Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ...

25
Ευθυμία Ευθυμία Σταυρογιαννοπούλου Σταυρογιαννοπούλου (Φιλόλογος-Θεατρολόγος, Μ.Εd.) 1 ο ΓΕΛ Ναυπάκτου Ιούνιος 2013 Για μια διδασκαλία χωρίς … σύνορα Για μια διδασκαλία χωρίς … σύνορα Καλές Διδακτικές Πρακτικές Φιλολόγων Καλές Διδακτικές Πρακτικές Φιλολόγων «με λογισμό και μ’ όνειρο» «με λογισμό και μ’ όνειρο» Ημερίδα, Ημερίδα, Ναύπακτος, 27-6-2013 Ναύπακτος, 27-6-2013 Διοργάνωση: Δρ. Μεταξούλα Μανικάρου, Διοργάνωση: Δρ. Μεταξούλα Μανικάρου, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγω Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων

description

Η Δομική Αφηγηματολογία του Claude Bremond. Εφαρμογή του μοντέλου του στα Κ.Ν.Λ. της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Transcript of Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ...

Page 1: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Ευθυμία Ευθυμία ΣταυρογιαννοπούλουΣταυρογιαννοπούλου

( - , .Φιλόλογος Θεατρολόγος ΜΕd.) 1ο ΓΕΛΝαυπάκτου

2013Ιούνιος

… Για μια διδασκαλία χωρίς σύνορα … Για μια διδασκαλία χωρίς σύνορα

Καλές ΔιδακτικέςΠρακτικέςΦιλολόγων Καλές ΔιδακτικέςΠρακτικέςΦιλολόγων

« ’ »με λογισμό και μ όνειρο« ’ »με λογισμό και μ όνειρο

,Ημερίδα,Ημερίδα , 27-6-2013Ναύπακτος, 27-6-2013Ναύπακτος

: . , Διοργάνωση Δρ ΜεταξούλαΜανικάρου: . , Διοργάνωση Δρ ΜεταξούλαΜανικάρου

Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγω Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγωνν

Page 2: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Ηγνώση και η χρήση των εργαλείων που

παρέχουν οι θεωρίες Λογοτεχνίας μπορεί να

απαλλάξει τον εκπαιδευτικό που

διδάσκει το μάθημα της Λογοτεχνίας από την

, αμηχανία με την οποία . συχνά το αντιμετωπίζει

Ηγνώση αυτών των εργαλείων δεν είναι

πανάκεια ούτε αυτοσκοπός αλλά το

μέσο για μια επιτυχημένη.διδασκαλία

: Θέμα της σημερινής παρουσίασης η Claude Bremond θεωρία του και η

δυνατότητααξιοποίησής της στη σχολική τάξη.

Περιγραφή του δομικού επιπέδου του .αφηγήματος με κατηγορίες συντακτικές

: Βασικές έννοιες οι ρόλοι και οιδιαδικασίες. Σύγκριση της σχέσης μεταξύρόλου και διαδικασίας με τη σχέση

- .υποκειμένου κατηγορήματος

Χρησιμοποιείται για την ανάλυση οποιουδήποτε λογοτεχνικού αφηγηματικού κειμένου αλλά και από

μηχανικούς που ασχολούνται με τη διαδραστική αφήγηση.

Πρόκειται για εφαρμογές υπολογιστικών

, συστημάτων όπου οι διαδράσεις του χρήστη

έχουν σαναποτέλεσμα τη δημιουργία ενός

, αφηγήματος στο οποίο ο χρήστης είναι ο

πρωταγωνιστής

Page 3: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

ΔΟΜΙΣΜΟΣΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ

ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Περιεχόμενα αφήγησης

Τρόπος αφήγησης

ΦΟΡΜΑΛΙΣΜΟΣΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

Page 4: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Ferdinand de Saussure.

