο

ααννααππττυυγγμμέέννηη ααππόό ττιιςς δδύύοο ππρροοηηγγοούύμμεεννεεςς,, ααφφοούύ ππρροοσσδδιιοορρίίζζεειι όόχχιι μμόόννοονν ττηηνν

ιισσοοδδυυννααμμίίαα ήή μμηη μμεεττααξξύύ ττωωνν ααττόόμμωωνν,, όόππωωςς ηη οοννοομμαασσττιικκήή,, ήή//κκααιι ττηηνν κκααττεεύύθθυυννσσηη

ττωωνν δδιιααφφοορρώώνν,, όόππωωςς ηη τταακκττιικκήή,, ααλλλλάά ππρροοσσδδιιοορρίίζζεειι εεππιιππλλέέοονν ττηηνν πποοσσοοττιικκήή

δδιιααφφοορράά ττοουυςς..

ΣΣττηηνν κκλλίίμμαακκαα ίίσσωωνν δδιιαασσττηημμάάττωωνν εείίννααιι εεφφιικκττέέςς οοιι ββαασσιικκέέςς μμααθθηημμααττιικκέέςς

ππρράάξξεειιςς όόππωωςς ππρρόόσσθθεεσσηη κκααιι ααφφααίίρρεεσσηη.. ΘΘαα ππρρέέππεειι νναα σσηημμεειιωωθθεείί όόμμωωςς όόττιι δδεενν

εείίννααιι δδυυννααττόόςς οο πποολλλλααππλλαασσιιαασσμμόόςς ήή ηη δδιιααίίρρεεσσηη ττιιμμώώνν σσττηηνν κκλλίίμμαακκαα ααυυττήή.. ΟΟ

λλόόγγοοςς εείίννααιι όόττιι σσεε ααυυττοούύ ττοουυ εείίδδοουυςς ττιιςς κκλλίίμμαακκεεςς ττοο μμηηδδέένν δδεενν εείίννααιι ααππόόλλυυττοο,, δδεενν

σσηημμααίίννεειι,, δδηηλλααδδήή,, ααπποουυσσίίαα ττοουυ χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ πποουυ μμεεττρριιέέττααιι,, ααλλλλάά ααπποοττεελλεείί

έένναα ααυυθθααίίρρεεττοο σσηημμεείίοο εεκκκκίίννηησσηηςς.. ΕΕξξ άάλλλλοουυ ηη μμοοννάάδδαα μμέέττρρηησσηηςς,, ππααρρόόλλοο πποουυ

ππρροοσσδδιιοορρίίζζεεττααιι,, εείίννααιι κκααιι ααυυττήή ααυυθθααίίρρεεττηη..

ΠΠχχ.. ττιιμμήή ττοουυ ΠΠηηλλίίκκοουυ ΝΝοοηημμοοσσύύννηηςς ((IIQQ)) 114400 δδεενν σσηημμααίίννεειι όόττιι ττοο άάττοομμοο ααυυττόό

έέχχεειι δδιιππλλάάσσιιαα ννοοηημμοοσσύύννηη ααππόό έένναα άάττοομμοο μμεε ττιιμμήή 7700,, όόππωωςς θθαα σσυυννέέββααιιννεε αανν ηη

μμέέττρρηησσηη ααφφοορροούύσσεε χχρρόόννοο,, ααππόόσστταασσηη ήή ττααχχύύττηητταα,, ααλλλλάά ααππλλάά όόττιι υυππεερρέέχχεειι κκααττάά

7700 μμοοννάάδδεεςς ττηηςς κκλλίίμμαακκααςς ((ππααρρόόμμοοιιαα κκααιι οοιι ττιιμμέέςς ττιιςς θθεερρμμοοκκρραασσίίααςς σσεε ββααθθμμοούύςς

ΚΚεελλσσίίοουυ ήή ΦΦααρρεεννάάιιττ))..

ΑΑννααλλοογγιικκήή κκλλίίμμαακκαα ((rraattiioo ssccaallee))

ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα πποοσσοοττιικκήή κκλλίίμμαακκαα πποουυ έέχχεειι ααππόόλλυυττοο μμηηδδέένν,, δδηηλλααδδήή ττοο μμηηδδέένν

ττηηςς κκλλίίμμαακκααςς δδηηλλώώννεειι ααπποουυσσίίαα ττοουυ μμεεττρροούύμμεεννοουυ χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ.. ΗΗ

ααννααλλοογγιικκήή κκλλίίμμαακκαα ((rraattiioo ssccaallee)) εείίννααιι ηη ππιιοο ααννααππττυυγγμμέέννηη κκλλίίμμαακκαα μμέέττρρηησσηηςς,, ηη

25


οοπποοίίαα ααππααννττάάττααιι σσυυννήήθθωωςς σσττιιςς φφυυσσιικκέέςς εεππιισσττήήμμεεςς ααλλλλάά όόχχιι πποολλύύ σσυυχχννάά σσττιιςς

κκοοιιννωωννιικκέέςς εεππιισσττήήμμεεςς..

ΕΕννέέχχεειι όόλλεεςς ττιιςς ππλληηρροοφφοορρίίεεςς ττωωνν ππρροοηηγγοούύμμεεννωωνν κκλλιιμμάάκκωωνν ααφφοούύ

ππρροοσσδδιιοορρίίζζεειι όόχχιι μμόόννοονν ττηηνν ιισσοοδδυυννααμμίίαα ήή μμηη μμεεττααξξύύ ττωωνν ααττόόμμωωνν κκααιι ττοο μμέέγγεεθθοοςς

κκααιι ττηηνν κκααττεεύύθθυυννσσηη ττωωνν δδιιααφφοορρώώνν ααλλλλάά εεππιιππλλέέοονν ππεερριιλλααμμββάάννεειι έένναα ααππόόλλυυττοο

σσηημμεείίοο μμηηδδέένν..

ΠΠχχ.. τταα φφυυσσιικκάά μμεεγγέέθθηη όόππωωςς μμήήκκοοςς,, ππλλάάττοοςς,, όόγγκκοοςς,, ττααχχύύττηητταα ααλλλλάά κκααιι

χχρρόόννοοςς οολλοοκκλλήήρρωωσσηηςς εεννόόςς ττεεσσττ..

ΟΟιι ττιιμμέέςς σσεε μμιιαα ααννααλλοογγιικκήή κκλλίίμμαακκαα ααννττιικκααττοοππττρρίίζζοουυνν ττιιςς ππρρααγγμμααττιικκέέςς

πποοσσόόττηηττεεςς ττοουυ χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ πποουυ μμεεττρράάεειι ηη κκλλίίμμαακκαα,, ηη οοπποοίίαα εεππιιττρρέέππεειι ττηη

χχρρηησσιιμμοοπποοίίηησσηη μμααθθηημμααττιικκώώνν ααννααλλοογγιιώώνν ααννάάμμεεσσαα σσττιιςς ββααθθμμίίδδεεςς ττηηςς..

ΌΌλλεεςς οοιι ααρριιθθμμηηττιικκέέςς ππρράάξξεειιςς εείίννααιι εεφφιικκττέέςς σσεε ααυυττόό ττοο εείίδδοοςς μμέέττρρηησσηηςς..

ΟΟιι πποοσσοοττιικκέέςς μμεεττααββλληηττέέςς,, πποουυ μμεεττρροούύννττααιι εείίττεε σσεε κκλλίίμμαακκαα ίίσσωωνν

δδιιαασσττηημμάάττωωνν εείίττεε σσεε ααννααλλοογγιικκήή κκλλίίμμαακκαα,, μμπποορρεείί νναα εείίννααιι σσυυννεεχχεείίςς ((ccoonnttiinnuuoouuss))

ήή δδιιαακκρριιττέέςς ((ddiissccrreettee)).. ΟΟιι σσυυννεεχχεείίςς μμεεττααββλληηττέέςς μμπποορροούύνν νναα ππάάρροουυνν,, θθεεωωρρηηττιικκάά,,

οοπποοιιααδδήήπποοττεε ττιιμμήή σσεε έένναα δδιιάάσσττηημμαα ττωωνν ππρρααγγμμααττιικκώώνν ααρριιθθμμώώνν ((ππχχ .. ηηλλιικκίίαα,,

ύύψψοοςς,, εεππίίδδοοσσηη)).. ΟΟιι δδιιαακκρριιττέέςς μμεεττααββλληηττέέςς εείίννααιι μμεεττααββλληηττέέςς ττοουυ ααππααρριιθθμμιισσττιικκοούύ

ττύύπποουυ κκααιι μμπποορροούύνν νναα ππάάρροουυνν μμόόννοο αακκέέρρααιιεεςς ττιιμμέέςς..

ΈΈλλεεγγχχοοιι ((ΔΔοοκκιιμμαασσίίεεςς//ΤΤεεσσττ)) κκααιι ΒΒααθθμμοολλοογγήήσσεειιςς ((κκλλίίμμαακκεεςς))

Robson Κεφ 10, σ347-366

ΑΑππόό ττηηνν έέννννοοιιαα σσττηη μμέέττρρηησσήή ττηηςς

ΠΠωωςς ππααρράάγγοουυμμεε μμεεττρρήήσσεειιςς γγιιαα χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά πποουυ θθεεωωρροούύννττααιι

υυπποοκκεειιμμεεννιικκάά κκααιι δδύύσσκκοολλοο νναα ααξξιιοολλοογγηηθθοούύνν;;

26


ΤΤέέττοοιιαα χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά εείίννααιι ψψυυχχοολλοογγιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά ήή κκαατταασσττάάσσεειιςς

όόππωωςς άάγγχχοοςς,, κκιιννηηττοοπποοίίηησσηη,, δδηημμιιοουυρργγιικκόόττηητταα,, εεππιιθθεεττιικκόόττηητταα ήή αακκόόμμηη σσττάάσσεειιςς κκααιι

ππεεπποοιιθθήήσσεειιςς..

11.. ΈΈννννοοιιαα :: ΠΠχχ.. ΑΑλλττρροουυιισσμμόόςς == ‘‘φφρροοννττίίδδαα γγιιαα ττηηνν εευυηημμεερρίίαα ττωωνν άάλλλλωωνν,, σσεε

ααννττιιδδιιαασσττοολλήή μμεε ττοονν εεγγωωιισσμμόό’’

22.. ΕΕννννοοιιοολλοογγιικκήή κκαατταασσκκεευυήή ((ccoonnssttrruucctt)):: ααπποοττεελλεείί μμίίαα δδιιααττύύππωωσσηη ττηηςς

έέννννοοιιααςς μμεε ττρρόόπποο πποουυ νναα ττηηνν οορρίίζζεειι μμεε σσααφφήήννεειιαα σσττοονν εεμμππεειιρριικκόό κκόόσσμμοο κκααιι νναα

ττηηνν δδιιαακκρρίίννεειι ααππόό άάλλλλεεςς σσχχεεττιικκέέςς έέννννοοιιεεςς ..

ΠΠχχ.. ΑΑλλττρροουυιισσμμόόςς == ‘‘υυπποοκκααττηηγγοορρίίαα ττηηςς ββοοηηθθηηττιικκήήςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς,, πποουυ

ααννααφφέέρρεεττααιι σσεε εεννέέρργγεειιεεςς πποουυ ββοοηηθθοούύνν κκααιι οοιι οοπποοίίεεςς εεννέέχχοουυνν κκάάπποοιιοο κκόόσσττοοςς γγιιαα

ττοο υυπποοκκεείίμμεεννοο,, ααλλλλάά ααπποοφφέέρροουυνν μμιικκρρόό ήή κκααθθόόλλοουυ κκέέρρδδοοςς σσυυγγκκρριιττιικκάά μμεε ττοο

μμέέγγεεθθοοςς ττηηςς εεππέέννδδυυσσηηςς’’

ΜΜεε ββάάσσηη ττηηνν εεννννοοιιοολλοογγιικκήή κκαατταασσκκεευυήή οορρίίζζεεττααιι λλεειιττοουυρργγιικκάά ηη έέννννοοιιαα

ώώσσττεε νναα εείίννααιι σσααφφέέςς ττοο ππεερριιεεχχόόμμεεννοο ττηηςς μμεεττρροούύμμεεννηηςς μμεεττααββλληηττήήςς.. ΑΑυυττόό γγίίννεεττααιι

ααννααλλύύοοννττααςς ττοο φφααιιννόόμμεεννοο σσεε όόρροουυςς εεππιιμμέέρροουυςς χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν πποουυ εείίννααιι

ππααρρααττηηρρήήσσιιμμαα..

33.. ΛΛεειιττοουυρργγιικκόόςς οορριισσμμόόςς ((ooppeerraattiioonnaall ddeeffiinniittiioonn)) εείίννααιι οο οορριισσμμόόςς μμιιααςς

έέννννοοιιααςς μμεε ββάάσσηη ττιιςς δδιιααδδιικκαασσίίεεςς πποουυ θθαα χχρρηησσιιμμοοπποοιιηηθθοούύνν ααππόό ττοονν εερρεευυννηηττήή γγιιαα

νναα ττηηνν μμεεττρρήήσσεειι..

ΜΜεε ββάάσσηη ττοονν λλεειιττοουυρργγιικκόό οορριισσμμόό ττηηςς έέννννοοιιααςς,, δδιιααττυυππώώννοοννττααιι οοιι

εερρωωττήήσσεειιςς πποουυ θθαα χχρρηησσιιμμοοπποοιιηηθθοούύνν γγιιαα νναα κκαατταασσκκεευυαασσττεείί ττοο εερργγααλλεείίοο μμέέττρρηησσηηςς

ττηηςς έέννννοοιιααςς..

ΤΤέέττοοιιαα εερργγααλλεείίαα εείίννααιι τταα ττεεσσττ ππρροοσσωωππιικκόόττηηττααςς,, ννοοηηττιικκήήςς ήή

σσυυννααιισσθθηημμααττιικκήήςς εευυφφυυίίααςς,, εεππίίδδοοσσηηςς ((ττεεσσττ πποουυ μμεεττρράάννεε σσεε ττιι ββααθθμμόό έέχχοουυνν

κκαατταακκττηηθθεείί σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννεεςς γγννώώσσεειιςς μμεεττάά ααπποο μμιιαα δδιιααδδιικκαασσίίαα μμάάθθηησσηηςς)),,

27

δδιιααγγννωωσσττιικκάά ττέέσσττ ((γγιιαα ττοονν ππρροοσσδδιιοορριισσμμόό ααττόόμμωωνν πποουυ ππααρροουυσσιιάάζζοουυνν δδυυσσκκοολλίίεεςς

σσεε κκάάπποοιιαα δδεεξξιιόόττηητταα ήή κκάάπποοιιαα δδιιααττααρρααχχήή σσυυμμππεερριιφφοορράάςς)) κκααθθώώςς κκααιι εερργγααλλεείίαα

μμέέττρρηησσηηςς σσττάάσσεεωωνν ήή ααννττιιλλήήψψεεωωνν..

Παράδειγμα

Εργαλείο μέτρησης της αυτο-εκτίμησης (Self-Esteem Scale του M. Rosenberg,

1989)

Συμφωνώ απολύτως

Συμφωνώ Διαφωνώ Διαφωνώ απολύτως

1. Αισθάνομαι ότι αξίζω σαν άτομο τουλάχιστον όσο και οι άλλοι

1 2 3 4

2. Θεωρώ ότι έχω πολλά καλά στοιχεία

1 2 3 4

3. Γενικά, τείνω να πιστέψω ότι έχω αποτύχει

1 2 3 4

4. Είμαι ικανός/ή να κάνω τα πράγματα όσο καλά και οι περισσότεροι άνθρωποι

1 2 3 4

5. Νομίζω ότι δεν έχω πολλά στοιχεία για τα οποία είμαι υπερήφανος/η

1 2 3 4

6. Έχω θετική στάση απέναντι στον εαυτό μου

1 2 3 4

7. Γενικά είμαι ικανοποιημένος/η απο τον εαυτό μου

1 2 3 4

8. Θα ήθελα να σεβόμουν περισσότερο τον εαυτό μου

1 2 3 4

9. Σίγουρα αισθάνομαι άχρηστος/η κατα καιρούς

1 2 3 4

10. Μερικές φορές νομίζω ότι δεν είμαι καλός/ή σε τίποτα

1 2 3 4


28


ΗΗλλεεκκττρροοννιικκέέςς ΔΔιιεευυθθύύννσσεειιςς γγιιαα ττηηνν ααννααζζήήττηησσηη δδοοκκιιμμαασσιιώώνν κκααιι άάλλλλωωνν

εερργγααλλεείίωωνν μμέέττρρηησσηηςς::

Educational Testing Service www.ets.org/testcoll

Buros Institute of Mental Measurements www.unl.edu/buros

Measurement Excellence Initiative www.measurementexperts.org/index.asp

ERIC/AE Test Locator http://ericae.net/testcol.htm#ETSTF

American Psychological Association

http://www.apa.org/science/findingtests.pdf

ΈΈνναα χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό μμπποορρεείί νναα μμεεττρρηηθθεείί χχρρηησσιιμμοοπποοιιώώννττααςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς

ττεεχχννιικκέέςς μμέέττρρηησσηηςς ήή δδιιααφφοορρεεττιικκάά ττέέσσττ.. ΤΤαα εερργγααλλεείίαα μμέέττρρηησσηηςς εεννόόςς

χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ μμπποορρεείί νναα δδιιααφφέέρροουυνν ωωςς ππρροοςς ττοο ββααθθμμόό πποουυ σσυυννδδέέοοννττααιι μμεε μμιιαα

θθεεωωρρίίαα,, πποουυ εείίννααιι λλεεκκττιικκάά ήή όόχχιι,, πποουυ έέχχοουυνν εεμμππεειιρριικκήή ήή λλοογγιικκήή ββάάσσηη.. ΕΕππίίσσηηςς

μμπποορρεείί νναα δδιιααφφέέρροουυνν ωωςς ππρροοςς ττοονν ττρρόόπποο πποουυ ππααρροουυσσιιάάζζοοννττααιι οοιι εερρωωττήήσσεειιςς ήή οοιι

δδηηλλώώσσεειιςς κκααιι ττοονν ττρρόόπποο πποουυ χχοορρηηγγοούύννττααιι,, ββααθθμμοολλοογγοούύννττααιι κκααιι ααξξιιοολλοογγοούύννττααιι..

ΕΕίίδδηη εερργγααλλεείίωωνν μμέέττρρηησσηηςς ((κκλλιιμμάάκκωωνν))

11.. ΚΚλλιιμμαακκεεςς LLiikkeerrtt

ΓΓιιαα ττηη μμέέττρρηησσηη μμιιααςς έέννννοοιιααςς χχρρηησσιιμμοοπποοιιεείίττααιι μμιιαα σσεειιρράά ππρροοττάάσσεεωωνν πποουυ

εεκκφφρράάζζοουυνν δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς όόψψεειιςς ττηηςς υυππόό μμεελλέέττηη έέννννοοιιααςς.. ΤΤοο άάθθρροοιισσμμαα ((ήή οο μμέέσσοοςς

όόρροοςς)) ττωωνν ββααθθμμώώνν πποουυ έέχχεειι κκααττααγγρράάψψεειι ττοο άάττοομμοο σσττοο σσύύννοολλοο ττωωνν ππρροοττάάσσεεωωνν

http://www.ets.org/testcoll

http://www.unl.edu/buros

http://www.measurementexperts.org/index.asp

http://ericae.net/testcol.htm#ETSTF

http://www.apa.org/science/findingtests.pdf

29


ααπποοττεελλεείί ττηη ββααθθμμοολλόόγγηησσήή ττοουυ σσττηηνν κκλλίίμμαακκαα μμέέττρρηησσηηςς ττηηςς σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννηηςς

έέννννοοιιααςς..

ΗΗ εεππιιλλοογγήή ττωωνν ππρροοττάάσσεεωωνν γγίίννεεττααιι μμεε κκρριιττήήρριιοο μμιιαα θθεεωωρρίίαα,, ττηηνν εεμμππεειιρριικκάά

ππρροοσσδδιιοορριιζζόόμμεεννηη σσηημμααννττιικκόόττηητταα ττοουυςς ααννααφφοορριικκάά μμεε ττηηνν ααφφηηρρηημμέέννηη έέννννοοιιαα κκααιι

ττηη δδιιαακκρριιττιικκήή ττοουυςς ιισσχχύύ.. ΕΕππίίσσηηςς ππρρέέππεειι νναα κκιιννοούύνν ττοο εεννδδιιααφφέέρροονν ττωωνν

εερρωωττώώμμεεννωωνν..

ΟΟ εερρωωττώώμμεεννοοςς κκααλλεείίττααιι νναα εεκκφφρράάσσεειι ττοο ββααθθμμόό σσυυμμφφωωννίίααςς ήή δδιιααφφωωννίίααςς ττοουυ

μμεε μμιιαα ππρρόότταασσηη πποουυ δδιιααττυυππώώννεεττααιι σσττοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο.. ΟΟιι ββααθθμμοοίί

ππααρροουυσσιιάάζζοοννττααιι σσεε έένναα σσυυννεεχχέέςς σσυυννήήθθωωςς 55 ((ππεεννττάάββααθθμμηη κκλλιιμμαακκαα)) ήή 77

((εεππττάάββααθθμμηη κκλλίίμμαακκαα)) ααρριιθθμμώώνν,, όόπποουυ ττοο έένναα άάκκρροο εεκκφφρράάζζεειι ααππόόλλυυττηη σσυυμμφφωωννίίαα

κκααιι ττοο άάλλλλοο ααππόόλλυυττηη δδιιααφφωωννίίαα εεννώώ οο εεννδδιιάάμμεεσσοοςς ββααθθμμόόςς εεκκφφρράάζζεειι ττηηνν οουυδδέέττεερρηη

θθέέσσηη.. ΗΗ εεππιιλλοογγήή ζζυυγγοούύ ααρριιθθμμοούύ εεννααλλλλαακκττιικκώώνν ααππααννττήήσσεεωωνν ((44 ήή 66)) δδεενν εεππιιττρρέέππεειι

σσττοονν εερρωωττώώμμεεννοο ττηηνν οουυδδέέττεερρηη θθέέσσηη κκααιι ααυυττόό μμπποορρεείί νναα εείίννααιι ππρροοττιιμμηηττέέοο..

ΠΠααρράάδδεειιγγμμαα κκλλίίμμαακκααςς ττύύπποουυ LLiikkeerrtt

γγιιαα ττηη μμέέττρρηησσηη ττοουυ σσχχοολλιικκοούύ κκλλίίμμααττοοςς

δδεενν ιισσχχύύεειι--πποοττέέ

γγεεννιικκάά δδεενν ιισσχχύύεειι

γγεεννιικκάά ιισσχχύύεειι

ιισσχχύύεειι ααπποολλύύττωωςς

ΟΟιι δδάάσσκκααλλοοιι σσέέββοοννττααιι ττοουυςς μμααθθηηττέέςς

11 22 33 44

ΟΟιι μμααθθηηττέέςς ββοοηηθθοούύνν σσττηη δδιιααδδιικκαασσίίαα λλήήψψηηςς ααπποοφφάάσσεεωωνν πποουυ ααφφοορροούύνν ττηη ττάάξξηη ττοουυςς

11 22 33 44

ΌΌλλοοιι οοιι δδάάσσκκααλλοοιι έέχχοουυνν ββαασσιικκάά ττοουυςς ίίδδιιοουυςς κκααννόόννεεςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς

11 22 33 44

ΟΟιι δδάάσσκκααλλοοιι τταα ππάάννεε κκααλλάά μμεεττααξξύύ ττοουυςς

11 22 33 44

30


ΟΟιι κκααννόόννεεςς ττοουυ σσχχοολλεείίοουυ εείίννααιι δδίίκκααιιοοιι κκααιι γγιιαα ττοουυςς μμααθθηηττέέςς κκααιι γγιιαα ττοουυςς κκααθθηηγγηηττέέςς

11 22 33 44

ΟΟιι μμααθθηηττέέςς ξξέέρροουυνν ττοουυςς κκααννόόννεεςς σσωωσσττήήςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς..

