Πως να νικήσετε σε ένα debate με ζωτόμους.

ΠΩΣ ΝΑ ΝΙΚΗΣΕΤΕ ΣΕ ΕΝΑ DEBATE ΜΕ ΖΩΟΤΟΜΟΥΣ

Επιχείρημα #1

Οι ζωοτόμοι λένε: Εκείνοι που αντιτίθενται στα πειράματα σε ζώα δεν πρέπει να δέχονται φάρμακα που έχουν παραχθεί έπειτα από πραγματοποίηση δοκιμών σε ζώα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Είναι δύσκολο, και πιθανόν αδύνατο, για τους ασθενείς να παίρνουν φάρμακα τα οποία δεν έχουν δοκιμαστεί σε ζώα επειδή σχεδόν όλα τα φάρμακα έχουν κάποια στιγμή δοκιμαστεί σε ζώα. Αλλά επειδή τα φάρμακα έχουν δοκιμαστεί σε ζώα δε σημαίνει ότι οι δοκιμές ήταν σχετικές, χρήσιμες ή έγκυρες. Τα φάρμακα θα 'χαν παραχθεί πιο γρήγορα και πιο ασφαλώς χωρίς τις δοκιμές σε ζώα. Οι κλινικές πρόοδοι μπορεί να έχουν ακολουθήσει τα ζωικά πειράματα αλλά αυτό δε σημαίνει πως υπάρχει κάποια σύνδεση μεταξύ αυτών των δύο. Η ιατρική πρόοδος συνεχίζει ανεξάρτητα -και σίγουρα όχι εξαιτίας- της έρευνας στα ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα είναι χρήσιμα επειδή επιτρέπουν στους επιστήμονες να ελέγχουν τις παρατηρήσεις που γίνονται από τους κλινικούς.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα πειράματα σε ζώα καθυστερούν την πρόοδο χωρίς λόγο. Αφού οι γιατροί έχουν παρατηρήσει πως οι άνθρωποι που κάπνιζαν φαίνονταν πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν καρκίνο, οι πειραματιστές σε ζώα ξόδεψαν χρόνια αναγκάζοντας σκύλους και πιθήκους να καπνίζουν τσιγάρα σε μια προσπάθεια να ανακαλύψουν ένα σύνδεσμο ανάμεσα στον καπνό και τον καρκίνο στα ζώα. Κατά πολύ ευνοώντας το διαφημιστικό κέρδος των εταιριών καπνού, αυτό αποδείχτηκε πάρα πολύ δύσκολο και οι γιατροί και οι πολιτικοί αποθαρρύνονταν από το να προειδοποιούν για πολλά χρόνια. Σαν αποτέλεσμα, εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα στα ζώα πρέπει να συνεχίσουν έως ότου έχουμε αποτελεσματικές και αξιόπιστες εναλλακτικές.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα πειράματα σε ζώα δεν είναι ούτε αποτελεσματικά ούτε αξιόπιστα. Πραγματικά, τα πειράματα σε ζώα είναι τόσο απροσδόκητα και αναξιόπιστα που η συνέχισή τους προκαλεί περισσότερο κακό τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα. Οι ανθρώπινοι ασθενείς θα ήταν καλύτερα αν οι εταιρείες φαρμάκων δεν έκαναν καθόλου ελέγχους. Εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τα πειράματα σε ζώα είναι απαραίτητα επειδή οι εναλλακτικές δεν είναι ακόμα περιεκτικές αγνοούν πλήρως το γεγονός πως τα ζωικά πειράματα όχι μόνο είναι άχρηστα αλλά είναι και επικίνδυνα παραπλανητικά. Λίγα χρόνια πριν οι μεγάλες εταιρείες καλλυντικών έλεγαν όλες ότι δε μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς να πραγματοποιούν πειράματα σε ζώα αλλά σήμερα όλο και περισσότερες εταιρείες καλλυντικών καυχώνται για το ότι δεν ελέγχουν τα προϊόντα τους πλέον σε ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι νέες μέθοδοι, όπως η καλλιέργεια κυττάρων και ιστών, είναι πολύ καλές αλλά χρειάζεται ολόκληρος ο οργανισμός για κατάλληλους ελέγχους.

1

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι καλλιέργειες κυττάρων είναι διαθέσιμες πάνω από έναν αιώνα. Στις οργανικές καλλιέργειες μικρά κομμάτια από ολόκληρα όργανα κρατιούνται ζωντανά και διατηρούνται μέσω ενζύμων και συστημάτων υποστήριξης. Είναι αλήθεια ότι πλήρεις οργανισμοί χρειάζονται πριν να βγουν συμπεράσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια μιας θεραπείας, μα αυτό απαιτεί ανθρώπους ασθενείς κι όχι ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Πολλά φάρμακα που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα είναι χρήσιμα. Αυτό αποδεικνύει ότι οι έλεγχοι σε ζώα είναι απαραίτητοι.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Απλά επειδή οι επιστήμονες κάνουν πειράματα σε ζώα δε σημαίνει πως τα πειράματα είναι απαραίτητα ή ακόμα και χρήσιμα. Οι περισσότεροι πειραματιστές φορούν λευκές ρόμπες και πίνουν καφέ. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι πειραματιστές πρέπει να φοράνε άσπρες ρόμπες και να πίνουν καφέ για να κάνουν χρήσιμες ανακαλύψεις.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα μπορεί να είναι τόσο αποπροσανατολιστικά που πρέπει να κάνουμε περισσότερα κι όχι λιγότερα πειράματα σε ζώα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Περισσότερα πειράματα θα σήμαιναν απλά περισσότερα αναξιόπιστα αποτελέσματα, περισσότερη σύγχυση και περισσότερους αχρείαστους θανάτους. Πολλά χρήσιμα φάρμακα προκαλούν προβλήματα σε κάποια ζώα αλλά όχι σε άλλα. Είναι αδύνατο για κάποιον να γνωρίζει ποια πειράματα πρέπει να λάβει υπ' όψιν και ποια να αγνοήσει.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι φαρμακοβιομηχανίες πρέπει να κάνουν πειράματα σε ζώα για να διασφαλιστούν από πιθανές κατηγορίες αμέλειας.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Όταν μια μεγάλη φαρμακοβιομηχανία οδηγήθηκε στα δικαστήρια υπό το Νόμο Φαρμάκων της Μεγάλης Βρετανίας, κατηγορούμενη για την παραγωγή παραπλανητικών διαφημίσεων ενός εκ των προϊόντων της, οι συνήγοροι υπεράσπισης της ίδιας της εταιρίας φαρμάκων κατέθεσαν ότι τα δεδομένα από τα πειράματα σε ζώα δε μπορούσαν να αναχθούν με ασφάλεια για τους ασθενείς. Αφότου ένα κορίτσι από την Αμερική υπέστη βλάβη στα μάτια όταν χρησιμοποίησε ένα σαμπουάν, προσπάθησε να ζητήσει αποζημίωση από την εταιρεία που εμπλεκόταν με τη λογική ότι το φάρμακο αποδείχτηκε πως είναι ερεθιστικό όταν ελέγχθηκε σε ζώα. Ωστόσο, το δικαστήριο αποφάσισε υπέρ της εταιρίας, λέγοντας πως δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να δείχνει πως τα πειράματα σε κουνέλια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προβλέψουν τι μπορεί να συνέβαινε σε ανθρώπους. Ή ας εξετάσουμε την περίπτωση μιας γυναίκας η οποία οδήγησε μια μεγάλη πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία στα δικαστήρια επειδή το φάρμακο που της είχαν δώσει της είχε προκαλέσει βλάβες στα μάτια και παράλυση. Έφερε στοιχεία που έδειχναν πως η εταιρεία γνώριζε επί 20 χρόνια ότι τα πειράματα του φαρμάκου είχε προκαλέσει βλάβες στην όραση κουνελιών, είχε τυφλώσει και σκοτώσει πουλάρια και άλλα βοοειδή και είχε σκοτώσει ή παραλύσει σκύλους. Η φαρμακευτική εταιρεία αρνήθηκε την κατηγορία περί αμέλειας, λέγοντας πως δε γνώριζαν κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι το φάρμακο είχε αρνητικές επιπτώσεις σε ανθρώπους και φαινομενικά η έρευνα σε ζώα ήταν άσχετη.

2


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι εναλλακτικές των πειραμάτων σε ζώα είναι ακριβές και θα αύξαναν την τιμή των προϊόντων.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Μπορεί να είναι πιο ακριβές για να ξεκινήσει κανείς -επειδή τα εργαστήρια θα 'πρεπε να αλλάξουν, τα κλουβιά των ζώων θα έπρεπε να απομακρυνθούν και οι επιστήμονες να επανεκπαιδευτούν. Μα μακροπρόθεσμα οι εναλλακτικές θα ήταν πολύ πιο οικονομικές από τη χρήση ζώων.


Οι ζωοτόμοι λένε: Η ζωοτομία υποστηρίζεται από 1000 επιστήμονες από όλο τον κόσμο, που έχουν υπογράψει μια αναφορά δηλώνοντας ότι τα πειράματα στα ζώα είναι απαραίτητα και πρέπει να συνεχιστούν.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Πολλοί από τους επιστήμονες που υποστηρίζουν τη ζωοτομία κερδίζουν τα προς το ζει κάνοντας πειράματα σε ζώα. Θα χάσουν τα πάντα -συμπεριλαμβανομένου του εισοδήματος και της φήμης- αν τα πειράματα στα ζώα σταματήσουν. Παρόλο που υπάρχουν 20.000 επιστήμονες μόνο στη Βρετανία με άδεια να πραγματοποιούν πειράματα σε ζώα. Γιατί οι υπόλοιποι 19.000 δεν υποστηρίζουν τα πειράματα σε ζώα; Εν αντιθέσει, όταν ρωτούν τους γιατρούς για τη ζωοτομία η συντριπτική πλειοψηφία συμφωνεί πως η ζωοτομία είναι παραπλανητική και άχρηστη και πρέπει να σταματήσει. Αυτοί είναι αρμόδιοι γιατροί με εμπειρία και κατανόηση των αναγκών των ασθενών και δεν έχουν κανένα έννομο δικαίωμα στο να σταματήσουν τα πειράματα σε ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Μεγάλα ποσά χρημάτων δίνονται για έρευνα αποτελεσματικών τρόπων ελέγχου φαρμάκων και ιατρικών θεραπειών χωρίς τη χρήση ζώων.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Πολύ λίγα χρήματα ξοδεύονται για την έρευνα αυτών των εναλλακτικών.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι φαρμακοβιομηχανίες ποτέ δε θα τολμήσουν να συμφωνήσουν ότι τα πειράματα σε ζώα είναι άσκοπα επειδή αν το κάνουν θα εκθέσουν τους εαυτούς τους σε μαζικές μηνύσεις από ασθενείς που έχουν μείνει ανάπηροι από ανεπαρκώς ελεγμένα φάρμακα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Θα ήταν πιθανό να εισάγουμε ένα προσωρινό μορατόριουμ για τις παλιές ευθύνες ώστε να ενθαρρύνουμε τις εταιρείες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Πολύ λίγα πειράματα σε ζώα γίνονται κάθε χρόνο.

Dr Vernon coleman says: Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν και αδειοδοτούν τη χρήση των ζώων σε εργαστηριακά πειράματα δε νοιάζονται αρκετά για να μετρήσουν και έτσι κανείς δεν ξέρει

3

σίγουρα πόσα ζώα χρησιμοποιούνται σε εργαστηριακά πειράματα αλλά ενημερωμένες εκτιμήσεις μιλάνε για 250 εκατομμύρια κάθε χρόνο ανά τον κόσμο. Δηλαδή κάπου ανάμεσα από 100.000 και 125.000 την ώρα. Ή, περίπου 2.000 ζώα το λεπτό.