Claude Lévi-Strauss: ανάλυση πολιτισμικών φαινομένων

βάσει του μοντέλου του Saussure. ( )Ανθρωπολογικός Δομισμός

Στόχος θεωρητικώνΛογοτεχνίας: να

διασαφηνίσουν το σύστημα κωδίκων και κανόνων που

διέπει τις μορφές και τα νοήματα κάθε λογοτεχνικής

.παραγωγής( )Λογοτεχνικός Δομισμός

Page 5: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

. Β ΦΟΡΜΑΛΙΣΜΟΣ

Ηπρώτη κειμενοκεντρική θεώρηση του κειμένου στη

θεωρία της Λογοτεχνίας που ενδιαφέρεται για τη

λογοτεχνικότητα του ( κειμένου η οποία αναζητείται

στις λεκτικές στρατηγικές με την οποία επιτυγχάνεται η

ανοικείωση). Διαμορφώθηκε από τους Ρώσους

Φορμαλιστές (Roman Jakobson, Boris Eichenbaum και Viktor Shklovsky) στις αρχές του εικοστού αιώνα.

V. Propp: Δομική ανάλυση

. ρωσικών μύθωνΟι λειτουργίες

είναι οι μονάδες της . δραματικής πλοκής

(Λειτουργία : η ενέργεια ενός δρώντος προσώπου η

οποία ορίζεται από την άποψη της σημασίας της

για την πορεία της

δράσης).

Page 6: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

1. -Γλωσσολογική δομική Περιγραφή

(Jakobson , Lévi-Strauss). 2. Δομική Κριτική

(R land Barthes ο> ανθρωπολογικό

Lévi-Δομισμό τουStrauss + τη

Φαινομενολογία τουerleau-Ponty)Μ

3. Δομική Αφηγηματολογία [= η

θεωρία τηςΑφήγησης, συνιστά

υποσύνολο τηςΣημειωτικής].

3 ΤΑΣΕΙΣ ΓΑΛΛΙΚΟΥΔΟΜΙΣΜΟΥ

« η ακολουθία ενός πριν και ενός, μετά ένας μετέωρος συνδυασμός

» χρονικότητας και αιτιότητας(Barthes 2005)

Page 7: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

I. Εστίαση στο επίπεδο των

σημαινομένων, στα περιεχόμενα της

αφήγησης ακολουθώντας το

δρόμο του Propp και του Lévi-Strauss

( Bremond, Greimas, Barthes, Todorov).

II. Εστίαση στοσημαίνον, στο

λόγο της αφήγησης

(Genette).

Page 8: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Bremond Ο στηρίζεται στον

Propp, .αλλά τον ξεπερνά

Propp, Εξετάζει τις αρχές του

του οποίου η θεωρία του έδινε

την εντύπωση ότι μπορεί να

επεκταθεί και να εφαρμοστεί

και σε άλλα λογοτεχνικά είδη,

όχι μόνο στο ρωσικό μαγικό

.παραμύθι

Δέχεται ως βασική την έννοια

της .λειτουργίας

Page 9: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Bremond Propp, Ο ασκεί κριτική στον επειδή η σειρά που

.προτείνει δεν αφήνει το περιθώριο για εναλλακτικές λύσεις

Απέναντι στο Propp μονογραμμικό μοντέλο του

( Α Β C D ....................................... )

Bremond ο αντιπροτείνει ένα πιο ευέλικτο μοντέλο, στο οποίο

.υπάρχει μια ελευθερία στο συνδυασμό των λειτουργιών

Propp Για τον τα κίνητρα τωνπροσώπων δεν έχουν

, Bremond σημασία για τη δομή του αφηγήματος ενώ για τον

. παίζουν ρόλο Μάλιστα η ακολουθία των λειτουργιών μπορεί

να δηλώσει την .ψυχολογική ή ηθική εξέλιξη ενός προσώπου

Page 10: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Δεν αμφισβητεί την πολυπλοκότητα του , αφηγηματικού κειμένου όπου εμπλέκονται

, πολλοί κώδικες ένας από τους οποίους είναι ο κώδικας των ρόλων.

Θεωρεί την ανάλυση αυτού του κώδικα ωςπροαπαιτούμενο, προκειμένου να γίνει η

σύνθεση της έννοιας ( μοναδικής ή) . πολλαπλής του κειμένου

Ηκωδικοποίηση των ρόλων προσφέρει ένα οικουμενικό πλαίσιο αναφοράς για την

εκτίμηση του βαθμού πρωτοτυπίας κάθε. αφηγήματος Δεν μπορεί κανείς να

“πολιορκήσει” την έννοια ενός , αφηγηματικού κειμένου χωρίς να

αναφέρεται μόνιμα σε ένα σύστημα ρόλων.