11 22 33 44

Οι μαθητές τα πάνε καλά μεταξύ τους.

11 22 33 44

ΤΤαα αακκααδδηημμααϊϊκκάά θθέέμμαατταα έέχχοουυνν ππρροοττεερρααιιόόττηητταα

11 22 33 44

ΤΤοο ππρροοσσωωππιικκόό σσυυννεερργγάάζζεεττααιι γγιιαα ττηη ββεελλττίίωωσσηη ττοουυ σσχχοολλεείίοουυ

11 22 33 44

wwwwww..sscchhoooollssuucccceesssspprrooffiillee..oorrgg//ddooccuummeennttss//eesssspp__cclliimmaatteeffoorrmmqquueessttiioonnlliisstt..ppddff

22.. ΚΚλλίίμμαακκεεςς ΣΣηημμαασσιιοολλοογγιικκήήςς ΔΔιιααφφοορροοπποοίίηησσηηςς ((sseemmaannttiicc ddiiffffeerreennttiiaall))

ΣΣττηηνν κκλλίίμμαακκαα σσηημμαασσιιοολλοογγιικκήήςς δδιιααφφοορροοπποοίίηησσηηςς ((OOssggoooodd,,11995577)) οοιι σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς

ββααθθμμοολλοογγοούύνν ττηηνν μμεεττρροούύμμεεννηη έέννννοοιιαα σσεε μμιιαα σσεειιρράά ααππόό δδιιπποολλιικκοούύςς άάξξοοννεεςς πποουυ

χχααρραακκττηηρρίίζζοουυνν ττηηνν έέννννοοιιαα υυπποο μμοορρφφήή ζζεευυγγώώνν εεππιιθθέέττωωνν ((ππχχ.. κκααλλόό//κκαακκόό,,

ππλληηκκττιικκόό//εεννδδιιααφφέέρροονν))

ΤΤοο άάθθρροοιισσμμαα ((ήή οο μμέέσσοοςς όόρροοςς)) ττωωνν ββααθθμμώώνν πποουυ έέχχεειι κκααττααγγρράάψψεειι ττοο άάττοομμοο σσττοο

σσύύννοολλοο ττωωνν ααξξιιοολλοογγήήσσεεωωνν ααπποοττεελλεείί ττηη ββααθθμμοολλόόγγηησσήή ττοουυ σσττηηνν κκλλίίμμαακκαα

μμέέττρρηησσηηςς ττηηςς σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννηηςς έέννννοοιιααςς

ΠΠααρράάδδεειιγγμμαα κκλλίίμμαακκααςς ΣΣηημμαασσιιοολλοογγιικκήήςς ΔΔιιααφφοορροοπποοίίηησσηηςς

γγιιαα ττηηνν εειικκόόνναα εεααυυττοούύ

Δίκαιος 1 2 3 4 5 6 7 Άδικος

31


Καθαρός 1 2 3 4 5 6 7 Βρώμικος

Ανάλαφρος 1 2 3 4 5 6 7 Βαρύς

Ενεργητικός 1 2 3 4 5 6 7 Παθητικός

Δυνατός 1 2 3 4 5 6 7 Αδύναμος

Γρήγορος 1 2 3 4 5 6 7 Αργός

Καλός 1 2 3 4 5 6 7 Κακός

Μεγάλος 1 2 3 4 5 6 7 Μικρός

33.. ΤΤααξξιιννοομμηηττιικκέέςς κκλλίίμμαακκεεςς ((QQ--ssoorrtt))

ΑΑυυττέέςς οοιι κκλλίίμμαακκεεςς ββαασσίίζζοοννττααιι σσττηη κκααττάάττααξξηη ττωωνν εεππίί μμέέρροουυςς χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν ττηηςς

μμεεττρροούύμμεεννηηςς έέννννοοιιααςς ααννττίί σσττηη ββααθθμμοολλόόγγηησσήή ττοουυςς..

44.. ΚΚοοιιννωωννιιοομμεεττρριικκέέςς κκλλίίμμαακκεεςς

ΣΣττηηνν ααππλλήή ττηηςς μμοορρφφήή ααππααιιττεείί ααππόό κκάάθθεε μμέέλλοοςς μμιιααςς οομμάάδδααςς εερρωωττώώμμεεννωωνν νναα

εεππιιλλέέξξεειι εεκκεείίνναα τταα μμέέλληη ττηηςς οομμάάδδααςς πποουυ ααννττααπποοκκρρίίννοοννττααιι σσεε κκάάπποοιιοο κκρριιττήήρριιοο

((ππχχ.. σσυυμμππάάθθεειιαα)).. ΤΤαα ααπποοττεελλέέσσμμαατταα μμπποορροούύνν νναα ππααρροουυσσιιαασσττοούύνν υυππόό μμοορρφφήή

δδιιααγγρρααμμμμάάττωωνν πποουυ οοννοομμάάζζοοννττααιι κκοοιιννωωννιιοογγρράάμμμμαατταα κκααιι ααππεειικκοοννίίζζοουυνν μμεε ββέέλληη

ττιιςς εεππιιλλοογγέέςς πποουυ έέχχοουυνν γγίίννεειι μμέέσσαα σσττηηνν οομμάάδδαα..

ΜΜεε ββάάσσηη ττιιςς εεππιιλλοογγέέςς ττωωνν μμεελλώώνν ττηηςς οομμάάδδααςς υυπποολλοογγίίζζοοννττααιι δδιιάάφφοορροοιι δδεείίκκττεεςς ((ππχχ..

δδηημμοοφφιιλλίίααςς,, ααμμοοιιββααίίααςς φφιιλλίίααςς κκλλππ..))..

ΈΈννααςς εερρεευυννηηττήήςς μμπποορρεείί νναα χχρρηησσιιμμοοπποοιιήήσσεειι έέττοοιιμμαα εερργγααλλεείίαα πποουυ έέχχοουυνν

ααννααππττυυχχθθεείί ααππόό άάλλλλοουυςς εερρεευυννηηττέέςς.. ΤΤοο ππλλεεοοννέέκκττηημμαα σσεε μμιιαα ττέέττοοιιαα εεππιιλλοογγήή εείίννααιι

όόττιι έέχχεειι ττηη δδυυννααττόόττηητταα σσύύγγκκρριισσηηςς ττωωνν ααπποοττεελλεεσσμμάάττωωνν ττοουυ μμεε ααυυττάά άάλλλλωωνν

32


εερρεευυννηηττώώνν κκααιι εεππίίσσηηςς όόττιι οοιι έέττοοιιμμεεςς κκλλίίμμαακκεεςς σσυυννοοδδεεύύοοννττααιι ααππόό σσττοοιιχχεείίαα

ααξξιιοοππιισσττίίααςς κκααιι εεγγκκυυρρόόττηηττααςς.. ΑΑννττ’’ ααυυττοούύ οο εερρεευυννηηττήήςς μμπποορρεείί νναα εεππιιλλέέξξεειι ττηηνν

ττρροοπποοπποοίίηησσηη εεννόόςς υυππάάρρχχοοννττοοςς εερργγααλλεείίοουυ γγιιαα νναα ττοο ππρροοσσααρρμμόόσσεειι σσττιιςς σσυυννθθήήκκεεςς

ττηηςς δδιικκήήςς ττοουυ έέρρεευυννααςς ήή νναα κκαατταασσκκεευυάάσσεειι έένναα εερργγααλλεείίοο εεξξ ααρρχχήήςς ((σσυυννήήθθωωςς

ββαασσιιζζόόμμεεννοοςς ήή//κκααιι σσυυννδδυυάάζζοοννττααςς σσττοοιιχχεείίαα ααππόό δδοοκκιιμμαασσμμέένναα εερργγααλλεείίαα))

33


ΑΑξξιιοοππιισσττίίαα κκααιι εεγγκκυυρρόόττηητταα ττωωνν μμεεττρρήήσσεεωωνν

RRoobbssoonn σσεελλ.. 111188--112222

ΗΗ ααξξιιοοππιισσττίίαα ((rreelliiaabbiilliittyy)) ααννααφφέέρρεεττααιι σσττοο ββααθθμμόό κκααττάά ττοονν οοπποοίίοο τταα

ααπποοττεελλέέσσμμαατταα μμιιααςς μμέέττρρηησσηηςς ααννττιιππρροοσσωωππεεύύοουυνν μμεε αακκρρίίββεειιαα ττοο ππρρααγγμμααττιικκόό

μμέέγγεεθθοοςς ήή ττηηνν πποοιιόόττηητταα πποουυ μμεεττρράάννεε.. ΗΗ ααξξιιοοππιισσττίίαα ααφφοορράά σσττηη σσττααθθεερρόόττηητταα ήή ττηη

σσυυννέέππεειιαα ττηηςς μμέέττρρηησσηηςς:: μμιιαα αακκρριιββήήςς μμέέττρρηησσηη οοφφεείίλλεειι νναα εείίννααιι εεππααννααλλήήψψιιμμηη σσεε

δδιιααφφοορρεεττιικκόό χχρρόόννοο ήή μμεε ττααυυττόόσσηημμηη μμέέθθοοδδοο

ΗΗ εεγγκκυυρρόόττηητταα ((vvaalliiddiittyy)) ααννααφφέέρρεεττααιι σσττοονν ββααθθμμόό ππρροοσσααρρμμοογγήήςς ττοουυ

λλεειιττοουυρργγιικκοούύ οορριισσμμοούύ σσττηηνν έέννννοοιιαα πποουυ υυπποοττίίθθεεττααιι όόττιι μμεεττρράάεειι..

ΗΗ ααξξιιοοππιισσττίίαα εείίννααιι ππρροοϋϋππόόθθεεσσηη ττηηςς εεγγκκυυρρόόττηηττααςς ,, δδηηλλααδδήή έένναα μμέέττρροο πποουυ δδεενν

εείίννααιι ααξξιιόόππιισσττοο δδεενν μμπποορρεείί νναα εείίννααιι έέγγκκυυρροο ααλλλλάά ηη ααξξιιοοππιισσττίίαα δδεενν εεππααρρκκεείί γγιιαα

νναα εεξξαασσφφααλλίίσσεειι ττηηνν εεγγκκυυρρόόττηητταα.. ΕΕίίννααιι δδυυννααττόόνν μμίίαα κκλλίίμμαακκαα νναα έέχχεειι

ιικκααννοοπποοιιηηττιικκήή ααξξιιοοππιισσττίίαα ααλλλλάά όόχχιι εεππααρρκκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα..

ΜΜέέττρραα ΑΑξξιιοοππιισσττίίααςς μμιιααςς κκλλίίμμαακκααςς

ΗΗ ααξξιιοοππιισσττίίαα μμιιααςς κκλλίίμμαακκααςς οοφφεείίλλεειι νναα ππρροοσσδδιιοορρίίζζεεττααιι εεμμππεειιρριικκάά..

ΥΥππάάρρχχοουυνν δδιιάάφφοορρεε μμέέθθοοδδοοιι ππρροοσσδδιιοορριισσμμοούύ ττηηςς ααξξιιοοππιισσττίίααςς

11.. ΕΕππααννεειιλληημμμμέέννωωνν χχοορρηηγγήήσσεεωωνν ((tteesstt--rreetteesstt rreelliiaabbiilliittyy)) :: ααννααφφέέρρεεττααιι σσττηη

σσττααθθεερρόόττηητταα ττηηςς μμέέττρρηησσηηςς σσττοο χχρρόόννοο.. ΤΤοο ππρρόόββλληημμαα εεδδώώ εείίννααιι πποοιιόό χχρροοννιικκόό

δδιιάάσσττηημμαα ππρρέέππεειι νναα μμεεσσοολλααββήήσσεειι μμεεττααξξύύ ττωωνν δδύύοο χχοορρηηγγήήσσεεωωνν.. ΜΜιικκρρόό

χχρροοννιικκάά δδιιάάσσττηημμαα εεννέέχχεειι ττοονν κκίίννδδυυννοο ηη σσττααθθεερρόόττηητταα νναα οοφφεείίλλεεττααιι σσττηη

λλεειιττοουυρργγίίαα ττηηςς μμννήήμμηηςς εεννώώ μμεεγγάάλλοο χχρροοννιικκόό δδιιάάσσττηημμαα εεννέέχχεειι ττοονν κκίίννδδυυννοο

ττωωνν ααλλλλααγγώώνν σσττιιςς σσυυννθθήήκκεεςς ((ππχχ..ννέέεεςς γγννώώσσεειιςς κκααιι δδεεξξιιόόττηηττεεςς))..

34


22.. ΠΠααρράάλλλληηλληη χχοορρήήγγηησσηη δδιιααφφοορρεεττιικκώώνν ((ιισσοοδδύύννααμμωωνν)) ττύύππωωνν ((ppaarraalllleell ffoorrmmss

rreelliiaabbiilliittyy)) :: ααννααφφέέρρεεττααιι σσττηη σσττααθθεερρόόττηητταα ττηηςς ββααθθμμοολλοογγίίααςς ττωωνν ααττόόμμωωνν σσεε

δδύύοο δδιιααφφοορρεεττιικκάά ττέέσσττ πποουυ μμεεττρράάννεε ττοο ίίδδιιοο χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό μμεε δδύύοο

ιισσοοδδύύννααμμεεςς μμοορρφφέέςς ττηηςς κκλλίίμμαακκααςς ((έέχχοουυνν ττοονν ίίδδιιοο ααρριιθθμμόό εερρωωττήήσσεεωωνν,, οοιι

εερρωωττήήσσεειιςς έέχχοουυνν ττοονν ίίδδιιοο ββααθθμμόό δδυυσσκκοολλίίααςς κκααιι ηη ββααθθμμοολλοογγίίαα ππρροοκκύύππττεειι μμεε

ττοονν ίίδδιιοο ττρρόόπποο)).. ΑΑυυττήή ηη μμέέθθοοδδοοςς δδεενν χχρρηησσιιμμοοπποοιιεείίττααιι σσυυχχννάά λλόόγγωω ττηηςς

δδυυσσκκοολλίίααςς νναα κκαατταασσκκεευυαασσττοούύνν ιισσοοδδύύννααμμοοιι ττύύπποοιι ττοουυ εερργγααλλεείίοουυ..

33.. ΠΠααρράάλλλληηλληη χχοορρήήγγηησσηη ττωωνν δδύύοο μμιισσώώνν ((sspplliitt--hhaallff rreelliiaabbiilliittyy)) :: ππααρρόόμμοοιιαα μμεε

ττηηνν ππρροοηηγγοούύμμεεννηη μμέέθθοοδδοο όόπποουυ όόμμωωςς οοιι δδύύοο ττύύπποοιι ππρροοκκύύππττοουυνν ααππόό ττοο

χχωωρριισσμμόό ττοουυ εερργγααλλεείίοουυ σσεε δδύύοο ίίσσαα μμέέρρηη μμεε ττυυχχααίίοο ττρρόόπποο..

44.. ΔΔεείίκκττηηςς ΕΕσσωωττεερριικκήήςς σσυυννέέππεειιααςς ((iinntteerrnnaall ccoonnssiisstteennccyy)) αα ττοουυ CCrroonnbbaacchh::

ααξξιιοολλοογγεείί ττοο ββααθθμμόό πποουυ οοιι ββααθθμμοοίί σσεε όόλλεεςς οοιι εερρωωττήήσσεειιςς//ππρροοττάάσσεειιςς ττηηςς

κκλλίίμμαακκααςς σσυυσσχχεεττίίζζοοννττααιι μμεε ττοονν σσυυννοολλιικκόό ββααθθμμόό ττηηςς κκλλίίμμαακκααςς.. ΙΙδδιιααίίττεερραα

δδηημμοοφφιιλλήήςς μμέέθθοοδδοοςς

55.. ΑΑξξιιοοππιισσττίίαα μμεεττααξξύύ ββααθθμμοολλοογγηηττώώνν ((iinntteerrssccoorreerr rreelliiaabbiilliittyy)):: οο ββααθθμμόόςς

σσυυμμφφωωννίίααςς ήή σσυυννέέππεειιααςς μμεεττααξξύύ δδύύοο ήή ππεερριισσσσόόττεερρωωνν ββααθθμμοολλοογγηηττώώνν,, κκρριιττώώνν

ήή ααξξιιοολλοογγηηττώώνν

ΜΜέέττρραα ΕΕγγκκυυρρόόττηηττααςς μμιιααςς κκλλίίμμαακκααςς

11.. ΕΕππιιφφααννεειιαακκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα ((ffaaccee vvaalliiddiittyy))== ηη υυπποοκκεειιμμεεννιικκήή κκρρίίσσηη ττωωνν

υυπποοκκεειιμμέέννωωνν γγιιαα ττοο ττιι φφααίίννεεττααιι νναα μμεεττρράά μμίίαα κκλλίίμμαακκαα-- ααννεεππααρρκκέέςς μμέέττρροο ττηηςς

εεγγκκυυρρόόττηηττααςς

22.. ΕΕγγκκυυρρόόττηητταα ππεερριιεεχχοομμέέννοουυ ((ccoonntteenntt vvaalliiddiittyy)) ==σσεε πποοιιοο ββααθθμμόό ττοο σσύύννοολλοο ττωωνν

εεππιιμμέέρροουυςς σσττοοιιχχεείίωωνν μμιιααςς κκλλίίμμαακκααςς ααννττιιππρροοσσωωππεεύύεειι όόλλεεςς ττιιςς εεκκφφάάννσσεειιςς ττοουυ

χχααρραακκττηηρριισσττιικκοούύ ήή ττηηςς ιιδδιιόόττηηττααςς πποουυ μμεελλεεττάάττααιι..

35


33.. ΣΣυυννττρρέέχχοουυσσαα εεγγκκυυρρόόττηητταα ((ccoonnccuurrrreenntt vvaalliiddiittyy))==ββααθθμμόόςς σσυυμμφφωωννίίααςς μμεε άάλλλλοο

κκααθθιιεερρωωμμέέννοο κκααιι γγννωωσσττήήςς εεγγκκυυρρόόττηηττααςς μμέέττρροο ττηηςς ίίδδιιααςς εεννννοοιιοολλοογγιικκήήςς

κκαατταασσκκεευυήήςς πποουυ χχοορρηηγγεείίττααιι σσυυγγχχρρόόννωωςς

44.. ΠΠρροογγννωωσσττιικκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα ((pprreeddiiccttiivvee vvaalliiddiittyy))==σσεε ττιι ββααθθμμόό ηη κκλλίίμμαακκαα

μμπποορρεείί νναα ππρροοββλλέέψψεειι κκάάπποοιιοο σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο ααννααμμεεννόόμμεεννοο ααπποοττέέλλεεσσμμαα σσεε

μμεεττέέππεειιτταα χχρρόόννοο..

55.. ΣΣυυγγκκλλίίννοουυσσαα εεγγκκυυρρόόττηητταα ((ccoonnvveerrggeenntt vvaalliiddiittyy))== ββααθθμμόόςς σσυυμμφφωωννίίααςς μμεε

μμεεττρρήήσσεειιςς χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν,, πποουυ θθεεωωρρηηττιικκάά ααννααμμέέννεεττααιι νναα σσχχεεττίίζζοοννττααιι μμεε

ττηηνν υυππόό μμεελλέέττηη έέννννοοιιαα..

66.. ΑΑπποοκκλλίίννοουυσσαα εεγγκκυυρρόόττηητταα ((ddiissccrriimmiinnaanntt vvaalliiddiittyy))== εεππιιββεεββααίίωωσσηη ττηηςς

δδιιααφφοορράάςς,, μμεε ττοο σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο μμέέττρροο,, οομμάάδδωωνν ααττόόμμωωνν πποουυ ααννααμμέέννοοννττααιι νναα

δδιιααφφέέρροουυνν..

36


ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((SSaammpplliinngg))

RRoobbssoonn σσεελλ.. 228833--8844 κκααιι 330088--331177

ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα εείίννααιι ηη δδιιααδδιικκαασσίίαα εεππιιλλοογγήήςς εεννόόςς υυπποοσσυυννόόλλοουυ ααττόόμμωωνν --ήή

γγεεννιικκόόττεερραα μμοοννάάδδωωνν-- ααππόό ττοο σσύύννοολλοο ττωωνν μμεελλώώνν εεννόόςς ππλληηθθυυσσμμοούύ

ΠΠλληηθθυυσσμμόόςς κκααιι ΔΔεειιγγμμααττοολληηππττιικκόό ππλλααίίσσιιοο ((ηη ππηηγγήή άάννττλληησσηηςς ττοουυ δδεείίγγμμααττοοςς))

ΠΠιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκάά κκααιι μμηη ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκάά δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκάά σσχχέέδδιιαα..

ΤΤαα ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκάά σσχχέέδδιιαα σσττοοχχεεύύοουυνν σσττηηνν εεξξαασσφφάάλλιισσηη ααννττιιππρροοσσωωππεευυττιικκοούύ

δδεείίγγμμααττοοςς ααππόό ττοονν ππλληηθθυυσσμμόό κκααιι σσυυννδδέέοοννττααιι μμεε ττηη δδυυννααττόόττηητταα γγεεννίίκκεευυσσηηςς ττωωνν

ααπποοττεελλεεσσμμάάττωωνν ττηηςς έέρρεευυννααςς,, σσυυννεεππώώςς ααννααφφέέρροοννττααιι ββαασσιικκάά σσεε πποοσσοοττιικκέέςς έέρρεευυννεεςς

ΤΤαα ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκάά δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκάά σσχχέέδδιιαα ββαασσίίζζοοννττααιι σσττηηνν ααππλλήή ττυυχχααίίαα

δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα κκααιι ππεερριιλλααμμββάάννοουυνν::

•• ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssiimmppllee rraannddoomm ssaammpplliinngg))

•• σσυυσσττηημμααττιικκήή δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssyysstteemmaattiicc ssaammpplliinngg))

•• σσττρρωωμμααττοοπποοιιηημμέέννηη δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssttrraattiiffiieedd ssaammpplliinngg))

•• δδεειιγγμμααττααλληηψψίίαα κκααττάά σσυυσσττάάδδεεςς ((cclluusstteerr ssaammpplliinngg))

•• πποολλυυ--σσττααδδιιαακκήή δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((mmuullttii--ssttaaggee ssaammpplliinngg))

ΕΕίίδδηη ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκώώνν δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκώώνν σσχχεεδδίίωωνν

11.. ΗΗ ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssiimmppllee rraannddoomm ssaammpplliinngg)) ββαασσίίζζεεττααιι σσεε μμίίαα

δδιιααδδιικκαασσίίαα ττυυχχααίίααςς εεππιιλλοογγήήςς,, ττέέττοοιιαα ώώσσττεε κκάάθθεε μμέέλλοοςς ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ νναα έέχχεειι

ττηηνν ίίδδιιαα ππιιθθααννόόττηητταα νναα ππεερριιλληηφφθθεείί σσττοο δδεείίγγμμαα..

ΣΣυυννήήθθωωςς εεππιιττυυγγχχάάννεεττααιι μμεε ττηη χχρρήήσσηη κκλληηρρωωττίίδδααςς ήή ππιιννάάκκωωνν ττυυχχααίίωωνν ααρριιθθμμώώνν..