Οι ζωοτόμοι λένε: Η ζωοτομία είναι μια πολύ μικρή επιχείρηση.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Είναι μια επιχείρηση δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εκτός των επιδομάτων, των παχυλών μισθών και των λογαριασμών εξόδων που λαμβάνουν οι επιστήμονες που όντως κάνουν πειράματα σε ζώα υπάρχουν πολλές μεγάλες και επικερδείς επιχειρήσεις που παρέχουν ζώα, κλουβιά και περιοριστικά μέσα. Ένα ποντίκι μπορεί να κοστίσει μεγάλα ποσά. Οι πίθηκοι συνήθως κοστίζουν δεκάδες χιλιάδες δολάρια ο καθένας επειδή πρέπει να αιχμαλωτιστούν στη φύση και αυτό σημαίνει πως πολλοί πεθαίνουν καθώς στέλνονται στα εργαστήρια.


Οι ζωοτόμοι λένε: Αφού δεν υπάρχουν αρκετά μη ζωικά τεστ διαθέσιμα που να μας επιτρέπουν να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις υπάρχουσες καρκινογενέσεις στο περιβάλλον πρέπει να επιτρέψουμε στους επιστήμονες να συνεχίσουν να κάνουν πειράματα σε ζώα μέχρι να γίνουν διαθέσιμα περισσότερα τεστ.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα τεστ στα ζώα που χρησιμοποιούνται για να προσεγγίσουμε πιθανές καρκινογενείς ουσίες είναι παραπλανητικές επειδή βασίζονται σε ανακριβείς ιδέες για το πως ο καρκίνος αναπτύσσεται και για το βαθμό στον οποίο τα δεδομένα που προκύπτουν από υψηλές δόσεις χημικών μπορούν να αποκαλύψουν κάτι από τις επιπτώσεις των χαμηλών δόσεων. Η αρχική θεωρία έλεγε ότι αν κάποιες ουσίες βλάπτουν το DNA, τότε θα προκαλέσουν καρκίνο. Αλλά σε κάποια τεστ ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί λόγω του ότι οι υψηλές δόσεις χημικών σκοτώνουν κύτταρα, προκαλούν διάσπαση κυττάρου η οποία οδηγεί σε ρίσκο καρκίνου. Σύμφωνα με τεστ σε ζώα ο καφές, ο τοματοπολτός, το φυστικοβούτυρο και τα αλκοολούχα ποτά φαίνονται να περιέχουν εκ φύσεως καρκινογενέσεις -σχεδόν 200 φορές πιο επικίνδυνες από αυτές στα απαγορευμένα χημικά. Το πιο άτοπο στοιχείο της ματαιότητας των πειραμάτων σε ζώα είναι σίγουρα το γεγονός ότι ο καπνός έχει απενοχοποιηθεί για την πρόκληση καρκίνου σε τυπικά τεστ σε αρουραίους. Οι αρουραίοι μπορούν επίσης να καταναλώσουν αρκετές ποσότητες αλκοόλ χωρίς να υποφέρουν από όποια βλάβη στο συκώτι. Μόνο επτά από τα 19 καρκινογόνες ουσίες αναγνωρίστηκαν κανονικά χρησιμοποιώντας το καθιερωμένο πρωτόκολλο του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου για τα πειράματα σε ζώα στις ΗΠΑ. Τα πειράματα in-vitro είναι περισσότερο ευαίσθητα, περισσότερο ακριβή και λιγότερο ακριβά.


Οι ζωοτόμοι λένε: Ένα πλεονέκτημα της χρήσης ζώων είναι ότι η ηλικία και το φύλο των ζώων δεν έχουν σημασία.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Η ηλικία και το φύλο των ανθρώπων έχουν μεγάλη σημασία όταν χρησιμοποιούνται φάρμακα. Για παράδειγμα, όταν το φάρμακο Opren -που πωλείται για τη θεραπεία της αρθρίτιδας- εξετάστηκε αρχικά σε ανθρώπους δε δοκιμάστηκε σε μεγάλους ανθρώπους. Μα βρέθηκε μετέπειτα ότι το φάρμακο είχε μια πολύ πιο επικίνδυνα αντίδραση όταν χορηγούταν σε ηλικιωμένους ασθενείς. Η ηλικία και το φύλο των ζώων έχουν κι αυτά μεγάλη

4

σημασία. Ηλικιωμένοι αρουραίοι έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση να εμφανίσουν καρκίνο απ' ότι νεώτεροι και υπάρχουν ζωτικές διαφορές στον τρόπο με τον οποίο μέλη του ίδιου είδους αντιδρούν. Οι θηλυκοί αρουραίοι συνήθως είναι πιο ευαίσθητοι στην τοξικότητα από τους αρσενικούς. Αναρωτιέμαι πόσοι από τους ερευνητές που το συνειδητοποιούν αυτό σκόπιμα επιλέγουν νεαρούς αρσενικούς αρουραίους όταν δοκιμάζουν ένα νέο φάρμακο, ελπίζοντας να βρουν ότι είναι ασφαλές. Ένα άλλο παράδειγμα της ποικιλίας μέσα σε ένα είδος είναι οι χιμπατζήδες. Για τα πειράματα σε χιμπατζήδες επιλέγονται κάθε φορά χιμπατζήδες διαφορετικών ηλικιών παρόλο που υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στα ανώριμα και στα ώριμα ζώα, σε φυσιολογικούς, ανατομικούς, ψυχολογικούς και σεξουαλικούς όρους.


Οι ζωοτόμοι λένε: Το θέμα της ζωοτομίας πρέπει να περιοριστεί μόνο σε μια συζήτηση μεταξύ ειδικών. Οι ειδικοί γνωρίζουν καλύτερα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι ειδικοί συζητούν αυτό το πρόβλημα μόνο εξαιτίας της πίεσης του κοινού. Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση από τον κόσμο τόσο πιο γρήγορα θα γίνει κάτι. Οι πολιτικοί, συγκεκριμένα, είναι ειδικά πιο πιθανό να δράσουν ως απόκριση στις δημόσιες διαμαρτυρίες για τα πειράματα σε ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Διάφοροι κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ έχουν εκφράσει την υποστήριξη τους στον πειραματισμό σε ζώα. Αυτό σημαίνει πως τα πειράματα σε ζώα πρέπει να συνεχιστούν.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Πολλοί νικητές του βραβείου Νόμπελ είναι, αναπόφευκτα, μέλη του επιστημονικού κατεστημένου. Προκαλεί ελάχιστη έκπληξη ότι μερικοί κάτοχοι του Νόμπελ υποστηρίζουν τα πειράματα σε ζώα. Είμαι περισσότερο πεπεισμένος από το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ασκούμενων γιατρών πιστεύουν πως τα πειράματα σε ζώα μπορεί να είναι παραπλανητικά εξαιτίας των ανατομικών και φυσιολογικών διαφορών. Μια έρευνα που έγινε από το δρ. Vernon Coleman σε γιατρούς της Βρετανίας έδειξε πως το 88% συμφωνεί ότι τα πειράματα σε ζώα μπορεί να παραπλανούν.


Οι ζωοτόμοι λένε: Γιατί οι ζωοτόμοι θα συνέχιζαν να κάνουν πειράματα σε ζώα αν τα στοιχεία έδειχναν πως τα πειράματα αυτά είναι άσκοπα και παραπλανητικά;

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι ζωοτόμοι είναι προσηλωμένοι στη συνέχιση των όσων κάνουν επειδή όταν αλλάξουν τις απόψεις τους θα πρέπει να παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος. Αυτό σημαίνει ότι θα εξέθεταν τους εαυτούς τους σε μερική γελοιοποίηση και περιφρόνηση, θα εξέθεταν τους εαυτούς τους σε μαζικές μηνύσεις και θα έπρεπε να παραδεχτούν πως όλη η δουλειά που είχαν κάνει στο παρελθόν ήταν άχρηστη. Χιλιάδες φαρμάκων που λανσάρονται βασιζόμενα σε πειράματα σε ζώα θα πρέπει να αποσυρθούν και να επανεξεταστούν. Πολλά θα απαγορεύονταν τότε. Οι ερευνητές ζώων θα ανακάλυπταν πως οι σεμνές τους δεξιότητες είναι άχρηστες και τα ευρέα τμήματα τους και τα κέρδη από την τεράστια βιομηχανία φαρμάκων θα χάνονταν. Τα φαινομενικά κατορθώματά τους θα απαξιώνονταν και θα ήταν ξεκάθαρο πως είχαν ξοδέψει άσκοπα τις ζωές τους. Δε με εκπλήσσει το ότι μάχονται σκληρά. Εντωμεταξύ, τα πειράματα σε ζώα είναι γρήγορα και εύκολα να γίνουν. Είναι δυνατόν να αποδείξει κανείς οτιδήποτε χρησιμοποιώντας ζώα,

5

και τα πειράματα σε ζώα οδηγούν σε μια σταθερή παροχή επιστημονικών δοκιμίων.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα έχουν οδηγήσει σε πολλές σημαντικές ανακαλύψεις.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι ζωοτόμοι και οι υποστηρικτές τους σίγουρα προσπαθούν να διεκδικήσουν τα εύσημα για σχεδόν κάθε επιστημονική ανακάλυψη που έγινε ποτέ. Όποτε τα ζώα χρησιμοποιούνται στην έρευνα, οι ζωοτόμοι ισχυρίζονται πως ήταν η εργασία τους που έκανε τη ραγδαία εξέλιξη εφικτή. Από τη στιγμή που τα πειράματα ζώων είναι τόσο διαδεδομένα οι ζωοτόμοι είναι σε θέση να αναλάβουν ευθύνη για σχεδόν κάθε πρόοδο στις βιοιατρικές επιστήμες. Δε θα με εξέπληττε να ακούσω ζωοτόμους να ισχυρίζονται πως τα πειράματα σε ζώα έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη του μηχανικού αυτοκινήτου, της τηλεόρασης και της μηχανής ποπ κορν.


Οι ζωοτόμοι λένε: Πολλοί ζωοτόμοι ορίζουν τώρα κώδικες συμπεριφοράς για να διασφαλίσουν την καλή μεταχείριση των ζώων.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Δε μπορείς να έχεις ένα κώδικα για τη ζωοτομία, όπως δε μπορείς να έχεις ένα κώδικα για το βιασμό (είναι εντάξει να βιάζεις μια γυναίκα αν της βγάλεις για φαγητό πιο πριν και σιγουρευτείς πως το δωμάτιο είναι ζεστό και ότι υπάρχει αρκετό άχυρο στο πάτωμα) ή για το φόνο.


Οι ζωοτόμοι λένε: Εκείνοι που αντιτίθενται στη ζωοτομία θα άλλαζαν γνώμη αν ήταν άρρωστοι ή είχαν άρρωστους συγγενείς.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Δε θα αλλάζαμε γνώμη επειδή θα ξέραμε ότι τα πειράματα σε ζώα δε θα μας βοηθούσαν και στην πραγματικότητα θα καθυστερούσαν χρήσιμες εξελίξεις στον κόσμο της ιατρικής.