Page 11: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΤΟΥ

ΜΟΝΤΕΛΟΥ

BREMONDΤΟΥ

Claude Bremond

Page 12: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Ηβασική αφηγηματική

. πρόταση

όνομα των προσώπων

συντακτική

σχέση

διαδικασία φάση της

διαδικασίας

βούληση δρων

υποκείμενο

πάσχον

υποκείμενο

πιθανότητα, εκούσια

πέρασμα

στην πράξη,

ακούσια

ολοκλήρωση

Προκειμένου να αναλύσει κάποιος την

πλοκή σε ένα αφήγημα πρέπει να διευκρινίσει

τις διαδικασίες δράσης και να συνδέσει

αυτές τις διαδικασίες και τα στοιχεία τους με

συντακτικές σχέσεις. Οι ρόλοι, οι

αφηγηματικές/διαδικασίες διαδικα

σίες δράσης και οιφάσεις τωνδιαδικασιών είναι

αλληλοσυνδεόμενα . στοιχεία

Page 13: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

πότε τα πρόσωπα του αφηγήματος παίζουν το ρόλο τουπάσχοντος και πότε το ρόλο του ; δρώντος υποκειμένου

ποιες διαδικασίες ; τα επηρεάζουν δρουν με τη θέλησή τους ή παρά τη θέλησή τους και ποια

είναι τα κίνητρά ( , τους είναι ρεαλιστικά ηθικά ή); ηδονικά

υπάρχει εξέλιξη στα συναισθήματα ( ) ελπίδας ή φόβου ; των προσώπων του αφηγήματος

η δράση τους συναντάει διάφορα εμπόδια ή αντιπάλους ή δέχεται βοήθεια από συμμάχους;

σε ποια φάση φτάνει κάθε διαδικασία και πώς συνδέεται ( );με τις άλλες με χρονικές ή αιτιακές σχέσεις

Page 14: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

• «Ο παππούς και το εγγονάκι» του Λ. Τολστόι

• «Η έξοδο» του Γιάννη Βλαχογιάννη• «Οι πιτσιρίκοι» του Δημήτρη Ψαθά • «Τα κόκκινα λουστρίνια» της Ειρήνης

Μάρρα• «Ο Κωνσταντής» της Λίτσας Ψαραύτη• «Ο Βάνκας» του Άντον Τσέχωφ • «Το μνήμα της μάνας» του Ανδρέα

Καρκαβίτσα • «Η Δάφνη» του Ηλία Βενέζη • «Στρίγγλα και καλλονή» της Λιλής

Ζωγράφου• «Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει» του

Γιώργου Σκαμπαρδώνη

Είναι ολοκληρωμένα έργα τέχνης. Χρησιμοποιούν τη γλώσσα της

καθημερινής ζωής. Έχουν δυνητικά παιδαγωγική αξία

(στόχοι της διδασκαλίας τους είναι: να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές την περιπλοκότητα των σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του οικογενειακού θεσμού, να αναπτύξουν ιστορική συνείδηση, να ευαισθητοποιηθούν στην οδύνη των άλλων ανθρώπων και να αντιληφθούν τον άνθρωπο ως μέρος του ευρύτερου οικοσυστήματος).

Δυνατότητα αξιοποίησης στις θεματικές ενότητες και των τριών τάξεων του Γυμνασίου (Νέο Πρόγραμμα Σπουδών).

Στην ελληνική βιβλιογραφία δεν έχουν μελετηθεί αφηγηματολογικά αυτά τα κείμενα.