ΗΗ δδιιααδδιικκαασσίίαα ααυυττήή,, εεκκττόόςς ττοουυ όόττιι ααπποοκκλλεείίεειι οοπποοιιααδδήήπποοττεε μμεερροολληηψψίίαα,, εεππιιττρρέέππεειι

ττηηνν εεφφααρρμμοογγήή ττηηςς θθεεωωρρίίααςς ππιιθθααννοοττήήττωωνν γγιιαα ττοονν υυπποολλοογγιισσμμόό ττοουυ

37


δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκοούύ σσφφάάλλμμααττοοςς.. ΠΠρροοϋϋπποοθθέέττεειι ππλλήήρρηη κκααττάάλλοογγοο ττωωνν μμεελλώώνν ττοουυ

ππλληηθθυυσσμμοούύ ήή ττοουυλλάάχχιισσττοονν ττοουυ δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκοούύ ππλλααιισσίίοουυ

22.. ΗΗ σσυυσσττηημμααττιικκήή δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssyysstteemmaattiicc ssaammpplliinngg)) ααπποοττεελλεείί μμιιαα

ιικκααννοοπποοιιηηττιικκήή ππρροοσσέέγγγγιισσηη ττηηςς ααππλλήήςς ττυυχχααίίααςς δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς,, όότταανν υυππάάρρχχεειι

δδιιααθθέέσσιιμμοοςς ππλλήήρρηηςς κκααττάάλλοογγοοςς ττωωνν μμεελλώώνν ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ,, μμεε ττυυχχααίίαα σσεειιρράά.. ΣΣεε

ααυυττήήνν ττηηνν ππεερρίίππττωωσσηη,, εεππιιλλέέγγεεττααιι ττυυχχααίίαα έένναα άάττοομμοο ττοουυ κκααττααλλόόγγοουυ ααππόό όόπποουυ

ααρρχχίίζζεειι ηη δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ππεερριιλλααμμββάάννοοννττααςς δδιιααδδοοχχιικκάά τταα άάττοομμαα πποουυ ααππέέχχοουυνν

κκααττάά έένναα σσττααθθεερρόό δδιιάάσσττηημμαα σσττοονν κκααττάάλλοογγοο..

33.. ΣΣττηη σσττρρωωμμααττοοπποοιιηημμέέννηη ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ssttrraattiiffiieedd rraannddoomm ssaammpplliinngg)) οο

ππλληηθθυυσσμμόόςς χχωωρρίίζζεεττααιι σσεε σσττρρώώμμαατταα πποουυ τταα μμέέλληη ττοουυςς μμοοιιρράάζζοοννττααιι έένναα κκοοιιννόό

χχααρραακκττηηρριισσττιικκόό//άά ((ππχχ.. γγυυννααίίκκεεςς//άάννττρρεεςς)) κκααιι ττοο ττεελλιικκόό δδεείίγγμμαα δδιιααμμοορρφφώώννεεττααιι

μμεε ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα πποουυ δδιιεεξξάάγγεεττααιι ααννεεξξάάρρττηητταα σσεε κκάάθθεε σσττρρώώμμαα.. ΟΟ

ααρριιθθμμόόςς ττωωνν ααττόόμμωωνν ττοουυ δδεείίγγμμααττοοςς πποουυ ππρροοέέρρχχεεττααιι ααππόό κκααθθέένναα σσττρρώώμμαα

μμπποορρεείί νναα εείίννααιι ήή νναα μμηηνν εείίννααιι ααννάάλλοογγοοςς ττοουυ ααρριιθθμμοούύ ττωωνν ααττόόμμωωνν ττοουυ

ππλληηθθυυσσμμοούύ πποουυ ππεερριιλλααμμββάάννεειι κκάάθθεε σσττρρώώμμαα,, αανν κκααιι σσυυννήήθθωωςς εείίννααιι.. ΕΕάάνν ηη

σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννηη δδιιαασσττρρωωμμάάττωωσσηη ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ εείίννααιι ττέέττοοιιαα ώώσσττεε νναα

μμεεττααββλληηττόόττηητταα ττωωνν χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν πποουυ μμεελλεεττώώννττααιι εείίννααιι μμιικκρρόόττεερρηη εεννττόόςς

ττωωνν σσττρρωωμμάάττωωνν σσεε σσύύγγκκρριισσηη μμεε ααυυττήή μμεεττααξξύύ ττωωνν σσττρρωωμμάάττωωνν,, ττόόττεε ηη

σσττρρωωμμααττοοπποοίίηησσηη ββεελλττιιώώννεειι ττηηνν ααπποοττεελλεεσσμμααττιικκόόττηητταα ττηηςς δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς..

ΕΕίίννααιι εεππίίσσηηςς χχρρήήσσιιμμηη σσεε ππεερριιππττώώσσεειιςς όόπποουυ οο ππλληηθθυυσσμμόόςς ππεερριιλλααμμββάάννεειι κκάάπποοιιαα

σσττρρώώμμαατταα μμιικκρροούύ μμεεγγέέθθοουυςς,, πποουυ εείίννααιι ππιιθθααννόόνν νναα μμηηνν εεκκππρροοσσωωππηηθθοούύνν εεάάνν

εεφφααρρμμοοσσθθεείί ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα..

44.. ΣΣττηηνν δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα κκααττάά σσυυσσττάάδδεεςς ((cclluusstteerr ssaammpplliinngg)) οο ππλληηθθυυσσμμόόςς

εείίννααιι κκααττααννεεμμηημμέέννοοςς,, μμεε φφυυσσιικκόό ττρρόόπποο,, σσεε οομμάάδδεεςς ήή ππεερριιοοχχέέςς,, πποουυ

38


οοννοομμάάζζοοννττααιι σσυυσσττάάδδεεςς.. ΜΜεε ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα εεππιιλλέέγγεεττααιι δδεείίγγμμαα

ααππόό ααυυττέέςς ττιιςς σσυυσσττάάδδεεςς κκααιι ττοο ττεελλιικκόό δδεείίγγμμαα δδιιααμμοορρφφώώννεεττααιι ααππόό όόλλαα τταα μμέέλληη

ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ πποουυ ααννήήκκοουυνν σσττιιςς εεππιιλλεεγγμμέέννεεςς σσυυσσττάάδδεεςς.. ΧΧρρήήσσιιμμοοςς ττρρόόπποοςς

όότταανν οο ππλληηθθυυσσμμόόςς εείίννααιι μμεεγγάάλλοοςς κκααιι οορργγααννωωμμέέννοοςς σσεε δδιιαασσκκοορρππιισσμμέέννεεςς

σσυυσσττάάδδεεςς,, οοππόόττεε ηη ααππλλήή ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα μμπποορρεείί νναα ππααρράάγγεειι έένναα πποολλύύ

δδιιαασσκκοορρππιισσμμέέννοο δδεείίγγμμαα.. ΕΕππίίσσηηςς εείίννααιι χχρρήήσσιιμμηη όότταανν δδεενν υυππάάρρχχεειι ππλλήήρρηηςς

κκααττάάλλοογγοοςς ττωωνν μμεελλώώνν ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ..

55.. ΠΠοολλλλέέςς φφοορρέέςς οο ππλληηθθυυσσμμόόςς εείίννααιι οομμααδδοοπποοιιηημμέέννοοςς σσεε σσυυσσττάάδδεεςς

οορργγααννωωμμέέννεεςς σσεε ππεερριισσσσόόττεερραα ττοουυ εεννόόςς ιιεερρααρρχχιικκάά εεππίίππεεδδαα ((ππχχ ττάάξξηη,, σσχχοολλεείίοο,,

ννοομμόόςς)),, οοππόόττεε ηη δδιιααδδιικκαασσίίαα ττηηςς δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς κκααττάά σσυυσσττάάδδεεςς ππεερριιλλααμμββάάννεειι

ααννττίίσσττοοιιχχαα σσττάάδδιιαα ξξεεκκιιννώώννττααςς ααππόό ττοο εεππίίππεεδδοο ττωωνν μμεεγγααλλύύττεερρωωνν σσυυσσττάάδδωωνν

μμέέχχρριι ααυυττόό ττωωνν μμιικκρρόόττεερρωωνν σσυυσσττάάδδωωνν.. ΣΣεε ααυυττήή ττηηνν ππεερρίίππττωωσσηη ααννααφφεερρόόμμαασσττεε

σσεε πποολλυυ--σσττααδδιιαακκήή δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((mmuullttiissttaaggee ssaammpplliinngg)),, πποουυ ααπποοττεελλεείί

εεππέέκκτταασσηη ττηηςς δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς κκααττάά σσυυσσττάάδδεεςς..

ΑΑκκρρίίββεειιαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς

ΓΓιιαα ππρροοααπποοφφαασσιισσμμέέννοο μμέέγγεεθθοοςς δδεείίγγμμααττοοςς,, ηη μμεεγγααλλύύττεερρηη αακκρρίίββεειιαα μμπποορρεείί

νναα εεππιιττεευυχχθθεείί μμεεττάά ααππόό ββέέλλττιισσττηη σσττρρωωμμααττοοπποοίίηησσηη ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ κκααιι

σσττρρωωμμααττοοπποοιιηημμέέννηη ττυυχχααίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα.. ΔΔεεδδοομμέέννοουυ,, όόμμωωςς,, όόττιι ηη

ααπποοττεελλεεσσμμααττιικκήή σσττρρωωμμααττοοπποοίίηησσηη δδεενν εείίννααιι σσυυννήήθθωωςς εεφφιικκττήή,, ηη ααππλλήή ττυυχχααίίαα

δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα εείίννααιι ηη μμέέθθοοδδοοςς εεππιιλλοογγήήςς γγιιαα εεξξαασσφφάάλλιισσηη ααννττιιππρροοσσωωππεευυττιικκοούύ

δδεείίγγμμααττοοςς μμεε γγννωωσσττήή αακκρρίίββεειιαα,, εεννώώ ηη δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα κκααττάά σσυυσσττάάδδεεςς έέχχεειι

μμιικκρρόόττεερρηη αακκρρίίββεειιαα..

ΜΜηη ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκάά δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκάά σσχχέέδδιιαα

39


ΤΤρρόόπποοςς εεππιιλλοογγήή υυπποοκκεειιμμέέννωωνν ββαασσιικκάά σσττηηνν πποοιιοοττιικκήή έέρρεευυνναα,, όόπποουυ οο εερρεευυννηηττήήςς

δδεενν σσττοοχχεεύύεειι σσττηη γγεεννίίκκεευυσσηη,, ααλλλλάά κκααιι σσττιιςς ππεερριιππττώώσσεειιςς πποουυ ηη ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκήή

δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα εείίννααιι εεξξααιιρρεεττιικκάά δδύύσσκκοολληη ήή ααννέέφφιικκττηη..

11.. ΕΕυυκκααιιρριιαακκήή δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ccoonnvveenniieennccee)) ήή ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα εευυκκοολλίίααςς

ΕΕυυρρύύτταατταα χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύμμεεννοοςς ααλλλλάά κκααιι οο λλιιγγόόττεερροο ιικκααννοοπποοιιηηττιικκόόςς ττρρόόπποοςς

εεππιιλλοογγήήςς δδεείίγγμμααττοοςς.. ΤΤοο δδεείίγγμμαα μμπποορρεείί νναα ππεερριιέέχχεειι ππααννττόόςς εείίδδοουυςς μμεερροολληηψψίίεεςς..

22.. ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα πποοσσοοσσττώώσσεεωωνν ((qquuoottaa))

ΗΗ σσττρρααττηηγγιικκήή εείίννααιι νναα εεκκππρροοσσωωππηηθθοούύνν σσττοο δδεείίγγμμαα οοιι δδιιάάφφοορρεεςς

εεννδδιιααφφέέρροουυσσεεςς οομμάάδδεεςς σσυυννήήθθωωςς σσττηηνν ίίδδιιαα ααννααλλοογγίίαα μμεε ττηηνν οοπποοίίαα ββρρίίσσκκοοννττααιι

σσττοονν ππλληηθθυυσσμμόό.. ΕΕννττόόςς ττηηςς κκάάθθεε οομμάάδδααςς ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ εεππιιλλέέγγεεττααιι δδεείίγγμμαα

εευυκκοολλίίααςς.. ΟΟιι δδιιάάφφοορρεεςς οομμάάδδεεςς πποολλλλέέςς φφοορρέέςς οορρίίζζοοννττααιι μμεε ββάάσσηη ππεερριισσσσόόττεερρεεςς

ττιιςς μμιιααςς,, σσηημμααννττιικκέέςς γγιιαα ττηηνν έέρρεευυνναα,, δδιιαασσττάάσσεειιςς ((ππχχ.. φφύύλλοο κκααιι εεθθννιικκόόττηητταα))

33.. ΕΕππιιλλεεγγμμέέννηη ήή ΣΣκκόόππιιμμηη δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα ((ppuurrppoossiivvee))..

ΧΧρρηησσιιμμοοπποοιιεείίττααιι σσττιιςς πποοιιοοττιικκέέςς ππρροοσσεεγγγγίίσσεειιςς κκααιι ββαασσίίζζεεττααιι σσττηηνν κκρρίίσσηη ττοουυ

εερρεευυννηηττήή γγιιαα ττοο ττιι εείίννααιι εεννδδιιααφφέέρροονν κκααιι θθαα ππρρέέππεειι νναα ππεερριιλληηφφθθεείί σσττοο δδεείίγγμμαα..

ΕΕίίννααιι δδυυννααττόόνν οο εερρεευυννηηττήήςς νναα σσττοοχχεεύύεειι εείίττεε σσττηηνν ααυυξξηημμέέννηη εεττεερροογγέέννεειιαα ττοουυ

δδεείίγγμμααττοοςς ((μμέέθθοοδδοοςς ττωωνν αακκρρααίίωωνν ππεερριιππττώώσσεεωωνν)) εείίττεε σσττοο νναα ππεερριιλλάάββεειι ττιιςς ττυυππιικκέέςς

ππεερριιππττώώσσεειιςς ωωςς ππρροοςς όόλλεεςς ττιιςς εεννδδιιααφφέέρροουυσσεεςς δδιιαασσττάάσσεειιςς

44.. ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα χχιιοοννοοσσττιιββάάδδααςς ήή δδιικκττύύοουυ ((ssnnoowwbbaalllliinngg))

ΟΟ εερρεευυννηηττήήςς ξξεεκκιιννάά μμεε έένναα ήή σσυυννήήθθωωςς μμεερριικκάά άάττοομμαα ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ σστταα

οοπποοίίαα έέχχεειι εεύύκκοολληη ππρρόόσσββαασσηη κκααιι τταα οοπποοίίαα ττοουυ ππααρρέέχχοουυνν ππρρόόσσββαασσηη σσεε άάλλλλαα

άάττοομμαα κκοοκκ.. .. ΜΜπποορρεείί νναα θθεεωωρρηηθθεείί ωωςς έέννααςς ττρρόόπποοςς σσκκόόππιιμμηηςς

δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς..ΕΕίίννααιι οο σσυυννηηθθέέσσττεερροοςς ττρρόόπποοςς σσυυλλλλοογγήήςς δδεείίγγμμααττοοςς ααππόό

ππλληηθθυυσσμμοούύςς πποουυ τταα μμέέλληη ττοουυςς εείίννααιι δδύύσσκκοολλοο νναα εεννττοοππιισσττοούύνν..

40


Σημαντικό: αναλυτική περιγραφή του τρόπου επιλογής, του σκεπτικού και των

ορισμών

RRoobbssoonn ΚΚεεφφ.. 55 :: σσεελλ.. 113300--119900

ΕΙΔΗ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

1. Επισκοπήσεις (surveys)

2. Πειραματικές (experimental)

ΜΜεελλέέττεεςς ΕΕππιισσκκόόππηησσηηςς ((SSuurrvveeyyss))

ΟΟιι εεππιισσκκοοππήήσσεειιςς ((ssuurrvveeyyss)) ππααρράάγγοουυνν πποοσσοοττιικκέέςς ππλληηρροοφφοορρίίεεςς σσχχεεττιικκάά μμεε

έένναανν υυππόό μμεελλέέττηη ππλληηθθυυσσμμόό,, μμεε ββάάσσηη ττηη σσυυλλλλοογγήή ττωωνν σσχχεεττιικκώώνν ππλληηρροοφφοορριιώώνν ααππόό

έένναα υυπποοσσύύννοολλοο ((δδεείίγγμμαα)) ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ,, μμεε σσττόόχχοο νναα ππεερριιγγρράάψψοουυνν

χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά ττωωνν μμεελλώώνν ττοουυ κκααιι νναα δδιιεερρεευυννήήσσοουυνν εεννδδεεχχόόμμεεννεεςς σσυυσσχχεεττίίσσεειιςς

μμεεττααξξύύ ααυυττώώνν ττωωνν χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν..

ΟΟιι εεππιισσκκοοππήήσσεειιςς εείίννααιι,, κκααττάά κκααννόόνναα,, έέρρεευυννεεςς μμεεγγάάλληηςς κκλλίίμμαακκααςς μμεε ττηηνν

έέννννοοιιαα όόττιι,, ααφφ εεννόόςς μμεενν δδιιεεξξάάγγοοννττααιι σσεε σσυυννήήθθωωςς μμεεγγάάλλαα ααννττιιππρροοσσωωππεευυττιικκάά

δδεείίγγμμαατταα ττοουυ υυππόό μμεελλέέττηη ππλληηθθυυσσμμοούύ,, ααφφ εεττέέρροουυ μμεεττρροούύνν πποολλλλέέςς μμεεττααββλληηττέέςς κκααιι

σσυυχχννάά μμεε πποολλλλααππλλοούύςς δδεείίκκττεεςς

ΧΧααρραακκττηηρριισσττιικκάά ττωωνν εεππιισσκκοοππήήσσεεωωνν

αα)) σσχχεεττιικκάά μμεεγγάάλλοοςς ααρριιθθμμόόςς ααππααννττώώννττωωνν,, εεππιιλλεεγγμμέέννωωνν μμεε κκάάπποοιιοουυ εείίδδοουυςς

ππιιθθααννοοθθεεωωρρηηττιικκήή δδιιααδδιικκαασσίίαα δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς

ββ)) σσυυλλλλοογγήή δδεεδδοομμέέννωωνν πποουυ ββαασσίίζζεεττααιι σσεε εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιαα μμεε κκλλεειισσττοούύ

κκυυρρίίωωςς ττύύπποουυ εερρωωττήήσσεειιςς ήή//κκααιι δδοομμηημμέέννεεςς σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς

γγ)) σσττααττιισσττιικκήή ααννάάλλυυσσηη ττωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν μμεε ττηη χχρρήήσσηη ηηλλεεκκττρροοννιικκοούύ

υυπποολλοογγιισσττήή.. ΟΟιι μμοοννάάδδεεςς ααννάάλλυυσσηηςς εείίννααιι κκααττάά κκααννόόνναα άάττοομμαα,, εεππιιλλεεγγμμέένναα μμεεττααξξύύ

ττωωνν μμεελλώώνν μμιιααςς σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννηηςς κκοοιιννόόττηηττααςς,, γγεεωωγγρρααφφιικκήήςς ππεερριιοοχχήήςς,, έέθθννοουυςς κκλλππ..,,

ααλλλλάά μμπποορροούύνν νναα χχρρηησσιιμμοοπποοιιηηθθοούύνν εεππίίσσηηςς κκοοιιννωωννιικκέέςς μμοοννάάδδεεςς,, όόππωωςς σσχχοολλεείίαα..

41


ΒΒαασσιικκάά εείίδδηη εεππιισσκκοοππήήσσεεωωνν

11.. ΔΔιιααττμμηημμααττιικκέέςς ((ccrroossss--sseeccttiioonnaall)),, σσττιιςς οοπποοίίεεςς σσυυλλλλέέγγοοννττααιι δδεεδδοομμέένναα

ααννααφφεερρόόμμεενναα σσεε έένναα χχρροοννιικκόό σσηημμεείίοο

22.. ΔΔιιααχχρροοννιικκέέςς ((lloonnggiittuuddiinnaall)),, σσττιιςς οοπποοίίεεςς τταα δδεεδδοομμέένναα σσυυλλλλέέγγοοννττααιι ::

•• εείίττεε ααππόό ττοο ίίδδιιοο δδεείίγγμμαα ααττόόμμωωνν σσεε δδύύοο ήή ππεερριισσσσόόττεερραα χχρροοννιικκάά σσηημμεείίαα

((ppaanneell ssttuuddiieess))

•• εείίττεε ααππόό ααννεεξξάάρρττηητταα δδεείίγγμμαατταα ττοουυ ίίδδιιοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ σσεε δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς

χχρροοννιικκέέςς σσττιιγγμμέέςς ((ttrreenndd ssttuuddiieess))

ΟΟιι ααππααννττήήσσεειιςς ττωωνν ααττόόμμωωνν ααπποοττεελλοούύνν μμεεττρρήήσσεειιςς σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννωωνν

μμεεττααββλληηττώώνν,, πποουυ μμπποορρεείί νναα ααφφοορροούύνν::

•• ΣΣττάάσσεειιςς ((aattttiittuuddeess))

•• ΑΑππόόψψεειιςς –– ΠΠεεπποοιιθθήήσσεειιςς ((bbeelliieeffss))

•• ΠΠρροοσσδδοοκκίίεεςς ((eexxppeeccttaattiioonnss))

•• ΓΓννώώσσεειιςς ((kknnoowwlleeddggee))

•• ΣΣυυμμππεερριιφφοορράά ((bbeehhaavviioouurr))

•• ΚΚααθθώώςς εεππίίσσηηςς κκααιι ::

•• ππλληηρροοφφοορρίίεεςς γγιιαα γγεεγγοοννόότταα ((ffaaccttuuaall ddaattaa))

•• κκοοιιννωωννιικκοο--δδηημμοογγρρααφφιικκάά χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά ττωωνν ααττόόμμωωνν ((ssoocciioo--

ddeemmooggrraapphhiicc ddaattaa))

ΣΣυυσσχχεεττιισσττιικκέέςς μμεελλέέττεεςς ((ccoorrrreellaattiioonnaall ssttuuddiieess))

ΜΜεελλέέττεεςς ττύύπποουυ εεππιισσκκόόππηησσηηςς όόπποουυ ττόόσσοο ηη εεξξααρρττηημμέέννηη όόσσοο κκααιι μμιιαα σσεειιρράά

ππιιθθααννώώνν ππρροοββλλεεππττιικκώώνν ππααρρααγγόόννττωωνν μμπποορροούύνν νναα κκααττααγγρρααφφοούύνν σσεε έένναα δδεείίγγμμαα

ττοουυ ππλληηθθυυσσμμοούύ..

42


ΜΜεε σσττααττιισσττιικκέέςς ττεεχχννιικκέέςς υυπποολλοογγιισσμμοούύ σσυυσσχχεεττίίσσεεωωνν ααννααζζηηττοούύννττααιι

σσττααττιισσττιικκάά σσηημμααννττιικκέέςς σσυυσσχχεεττίίσσεειιςς μμεεττααξξύύ ττηηςς εεξξααρρττηημμέέννηηςς κκααιι ττωωνν ααννεεξξάάρρττηηττωωνν

μμεεττααββλληηττώώνν

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς μμεελλέέττηηςς εεππιισσκκόόππηησσηηςς --ΣΣττάάδδιιαα

11.. δδιιααμμόόρρφφωωσσηη ττωωνν εερρεευυννηηττιικκώώνν εερρωωττηημμάάττωωνν -- μμεελλέέττηη ττηη σσχχεεττιικκήήςς

ββιιββλλιιοογγρρααφφίίααςς -- οορριισσμμόόςς σσττόόχχωωνν κκααιι υυπποοθθέέσσεεωωνν

22.. οορριισσμμόόςς μμοοννάάδδωωνν ααννάάλλυυσσηηςς ((σσυυννήήθθωωςς άάττοομμαα,, ααλλλλάά εεννδδέέχχεεττααιι νναα εείίννααιι

οοιικκοογγέέννεειιεεςς,, σσχχοολλεείίαα,, οορργγααννιισσμμοοίί κκλλππ..))