Οι ζωοτόμοι λένε: Λέγεται πως τα φάρμακα που αναπτύσσονται από τις φαρμακοβιομηχανίες είναι συχνά πολύ χρήσιμα για τα ζώα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αυτό είναι το αγαπημένο επιχείρημα οπισθοχώρησης των ανθρώπων που κάνουν πειράματα σε ζώα. Μια από τις μεγάλες εταιρίες τσιγάρων ισχυρίστηκε στο δικαστήριο ότι εξέθετε ποντικιών στον καπνό του τσιγάρου ώστε να μάθει περισσότερα για το πως να βοηθάει ποντίκια. Το επιχείρημα αυτό, σε κάθε περίπτωση, είναι άσχετο. Αυτή τη στιγμή τα φάρμακα χρησιμοποιούνται στα ζώα για θεραπεία ως ένα παράπλευρο προϊόν. Αν τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν τα ζώα είναι δοκιμασμένα όσο και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν ανθρώπους, τότε υπάρχουν αναμφισβήτητα χιλιάδες ζώων που θανατώνονται ή χειροτερεύουν εξαιτίας ακριβών φαρμάκων. Φαίνεται παράλογο να ισχυρίζονται πως είναι εντάξει να ράβεις τα βλέφαρα απόλυτα υγειών γατών ή να προσπαθείς σκόπιμα να προκαλέσεις κατάθλιψη σε πιθήκους ώστε να θεραπεύσεις κάποιο άλλο ζώο. Τι είδους λογική υπάρχει στο βασανισμό και στη θανάτωση ζώων για να βρεθεί θεραπεία για άλλα ζώα; Το

6

μεγαλύτερο μέρος της κτηνιατρικής έρευνας σχεδιάζεται για να αυξήσει τα κέρδη των εκτροφείων παρά να θεραπεύσει ζώα. Είναι πιθανόν θεραπεύοντας άρρωστες γάτες οι ερευνητές να μπορούσαν να βοηθήσουν άλλες γάτες. Αλλά ένας αριθμός μεταβλητών θα έπρεπε να ληφθεί υπ' όψιν πρώτα για να παραχθούν έγκυρα και με νόημα αποτελέσματα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα γενετικά πειράματα σε ζώα πρόκειται να οδηγήσουν σε φοβερές εξελίξεις στη φαρμακευτική.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τρεις από τις πρώτες «εξελίξεις» που παρήγαγαν οι γενετικοί μηχανικοί ήταν: μια μορφή φυτού καπνού ανθεκτικό στα ζιζάνια, ένας τύπος μοσχαριού τόσο μεγάλου που χρειαζόταν να το βγάλουν με καισαρική τομή, και ένα υβρίδιο κατσίκας-προβάτου. Αν τα γενετικά πειράματα είναι πραγματικά απαραίτητα (και αυτή είναι μια ερώτηση προς συζήτηση) τότε οι επιστήμονες πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να χρησιμοποιήσουν ανθρώπινα γονίδια.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα έχουν ελάχιστα ανεπτυγμένη νοημοσύνη συγκρινόμενα με τους ανθρώπους και γι' αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα σε πειράματα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Μια γάτα ενός χρόνου είναι πιο λογική από ένα μωρό 6 εβδομάδων.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα είναι πολύ παρόμοια με τους ανθρώπους. Κι έτσι είναι κατάλληλα για πειράματα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αν τα ζώα είναι πολύ παρόμοια με τους ανθρώπους τότε γιατί κάνουμε πειράματα σε αυτά; Σίγουρα τέτοια πειράματα πρέπει να είναι ηθικά αδικαιολόγητα, σωστά;


Οι ζωοτόμοι λένε: Πολλοί γιατροί κάνουν πειράματα σε ζώα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Όχι, δεν κάνουν. Πολύ λίγοι καταξιωμένοι ιατρικά γιατροί κάνουν πειράματα σε ζώα. Η πλειοψηφία των γιατρών που έχει εκφράσει οποιαδήποτε άποψη συμφωνεί ότι τα πειράματα σε ζώα είναι άχρηστα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Αν οι γιατροί που κάνουν την πρακτική τους διαφωνούσαν με τα πειράματα σε ζώα τότε θα το έλεγαν πιο δημόσια.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Πολλοί γιατροί φοβούνται πως θα ενοχλήσουν τις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες ή το ιατρικό κατεστημένο (το οποίο ελέγχεται από αυτές τις εταιρίες). Αλλά όλο και πιο πολλοί γιατροί αρχίζουν να μιλάνε.

7


Οι ζωοτόμοι λένε: Χωρίς τα πειράματα σε ζώα η χειρουργική δε θα είχε προοδεύσει τόσο όσο έχει ήδη.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αυτό είναι απολύτως ανόητο. Τα χειρουργικά πειράματα σε ζώα μπορεί να είναι παραπλανητικά σε τεράστιο βαθμό. Ας δούμε την ψυχοχειρουργική για παράδειγμα. Οι πρώτες λευκοτομές έγιναν το '30, όταν πιστευόταν πως οι εμπρόσθιοι λοβοί ήταν η πηγή των παραισθήσεων των ψυχασθενών. Αμερικανοί εργάτες αφαίρεσαν τους εμπρόσθιους λοβούς χιμπατζήδων το 1935 και νόμισαν πως τα ζώα ήταν πιο ευχαριστημένα μετά. Από τότε, με βάση εκείνα τα πειράματα σε ζώα, κόπηκαν οι εμπρόσθιοι λοβοί χιλιάδων ασθενών και η εγχείρηση αυτή έγινε για ένα μεγάλο εύρος καταστάσεων συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας, της κατάθλιψης, της εμμονικής νευρώσεως, του άγχους, της υστερίας, του εκζέματος, του άσθματος, των χρόνιων ρευματισμών, της ανορεξίας, της στομαχικής κολίτιδας, της φυματίωσης, της υπέρτασης, της στηθάγχης, του πόνου του καρκίνου και των παρενεργειών από φάρμακα. Αξίζει να θυμηθούμε πως ήταν η δουλειά του Γαληνού πάνω σε χοίρους πριν δύο χιλιάδες χρόνια που παραπλάνησε τους χειρουργούς για αιώνες. Ο Γαληνός βάσισε τα γραπα τους και τις ομιλίες του σε πειράματα που έκανε σε χοίρους. Είναι πλέον κοινά συμφωνημένο ανάμεσα στους ιατρικούς ιστορικούς ότι η δουλειά του Γαληνού εμπόδισε την ιατρική έρευνα για αιώνες μέχρι να καταργηθούν θρησκευτικοί περιορισμοί και οι γιατροί να μπορέσουν να εξετάσουν ανθρώπινα πτώματα και να ανακαλύψουν πως υπάρχουν τεράστιες διαφορές ανάμεσα στην ανατομία του χοίρου και την ανατομία του ανθρώπου.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι χειρουργοί χρειάζεται να κάνουν πρακτική εξάσκηση σε ζώα για να μάθουν τις δεξιότητές τους.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι χειρουργοί στις περισσότερες χώρες -στη Βρετανία, για παράδειγμα- αποκτούν τις ικανότητές τους σε ανθρώπους ασθενείς και όχι σε ζώα. Ακόμα και ο νόμος αναγνωρίζει τον παραλογισμό της πρακτικής στη χειρουργική σε ζώα και οι Βρετανοί χειρουργοί πρέπει να κάνουν εξάσκηση σε ανθρώπους. Πολλοί ζωοτόμοι δεν έχουν την κατάρτιση για να κάνουν ανθρώπινες εγχειρήσεις. Οι βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη χειρουργική είναι αξιοσημείωτα απλές και μπορούν να μαθευτούν γρήγορα και εύκολα στην αίθουσα χειρουργικής βοηθώντας κάποιον πιο έμπειρο χειρουργό. Οι διαφορές στην ανατομία σημαίνουν πως οι εγχειρήσεις που γίνονται σε ζώα δεν έχουν αξία για τους χειρουργούς και μπορεί να ενθαρρύνουν μια λανθασμένη αίσθηση σιγουριάς ή αμέλειας.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι πειραματιστές σε ζώα έχουν προσωπική ευχαρίστηση από τη δουλειά τους και πρέπει να τους επιτρέπεται να συνεχίσουν με αυτή.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αφήνοντας στην άκρη τα προφανή ηθικά επιχειρήματα για το αν οι επιστήμονες έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν ζώα για την προσωπική τους ευχαρίστηση, υπάρχει ένα άλλο ζήτημα εδώ. Είναι πλέον ξεκάθαρη ένδειξη πως οι άνθρωποι που κάνουν πειράματα σε ζώα θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο. Μια έκθεση στη JAMA περιέγραφε ένα ξέσπασμα λεμφοκυτταρικής χωριομηνιγγίτιδας ανάμεσα στους εργαζόμενους στο εργαστήριο που

8

διαχειρίζονταν ιστούς αρουραίων και ποντικιών. Έχει υπάρξει ένας αριθμός σαρκωμάτων και λεμφωμάτων στο Ινστιτούτο Pasteur στο Παρίσι όπου μια έρευνα έδειξε αύξηση του αριθμού θανάτου από καρκίνους των οστών, του παγκρέατος και του εγκεφάλου στους εργαζόμενους στα εργαστήρια. Και μια αναφορά στο «The Lancet» ανέφερε κακοήθη μελανώματα και καρκίνοι του αίματος, καθώς επίσης και αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο στον εγκέφαλο και στο νευρικό σύστημα και στο στομάχι για το προσωπικό των εργαστηρίων. Οι πειραματιστές σε ζώα πρέπει να εμποδιστούν για να αποτρέψουμε την έκθεση του προσωπικού των εργαστηρίων σε απαράδεκτους κινδύνους.


Οι ζωοτόμοι λένε: Χωρίς τα κατάλληλα πειράματα φαρμάκων σε ζώα οι έγκυες γυναίκες θα βρίσκονταν σε κίνδυνο.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Χρειάζεται να ενθαρρύνουμε τους γιατρούς και τις εταιρείες φαρμάκων να προσέχουν, να αναφέρουν και να σημειώνουν τις παρενέργειες ώστε να προστατεύονται σωστά οι ασθενείς. Αν υπήρχαν κατάλληλες τεχνικές επίβλεψης φαρμάκων τη δεκαετία του '60 το πρόβλημα της θαλιδομίδης θα εντοπιζόταν πιο γρήγορα. Δεν έχουμε ακόμα κατάλληλες δοκιμές για έλεγχο μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα είναι απαραίτητα έτσι ώστε οι ζωοτόμοι να μπορούν να εμβολιάζουν καρκινικά κύτταρα στα ζώα για να δουν τι συμβαίνει.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Όταν τα ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα εισέρχονται στα ζώα οι καρκίνοι που προκαλούνται είναι βιολογικά διαφορετικοί από αυτούς που προκαλούνται στους ανθρώπους.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα βοηθούν στην κατανόηση της αποτελεσματικότητας των νεών φαρμάκων για τη θεραπεία των ψυχικών ασθενειών.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα ζώα δεν υποφέρουν ευδιάκριτα από τις ίδιες ψυχικές διαταραχές όπως οι άνθρωποι. Πώς είναι δυνατόν να ξέρουν οι ερευνητές αν τα ζώα υποφέρουν από ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις; Ποντίκια έχουν αναγκαστεί με χρήση ηλεκτροσόκ να παλέψουν και μετά να ηρεμήσουν με ηρεμιστικά -αλλά ποιο είναι το νόημα σε όλο αυτό; Τα πειράματα σε ζώα αποτυγχάνουν να παράγουν επίσης οποιαδήποτε ένδειξη εξάρτησης. Για παράδειγμα, όταν η βενζοδιαζεπίνη ελεγχόταν αρχικά σε ζώα, οι ερευνητές ανέφεραν πως το ναρκωτικό «δάμαζε» πιθήκους, σκύλους, λιοντάρια και τίγρεις. Αυτά τα τεστ χρησιμοποιήθηκαν για να ενθαρρύνουν τους γιατρούς να συνταγογραφούν φάρμακα βενζοδιαζεπίνης σε ένα ευρύ αριθμό ασθενών. Αλλά αυτά τα τεστ δε δήλωναν ότι η βενζοδιαζεπίνη θα γινόταν το πιο εθιστικό από όλα τα σύγχρονα ναρκωτικά.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα στο εργαστήριο είναι πολύ χρήσιμα καθώς επιτρέπουν στον ερευνητή να εξάγει αποτελέσματα σχετικά γρήγορα.