Page 15: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

« » ΟΚωνσταντής της ΛίτσαςΨαραύτη :Υπόθεση . , ΕίναιΜ Σάββατο και η κυρία Δέσποινα μια

, γυναίκα που ζει μόνη της γιατί η οικογένεια του , παιδιού της ζει στην Αμερική παρατηρεί ένα παιδάκι

που αγωνίζεται για το ψωμί του στα φανάρια των. δρόμων Της θυμίζει τον εγγονό της και το καλεί στο

, σπίτι της όπου του δίνει καθαρά ρούχα να ντυθεί και. φαγητό Το παιδί της λέει ότι τους γονείς του η

. αστυνομία τους έστειλε πίσω στην Αλβανία Ενώ το , παιδί αποκοιμιέται στον καναπέ η κυρία Δέσποινα

, πηγαίνει στην εκκλησία αλλά δεν κάθεται ως το τέλος , της λειτουργίας γιατί βιάζεται να γυρίσει και να φάει

.μαζί με τον Κωνσταντή τη μαγειρίτσα

Page 16: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

(Στο διήγημα αυτό ένα παιδάκι πιθανό δρων υποκείμενο που θα επιφέρει βελτίωση ) της ζωής του στα φανάρια του δρόμου προσπαθεί

(να πουλήσει : - δράση έργο μέσο, , προκειμένου να επιβιώσει άρα να επιφέρει / τροποποίηση βελτίωση ) « » της κατάστασής του την πραμάτεια

, ( του ενώ πέφτει σιγανή βροχή η βροχή είναι ένας φυσικός παράγοντας που αποτελεί εμπόδιο ). ( στο έργο του Οι οδηγοί και αυτοί πιθανά

δρώντα υποκείμενα που θα μπορούσαν να επιφέρουν βελτίωση της ) « » , ζωής του παιδιού του δίνουν το κατιτί τους αλλά κλείνουν γρήγορα

, « » το τζάμι για να γλυτώσουν από την ενοχλητική παρουσία του( λειτουργούν σαν σύμμαχοι , , για το παιδί παρά τη θέλησή τους όμως

σαν να είναι /καθήκον υποχρέωσή ). τους να το βοηθήσουν Το παιδί κοιτάζει λαίμαργα τις σακούλες με τα παιχνίδια και τα σοκολατένια

(λαγουδάκια πρόκληση επιθυμίας μη ικανοποίηση) που δείχνει πόσο του λείπουν αυτά τα πράγματα που για τα άλλα παιδιά θεωρούνται

(αυτονόητα τις ημέρες των γιορτών κατάσταση στέρησης ), για το παιδί (πράγμα που προκαλεί αμηχανία και δυσαρέσκεια στους οδηγούς μη

ικανοποίηση των οδηγών που βλέπουν το παιδί σαν αντίπαλο).

Page 17: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

(Ηκυρία Δέσποινα πάσχον υποκείμενο λόγω της μοναξιάς της αλλά και πιθανό δρων υποκείμενο βελτίωσης και της δικής της κατάστασης και

) , της κατάστασης του παιδιού κοιτάζει την κίνηση στους δρόμους για να ξεχάσει τη μοναξιά της ( )κατάσταση στέρησης και παρατηρεί και το

. , παιδί Όταν βραδιάζει το παιδί μπαίνει στην είσοδο της πολυκατοικίας , , και η κυρία Δέσποινα ανοίγοντας την πόρτα το βλέπει από κοντά και της

. , , (θυμίζει τον εγγονό της Το καλεί λοιπόν μέσα εκούσια δράση), για να, ζεσταθεί όπως του λέει ( πρόκληση ελπίδας / στο παιδί πάσχον

υποκείμενο). , Το παιδί την κοιτάζει καχύποπτα αφού η πρόσκληση από ένα άγνωστο πρόσωπο προκαλεί φόβο (στο παιδί πάσχον υποκείμενο), άρα η κυρία Δέσποινα λειτουργεί και ως δρων υποκείμενο που επιδρά στο

παιδί εκούσια προκαλώντας του ελπίδα αλλά και ως δρων υποκείμενο που επιδρά στο παιδί ακούσια ( προκαλώντας του φόβο αυτή η διαδικασία

πρόκλησης φόβου ενδέχεται να λειτουργήσει σαν εμπόδιο στη διαδικασία βελτίωσης ), της κατάστασης του παιδιού και της ίδιας αλλά τελικά το

( παιδί μπαίνει στο σπίτι έναρξη φάσης βελτίωσης και των δύο), (προσώπων αφού το καλοσυνάτο πρόσωπο της κυρίας Δέσποινας δρων / ), υποκείμενο που επιδρά γοητεύει η μυρωδιά της μαγειρίτσας και η