33.. οορριισσμμόόςς ττωωνν μμεεττααββλληηττώώνν πποουυ σσυυννδδέέοοννττααιι μμεε ττοουυςς σσττόόχχοουυςς κκααιι ττιιςς

υυπποοθθέέσσεειιςς

44.. κκαατταασσκκεευυήή εερργγααλλεείίοουυ σσυυλλλλοογγήήςς δδεεδδοομμέέννωωνν ((εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο))

55.. δδεειιγγμμααττοολληηππττιικκόό σσχχήήμμαα

66.. εεππιιλλοογγήή ττρρόόπποουυ χχοορρήήγγηησσηηςς ττοουυ εερρωωττηημμααττοολλοογγίίοουυ ((ττηηλλεεφφωωννιικκάά,,

ττααχχυυδδρροομμιικκάά,, μμέέσσωω iinntteerrnneett ήή μμεε ππρροοσσωωππιικκήή σσυυννέέννττεευυξξηη))

77.. ΧΧεειιρριισσμμόόςς θθεεμμάάττωωνν εεχχεεμμύύθθεειιααςς

ΠΠλλεεοοννεεκκττήήμμαατταα κκααιι μμεειιοοννεεκκττήήμμαατταα ττωωνν δδιιααφφόόρρωωνν ττρρόόππωωνν χχοορρήήγγηησσηηςς ττωωνν

εερρωωττηημμααττοολλοογγίίωωνν::

ΗΗ ττααχχυυδδρροομμιικκήή εεππιισσκκόόππηησσηη εείίννααιι ηη λλιιγγόόττεερροο δδααππααννηηρρήή ααλλλλάά ααππααιιττεείί

ππεερριισσσσόόττεερροο χχρρόόννοο ααππόό ττηηνν ττηηλλεεφφωωννιικκήή.. ΤΤαα ππρροοββλλήήμμαατταα μμεε ααυυττοούύ ττοουυ ττύύπποουυ ττηη

έέρρεευυνναα έέχχοουυνν νναα κκάάννοουυνν μμεε ττηηνν πποοιιόόττηητταα ττωωνν σσττοοιιχχεείίωωνν κκααιι ττοο σσυυχχννάά μμεεγγάάλλοο

πποοσσοοσσττόό ττωωνν μμηη ααππααννττώώννττωωνν.. ΤΤοο πποοσσοοσσττόό ααυυττόό μμπποορρεείί νναα κκρρααττηηθθεείί σσεε χχααμμηηλλάά

εεππίίππεεδδαα αανν οοιι σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς θθεεωωρροούύνν όόττιι ττοο θθέέμμαα ττηηςς έέρρεευυννααςς εείίννααιι σσηημμααννττιικκόό,,

αανν τταα εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιαα εείίννααιι εεύύκκοολλαα σσττηη σσυυμμππλλήήρρωωσσηη κκααιι δδεενν εείίννααιι εεκκττεεττααμμέένναα

κκααιι εεππίίσσηηςς αανν τταα ττααχχυυδδρροομμιικκάά έέξξοοδδαα ττηηςς ααππάάννττηησσηηςς εείίννααιι ππρροοππλληηρρωωμμέένναα

43


ΗΗ ττηηλλεεφφωωννιικκήή εεππιισσκκόόππηησσηη ααππααιιττεείί λλιιγγόόττεερροο χχρρόόννοο γγιιαα ττηη δδιιεεξξααγγωωγγήή ττηηςς

κκααιι έέχχεειι σσυυννήήθθωωςς μμιικκρρόόττεερροο πποοσσοοσσττόό ααττόόμμωωνν πποουυ ααρρννοούύννττααιι νναα ααππααννττήήσσοουυνν

ΗΗ εεππιισσκκόόππηησσηη μμέέσσωω iinntteerrnneett εεππίίσσηηςς εείίννααιι γγρρήήγγοορρηη ααλλλλάά έέχχεειι ππεερριιοορριισσμμοούύςς

όόσσοονν ααφφοορράά ττοονν ππλληηθθυυσσμμόό

ΗΗ χχοορρήήγγηησσηη εερρωωττηημμααττοολλοογγίίωωνν μμεε ππρροοσσωωππιικκήή σσυυννέέννττεευυξξηη εεξξαασσφφααλλίίζζεειι

κκααλλύύττεερρηη πποοιιόόττηητταα δδεεδδοομμέέννωωνν κκααιι σσυυγγχχρρόόννωωςς μμιικκρρόόττεερροο πποοσσοοσσττόό μμηη

ααππααννττώώννττωωνν εεννώώ εείίννααιι κκααττααλλλληηλλόόττεερρηη όότταανν ττοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο εείίννααιι εεκκττεεττααμμέέννοο

ήή πποολλύύππλλοοκκοο

ΥΥλλοοπποοίίηησσηη έέρρεευυννααςς εεππιισσκκόόππηησσηηςς

11.. ΈΈρρεευυνναα ΠΠεεδδίίοουυ

•• εεππιιλλοογγήή ττωωνν σσυυννεερργγααττώώνν πποουυ ππρρόόκκεειιττααιι νναα σσυυλλλλέέξξοουυνν τταα δδεεδδοομμέένναα

•• εεκκππααίίδδεευυσσηη ττωωνν σσυυννεερργγααττώώνν σστταα εερργγααλλεείίαα ττηηςς έέρρεευυννααςς

•• ππρροοκκααττααρρττιικκόόςς έέλλεεγγχχοοςς εερργγααλλεείίωωνν--δδοοκκιιμμαασσττιικκήή εεφφααρρμμοογγήή

•• εεπποοππττεείίαα σσυυννεερργγααττώώνν κκααττάά ττηη δδιιάάρρκκεειιαα ττηηςς σσυυλλλλοογγήήςς

•• μμηη ααππααννττώώννττεεςς ((nnoonnrreessppoonnddeennttss)) -- ππρροοσσππάάθθεειιεεςς εεννττοοππιισσμμοούύ κκααιι

κκααττααγγρρααφφήήςς σσττοοιιχχεείίωωνν ααννααφφοορριικκάά μμεε ααυυττοούύςς πποουυ ααρρννοούύννττααιι νναα

σσυυμμμμεεττάάσσχχοουυνν

•• ΥΥλλοοπποοίίηησσηη έέρρεευυννααςς εεππιισσκκόόππηησσηηςς

22.. ΑΑννάάλλυυσσηη ΔΔεεδδοομμέέννωωνν

•• δδηημμιιοουυρργγίίαα κκααιι έέλλεεγγχχοοςς ααρρχχεείίωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν

•• υυπποολλοογγιισσμμόόςς δδεειικκττώώνν

•• σσττααττιισσττιικκήή ππεερριιγγρρααφφήή

•• σσττααττιισσττιικκήή ααννάάλλυυσσηη ((σσυυμμππεερραασσμμααττοολλοογγίίαα))

33.. ΣΣυυγγγγρρααφφήή έέκκθθεεσσηηςς

44


ΠΠεειιρρααμμααττιικκάά κκααιι οοιιοοννεείί ππεειιρρααμμααττιικκάά σσχχέέδδιιαα

((eexxppeerriimmeennttss aanndd qquuaassii--eexxppeerriimmeennttss))

ΑΑυυττοούύ ττοουυ εείίδδοουυςς ηη έέρρεευυνναα σσττοοχχεεύύεειι σσττηηνν ααπποοκκάάλλυυψψηη ααιιττιιωωδδώώνν σσχχέέσσεεωωνν

((έέλλεεγγχχοο υυπποοθθέέσσεεωωνν σσχχεεττιικκάά μμεε ααιιττιιώώδδεειιςς σσχχέέσσεειιςς)),, μμεε ττηηνν ππααρρααττήήρρηησσηη//μμέέττρρηησσηη

κκάάττωω ααππόό εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς σσυυννθθήήκκεεςς,, ττωωνν εεππιιππττώώσσεεωωνν πποουυ μμπποορρεείί νναα έέχχεειι ηη

σσυυσσττηημμααττιικκήή μμεεττααββοολλήή μμιιααςς ήή ππεερριισσσσόόττεερρωωνν μμεεττααββλληηττώώνν σσεε μμιιαα άάλλλληη.. ΟΟιι

εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς σσυυννθθήήκκεεςς εείίννααιι ααυυττέέςς πποουυ εεξξαασσφφααλλίίζζοουυνν ττοονν έέλλεεγγχχοο όόλλωωνν ττωωνν άάλλλλωωνν

ππααρρααγγόόννττωωνν πποουυ εεννδδέέχχεεττααιι νναα εεππηηρρεεάάζζοουυνν ((σσυυγγχχυυττιικκέέςς ήή εεξξωωττεερριικκέέςς μμεεττααββλληηττέέςς))..

ΣΣττηηνν ααππλλοούύσσττεερρηη μμοορρφφήή εεξξεεττάάζζεεττααιι ηη σσχχέέσσηη ααννάάμμεεσσαα σσεε δδύύοο μμεεττααββλληηττέέςς::

ττηηνν ααννεεξξάάρρττηηττηη ((iinnddeeppeennddeenntt)) ήή ππρροοββλλεεππττκκήή ((pprreeddiiccttoorr)) ΧΧ,, ττηηνν οοπποοίίαα οο

εερρεευυννηηττήήςς χχεειιρρίίζζεεττααιι//μμεεττααββάάλλλλεειι γγιιαα νναα δδεειι αανν κκααττααγγρράάφφεεττααιι σσυυννεεππαακκόόλλοουυθθηη

μμεεττααββοολλήή σσττηηνν εεξξααρρττηημμέέννηη ((ddeeppeennddeenntt)) ήή μμεεττααββλληηττήή--ααπποοττέέλλεεσσμμαα ((oouuttccoommee)) ΥΥ..

ΠΠχχ,, αανν ηη δδιιδδαασσκκααλλίίαα μμεε χχρρήήσσηη ΤΤΠΠΕΕ ((ΧΧ== μμέέθθοοδδοοςς δδιιδδαασσκκααλλίίααςς μμεε κκααιι χχωωρρίίςς

χχρρήήσσηη ΤΤΠΠΕΕ)) εεππηηρρεεάάζζεειι ττηηνν εεππίίδδοοσσηη ((ΥΥ== εεππίίδδοοσσηη))

ΟΟιι δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ττιιμμέέςς ττηηςς ααννεεξξάάρρττηηττηηςς μμεεττααββλληηττήήςς ΧΧ ((ήή σσυυννδδυυαασσμμοούύ

ππεερριισσσσόόττεερρωωνν ααννεεξξάάρρττηηττωωνν)) οορρίίζζοουυνν ττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς

κκάάττωω ααππόό ττιιςς οοπποοίίεεςς γγίίννεεττααιι ηη μμέέττρρηησσηη ττηηςς εεξξααρρττηημμέέννηηςς.. ΣΣττηη σσυυννέέχχεειιαα οοιι

μμεεττρρήήσσεειιςς πποουυ έέγγιινναανν κκάάττωω ααππόό ττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς

σσυυγγκκρρίίννοοννττααιι σσττααττιισσττιικκάά..

ΠΠααρρααδδεείίγγμμαατταα ΠΠρροο--ππεειιρρααμμααττιικκώώνν ΣΣχχεεδδίίωωνν

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς 11::

ΜΜίίαα οομμάάδδαα μμεε μμέέττρρηησσηη ττηηςς εεππίίδδοοσσηηςς ππρριινν κκααιι μμεεττάά ττηηνν έέκκθθεεσσηη σσττηη ννέέαα

μμέέθθοοδδοο δδιιδδαασσκκααλλίίααςς ((μμεε χχρρήήσσηη ΤΤΠΠΕΕ))

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς 22::

45


ΔΔύύοο οομμάάδδεεςς ((μμίίαα πποουυ δδιιδδάάσσκκεεττααιι μμεε ττηη ννέέαα μμέέθθοοδδοο μμεε χχρρήήσσηη ΤΤΠΠΕΕ κκααιι μμίίαα

πποουυ δδιιδδάάσσκκεεττααιι χχωωρρίίςς χχρρήήσσηη ΤΤΠΠΕΕ)) σσττιιςς οοπποοίίεεςς γγίίννεεττααιι μμέέττρρηησσηη ττηηςς εεππίίδδοοσσηηςς μμεεττάά

ττηηνν έέκκθθεεσσηη σσττιιςς δδύύοο σσυυννθθήήκκεεςς

ΣΣχχέέδδιιαα πποουυ εείίννααιι ααννεεππααρρκκήή γγιιαα ττηηνν ττεεκκμμηηρρίίωωσσηη ααιιττιιώώδδοουυςς σσχχέέσσηηςς,, δδεενν

έέχχοουυνν εεππααρρκκήή εεσσωωττεερριικκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα δδιιόόττιι δδεενν έέχχοουυνν εελλεεγγχχθθεείί ((κκρρααττηηθθεείί

σσττααθθεερροοίί)) όόλλοοιι οοιι άάλλλλοοιι ππααρράάγγοοννττεεςς πποουυ θθαα μμπποορροούύσσαανν νναα εεππηηρρεεάάσσοουυνν ττηη

δδιιααφφοορράά κκααιι σσυυννεεππώώςς δδεενν μμπποορρεείί ηη εεννδδεεχχόόμμεεννηη δδιιααφφοορράά νναα ααπποοδδοοθθεείί σσττηηνν

μμεεττααββοολλήή ττηηςς ααννεεξξάάρρττηηττηηςς μμεεττααββλληηττήήςς

ΤΤαα ππρρααγγμμααττιικκάά ππεειιρρααμμααττιικκάά σσχχέέδδιιαα χχααρραακκττηηρρίίζζοοννττααιι ααππόό δδύύοο σσττοοιιχχεείίαα::

11.. ΤΤοονν χχεειιρριισσμμόό μμιιααςς ((ήή ππεερριισσσσόόττεερρωωνν)) ααννεεξξάάρρττηηττωωνν μμεεττααββλληηττώώνν,, πποουυ

ππρροοσσδδιιοορρίίζζεειι ττιιςς ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς,, ααλλλλάά κκααιι

22.. ΈΈλλεεγγχχοο ττωωνν μμεεττααββλληηττώώνν πποουυ μμπποορρεείί νναα ππααρρεεμμββααίίννοουυνν σσττηηνν

εεξξααρρττηημμέέννηη,, πποουυ εεξξαασσφφααλλίίζζεεττααιι μμεε ττυυχχααιιοοπποοίίηησσηη

ΠΠααρρααδδεείίγγμμαατταα ΠΠρρααγγμμααττιικκώώνν ΠΠεειιρρααμμααττιικκώώνν σσχχεεδδίίωωνν

ΤΤυυχχααιιοοπποοιιηημμέέννεεςς ΕΕλλεεγγχχόόμμεεννεεςς ΔΔοοκκιιμμέέςς-- ΤΤΕΕΔΔ

((RRaannddoommiizzeedd CCoonnttrroolllleedd TTrriiaallss-- RRCCDD))

ΠΠεερριιλλααμμββάάννεειι δδιιααδδιικκαασσίίαα εεξξοομμοοίίωωσσηηςς ττωωνν σσυυγγκκρριιννόόμμεεννωωνν οομμάάδδωωνν

((ττυυχχααιιοοπποοίίηησσηηςς)),, ηη οοπποοίίαα δδιιαασσφφααλλίίζζεειι ττηηνν εεξξοουυδδεεττέέρρωωσσηη ττωωνν εεππιιδδρράάσσεεωωνν άάλλλλωωνν

μμεεττααββλληηττώώνν

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς 11 (( ΈΈλλεεγγχχοοςς--μμόόννοο--μμεεττάά,, ppoosstt--tteesstt--oonnllyy))::

ΤΤαα υυπποοκκεείίμμεενναα ττηηςς μμεελλέέττηηςς ττοοπποοθθεεττοούύννττααιι μμεε ττυυχχααίίοο ττρρόόπποο ((rraannddoomm

aallllooccaattiioonn)) σσττηηνν ππεειιρρααμμααττιικκήή οομμάάδδαα ((ccaasseess)) ήή ττηηνν οομμάάδδαα εελλέέγγχχοουυ ((ccoonnttrroollss))..

ΣΣττηηνν σσυυννέέχχεειιαα τταα άάττοομμαα ττηηςς ππεειιρρααμμααττιικκήήςς οομμάάδδααςς εεκκττίίθθεεννττααιι σσττηηνν ππεειιρρααμμααττιικκήή

46


σσυυννθθήήκκηη εεννώώ τταα άάττοομμαα ττηηςς οομμάάδδααςς εελλέέγγχχοουυ όόχχιι.. ΗΗ εεξξααρρττηημμέέννηη μμεεττααββλληηττήή

κκααττααγγρράάφφεεττααιι μμεεττάά ττοο ττέέλλοοςς ττοουυ ππεειιρράάμμααττοοςς σστταα άάττοομμαα κκααιι ττωωνν δδύύοο οομμάάδδωωνν

ΟΟιι εεννδδεεχχόόμμεεννεεςς δδιιααφφοορρέέςς ττωωνν δδύύοο οομμάάδδωωνν μμεεττάά ττοονν ππεειιρρααμμααττιισσμμόό μμπποορροούύνν

νναα ααπποοδδοοθθοούύνν σσττηηνν ππααρρέέμμββαασσηη,, δδεεδδοομμέέννοουυ όόττιι ηη δδιιααδδιικκαασσίίαα ττηηςς ττυυχχααιιοοπποοίίηησσηηςς

δδιιαασσφφααλλίίζζεειι ττηηνν εεξξοουυδδεεττέέρρωωσσηη ττωωνν εεππιιδδρράάσσεεωωνν άάλλλλωωνν μμεεττααββλληηττώώνν

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς 22 (( ΈΈλλεεγγχχοοςς--ππρριινν--κκααιι--μμεεττάά,, pprree--aanndd--ppoosstt--tteesstt))::

ΤΤαα υυπποοκκεείίμμεενναα ττηηςς μμεελλέέττηηςς ττοοπποοθθεεττοούύννττααιι μμεε ττυυχχααίίοο ττρρόόπποο ((rraannddoomm

aallllooccaattiioonn)) σσττηηνν ππεειιρρααμμααττιικκήή οομμάάδδαα ((ccaasseess)) ήή ττηηνν οομμάάδδαα εελλέέγγχχοουυ ((ccoonnttrroollss))..

ΚΚααττααγγρράάφφεεττααιι ηη εεξξααρρττηημμέέννηη μμεεττααββλληηττήή σστταα άάττοομμαα κκααιι ττωωνν δδύύοο οομμάάδδωωνν ππρριινν

ττηηνν ππααρρέέμμββαασσηη.. ΣΣττηη σσυυννέέχχεειιαα τταα άάττοομμαα ττηηςς ππεειιρρααμμααττιικκήήςς οομμάάδδααςς εεκκττίίθθεεννττααιι

σσττηηνν ππεειιρρααμμααττιικκήή σσυυννθθήήκκηη εεννώώ τταα άάττοομμαα ττηηςς οομμάάδδααςς εελλέέγγχχοουυ όόχχιι.. ΗΗ εεξξααρρττηημμέέννηη

μμεεττααββλληηττήή κκααττααγγρράάφφεεττααιι μμεεττάά ττοο ττέέλλοοςς ττοουυ ππεειιρράάμμααττοοςς σστταα άάττοομμαα κκααιι ττωωνν δδύύοο

οομμάάδδωωνν

ΕΕλλέέγγχχεεττααιι ηη εεκκκκίίννηησσηη κκααιι ττωωνν δδύύοο οομμάάδδωωνν ααππόό ττοο ίίδδιιοο σσηημμεείίοο ((bbaasseelliinnee)).. ΟΟιι

εεννδδεεχχόόμμεεννεεςς δδιιααφφοορρέέςς ττωωνν δδύύοο οομμάάδδωωνν μμεεττάά ττοονν ππεειιρρααμμααττιισσμμόό μμπποορροούύνν νναα

ααπποοδδοοθθοούύνν μμεε μμεεγγααλλύύττεερρηη αασσφφάάλλεειιαα σσττηηνν ππααρρέέμμββαασσηη,, δδεεδδοομμέέννοουυ όόττιι έέχχοουυνν

εελλεεγγχχθθεείί οοιι ααρρχχιικκέέςς δδιιααφφοορρέέςς..

ΆΆλλλλοοιι ττύύπποοιι ππεειιρρααμμααττιικκώώνν σσχχεεδδιιαασσμμώώνν

ΟΟιιοοννεείί ΠΠεειιρρααμμααττιικκόό σσχχέέδδιιοο

ΣΣυυμμββιιββαασσττιικκόό σσχχέέδδιιοο,, ππρροοκκεειιμμέέννοουυ ππεερρίί εεκκππααιιδδεευυττιικκήήςς έέρρεευυννααςς όόπποουυ ηη

ττυυχχααίίαα ττοοπποοθθέέττηησσηη ττωωνν ααττόόμμωωνν σσττιιςς δδύύοο οομμάάδδεεςς εείίννααιι σσυυχχννάά ααδδύύννααττηη

ΔΔύύοο οομμάάδδεεςς κκααττάά ττοο δδυυννααττόόνν ιισσοοδδύύννααμμεεςς ωωςς ππρροοςς όόλλεεςς ττιιςς μμεεττααββλληηττέέςς πποουυ

θθαα μμπποορροούύσσαανν νναα εεππηηρρεεάάσσοουυνν ττιιςς μμεεττρρήήσσεειιςς ττηηςς εεξξααρρττηημμέέννηηςς..