9

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Είναι πολύ εύκολο να κάνεις έρευνα και να τη δημοσιεύσεις χρησιμοποιώντας ζώα. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να αλλάξεις τα ζώα και να τους κάνεις διαφορετικά πράγματα. Είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις πειράματα με ζώα παρά με ανθρώπους. Υπάρχουν λιγότεροι κανόνες για να υπακούσεις και όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά δύσκολα θα υπάρξει κάποιο πρόβλημα. (Επίσης, οι περισσότεροι ερευνητές δεν είναι ιατρικά καταρτισμένοι και δεν έχουν πρόσβαση σε ανθρώπους ασθενείς.) Τα περισσότερα τμήματα πανεπιστημίων κυριαρχούνται από την αναζήτηση για επαίνους παρά από την αναζήτηση για γνώση και η εγκυρότητα της έρευνας είναι ασήμαντη. Το μόνο πράγμα που έχει σημασία γι' αυτά είναι ο αριθμός των paper που δημοσιεύουν.


Οι ζωοτόμοι λένε: Η βασική έρευνα θα βοηθήσει τους ανθρώπους ασθενείς μακροπρόθεσμα παρόλο που δεν είναι ποτέ δυνατό να ξέρουμε πως ή πότε η έρευνα θα αποδειχτεί χρήσιμη.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αν η έρευνα πρόκειται να είναι χρήσιμη πρέπει να σχεδιαστεί κατάλληλα και να 'ναι σχετική, και να γίνει με αξιοπιστία. Αλλά οι περισσότερες σύγχρονες έρευνες είναι τόσο πρόχειρα οργανωμένες και εκτελεσμένες, και τόσοι πολλοί ερευνητές «ασχολούνται» με τα αποτελέσματά τους, έτσι που κανένας δε θα ωφεληθεί ποτέ. Ένα editorial του British Medical Journal ισχυρίστηκε πως τα σύγχρονα paper είναι τόσο άσχημα γραμμένα που το 99% δεν είναι έγκυρα. Οι επιστήμονες βασίζονται στο γεγονός ότι πολύ λίγοι άνθρωποι θα αμφισβητήσουν ποτέ τη δουλειά τους. Το ίδιο editorial του BMJ ανέφερε πως το 85% των ιατρικών διαδικασιών δεν έχουν ελεγχθεί ποτέ κατάλληλα. Πρέπει να χρησιμοποιούμε τους περιορισμένους πόρους μας για να προσεγγίσουμε υπάρχουσες θεραπείες.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα κρατούνται σε καλές συνθήκες.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα ζώα δεν κρατούνται σε καλές συνθήκες. Όλο και πιο συχνά έρχονται στοιχεία στο φως που δείχνουν πως τα ζώα κρατούνται σε αξιοθρήνητες συνθήκες. Οι θλιβερές αυτές συνθήκες κάνουν τα αποτελέσματα που αποκομίζουν οι ερευνητές ακόμα πιο αναξιόπιστα από ότι θα ήταν ήδη. Οι περισσότερες από τις επιτροπές και τις οργανώσεις, που συγκροτούνται θεωρητικά για να διασφαλίσουν πως οι ερευνητές θα μεταχειρίζονται καλά τα ζώα, στελεχώνονται από ερευνητές ή απλούς ανθρώπους που υποστηρίζουν τα πειράματα σε ζώα. Αυτό είναι σαν να αφήνεις εγκληματίες να αστυνομεύουν τους δρόμους.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα είναι υποδεέστερα μας και συνεπώς είναι πλήρως αποδεκτό να κάνουμε ότι θέλουμε σε αυτά.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αυτό είναι το ίδιο ακριβώς είδος επιχειρήματος που χρησιμοποιείται από ρατσιστές, σεξιστές και άλλους. Αν κάνουμε πειράματα σε ζώα επειδή είναι λιγότερο προικισμένα διανοητικά (ένα αμφίβολο επιχείρημα σε πολλές περιπτώσεις) τότε γιατί δεν επιτρέπουμε και τον πειραματισμό στους νοητικά ανάπηρους και στα μωρά και τα μικρά παιδιά;


10

Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα δε μπορούν να νιώσουν πόνο ή να υποφέρουν με τον ίδιο τρόπο που το νιώθουν οι άνθρωποι -γι' αυτό τα πειράματα σε ζώα είναι δικαιολογούνται.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι τα ζώα νιώθουν πόνο και υποφέρουν από το στρες. Οι προϋποθέσεις για αντίληψη πόνου είναι ένα κεντρικό νευρικό σύστημα, ένα σύστημα περιφερειακών αισθητήρων πόνου και μια σειρά νευρικών δεσμών μεταξύ των αισθητήρων και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Όλα τα σπονδυλωτά ζώα κατέχουν και τα τρία στοιχειώδη και μπορούν αναμφισβήτητα να νιώσουν πόνο.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα είναι παρόμοια με τους ανθρώπους κι έτσι τα πειράματα που γίνονται σε ζώα είναι αξιόπιστα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Το βιβλίο μου «Betrayal of Trust» απαριθμεί πληθώρα φαρμάκων που μπορεί να προκαλούν καρκίνο (και άλλα σοβαρά προβλήματα σε ζώα) αλλά τα οποία συνταγογραφούνται σε ανθρώπους. Αν τα πειράματα σε ζώα ήταν σχετικά δε θα ίσχυε κάτι τέτοιο. Η ταμοξιφαίνη, ευρέως χρησιμοποιούμενη για τη θεραπεία γυναικών με καρκίνου του μαστού, προκαλεί όγκους στο συκώτι των αρουραίων. Το στοιχείο θεωρήθηκε άσχημο για τους αρουραίους αλλά ασήμαντο για τις γυναίκες. Έτσι, αν οι εταιρείες φαρμάκων και οι αρχές ελέγχου φαρμάκων μπορούν να αγνοήσουν πειράματα σε ζώα όταν τους βολεύει (βασιζόμενες στο ότι τα ζώα είναι διαφορετικά από τους ανθρώπους) τότε ποιο μπορεί να είναι το νόημα για ακόμα περισσότερα πειράματα σε ζώα; Όχι πως οι διαφορές υπάρχουν μόνο στον τομέα των φαρμάκων. Ένα πρόσφατο editorial του British Medical Journal ανέφερε πως «οι μελέτες ζώων έχουν καταστήσει ξεκάθαρο ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα αποτελέσματα της αγγειεκτομής ανάμεσα στα είδη. Ποιο από αυτά τα μοντέλα -αν υπάρχει κάποιο- εφαρμόζεται στον άνθρωπο είναι άγνωστο.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα βοηθούν στη μάχη κατά του καρκίνου.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Επειδή τα πειράματα σε ζώα μπορεί να είναι αποπροσανατολιστικά υπάρχει ένα ρίσκο ότι τέτοια πειράματα μπορεί να κρατούν πίσω την ιατρική πρόοδο. Κάποιοι ειδικοί ισχυρίζονται πως το να προσπαθούμε να βρούμε αν κάποιο χημικό προκαλεί καρκίνο δοκιμάζοντας το σε ζώα είναι λιγότερο αποτελεσματικό από το να ρίξουμε ένα νόμισμα. Ένα Αμερικανός τοξικολόγος έχει δείξει πως ένα πείραμα σε αρουραίους δίνει αποτελέσματα τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν ακριβώς και στους ανθρώπους μόνο το 38% των περιπτώσεων. Για να το διατυπώσουμε αλλιώς, αυτό σημαίνει ότι στο 62% των περιπτώσεων τα αποτελέσματα που παράγονται από τα πειράματα είναι λανθασμένα. Η ρίψη ενός νομίσματος θα έδινε τουλάχιστον 50% πιθανότητα επιτυχίας. Τα πειράματα σε ζώα είναι ανακριβή για τον απλό λόγο ότι τα ζώα που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο είναι διαφορετικά από τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον δρ. Irwin Bross, που έδωσε στοιχεία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, «αντικρουόμενα αποτελέσματα πειραμάτων σε ζώα συχνά έχουν καθυστερήσει και παρεμποδίσει τον πόλεμο κατά του καρκίνου, δεν έχουν παράγει ποτέ κάποια ουσιώδη πρόοδο είτε στην πρόληψη είτε στη θεραπεία του ανθρώπινου καρκίνου.» Ένας πολύ διαπρεπής ακαδημαϊκός κατέληξε, έπειτα από μια εκτενή μελέτη των πειραμάτων στον καρκίνο: «Είχα αναλάβει να κάνω μια γενική έρευνα του καρκίνου από όλες τις πτυχές του και δεν πιστεύω πως κάποιος που έχει ανοιχτό μυαλό μπορεί να καταλήξει σε άλλο συμπέρασμα από το ότι η αναζήτηση της αιτίας ή της θεραπείας του καρκίνου μέσω πειραμάτων σε ζώα είναι άχρηστη. Χρόνος και χρήμα ξοδεύονται μάταια.» Το υπουργείο

11

Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής έφτιαξε μια «ανθρώπινη πλατφόρμα» από κύτταρα ανθρώπινου μυικού ιστού το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αξιόπιστα για τη δοκιμή αντικαρκινικών φαρμάκων. Τι θα προτιμούσες να πάρεις: ένα φάρμακο δοκιμασμένο σε ποντίκια ή ένα δοκιμασμένο σε κύτταρα ακριβώς ίδια με αυτά που έχεις στο σώμα σου; Οι σύνδεσμοι μεταξύ χημικών, ακτικών Χ, τροφής και αμιάντου από τη μία, και οι διάφοροι τύποι καρκίνου από την άλλη, προέκυψαν έπειτα από τη μελέτη γιατρών σε ανθρώπους ασθενείς -όχι σε γάτες, σκύλους ή κουνέλια. Κάποιοι ειδικοί πιστεύουν πως αντί να βοηθήσουν, τα πειράματα σε ζώα μπορεί να έχουν καθυστερήσει την ταχύτητα με την οποία αυτές οι απαραίτητες ανακαλύψεις έγιναν αποδεκτές.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα οδήγησαν στην ανάπτυξη του εμβολίου κατά της πολυομυελίτιδας, το οποίο έχει σώσει χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια ζωές.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Μια πρώτη καινοτομία στην ανάπτυξη του εμβολίου κατά της πολυομυελίτιδας έγινε το 1949 χρησιμοποιώντας καλλιέργειες ανθρώπινου ιστού. Χρησιμοποιούσαν ιστό από συκώτι πιθήκου τη δεκαετία του '50 επειδή ήταν δεδομένη εργαστηριακή πρακτική, μα κανείς δεν είχε συνειδητοποιήσει πως ένας από τους ιούς που βρίσκονται πολύ συχνά στους πιθήκους προκαλεί καρκίνο στους ανθρώπους. Αν είχαν χρησιμοποιηθεί ανθρώπινα κύτταρα για την παρασκευή του εμβολίου το αρχικό εμβόλιο κατά της πολυομυελίτιδας δεν θα ήταν τόσο καταστροφικό. Αξίζει να θυμηθούμε πως ο αριθμός των θανάτων από πολυομυελίτιδα είχε πέσει δραματικά πολύ πριν βγει το πρώτο εμβόλιο. Η συχνότητα εμφάνισης της πολυομυελίτιδας έπεσε όταν είχαμε καλύτερη αποχέτευση, καλύτερες κατοικίες, καθαρότερο νερό και καλύτερο φαγητό το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το εμβόλιο κατά της πολυομυελίτιδας ακόμα δοκιμάζεται σε ζώα. Δεν πρέπει να γίνεται αυτό. Πολλά χρόνια πριν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνέστησε πως τα πειράματα σε ζώα ήταν αχρείαστα από τη στιγμή που χρησιμοποιούνταν ανθρώπινα κύτταρα για την παραγωγή του εμβολίου.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα βοηθούν τους γιατρούς να θεραπεύσουν την υψηλή πίεση αίματος.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα ζώα που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο δεν υποφέρουν συνήθως από υψηλή πίεση αίματος. Οι ερευνητές μπορούν να προκαλέσουν στα ζώα υψηλή πίεση δένοντάς τους τις αρτηρίες, αφαιρώντας τους το συκώτι ή παρεμβαίνοντας στην κανονική φυσιολογία και ανατομία του ζώου τόσο πολύ που οποιαδήποτε ομοιότητα με την κανονική του κατάσταση χάνεται. Η πρόοδος για τη θεραπεία της υψηλής πίεσης αίματος έχει προέλθει από κλινική εμπειρία.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα έχουν βοηθήσει στη θεραπεία της αρθρίτιδας.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα ζώα που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο δεν υποφέρουν συνήθως από αρθρίτιδα. Για να δοκιμάσουν νέα φάρμακα οι ερευνητές χορηγούν ενοχλητικά χημικά με ενέσεις στα ζώα για να προκαλέσουν μερική φλεγμονή στο τέλος των οστών τους. Αυτό όμως εξακολουθεί να μην είναι αρθρίτιδα. Το να προσπαθούμε να βρούμε διατροφικές απαντήσεις