ζεστασιά που βγαίνει από το διαμέρισμα παραμερίζουν τους φόβους του( αποτελούν τα μέσα για την , εξουδετέρωση του εμποδίου του φόβου του

). παιδιού μπροστά σε έναν άγνωστο άνθρωπο

Page 18: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

, , Ηκυρία Δέσποινα λοιπόν λειτουργεί σαν σύμμαχος , για το μικρό παιδί αφού του ανοίγει το

. σπίτι της εκείνο το βροχερόΜ Σάββατο και το ( φιλοξενεί επωμίζεται με τη θέλησή της τη

διαδικασία /τροποποίησης βελτίωσης της / κατάστασης του παιδιού πάσχοντος

υποκειμένου). Ηπαρέμβασή της αιτιολογείται από , τον αφηγητή εφόσον μας λέει ότι ο Κωνσταντής

, μοιάζει στον εγγονό της κυρίας Δέσποινας τον, Αντωνάκη που ζει με τους γονείς του στη « Βαλτιμόρη και μόλις τον είδε η καρδιά της».λαχτάρησε

Page 19: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

, Ρωτώντας το παιδί για τη ζωή του η κυρία Δέσποινα μαθαίνει ότι τους ( γονείς του τους πήραν οι κλούβες της αστυνομίας η οποία λειτουργεί

σαν αντίπαλος για το παιδί και τους γονείς του και σαν δρωνυποκείμενο , που ακούσια υποβαθμίζει τη ζωή του παιδιού ενώ στόχος

της είναι η εκτέλεση του καθήκοντός ) ( της στην Αλβανία από τότε που , μένει μόνο του στην Αθήνα φαίνεται να ξεκινά η φάση υποβάθμισης

). , για το παιδί Η κυρία Δέσποινα το στέλνει στο μπάνιο να πλυθεί του ( βρίσκει καθαρά ρούχα και του βάζει φαγητό μέσα βελτίωσης της

). , , κατάστασης του παιδιού Το παιδί αφού φάει αποκοιμιέται στον καναπέ και η κυρία Δέσποινα πηγαίνει στην εκκλησία για την

, , « αναστάσιμη λειτουργία αλλά βιάζεται να γυρίσει για να τσουγκρίσει , …». , τα κόκκινα αυγά με τον Κωνσταντή να φάνε μαζί μαγειρίτσα Έτσι

, , λοιπόν δε θα περάσει μόνη της τοΠάσχα άρα επέρχεται βελτίωση της , . κατάστασής της αφού το βασικό της πρόβλημα είναι η μοναξιά

Page 20: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

, :Συμπερασματικά στο συγκεκριμένο διήγημα δύο είναι τα κύρια πρόσωπα η , . κυρία Δέσποινα και το μικρό Αλβανάκι ο Κωνσταντής Η κυρία Δέσποινα παίζει το ρόλο του βασικού ,δρώντος υποκειμένου που είναι υπεύθυνη για την

/ τροποποίηση βελτίωση . , της κατάστασης του Κωνσταντή ΟΚωνσταντής ενώ στην αρχή παίζει το ρόλο του δρώντος υποκειμένου, καθώς αγωνίζεται να

, επιβιώσει στη συνέχεια παίζει το ρόλο του πάσχοντος/υποκειμένου ευεργετούμενου, / που επωφελείται από τις ενέργειες δράσεις της

. κυρίας Δέσποινας Μια φάση βελτίωσης, , λοιπόν για τον Κωνσταντή διαδέχεται τη φάση υποβάθμισης ( αλυσιδωτή διαδοχή) που ξεκίνησε από τη

, στιγμή που έμεινε μόνος στην Αθήνα αφού οι κλούβες της Αστυνομίας πήραν , . τους γονείς του για την Αλβανία όπως λέει ο ίδιος στην κυρία Δέσποινα Από τη

δράση της κυρίας Δέσποινας ασφαλώς ωφελείται ο Κωνσταντής ( πάσχον)υποκείμενο , αλλά ταυτόχρονα επωφελείται και η ίδια ( / πάσχον υποκείμενο