ΤΤοο οοιιοοννεείί ππεείίρρααμμαα έέχχεειι εεσσωωττεερριικκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα σσττοο ββααθθμμόό πποουυ εείίννααιι δδυυννααττήή

ηη ττεεκκμμηηρρίίωωσσηη ττηηςς ιισσοοδδυυννααμμίίααςς ττωωνν οομμάάδδωωνν

ΠΠααρρααγγοοννττιικκάά ΠΠεειιρρααμμααττιικκάά ΣΣχχέέδδιιαα

47


ΟΟιι ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς μμπποορροούύνν νναα οορριισσττοούύνν όόχχιι μμόόννοο μμεε χχεειιρριισσμμόό ττωωνν

εεππιιππέέδδωωνν μμιιααςς ααννεεξξάάρρττηηττηηςς μμεεττααββλληηττήήςς ααλλλλάά μμεε ττοουυςς σσυυννδδυυαασσμμοούύςς ττωωνν

εεππιιππέέδδωωνν δδύύοο ήή ππεερριισσσσόόττεερρωωνν ππρροοββλλεεππττιικκώώνν ππααρρααγγόόννττωωνν

ΤΤαα ππααρρααγγοοννττιικκάά ππεειιρρααμμααττιικκάά σσχχέέδδιιαα εεππιιττρρέέπποουυνν ττοονν ππρροοσσδδιιοορριισσμμόό ττηηςς

εεππίίδδρραασσηηςς κκάάθθεε εεννόόςς ααππόό ττοουυςς ππρροοββλλεεππττιικκοούύςς ππααρράάγγοοννττεεςς ((κκύύρριιεεςς εεππιιδδρράάσσεειιςς--

mmaaiinn eeffffeeccttss)) κκααθθώώςς κκααιι ττηηνν ππιιθθααννήή ααλλλληηλλεεππίίδδρραασσηη ((iinntteerraaccttiioonn)) ττωωνν

ππααρρααγγόόννττωωνν

ΟΟ ααρριιθθμμόόςς ττωωνν ππεειιρρααμμααττιικκώώνν σσυυννθθηηκκώώνν εείίννααιι ττοο γγιιννόόμμεεννοο ττοουυ ααρριιθθμμοούύ ττωωνν

εεππιιππέέδδωωνν κκάάθθεε μμεεμμοοννωωμμέέννοουυ ππααρράάγγοονντταα

ΤΤαα άάττοομμαα ττηηςς μμεελλέέττηηςς ττοοπποοθθεεττοούύννττααιι μμεεττάά ααππόό ττυυχχααιιοοπποοίίηησσηη ((rraannddoomm

aallllooccaattiioonn)) σσττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς οομμάάδδεεςς πποουυ θθαα εεκκττεεθθοούύνν σσττιιςς ααννττίίσσττοοιιχχεεςς

ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς ΕΕππααννεειιλληημμμμέέννωωνν ΜΜεεττρρήήσσεεωωνν

ΤΤαα άάττοομμαα μμιιααςς οομμάάδδααςς εεκκττίίθθεεννττααιι δδιιααδδοοχχιικκάά σσττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς ππεειιρρααμμααττιικκέέςς

σσυυννθθήήκκεεςς κκααιι γγίίννοοννττααιι εεππααννεειιλληημμμμέέννεεςς μμεεττρρήήσσεειιςς ττηηςς εεξξααρρττηημμέέννηηςς μμεεττααββλληηττήήςς

μμεεττάά ααππόό ττηηνν έέκκθθεεσσηη σσεε κκάάθθεε μμίίαα ααππόό ττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς

ΠΠεειιρρααμμααττιικκάά σσχχέέδδιιαα εεννόόςς ααττόόμμοουυ ((ssiinnggllee ssuubbjjeecctt ddeessiiggnn))

ΔΔιιααχχρροοννιικκήή κκααττααγγρρααφφήή ττηηςς εεξξααρρττηημμέέννηηςς μμεεττααββλληηττήήςς μμεε εεππααννεειιλληημμμμέέννεεςς

μμεεττρρήήσσεειιςς σσεε έένναα μμόόννοο άάττοομμοο ππρριινν κκααιι μμεεττάά ααππόό δδιιααδδοοχχιικκέέςς φφάάσσεειιςς όόπποουυ

εεννααλλλλάάσσσσοοννττααιι ηη έέκκθθεεσσηη κκααιι μμηη έέκκθθεεσσηη σσττιιςς ππεειιρρααμμααττιικκέέςς σσυυννθθήήκκεεςς

ΦΦάάσσηη ΑΑ== χχωωρρίίςς ππααρρέέμμββαασσηη

ΦΦάάσσηη ΒΒ== έέκκθθεεσσηη σσττηηνν ππεειιρρααμμααττιικκήή σσυυννθθήήκκηη

ΤΤύύπποοιι σσχχεεδδιιαασσμμοούύ::

ΑΑ//ΒΒ ,, ΑΑ//ΒΒ//ΑΑ,, ΑΑ//ΒΒ//ΑΑ//ΒΒ

48


ΕΕγγκκυυρρόόττηητταα ττωωνν ππεειιρρααμμααττιικκώώνν σσχχεεδδίίωωνν

ΕΕσσωωττεερριικκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα==οο ββααθθμμόόςς κκααττάά ττοονν οοπποοίίοο μμιιαα δδιιααφφοορράά σσττηηνν

εεξξααρρττηημμέέννηη μμεεττααββλληηττήή μμπποορρεείί νναα ααπποοδδοοθθεείί σσττοονν ππεειιρρααμμααττιικκόό χχεειιρριισσμμόό

ΕΕξξωωττεερριικκήή εεγγκκυυρρόόττηητταα==οο ββααθθμμόόςς κκααττάά ττοονν οοπποοίίοο τταα ααπποοττεελλέέσσμμαατταα

μμπποορροούύνν νναα γγεεννιικκεευυθθοούύνν

ΑΑννααδδρροομμιικκέέςς έέρρεευυννεεςς ((εεκκ ττωωνν υυσσττέέρρωωνν)) ==ππεειιρρααμμααττιισσμμόόςς κκααττ’’ ααννττιισσττρροοφφήή

ΣΣχχέέσσεειιςς ααιιττίίοουυ--ααιιττιιααττοούύ πποουυ δδιιεερρεευυννώώννττααιι ππααρρααττηηρρώώννττααςς οομμάάδδεεςς πποουυ

δδιιααφφέέρροουυνν ωωςς ππρροοςς ττηηνν εεξξααρρττηημμέέννηη ((ααιιττιιααττόό)) κκααιι ααννααζζηηττώώννττααςς αανν κκάάπποοιιοοιι

εεύύλλοογγοοιι ααιιττιιώώδδεειιςς ππααρράάγγοοννττεεςς μμπποορροούύνν νναα σσυυσσχχεεττιισσττοούύνν μμεε ττηη δδιιααφφοορράά ααυυττήή

((ccaassee--ccoonnttrroollss))

ΓΓεεφφυυρρώώννοουυνν ττοο μμεεθθοοδδοολλοογγιικκόό χχάάσσμμαα ααννάάμμεεσσαα σσττιιςς ππεερριιγγρρααφφιικκέέςς κκααιι ττιιςς

ππεειιρρααμμααττιικκέέςς μμεελλέέττεεςς

ΣΣττηηνν ππρρααγγμμααττιικκόόττηητταα μμεε ααυυττέέςς ττιιςς έέρρεευυννεεςς ππρροοσσδδιιοορρίίζζοοννττααιι ππιιθθααννοοίί

ααιιττιιοολλοογγιικκοοίί ππααρράάγγοοννττεεςς ααλλλλάά δδεενν μμπποορρεείί νναα ττεεκκμμηηρριιωωθθεείί ηη κκααθθααυυττόό ααιιττιιώώδδηηςς

σσχχέέσσηη

ΕΕΙΙΔΔΗΗ ΠΠΟΟΙΙΟΟΤΤΙΙΚΚΩΩΝΝ ΕΕΡΡΕΕΥΥΝΝΩΩΝΝ

((εευυέέλλιικκτταα σσχχέέδδιιαα -- ΚΚεεφφ.. 66 ,, σσεελλ 119933--222299 ))

ΦΦααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή έέρρεευυνναα

ΕΕθθννοογγρρααφφιικκήή έέρρεευυνναα

ΈΈρρεευυνναα θθεεμμεελλιιωωμμέέννηηςς ΘΘεεωωρρίίααςς

ΚΚααιι εεππίίσσηηςς

49


ΜΜεελλέέττηη ππεερρίίππττωωσσηηςς ((--εεωωνν)) ((σσεελλ..221100--222200))

ΈΈρρεευυνναα ΔΔρράάσσηη ((σσεελλ..225555--226600))

ΦΦααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή έέρρεευυνναα

ΒΒαασσίίζζεεττααιι σσττιιςς φφιιλλοοσσοοφφιικκέέςς ααρρχχέέςς ττηηςς φφααιιννοομμεεννοολλοογγίίααςς κκααιι έέχχεειι ττιιςς ρρίίζζεεςς ττηηςς σσττηη

φφιιλλοοσσοοφφίίαα ττοουυ EEddmmuunndd HHuusssseerrll ((11885599--11993388))..

ΗΗ φφααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή θθέέσσηη θθεεωωρρεείί όόττιι ηη ππρρααγγμμααττιικκόόττηητταα εείίννααιι υυπποοκκεειιμμεεννιικκήή κκααιι

σσυυννεεππώώςς ηη ααπποοττύύππωωσσήή ττηηςς ππρροοϋϋπποοθθέέττεειι ττηηνν κκααττααννόόηησσηη ττωωνν φφααιιννοομμέέννωωνν μμέέσσαα

ααππόό ττηη δδιιααφφοορρεεττιικκήή σσκκοοππιιάά ττοουυ κκάάθθεε ααττόόμμοουυ..

ΕΕσσττιιάάζζεειι σσττηηνν υυπποοκκεειιμμεεννιικκήή εεμμππεειιρρίίαα ττωωνν ααττόόμμωωνν πποουυ μμεελλεεττώώννττααιι,, γγιιαα νναα

κκααττααννοοήήσσεειι κκααιι νναα ππεερριιγγρράάψψεειι έένναα φφααιιννόόμμεεννοο,, όόππωωςς ππχχ.. ττηηνν εεμμππεειιρρίίαα ττοουυ

ππααιιδδιιοούύ μμεε κκιιννηηττιικκέέςς δδυυσσκκοολλίίεεςς σσεε μμιιαα ττάάξξηη γγεεννιικκοούύ σσχχοολλεείίοουυ..

ΗΗ κκααττααννόόηησσηη ααυυττήή ππεερριιλλααμμββάάννεειι εεππίίσσηηςς ττηηνν οοππττιικκήή ττοουυ ίίδδιιοουυ ττοουυ εερρεευυννηηττήή κκααιι

σσυυννεεππώώςς ηη φφααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή έέρρεευυνναα υυιιοοθθεεττεείί ττηη σσχχεεττιικκιισσττιικκήή θθέέσσηη σσττηηνν

ππααρρααγγωωγγήή ττηηςς γγννώώσσηηςς..

ΤΤοο υυλλιικκόό σσυυλλλλέέγγεεττααιι μμεε ηημμιιδδοομμηημμέέννεεςς ήή σσεε ββάάθθοοςς σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς,, εεσσττιιάάζζοοννττααςς σσττηηνν

ααπποοκκάάλλυυψψηη ααυυττοούύ πποουυ ββρρίίσσκκεεττααιι σσττοο μμυυααλλόό ττωωνν σσυυμμμμεεττεεχχόόννττωωνν

ΗΗ σσυυλλλλοογγήή υυλλιικκοούύ μμπποορρεείί νναα σσυυμμππλληηρρώώννεεττααιι μμεε ηημμεερροολλόόγγιιαα ήή ββιιοογγρρααφφίίεεςς

ΟΟιι σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς εεππιιλλέέγγοοννττααιι μμεε σσκκόόππιιμμηη δδεειιγγμμααττοολληηψψίίαα

ΠΠααρράά ττοο γγεεγγοοννόόςς όόττιι ηη φφααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή έέρρεευυνναα εεσσττιιάάζζεειι σσττηηνν κκααττααγγρρααφφήή ττωωνν

μμοοννααδδιικκώώνν χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν ττηηςς εεμμππεειιρρίίααςς κκάάθθεε ααττόόμμοουυ ααππόό έένναα φφααιιννόόμμεεννοο,,

εεππιιχχεειιρρεείί νναα κκααττααννοοήήσσεειι ττηηνν οουυσσίίαα ττοουυ φφααιιννοομμέέννοουυ.. ΗΗ οουυσσίίαα ((eesssseennccee)) εείίννααιι ηη

κκοοιιννήή δδοομμήή ττηηςς εεμμππεειιρρίίααςς,, ττοο μμέέρροοςς ττηηςς πποουυ μμοοιιρράάζζοοννττααιι όόλλοοιι οοιι

σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς..

ΚΚααττάά ττηη δδιιάάρρκκεειιαα ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς οο εερρεευυννηηττήήςς ππρροοσσππααθθεείί νναα φφττάάσσεειι σσεε ααυυττόόνν

ττοονν ππυυρρήήνναα ττοουυ φφααιιννοομμέέννοουυ μμέέσσαα ααππόό ττηηνν ααννάάκκλληησσηη σσττηη μμννήήμμηη ττωωνν

50


σσυυμμμμεεττεεχχόόννττωωνν σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννωωνν εεμμππεειιρριιώώνν πποουυ ππεερριιγγρράάφφοοννττααιι μμεε

λλεεππττοομμέέρρεειιεεςς..

ΓΓιιαα ττηηνν ααννάάλλυυσσηη,, ΟΟ εερρεευυννηηττήήςς δδιιααττρρέέχχεειι ττοο μμεεττααγγρρααμμμμέέννοο υυλλιικκόό ααρρκκεεττέέςς φφοορρέέςς

κκρρααττώώννττααςς σσηημμεειιώώσσεειιςς πποουυ ππεερριιγγρράάφφοουυνν ααννααδδυυόόμμεενναα κκοοιιννάά θθέέμμαατταα κκααθθώώςς κκααιι

ττιιςς δδιικκέέςς ττοουυ σσκκέέψψεειιςς γγιιαα ππιιθθααννέέςς εερρμμηηννεείίεεςς

ΣΣττοο δδεεύύττεερροο σσττάάδδιιοο γγίίννεεττααιι οο ππρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς ττωωνν θθεεμμάάττωωνν μμεε ααννααζζήήττηησσηη ττωωνν

σσηημμααννττιικκώώνν δδηηλλώώσσεεωωνν.. ΣΣυυχχννάά εερρμμηηννεεύύοοννττααιι οοιι σσηημμαασσίίεεςς κκααιι γγίίννεεττααιι έέννααςς

κκααττάάλλοογγοοςς μμεε ααυυττέέςς,, οο οοπποοίίοοςς μμπποορρεείί κκααιι νναα εελλεεγγχχθθεείί γγιιαα ττηηνν εερρμμηηννεευυττιικκήή ττοουυ

οορρθθόόττηητταα μμεε ττοουυςς σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς.. ΣΣττηη σσυυννέέχχεειιαα τταα θθέέμμαατταα αανναακκααττααττάάσσσσοοννττααιι

κκααιι οορργγααννώώννοοννττααιι σσεε κκααττηηγγοορρίίεεςς κκααιι υυπποοκκααττηηγγοορρίίεεςς ,, ππάάνντταα μμεε ααννααφφοορράά σσττοο

ππρρωωττοογγεεννέέςς υυλλιικκόό.. ΟΟιι κκααττηηγγοορρίίεεςς κκααιι υυπποοκκααττηηγγοορρίίεεςς ππεερριιγγρράάφφοοννττααιι

χχρρηησσιιμμοοπποοιιώώννττααςς ααπποοσσππάάσσμμαατταα ττοουυ λλόόγγοουυ ττωωνν σσυυμμμμεεττεεχχόόννττωωνν..

ΗΗ ττεελλιικκήή έέκκθθεεσσηη σσυυννττάάσσσσεεττααιι σσεε ααφφηηγγηημμααττιικκόό λλόόγγοο,, ππεερριιλλααμμββάάννεειι ππλλοούύσσιιεεςς

ππεερριιγγρρααφφέέςς ττηηςς ββαασσιικκήήςς δδοομμήήςς ττηηςς εεμμππεειιρρίίααςς κκααιι σσυυζζήήττηησσηη ττωωνν εευυρρηημμάάττωωνν

ππεερριιλλααμμββάάννεειι ππεερριιγγρρααφφήή ττωωνν χχααρραακκττηηρριισσττιικκώώνν ττωωνν σσυυμμμμεεττεεχχόόννττωωνν κκααιι ττωωνν

μμεεθθόόδδωωνν κκααιι δδιιααδδιικκαασσιιώώνν σσυυλλλλοογγήήςς ττοουυ υυλλιικκοούύ..

HH ΦΦααιιννοομμεεννοολλοογγιικκήή έέρρεευυνναα έέχχεειι χχρρηησσιιμμοοπποοιιηηθθεείί γγιιαα νναα ππεερριιγγρράάψψεειι φφααιιννόόμμεενναα

όόππωωςς

οο θθάάννααττοοςς ααγγααππηημμέέννοουυ ππρροοσσώώπποουυ

οο ρρόόλλοοςς ττοουυ δδαασσκκάάλλοουυ

ηη εεμμππεειιρρίίαα ττοουυ νναα ααννήήκκεειι κκααννεείίςς σσεε μμεειιοοννόόττηητταα ((ππχχ.. νναα εείίννααιι χχααρριισσμμααττιικκόό ππααιιδδίί

σσττηηνν εεππααρρχχίίαα))

ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα εεννδδιιααφφέέρροουυσσαα κκααιι χχρρήήσσιιμμηη μμέέθθοοδδοο γγιιαα σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο εείίδδοοςς

εερρωωττηημμάάττωωνν,, ααλλλλάά εείίννααιι ιιδδιιααίίττεερραα ααππααιιττηηττιικκήή κκααιι δδύύσσκκοολληη γγιιαα ττοονν ααρρχχάάρριιοο

εερρεευυννηηττήή πποουυ δδεενν έέχχεειι εεννττρρυυφφήήσσεειι εεππααρρκκώώςς σσττοο φφιιλλοοσσοοφφιικκόό ττηηςς υυππόόββααθθρροο..

51


ΕΕθθννοογγρρααφφιικκήή έέρρεευυνναα

ΠΠρροοέέρρχχεεττααιι ααππόό ττηηνν ΚΚοοιιννωωννιιοολλοογγίίαα ((ΚΚοοιιννωωννιικκήή ΑΑννθθρρωωπποολλοογγίίαα)) κκααιι

εεμμφφααννίίσσττηηκκεε σσττιιςς ααρρχχέέςς ττοουυ 2200ουου ααιιώώνναα γγιιαα ττηη μμεελλέέττηη ττηηςς κκοουυλλττοούύρρααςς μμιιααςς

κκοοιιννωωννιικκήήςς οομμάάδδααςς.. ΣΣττηηνν εεκκππααίίδδεευυσσηη εεμμφφααννίίσσττηηκκεε πποολλύύ ααρργγόόττεερραα γγιιαα ττηη

μμεελλέέττηη ττηηςς κκοουυλλττοούύρρααςς μμιικκρρώώνν οομμάάδδωωνν ((σσχχοολλεείίοο,,ττάάξξηη)) σσεε σσχχέέσσηη μμεε

εεκκππααιιδδεευυττιικκάά θθέέμμαατταα

ΠΠχχ.. ΟΟιι ννόόρρμμεεςς σσυυννεερργγαασσίίααςς σσεε έένναα πποολλυυ--εεθθννοοττιικκόό

ΣΣχχοολλεείίοο ήή ηη δδιιααπποολλιιττιισσμμιικκήή εεππιικκοοιιννωωννίίαα γγοοννέέωωνν ααλλλλοοδδααππώώνν ππααιιδδιιώώνν σσττηηνν

εειιδδιικκήή ααγγωωγγήή

ΗΗ ΕΕθθννοογγρρααφφιικκήή έέρρεευυνναα δδιιεεξξάάγγεεττααιι κκυυρρίίωωςς μμεε ΣΣυυμμμμεεττοοχχιικκήή ΠΠααρρααττήήρρηησσηη κκααιι ττοο

υυλλιικκόό σσυυννήήθθωωςς σσυυμμππλληηρρώώννεεττααιι μμεε σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς κκααιι σσυυλλλλοογγήή άάλλλλωωνν ττεεκκμμηηρρίίωωνν

((έέγγγγρρααφφαα,, φφωωττοογγρρααφφίίεεςς,, κκλλππ..))

ΣΣττηηρρίίζζεεττααιι σσεε εεκκττεεττααμμέέννηη,, χχρροοννιικκάά,, εερργγαασσίίαα ππεεδδίίοουυ ((ffiieellddwwoorrkk)) σσυυννήήθθωωςς μμεε ττοονν

εερρεευυννηηττήή ωωςς μμέέλλοοςς ττηηςς οομμάάδδααςς ααλλλλάά άάλλλλεεςς φφοορρέέςς κκααιι μμεε δδιιααφφοορρεεττιικκοούύςς ρρόόλλοουυςς

ττοουυ εερρεευυννηηττήή

ΗΗ σσυυμμμμεεττοοχχήή σσττηηνν κκοοιιννόόττηητταα κκααιι ηη ααννάάππττυυξξηη εεννσσυυννααίίσσθθηησσηηςς ((eemmppaatthhyy))

εεππιιττρρέέππεειι ττοονν έέλλεεγγχχοο ττωωνν ππρροοκκααττααλλήήψψεεωωνν ττοουυ εερρεευυννηηττήή κκααιι ττηηνν κκααττααννόόηησσηη

ττωωνν φφααιιννοομμέέννωωνν μμέέσσαα ααππόό ττηηνν οοππττιικκήή ττωωνν μμεελλώώνν ττηηςς οομμάάδδααςς.. ΕΕίίννααιι

σσηημμααννττιικκόό οο εερρεευυννηηττήήςς νναα ααννααππττύύξξεειι ττόόσσοο ττηηνν οοππττιικκήή ττοουυ μμέέλλοουυςς όόσσοο κκααιι νναα

δδιιααττηηρρεείί σσυυγγχχρρόόννωωςς ττηηνν οοππττιικκήή ττοουυ εεξξωωττεερριικκοούύ ππααρρααττηηρρηηττήή ((EEmmiicc κκααιι EEttiicc

ppeerrssppeeccttiivvee))..

ΚΚεεννττρριικκόό ρρόόλλοο σσττηη σσυυννεεχχήή δδιιααππλλοοκκήή ααυυττώώνν ττωωνν δδύύοο οοππττιικκώώνν έέχχοουυνν οοιι

σσηημμεειιώώσσεειιςς μμεε ττιιςς σσκκέέψψεειιςς ττοουυ ((αανναασσττοοχχαασσττιικκέέςς-- rreefflleeccttiivvee)),, πποουυ ππρρέέππεειι νναα

ττηηρροούύννττααιι λλεεππττοομμεερρώώςς σσεε όόλληη ττηη δδιιάάρρκκεειιαα ττηηςς έέρρεευυννααςς..

52


ΗΗ σσυυλλλλοογγήή υυλλιικκοούύ κκααιι ηη ααννάάλλυυσσηη γγίίννεεττααιι ππααρράάλλλληηλλαα ήή σσεε εεννααλλλλαασσσσόόμμεεννεεςς

φφάάσσεειιςς κκααιι τταα εερρεευυννηηττιικκάά εερρωωττήήμμαατταα δδιιααφφοορροοπποοιιοούύννττααιι ππρροοσσααρρμμοοζζόόμμεενναα

σσττηηνν ππρρααγγμμααττιικκόόττηητταα πποουυ ααννααδδύύεεττααιι κκααττάά ττηηνν εεξξέέλλιιξξηη ττηηςς έέρρεευυννααςς..

ΈΈρρεευυνναα ΘΘεεμμεελλιιωωμμέέννηηςς ΘΘεεωωρρίίααςς ((GGrroouunnddeedd TThheeoorryy))

ΧΧρρηησσιιμμοοπποοιιεείίττααιι ππρροοκκεειιμμέέννοουυ νναα εερρεευυννηηθθεείί μμιιαα δδιιααδδιικκαασσίίαα κκααιι νναα ππααρρααχχθθεείί μμιιαα

θθεεωωρρίίαα πποουυ νναα ττηηνν εεξξηηγγεείί.. ΑΑννααππττύύχχθθηηκκεε ααππόό ττοουυςς BB.. GGllaasseerr κκααιι AA.. SSttrraauussss ττηη

δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ 6600..

ΚΚεεννττρριικκέέςς έέννννοοιιεεςς ::

ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίαα γγιιαα ΘΘεεωωρρίίαα ((TThheeoorreettiiccaall SSaammpplliinngg))

ΚΚωωδδιικκοοπποοίίηησσηη μμεε ββάάσσηη ττηη μμέέθθοοδδοο ττηηςς δδιιααρρκκοούύςς σσύύγγκκρριισσηηςς ((ccoonnssttaanntt

ccoommppaarraattiivvee mmeetthhoodd))

ΚΚοορρεεσσμμόόςς ((ssaattuurraattiioonn))

ΠΠυυρρήήννααςς ((ccoorree ccaatteeggoorryy))

ΤΤρρεειιςς φφάάσσεειιςς κκωωδδιικκοοπποοίίηησσηηςς:: ααννοοιικκττήή,, ααξξοοννιικκήή κκααιι εεππιιλλεεκκττιικκήή

ΗΗ σσυυλλλλοογγήή υυλλιικκοούύ κκααιι ηη ααννάάλλυυσσηη γγίίννεεττααιι ππααρράάλλλληηλλαα ήή σσεε εεννααλλλλαασσσσόόμμεεννεεςς

φφάάσσεειιςς κκααιι τταα εερρεευυννηηττιικκάά εερρωωττήήμμαατταα δδιιααφφοορροοπποοιιοούύννττααιι ππρροοσσααρρμμοοζζόόμμεενναα

σσττηηνν ππρρααγγμμααττιικκόόττηητταα πποουυ ααννααδδύύεεττααιι

ΜΜεελλέέττηη ΠΠεερρίίππττωωσσηηςς ((CCaassee SSttuuddyy))

ΣΣεε ββάάθθοοςς δδιιεερρεεύύννηησσηη μμιιααςς οολλόόττηηττααςς,, μμεε σσααφφήή κκααιι οορριιοοθθεεττηημμέέννηη ττααυυττόόττηητταα

((««ππεερρίίππττωωσσηη»»)),, όόπποουυ εεξξεεττάάζζεεττααιι λλεεππττοομμεερρώώςς ττοο ((εεσσωωττεερριικκόό κκααιι εεξξωωττεερριικκόό))

ππλλααίίσσιιοο λλεειιττοουυρργγίίααςς ττοουυ σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοουυ σσυυσσττήήμμααττοοςς.. ΤΤοο ζζηηττοούύμμεεννοο εείίννααιι μμιιαα

53


οολλιισσττιικκήή ππεερριιγγρρααφφήή μμεε σσττόόχχοο ττηηνν όόσσοο ττοο δδυυννααττόό ππλληηρρέέσσττεερρηη κκααττααννόόηησσηη εεννόόςς

ααττόόμμοουυ,, μμιιααςς οομμάάδδααςς,, εεννόόςς οορργγααννιισσμμοούύ,, μμιιααςς κκααττάάσστταασσηηςς,, μμιιααςς

δδρραασσττηηρριιόόττηηττααςς ήή δδιιααδδιικκαασσίίααςς..