12

για την αρθρίτιδα δίνοντας στα ζώα διαφορετικές τροφές είναι ακόμα πιο παράλογο επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν την ίδια διατροφή.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα έχουν βοηθήσει στη θεραπεία του διαβήτη.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Η πρώτη σύνδεση μεταξύ του αδένα του παγκρέατος και του διαβήτη έγινε το 1788 -χωρίς πειράματα σε ζώα. Πίσω στο 1766 ένας ιατρός έδειξε ότι τα ούρα ενός διαβητικού περιέχουν ζάχαρη. Τα πειράματα σε ζώα σχεδόν καθυστέρησαν τη στιγμή όπου οι ασθενείς μπορούσαν πλέον να θεραπευτούν.


Οι ζωοτόμοι λένε: Οι άνθρωποι που κάνουν πειράματα στα ζώα είναι ευσπλαχνικοί άνθρωποι που αγαπούν τα ζώα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επιστήμονες που δουλεύουν με ζώα γίνονται αναίσθητοι από αυτό που κάνουν. Τα πειράματα σε ζώα ενθαρρύνουν μια απάνθρωπη προσέγγιση ανάμεσα στους μαθητές.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα έχουν σώσει εκατομμύρια ζωές.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Τα πειράματα σε ζώα είναι υπεύθυνα για εκατομμύρια θανάτων. Για παράδειγμα, η ανικανότητα των ερευνητών να αποδείξουν ότι ο καπνός προκαλούσε καρκίνο ήταν υπεύθυνη για την εκτενή καθυστέρηση του ζητήματος της επίσημης προειδοποίησης για το κάπνισμα. Πολλά επικίνδυνα και θανατηφόρα φάρμακα έχουν βγει στην αγορά σαν αποτέλεσμα πειραμάτων σε ζώα. Σχεδόν όλα τα φάρμακα που προκαλούν σοβαρές παρενέργειες έχουν δοκιμαστεί σε ζώα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα είναι απλώς «πράγματα» που υπάρχουν για να χρησιμοποιούνται από την ανθρωπότητα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: O Καρτέσιος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους στοχαστές της ιστορίας και σίγουρα ένας από τους πιο σπουδαίους άντρες του 17ου αιώνα, αλλά είχε κάποιες αδυναμίες και τυφλά σημεία. Το μεγαλύτερο ήταν πιθανόν η άποψή τους πως επειδή δεν είχαν αθάνατες ψυχές, τα ζώα δεν είχαν συνειδητή ζωή, καμία επιθυμία, καμία αίσθηση ή συναίσθημα. Τα ζώα, διακήρυξε ο Καρτέσιος με την αξιοζήλευτη βεβαιότητα ενός ανθρώπου που εμπνέεται από ισχυρές θρησκευτικές προκαταλήψεις, δεν ήταν κάτι περισσότερο άξιο σεβασμού ή υπόληψης από τα ρολόγια: τα άλογα δεν ήταν πιο «ζωντανά» σύμφωνα με την ανθρώπινη αντίληψη απ' ότι ήταν τα πράγματα που έσερναν. Αν ο Καρτέσιος είχε αφιερώσει μόνο λίγο περισσότερο χρόνο κοιτώντας γύρω του και λίγο λιγότερο προσπαθώντας να καταλάβει τα μυστικά του σύμπαντος, θα είχε μάθει πως έκανε λάθος. Αν είχε αρκετή κοινή λογική για να μιλήσει σε κάποιο παιδί που ζούσε με κατοικίδιο ένα σκύλο, μια γάτα ή ένα κουνέλι, θα είχε αντιληφθεί την αλήθεια: πως παρόλο που για εμάς είναι αδύνατο να φανταστούμε ακριβώς πως σκέφτονται τα ζώα, ή τι σκέφτονται, δε μπορεί

13

να υπάρξει καμία αμφιβολία ότι μπορούν να σκεφτούν τόσο πολύ όσο και οι άνθρωποι. Απλές παρατηρήσεις θα είχαν δείξει στον Καρτέσιο ότι τα ζώα νιώθουν πόνο, ότι υποφέρουν όταν είναι άρρωστα, ότι νιώθουν δυσαρέσκεια και κατάθλιψη, λύπη, θρήνο και ότι μπορούν να οδηγηθούν στην τρέλα εξαιτίας της κακοποίησης. Κάθε μέλος του ζωικού βασιλείου είναι διαφορετικό, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι γάτες είναι λιγότερο ζωντανές από τους Γάλλους ή ότι τα σκυλιά αξίζουν λιγότερη συμπόνοια από τα παιδιά. Ακόμα και οι αρουραίοι -ίσως το πιο απαξιωμένο και λιγότερο αγαπητό ζώο εργαστηρίου- είναι έξυπνα, σβέλτα και κοινωνικά ζώα. Μπορούν να αναπτύξουν σχέσεις μεταξύ τους και με ανθρώπους και μπορούν να βαρεθούνε γρήγορα και να στενοχωρηθούν όταν φυλακιστούν. Αλλά ο Καρτέσιος δεν κοίταξε γύρω του και δε μίλησε αρκετά με παιδιά για οι θεωρίες του έγιναν ραγδαία αποδεκτές ως γεγονός από την κοινωνία, η οποία ήταν πάντα καλύτερη στο να επινοεί θεωρίες απ' ότι να τις υποστηρίζει με γεγονότα. Ήταν ένα ισχυρό και με επιρροή μέλος του ακαδημαϊκού κατεστημένου και, το κυριότερο απ' όλα, οι απόψεις του ταίριαζαν βολικά με τις απόψεις άλλων λόγιων.

Καθώς τα χρόνια περνούσαν η Καρτεσιανή λογική διαδόθηκε στην επιστημονική κοινότητα και πριν από καιρό ένας επιστήμονας που ήθελε να κοιτάξει στο εσωτερικό μιας γάτας θα το έκανε απλά καρφώνοντάς την σε μια επιφάνεια και κοβωντάς την. Θα αγνοούσε τις κραυγές διαμαρτυρίας της ως πολύ μικρότερης σημασίας από το τρίξιμο μιας σκουριασμένης πόρτας ή ενός άκαμπτου άξονα. Σε μεγάλη έκταση, κατά συνέπεια, ήταν η ακατέργαστη, απλουστευτική και αναμφισβήτητα ανακριβής φιλοσοφία του Καρτέσιου που οδήγησε στην ανάπτυξη της σύγχρονης ζωοτομίας. Προκειμένου να συνεχίσουν να θεωρούν τα ζώα ως «πράγματα» παρά ως ενσυναίσθητα άτομα, οι περισσότεροι ερευνητές έχουν αναπτύξει τη συνήθεια του να μιλούν και να γράφουν για τα πλάσματα που χρησιμοποιούν με ένα εντελώς απρόσωπο τρόπο, χρησιμοποιώντας συχνά περίεργο λεξιλόγιο για να περιγράψουν αυτό που κάνουν. Οι ερευνητές, για παράδειγμα, θα αναφερθούν στις γάτες ως «προετοιμασίες», θα περιγράψουν το κλάμα ή το νιαούρισμα ως «φωνή», θα χρησιμοποιήσουν φράσεις όπως «διατροφική ανεπάρκεια» αντί να πουν ότι το ζώο πέθανε από την πείνα. Μια ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε τον όρο «διοφθαλμική στέρηση» για να περιγράψουν εξημερωμένα τιγρέ γατάκια που είχαν σκοπίμως τυφλώσει. Όταν η χρήση των ζώων τελειώσει με το τέλος των πειραμάτων τότε συχνά «θυσιάζονται» ή «υποβάλλονται σε ευθανασία». Ίσως δεν αρέσει στους ερευνητές να θυμίζουν στους εαυτούς τους πως είναι δολοφόνοι.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα δεν έχουν δικαιώματα.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι ερευνητές που έχουν έναν απλό τρόπο αντίληψης του κόσμου θα ισχυριστούν συχνά πως τα ζώα δεν έχουν δικαιώματα. Όταν πιεστούν θα εξηγήσουν ότι ο μοναδικός λόγος ύπαρξης των ζώων είναι για να κάνουν τις ζωές μας ευκολότερες. Το περισσότερο που μπορούν να ισχυριστούν προς την κατεύθυνση της αποδοχής του γεγονότος πως τα ζώα αξίζουν να μεταχειρίζονται με σεβασμό είναι το να πουν ότι οι άνθρωποι μοιράζονται την ευθύνη για να διασφαλίσουν πως τα ζώα δεν υποβάλλονται σε αναίτιο πόνο. Η λέξη «αναίτιο» είναι φυσικά αδύνατο να προσδιοριστεί ικανοποιητικά και πολύ λίγοι ενεργοί ερευνητές θα παραδεχτούν ότι κάποιο πείραμα περιείχε ποτέ «αναίτιο» πόνο. Αυτή είναι φυσικά η ίδια ελιτίστικη συζήτηση που γινόταν στα δείπνα των δουλοκτητών πριν την εποχή του Wilberforce, και είναι το ίδιο είδος συζήτησης που γίνεται (αμετάβλητα) στα πλουσιοπάροχα δείπνα των εξαιρετικά τυχερών και φοβερά προκατειλημμένων.