επωφελούμενο υποκείμενο ), και αυτή εφόσον δε θα γιορτάσει μόνη της το ( , , Πάσχα μοιάζει λοιπόν η σχέση των δύο ηρώων με αμοιβαία ανταλλαγή

υπηρεσιών). , , ΟΚωνσταντής λοιπόν δεν είναι απλώς ,ευεργετούμενος αλλά λειτουργεί και σαν σύμμαχος ( δρων υποκείμενο / « » / που επιδρά γοητεύει

προκαλεί την επιθυμία ) .για συντροφιά για την κυρία Δέσποινα

Page 21: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Bremond Ηαφηγηματολογική ανάλυση του διηγήματος βάσει του μοντέλου του μπορεί να βοηθήσει 1το μαθητή να επεξεργαστεί την η 2και η . / , , ερώτηση του σχολικού βιβλίου Ο Η εκπαιδευτικός όμως

’ δεν πρέπει να αρκεστεί στις ερωτήσεις του βιβλίου και γι αυτό θα προτείνουμε στη συνέχεια :κάποιες δραστηριότητες

Μετά την επεξεργασία του κειμένου στην τάξη μπορεί να ζητηθεί από τους μαθητές να συνεχίσουν . γραπτώς την ιστορία

( , Το κάναμε στην τάξη μας κατά τη διάρκεια διδασκαλίας του συγκεκριμένου κειμένου το σχολικό 2010-2011, . έτος και κάθε μαθητής έδωσε μια διαφορετική συνέχεια Αξιοπρόσεκτα θεωρήσαμε τα

, , , κείμενα τριών μαθητών τα οποία κατά τη γνώμη μας φανερώνουν ρατσισμό και ξενοφοβία και . , χρήζουν ερμηνείας Στα κείμενα δύο μαθητριών όταν η κυρία Δέσποινα επέστρεψε από την

, , , εκκλησία δε βρήκε ούτε τον Κωνσταντή στο σπίτι ούτε τα χρήματά της ενώ στο τρίτο κείμενο η , , κυρία Δέσποινα όταν πληροφορήθηκε για ένα ατύχημα του εγγονού της θεώρησε τον Κωνσταντή

, . υπεύθυνο με την ιδέα ότι είχε φέρει γρουσουζιά Μετά την ανάγνωση των κειμένων των παιδιών είναι απαραίτητο να κάνει κανείς μια συζήτηση σχετικά με αυτά τα κοινωνικά θέματα με αφορμή

. τα κείμενα των παιδιών Από τα κείμενα των παιδιών που τους ζητήσαμε να γράψουν στα πλαίσια , ( της πρώτης από τις δικές μας προτεινόμενες δραστηριότητες μόνο σε ένα κείμενο που ανήκει

, ) μάλιστα σε μαθητή αλβανικής καταγωγής που είναι και ο πιο αδύναμος στο τμήμα του : « υιοθετείται η οπτική του Κωνσταντή και εκφράζονται σκέψεις και συναισθήματα του παιδιού Ο

... , Κωνσταντής δεν είχε ξαναφάει μαγειρίτσα ήταν πολύ χαρούμενος γιατί είχε κάποιον να ». ( νοιάζεται γι΄ αυτόν Βέβαια στην πρώτη άσκηση δεν ζητήθηκε από τα παιδιά αλλαγή της οπτικής

, ).γωνίας άρα αυτό έγινε αυθόρμητα από το συγκεκριμένο μαθητή

 

Page 22: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

, , Ενδείκνυται επίσης να επιχειρήσουν οι μαθητές μια συγκριτική « » « » , ανάγνωση του Κωνσταντή με το Βάνκα του Τσέχωφ διήγημα

που επίσης περιέχεται στο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄ Γυμνασίου. Τα , , δυο κείμενα αν και γραμμένα με απόσταση ενός αιώνα θίγουν το

. φαινόμενο της παιδικής βιοπάλης Υπάρχουν και άλλες ομοιότητες που μπορούν να εντοπίσουν οι μαθητές στη δομή των δύο αυτών

( . . διηγημάτων π χ και τα δυο παιδιά είναι χωρίς την προστασία των, , γονιών στερούνται τα βασικά είναι αντιμέτωπα με σκληρή