ΓΓννωωσσττήή σσττρρααττηηγγιικκήή σστταα ππλλααίίσσιιαα ττηηςς ΙΙααττρριικκήήςς κκααιι ΝΝοομμιικκήήςς εεππιισσττήήμμηηςς ααλλλλάά εείίννααιι

σσυυννήήθθηηςς κκααιι σσεε πποολλλλάά ππεεδδίίαα ττωωνν κκοοιιννωωννιικκώώνν εεππιισσττηημμώώνν

ΔΔιιαακκρρίίννοοννττααιι σσεε ττρρεειιςς ττύύπποουυςς

ΑΑυυττέέςς όόπποουυ ττοο εεππίίκκεεννττρροο εείίννααιι ηη κκααττααννόόηησσηη μμιιααςς μμεεμμοοννωωμμέέννηηςς ««ππεερρίίππττωωσσηηςς»»

((ππχχ.. ΈΈννααςς μμααθθηηττήήςς ήή έένναα ππρρόόγγρρααμμμμαα)) πποουυ ππααρροουυσσιιάάζζεειι ιιδδιιααίίττεερροο εεννδδιιααφφέέρροονν

((iinnttrriinnssiicc))

ΑΑυυττέέςς όόπποουυ ττοο εεννδδιιααφφέέρροονν εεσσττιιάάζζεειι σσεε έένναα θθέέμμαα κκααιι ηη ««ππεερρίίππττωωσσηη»»

χχρρηησσιιμμοοπποοιιεείίττααιι ωωςς εεννδδεειικκττιικκήή ττοουυ θθέέμμααττοοςς ((iinnssttrruummeennttaall))

ΑΑυυττέέςς όόπποουυ πποολλλλααππλλέέςς ππεερριιππττώώσσεειιςς χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύννττααιι γγιιαα νναα ρρίίξξοουυνν φφωωςς σσττιιςς

δδιιάάφφοορρεεςς όόψψεειιςς εεννόόςς θθέέμμααττοοςς ((ccoolllleeccttiivvee))

ΗΗ οολλιισσττιικκήή ππεερριιγγρρααφφήή κκααιι σσεε ββάάθθοοςς κκααττααννόόηησσηη ααππααιιττεείί σσυυλλλλοογγήή δδεεδδοομμέέννωωνν

δδιιααφφόόρρωωνν μμοορρφφώώνν ((σσυυννήήθθωωςς πποοιιοοττιικκώώνν :: ππααρρααττηηρρήήσσεειιςς,, σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς,, οοππττιικκοο--

αακκοουυσσττιικκόό υυλλιικκόό,, ηημμεερροολλόόγγιιαα,, έέγγγγρρααφφαα))

ΗΗ ααννάάλλυυσσηη σσυυννίίσσττααττααιι σσττηη λλεεππττοομμεερρήή εεννττόόςς ππλλααιισσίίοουυ ππεερριιγγρρααφφήή ττηηςς

ππεερρίίππττωωσσηηςς((--εεωωνν)) κκααιι ττωωνν θθεεμμάάττωωνν πποουυ αανναακκύύππττοουυνν.. ΑΑνν εεξξεεττάάζζοοννττααιι

ππεερριισσσσόόττεερρεεςς ττηηςς μμιιααςς ππεερριιππττώώσσεειιςς ααππααιιττεείίττααιι οο εεννττοοππιισσμμόόςς ττωωνν κκοοιιννώώνν

θθεεμμάάττωωνν

ΈΈρρεευυνναα--ΔΔρράάσσηη ((AAccttiioonn RReesseeaarrcchh))

54


ΕΕφφααρρμμοοσσμμέέννηη έέρρεευυνναα πποουυ εεσσττιιάάζζεειι σσττηηνν εεππίίλλυυσσηη ππρροοββλληημμάάττωωνν πποουυ

ααννττιιμμεεττωωππίίζζοουυνν σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοοιι εεππααγγγγεελλμμααττίίεεςς σσττηηνν εερργγαασσίίαα ττοουυςς,, μμέέσσωω

δδρράάσσηηςς,, ττηηνν οοπποοίίαα ααννααλλααμμββάάννοουυνν οοιι ίίδδιιοοιι

ΞΞεεκκίίννηησσεε ααππόό ττοονν κκοοιιννωωννιικκόό ψψυυχχοολλόόγγοο KKuurrtt LLeewwiinn ττηη δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ ’’3300,, ωωςς

σσυυννεερργγααττιικκήή ααννττιιμμεεττώώππιισσηη ππρραακκττιικκώώνν ππρροοββλληημμάάττωωνν πποουυ ααννττιιμμεεττώώππιιζζαανν οοιι

κκοοιιννωωννίίεεςς κκααιι χχααρραακκττηηρρίίζζεεττααιι ααπποο δδιιααδδοοχχιικκοούύςς κκύύκκλλοουυςς σσχχεεδδιιαασσμμοούύ--δδρράάσσηηςς--

ππααρρααττήήρρηησσηηςς//αανναασσττοοχχαασσμμοούύ .. ΑΑρργγόόττεερραα,, σστταα ττέέλληη ττηηςς δδεεκκααεεττίίααςς ττοουυ ’’5500,, οοιι

ββαασσιικκέέςς ιιδδέέεεςς ((ααννττιιμμεεττώώππιισσηη ππρροοββλληημμάάττωωνν,, δδιιααδδοοχχιικκοοίί κκύύκκλλοοιι,, σσυυννεερργγααττιικκήή

έέρρεευυνναα)) μμεεττααφφέέρρθθηηκκαανν ααππόό ττοο ππεεδδίίοο ττηηςς ΚΚοοιιννωωννιικκήήςς ΨΨυυχχοολλοογγίίααςς σσττοο ππεεδδίίοο

ττηηςς ΕΕκκππααίίδδεευυσσηηςς.. ΑΑννααππττύύχχθθηηκκεε ττηη δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ ’’7700,, σσεε ΗΗΠΠΑΑ,, ΑΑγγγγλλίίαα κκααιι

ΑΑυυσσττρρααλλίίαα μμεε υυιιοοθθέέττηησσηη ππρροογγρρααμμμμάάττωωνν πποουυ εεσσττίίααζζαανν σσττηη μμεελλέέττηη ττωωνν

ππρραακκττιικκώώνν ττωωνν εεκκππααιιδδεευυττιικκώώνν ααππόό ττοουυςς ίίδδιιοουυςς ((CCrreesswweellll 22000055))..

ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα σσυυσσττηημμααττιικκήή δδιιααδδιικκαασσίίαα πποουυ δδιιεεξξάάγγεεττααιι ααππόό εεκκππααιιδδεευυττιικκοούύςς ττηηςς

ππρράάξξηηςς ((ήή κκααιι άάλλλλαα άάττοομμαα πποουυ σσχχεεττίίζζοοννττααιι μμεε ττηηνν εεκκππααιιδδεευυττιικκήή δδιιααδδιικκαασσίίαα))

μμεε σσκκοοππόό ττηη ββεελλττίίωωσσηη ττοουυ ττρρόόπποουυ λλεειιττοουυρργγίίααςς εεννόόςς σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοουυ

εεκκππααιιδδεευυττιικκοούύ ππλλααιισσίίοουυ,, ττηηςς δδιιδδαασσκκααλλίίααςς ήή ττηηςς μμάάθθηησσηηςς πποουυ λλααμμββάάννεειι χχώώρραα

σσεε ααυυττόό ((οοιι εεκκππααιιδδεευυττιικκοοίί εερρεευυννοούύνν ττοο έέρργγοο ττοουυςς))..

ΚΚάάθθεε κκύύκκλλοοςς ααφφοορράά κκάάθθεε φφοορράά έένναα σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο εεκκππααιιδδεευυττιικκόό ππρρόόββλληημμαα πποουυ

χχρρεειιάάζζεεττααιι νναα ααννττιιμμεεττωωππιισσττεείί κκααιι ππεερριιλλααμμββάάννεειι

ΣΣυυλλλλοογγήή κκααιι ααννάάλλυυσσηη δδεεδδοομμέέννωωνν γγιιαα ττηη δδιιάάγγννωωσσηη ττοουυ ππρροοββλλήήμμααττοοςς κκααιι ττοο

σσχχεεδδιιαασσμμόό μμιιααςς δδρράάσσηηςς γγιιαα ττηηνν ααννττιιμμεεττώώππιισσήή ττοουυ

ΥΥλλοοπποοίίηησσηη ττηηςς σσχχεεδδιιαασσμμέέννηηςς δδρράάσσηηςς((--εεωωνν))

ΠΠααρρααττήήρρηησσηη κκααιι αανναασσττοοχχαασσμμόό

ΑΑπποοττεελλεείί μμέέσσοο εεππααγγγγεελλμμααττιικκήήςς ααννάάππττυυξξηηςς κκααιι σσυυγγχχρρόόννωωςς ααννττιιμμεεττώώππιισσηηςς

σσχχοολλιικκώώνν ππρροοββλληημμάάττωωνν μμεε ττηηνν ααννάάλληηψψηη δδρράάσσηηςς κκααιι σσυυσσττηημμααττιικκήήςς

ππααρραακκοολλοούύθθηησσηηςς ττωωνν ααλλλλααγγώώνν πποουυ ααυυττήή εεππιιφφέέρρεειι..

55


ΕΕππίίσσηηςς::

ΕΕννθθααρρρρύύννεειι ττηηνν ααλλλλααγγήή σστταα σσχχοολλεείίαα

ΥΥιιοοθθεεττεείί σσυυμμμμεεττοοχχιικκέέςς ππρροοσσεεγγγγίίσσεειιςς ((δδηημμοοκκρρααττίίαα σσττηηνν ααλλλλααγγήή))

ΕΕννδδυυννααμμώώννεειι τταα άάττοομμαα

ΔΔίίννεειι ττηηνν εευυκκααιιρρίίαα σσττοουυςς εεκκππααιιδδεευυττιικκοούύςς νναα αανναασσττοοχχαασσττοούύνν ππάάννωω σσττιιςς

ππρραακκττιικκέέςς ττοουυςς

ΠΠρροοωωθθεείί δδιιααδδιικκαασσίίεεςς εελλέέγγχχοουυ ννέέωωνν ιιδδεεώώνν

ΣΣυυμμββάάλλεειι σσττηη γγεεφφύύρρωωσσηη ττοουυ χχάάσσμμααττοοςς μμεεττααξξύύ θθεεωωρρίίααςς κκααιι ππρράάξξηηςς

ΚΚύύρριιαα χχααρραακκττηηρριισσττιικκάά ::

ΕΕσσττίίαασσηη σσεε ππρραακκττιικκάά θθέέμμαατταα

ΕΕμμππλλέέκκεειι ττοουυςς εεκκππααιιδδεευυττιικκοούύςς σσττηηνν έέρρεευυνναα ττοουυ έέρργγοουυ ττοουυςς

ΣΣυυννεερργγαασσίίαα

ΔΔυυννααμμιικκήή δδιιααδδιικκαασσίίαα ((σσππεειιρροοεειιδδήήςς))

ΣΣχχεεδδιιαασσμμέέννηη ααννάάλληηψψηη δδρράάσσηηςς

ΣΣττάάδδιιαα ττηηςς ΈΈρρεευυννααςς--ΔΔρράάσσηηςς ::

ΕΕξξέέτταασσηη ττηηςς κκααττααλλλληηλλόόττηηττααςς ττοουυ σσχχεεδδίίοουυ ΈΈρρεευυννααςς--ΔΔρράάσσηηςς

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ττοουυ ππρροοββλλήήμμααττοοςς-- ΑΑννααζζήήττηησσηη ππηηγγώώνν σσχχεεττιικκώώνν ππλληηρροοφφοορριιώώνν--

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς σσυυλλλλοογγήήςς ππλληηρροοφφοορριιώώνν γγιιαα ττηη δδιιάάγγννωωσσηη ττοουυ ππρροοββλλήήμμααττοοςς

((εεννααρρκκττήήρριιοο σσηημμεείίοο δδιιααγγννωωσσττιικκήήςς φφάάσσηηςς))

ΣΣυυλλλλοογγήή ππλληηρροοφφοορριιώώνν ((ππααρρααττηηρρήήσσεειιςς,, σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς,, γγρρααππττάά ττεεκκμμήήρριιαα))

ΑΑννάάλλυυσσηη δδεεδδοομμέέννωωνν ((οολλοοκκλλήήρρωωσσηη δδιιααγγννωωσσττιικκήήςς φφάάσσηηςς))

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς ΔΔρράάσσηηςς

ΥΥλλοοπποοίίηησσηη ΔΔρράάσσηηςς κκααιι ΑΑνναασσττοοχχαασσμμόόςς

ΑΑξξιιοολλόόγγηησσηη ααπποοττεελλεεσσμμάάττωωνν ττηηςς ΔΔρράάσσηηςς

NNέέοοςς κκύύκκλλοοςς σσχχεεδδιιαασσμμοούύ ΔΔρράάσσηηςς –– ΥΥλλοοπποοίίηησσηηςς--ΑΑνναασσττοοχχαασσμμοούύ

56


ΜΜέέθθοοδδοοιι σσυυλλλλοογγήήςς δδεεδδοομμέέννωωνν::

ΕΕρρωωττηημμααττοολλόόγγιιαα ((qquueessttiioonnnnaaiirreess))

ΠΠααρρααττηηρρήήσσεειιςς ((oobbsseerrvvaattiioonnaall ddaattaa))

ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς ((iinntteerrvviieewwss))

ΓΓρρααππττάά ττεεκκμμήήρριιαα ((ddooccuummeennttss))

ΟΟππττιικκοοαακκοουυσσττιικκόό υυλλιικκόό ((aauuddiioovviissuuaall mmaatteerriiaallss))

ΗΗ ΈΈρρεευυνναα--ΔΔρράάσσηη έέχχεειι υυπποοσσττεείί κκρριιττιικκήή γγιιαα ττοο κκααττάά ππόόσσοο σσυυννιισσττάά εεππιισσττηημμοοννιικκήή

έέρρεευυνναα κκααιι δδεενν εείίννααιι εεύύκκοολλαα δδηημμοοσσιιεεύύσσιιμμηη σστταα εεππιισσττηημμοοννιικκάά ππεερριιοοδδιικκάά

((ππααρρααγγωωγγήή ννέέααςς γγννώώσσηηςς σσττοο εεππιισσττηημμοοννιικκόό ππεεδδίίοο ττηηςς εεκκππααίίδδεευυσσηηςς)).. ΛΛόόγγωω ττοουυ

άάμμεεσσαα ππρραακκττιικκοούύ ττηηςς χχααρραακκττήήρραα κκααιι δδεεδδοομμέέννηηςς ττηηςς ααννεεππααρρκκοούύςς εεκκππααίίδδεευυσσηηςς

ττωωνν εεκκππααιιδδεευυττιικκώώνν σσττηηνν εερρεευυννηηττιικκήή μμεεθθοοδδοολλοογγίίαα,, σσυυννήήθθωωςς οοιι σσχχεεττιικκέέςς

εεκκθθέέσσεειιςς δδεενν ππααρροουυσσιιάάζζοουυνν ττηηνν εεππιισσττηημμοοννιικκήή ααρρττιιόόττηητταα εεννόόςς εερρεευυννηηττιικκοούύ

σσχχεεδδίίοουυ,, ααλλλλάά

έέχχεειι ττοο ππλλεεοοννέέκκττηημμαα ττηηςς άάμμεεσσηηςς δδιιάάχχυυσσηηςς ττωωνν ααπποοττεελλεεσσμμάάττωωνν ττηηςς σσεε ττοοππιικκόό

εεππίίππεεδδοο

57


ΜΜΕΕΘΘΟΟΔΔΟΟΙΙ ΣΣΥΥΛΛΛΛΟΟΓΓΗΗΣΣ ΔΔΕΕΔΔΟΟΜΜΕΕΝΝΩΩΝΝ

ΕΕρρωωττηημμααττοολλόόγγιιαα

ΠΠααρρααττηηρρήήσσεειιςς ((oobbsseerrvvaattiioonnaall ddaattaa))

ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς ((iinntteerrvviieewwss))

ΓΓρρααππττάά ττεεκκμμήήρριιαα ((ddooccuummeennttss)) ήή ΟΟππττιικκοοαακκοουυσσττιικκόό υυλλιικκόό ((aauuddiioovviissuuaall mmaatteerriiaall))

ΕΕΡΡΩΩΤΤΗΗΜΜΑΑΤΤΟΟΛΛΟΟΓΓΙΙΑΑ ((σσεελλ..228844--330066))

ΠΠρροοεεττοοιιμμαασσίίαα::

ΚΚααττααγγρρααφφήή ττωωνν μμεεττααββλληηττώώνν πποουυ υυππεειισσέέρρχχοοννττααιι σσττοουυςς σσκκοοπποούύςς κκααιι ττιιςς υυπποοθθέέσσεειιςς

ττηηςς έέρρεευυννααςς

ΛΛεειιττοουυρργγιικκοοίί οορριισσμμοοίί ––κκλλίίμμαακκεεςς μμέέττρρηησσηηςς σσττάάσσεεωωνν,, ααππόόψψεεωωνν,, γγννώώσσεεωωνν,,

σσυυμμππεερριιφφοορρώώνν))

ΠΠρρόόσσθθεεττεεςς μμεεττααββλληηττέέςς μμεε ααννααφφοορράά σσττοο ππλλάάννοο ααννάάλλυυσσηηςς ττωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν

((σσυυννήήθθωωςς κκοοιιννωωννιικκοο--δδηημμοογγρρααφφιικκάά σσττοοιιχχεείίαα γγιιαα ττηη σσττααττιισσττιικκήή ππεερριιγγρρααφφήή ττοουυ

δδεείίγγμμααττοοςς))

ΈΈκκτταασσηη ττοουυ εερρωωττηημμααττοολλοογγίίοουυ

ΤΤοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο θθαα ππρρέέππεειι νναα σσχχεεδδιιαασσττεείί έέττσσιι ώώσσττεε νναα εεξξαασσφφααλλίίζζεειι::

ΑΑξξιιόόππιισσττηη κκααιι έέγγκκυυρρηη μμέέττρρηησσηη ττωωνν εεννννοοιιώώνν

ΤΤηη σσυυννεερργγαασσίίαα ττωωνν ααπποοκκρριιννόόμμεεννωωνν

ΤΤηηνν ααππόόσσππαασσηη αακκρριιββώώνν ππλληηρροοφφοορριιώώνν

ΠΠοοσσοοσσττάά μμηη ααππόόκκρριισσηηςς ααρρκκεεττάά ππάάννωω ααππόό ττοο 1100%% εεννέέχχοουυνν ττοονν κκίίννδδυυννοο

ααλλλλοοίίωωσσηηςς ττοουυ δδεείίγγμμααττοοςς.. ΣΣττηηνν ααύύξξηησσηη ττοουυ πποοσσοοσσττοούύ ααππόόκκρριισσηηςς σσυυμμββάάλλεειι

58


ααπποοφφαασσιισσττιικκάά ηη εεμμφφάάννιισσηη ((νναα δδεείίχχννεειι εεύύκκοολλοο σσττηη σσυυμμππλλήήρρωωσσηη κκααιι νναα έέχχεειι

δδοομμήή πποουυ ππααρραακκιιννεείί σσεε σσυυννεερργγαασσίίαα))

ΒΒαασσιικκοοίί ΤΤύύπποοιι εερρωωττήήσσεεωωνν::

ΟΟιι ααννοοιικκττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς ααφφήήννοουυνν εελλεεύύθθεερροο ττοονν εερρωωττώώμμεεννοο νναα δδιιααττυυππώώσσεειι οο ίίδδιιοοςς

ττηηνν ααππάάννττηησσήή ττοουυ.. ΟΟιι ααννοοιικκττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς ππρροοττιιμμώώννττααιι όότταανν οο εερρεευυννηηττήήςς

εεππιιθθυυμμεείί νναα έέχχεειι ττηηνν άάμμεεσσηη ππρροοσσωωππιικκήή γγννώώμμηη ττωωνν εερρωωττώώμμεεννωωνν,, όότταανν ααυυττοοίί

έέχχοουυνν ααννεεππααρρκκήή ήή άάννιισσηη ππλληηρροοφφόόρρηησσηη γγιιαα ττοο θθέέμμαα ήή όότταανν ττοο θθέέμμαα εείίννααιι

πποολλύύππλλοοκκοο κκααιι οο ίίδδιιοοςς εεππιιζζηηττεείί ππεερριισσσσόόττεερρεεςς ππλληηρροοφφοορρίίεεςς γγιιαα τταα ττοο

οορριιοοθθεεττήήσσεειι.. ΗΗ χχρρήήσσηη ττοουυςς εεππιιττρρέέππεειι ττηηνν εεμμφφάάννιισσηη κκααιιννοούύρριιωωνν μμεεττααββλληηττώώνν

πποουυ μμπποορρεείί νναα ββοοηηθθήήσσοουυνν ττηηνν έέρρεευυνναα σσεε ββάάθθοοςς.. ΜΜεειιοοννεεκκττήήμμαατταα ττωωνν

ααννοοιικκττώώνν εερρωωττήήσσεεωωνν εείίννααιι:: αα)) υυπποοκκεειιμμεεννιικκόόττηητταα σσττηηνν εεππεεξξεερργγαασσίίαα κκααιι

εερρμμηηννεείίαα ττωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν,, ββ)) χχρροοννοοββόόρραα εεππεεξξεερργγαασσίίαα,, γγ)) σσυυχχννάά ααννααππάάννττηηττεεςς ήή

ααππααννττήήσσεειιςς γγεεννιικκέέςς κκααιι ααόόρριισσττεεςς

ΟΟιι κκλλεειισσττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς ήή ππρροοκκωωδδιικκοοπποοιιηημμέέννεεςς εείίννααιι εεκκεείίννεεςς πποουυ σσυυννοοδδεεύύοοννττααιι

ααππόό μμιιαα σσεειιρράά έέττοοιιμμωωνν ααππααννττήήσσεεωωνν κκααιι ττοο άάττοομμοο εεππιιλλέέγγεειι μμίίαα ήή κκααιι

ππεερριισσσσόόττεερρεεςς ααππόό ααυυττέέςς

ΈΈνναα εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο σσυυννήήθθωωςς ααπποοττεελλεείίττααιι ααππόό κκλλεειισσττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς ααλλλλάά σσυυχχννάά

ππεερριιλλααμμββάάννεειι κκααιι κκάάπποοιιεεςς ααννοοιιχχττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς.. ΟΟιι ττεελλεευυττααίίεεςς ππρρέέππεειι νναα εείίννααιι

ππεερριιοορριισσμμέέννεεςς όότταανν ττοο δδεείίγγμμαα εείίννααιι μμεεγγάάλλοο δδιιόόττιι ηη ττεελλιικκήή κκωωδδιικκοοπποοίίηησσηη ττωωνν

ααππααννττήήσσεεωωνν εείίννααιι δδύύσσκκοολληη..