Οι άνθρωποι, θα ισχυριστούν, είναι το κέντρο του σύμπαντος: οτιδήποτε άλλο γυρίζει γύρω από εμάς. Εμείς, ισχυρίζονται, έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε αυτό που επιθυμούμε με τον υπόλοιπο κόσμο. Θα επιμείνουν πως αν δεν προορίζονταν για τους ανθρώπους, τα ζώα δε θα είχαν κανένα ρόλο πάνω σ' αυτή τη γη. Τα ζώα, λένε, υπάρχουν μονάχα για να μας παρέχουν φαγητό,

14

ένδυση και διασκέδαση. Αυτή η υπεροπτική στάση έχει περιγραφεί ως σπισισμός και έχει καταδικαστεί ως σκληρός και αναίσθητος, αλλά αυτές οι σκέψεις είναι ευρέως διαδεδομένες και δε μπορούν να καταβληθούν από τη λογική ή κάποιο άλλο διανοητικό εργαλείο. Το πρωτόγονο μυαλό που βλέπει την ανθρωπότητα ως το μοναδικό σκοπό της δημιουργίας και το μοναδικό λόγο για τη ζωή δεν φαίνεται να διαταράσσεται από οτιδήποτε απαιτεί τέτοιες λεπτές εκφράσεις εξυπνάδας όπως η λογική, η διορατικότητα ή η ντροπή.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα σε ζώα δεν είναι παράνομα, οπότε πώς γίνεται να είναι λάθος;

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Με λυπεί συνεχώς το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμα άντρες και γυναίκες στον κόσμο που θεωρούν τους εαυτούς τους ως ευλόγως καλά μορφωμένους και με επαρκή νοημοσύνη, μα οι οποίοι αποδέχονται τέτοιο ρηχό, εγωιστικό και ασυγχώρητο επιχείρημα. Το παραδέχομαι πως όταν ακούω αυτό το επιχείρημα να λέγεται με κυριεύει η ζάλη κι η απόγνωση. «Είναι ενάντια στο νόμο να βασανίζουμε και να ακρωτηριάζουμε ανθρώπινα όντα στο όνομα της επιστήμης αλλά δεν είναι ενάντια στο νόμο να κάνουμε αυτά τα πράγματα στα ζώα, οπότε ποια μπορεί να είναι η ένσταση;» Ποιος μπορεί πιθανόν να ζήσει με τέτοια άτοπη μηχανιστική προσέγγιση της ζωής; Η αλήθεια είναι πως ότι είναι νόμιμο δεν είναι απαραίτητα και ηθικό. Μερικές γενιές πιο πριν η νομική θέση ενός μαύρου ατόμου στην Αμερική ήταν περίπου παρόμοια με αυτή ενός χωραφιού με καλαμπόκι. Η αλήθεια είναι πως ότι είναι νομικά αποδεκτό είναι αρκετά διαφορετικό από ότι είναι ηθικά αποδεκτό. Οι περισσότεροι από εμάς θα συμφωνούσαν ότι είναι ανήθικο να απειλείς και να φοβίζεις παιδιά χωρίς λόγο αλλά όταν τέτοιες πράξεις γίνονται στα πλαίσια της οικογένειας είναι σπάνια παράνομες. Σε μερικές περιπτώσεις ο βιασμός μπορεί να είναι νομικά αποδεκτός. Αλλά αυτό τον κάνει ηθικά σωστό; Το να παρκάρεις το αυτοκίνητό σου στο λάθος μέρος είναι παράνομο αλλά αυτό το κάνει ανήθικο; Αν δεχτούμε πως «τα νομικά δικαιώματα είναι ίσα με τα ηθικά δικαιώματα» ως λογικό συμπέρασμα, σκεφτείτε τι θα συνέβαινε αν εξωγήινοι επισκεπτόντουσαν τη γη. Σύμφωνα με τον παρόντα νόμο κανένας από το διάστημα, ανεξαρτήτου γοητείας, ευγένειας ή ειρηνικής διάθεσης, δε θα μπορούσε να προστατευτεί από τη βαρβαρότητα. Είμαστε το μοναδικό είδος που προστατευόμαστε πλήρως από το νόμο. Ένας επιστήμονας ερευνητής θα είχε πλήρη δικαιοδοσία να κάνει πειράματα σε έναν εξωγήινο με ασφάλεια, ξέροντας ότι τέτοιες πράξεις είναι νομικά εντάξει. Δεν είναι δύσκολο να εντοπίσουμε πολλές άλλες ατέλειες σε αυτό το συχνά επικαλούμενα και αξιοσημείωτα απλοϊκό επιχείρημα.

Για παράδειγμα, τα ζώα βρίσκονται εκτός νόμου επειδή δεν έχουν ψυχή; Και αν είναι έτσι, πώς γνωρίζουμε ότι δεν έχουν ψυχή; Και αν είναι αλήθεια ότι δεν έχουν ψυχή (και τότε στερούνται επόμενης ζωής) γιατί μας δίνει αυτό δικαιώματα πάνω στη μόνη ζωή που έχουν; Και τι γίνεται με τα άτομα που πιστεύουν στη θεωρία της μετενσάρκωσης; Σύμφωνα με την πίστη τους, ένας επιστήμονας που κόβει ένα ποντίκι μπορεί να καταστρέφει έναν συγγενή τους. Είναι τέτοιες αντιλήψεις λάθος; Δεν έχουν κάποια νομική ή ηθική υπόσταση; Έχουμε τη δικαιοδοσία να κρίνουμε τις θεολογικές πεποιθήσεις του γείτονά μας απλά επειδή ένας γραπτός νόμος δεν απαγορεύει μια συγκεκριμένη δραστηριότητα; Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για καμία από αυτές τις ερωτήσεις και τις εκθέτω απλά για να κάνω ξεκάθαρος ότι δε μπορεί να υπάρχει αναπόφευκτη συμφωνία μεταξύ δραστηριοτήτων που είναι νομικά αποδεκτές και εκείνων που είναι ηθικά αποδεκτές. Μα υπάρχει ένα τελευταίο επιχείρημα το οποίο, νομίζω, κάνει απόλυτα ξεκάθαρο το ότι είναι επικίνδυνο να υποθέσουμε, όπως τόσοι ζωοτόμοι πράττουν, πως επειδή η δουλειά τους είναι νόμιμη πρέπει να είναι και ηθική. Αυτό το τελευταίο επιχείρημα λαμβάνει υπ' όψιν του την ερώτηση της συγκατάθεσης. Ένας ερευνητής που θέλει να πειραματιστεί πάνω σε ένα ανθρώπινο ον πρέπει πρώτα να λάβει την συγκατάθεση του ατόμου αυτού. Χωρίς τη συγκατάθεση οποιαδήποτε πράξη ζωοτομίας σε ανθρώπινο ον θα ήταν παράνομη. Αλλά πως μπορεί ο ερευνητής να λάβει τη συγκατάθεση ενός πιθήκου όταν σχεδιάζει ένα πείραμα; Παρόλο που το να λάβει τη

15

συγκατάθεση είναι αδύνατο γνωρίζουμε ότι οι πίθηκοι μπορούν να καταλάβουν ο ένας τον άλλο και να επικοινωνήσουν με κάποια ανθρώπινα όντα. Οπότε τι δίνει στον ερευνητή το ηθικό δικαίωμα να υποθέσει πως ο πίθηκος του δίνει τη συγκατάθεση του ή να υποθέσει πως δε χρειάζεται να λάβει τη συγκατάθεση του πιθήκου; Ο νόμος μπορεί να λέει πως ένας πίθηκος δεν είναι ανθρώπινο ον και συνεπώς δεν έχει νομικά δικαιώματα, αλλά ηθικά δε μπορούν να υπάρχουν σκληροί ή πρόχειροι νόμοι για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Απλά επειδή η ζωοτομία είναι νόμιμη δε σημαίνει πως είναι και ηθικά σωστή.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα ζώα δεν έχουν αξία επειδή δε μπορούν να σκεφτούν, να νιώσουν ή να υποφέρουν.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Έχω ήδη εξηγήσει πως τα ζώα μπορούν να νιώσουν πόνο και να υποφέρουν, οπότε το μόνο μέρος του επιχειρήματος αυτού που χρειάζεται να καταρριφθεί είναι ότι τα ζώα δε μπορούν να σκεφτούν. Πρωτάκουσα αυτό το επιχείρημα σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα πριν κάποια χρόνια. Ο επιστήμονας με το σκούρο σακάκι που το ανέφερε το έκανε να μοιάζει λες και ήταν ένα αποδεκτό γεγονός και δικαιολογούσε οποιαδήποτε βαρβαρότητα. «Τα ζώα δε μπορούν να σκεφτούν», είπε ξερά, κοιτώντας γύρω του, λες και αυτό τα κάλυπτε όλα. «Και τι ισχύει για τα μωρά;» ρώτησε ένας νεαρός άντρας του οποίου τα μαλλιά ήταν βαμμένα με ένα φανταχτερό πράσινο και είχε σμήνος από παραμάνες στη μύτη και στα αυτιά του. «Μπορούν να σκεφτούν;». Σταμάτησε και σκέφτηκε για μια στιγμή. «Και τι ισχύει για τους νοητικά άρρωστους, τους εκπαιδευτικά υποδεέστερους και τους ανθρώπους που υποφέρουν από γεροντική άνοια;». Ήταν απόλυτα σωστός και ο επιστήμονας δεν είχε απάντηση. Το γεγονός ότι τα ζώα δε μπορούν να σκεφτούν (αν είναι καν αλήθεια αυτό) δε δικαιολογεί την ασεβή μεταχείρισή τους. Αλλά είναι αλήθεια πώς τα ζώα δε μπορούν να σκεφτούν; Υπάρχει κανένας καλός λόγος για να πιστέψουμε πως ένα μωρό πιθήκου δε νιώθει αποκομμένο από τη μητέρα του και την οικογένειά του, όταν τοποθετείται σε ένα τύμπανο, μόνο του, για πολλές εβδομάδες; Απλά επειδή τα ζώα δε μιλούν αυτόματα τη γλώσσα μας, έχουμε κανένα δικαίωμα να υποθέσουμε ότι είναι ηλίθια; Αυτό είναι πράγματι το χειρότερο είδος επιχειρήματος που ακολουθήθηκε από το χειρότερο είδος της αγγλικής αποικιοκρατίας. «Οι ιθαγενείς δε μπορούν να μιλήσουν Αγγλικά οπότε πρέπει να είναι ηλίθιοι», θα υποστήριζε με αξιοζήλευτη απλότητα. Η αλήθεια δεν είναι δυνατόν να βρεθεί τόσο απλά.

Για παράδειγμα, όπως οποιοσδήποτε έχει ζήσει ποτέ με γάτα μπορεί να επιβεβαιώσει, είναι ανόητο να πει κανείς πως οι γάτες είναι ανίκανες να σκεφτούν. Είναι αξιοσημείωτα ευφυή και συναισθηματικά πλάσματα. Μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και με ανθρώπινα όντα πολύ αποτελεσματικά. Και έχουν ακόμα και δυνατότητες που σίγουρα εμείς φαίνεται πως στερούμαστε. Υπάρχουν, για παράδειγμα, πολλές αναφορές γατών που βρίσκουν το δρόμο για το σπίτι τους μετά από ταξίδια κάποιων εκατοντάδων μιλίων. Γάτες των οποίων οι ιδιοκτήτες έχουν πεθάνει περπατούν για μίλια -μέσα από αυτοκινητόδρομους, ποτάμια, γραμμές και διασχίζοντας πόλεις και χωράφια- ώστε να βρίσκονται με άλλα ανθρώπινα όντα που επιθυμούν. Χωρίς χάρτες και πυξίδες οι γάτες μπορούν να κάνουν μακρυά, επίπονα ταξίδια με τρομακτική ικανότητα. Δεν ξέρουμε ακόμα πόσο έξυπνα είναι άλλα ζώα, αλλά δεν ξέρουμε και πόσο ηλίθια είναι επίσης. Το μόνο πράγμα που γνωρίζουμε σίγουρα είναι πως δεν υπάρχει πλάσμα στον κόσμο τόσο σκληρό όσο κάποιοι άνθρωποι που δουλεύουν σε πειραματικά εργαστήρια. Λένε πως εκείνοι από εμάς που αντιτίθενται στα πειράματα στα ζώα πάσχουν από ανθρωπομορφισμό και ότι ανησυχούμε άδικα για πλάσματα των οποίων οι ζωές και τρόποι ζωής είναι αντιληπτά. Καθρεφτίζουμε, λένε, τα συναισθήματά μας, τους φόβους μας και τις ελπίδες μας στα ζώα που χρησιμοποιούνται. Υπάρχει, όπως πάντα, μια ισχυρή δόση αλαζονείας στο επιχείρημα αυτό, καθώς εκείνοι που το διατυπώνουν φαίνεται να λένε πως, παρόλο που υπερεκτιμούμε τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ζώων, έχουν αντιληφθεί ορθώς τα πράγματα. Η αλήθεια, όπως πάντα, είναι πως οι θιασώτες υπέρ της ζωοτομίας

16

περιορίζονται από την ίδια τους την έλλειψη αντίληψης και παρόλο που έχουν καταφέρει να ξεκινήσουν μια συλλογιστική πορεία, δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν σε ένα λογικό συμπέρασμα.