εργασία και άσχημη αντιμετώπιση από τους περισσότερους ανθρώπους και δυο ηλικιωμένα πρόσωπα παρουσιάζονται δυνητικά

, ως λυτρωτές τους η κυρία Δέσποινα στο πρώτο και ο παππούς στο). [ , , , δεύτερο Υπάρχουν όμως και διαφορές για παράδειγμα ο Βάνκας

, ].είναι εσωτερικός μετανάστης ενώ ο Κωνσταντής αλλοεθνής , Τέλος μπορεί να τους ζητηθεί να ξαναγράψουν το διήγημα από την

, οπτική του Κωνσταντή εφόσον στο διήγημα αναφέρονται μόνο οι .σκέψεις της κυρίας Δέσποινας

Page 23: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Bremond Ηθεωρία του μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη , σχολική τάξη για να γίνει πιο εύληπτη η δομή του

. αφηγήματος Από την εφαρμογή της στα δέκα διηγήματα της Α΄Γυμνασίου παρατηρήσαμε ότι

. αναδεικνύει τα οκτώ από αυτά ; Τα υπόλοιπα(«Στρίγγλα και καλλονή» της Λιλής Ζωγράφου, «Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη )

Ισχύει μάλλον αυτό που είχε γράψει ο ίδιος, θεωρητικός ότι υπάρχουν πληροφορίες που δεν

μπορούν να περιοριστούν στις αφηγηματικές, προτάσεις δεν εκφράζουν γεγονότα και οι οποίες

ωστόσο δεν είναι λιγότερο σημαντικές για την ( , αντίληψη του μηνύματος οι περιγραφές προσώπων

, , οι λυρικές εξάρσεις τα διδακτικά αποσπάσματα οι ). φιλοσοφικές σκέψεις Συχνά αυτά είναι το αληθινό

κείμενο του οποίου η πλοκή είναι η πρόφαση.

Page 24: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

Μπορούμε να ζητήσουμε από τους μαθητές στο μάθημα της

( Λογοτεχνίας βάσει του συγκεκριμένου θεωρητικού

):εργαλείου νασυγκρίνουν

διαφορετικά αφηγηματικάκείμενακαι

νααναζητήσουν τακοινά τους στοιχεία,

νααναρωτηθούναν η πλειονότητα των

ιστοριώναναφέρεται σε προσπάθειες που έχουν

επιτυχία , ή όχι ναπροβληματιστούν για

ταμέσα που χρησιμοποιούν τα δρώντα

πρόσωπακαι για τακίνητρά τους

και στα πλαίσια των δραστηριοτήτων δημιουργικής γραφής

να προτείνουν διαφορετικές καταλήξεις της ιστορίας,

να ξαναγράψουν την ιστορία υιοθετώντας τη διαφορετική οπτική γωνία των προσώπων που μπορεί να μην έχουν ενεργητικό ρόλο.

Μπορεί, τέλος, το μοντέλο αυτό να λειτουργήσει σαν έναυσμα κατασκευής από τους μαθητές παρόμοιων αφηγημάτων.

, Ο εκπαιδευτικός μπορεί να τους τονίσει ότι για να , είναι ένα κείμενο ενδιαφέρον πρέπει τα δρώντα

/ / πρόσωπα να αντιμετωπίσουν κάποιο α εμπόδιο α( ). , εσωτερικά ή εξωτερικά Για να τα ξεπεράσουν

, εμπλέκονται σε ένα ή περισσότερα επεισόδια μπορεί να έχουν κάποιον σύμμαχο ή κάποιους

, .αντιπάλους αλλά στο τέλος δίνεται κάποια λύση

Page 25: Η δομική αφηγηματολογία του Claude Bremond στα ΚΝΛ Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης_Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία

, Συμπερασματικά η Bremond, θεωρία του όπως

και κάθε θεωρία, Λογοτεχνίας μπορεί να

αξιοποιηθεί στη σχολική τάξη και να συμβάλει στην ανάδειξη των

περισσότερων , διδασκόμενων κειμένων

αλλά καλό είναι να . χρησιμοποιείται με φειδώ

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να υποκαθιστά την

πολύπλευρη προσέγγιση του κειμένου ούτε να

οδηγεί τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας σε άγονες. τυποποιήσεις