ΑΑππααιιττεείίττααιι δδοοκκιιμμαασσττιικκήή χχοορρήήγγηησσηη ((ppiilloottiinngg)),, υυππόό μμοορρφφήή σσυυννέέννττεευυξξηηςς,, μμεε ττηηνν

οοπποοίίαα εελλέέγγχχεεττααιι ηη σσααφφήήννεειιαα κκααιι ηη κκααττααννόόηησσηη ττηηςς σσηημμαασσίίααςς ττωωνν δδιιααττυυππώώσσεεωωνν

.. ΕΕππίίσσηηςς ηη δδοοκκιιμμαασσττιικκήή χχοορρήήγγηησσηη μμπποορρεείί νναα εεππιιττρρέέψψεειι ττοονν ππεερριιοορριισσμμόό ττωωνν

ααννοοιικκττώώνν εερρωωττήήσσεεωωνν ((κκάάπποοιιεεςς ααννοοιιχχττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς μμπποορρεείί νναα μμεεττααττρρααπποούύνν σσεε

κκλλεειισσττέέςς ήή νναα ααππααλλεειιφφθθοούύνν μμεεττάά ττηη δδοοκκιιμμαασσττιικκήή χχοορρήήγγηησσηη))..

59


ΈΈνναα κκααλλοοσσχχεεδδιιαασσμμέέννοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο

χχρρηησσιιμμοοπποοιιεείί ααππλλήή γγλλώώσσσσαα

δδιιαακκρρίίννεεττααιι ααππόό σσααφφήήννεειιαα

ΠΠεερριιλλααμμββάάννεειι εερρωωττήήσσεειιςς σσύύννττοομμεεςς πποουυ δδεενν έέχχοουυνν σσύύννθθεεττηη δδοομμήή

ΔΔεενν ππεερριιλλααμμββάάννεειι εερρωωττήήσσεειιςς δδιιφφοορροούύμμεεννεεςς ήή δδιιππλλέέςς

ΔΔεενν ππεερριιλλααμμββάάννεειι εερρωωττήήσσεειιςς δδιιππλλήήςς άάρρννηησσηηςς

ΑΑπποοφφεεύύγγεειι ττιιςς εερρωωττήήσσεειιςς πποουυ ββαασσίίζζοοννττααιι σσττηη μμννήήμμηη

ΟΟιι εερρωωττήήσσεειιςς δδεενν κκααθθοοδδηηγγοούύνν ττιιςς ααππααννττήήσσεειιςς

ΔΔεενν ππρροοϋϋπποοθθέέττεειι γγννώώσσεειιςς πποουυ μμπποορρεείί νναα μμηηνν έέχχοουυνν όόλλοοιι οοιι ααπποοκκρριιννόόμμεεννοοιι

ΔΔεενν ππεερριιλλααμμββάάννεειι όόρροουυςς πποουυ μμπποορρεείί νναα έέχχοουυνν δδιιααφφοορρεεττιικκήή σσηημμαασσίίαα γγιιαα

δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς υυπποοοομμάάδδεεςς ττοουυ δδεείίγγμμααττοοςς

ΔΔιιααττυυππώώννεεττααιι μμεε αακκρρίίββεειιαα ττοο ππλλααίίσσιιοο ααννααφφοορράάςς ((ππχχ.. χχρροοννιικκήή ππεερρίίοοδδοοςς))

ΧΧρρηησσιιμμοοπποοιιεείί ππρροοσσωωππιικκήή δδιιααττύύππωωσσηη όότταανν οοιι εερρωωττήήσσεειιςς ααφφοορροούύνν σσυυννααιισσθθήήμμαατταα

ΧΧεειιρρίίζζεεττααιι μμεε δδιιαακκρριιττιικκόόττηητταα ττιιςς εερρωωττήήσσεειιςς γγιιαα εευυααίίσσθθηητταα θθέέμμαατταα

ΕΕππιιττρρέέππεειι ττηηνν οουυδδέέττεερρηη θθέέσσηη ((‘‘δδεενν γγννωωρρίίζζωω’’)) αανν υυππάάρρχχεειι ππεερρίίππττωωσσηη οο

ααπποοκκρριιννόόμμεεννοοςς νναα μμηηνν έέχχεειι άάπποοψψηη γγιιαα ττοο θθέέμμαα

ΜΜεεγγάάλληη σσηημμαασσίίαα έέχχεειι ττόόσσοο ηη δδιιααττύύππωωσσηη ττωωνν εερρωωττήήσσεεωωνν,, ηη σσεειιρράά εεμμφφάάννιισσηηςς ττωωνν

εερρωωττήήσσεεωωνν κκααιι ηη οορργγάάννωωσσήή ττοουυςς μμέέσσαα σσττοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο ππχχ.. ΣΣττηηνν ααρρχχήή

ττοοπποοθθεεττοούύννττααιι εερρωωττήήσσεειιςς πποουυ ααππααννττιιοούύννττααιι εεύύκκοολλαα ααλλλλάά ττρρααββοούύνν ττοο

εεννδδιιααφφέέρροονν κκααιι σσττοο μμέέσσοονν οοιι ππεερριισσσσόόττεερροο ααππααιιττηηττιικκέέςς ..

ΧΧρρεειιάάζζεεττααιι εεππίίσσηηςς νναα γγρρααφφεείί εειισσααγγωωγγιικκόό κκεείίμμεεννοο,, πποουυ δδίίννεειι ττηηνν ττααυυττόόττηητταα ττηηςς

έέρρεευυννααςς,, εεππιιχχεειιρρεείί νναα εεμμππλλέέξξεειι ττοουυςς εερρωωττώώμμεεννοουυςς ππρροοσσωωππιικκάά κκααιι νναα εεγγγγυυηηθθεείί

60


ττηηνν ααννωωννυυμμίίαα εεννώώ ππρρέέππεειι νναα υυππάάρρχχεειι κκααιι έένναα κκλλεείίσσιιμμοο μμεε εευυχχααρριισσττίίεεςς κκααιι

υυππεεννθθύύμμιισσηη εελλέέγγχχοουυ γγιιαα μμηη ααππααννττηημμέέννεεςς εερρωωττήήσσεειιςς..

ΑΑννααφφοορριικκάά μμεε ττηη δδιιααττύύππωωσσηη εερρωωττήήσσεεωωνν::

ΟΟιι εερρωωττήήσσεειιςς ππρρέέππεειι νναα εείίννααιι ααππλλέέςς,, σσααφφεείίςς,, νναα μμηηνν ααππααιιττοούύνν ιιδδιιααίίττεερρηη σσκκέέψψηη

κκααιι νναα μμηη ββαασσίίζζοοννττααιι σσττηη μμννήήμμηη

ΘΘαα ππρρέέππεειι νναα λλααμμββάάννεεττααιι υυππόόψψηη οο ππλληηθθυυσσμμόόςς σσττοονν οοπποοίίοο ααππεευυθθύύννοοννττααιι,, οο

ττρρόόπποοςς χχοορρήήγγηησσηηςς κκααιι αανν ααφφοορροούύνν εευυααίίσσθθηητταα θθέέμμαατταα

ΘΘαα ππρρέέππεειι νναα ααπποοφφεεύύγγοοννττααιι εερρωωττήήσσεειιςς πποουυ υυπποοββάάλλοουυνν μμιιαα σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννηη

ααππάάννττηησσηη ((lleeaaddiinngg qquueessttiioonnss))

ΘΘαα ππρρέέππεειι νναα δδίίννοοννττααιι εεππεεξξηηγγηημμααττιικκέέςς οοδδηηγγίίεεςς σσυυμμππλλήήρρωωσσηηςς

ΠΠααρρααδδεείίγγμμαατταα κκλλεειισσττώώνν εερρωωττήήσσεεωωνν::

11.. ΔΔιιααζζεευυκκττιικκόόςς ττύύπποοςς

ΦΦΥΥΛΛΟΟ:: ΆΆννδδρρααςς

ΓΓυυννααίίκκαα

22.. ΠΠοολλλλώώνν εεννααλλλλαακκττιικκώώνν ααππααννττήήσσεεωωνν

ΟΟΙΙΚΚΟΟΓΓΕΕΝΝΕΕΙΙΑΑΚΚΗΗ ΚΚΑΑΤΤΑΑΣΣΤΤΑΑΣΣΗΗ::

ΆΆγγααμμοοςς//ηη ΈΈγγγγααμμοοςς//ηη ΔΔιιααζζεευυγγμμέέννοοςς//ηη ΧΧήήρροοςς//αα

ήή

ΠΠΡΡΟΟΫΫΠΠΗΗΡΡΕΕΣΣΙΙΑΑ::

00--33 έέττηη 44--1100 έέττηη 1111--2255 έέττηη 2255++

ήή

61


ΟΟ σσπποουυδδααιιόόττεερροοςς λλόόγγοοςς πποουυ εείίμμααιι κκααλλόόςς//ήή σσττοο μμάάθθηημμαα ττωωνν ΑΑγγγγλλιικκώώνν εείίννααιι::

((σσηημμεείίωωσσεε μμεε έένναα √√ ααυυττόόνν ττοονν λλόόγγοο πποουυ ιισσχχύύεειι κκυυρρίίωωςς σσέένναα))

μμεελλεεττώώ σσττοο σσππίίττιι

εείίμμααιι έέξξυυππννοοςς//ηη

εείίννααιι εεύύκκοολληη γγλλώώσσσσαα

μμοουυ ααρρέέσσεειι ααυυττόό ττοο μμάάθθηημμαα

ππρροοσσέέχχωω ττηηνν ώώρραα ττοουυ μμααθθήήμμααττοοςς

ΚΚάάθθεε μμίίαα έένναα ααππόό τταα ττρρίίαα ααυυττάά ππααρρααδδεείίγγμμαατταα εερρωωττήήσσεεωωνν ππααρράάγγεειι μμίίαα

κκααττηηγγοορριικκήή ((οοννοομμαασσττιικκήή ήή δδιιαατταακκττιικκήή)) μμεεττααββλληηττήή

33.. ΠΠοολλλλααππλλώώνν ααππααννττήήσσεεωωνν

ΟΟ λλόόγγοοςς πποουυ εείίμμααιι κκααλλόόςς//ήή σσττοο μμάάθθηημμαα ττωωνν ΑΑγγγγλλιικκώώνν εείίννααιι::

((σσηημμεείίωωσσεε μμεε έένναα √√ όόσσαα ααππόό τταα ππααρραακκάάττωω ιισσχχύύοουυνν γγιιαα σσέένναα))

ππρροοσσέέχχωω ττηηνν ώώρραα ττοουυ μμααθθήήμμααττοοςς

μμεελλεεττώώ σσττοο σσππίίττιι

εείίμμααιι έέξξυυππννοοςς//ηη

εείίννααιι εεύύκκοολληη γγλλώώσσσσαα

μμοουυ ααρρέέσσεειι ααυυττόό ττοο μμάάθθηημμαα

ΗΗ εερρώώττηησσηη ααυυττήή ππεερριιλλααμμββάάννεειι οουυσσιιαασσττιικκάά 55 δδιιααζζεευυκκττιικκέέςς εερρωωττήήσσεειιςς κκααιι σσυυννεεππώώςς

ππααρράάγγεειι 55 δδίίττιιμμεεςς μμεεττααββλληηττέέςς πποουυ ααφφοορροούύνν σσττηη εεμμφφάάννιισσηη ττωωνν δδιιααφφοορρεεττιικκώώνν

ααιιττιιάάσσεεωωνν κκααλλήήςς εεππίίδδοοσσηηςς σσττοο μμάάθθηημμαα

62


ΜΜΕΕΘΘΟΟΔΔΟΟΙΙ ΠΠΑΑΡΡΑΑΤΤΗΗΡΡΗΗΣΣΗΗΣΣ ((κκεεφφ.. 1111))

ΗΗ δδιιααδδιικκαασσίίαα σσυυλλλλοογγήήςς ππλληηρροοφφοορριιώώνν ααππόό ππρρώώττοο χχέέρριι ππααρρααττηηρρώώννττααςς

ααννθθρρώώπποουυςς,, χχώώρροουυςς κκααιι κκαατταασσττάάσσεειιςς σσεε έένναα σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο ππλλααίίσσιιοο..

ΥΥππάάρρχχοουυνν δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς μμέέθθοοδδοοιι ππααρρααττήήρρηησσηηςς ααννάάλλοογγαα μμεε αα)) ττοονν ττρρόόπποο

κκααττααγγρρααφφήήςς ττηηςς ππλληηρροοφφοορρίίααςς κκααιι ββ)) ττοο ββααθθμμόό εεμμππλλοοκκήήςς ττοουυ ππααρρααττηηρρηηττήή

ΑΑννάάλλοογγαα μμεε ττοονν ττρρόόπποο κκααττααγγρρααφφήήςς ττηηςς ππλληηρροοφφοορρίίααςς ((εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς ήή μμηη

σσυυννθθήήκκεεςς))

ΠΠααρρααττήήρρηησσηη σσεε εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς σσυυννθθήήκκεεςς ((ωωςς ααννττιιππααρρααββοολλήή σσττηη ννααττοουυρρααλλιισσττιικκήή

ππααρρααττήήρρηησσηη))

ΟΟ εερρεευυννηηττήήςς ππααρρεεμμββααίίννεειι δδιιααμμοορρφφώώννοοννττααςς ττιιςς σσυυννθθήήκκεεςς ππααρρααττήήρρηησσηηςς δδιιόόττιι

ΘΘέέλλεειι νναα ααπποοκκλλεείίσσεειι ττηηνν εεππίίδδρραασσηη σσυυγγχχυυττιικκώώνν ππααρρααγγόόννττωωνν ττοουυ ππεερριιββάάλλλλοοννττοοςς

ΜΜεελλεεττάά τταα όόρριιαα ττηηςς ααννττίίδδρραασσηηςς ττωωνν ααττόόμμωωνν σσεε δδιιααφφοορρεεττιικκοούύ ττύύπποουυ ήή//κκααιι

ββααθθμμοούύ εερρεεθθίίσσμμαατταα

ΕΕννδδιιααφφέέρρεεττααιι γγιιαα σσυυμμππεερριιφφοορρέέςς πποουυ εεμμφφααννίίζζοοννττααιι σσππάάννιιαα

ΑΑκκρρααίίαα μμοορρφφήή ππααρρέέμμββαασσηηςς ττοουυ εερρεευυννηηττήή ααπποοττεελλοούύνν τταα ππεειιρράάμμαατταα ππεεδδίίοουυ ((ffiieelldd

eexxppeerriimmeennttss)).. ΛΛιιγγόόττεερροο ππααρρεεμμββααττιικκέέςς μμέέθθοοδδοοιι υυππάάρρχχοουυνν όότταανν οο εερρεευυννηηττήήςς

εεμμππλλέέκκεεττααιι μμόόννοο γγιιαα νναα ππρροοκκααλλέέσσεειι σσυυννθθήήκκεεςς πποουυ εευυννοοοούύνν ττηηνν εεκκδδήήλλωωσσηη

σσυυμμππεερριιφφοορρώώνν πποουυ εείίννααιι σσππάάννιιεεςς..

ΜΜεειιοοννεεκκττήήμμαατταα ττηηςς ππααρρααττήήρρηησσηηςς σσεε εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς σσυυννθθήήκκεεςς::

ΑΑννττίίδδρραασσηη ττωωνν υυπποοκκεειιμμέέννωωνν

μμηη ρρεεααλλιισσττιικκήή ααπποοττύύππωωσσηη ττηηςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς

63


ΠΠααρρααττηηρρηηττήήςς μμέέρροοςς ττοουυ ππααρρααττηηρροούύμμεεννοουυ ππλλααιισσίίοουυ κκααιι σσυυγγχχρρόόννωωςς

ααννττιικκεειιμμεεννιικκόόςς

ΠΠααρρααττήήρρηησσηη σσεε μμηη εελλεεγγχχόόμμεεννεεςς σσυυννθθήήκκεεςς:: ΆΆμμεεσσηη//ΝΝααττοουυρρααλλιισσττιικκήή ππααρρααττήήρρηησσηη

((DDiirreecctt//ΝΝaattuurraalliissttiicc oobbsseerrvvaattiioonnss))

ΜΜηη ππααρρεεμμββααττιικκήή κκααττααγγρρααφφήή ττηηςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς όόππωωςς εεκκδδηηλλώώννεεττααιι φφυυσσιικκάά.. ΟΟ

ππααρρααττηηρρηηττήήςς εείίννααιι κκααττάά ττοο δδυυννααττόόνν ‘‘ααόόρρααττοοςς’’ ((nnoonn ppaarrttiicciippaanntt oobbsseerrvveerr))..

ΧΧρρηησσιιμμοοπποοιιήήθθηηκκεε ααρρχχιικκάά ααππόό ττηηνν ηηθθοολλοογγίίαα ((μμεελλέέττηη σσυυμμππεερριιφφοορρώώνν όόππωωςς ηη

εεππιιθθεεττιικκόόττηητταα))

ΠΠλλεεοοννεεκκττήήμμαατταα::

ΚΚααττααγγρρααφφήή ττηηςς ππλληηρροοφφοορρίίααςς όόππωωςς ααυυττήή ππρροοκκύύππττεειι--φφυυσσιικκάά

ΜΜεελλέέττηη ττηηςς ππρρααγγμμααττιικκήήςς σσυυμμππεερριιφφοορράάςς

ΔΔυυννααττόόττηητταα μμεελλέέττηηςς ααττόόμμωωνν χχωωρρίίςς ττηηνν ππααρρεεμμββοολλήή ττοουυ λλόόγγοουυ ((ππχχ.. μμιικκρράά ππααιιδδιιάά))

ΜΜεειιοοννεεκκττήήμμαατταα::

ΠΠεερριιοορριισσμμόόςς σσεε ππλλααίίσσιιαα πποουυ εείίννααιι ππρροοσσββάάσσιιμμαα

ΑΑππααιιττοούύννττααιι εειιδδιικκέέςς δδεεξξιιόόττηηττεεςς ττοουυ εερρεευυννηηττήή

ΑΑννάάλλοογγαα μμεε ττοο ββααθθμμόό εεμμππλλοοκκήήςς ττοουυ ππααρρααττηηρρηηττήή ((σσυυμμμμεεττοοχχιικκήή ήή μμηη))

ΣΣυυσσττηημμααττιικκήή ((ΔΔοομμηημμέέννηη)) ππααρρααττήήρρηησσηη:: οοιι ππααρρααττηηρρήήσσεειιςς σσυυλλλλέέγγοοννττααιι μμεε ββάάσσηη

ππρροοσσχχεεδδιιαασσμμέέννοο σσύύσσττηημμαα κκααττααγγρρααφφήήςς (( μμεε ββάάσσηη ττοο θθεεωωρρηηττιικκόό ππλλααίίσσιιοο ττηηςς

έέρρεευυννααςς κκααιι σσεε άάμμεεσσηη ααννααφφοορράά μμεε ττιιςς υυπποοθθέέσσεειιςς)) κκααιι υυφφίίσσττααττααιι έέλλεεγγχχοοςς γγιιαα

ττηηνν ααξξιιοοππιισσττίίαα κκααιι ττηηνν εεγγκκυυρρόόττηητταα ––εεγγγγρράάφφεεττααιι σσττηηνν πποοσσοοττιικκήή ππρροοσσέέγγγγιισσηη

ΟΟιι σσυυσσττηημμααττιικκέέςς ππααρρααττηηρρήήσσεειιςς μμπποορρεειι νναα εείίννααιι

ΧΧρροοννιικκήήςς δδεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς ((ttiimmee ssaammpplliinngg))

64


ΔΔεειιγγμμααττοολληηψψίίααςς σσυυμμββάάννττωωνν ((eevveenntt ssaammpplliinngg))

ΜΜέέθθοοδδοοιι ππααρρααττήήρρηησσηηςς χχωωρρίίςς υυπποοκκεειιμμεεννιικκήή εεμμππλλοοκκήή ττοουυ ππααρρααττηηρρηηττήή

((ααννττιικκεειιμμεεννιικκόόςς ππααρρααττηηρρηηττήήςς)),, σσυυννδδέέοοννττααιι μμεε ττηηνν πποοσσοοττιικκήή ππρροοσσέέγγγγιισσηη

ΣΣττοο άάλλλλοο άάκκρροο ττοουυ φφάάσσμμααττοοςς εεμμππλλοοκκήήςς ττοουυ ππααρρααττηηρρηηττήή υυππάάρρχχεειι ηη

ΣΣυυμμμμεεττοοχχιικκήή ΠΠααρρααττήήρρηησσηη ((ppaarrttiicciippaanntt oobbsseerrvvaattiioonn))

ΕΕίίννααιι ηη κκααττεεξξοοχχήήνν μμέέθθοοδδοοςς ππααρρααττήήρρηησσηηςς ττηηςς πποοιιοοττιικκήήςς ππρροοσσέέγγγγιισσηηςς κκααιι

ππρροοέέρρχχεεττααιι ααππόό ττηηνν εεθθννοογγρρααφφίίαα

ΟΟ εερρεευυννηηττήήςς ππααίίρρννεειι μμέέρροοςς σσττηη δδρραασσττηηρριιόόττηητταα ττοουυ ππλλααιισσίίοουυ πποουυ ππααρρααττηηρρεείί,,

σσυυμμμμεεττέέχχοοννττααςς σσττοονν κκοοιιννωωννιικκόό κκααιι ‘‘σσυυμμββοολλιικκόό’’ κκόόσσμμοο ττωωνν υυπποοκκεειιμμέέννωωνν,,

εεππιιχχεειιρρεείί νναα εελλααχχιισσττοοπποοιιήήσσεειι ττηηνν ααππόόσστταασσήή ττοουυ ααππόό ττοουυςς σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς σσττηηνν

έέρρεευυνναα.. ΠΠεερρννάά μμααζζίί ττοουυςς μμεεγγάάλλοο χχρροοννιικκόό δδιιάάσσττηημμαα σσυυζζηηττώώννττααςς κκααιι

κκρρααττώώννττααςς λλεεππττοομμεερρεείίςς σσηημμεειιώώσσεειιςς ((κκααττάά ττηη δδιιάάρρκκεειιαα ήή ααμμέέσσωωςς μμεεττάά))..

ΟΟ εερρεευυννηηττήήςς εείίννααιι οο ίίδδιιοοςς ττοο εερργγααλλεείίοο ττηηςς έέρρεευυννααςς κκααιι σσυυννεεππώώςς ηη μμέέθθοοδδοοςς εείίννααιι

υυπποοκκεειιμμεεννιικκήή--δδύύσσκκοολλαα μμπποορρεείί νναα ττεεκκμμηηρριιωωθθεείί ηη ααξξιιοοππιισσττίίαα κκααιι ηη εεγγκκυυρρόόττηητταα

ΠΠιιθθααννοοίί ρρόόλλοοιι ττοουυ εερρεευυννηηττήή:: φφίίλλοοςς,, σσυυννεερργγάάττηηςς,, σσυυγγγγρρααφφέέααςς,, εειιδδήήμμωωνν,,

εεκκππρρόόσσωωπποοςς ττηηςς κκοοιιννήήςς γγννώώμμηηςς κκλλππ..