Είναι απόλυτα αληθές αν πούμε ότι τα ζώα δεν είναι σαν τους ανθρώπους και ότι θα ήταν χαζό να φανταστούμε τα ζώα να βλέπουν τα πράγματα όπως τα βλέπουμε εμείς. Κάθε ζώο βλέπει τον κόσμο υπό διαφορετικό φως. Τα ζώα δεν είναι σαν τους ανθρώπους, μα δεν είναι ούτε σαν τις πέτρες. Οι γάτες σκέφτονται και συμπεριφέρονται σαν γάτες. Οι πίθηκοι σκέφτονται και συμπεριφέρονται σαν πίθηκοι. Τα σκυλιά σκέφτονται και συμπεριφέρονται σαν τα σκυλιά. Μόνο όταν έχουμε προσπαθήσει να κατανοήσουμε πως σκέφτονται και συμπεριφέρονται τα σκυλιά θα καταλάβουμε πλήρως τον πόνο τους όταν χρησιμοποιούνται στα εργαστηριακά πειράματα. Όλα τα ζώα είναι διαφορετικά. Οι γάτες τρώνε φρεσκοσκοτωμένα ποντίκια. Οι αγελάδες τρώνε γρασίδι. Οι πίθηκοι χρησιμοποιούν τις ουρές τους για να στριφογυρίζουν στα δέντρα. Οι αρουραίοι είναι ευτυχισμένοι τρώγοντας πράγματα που εμείς θα νιώθαμε άβολα να φάμε. Παρόλο που είναι καθαρά λάθος να καταφεύγουμε στον ανθρωπομορφισμό και να βλέπουμε φιλοδοξίες και ελπίδες σε τρόπους συμπεριφοράς που μπορεί να σημαίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό, είναι πολύ πιθανό να μάθουμε αρκετά για τη συμπεριφορά των ζώων ώστε να καταλάβουμε τι τους αρέσει και τι όχι.

Πίσω στο 1965, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε πως το λεπτό, εξαγωνικό συρμάτινο δίχτυ που χρησιμοποιούταν για την κατασκευή των πατωμάτων των κλουβιών, στα οποία κρατούνταν κότες, ήταν άβολο για το περπάτημά τους. Μια καλοπροαίρετη επιτροπή από ειδικούς αποφάσισε πως θα ήταν καλύτερο ένα πιο παχύ σύρμα. Αλλά όταν δόθηκε στις κότες η επιλογή έδειξαν, αρκετά ξεκάθαρα, πως προτιμούσαν το λεπτό, εξαγωνικό σύρμα. Και οι κότες υπερτέρησαν της διακεκριμένης επιτροπής που είχε συμβουλέψει την κυβέρνηση επειδή στο τέλος κατάφεραν να δείξουν πως αυτές ήξεραν καλύτερα τι προτιμούσαν (ανάμεσα σε δύο βάναυσες επιλογές). Παρατηρώντας τα ζώα προσεκτικά είναι δυνατόν να αποφασίσουμε τι είδους ζωή τους αρέσει περισσότερο και επίσης είναι πιθανό να ανακαλύψουμε πως όταν δίνεται επιλογή τα ζώα πάντα θα επιλέγουν τη λιγότερο θλιβερή από τις δυνατές επιλογές. Αλλά οι άνθρωποι που διεξάγουν πειράματα σε ζώα δεν κόπτονται καν να βρουν πως είναι πραγματικά τα ζώα που χρησιμοποιούν. Δε θέλουν να ξέρουν πως τα ζώα που χρησιμοποιούν έχουν την ευφυία να κάνουν επιλογές. Δεν τους αρέσει να σκέφτονται ότι τα ζώα που έχουν φυλακισμένα προτιμούν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Η αλήθεια είναι πως οι συνθήκες υπό τις οποίες κρατούνται τα ζώα εργαστηρίου είναι σκληρές και βάρβαρες. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται και κακοποιούνται τα ζώα δείχνει ότι εκείνοι που κάνουν πειράματα δεν έχουν κάνει ποτέ την παραμικρή προσπάθεια να καταλάβουν τα πλάσματα των οποίων τις ζωές λαμβάνουν τόσο λίγο υπ' όψιν. Η τελική ειρωνεία είναι ότι οι ερευνητές συχνά ισχυρίζονται ότι μπορούν να καταλήξουν σε συμπέρασμα σχετικά με τρόπους συμπεριφοράς ή με την τοξικότητα των δοκιμαζομένων ουσιών κάνοντας εργαστηριακές παρατηρήσεις. Στην ουσία, αυτές οι παρατηρήσεις και κρίσεις είναι άχρηστες επειδή οι συνθήκες στις οποίες κρατούνται τα ζώα και υποβάλλονται σε πειράματα είναι αφύσικες και αρκετά διαχωρισμένες από την πραγματικότητα.


Οι ζωοτόμοι λένε: Δεν έχει σημασία αν τα ζώα μπορούν να σκεφτούν ή όχι: είμαστε δυνατότεροι και πιο ισχυροί απ' ότι είναι αυτά οπότε έχουμε το δικαίωμα να τα κάνουμε ό,τι θέλουμε.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Παραδόξως, αυτό το επιχείρημα τίθεται αρκετά συχνά και φαίνεται πως υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ζωοτόμων που πιστεύει ότι ο δυνατός έχει το ηθικό δικαίωμα να κάνει ότι θέλει στον αδύναμο. Αυτό που φαίνεται πως δεν καταλαβαίνουν όσοι λένε αυτό το επιχείρημα είναι πως το ίδιο μπορεί να εφαρμοστεί με ανάλογη λογική στο ανθρώπινο είδος. Έτσι, αν είναι τελείως σωστό και δίκαιο για τους ανθρώπους να βασανίζουν, να ακρωτηριάζουν και να σκοτώνουν μπαμπουίνους επειδή είναι πιο δυνατοί και ισχυροί από αυτούς, τότε πρέπει να είναι αντίστοιχα αποδεκτό για τους δυνατότερους και πιο ισχυρούς ανθρώπους να χρησιμοποιούν τους

17

πιο αδύναμους για τους δικούς τους σκοπούς. Αν είναι ηθικά αποδεκτό για έναν ερευνητή να χρησιμοποιεί αυτό το επιχείρημα για να υποστηρίξει τα πειράματα σε σκύλους, τι μπορεί να αποτρέψει τη χρήση του ίδιου επιχειρήματος για τη δικαιολόγηση πειραμάτων σε παιδιά, ηλικιωμένους ή νοητικά ή σωματικά ασθενέστερους; Οι επιστήμονες που προωθούν αυτό το επιχείρημα μάλλον θα ήθελαν να σκεφτούν προσεκτικά τη δική τους θέση στην κοινωνία μας. Αν οι διανοητικά υστερημένοι και κοινωνικά ανάξιοι προορίζονται για να χρησιμοποιηθούν σε πειράματα, τότε οι ίδιοι οι ζωοτόμοι θα είναι από τους πρώτους που θα επιλεγούν για θανάτωση σε εργαστήριο. Η αλήθεια είναι ότι αν η αναζήτηση της γνώσης είναι αποδεκτή ως ένας λόγος για βαναυσότητα, είναι συνήθως πολύ δύσκολο για τους επιστήμονες να τραβήξουν μια ηθική γραμμή ανάμεσα στη χρήση ζώων σε πειράματα και στη χρήση ανθρώπων.

Τελικά, αξίζει να θυμηθούμε πως παρόλο που πολλοί επιστήμονες είναι προετοιμασμένοι για να δικαιολογήσουν τις πλέον λανθασμένες πράξεις βασιζόμενοι στο ότι αναζητούν γνώσεις, πολύ λίγοι, έως καθόλου, επιστήμονες είναι προετοιμασμένοι να πραγματοποιήσουν τα πειράματά τους με δικά τους έξοδα ή στον ελεύθερό τους χρόνο. Μια μεγάλη πλειοψηφία επιστημονικών πειραμάτων σήμερα γίνονται από υπερβολικά καλά αμειβόμενους επιστήμονες που δουλεύουν σε πολύ καλά εξοπλισμένα εργαστήρια. Συχνά τα λεφτά που χρησιμοποιούν είναι δικά σου. Εκείνα τα μέλη του κοινού που βρίσκουν τα πειράματα σε ζώα ανεπίτρεπτα πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πειραμάτων γίνεται με χρήματα δημοσίου, τη στιγμή που γιατροί και δάσκαλοι φαίνεται πως συμφωνούν ότι υπάρχει έλλειψη δημοσίων δαπανών. Αναρωτιέμαι πόσοι πειραματιστές σε ζώα θα συνέχιζαν τη δουλειά τους (πεπεισμένοι πως θα προσθέσουν στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης για το γενικό καλό της ανθρωπότητας) αν αντί να παίρνουν παχυλούς μισθούς από τα χρήματα του δημοσίου έπρεπε να πληρώσουν τα έξοδα για τα πειράματα μόνοι τους; Νομίζω ότι κάποιοι επιστήμονες θα έβρισκαν ξαφνικά ότι είχαν κάτι πιο σημαντικό να κάνουν. Με άλλα λόγια, πολλοί ζωοτόμοι οδηγούνται εκεί όχι από αναζήτηση της γνώσης, αλλά από απλή, κλασσική, οικονομική απληστία.


Οι ζωοτόμοι λένε: Τα πειράματα στα ζώα δικαιολογούνται επειδή χωρίς αυτά η ανθρώπινη πρόοδος θα καθυστερούσε.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Ένα από τα αγαπημένα κόλπα σε debate εκείνων που υποστηρίζουν τα πειράματα στα ζώα είναι να επιλέγουν μια βολική ημερομηνία κάπου στο παρελθόν, να αναφέρουν όλες τις επιστημονικές εξελίξεις που έχουν γίνει από τότε και ύστερα να ισχυρίζονται πως χωρίς τα πειράματα σε ζώα τίποτα από όλα αυτά δε θα 'χε γίνει.