ΥΥππάάρρχχοουυνν εεννσσττάάσσεειιςς δδεεοοννττοολλοογγιικκοούύ κκααιι μμεεθθοοδδοολλοογγιικκοούύ χχααρραακκττήήρραα γγιιαα ττηη

σσυυμμμμεεττοοχχιικκήή ππααρρααττήήρρηησσηη

ΠΠλλεεοοννεεκκττήήμμαατταα::

ΑΑμμεεσσόόττηητταα

ΔΔεεδδοομμέένναα ππλλοούύσσιιαα

ΔΔεεδδοομμέένναα χχωωρρίίςς δδιιαασσττρρεεββλλώώσσεειιςς λλόόγγωω μμννήήμμηηςς ήή κκοοιιννωωννιικκάά εεππιιθθυυμμηηττώώνν

ααπποοκκρρίίσσεεωωνν ττωωνν ππααρρααττηηρροούύμμεεννωωνν

ΜΜεειιοοννεεκκττήήμμαατταα ((ΜΜεερροολληηψψίίεεςς ττηηςς σσυυμμμμεεττοοχχιικκήήςς ππααρρααττήήρρηησσηηςς))::

ΕΕππιιλλεεκκττιικκήή ππρροοσσοοχχήή ήή//κκααιι μμννήήμμηη ττοουυ εερρεευυννηηττήή

65


ΕΕππιιλλεεκκττιικκήή κκωωδδιικκοοπποοίίηησσηη

ΔΔιιααππρροοσσωωππιικκέέςς σσχχέέσσεειιςς

ΔΔιιααδδιικκαασσίίαα ΠΠααρρααττήήρρηησσηηςς

ΕΕππιιλλοογγήή ττοουυ ππεεδδίίοουυ ππααρρααττήήρρηησσηηςς

ΕΕξξαασσφφάάλλιισσηη ππρρόόσσββαασσηηςς σσττοο ππεεδδίίοο

ΕΕξξοοιικκεείίωωσσηη μμεε ττοο ππεεδδίίοο ((κκααττααγγρρααφφήή σσύύννττοομμωωνν ππααρρααττηηρρήήσσεεωωνν))

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ττοουυ ττιι,, ππόόττεε κκααιι γγιιαα ππόόσσοο ππρρέέππεειι νναα ππααρρααττηηρρηηθθεείί

ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς ττοουυ ρρόόλλοουυ ττοουυ εερρεευυννηηττήή ωωςς ππααρρααττηηρρηηττήή

ΑΑρρχχιικκάά,, ππααρρααττηηρρήήσσεειιςς γγεεννιικκέέςς ττοουυ ππλλααιισσίίοουυ,, ττηηςς δδοομμήήςς κκααιι ττωωνν

δδρραασσττηηρριιοοττήήττωωνν πποουυ σσττηη σσυυννέέχχεειιαα εεξξεειιδδιικκεεύύοοννττααιι σσττααδδιιαακκάά

ΣΣχχεεδδιιαασσμμόόςς ττοουυ ττρρόόπποουυ κκααττααγγρρααφφήήςς σσηημμεειιώώσσεεωωνν ((ffiieellddnnootteess))

ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς ττοουυ εείίδδοουυςς ττωωνν ππλληηρροοφφοορριιώώνν πποουυ θθαα κκααττααγγρρααφφεείί

ΚΚααττααγγρρααφφήή ππεερριιγγρρααφφιικκώώνν κκααιι αανναασσττοοχχαασσττιικκώώνν σσηημμεειιώώσσεεωωνν

ΗΗ εειισσααγγωωγγήή κκααιι ηη ααπποοχχώώρρηησσηη ααππόό ττοο ππεεδδίίοο ππρρέέππεειι νναα γγίίννεειι μμεε δδιιαακκρριιττιικκόόττηητταα

κκααιι σσεεββαασσμμόό ππρροοςς ττοουυςς ααννθθρρώώπποουυςς κκααιι ττοο χχώώρροο..

ΣΣΥΥΝΝΕΕΝΝΤΤΕΕΥΥΞΞΕΕΙΙΣΣ ((ΚΚεεφφ.. 99))

ΟΟρργγάάννωωσσηη μμιιααςς σσχχέέσσηηςς ππρροοφφοορριικκήήςς εεππιικκοοιιννωωννίίααςς γγιιαα σσυυλλλλοογγήή σσττοοιιχχεείίωωνν μμέέσσωω

ττηηςς άάμμεεσσηηςς λλεεκκττιικκήήςς ααλλλληηλλεεππίίδδρραασσηηςς εερρεευυννηηττήή κκααιι σσυυμμμμεεττέέχχοοννττοοςς σσττηηνν

έέρρεευυνναα

66


ΗΗ σσυυννέέννττεευυξξηη,, σσεε σσύύγγκκρριισσηη μμεε ττοο εερρωωττηημμααττοολλόόγγιιοο,, δδίίννεειι ττηη δδυυννααττόόττηητταα

υυπποοββοολλήήςς δδιιεευυκκρριιννιισσττιικκώώνν εερρωωττήήσσεεωωνν--εευυκκααιιρρίίεεςς γγιιαα εεμμββάάθθυυννσσηη σσττοο ννόόηημμαα

ττωωνν ααππααννττήήσσεεωωνν.. ΑΑππααιιττεείίττααιι οο εερρεευυννηηττήήςς νναα εείίννααιι σσεε θθέέσσηη νναα δδηημμιιοουυρργγήήσσεειι

εευυεεππίίφφοορροο κκλλίίμμαα δδηηλλααδδήή νναα υυπποοββάάλλεειι εερρωωττήήσσεειιςς μμεε ττρρόόπποο ααπποοδδεεκκττόό κκααιι ννΝΝαα

ππααρραακκιιννεείί κκααττάάλλλληηλλαα

ΒΒαασσιικκήή δδιιάάκκρριισσηη ωωςς ππρροοςς ττοονν ββααθθμμόό δδόόμμηησσηηςς ::

ΔΔοομμηημμέέννεεςς ((πποοσσοοττιικκήή έέρρεευυνναα))

ΗΗμμιιδδοομμηημμέέννεεςς

ΜΜηη δδοομμηημμέέννεεςς ήή ‘‘ΣΣεε ββάάθθοοςς’’ ((πποοιιοοττιικκήή έέρρεευυνναα))

ΔΔοομμηημμέέννηη σσυυννέέννττεευυξξηη ((ssttrruuccttuurreedd iinntteerrvviieeww)),, όότταανν ηη ααλλλληηλλοουυχχίίαα κκααιι ηη

δδιιααττύύππωωσσηη ττωωνν εερρωωττήήσσεεωωνν εείίννααιι ππρροοκκααθθοορριισσμμέένναα ((ππααρρόόμμοοιιαα μμεε ττηη δδιιααδδιικκαασσίίαα

ττοουυ εερρωωττηημμααττοολλοογγίίοουυ)).. ΜΜπποορρεείί νναα ππεερριιέέχχεειι κκλλεειισσττέέςς ήή//κκααιι ααννοοιιχχττέέςς εερρωωττήήσσεειιςς

ΕΕξξαασσφφααλλίίζζεειι κκάάλλυυψψηη όόλλωωνν ττωωνν ππρροοααπποοφφαασσιισσμμέέννωωνν θθεεμμάάττωωνν ααππόό όόλλοουυςς ττοουυςς

εερρωωττώώμμεεννοουυςς,, σσεε σσύύννττοομμοο χχρρόόννοο κκααιι εελλααχχιισσττοοπποοιιεείί ττηηνν εεππίίδδρραασσηη ττοουυ εερρεευυννηηττήή

ΠΠααρρέέχχεειι ππεερριισσσσόόττεερροο ααξξιιόόππιισσττοο υυλλιικκόό κκααιι ππρροοσσφφέέρρεεττααιι γγιιαα εευυκκοολλόόττεερρηη κκααιι ππιιοο

ααξξιιόόππιισσττηη ααννάάλλυυσσηη,, ααλλλλάά αανναασσττέέλλλλεειι ττηη φφυυσσιικκήή ρροοήή ττηηςς σσυυζζήήττηησσηηςς

ΜΜηη δδοομμηημμέέννηη σσυυννέέννττεευυξξηη ((uunnssttrruuccttuurreedd iinntteerrvviieeww)),, όότταανν μμόόννοο τταα ππρροοςς

δδιιεερρεεύύννηησσηη θθέέμμαατταα ήή οοιι ππεερριιοοχχέέςς εείίννααιι ππρροοκκααθθοορριισσμμέένναα ααλλλλάά ττοο ππεερριιεεχχόόμμεεννοο,,

ηη δδιιααττύύππωωσσηη κκααιι ηη ααλλλληηλλοουυχχίίαα ττωωνν εερρωωττήήσσεεωωνν εεππααφφίίεεττααιι σσττοονν εερρεευυννηηττήή

ΗΗμμιιδδοομμηημμέέννηη σσυυννέέννττεευυξξηη ((sseemmiissttrruuccttuurreedd iinntteerrvviieeww)),, όότταανν όόχχιι μμόόννοο τταα ππρροοςς

δδιιεερρεεύύννηησσηη θθέέμμαατταα ήή οοιι ππεερριιοοχχέέςς ααλλλλάά κκααιι ττοο ππεερριιεεχχόόμμεεννοο ττωωνν εερρωωττήήσσεεωωνν

εείίννααιι ππρροοκκααθθοορριισσμμέένναα

67


ΓΓεεννιικκάά,, οο ββααθθμμόόςς δδόόμμηησσηηςς ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς μμπποορρεείί νναα πποοιικκίίλλεειι ααππόό ττηηνν

μμηη κκααττεευυθθυυννόόμμεεννηη ((nnoonn ddiirreeccttiivvee)) εελλεεύύθθεερρηη σσυυννέέννττεευυξξηη ,, όόπποουυ οοιι εερρωωττήήσσεειιςς

ααννααδδύύοοννττααιι κκααττάά ττηη δδιιάάρρκκεειιαα ττηηςς φφυυσσιικκήήςς ρροοήήςς ττηηςς σσυυζζήήττηησσηηςς ((ππχχ..σσεε ββάάθθοοςς

σσυυννέέννττεευυξξηη--iinn ddeepptthh iinntteerrvviieeww)) ωωςς ττηηνν εεσσττιιαασσμμέέννηη ((ffooccuusseedd)) σσυυννέέννττεευυξξηη,, πποουυ

εεσσττιιάάζζεειι σσεε μμιιαα εεμμππεειιρρίίαα ήή ττηηνν ααππόόκκρριισσηη ττωωνν ααττόόμμωωνν σσεε έένναα ήή ππεερριισσσσόόττεερραα

εερρεεθθίίσσμμαατταα

ΟΟιι μμηη δδοομμηημμέέννεεςς ((ηη//κκααιι ηημμιιδδοομμηημμέέννεεςς)) σσυυννεεννττεεύύξξεειιςς χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύννττααιι όότταανν ηη

έέρρεευυνναα εεππιικκεεννττρρώώννεεττααιι σσττοο ννόόηημμαα πποουυ έέχχοουυνν τταα φφααιιννόόμμεενναα γγιιαα ττοουυςς

σσυυμμμμεεττέέχχοοννττεεςς κκααιι όότταανν ααππααιιττοούύννττααιι ππρροοσσωωππιικκέέςς ιισσττοορριικκέέςς ααφφηηγγήήσσεειιςς κκααιι

εεμμππεειιρρίίεεςς.. ΗΗ σσυυννέέννττεευυξξηη μμπποορρεείί νναα ααπποοκκααλλύύψψεειι σσττοοιιχχεείίαα πποουυ δδεενν εείίννααιι

δδυυννααττόόνν νναα ππααρρααττηηρρηηθθοούύνν άάμμεεσσαα ππααρρέέχχοοννττααςς ππρρόόσσββαασσηη σσεε ααυυττόό πποουυ

‘‘ββρρίίσσκκεεττααιι μμέέσσαα σσττοο κκεεφφάάλλιι’’ ττοουυ ααττόόμμοουυ..

ΟΟιι εερρωωττήήσσεειιςς μμπποορρεείί νναα εεξξααττοομμιικκεεύύοοννττααιι γγιιαα νναα εεππιιττεευυχχθθεείί ηη ββααθθύύττεερρηη δδυυννααττήή

εεππιικκοοιιννωωννίίαα κκααιι ααμμεεσσόόττηητταα μμεε ττοονν εερρεευυννηηττήή σσυυννεεππώώςς ηη μμέέθθοοδδοοςς εεξξααρρττάάττααιι

πποολλύύ ααππόό ττιιςς ιικκααννόόττηηττεεςς ττοουυ εερρεευυννηηττήή κκααιι εεπποομμέέννωωςς εείίννααιι ααννοοιιχχττήή σσεε

μμεερροολληηψψίίεεςς..

ΤΤαα ππρροοββλλήήμμαατταα εεγγκκυυρρόόττηηττααςς ααννττιιμμεεττωωππίίζζοοννττααιι μμεε ττρριιγγωωννοοπποοίίηησσηη δδηηλλααδδήή ττοο

σσυυννδδυυαασσμμόό ττωωνν σσυυννεεννττεεύύξξεεωωνν μμεε άάλλλλεεςς μμεεθθόόδδοουυςς σσυυλλλλοογγήήςς ((ππχχ..

ΠΠααρρααττηηρρήήσσεειιςς)) ήή//κκααιι μμεε ππεερριισσσσόόττεερροουυςς ααννεεξξάάρρττηηττοουυςς εερρεευυννηηττέέςς σσττοο σσττάάδδιιοο

ττηηςς εεππεεξξεερργγαασσίίααςς ττωωνν δδεεδδοομμέέννωωνν

ΤΤύύπποοιι σσυυννεεννττεεύύξξεεωωνν::

AAττοομμιικκέέςς ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς ((oonnee--ttoo--oonnee iinntteerrvviieewwss))

ΟΟμμααδδιικκέέςς ((ggrroouupp iinntteerrvviieewwss)) κκααιι ΟΟμμάάδδεεςς εεσσττίίαασσηηςς ((ffooccuuss ggrroouuppss))

ΤΤηηλλεεφφωωννιικκέέςς ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς

ΗΗλλεεκκττρροοννιικκέέςς ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς

68


11.. ΑΑττοομμιικκέέςς ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς

ΕΕίίννααιι οο ππεερριισσσσόόττεερροο χχρρηησσιιμμοοπποοιιοούύμμεεννοοςς ττρρόόπποοςς σσυυννεεννττεεύύξξεεωωνν ααλλλλάά κκααιι οο

ππεερριισσσσόόττεερροο χχρροοννοοββόόρροοςς ..

22.. ΟΟμμάάδδεεςς εεσσττίίαασσηηςς ((ffooccuuss ggrroouuppss))

ΟΟρργγααννωωμμέέννεεςς σσυυζζηηττήήσσεειιςς μμεε μμιιαα οομμάάδδαα εεππιιλλεεγγμμέέννωωνν ααττόόμμωωνν ((σσυυννήήθθωωςς 66--1100)) μμεε

σσκκοοππόό ττηη σσυυλλλλοογγήή σσττοοιιχχεείίωωνν γγιιαα ττιιςς ααππόόψψεειιςς κκααιι ττιιςς εεμμππεειιρρίίεεςς ττοουυςς ππάάννωω σσεε

έένναα θθέέμμαα.. ΈΈνναα εείίδδοοςς οομμααδδιικκήήςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς ααλλλλάά όόχχιι μμεε έέμμφφαασσηη ττόόσσοο σσττιιςς

ααππααννττήήσσεειιςς όόσσοο σσττιιςς ααλλλληηλλεεππιιδδρράάσσεειιςς μμεεττααξξύύ ττωωνν σσυυμμμμεεττεεχχόόννττωωνν

ΚΚααττάάλλλληηλληη όότταανν κκααννεείίςς θθέέλλεειι νναα δδεειι ττιιςς δδιιααφφοορρεεττιικκέέςς οοππττιικκέέςς γγιιαα έένναα

σσυυγγκκεεκκρριιμμέέννοο θθέέμμαα ((ππρροοέέρρχχεεττααιι ααππόό ττηηνν έέρρεευυνναα ααγγοορράάςς))..

ΜΜπποορρεείί νναα χχρρηησσιιμμοοπποοιιηηθθεείί

ΣΣτταα ααρρχχιικκάά,, δδιιεερρεευυννηηττιικκάά σσττάάδδιιαα μμιιααςς μμεελλέέττηηςς

ππρροοκκεειιμμέέννοουυ νναα ααννααππττυυχχθθεείί έένναα ππρρόόγγρρααμμμμαα δδρραασσττηηρριιοοττήήττωωνν

ππρροοκκεειιμμέέννοουυ νναα ααξξιιοολλοογγηηθθεείί ηη εεππίίδδρραασσηη εεννόόςς ππρροογγρράάμμμμααττοοςς ήή νναα εεννττοοππιισσττοούύνν

θθέέμμαατταα πποουυ χχρρήήζζοουυνν ππεερρααιιττέέρρωω έέρρεευυννααςς

ΣΣυυννήήθθωωςς σσυυμμππλληηρρώώννεειι άάλλλλεεςς μμεεθθόόδδοουυςς σσυυλλλλοογγήήςς υυλλιικκοούύ γγιιαα ααύύξξηησσηη ττηηςς

εεγγκκυυρρόόττηηττααςς ((ττρριιγγωωννοοπποοίίηησσηη))

33.. ΤΤηηλλεεφφωωννιικκέέςς ήή ΗΗλλεεκκττρροοννιικκέέςς ΣΣυυννεεννττεεύύξξεειιςς

ΌΌτταανν ηη γγεεωωγγρρααφφιικκήή δδιιαασσπποορράά ήή οοιι χχρροοννιικκοοίί ππεερριιοορριισσμμοοίί εεμμπποοδδίίζζοουυνν ττηη

σσυυννάάννττηησσηη εερρεευυννηηττήή κκααιι σσυυμμμμεεττέέχχοονντταα..

69


ΗΗ ττηηλλεεφφωωννιικκήή σσυυννέέννττεευυξξηη κκααττααγγρράάφφεεττααιι σσεε μμααγγννηηττόόφφωωννοο κκααιι σσττηη σσυυννέέχχεειιαα

μμεεττααγγρράάφφεεττααιι εεννώώ ηη ηηλλεεκκττρροοννιικκήή μμπποορρεείί νναα εείίννααιι ααππεευυθθεείίααςς σσεε μμοορρφφήή

κκεειιμμέέννοουυ

ΤΤοο μμεειιοοννέέκκττηημμαα εείίννααιι όόττιι ηη ααπποουυσσίίαα ππρροοσσωωππιικκήήςς εεππααφφήήςς θθέέττεειι ππεερριιοορριισσμμοούύςς σσττηηνν

εεππιικκοοιιννωωννίίαα κκααιι ττηη δδυυννααττόόττηητταα ττοουυ εερρεευυννηηττήή νναα κκααττααννοοήήσσεειι

ΔΔιιααδδιικκαασσίίαα σσυυννεεννττεεύύξξεεωωνν

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ττωωνν ααττόόμμωωνν

ΠΠρροοσσδδιιοορριισσμμόόςς ττοουυ ττύύπποουυ ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς

ΕΕππιιλλοογγήή ττεεχχννιικκώώνν μμέέσσωωνν γγιιαα ττηηνν κκααττααγγρρααφφήή

ΕΕννττοοππιισσμμόόςς ττοουυ κκααττάάλλλληηλλοουυ χχώώρροουυ κκααιι χχρρόόννοουυ γγιιαα ττηη δδιιεεξξααγγωωγγήή ττηηςς

ΕΕξξαασσφφάάλλιισσηη ττηηςς σσυυννααίίννεεσσηηςς ττοουυ ααττόόμμοουυ

ΔΔιιααττήήρρηησσηη ττηηςς εευυεελλιιξξίίααςς εεννττόόςς ττοουυ ππλλάάννοουυ ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς ((iinntteerrvviieeww pprroottooccooll)),,

ώώσσττεε νναα δδιιααττηηρρεείίττααιι ηη ρροοήή ττωωνν σσκκέέψψεεωωνν ττοουυ σσυυμμμμεεττέέχχοονντταα χχωωρρίίςς

ππλλααττεειιαασσμμοούύςς

ΧΧρρήήσσηη υυπποοεερρωωττήήσσεεωωνν μμεε σσκκοοππόό ττηη δδιιαασσάάφφηησσηη ήή//κκααιι ττηηνν εεππέέκκτταασσηη--εεμμββάάθθυυννσσηη

ττωωνν ααππααννττήήσσεεωωνν ((pprroobbeess))

ΕΕππααγγγγεελλμμααττιικκήή κκααιι εευυγγεεννιικκήή σσττάάσσηη ττοουυ εερρεευυννηηττήή,, πποουυ σσέέββεεττααιι κκααιι εεκκττιιμμάά ττηη

σσυυμμμμεεττοοχχήή ττοουυ άάλλλλοουυ

ΑΑππααιιττεείίττααιι μμιιαα εειισσααγγωωγγήή όόπποουυ εεξξηηγγεείίττααιι οο σσκκοοππόόςς κκααιι ηη φφύύσσηη ττηηςς έέρρεευυννααςς,, ηη

δδιιααδδιικκαασσίίαα εεππιιλλοογγήήςς ττοουυ σσυυμμμμεεττέέχχοονντταα κκααιι ηη εεξξαασσφφάάλλιισσηη ττηηςς εεχχεεμμύύθθεειιααςς

ΟΟ σσυυννεεννεεττεευυκκττήήςς θθαα ππρρέέππεειι νναα σσυυσσττηηθθεείί,, νναα δδώώσσεειι σσττοοιιχχεείίαα γγιιαα ττοονν εεααυυττόό ττοουυ κκααιι

νναα ζζηηττήήσσεειι ττηηνν άάδδεειιαα μμααγγννηηττοοφφώώννηησσηηςς εεξξηηγγώώννττααςς ππεειισσττιικκάά ττοουυςς λλόόγγοουυςς

ΑΑκκοολλοουυθθεείί μμίίαα ππεερρίίοοδδοοςς μμεε εερρωωττήήσσεειιςς ααννώώδδυυννεεςς γγιιαα εεξξοοιικκεείίωωσσηη κκααιι δδηημμιιοουυρργγίίαα

κκααττάάλλλληηλλοουυ κκλλίίμμααττοοςς ((ζζέέσσττααμμαα)).. ΚΚααττάά ττοο κκύύρριιοο μμέέρροοςς ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς,, οο

σσυυννεεννττεευυκκττήήςς θθαα ππρρέέππεειι μμιιλλάά λλίίγγοο κκααιι νναα αακκοούύεειι πποολλύύ,, νναα εείίννααιι εευυθθύύςς κκααιι

70


σσααφφήήςς,, νναα μμηηνν ααφφήήννεειι νναα φφααννεείί πποοιιεεςς ααππααννττήήσσεειιςς ττοουυ εείίννααιι ααρρεεσσττέέςς κκααιι πποοιιεεςς

όόχχιι,, νναα δδεείίχχννεειι όόττιι εεννδδιιααφφέέρρεεττααιι μμεε ττοονν κκααττάάλλλληηλλοο χχρρωωμμααττιισσμμόό φφωωννήήςς κκααιι ττιιςς

εεκκφφρράάσσεειιςς ττοουυ ππρροοσσώώπποουυ κκααιι νναα εείίννααιι εεκκππααιιδδεευυμμέέννοοςς σσττηη χχρρήήσσηη ττεεχχννιικκώώνν πποουυ

ππρροοττρρέέπποουυνν σσεε ππεερρααιιττέέρρωω εεμμββάάθθυυννσσηη ττωωνν ααπποοκκρρίίσσεεωωνν ((pprroobbeess)) .. ΟΟιι δδύύσσκκοολλεεςς

ήή ααππεειιλληηττιικκέέςς εερρωωττήήσσεειιςς θθαα ππρρέέππεειι νναα μμηηνν υυπποοββάάλλλλοοννττααιι σσττηηνν ααρρχχήή.. ΣΣττοο

ττεελλεευυττααίίοο μμέέρροοςς ττηηςς σσυυννέέννττεευυξξηηςς ππρρέέππεειι νναα γγίίννοοννττααιι εερρωωττήήσσεειιςς πποουυ σσκκοοππόό

έέχχοουυνν ττηηνν ααπποοφφόόρρττιισσηη ττοουυ κκλλίίμμααττοοςς

ΟΟιι δδεεξξιιόόττηηττεεςς ττοουυ σσυυννεεννττεευυκκττήή εείίννααιι κκααθθοορριισσττιικκέέςς γγιιαα ττηηνν πποοιιόόττηητταα ττωωνν

δδεεδδοομμέέννωωνν..

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - eportfolio · 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ • Εισαγωγή στην...

Documents

Transcript of ΕΙΣΑΓΩΓΗ - eportfolio · 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ • Εισαγωγή στην...