Αυτό το επιχείρημα είναι για τη λογική ότι είναι και τα ζαχαρωτά σε μια ισορροπημένη διατροφή. Αρχικά, είναι παράλογο να ισχυρίζεται κανείς ότι απλώς επειδή έγιναν πειράματα σε ζώα ήταν και σχετικά, απαραίτητα ή παραγωγικά. Η αλήθεια, όπως θα δείξω στη συνέχεια, είναι πως τα πειράματα σε ζώα καθυστέρησαν την πρόοδο παρά τη βοήθησαν. Μπορείς να ισχυριστείς αντίστοιχα ότι, επειδή οι άνθρωποι έχουν καταφέρει να τρέχουν πιο γρήγορα και να πηδάνε πιο ψηλά από τότε που άρχισαν τα πειράματα σε ζώα, υπάρχει μια σχέση μεταξύ αυτών των δύο. Θα μπορούσες επίσης το ίδιο εύκολα και λογικά να ισχυριστείς ότι η ανάπτυξη της τηλεόρασης ήταν αποτέλεσμα πειραμάτων σε ζώα και πως χωρίς το βασανισμό πιθήκων, γατών και σκύλων θα βασιζόμασταν ακόμα στον τελάλη της πόλης. Έπειτα, ακόμα κι αν τα πειράματα σε ζώα ήταν σχετικά θα ήταν άτοπο να ισχυριστούμε ότι χωρίς αυτά οι επιστήμονες δε θα είχαν κάνει καμία πρόοδο. Αυτή είναι μια μιαρή προσβολή της νοημοσύνης και της ευστροφίας των επιστημόνων και υποθέτει πως οι μόνοι επιστήμονες με κάποια δυνατότητα για αυθεντική σκέψη είναι αυτοί που κατατέμνουν ζωντανά ζώα. Αυτός είναι καθαρός παραλογισμός. Κανένας δεν παραπονιέται για το ότι έχουμε στερηθεί προόδου επειδή δεν έχει επιτραπεί στους επιστήμονες να κάνουν πειράματα σε ανθρώπους.

18


Οι ζωοτόμοι λένε: Η χρήση ζώων σε πειράματα δικαιολογείται από το γεγονός ότι τέτοιες έρευνες μας επιτρέπουν να προσθέσουμε στην αποθήκη γνώσεών μας.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Οι επιστήμονες συχνά προσπαθούν να δικαιολογήσουν την εργασία που κάνουν ισχυριζόμενοι πως βοηθούν στο να σωθούν ζωές. Είναι αμείλικτοι στον τρόπο με τον οποίο εκμεταλλεύονται τους κοινούς φόβους και άγχη στην προσπάθειά τους να διασφαλίσουν τις καριέρες τους. Αλλά τέτοιοι ισχυρισμοί ευσταθούν μόνο με την απουσία ενδείξεων: όλο και πιο συχνά επιστήμονες αναγκάζονται να αφήσουν αυτή τη γραμμή υπεράσπισης. Όταν στριμώχνονται και είναι ανίκανοι να υπερασπιστούν τη δουλειά τους σε πρακτικό ή ιατρικό επίπεδο, οι επιστήμονες θα ισχυριστούν συχνά πως η δουλειά τους δικαιολογείται απλά επειδή προσθέτει στο όλο άθροισμα της ανθρώπινης γνώσης. Η δουλειά δικαιολογεί τον ίδιο της τον εαυτό, και δε χρειάζεται να έχει κάποιον πρακτικό σκοπό. Είναι πιθανόν τόσο άσκοπο να προσπαθήσεις να αντιταχθείς σ' αυτόν τον ισχυρισμό με ηθικό επιχειρήματα όσο θα ήταν η προσπάθεια να αποτρέψεις τον Josef Mengele από τη σατανική δουλειά του λέγοντάς του ότι ήταν «λάθος». Διαμέσου της ιστορίας πάντα υπήρχαν επιστήμονες που ισχυρίζονταν ότι η έρευνά τους για γνώση δικαιολογεί κάθε πράξη, ανεξάρτητα από το πόσο αποτρόπαια είναι. Όπως οι Ναζί και οι Ιάπωνες επιστήμονες πειραματίζονταν σε ανθρώπινα όντα και ήταν πεπεισμένοι πως η δουλειά τους ήταν δικαιολογημένη, έτσι και πειραματιστές σε ζώα του σήμερα πιστεύουν ότι η δουλειά τους, παρόλη τη βαρβαρότητά της, δικαιολογείται επειδή προσθέτει στην αποθήκη της ανθρώπινης γνώσης.

Μα εκείνοι που είναι πεπεισμένοι από αυτό το επιχείρημα ίσως θα 'θελαν να ρωτήσουν τους εαυτούς τους που, αν πρέπει κάποτε, οφείλει να τραβηχτεί η γραμμή. Δικαιολογεί το κυνήγι της γνώσης οποιαδήποτε ενέργεια; Υπάρχουν κάποιοι επιστήμονες που θα έλεγαν πως το δικαιολογεί: και δεν υπάρχει έλλειψη στοιχείων πως ακόμα και σήμερα στο δυτικό κόσμο υπάρχουν γιατροί που είναι πρόθυμοι να πραγματοποιήσουν επικίνδυνα πειράματα σε ανθρώπους ασθενείς υπό την επίβλεψή τους, από τους οποίους δε θα έχουν καν ζητήσει την άδεια. Το βιβλίο «The Health Scandal» (του Vernon Coleman) έχει μια ποικιλία πειραμάτων στα οποία περιλαμβάνεται κι ένα όπου σταγόνες τοποθετούνταν στα μάτια γυναικών για να μελετηθεί ο σχηματισμός πειραματικών καταρρακτών, και ένα άλλο όπου δίνονταν φάρμακα σε παιδιά για να σταματήσουν τη φυσική ανάρρωση τους έπειτα από μια μόλυνση ήπατος.

Τα πιο τρομακτικά απ' όλα ίσως ήταν τα πειράματα που έγιναν από μια Αμερικανή γυναίκα επιστήμονα, η οποία χρησιμοποίησε συνολικά 42 μωρά ηλικίας από 11 ημερών έως 2,5 ετών στα πειράματά της, που περιλάμβαναν την κράτηση των μωρών κάτω απ' το νερό για να δει πως αντιδρούσαν. Στο άρθρο που έγραψε για να περιγράψει την εργασία της η επιστήμονας ανέφερε ότι «οι κινήσεις έκτακτης ανάγκης είναι αγωνιστικής φύσεως» και συνέχισε λέγοντας πως τα μωρά άρπαζαν τα χέρια της πειραματίστριας και προσπαθούσαν να σκουπίσουν το νερό από τα πρόσωπά τους. Φαινόταν έκπληκτη που «η κατάποση υγρού ήταν σημαντική» και έκανε τα νεογνά να βήχουν.

Τις τελευταίες δεκαετίες χιλιάδες ασθενών έχουν υποβληθεί σε πειραματική εγχείρηση εγκεφάλου (όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα καλό θα ήταν να διαβάσουν το βιβλίο «Paper Doctors» του Vernon Coleman). Στη Βρετανία, για παράδειγμα, οι χειρουργοί έχουν σκόπιμα και μόνιμα προκαλέσει βλάβες στους εγκεφάλους πολλών ασθενών στην προσπάθειά τους να θεραπεύσουν ανθρώπους που υποφέρουν από διαταραχές όπως το έκζεμα, η υστερία άσθματος, οι χρόνιοι ρευματισμοί, η ανορεξία, η φυματίωση, η υπέρταση, τα στηθάγχη και το άγχος που προκαλείται από τη βαρβιτουρική τοξικότητα. Ασθενείς έχουν εμβολιαστεί με καρκινικά κύτταρα για να διαπιστωθεί αν θα αναπτύξουν ή όχι καρκίνο. Χωρίς κανείς να νοιαστεί για να πάρει την άδειά τους, στους ασθενείς ανά τον κόσμο δίνονται συχνά νέα και μη δοκιμασμένα φάρμακα ώστε οι γιατροί να δουν τι συμβαίνει.

19

Πολλοί επιστήμονες που πραγματοποιούν και στηρίζουν τα πειράματα σε ζώα υποστηρίζουν επίσης και τα πειράματα σε ανθρώπινα όντα και θα ισχυριστούν πως τέτοια πειράματα δικαιολογούνται είτε επειδή προσθέτουν στο σύνολο της ανθρώπινης γνώσης είτε επειδή βοηθούν τους γιατρούς να αναπτύξουν νέους τρόπους θεραπείας. Ένας Αμερικανός επιστήμονας πρόσφατα δήλωσε ότι «η ανθρώπινη ζωή συγκρινόμενη με ένα νέο γεγονός είναι ένα τίποτα...ο σκοπός της επιστήμης είναι η εξέλιξη της ανθρώπινης γνώσης με κάθε θυσία ανθρώπινης ζωής». Όταν ένας άλλος επιστήμονας δέχθηκε επίθεση επειδή χρησιμοποίησε ανθρώπους σε ένα γηροκομείο για ένα πείραμα, απάντησε ότι δε μπορούσε να χρησιμοποιήσει πολύ καλά επιστήμονες για τα πειράματά τους επειδή ήταν πολύ χρήσιμοι.


Οι ζωοτόμοι λένε: Κάθε χρόνο χιλιάδες ζώα πεθαίνουν επειδή είναι άρρωστα ή τα έχουν παρατήσει. Είναι λογικό να χρησιμοποιούμε εκείνα τα ζώα αντί να τα χαραμίσουμε.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αυτό που αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν οι επιστήμονες που υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα είναι το ότι υπάρχει μια υπολογίσιμη διαφορά ανάμεσα στο να κοιμίζεις ένα ζώο ανώδυνα και να το υποβάλλεις σε μια σειρά οδυνηρών, εξευτελιστικών και υποτιμητικών επιστημονικών διαδικασιών. Αν αυτό το επιχείρημα έστεκε, τότε θα ήταν επίσης λογικό να χρησιμοποιούμε ετοιμοθάνατα μοναχικά ή «ανεπιθύμητα» ανθρώπινα όντα για πειράματα. Οι επιστήμονες που υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ακόμα πως η θανάτωση ζώων επειδή είναι άρρωστα ή έχουν παρατηθεί γίνεται για να ικανοποιήσει τις ανθρώπινες παρά τις ζωικές ανάγκες. Η θανάτωση των ζώων επειδή απλά φαίνεται να πλεονάζουν σε σχέση με τα ζητούμενα είναι ηθικά αδικαιολόγητη. Είναι παράλογο να προσπαθήσει κανείς να χρίσει ένα ηθικό επιχείρημα πάνω σε θεμέλια που είναι ηθικά σαθρά.


Οι ζωοτόμοι λένε: Αρχικά, τα αποτελέσματα από τα πειράματα σε ζώα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη ή τη θεραπεία ασθενειών που επηρεάζουν τα ανθρώπινα όντα, και έπειτα, τα ζώα είναι τόσο διαφορετικά από τους ανθρώπους που δε χρειάζεται να ανησυχούμε για το αν υποφέρουν από κάποιο είδος πόνου ή δυσφορία.

Ο δρ. Vernon Coleman λέει: Αυτά τα δύο επιχειρήματα δεν ταιριάζουν εύκολα μεταξύ τους. Αν τα ζώα είναι αρκετά όμοια με τους ανθρώπους ώστε τα αποτελέσματα να είναι κάποιας αξίας στους επιστήμονες, τότε τα χιλιάδες βάρβαρα πειράματα που γίνονται κάθε μέρα είναι ανυπόστατα, αδικαιολόγητα και ασυγχώρητα σε ηθικό επίπεδο. Από την άλλη, αν τα ζώα είναι θεμελιωδώς τόσο διαφορετικά από τους ανθρώπους που δεν υποφέρουν κατά τη διάρκεια των διαδικασιών που θα ήταν καθαρά τρομακτικές και τρομερά επίπονες για τους ανθρώπους, τότε τα αποτελέσματα που εξάγονται πρέπει να στερούνται αξίας.

20

Πως να νικήσετε σε ένα debate με ζωτόμους.

Documents

Transcript of Πως να νικήσετε σε ένα debate με ζωτόμους.